Christopher Nolan „Memento” Tytuł filmu jest jednocześnie

Christopher Nolan „Memento”
Tytuł filmu jest jednocześnie wskazaniem głównego tematu rozważań:
oznacza „pamiętaj”. Ale nie o śmierci, tylko właśnie o życiu. Aby sprawnie
funkcjonować i móc odnaleźć się w świecie realnym, musimy mieć określoną
własną tożsamość, która niewątpliwie związana jest ze wspomnieniami. Bez
tego nie potrafimy odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie: kim jesteśmy?
Dzieło Nolana ukazuje wątek kryminalny. Leonard Shelby pracował
jako detektyw ubezpieczeniowy, który zajmował się szczególnym przypadkiem
medycznym – jeden z klientów jego firmy (Sammy Jankis) stracił pamięć krótkotrwałą. Nikt nie
chce uwierzyć w jego ułomność, zwłaszcza zakład
ubezpieczeniowy, który nie chciał wypłacić należnego
odszkodowania. Po pewnym czasie Leonard musiał zmierzyć
się z tym samym problemem. Jego żona została zamordowana,
a on – w wyniku urazu w czasie szamotaniny z zabójcą – utracił
pamięć. Ostatnim utrwalonym jego wspomnieniem był obraz
umierającej żony. To dało bohaterowi
impuls do działania. Ale jak ukarać
mordercę żony, skoro wymaga to wielu
czynności i działań operacyjnych, a Leonard po kwadransie rozmowy nie
pamięta jej początku? Sammy radził sobie z tym poprzez liczne zapiski na
karteczkach, jednak mogły one się pogubić, więc nie była to skuteczna
metoda dokumentowania aktualnych doświadczeń życiowych. Należało
wymyśleć coś bardziej praktycznego. Główny bohater zaczął robić notatki w
formie tatuaży na swoim ciele oraz fotografować ważne wydarzenia, postacie
i miejsca za pomocą polaroidu.
Niezwykła w tej produkcji jest kompozycja utworu. Akcja podzielona jest na pewne porcje
informacji, które są odpowiednikiem dostępnej bohaterowi pamięci. Dlatego widz jest zagubiony
tak samo jak główna postać – dostrzega niewielkie fragmenty rzeczywistości. Dodatkowym
utrudnieniem jest ukazanie wydarzeń w odwróconej kolejności chronologicznej. Dzieło rozpoczyna
się od sceny finałowej, gdy bohater wykonuje wyrok na zabójcy swojej żony. Oglądamy
wydarzenia od końca, więc możemy koncentrować się nie na domysłach, na kim należy dokonać
zemsty, tylko jak bohater poradził sobie z odkryciem sprawcy tej
zbrodni. Wymaga to dużego skupienia, gdyż akcja dociera do pewnych
punktów i nagle następuje przejście do wydarzeń wcześniejszych.
Mimo to przedstawione sceny układają się w logiczną całość. Efekt ten
zostaje osiągnięty poprzez powtórzenia niektórych wydarzeń,
występowanie motywu wspomnień okresów sprzed amnezji oraz
towarzyszenie Leonardowi tajemniczego „Anioła Stróża” – Teddy’ego,
który pojawia się prawie w każdej sekwencji wydarzeń.
Film zwraca również uwagę na problemy ludzi mających kłopoty z pamięcią. Są to nie tylko
wątpliwości związane z określeniem własnej tożsamości. Każdy dzień czy kolejny kwadrans
rozpoczyna się od punktu początkowego, w związku z tym w życiu nie można nic osiągnąć. To
także nieustanna dezorientacja: bohater nie wie, gdzie jest, w jakiej sytuacji się znajduje.
Najlepszym tego przykładem jest scena, gdy Leonard odzyskuje świadomość i widzi mężczyznę z
bronią w ręku – zastanawia się nad tym, czy ucieka, czy też jest goniony. Gdyby nie szybka reakcja,
prawdopodobnie zostałby zastrzelony. Upływ czasu nie pozwala także na gojenie się ran
psychicznych (bohater nie może zapomnieć obrazu agonii żony). Dla bliskich takie osoby stają się
ciężarem (głównie z powodu nadziei na poprawę zdrowia pacjentów, która stopniowo gaśnie). Inni
nie rozumieją dramatu takich chorych, raczej myślą o tym, jak ich wykorzystać do swoich celów
lub zapewnić sobie rozrywkę ich kosztem.
Normalne życie bez pamięci jest niemożliwe, choć najczęściej nie zdajemy sobie z tego
sprawy.