Warunki prowadzenia biznesu w państwach WOG

Warunki prowadzenia biznesu w
państwach WOG - charakterystyka
porównawcza, lipiec 2012
2013-09-26 14:06:06
2
Charakterystyka porównawcza warunków prowadzenia biznesu w państwach WOG
Kazachstan jest liderem wśród państw członkowskich Wspólnego Obszaru Gospodarczego w dążeniu do poprawy
warunków prowadzenia biznesu, reform strukturalnych gospodarki, a także do ustępstw na rzecz środowisk
biznesowych. Wyniki badania centrum inicjatyw analitycznych „Liberalny klub” (dane na dzień 1 stycznia 2012
r.).
Konkurencja pomiędzy gospodarkami państw członkowskich WOG będzie określana poprzez konkurencyjność ich
ustawodawstwa oraz konkurencyjność warunków do prowadzenia biznesu.
Bardzo ważne jest, aby uświadomienie tej specyfiki WOG, jak najszybciej wpłynęło na działalność administracji w
RB.
Podstawowymi kryteriami analizy były oceny systemu podatkowego, procedury rejestracji firmy, systemu
licencjonowania, procesu przeprowadzania kontroli działalności podmiotów gospodarczych, swobody ustalania
cen, łatwości prowadzenia handlu zagranicznego, sankcje karne dla biznesu, poziom korupcji.
SYSTEM PODATKOWY
Krótka charakterystyka systemów podatkowych państw członkowskich WOG
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ogólna ilość tytułów
podatkowych
18
9
7
Czas na prowadzenie
rachunkowości
podatkowej, godziny
654
290
188
Ogólna stawka podatku
w % zysku
62.8%
46.9%
28.6%
Podatek dochodowy
12%
13%
5-10%
3
Podatek od zysku
18%
20%
20%
VAT
Ogólna stawka
20%
Preferencyjna
stawka od 0%
do 10%
Ogólna stawka 18%
Preferencyjna
stawka od 0% do
10%
Ogólna stawka
12%
Preferencyjna
stawka 0%
Podatek od
nieruchomości
(wartości
nieruchomości)
od 0.1% do
2%
od 0% do 2,2%
od 0,05% do
1,5%
Podatek gruntowy
80 tys. BYR/ha
(ok. 9,8 USD) 0.2% wartości
katastralnej
0.3% – 1.5%
wartości
katastralnej
10-314 Eur/ha
(podatek może
być zwiększony
10-krotnie)
Składki na
ubezpieczenie
społeczne
34%
34%
od 4,5% do 20%
Specjalne systemy podatkowe
Białoruś
System podatkowy
Rosja
Kazachstan
4
Jednolity podatek dla
rolników;
Stawka – 2%
Jednolity podatek dla
rolników Stawka – 6%
Jednolity podatek dla
indywidualnych
przedsiębiorców.
Stawkę ustalono w
zależności od rodzaju
działalności
Uproszczony system
podatkowy
Stawka od 6% do 15% lub
1% z obrotu.
Podatek przy stosowaniu
uproszczonego systemu
podatkowego.
Stawka od 6% do 15%
Podatek od gier.
Stawki podatku ustalono
w Eur za jednostkę
sprzętu do gier.
Podatek od dochodu ze
sprzedaży kuponów
loterii. Stawka - 8%
Opłata za prowadzenie
działalności
rzemieślniczej; Opłata za
świadczenie usług w
zakresie turystyki
wiejskiej. Stawka – 1
jednostka bazowa
rocznie (od 1.04.2012
jednostka bazowa wynosi
100 tys. BYR (ok. 12
USD)
Jednolity podatek od
dochodów kalkulacyjnych
Przy stosowaniu
jakiegokolwiek specjalnego
opodatkowania
przedsiębiorstwa uiszczają
jednolity podatek.
Płatników podatku
zwolniono z VAT.
Uproszczoną deklarację
stosowano przy
maksymalnym
dochodzie rocznym do
168.000 USD. Stawka
od 3% do 7% dochodu.
Specjalny system
podatkowy na
podstawie patentu.
Stosują indywidualni
przedsiębiorcy,
spełniający następujące
warunki:
1) nie korzystają z
pracy pracowników;
2) prowadzą działalność
w formie
indywidualnego
przedsiębiorcy;
Stawka: 2% + wartość
patentu.
Jednorazowy talon na
realizację działalności
gospodarczej, która nie
przekracza 90 dni
rocznie.
Wartość talonu na okres
7 dni – 3 USD.
5
Krótki opis porównawczy zalet i wad systemów podatkowych państw członkowskich WOG
Państwo
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Plusy
Minusy
Niska stawka podatku od zysku i
podatku od gruntu. Preferencje dla
przedsiębiorstw zarejestrowanych
na prowincji. System
opodatkowania sprzyjający dla
przedsiębiorstw - rezydentów
wolnych stref ekonomicznych.
System podatków i płatności
w RB charakteryzuje się
dużym obciążeniem
podmiotów gospodarczych.
Brak stabilności
ustawodawstwa podatkowego.
Skomplikowany system
opłaty, duże nakłady czasowe
na wykonanie zobowiązań
podatkowych. Większe wpłaty
składek na ubezpieczenie
społeczne.
Dość niskie obciążenie podatkowe
i ogólna liczba płatności
podatkowych.
Wiele przypadków
rozbieżności w interpretacji
przepisów ustawowych,
sprzeczności i luk w
ustawodawstwie. Duży ciężar
świadczeń socjalnych. Wysoka
stawka podatku
dochodowego.
System podatkowy charakteryzuje
się najbardziej niską ilością
płatności podatkowych. Ogólna
stawka opodatkowania stanowi 28,6%, dzięki której Kazachstan
wchodzi do czołowej trójki państw
WNP. Istnieje rozwinięty system
sprawozdawczości elektronicznej,
co w znacznym stopniu upraszcza
proces wpłaty podatków.
Duże nakłady czasowe na
spłatę podatków. Problemy w
zakresie administracji
podatkowej i rozwiązywania
sporów.
6
PROCEDURY ADMINISTRACYJNE
Krótki opis systemu licencjonowania państw członkowskich WOG
Państwa/
Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ilość
podlegających
licencjonowaniu
rodzajów
działalności
37
49
26 dziedzin, 108
rodzajów, 215
typów i 111
podtypów
Termin
ważności licencji
5-10 lat
od 5 lat
od 5 lat
Termin wydania
15 dni
(termin do wniesienia
poprawek – 10 dni)
30 dni
30 dni.
Często terminy
wydawania
licencji w ogóle
nie są określone.
W sumie
otrzymanie
licencji na import,
na przykład,
środków ochrony
roślin zajmuje do
6 miesięcy.
7
Ilość
niezbędnych
dokumentów
4 podstawowe
dokumenty + inne
dokumenty
niezbędne dla
konkretnego rodzaju
działalności
podlegającego
licencjonowaniu
4
Wszystkie
dokumenty
można wysyłać i
otrzymywać w
formie
elektronicznej
5 podstawowych
2 dodatkowe (dla
typów)
Krótki opis porównawczy zalet i wad systemów licencjonowania państw członkowskich WOG
Państwo
Plusy
Minusy
Białoruś
Mała ilość (w porównaniu
do Kazachstanu i Rosji)
podlegających
licencjonowaniu rodzajów
działalności. Termin
wydawania licencji 2
razy krótszy, niż w
państwach członkowskich
WOG. W miarę prosty
system złożenia
dokumentów.
Czasochłonny proces
uzyskiwania licencji.
Termin obowiązywania
licencji dla większości
rodzajów działalności
ograniczony do 5 lat.
Wymagane
licencjonowanie
działalności adwokackiej i
usług prawnych, a także
działalności poligraficznej
i wydawniczej, które w
innych państwach
praktycznie nie podlegają
licencjonowaniu
państwowemu.
8
Rosja
Możliwość wykorzystania
elektronicznego obiegu
dokumentów przy
uzyskaniu licencji.
Nieduża ilość
dokumentów
wymaganych dla
otrzymania licencji.
Duże nakłady czasowe na
uzyskanie licencji.
Uchylenie od 1 stycznia
2013 r. licencjonowania
działalności medycznej i
farmaceutycznej. W
rosyjskich realiach to
może doprowadzić do
znacznego pogorszenia
jakości świadczenia
usług.
Kazachstan
Brak.
Skomplikowany i
czasochłonny system
licencjonowania. Szeroki
wykaz rodzajów
działalności
wymagających
zezwolenia. Termin
wydania licencji i ilość
niezbędnych
dokumentów również
mają negatywny wpływ
na ocenę systemu.
Krótka charakterystyka procedury rejestracji podmiotów gospodarczych w państwach członkowskich WOG
Państwa/
Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ilość
niezbędnych
procedur
5
9
6
9
Czas rejestracji
5 dni
30 dni
19 dni
Czas likwidacji
Od 3 miesięcy
Od 3 miesięcy
Od 4 miesięcy
Minimalny
fundusz
założycielski
CzUP, OOO – nie
ustalono
ZAO – 100 J.B. (~
1200 USD)
AO – 400 J.B.
(~4850$)
ООО ~340$
AO od ~ 15.400 (dla
ZAO)
do ~ 154.000$ (dla
ОАО)
TOO ~ 1000$
AO ~
471.000$
Krótki opis porównawczy zalet i wad procedur rejestracji podmiotów gospodarczych w państwach członkowskich
WOG
Państwo
Białoruś
Rosja
Plusy
Minusy
Najprostsza procedura
rejestracji wśród badanych
państw. Zredukowanie obiegu
dokumentów.
Skomplikowany i
czasochłonny proces
likwidacji firmy.
Brak
Autsajder w procedurze
rejestracji biznesu. Duża
liczba dokumentów, termin
rejestracji i likwidacji
podmiotu prawnego nie
odpowiada współczesnym
wymogom, co w znacznym
stopniu komplikuje
procedurę.
10
Kazachstan
Rejestracja elektroniczna
biznesu na wszystkich
etapach.
Największy fundusz
założycielski wymagany dla
rejestracji spółki. Procedura
likwidacji wymaga długiego
czasu.
Krótka charakterystyka kontroli działalności w państwach członkowskich WOG
Państwa/ Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Częstotliwość
planowanych
kontroli
Nie więcej niż 1 raz
rocznie
1 raz w ciągu 3 lat
1 raz na rok –
przy wysokim
stopniu ryzyka;
1 raz w ciągu 3
lat – przy średnim
stopniu ryzyka;
1 raz w ciągu 5
lat - przy małym
stopniu ryzyka.
Terminy kontroli
15 dni roboczych dla
indywidualnych
przedsiębiorców,
osób, prowadzących
prywatną działalność
notarialną,
rzemieślniczą,
agroeko-turystyczną.
.
30 dni roboczych –
inne podmioty
15 dni roboczych,
a dla podmiotów
małej
przedsiębiorczości
– 5 dni roboczych
Nie powinien
przekraczać 30
dni roboczych, za
wyjątkiem
oddzielnych
przypadków dot.
prowadzenia
kontroli
podatkowej
Ilość organów
kontrolnych
36
50
30
11
Krótki opis porównawczy zalet i wad kontroli działalności w państwach członkowskich WOG
Państwo
Plusy
Minusy
Białoruś
Ilość organów jest mniejsza niż
w Rosji.
Białoruś przegrywa z
Kazachstanem i Rosją w
zakresie częstotliwości i
terminów kontroli. Ta
okoliczność może mieć
negatywny wpływ na
prowadzenie biznesu w
kraju. Uchylono roczne
moratorium na prowadzeniu
kontroli.
Rosyjskie ustawodawstwo
przewiduje krótsze terminy i
częstotliwość prowadzenia
kontroli. To sprzyja rozwojowi
wspólnoty biznesowej i
podwyższeniu poziomu
aktywności biznesowej w
kraju.
Największa ilość organów
kontrolnych, brak jasnego
rozgraniczenia ich
kompetencji.
Ustawowe umocowanie
zakresów kontroli organów
kontrolnych. Najmniejsza ilość
organów administracyjnych
posiadających
pełnomocnictwa do kontroli.
Terminy prowadzenia
kontroli ustalone
niedokładnie, w praktyce z
tego powodu mogą powstać
trudności.
Rosja
Kazachstan
USTALENIA CEN
12
Krótka charakterystyka państwowych regulacji w ustalaniu cen w państwach członkowskich WOG
Państwa/ Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
Ilość towarów
konsumpcyjnych
oraz usług, na
które ceny
reguluje państwo
44
15
Regulacji podlegają
graniczne poziomy
cen na artykuły
spożywcze, jeżeli
ich wartość
rynkowa w ciągu
miesiąca
kalendarzowego
wzrośnie o 30%.
Przy tym
granicznie
dopuszczalne
poziomy cen
ustalane są na
okres do 60 dni.
Stosowanie
ograniczających
maksymalnych
narzutów
handlowych
(dziedziny i %)
Stosowano, jako
czasowy środek
Różnego rodzaju
usługi
transportowe,
leki, żywność dla
dzieci.
Stosowano jako
czasowy środek.
Ograniczony narzut
waha się od 10%
do 30%.
Krótki opis porównawczy zalet i wad państwowych regulacji w ustalaniu cen w państwach członkowskich WOG
Państwo
Plusy
Minusy
13
Białoruś
Rosja
Kazachstan
brak
Ustawodawstwo regulujące
politykę cenową charakteryzuje się
zmiennością. Szeroki wykaz
socjalnie ważnych towarów.
Ingerencje państwa w ustalanie
cen nie ulegają ograniczeniu. Ww.
właściwości w znacznym stopniu
komplikują prowadzenie biznesu w
kraju.
Najbardziej liberalna
polityka cenowa wśród
badanych państw.
Maksymalne narzuty
handlowe dotyczą
ograniczonej ilości
towarów.
Brak jednolitego aktu prawnego,
zawierającego wykaz socjalnie
ważnych towarów, co komplikuje
stosowanie prawa.
Skomplikowany system stosowania
polityki państwowego ograniczenia
cen. Zmienność przepisów
prawnych w tej dziedzinie.
Brak
Handel zagraniczny
Krótka charakterystyka prowadzenia handlu zagranicznego w państwach członkowskich WOG
Państwa/ Warunki
Białoruś
Rosja
Kazachstan
9
8
9
Eksport
Ilość dokumentów
14
Termin trwania procedury
15 dni
36 dni
76 dni
Ilość dokumentów
10
10
12
Termin trwania procedury
30 dni
36 dni
62 dni
Import
Krótki opis porównawczy zalet i wad prowadzenia handlu zagranicznego w państwach członkowskich WOG
Państwo
Plusy
Minusy
Białoruś
Mała ilość dokumentów
wymaganych dla
sporządzenia transakcji z
tytułu importu/eksportu.
Szybkie przeprowadzenie
procedury eksportu.
Brak
W porównaniu do
Kazachstanu mniejszy obieg
dokumentów procedury
eksportu/importu.
Dość powolne sporządzenie
dokumentów procedur
importu/eksportu.
Brak
Nieefektywny i kosztowny system
procedury eksportu/importu.
Rosja
Kazachstan
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PRZESTĘPSTWA GOSPODARCZE
15
Liberalizacja ustawodawstwa karnego
Białoruś
Rosja
Kazachstan
16
Brak
Dekryminalizacja znacznej części
przestępstw gospodarczych
(znaczna część przestępstw w
dziedzinie gospodarki została
zakwalifikowana pod przepisy
prawa administracyjnego) w tym i
paragrafy dot. pseudoprzedsiębiorczości.
Optymalizacja sankcji za
przestępstwa gospodarcze.
Wprowadzenie nowego rodzaju kar
– prace przymusowe – za
przestępstwa nieznaczące i
umiarkowane, a także za niektóre
poważne przestępstwa popełnione
po raz pierwszy.
Zaostrzenie odpowiedzialności dla
osób, które utrudniają
prowadzenie legalnej działalności
gospodarczej.
Anulowanie aresztu jako środka
zapobiegawczego w wielu
przestępstwach gospodarczych.
Rozszerzenie zakresu stosowania
alternatywnych rodzajów kar
(osoby, które po raz pierwszy
popełniły przestępstwa
gospodarcze, będą mogły uniknąć
odpowiedzialności karnej w
przypadku kompensacji szkody w
wysokości 5-krotnej kwoty
wyrządzonej szkody).
Dekryminalizacja
znacznej części
przestępstw
gospodarczych (znaczna
część przestępstw w
dziedzinie gospodarki
została zakwalifikowana
pod przepisy prawa
administracyjnego).
Optymalizacja sankcji za
przestępstwa
gospodarcze (w
przypadku dobrowolnej
kompensaty szkody w
majątku szeroko
stosowano alternatywne
rodzaje kar: kara za
przestępstwa o niskiej
szkodliwości społecznej
czynu).
Wprowadzenie nowego
rodzaju kar - dwukrotnej
kompensaty przez
winnego szkody
majątkowej powstałej w
wyniku przestępstwa.
Miejsce państwa w rankingu «Transparency International» (Indeksu Percepcji Korupcji)
17
Rok (ilość państw
w rankingu)
Miejsce w rankingu
Białoruś
Rosja
Kazachstan
2009 (180)
139
146
120
2010 (178)
127
154
105
2011 (182)
143
143 (rownież)
120
Wyniki analizy świadczą o tym, że obecnie w ramach WOG dość trudno wyróżnić czołowe państwo na podstawie
stworzonych warunków prowadzenia biznesu.
Każde państwo ma swoje wady i zalety.
Kazachstan z sukcesem przeprowadził amnestię kapitału i szereg reform w dziedzinie gospodarczej. Zgodnie z
planami dalszego reformowania obciążenie podatkowe będzie nadal się zmniejszało. Należy wyróżnić
uproszczony system rejestracji biznesu, z sukcesem przeprowadzoną dekryminalizację prawa karnego oraz
proces przeprowadzania kontroli biznesu przez państwowe organy kontrolne. Negatywnymi stronami
ustawodawstwa Kazachstanu są skomplikowany system licencjonowania i wymagająca dużo czasu procedura
prowadzenia handlu zagranicznego.
W Rosji modernizacja gospodarki znajduje się w stanie apatycznym. Wynikiem tego jest odpływ kapitału, który w
2011 r. wyniósł 80 mld USD. Do plusów systemu prawnego można odnieść dość niskie obciążenie podatkowe w
porównaniu do RB; możliwość korzystania z elektronicznego obiegu dokumentów przy ubieganiu się o licencję; a
także najbardziej swobodny system ustalania cen wśród trzech państw.
Minusem jest najbardziej skomplikowany i kosztowny system rejestracji biznesu. To dotyczy wszystkich procedur
administracyjnych, które napotyka przedsiębiorca przy prowadzeniu działalności komercyjnej. Znaczna ilość
ryzyk staje się bardziej aktualna na tle przystąpienia Rosji do WTO.
Skomplikowany system podatkowy Białorusi, praktycznie brak swobody w ustalaniu cen odstraszają kapitał.
Niechęć władz do kompromisu z biznesem może mieć żałosny wynik dla gospodarki Białorusi. Znaczna ilość
ryzyk staje się bardziej aktualna na tle przystąpienia Rosji do WTO.
Stosunkowa łatwość rejestracji biznesu i uzyskiwania licencji są mocną stroną ustawodawstwa RB. Białoruś
również jest liderem w zakresie względnej łatwości prowadzenia handlu zagranicznego.
18
Opracowanie WPHI w Minsku
lipiec 2012
19