docw numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
download 
Reklamacja Transkrypt
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
W NUMERZE: WIEŚCI Z WOJEWÓDZTWA 4 6 Naturalnie w Łodzi Uczniowie gotują potrawy tradycyjne z Pomorza Z ŻYCIA POMORSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO 9 10 12 12 13 O nas: Działalność doradcza w powiecie człuchowskim Doradcy BP ODR w Gdańsku o sobie Rozwój rolnictwa ekologicznego Chów i hodowla złotnickiej pstrej Pomorski Stół Bożonarodzeniowy POMORSKA IZBA ROLNICZA 15 16 17 18 19 20 21 21 22 22 Posiedzenie Zarządu z Przewodniczącymi Rad Powiatowych... Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego Posiedzenia komisji PIR Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” Wojewódzka Olimpiada Młodych Producentów Rolnych Nie tylko zboże zapełnia trzos... II Powiatowy Stół Bożonarodzeniowy Pomorski Stół Bożonarodzeniowy Spotkanie opłatkowe Kurs bukieciarstwa w Kołodziejach Właściwy dobór odmiany to wyższe plony str. 30 Uzyskanie wysokich plonów ziarna o wysokiej jakości możliwe jest tylko przy zastosowaniu właściwej agrotechniki. Jednym z ważniejszych jej elementów, często niedostrzeganych przez rolnika, jest dobór odpowiedniej odmiany. DLA WSI I REGIONU 23 25 Integracja pozioma w województwie pomorskim (cz. I) Aktualne informacje prawne dla rolnictwa ZARZĄDZANIE GOSPODARSTWEM ROLNYM 26 26 28 29 Zdaniem eksperta Tendencje cenowe podstawowych produktów żywnościowych Kampania cukrownicza 2011/2012 dobiega końca Zasady funkcjonowania podatku od towarów i usług w rolnictwie NA POLACH I ŁĄKACH 30 37 32 Właściwy dobór odmiany to wyższe plony (cz. II) Ochrona plantacji rzepaku - podsumowanie sezonu 2010/2011 (cz. I) Przypominamy – styczeń W CHLEWNI I OBORZE 39 40 43 45 46 47 Ocena żywotności noworodka Ważne elementy hodowli bydła mięsnego Żywienie prosiąt Spotkanie hodowców i producentów trzody chlewnej w Lubaniu Przypominamy – styczeń Wykaz hodowców trzody chlewnej... W TROSCE O ŚRODOWISKO 49 50 Chów karpia z udziałem mikroorganizmów EM Możliwości produkcji biogazu w województwie pomorskim Z WIZYTĄ U ROLNIKA 51 53 Rolnictwo to rodzinna tradycja Gospodarstwo z pomysłem DONIESIENIA 55 57 59 60 62 O zielonej energii w Poświętnym Przetwórstwo na poziomie gospodarstwa... KGW Barcino od kuchni Finał XII Pomorskiej Olimpiady Wiedzy o BHP w Rolnictwie Olimpiada Młodych Producentów Rolnych W DOMU I ZAGRODZIE 64 Marynowane i pieczone OFERTY ROZRYWKA DLA DOROSŁYCH I DLA DZIECI RAPORT Z RYNKU Ocena żywotności noworodka str. 39 O wydajności krów musimy pamiętać już od narodzin nowej jałóweczki. Zwykle patrzymy na nią z nadzieją, bo to przecież przyszłość naszego stada krów mlecznych. A później nieraz zachodzimy w głowę, dlaczego pierwiastki po wycieleniu, często nie spełniają naszych oczekiwań. Żywienie prosiąt str. 43 Najważniejszym celem żywienia prosiąt jest odchowanie zdrowych i zdolnych do efektywnego tuczu lub reprodukcji zwierząt. Wieści z województwa Naturalnie w Łodzi Województwo Pomorskie uczestniczyło w czwartej edycji Targów Naturalnej Żywności „NATURA FOOD”, kóre odbyły się w dniach 14-16 października br. w Łodzi. Nasza prezentacja przyciągała licznych gości targowych nie tylko aranżacją i wystrojem, ale przede wszystkim ciekawą ofertą regionalnych artykułów spożywczych. T ym razem stoisko pomorskie zapełniły ekologiczne sery, m.in. przepyszny tradycyjny serek typu camembert „Słupski Chłopczyk”, wytwarzane przez ZPH SER-MILK z Zielina k. Słupska oraz produkty owocowo-warzywne z Suszarni i Przetwórni „Leśna Spiżarnia” z Wandzina, a także żuławskie oleje rzepakowe tłoczone na zimno. Ponadto zwiedzający na naszym stoisku mogli posmakować przetworów z runa leśnego wytwarzanych przez Zakład Produkcji Spożywczej - Stefan Skwierawski z Brus. Bogaty asortyment wyrobów zakładu wzbudził duże zainteresowanie konsumentów. Pomorskie stoiska W naszym regionie działa już ponad pół tysiąca gospodarstw ekologicznych. Rynek żywności ekologicznej w ostatnich latach rozwija się bardzo dynamicznie. Wraz ze wzrostem świadomości konsumentów i ich coraz większą dbałością o jakość spożywanej żywności rośnie popyt na produkty ekologiczne. Położenie naszego regionu dodatkowo daje możliwości rozwoju rolnictwa ekologicznego. Trójmiasto, Niemcy czy kraje skandynawskie to potencjalne, bliskie rynki zbytu dla żywności wysokiej jakości wytwarzanej na Pomorzu. Jednakże brak konsolidacji producentów to na ten czas istotna słabość pomorskiego rynku żywności ekologicznej. Trudno rolnikom w pojedynkę zdobywać atrakcyjne kontrakty eksportowe. Do tego potrzebna jest grupa producencka założona przez wytwórców żywności ekologicznej. 4 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Wieści z województwa Podczas targów nastąpiło rozstrzygnięcie konkursów organizowanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a związanych z produkcją i promocją żywności wysokiej jakości. W konkursie na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne, w kategorii „Ekologia i środowisko” wyróżnienie otrzymało Stowarzyszenie Eko „Szkoła Życia” prowadzące działalność rolniczą w Wandzinie, w powiecie człuchowskim. Paweł Woźniakowski ze Stowarzyszenia Eko Szkoła Życia z Wandzina z nagrodą dla najlepszego gospodarstwa ekologicznego 2011 Laureatem III edycji Konkursu na najlepszy projekt inicjatywę, mającą na celu promocję regionu za pomocą produktu regionalnego lub tradycyjnego, została Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie Turystyczne Kaszuby z siedzibą w Kartuzach. Kapituła Konkursu wyróżniła kampanię promującą region pod hasłem „Zmysły Kaszub”, w tym wyjątkowy folder pachnący truskawkami, zawierający informacje także o kaszëbsci malënie – produkcie regionalnym ze znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Dyrektor Biura LGD STK Aleksandra Moll z nagrodą Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Łódzkie Targi Naturalnej Żywności NATURA FOOD są bardzo licznie odwiedzane przez konsumentów i cieszą się coraz lepszą opinią pośród producentów żywności. Trzy pracowite dni targów należy uznać za wspólny sukces wystawców i organizatorów pomorskiej ekspozycji. Edyta Klasa Starszy specjalista Departament Środowiska i Rolnictwa Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Ogłoszenie Komunikat Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gdańsku Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Gdańsku zawiadamia, że w związku z rozpoczęciem z dniem 14 czerwca 2011 r. stosowania przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r., dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/ 414/EWG (Dz.Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 1), na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi udostępniono interaktywną wyszukiwarkę informacji dotyczących dopuszczonych do obrotu w Polsce środków ochrony roślin. Wyszukiwarka dostępna jest w sekcji dotyczącej ochrony roślin pod linkiem: http://www.minrol.gov.pl/pol/Informacje-branzowe/Wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin Zaleca się korzystanie z ww. wyszukiwarki, w celu uzyskiwania aktualnych informacji z zakresu dopuszczonych do obrotu i stosowania środków ochrony roślin. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 5 Wieści z województwa Uczniowie gotują potrawy tradycyjne z Pomorza Uczniowie klas o profilu gastronomicznym ze szkół rolniczych w województwie pomorskim wzięli udział w cyklu warsztatów kulinarnych „Poznajemy produkty tradycyjne z Pomorza”. Warsztaty zorganizował, w dniach 12 - 19 grudnia 2011 r., gdyński Oddział Terenowy Agencji Rynku Rolnego. W projekcie wzięły udział trzy szkoły: Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących w Swarożynie, Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Bolesławowie oraz Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodziarzy. W każdej z nich odbył się jeden warsztat kulinarny połączony z seminarium. Uczniowie zapoznali się z zasadami wytwarzania, ochrony i promocji żywności wysokiej jakości w Unii Europejskiej oraz zadaniami realizowanymi przez ARR, w tym również w obszarze promocji żywności. Podczas warsztatów uczniowie uczyli się przyrządzania trzech wybranych potraw, wpisanych na listę produktów tradycyjnych województwa pomorskiego w kategorii „Gotowe dania i potrawy”. Stosowali się do starych receptur wskazanych i udostępnionych przez pracowników Departamentu Środowiska i Rolnictwa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, chociaż młodzi kucharze chętnie sięgali też po produkty z innych kategorii listy. Przypomnijmy, że listę produktów tradycyjnych prowadzi Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a w poszczególnych województwach zgłoszenia przyjmują urzędy marszałkowskie. Seminaria prowadzili przedstawiciele Agencji Rynku Rolnego i Urzędu Marszałkowskiego oraz Prezes Stowarzyszenia Kociewskie Forum Kobiet – Krystyna Gierszewska, która na listę produktów tradycyjnych zgłosiła fefernuski kociewskie i grochowinki. Zwieńczeniem projektu będzie turniej szkół, który odbędzie się w Swarożynie. Uczniowie będą mieć za zadanie przygotowanie i estetyczne podanie jednej z potraw, które były przedmiotem warsztatów. Finał zaplanowano na 18 stycznia 2012 r. 6 Edyta Klasa Teresa Suchodolska Referat Rolnictwa, Ochrony Gruntów i Przyrody Departament Środowiska i Rolnictwa Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego O NAS W ramach cyklu prezentującego jednostki organizacyjne PODR w Gdańsku, przedstawiamy Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Człuchowie oraz Biuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku. Działalność doradcza w powiecie człuchowskim B iuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Człuchowie działa na terenie powiatu człuchowskiego, w skład którego wchodzi 7 gmin: • gmina miejska Człuchów, • gmina miejsko-wiejska Czarne i Debrzno, • gminy wiejskie - Człuchów, Koczała, Przechlewo, Rzeczenica. Doradztwo w rejonie człuchowskim funkcjonuje od 1978 roku, biuro od 1983 roku mieści się w budynku na Osiedlu Młodych w Człuchowie. W ogólnej powierzchni powiatu użytki rolne zajmują 41,3%, lasy i parki 49,2%. Najwięcej powierzchni użytkowanej rolniczo znajduje się w gminie Człuchów - 53,8%. W gminach Koczała i Rzeczenica grunty zaklasyfikowane do użytkowania rolniczego zajmują około 1/4 powierzchni gminy. Rolnictwo powiatu człuchowskiego ukierunkowane jest na produkcję żywca wieprzowego i uprawę zbóż. Istnieją również gospodarstwa zajmujące się chowem bydła mlecznego i mięsnego. W powiecie człuchowskim są również duże gospodarstwa drobiarskie produkujące kury, indyki i gęsi. Gospodarstwo rolne Teresy i Stanisława Kosiarkiewiczów Na uwagę zasługuje prowadzona od 1967 roku rodzinna firma Wąsikowskich, w skład której wchodzą obecnie: wylęgarnia drobiu, odchowalnia kur reprodukcyjnych, cztery fermy reprodukcyjne własne i dwie kooperujące oraz ferma brojlerów i mieszalnia pasz. Założyciele firmy Wąsikowskich oraz kolejne pokolenia kontynuujące jej działalność Gospodarstwo rolne Anity i Piotra Krawców Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Pisklęta z Zakładu Wylęgu Drobiu HUBBARD rodziny Wąsikowskich 7 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Na znaczeniu zyskuje kukurydza uprawiana na kiszonkę, która przeznaczona jest jako surowiec do istniejących w powiecie człuchowskim pięciu biogazowni rolniczych należących do firmy POLDANOR S.A. Natomiast w gminie Debrzno są producenci ziemniaka jadalnego przeznaczonego do produkcji frytek, producenci owoców miękkich i sadownicy. Gospodarstwa zajmujace się uprawą boczniaka i pieczarki znajdują się w gminie Przechlewo, Koczała i Rzeczenica. inż. Dymitr Piórewicz doradca rolny i rolnośrodowiskowy, rachmistrz FADN tel. kom. 797 010 582 e-mail: [email protected] inż. Barbara Stoltmann doradca rolny i rolnośrodowiskowy, rachmistrz FADN tel. kom. 797 010 583 e-mail: [email protected] Biogazownia w Koczale Ziemniaki w przechowalni Anny i Joachima Kalla, indyki w gospodarstwie Urszuli i Andrzeja Zezulów Obecnie w BP ODR Człuchów pracuje 5 doradców: Natalia Bryza technik doradca tel. kom. 797 010 581 e-mail: [email protected] mgr inż. Monika Drobek doradca rolny i rolnośrodowiskowy, rachmistrz FADN tel. kom. 607 143 908 e-mail: [email protected] Zadania, które realizują doradcy wynikają z priorytetów dla rolnictwa i obszarów wiejskich opracowywanych corocznie i zamieszczanych w Planie Działania Biura Powiatowego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Człuchowie. Pracownicy Biura zajmują się: doradztwem technologiczno-ekonomicznym, prowadzeniem kursów stosowania środków ochrony roślin przy użyciu opryskiwaczy, szkoleniem i wdrażaniem zasad wzajemnej zgodności w gospodarstwach rolnych (cross compliance), sporządzaniem dokumentacji do ubiegania się o środki finansowe z funduszy krajowych i wspólnotowych (SPO, PROW, kredyty preferencyjne), tworzeniem i funkcjonowaniem grup producentów rolnych oraz wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości w tym agroturystyki, przetwórstwem i sprzedażą produktów tradycyjnych, lokalnych i regionalnych. Rolnicy z powiatu człuchowskiego chętnie biorą udział w różnych formach edukacji i doradztwa prowadzonego przez BP ODR Człuchów, a zdobytą wiedzę wykorzystują przy podejmowaniu właściwych decyzji koniecznych do dalszego funkcjonowania gospodarstwa rolnego. W konkursach organizowanych przez firmy działające w otoczeniu rolnictwa zajmują czołowe miejsca. Uczestnicy jednego ze szkoleń zorganizowanych przez BP ODR w Człuchowie mgr inż. Anna Kamińska Kierownik Zespołu doradca rolny i rolnośrodowiskowy, rachmistrz FADN tel. kom. 609 920 048 e-mail: [email protected] 8 Uczestnicy Dni Pola w ZDOO Wyczechy 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Efektem współpracy gospodarstw rolnych z doradztwem jest: • realizacja blisko 700 biznesplanów na realizację inwestycji związanych z zakupem gruntów, maszyn i urządzeń rolniczych, budową budynków gospodarczych, zakupem stada podstawowego sporządzonych w latach 1996-2011, • udział 509 gospodarstw w realizacji programu rolnośrodowiskowego, • 119 gospodarstw ekologicznych, • 2 grupy producenckie, • 2 grupy producentów owoców i warzyw, • 2 gospodarstwa znajdujące się w Europejskiej Sieci Dziedzictwa Kulinarnego, • 32 gospodarstwa prowadzące rachunkowość FADN, • liczne gospodarstwa świadczące usługi na rzecz agroturystyki i turystyki wiejskiej. Pasieka Eko-Barć rodziny Patalas Gospodarstwo agroturystyczne Łosiowisko Ośrodek Readaptacji Stowarzyszenia Solidarni „PLUS” EKO „Szkoła Życia” w Wandzinie Nagrody i wyróżnienia gospodarstwa ekologicznego w Wandzinie Podsumowując, należy stwierdzić, że rolnicy w powiecie człuchowskim aktywnie uczestniczą w różnych szkoleniach, wyjazdach, konkursach i olimpiadach organizowanych przez BP ODR. Prowadzą zrównoważony system gospodarowania wykorzystując najnowsze rozwiązania techniczne i technologiczne. Zajazd Ostoja w Sporyszu Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Opracowali pracownicy BP ODR w Człuchowie 9 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Doradcy BP ODR w Gdańsku o sobie B iuro Powiatowe Ośrodka Doradztwa Rolniczego Gdańsk mieści się siedzibie Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku-Lipcach. Nasi pracownicy działają, oprócz biura powiatowego w Gdańsku, na terenie wszystkich 7 gmin w powiecie, tj. Cedr Wielkich, Kolbud, Pruszcza Gdańskiego, Przywidza, Pszczółek, Suchego Dębu, Trąbek Wielkich. Powierzchnia użytków rolnych i liczba gospodarstw na terenie powiatu jest wysoka, co wiąże się z zapotrzebowaniem na usługi doradcze. Rolnictwo ma największy udział w gospodarce gmin Cedry Wielkie oraz Suchy Dąb, duże znaczenie ma również w gminach Pszczółki, Pruszcz Gdański oraz Trąbki Wielkie. Z kolei najmniejszą część gospodarki stanowi w gminie Kolbudy, ponieważ na tym terenie zmniejsza się powierzchnia użytków rolnych w wyniku odrolniania działek na cele budowlane oraz zalesiania najmniej wartościowych gleb. W strukturze produkcji rolnej powiatu przeważa produkcja roślinna: zboża, ziemniaki, buraki cukrowe, warzywa, rośliny pastewne. Zwierzęta gospodarskie hodowane są w nie więcej niż 20% gospodarstw, głównie jest to trzoda chlewna, bydło oraz drób. Na naszym terenie jest wiele bardzo dobrych gospodarstw. Przykładem może być chciażby gospodarstwo rodzinne Państwa Hanny, Jerzego i Marcina Karczów w Koszwałach, które jest lauretem wielu konkursów, w tym: Agroligi, konkursu Piękna Wieś oraz konkursu Bezpieczne Gospodarstwo Rolne. 3. 4. Gospodarstwo rodzinne Hanny, Jerzego i Marcina Karczów (fot. 1, 2, 3, 4) Taki stan rolnictwa w powiecie zobowiązuje nas do przeprowadzania szkoleń i wyjazdów studyjnych przede wszystkim w zakresie produkcji roślinnej, w mniejszym stopniu w produkcji zwierzęcej. 1. Szkolenie wyjazdowe w gminie Cedry Wielkie 2. 10 Zakres wykonywanych przez nas zadań uwzględnia aktualne potrzeby naszego powiatu i jest zgodny ze strategią rozwoju województwa pomorskiego. Zajmujemy się przede wszystkim pomocą rolnikom i mieszkańcom wsi w pozyskiwaniu środków krajowych i unijnych na rozwój gospodarstw rolnych i rozwój obszarów wiej- 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego skich. Pomagamy producentom w dostosowaniu gospodarstw rolnych do wymogów wzajemnej zgodności. Pracownicy BP ODR Gdańsk: Aleksander Banasik starszy doradca gmina Przywidz tel. kom. 797 010 667 e-mail: [email protected] Lech Czarnecki starszy doradca, doradca rolnośrodowiskowy gmina Pruszcz Gdański tel. kom. 797 010 669 e-mail: [email protected] Maciej Górski doradca rolnośrodowiskowy gminy: Kolbudy i Suchy Dąb tel. kom. 797 010 670 e-mail: [email protected] Renata Gregorkiewicz starszy doradca gmina Cedry Wielkie tel. kom. 797 010 671 e-mail: [email protected] Elżbieta Pylińska starszy doradca gmina Trąbki Wielkie, współpraca z KGW tel. kom. 797 010 668 e-mail: [email protected] Marian Wasiak technik doradca gminy: Pszczółki i Suchy Dąb tel. kom. 797 010 672 e-mail: [email protected] I Powiatowy Stół Bożonarodzeniowy w Modrzewiowym Dworze – 18 grudnia 2010 r. Włączamy się również w promocję produktów tradycyjnych i lokalnych, współorganizując w gminie Trąbki Wielkie imprezę - „Powiatowy Stół Bożonarodzeniowy”. Po ubiegłorocznym sukcesie i dużym zainteresowaniu mieszkańców powiatu, postanowiono realizować ten projekt cyklicznie. W tym roku na imprezę zaproszono Pana dr Grzegorza Russaka. W ramach aktywizowania mieszkańców obszarów wiejskich organizujemy Powiatowy Turniej Kół Gospodyń Wiejskich. Impreza ta cieszy się dużą popularnością nie tylko wśród uczestniczek turnieju, ale gromadzi także grono osób dopingujących zmagania. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Alina Wysocka kierownik biura doradca rolnośrodowiskowy tel. kom. 607 930 419 e-mail: [email protected] Beata Zimińska starszy doradca gminy: Pszczółki i Kolbudy tel. 58 326 39 41 Opracowali pracownicy BP ODR w Gdańsku 11 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Rozwój rolnictwa ekologicznego... W dniach 29 - 30 listopada ub.r., w Oddziale PODR w Starym Polu, odbyła się konferencja pt. „Rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce w ramach PROW 2007-2013”. Szkolenie to odbyło się na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i zostało przez nie sfinansowane. Założeniem szkolenia było najpierw teoretyczne przedstawienie zagadnień, a następnie pokazanie w terenie, jakie są praktycznie możliwości ich realizacji. Dlatego w pierwszym dniu odbyło się szereg wykładów związanych z rolnictwem ekologicznym i PROW 2007-2013. Omówione zostały między innymi: możliwości finansowego wsparcia produkcji ekologicznej, systemy jakości żywności wspierane w ramach PROW 2007-2013 i warunki uczestnictwa rolników w tych systemach. Przedstawiony został stan rolnictwa ekologicznego w naszym województwie i w kraju. Ostatnim wykładem była ocena ekonomiczna gospodarstw ekologicznych w PL FADN na tle gospodarstw konwencjonalnych. W drugim dniu szkolenia odbył się wyjazd terenowy do Starej Kościelnicy – wsi położonej w gminie Miłoradz, w powiecie malborskim, oraz Trzcińska w gminie Starogard Gdański. Stara Kościelnica to wieś, która dzięki zaangażowaniu lokalnej społeczności i miejscowego lidera - Pana Jerzego Wesołowskiego, z powodzeniem realizuje projekty finansowane ze środków PROW 2007-2013, dotyczące m.in. zagospo- Chów i hodowla złotnickiej pstrej W dniu 7 grudnia ub.r., w siedzibie Oddziału PODR w Strzelinie odbyła się konferencja ,,Chów i hodowla złotnickiej pstrej’’. W spotkaniu wzięli udział rolnicy hodujący tę rasę, zainteresowani hodowlą ekologiczną, a także doradcy z naszego terenu. W pierwszej części spotkania dr inż. Piotr Luciński - pracownik Katedry Hodowli i Produkcji Trzody Chlewnej przy Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu - omówił historię pochodzenia rasy złotnicka pstra. Przedstawił stan hodowli w latach poprzednich i w chwili obecnej. Wskazał, jakie są cechy tuczne i rzeźne świń złotnickich oraz ich przydatność do krzyżowania. W drugiej części konferencji przedstawiciel z firmy paszowej Josera Polska Sp. z o. o. Pani Katarzyna Chilomer omówiła pasze i zasady żywienia świń w typie mię- 12 sno-słoninowym na przykładzie rasy złotnickiej. Jednak najwięcej emocji i zainteresowania wzbudziła trzecia część spotkania, w czasie której Pan Jacek Plotta - właściciel gospodarstwa ekologicznego - opowiedział o hodowli trzody chlewnej w swoim gospodarstwie i doświadczeniach, jakie zdobył podczas praktyki w duńskim gospodarstwie ekologicznym. Trzoda chlewna w jego gospodarstwie utrzymywana jest w systemie otwartym. W 2009 roku, gospodarstwo to zajęło I miejsce w województwie pomorskim w konkursie na najlepsze gospodarstwo ekologiczne w kategorii ,, Ekologiczne gospodarstwo towarowe’’ i III miejsce na etapie krajowym. Rolnik stwierdził, że wprowadzenie złotnickiej pstrej do stada podstawowego i krzyżowanie go rasami białymi, mogłoby znacz- darowania terenów zielonych jako elementu poprawy warunków środowiskowych i ochrony krajobrazu kulturowego wsi. Tam też zwiedziliśmy gospodarstwo rolne Państwa Janiny i Bogdana Muzyków, które uczestniczy w programie rolnośrodowiskowym, a także skorzystało z dofinansowania zakupu maszyn, oraz rozwoju działalności usługowej w ramach PROW 2007-2013. Zbigniew Marciniak nie poprawić zdrowotność otrzymywanych tuczników oraz poprawić wykorzystanie paszy, przy jego systemie utrzymywania. Barbara Urbaniak 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Pomorski Stół Bożonarodzeniowy W związku z kontynuacją tradycji dziedzictwa kulturowego regionu, w dniu 9 grudnia ub.r., w Oddziale Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Starym Polu odbył się VII Wojewódzki Przegląd pn. „Pomorski Stół Bożonarodzeniowy”. Pomorskie stoły bożonarodzeniowe Przegląd otworzył Dyrektor PODR Józef Sarnowski Stół Koła Gospodyń Wiejskich ze Starej Kościelnicy, gm. Miłoradz Uczestniczki przeglądu i zaproszeni goście W przeglądzie wzięło udział 28 kół gospodyń wiejskich z województwa pomorskiego. Przegląd ma za zadanie wzmocnienie lokalnych więzi, kultywowanie tradycji bożonarodzeniowych naszej wsi, a także promocję działań związanych z rozwijaniem wrażliwości estetycznej inspirowanej kulturą i tradycją oraz wzmocnienie poczucia tożsamości. Panie z KGW przygotowały odświętnie przybrane stoły, z tradycyjnymi dla Świąt Bożego Narodzenia potrawami, których wyjątkowy smak i aromat zapadają długo w pamięci. Stoły zastawione były pysznymi pierogami z kapustą, wigilijnym barszczem z uszkami, zupami, pasztecikami, smakowitymi rybami w różnej postaci, sałatkami. Były także pasztety, schab w galarecie, pieczenie, a także tradycyjne świąteczne wypieki – serniki, makowce, pierniczki, ciasteczka. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Stół Koła Gospodyń Wiejskich z Malenina, gm. Tczew Świąteczny nastrój zapanował, gdy kolędy zaśpiewały Panie z zespołu ludowego ,,Wesoła Gromadka” z Tychnów oraz Pan Sebastian Branecki. Zaproszeni Goście oraz uczestnicy przeglądu wysłuchali prelekcji na temat ,,Dotyk anioła w rozwoju wioski tematycznej Aniołowo”, wygłoszony przez Panią Halinę Cieślę, Prezesa Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Wsi Aniołowo oraz prelekcji pt. ,,Tradycje i obrzędy adwentowe i bożonarodzeniowe”, którą wygłosił Pan Ro- 13 Z życia Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego man Klofczyński z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 w Malborku. W uroczysty nastrój i niezwykły czas, jasełkowym przedstawieniem teatralnym, wprowadziła nas młodzież licealna, która przedstawiła scenkę pod tytułem ,,Jasełka bożonarodzeniowe”. Wszyscy uczestnicy przeglądu otrzymali nagrody grupowe ufundowane przez Samorząd Województwa Pomorskiego, Pomorską Izbę Rolniczą, Agencję Rynku Rolnego, Bank Gospodarki Żywnościowej, Oddział Operacyjny w Malborku oraz Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Przegląd sfinansowany był ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach PROW 2007-2013 (Schematu III Pomocy Technicznej - Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich dla Województwa Pomorskiego). Jasełka bożonarodzeniowe przygotowane przez młodzież z Zespołu Szkół nr 2 w Malborku Po części artystycznej goście i uczestnicy przeglądu mogli podziwiać odświętne stoły i posmakować bożonarodzeniowych potraw, w których wyczuwało się nie tylko niezwykły smak, ale i ,,serce włożone” w ich przygotowanie. Przysmaki przygotowane przez panie z Koła Gospodyń Wiejskich z Koźmina, gm. Skarszewy Stół Koła Gospodyń Wiejskich z Kolonii Ostrowickiej, gm. Gniew 14 Koła Gospodyń Wiejskich uczestniczące w VII Wojewódzkim Przeglądzie pn. „Pomorski Stół Bożonarodzeniowy”: - KGW z Rakowca, gmina Kwidzyn, - KGW z Sasina, gmina Choczewo, - KGW z Lubiszewa, gmina Nowy Dwór Gdański, - KGW z Tychnów, gmina Kwidzyn, - Stowarzyszenie Przyjaciół Marzęcina z Marzęcina, gmina Nowy Dwór Gdański, - KGW z Trzciana, gmina Ryjewo, - KGW z Karolewa, gmina Zblewo, - KGW z Czernina, gmina Sztum, - KGW z Szymankowa, gmina Lichnowy, - KGW z Bągartu, gmina Dzierzgoń, - Stowarzyszenie Forum Żuławskich Dziewczyn z Żuławki Sztumskiej, gmina Dzierzgoń, - KGW Renawa z Benowa, gmina Ryjewo, - KGW ze Starej Kościenicy, gmina Miłoradz, - KGW z Obozina, gmina Skarszewy, - KGW z Bolesławowa, gmina Skarszewy, - KGW z Koźmina, gmina Skarszewy, - KGW z Bożego Pola, gmina Skarszewy, - KGW z Pinczyna, gmina Zblewo, - KGW z Pałubinka, gmina Zblewo, - KGW ze Semlina, gmina Zblewo, - KGW z Pieców, gmina Kaliska, - KGW Z Malenina, gmina Tczew, - KGW z Tujska, gmina Stegna, - KGW z Chmielna, gmina Chmielno, - KGW z Kolonii Ostrowickiej, gmina Gniew, - Stowarzyszenie Kobiet Gminy Stare Pole „Tradycja” ze Starego Pola, - KGW z Bałdowa, gmina Tczew, - KGW z Luzina, gmina Luzino. Agnieszka Rojewska Alina Ciesielska 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Zarządu z Przewodniczącymi Rad Powiatowych W i Komisji Problemowych Pomorskiej Izby Rolniczej dniu 16 grudnia ub.r., w siedzibie Pomorskiej Izby Rolniczej w Pruszczu Gdańskim miało miejsce cykliczne spotkanie Zarządu Pomorskiej Izby Rolniczej z Przewodniczącymi Rad Powiatowych i Komisji Problemowych. W trakcie posiedzenia poruszono istotne sprawy z zakresu ubezpieczeń, płatności PROW, gospodarowania nieruchomościami, funkcjonowania grup producentów. Po szerokiej dyskusji dotyczącej składki zdrowotnej, w głosowaniu jednomyślnie przyjęto stanowisko, które zostanie przesłane do KRIR. Propozycja zakłada, aby od 1 do 10 ha składka była opłacana przez KRUS, od 10 do 20 ha była płacona przez każdego ubezpieczonego w wysokości 50%, tj. 18 zł i powyżej 20 ha 36 zł. Prowadzącym działalność gospodarczą nie przysługiwałoby zwolnienie i składka płacona byłaby w całości. Stanowisko zostanie przesłane z uzasadnieniem o dochodowości na podstawie FADN. Zwrócono również uwagę na ujednolicenie jednostki do rozliczeń. Kwestionowane jest posługiwanie się w ustawach i rozporządzeniach ha przeliczeniowym i ha fizycznym. Zastępca Dyrektora ANR Jerzy Romanowski poinformował o rozdysponowaniu gruntów będących w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz zmianach w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami Rolnymi Skarbu Państwa i ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Zastępca Dyrektora OR ARiMR w Gdyni Michał Krause przybliżył zakres realizacji płatności bezpośrednich oraz innych płatności PROW. Dyrektor OT ARR Radosław Szatkowski przypomniał o terminie składania wniosków na zwrot kosztów za materiał siewny oraz stawki. Dyrektor Jarosław Jelinek zapoznał zebranych z projektami i szkoleniami realizowanymi przez Pomorską Izbę Rolniczą. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Przedstawiciele grup producenckich zgłosili problemy, które utrudniają im rejestracje i funkcjonowanie. Spotkaniu przewodniczył Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej Zenon Bistram, który w trakcie posiedzenia przekazywał istotne informacje m.in. dotyczące terminu kolejnego Walnego Zgromadzenia, wyjazdu dzieci na kolonie zimowe, szkoleń itp. W związku ze zbliżającymi się Świętami Bożego Narodzenia i kończącego się roku, nie zabrakło życzeń i wspólnego poczęstunku. Zenona Mazurczyk W dniu 9 grudnia 2011 roku, Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczej przekazał Pomorskiej Izbie Rolniczej projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zakładał on między innymi wprowadzenie następujących zasad opłacania składek zdrowotnych przez rolników i ich domowników: - w gospodarstwach rolnych o powierzchni poniżej 6 ha przeliczeniowych, składkę opłaca w całości KRUS, - w gospodarstwach rolnych o powierzchni od 6 do 15 ha przeliczeniowych, rolnik opłaca 18 zł za każdego ubezpieczonego, pozostałą część składki opłaca KRUS, - w gospodarstwach rolnych o powierzchni powyżej 15 ha przeliczeniowych, rolnik opłaca za każdego ubezpieczonego 36 zł, pozostałą część składki opłaca KRUS. Składki opłacane są miesięcznie. Na spotkaniu Zarządu PIR z Przewodniczącymi RP i Przewodniczącymi Komisji Problemowych, w toku dyskusji, uwzględniając trudną sytuację ekonomiczną pomorskich rolników oraz opierając się na badaniach FADN, wypracowano i przekazano KRIR następującą opinię w przedmiotowej sprawie: - zwolnionymi z opłacania składki winny być gospodarstwa rolne o powierzchni do 10 ha przeliczeniowych, - gospodarstwa rolne o powierzchni do 10 ha przeliczeniowych, w których prowadzona jest działalność gospodarcza, winny podlegać obowiązkowi uiszczania składki w pełnym zakresie, tj. 36 zł/osobę, - w gospodarstwach rolnych o powierzchni od 10 do 20 ha przeliczeniowych rolnicy oraz ich domownicy winni opłacać składkę w wysokości 18 zł/osobę, - w gospodarstwach rolnych o powierzchni powyżej 20 ha przeliczeniowych rolnicy oraz ich domownicy winny opłacać składkę w wysokości 36 zł/osobę. Przypominamy, że obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne, jest efektem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. 15 Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego D nia 14 grudnia 2011 r. w Szymbarku odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego. Spotkanie podsumowujące rok pracy Rady Powiatowej odbyło się w uroczystej atmosferze. Członkowie samorządu rolniczego oraz ich goście podzielili się opłatkiem i złożyli sobie życzenia świąteczno-noworoczne. Spotkanie swoją obecnością zaszczycili m.in. Bogdan Łapa - Wicestarosta Powiatu Kartuskiego, Józef Sarnowski - Dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Kazimierz Derdowski - Zastępca Dyrektora Oddziału Terenowego Agencji Nieruchomości Rolnych w Gdańsku, Regina Kleina - Kierownik Biura Powiatowego Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Kartuzach oraz Zenon Bistram - Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej. Spotkanie opłatkowe poprzedziła dyskusja o bieżących problemach. Zygmunt Stromski, Delegat Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego, z gminy Przodkowo, poruszył temat funduszów promocji żywności 16 i przekształcania gruntów. Wyraził swoje niezadowolenie z braku promocji drobiu. Zasugerował też, aby pikniki promujące polską żywność odbywały się podczas większych imprez, np. dożynek, gdzie dotrą do większej liczby konsumentów. Stanisław Groth, Delegat Rady Powiatowej PIR z gminy Żukowo, zwrócił uwagę na brak planów zagospodarowania przestrzennego w gminach, co skutkuje bałaganem w przekształcaniu gruntów. Nawiązując do tematu promocji żywności, przedstawił pomysł zaprezentowania się podczas Jarmarku Dominikańskiego. Brunon Dąbrowski, Delegat Rady Powiatowej PIR z gminy Sulęczyno, zaapelował do zebranych, aby dla swojej społeczności lokalnej domagali się rzetelnych informacji od firm poszukujących gazu łupkowego. Wiele osób jest przeciwko, choć ich wiedza w tym temacie jest nikła. Z drugiej strony musimy zadbać o swój interes, niech to przedsięwzięcie odbywa się z zachowaniem odpowiednich procedur. Piotr Wicki, Przewodniczący Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego poruszył problem tworzenia grup producentów rolnych w naszym województwie. Nie wykorzystujemy naszego potencjału, jest bariera na drodze urzędniczej. Józef Sarnowski, Dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, poinformował, iż w niedługim czasie w PODR będzie osoba, która udzieli wszelkich porad odnośnie grup producenckich i pomoże przebrnąć przez zawiłości w przepisach. Na posiedzeniu poruszono także tematy wysokości podatku rolnego i zmian dotyczących składki ubezpieczenia KRUS. Zaproponowano, aby podwyższyć progi hektarowe: - gospodarstwa rolne o powierzchni do 10 ha przeliczeniowych – zwolnienie ze składki, - gospodarstwa rolne o powierzchni od 10 do 20 ha przeliczeniowych – rolnik opłaca składkę w wysokości 18 zł, - gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 20 ha przeliczeniowych – rolnik płaci składkę w wysokości 36 zł. Wnioski przyjęte na posiedzeniu Rady Powiatowej PIR Powiatu Kartuskiego w Szymbarku w dniu 14 grudnia 2011 r.: 1. Wniosek o podjęcie uchwały o wystosowanie do urzędów gmin pisma z przypomnieniem art. 5 a, ust. 1 ustawy o izbach rolniczych, mówiącego o zasięgnięciu opinii izby rolniczej w kwestiach ustalania stawki podatku rolnego i przekształcania gruntów. 2. Wniosek o podjęcie uchwały o wprowadzenie ustawy o obowiązkowym znakowaniu pochodzenia mięsa w sieciach handlowych i hurtowniach. Anna Zelewska 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Posiedzenia komisji PIR Posiedzenie Komisji Budżetowej Posiedzenie Komisji Rewizyjnej W dniu 20 grudnia 2011 r. w siedzibie PIR w Pruszczu Gdańskim, odbyło się posiedzenie Komisji Budżetowej. W komisji wzięli udział: Pan Zenon Bistram - Prezes PIR, Pan Jarosław Jelinek – Dyrektor Biura PIR oraz Główny Księgowy – Pani Halina Stoduś i Specjalista ds. księgowości – Pan Adrian Kłęk. Tematami posiedzenia było: - omówienie zmian do budżetu na 2011 r., - realizacja i wykonanie budżetu PIR za trzy kwartały 2011 r., - omówienie projektu budżetu PIR na 2012 r. Zmiany do budżetu na 2011 rok przedstawił Dyrektor Biura – Pan Jarosław Jelinek, zaś realizację, wykonanie budżetu PIR za trzy kwartały i projekt budżetu PIR na 2012 rok omówiła Główna Księgowa – Pani Halina Stoduś. Po długiej dyskusji Komisja pozytywnie zaopiniowała zmiany oraz wykonanie i projekt budżetu na 2012 rok. Komisja zauważyła, iż w planie budżetu zostały zaoszczędzone fundusze, co zyskało aprobatę Komisji. W dniu 20 grudnia 2011 r. w siedzibie PIR w Pruszczu Gdańskim odbyło się posiedzenie Komisji Rewizyjnej. Tematami posiedzenia było: - sprawozdanie z działalności Zarządu PIR za 2011 rok, - realizacja i wykonanie budżetu PIR za trzy kwartały 2011 roku, - realizacja i wykonanie wniosków z II WZ PIR (IV kadencja), - sprawozdanie z działalności spółki PIR AGRO Partner, Obszerne sprawozdanie z prac Zarządu za 2011 rok zdał Prezes Pomorskiej Izby Rolniczej – Pan Zenon Bistram, natomiast z działalności Spółki PIR AGRO Partner – Dyrektor Biura – Pan Jarosław Jelinek. Komisja pozytywnie zaopiniowała sprawozdanie z działalności Zarządu PIR oraz Spółki PIR AGRO Partner. Komisja zapoznała się również z realizacją i wykonaniem budżetu za trzy kwartały 2011 roku i nie wniosła żadnych uwag ani zastrzeżeń co do legalności, gospodarności, działań finansowych izby. Przewodniczący Komisji – Pan Jan Wiczling odczytał wszystkie wnioski i uchwały z II WZ PIR, które zostały podjęte na ww. Walnym Zgromadzeniu. Wnioski i uchwały zostały zrealizowane i wysłane do odpowiednich instytucji. Anna Bełdycka Renata Wiczling Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 17 Pomorska Izba Rolnicza Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” L okalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” jest stowarzyszeniem działającym prospołecznie na północnej części Polski, na obszarze 6 gmin: Cedry Wielkie, Kolbudy, Pruszcz Gdański, Pszczółki, Suchy Dąb, Trąbki Wielkie. Obszar obejmuje Żuławy Gdańskie i północną część Pojezierza Kaszubskiego, tzw. Wysoczyznę. Obecnie LGD realizuje podejście Leader w ramach osi 4. Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Dom podcieniowy w miejscowości Kolnik Pod nazwą „Trzy Krajobrazy” kryje się inwestycja w człowieka, kulturę i naturę. Człowiek Podstawową działalnością LGD jest aktywizacja mieszkańców wsi poprzez szkolenia, seminaria oraz spotkania mające na celu informowanie o dotacjach na realizację wszelkich inicjatyw. Społeczność lokalna oraz instytucje działające na obszarze LGD składają wnioski na konkursy, które są ogłaszane przez stowarzyszenie w ramach następujących działań: • Małe Projekty, • Odnowa i rozwój wsi, • Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, • Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. Poza tym LGD wspiera działalność Kół Gospodyń Wiejskich poprzez współorganizowanie konkursów oraz imprez, w których Panie mogą wykazać się talentem kulinarnym oraz promują lokalne tradycje gastronomiczne. Spotkania z mieszkańcami sprzyjają zwiększeniu stopnia tożsamości mieszkańców z obszarem. Kultura Stowarzyszenie promuje dziedzictwo kulturowe obszaru poprzez tworzenie produktu kulturowego „Wesele Żuławskie z XVII w.” Przedsięwzięcie „Wesele Żuławskie z XVII w.” to spektakl teatralny, będący promocją bogatego dziedzictwa kulturowego obszaru Żuław Gdańskich poprzez pierwszą próbę przedstawienia pieśni, tańców i obrzędów, związanych z weselem żuławskim i życiem codziennym mieszkańców ówczesnych Żuław, na tle wydarzeń historycznych. Spektakl ten ma spełnić wielorakie zadania: • rolę edukacyjną dla młodzieży szkolnej – w scenariuszu występuje m.in. forma narracji historycznej, 18 • wydobycie z „popiołów” zapomnienia i pokazanie obecnej społeczności, zamieszkującej ten obszar, wartości kulturowych i historycznych tego obszaru, w celu pogłębienia tożsamości z regionem, • rolę promocyjną dla tego rejonu, z jego wspaniałymi i niszczejącymi zabytkami, unikalnymi w skali kraju, a także Europy, • odtworzenie strojów, muzyki i tańców z epoki, • stworzenie produktu kulturowo-turystycznego, który mógłby być prezentowany również za granicą, szczególnie w Niemczech, ale także dla turystów zagranicznych odwiedzających Gdańsk. Do realizacji projektu zaangażowano profesjonalnych artystów i osobowości z Trójmiasta, m.in.: • scenariusz historyczny i konsultacja historyczna – prof. Andrzej Januszajtis, • adaptacja teatralna scenariusza historycznego – Andrzej Pacuła, • projekty strojów z epoki - artysta malarz Daniel Kufel oraz Olga Leszko - wieloletni kostiumolog i scenograf Opery Bałtyckiej i wykładowca ASP w Gdańsku, która również podjęła się wykonania scenografii, • choreografia – Sławomir Gidel - wykładowca Akademii Muzycznej i Szkoły Baletowej w Gdańsku, • muzyka z epoki - Capella Gedanensis - są prowadzone rozmowy, • reżyseria spektaklu – Marek Pacuła - dyrektor artystyczny Piwnicy pod Baranami z Krakowa. Pierwszym elementem promującym całe wydarzenie jest wystawa strojów żuławskich (kostiumy do spektaklu), zorganizowana w partnerstwie z Nadbałtyckim Centrum Kultury w Gdańsku i Spatium Et Artis Jarosław Jelinek, na którą serdecznie zapraszamy. W programie wernisażu jest m.in. krótka pogadanka historyczna prof. Andrzeja Januszajtisa oraz scenki w wykonaniu studentów IV roku Wydziału Aktorstwa i Musicalu Akademii Muzycznej w Gdańsku. Premiera spektaklu jest przewidziana w maju 2012 roku. LGD „Trzy Krajobrazy” promuje również działalność artystyczną oraz organizuje spotkania z artystami LGD w ramach programu promowania lokalnych twórców i artystów. 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza Natura LGD promuje obszar poprzez tworzenie szlaków i pętli rowerowych. Obecnie opracowywane są ścieżki rowerowe skupione wokół najciekawszych i najsłynniejszych zabytków na Żuławach i Wysoczyźnie, takich jak domy podcieniowe, zabytkowe kościoły i pomniki przyrody. Elektrownia wodna Straszyn - Kajakowy Szlak Elektrowni Wodnych Raduni Wojewódzka Olimpiada Młodych Producentów Rolnych W dniu 12 grudnia 2011 r., w sali im. Lecha Bądkowskiego Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku, odbył się uroczysty finał Wojewódzkiej Olimpiady Młodych Producentów Rolnych. Celem Olimpiady było rozwijanie twórczych zainteresowań wśród młodych rolników, rozbudzanie ambicji dalszego doskonalenia zawodowego oraz podniesienie rangi zawodu rolnika. Wzięło w niej udział pięciu najlepszych uczestników z każdego powiatu, którzy wyłonieni zostali w eliminacjach powiatowych 25 listopada 2011 roku. Laureaci Olimpiady zostali uhonorowani nie tylko pucharami i symbolicznymi dyplomami, ale również nagrodami rzeczowymi. Jedną z tych nagród ufundowała Pomorska Izba Rolnicza z Pruszcza Gdańskiego. Wręczył ją Prezes Zenon Bistram. Jak co roku Olimpiada cieszyła się ogromnym zainteresowaniem ze strony młodych producentów rolnych. Zespół pałacowo-parkowy w Żelisławkach Zachęcamy również do aktywnego spędzania wolnego czasu oraz powrotu do tradycji historycznej poprzez uruchomienie wodnej trasy kajakowej na Motławie. Stowarzyszenie planuje budowę przystani kajakowych, dzięki którym będzie możliwe pokonanie trasy do Gdańska na kajaku. Trzy kierunki działalności LGD „Trzy Krajobrazy” decydują o stworzeniu nowej marki Żuław. Lokalna Grupa Działania „Trzy Krajobrazy” ul. Krótka 2, 83-000 Pruszcz Gdański tel./fax (58) 306 33 55 e-mail: [email protected] www.trzykrajobrazy.pl Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Renata Wiczling 19 Pomorska Izba Rolnicza OŚRODEK TERENOWY CHOJNICE Nie tylko zboże zapełnia trzos – wsparcie dla osób chcących odejść z rolnictwa Ośrodek Terenowy w Chojnicach rozpoczął realizację projektu pt. „Nie tylko zboże zapełnia trzos – wsparcie dla osób chcących odejść z rolnictwa” prowadzonego przez Pomorską Izbę Rolniczą oraz Bałtycką Agencję Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o., w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, poddziałanie 8.1.2. Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. U czestnicy projektu mieli już przeprowadzone badanie preferencji zawodowych - wielowymiarowym kwestionariuszem preferencji, a następnie odbyły się spotkania w celu opracowania Indywidualnego Planu Działania, który doprowadzi skierowanego badanego na odpowiedni kurs. Do tej pory przeprowadzono nabór na szkolenia: prawo jazdy C+ E + przewóz rzeczy - 6 mężczyzn z powiatu chojnickiego, operator koparko-ładowarki – 4 mężczyzn z powiatu chojnickiego. Uczestnicy wzięli również udział w 8-godzinnym warsztacie aktywizacji zawodowej, by uświadomić sobie własną wartość i podjąć zatrudnienie bądź założyć własną firmę poza sektorem rolniczym. Zadaniem warsztatów było rozpoznanie własnych umiejętności i predyspozycji, określenie swoich mocnych i słabych stron, określenie celów życiowych, pokazanie roli komunikacji w życiu społecznym i zawodowym, zapoznanie z podstawowymi pojęciami z zasad równości szans kobiet i mężczyzn, a także przedstawienie elementów asertywności. W dniu 22 listopada ub.r. rozpoczął się kurs na prawo jazdy kategorii C+ E i przewóz rzeczy w Ośrodku Kształcenia Kursowego – Kinga Peplińska w Chojnicach, a 24 listopada rozpoczął się kurs na operatora koparko-ładowarki w Ośrodku Dy- 20 daktyczno- Szkoleniowym P.P.U.H. POLKAR w Żukowie. Zakończył się również nabór na kucharza w gospodarstwie agroturystycznym – „Jedzmy zdrowo”. W tej chwili kobiety mają zajęcia IPD co przyczyni się do utworzenia kolejnej grupy szkoleniowej z wyłonieniem osób na zajęcie z aktywizacji zawodowej lub osób zainteresowanych własną działalnością gospodarczą – małych przedsiębiorców. Beneficjenci mają zapewnione materiały biurowe, poczęstunek i zwrot kosztów dojazdów. Gabriela Łozowicka 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Pomorska Izba Rolnicza II Powiatowy Stół Bożonarodzeniowy W dniu 10 grudnia 2011 r., w sali bankietowej „Małe Złotowo” w Kłodawie odbył się II Powiatowy Stół Bożonarodzeniowy, podczas którego Koła Gospodyń Wiejskich z terenu całego powiatu gdańskiego zaprezentowały tradycyjne potrawy wigilijne oraz świąteczne zastawy. Gościem specjalnym był znany kucharz, gawędziarz i autor wielu książek kucharskich pan dr Grzegorz Russak. W trakcie spotkania powołano specjalne komisje, które oceniły wygląd stołu oraz potrawę z ryby. Wyróżnienie za stół otrzymało KGW Jodłowno i Grabiny Zameczek - nagrody ufundowała Pomorska Izba Rolnicza, zaś za potrawę z ryby – KGW Leszkowy. Podczas całego spotkania uczennice Szkoły Podstawowej w Trąbkach Wielkich oraz Chór Męski BELCANTO śpiewali piękne kolędy. Organizatorem imprezy było Starostwo Powiatu Gdańskiego, Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Urząd Gminy Trąbki Wielkie. Renata Wiczling Pomorski Stół Bożonarodzeniowy W dniu 9 grudnia ub.r., w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego, Oddział w Starym Polu, po raz siódmy, odbył się przegląd pn. „Pomorski Stół Bożonarodzeniowy”. W tegorocznym Przeglądzie wzięły udział Koła Gospodyń Wiejskich, lokalne stowarzyszenia z naszego województwa, właściciele gospodarstw agroturystycznych oraz zainteresowani mieszkańcy wsi. W tym ważnym wydarzeniu uczestniczyła również Pomorska Izba Rolnicza, która - jak co roku - ufundowała nagrody rzeczowe dla uczestników przeglądu. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Nagrody dla uczestników przeglądu, w imieniu Zenona Bistrama - Prezesa Zarządu Pomorskiej Izby Rolniczej, wręczył Władysław Sroka - Przewodniczący Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej z powiatu Malbork. Marcin Piątek 21 Pomorska Izba Rolnicza Spotkanie opłatkowe Dnia 6 grudnia ub.r. delegaci Rady Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej Powiatu Kościerskiego uczestniczyli w spotkaniu opłatkowym w Wysinie. Nastrój zadumy adwentowej wprowadził proboszcz Parafii Wysin, który odprawił Mszę Świętą oraz zachęcił do podzielenia się opłatkiem. Następnie zebrani goście obejrzeli występy dzieci i młodzieży, m.in. pokaz tańca i jasełka. Panowała niezwykle radosna atmosfera, a podczas obiadu nie zabrakło wesołych przyśpiewek. Na zakończenie pojawił się niezwykły gość – święty Mikołaj, który przyniósł dla wszystkich upominki. Delegaci Rady Powiatowej PIR Powiatu Kościerskiego pragną złożyć serdeczne podziękowanie za zaproszenie, w szczególności Pani Ewie Zielińskiej i wszystkim zaangażowanym w przygotowanie tej pięknej uroczystości. Anna Zelewska Kurs bukieciarstwa w Kołodziejach W dniu 5 grudnia ub.r. w miejscowości Kołodzieje rozpoczął się kurs bukieciarstwa. W kursie, zorganizowanym w ramach projektu „Nie tylko zboże zapełnia trzos – wsparcie dla osób chcących odejść z rolnictwa”, uczestniczyło 10 osób. Zakończenie kursu, który obejmował 120 godzin zajęć dydaktycznych, zaplanowano na 21 grudnia. Marcin Piątek 22 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Integracja pozioma w województwie pomorskim (cz. II) Stan gospodarczego zorganizowania producentów rolnych jest obecnie jedną z najsłabszych stron pomorskiego rolnictwa. Rolnicy produkują dobrej jakości płody rolne i sprzedają je najczęściej pośrednikom, którzy opanowali znaczącą część rynku. Sprzedając swoje produkty w sposób niezorganizowany, producenci stoją na przegranej pozycji, albowiem oferowane partie towaru są z reguły niewielkie i często niedostosowane do oczekiwań odbiorcy. Z dniem 29 stycznia 2007 roku weszły w życie zmiany w ustawie o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw, które zostały wprowadzone ustawą z dnia 15 grudnia 2006 roku (Dz.U. nr 251, poz. 1847). Zmiany te dotyczą między innymi zwolnień podatkowych. Znowelizowana ustawa o grupach producentów rolnych i ich związkach przewiduje od dnia 1 stycznia 2007 roku zwolnienie podatkowe dla grup w zakresie podatku od nieruchomości i podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie to nie jest określone w czasie, tak więc grupa tak długo będzie mogła z niego korzystać, jak długo będzie pozostawać w rejestrze grup marszałka województwa. Zwolnieniem z podatku od nieruchomości objęte są budynki i budowle zajęte przez grupę producentów rolnych wpisaną do rejestru tych grup, wykorzystywane wyłącznie na prowadzenie działalności w zakresie sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy, zgodnie z jej aktem założycielskim. Natomiast zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych dotyczy dochodów grupy producentów rolnych wpisanej do rejestru grup, pochodzących ze sprzedaży produktów lub grup produktów, dla których grupa została utworzona, wyprodukowanych w gospodarstwach jej członków - w części wydatkowanej na rzecz członków tej grupy w roku podatkowym lub w roku po nim następującym. Za wydatki uznaje się wydatki przede wszystkim na zakup środków do produkcji przekazanych członkom grupy producentów rolnych oraz szkolenie członków grupy producentów rolnych. Zmiany dotyczą także możliwości uznania spółdzielni już funkcjonujących – jako grupę, w skład której wchodzi co najmniej 5 producentów jednego produktu lub grupy produktów, po spełnieniu odpowiednich warunków przepi-sów ustawy. Przepis ten umożliwia producentom rolnym – członkom spółdzielni rolniczych, prowadzących wielokierunkową działalność, uzyskać status grupy producentów rolnych, bez konieczności tworzenia nowego podmiotu. Ma to umożliwić wykorzystanie istniejącego potencjału spółdzielczego zarówno ludzkiego, jak i majątkowego. W zmianie do ustawy o grupach …, wprowadzono Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 dodatkowo zapis umożliwiający członkom grupy, którzy przechodzą na rentę strukturalną, na wystąpienie z grupy, w terminie dla nich dogodnym. Podsumowując, należy stwierdzić, iż wprowadzone wyżej wymienione zmiany w ustawie przyczyniły się do znacznego wzrostu liczby grup producentów rolnych w kraju w latach 2007-2011. Porównując jednak ilość grup wpisanych do rejestru w roku 2008 i 2009 z rokiem 2007, na przykładzie na-szego województwa, należy stwierdzić, iż nastąpił spadek liczby nowo rejestrowanych grup w tych latach. Zale-dwie 8 grup uzyskało wpis do rejestru w ciągu dwóch lat, w porównaniu do roku 2007, w którym zarejestrowa-no 18 grup. Dopiero w 2010 i 2011 roku zarejestrowała się znacząca liczba grup. Analizując rok 2007, należy stwierdzić, iż bodźcem dynamicznego wzrostu liczby zarejestrowanych grup w województwie, była nie wątpliwie nowelizacja ustawy „o grupach”, która wprowadziła między innymi zwolnienia podatkowe. Wzrost liczby grup wpisanych w bieżącym oraz 2010 roku może wskazywać, z kolei na możliwości finansowania inwestycji przez grupy w takich działaniach jak: „Zwiększenie wartości dodanej podstawowej pro-dukcji rolnej i leśnej” oraz „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, przy jednoczesnym wyczerpaniu się środków dla pojedynczych gospodarstw, w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Dokładniejsza analiza dotychczasowego stanu zorganizowania grup producentów rolnych w województwie pomorskim wskazuje, że w wielu branżach zorganizowanie producentów jest jeszcze bardzo słabe lub nie wy-stępuje wcale. Na 35 możliwych kategorii produktów lub grup produktów ujętych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa, w naszym województwie zarejestrowano grupy, tylko w oparciu o 13 kategorii. Kontynuując, w związku z prowadzoną produkcją rolną w naszym województwie, na uwagę zasługuje fakt, iż brak jest jeszcze grup z branży hodowli koni, jajczarskiej, pszczelarskiej, czy chociażby grup zajmujących się sprzedażą produk-tów ekologicznych, kwiatów świeżych, a nawet ozdobnych roślin ogrodniczych. Jeśli chodzi o główny rodzaj produkcji, mimo reprezentowania hodowców ze strony licznych pomorskich 23 Dla wsi i regionu związków i organizacji hodowców, przeważający udział stanowią grupy zajmujące się sprzedażą produktów ro-ślinnych (ponad 71%). W oparciu o analizę okazuje się, że spółdzielnia jest formą prawną, która umożliwia i sprzyja organizowaniu się w grupy większej liczbie producentów, co jest korzystnym zjawiskiem. Forma prawna spółdzielni najczęściej wybierana jest przez hodowców zwierząt. Głównym celem takich grup jest tanio produkować – dobrze sprzedać. Wśród zarejestrowanych grup, ponad 58% zrzesza (tylko!) minimalną, wymaganą liczbę członków (5 osób), jaka jest niezbędna do zarejestrowania grupy w rejestrze marszałka województwa. Dotyczy to głównie grup zajmujących się sprzedażą ziarna zbóż i nasion roślin oleistych. Należy pamiętać, że mała liczba producentów w grupie ma swoje zalety, ale stwarza również niebezpieczeństwo utraty statusu grupy producentów rolnych w sytuacji rezygnacji lub nagłej śmierci członka grupy. Co jest powodem słabego zorganizowania pomorskich producentów? Na to pytanie nie udzielę odpowiedzi. Jednakże mogę podać kilka przyczyn, które mają decydujący wpływ na organizowanie się producentów. Należą do nich między innymi: brak lub zły „lider”, zróżnicowany potencjał gospodarstw (w wielu płaszczyznach) oraz niechęć do wspólnego działania ze strony producentów (nieufność sąsiedzka). Informacje w sprawie wniosku o wpis do Rejestru Grup Producentów Rolnych Województwa Pomorskiego oraz aktualny rejestr grup można znaleźć na stronie: http://www.pomorskie.eu/pl/bip/umwp/urzad/ sprawy/sprawy_do_zalatwienia/grupy_producentow_rolnych. Dodatkowych informacji, dotyczących zagadnień związanych z organizowaniem i funkcjonowaniem grup producentów rolnych, udzielają: Andrzej Dolny, PODR Gdańsk-Lipce tel. 607-400-856, Bogdan Nowaczewski, PODR, Oddział Strzelino tel. 601-395-830, Sebastian Zwierz, PODR, Oddział Stare Pole tel. 797-010-684. 24 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Dla wsi i regionu Aktualne informacje prawne dla rolnictwa Akt prawny Dotyczy Wysokości krajowej rezerwy kwoty krajowej w roku kwotowym 2011/2012 Data ogłoszenia: 16 listopada 2011 r. Data wejścia w życie: 23 listopada 2011 r. Wysokość krajowej rezerwy kwoty krajowej dla: 1) dostawców hurtowych wynosi 303 251 736 kg; 2) dostawców bezpośrednich wynosi 66 720 206 kg. Zmiany rozporządzenia w sprawie integrowanej produkcji Data ogłoszenia: 17 listopada 2011 r. Data wejścia w życie: 1 grudnia 2011 r. Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu, trybu i terminów przekazywania sprawozdań oraz trybu i zakresu rozliczeń w ramach Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013” Data ogłoszenia: 17 listopada 2011 r. Data wejścia w życie: 1 grudnia 2011 r. Wykazu substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej Data ogłoszenia: 25 listopada 2011 r. Data wejścia w życie: 9 grudnia 2011 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 listopada 2011 r. Dz.U. nr 245/2011, poz. 1460 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 listopada 2011 r. Dz.U. nr 246/2011, poz. 1473 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2011 r. Dz.U. nr 246/2011, poz. 1474 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2011 r. Dz.U. nr 254/2011, poz. 1528 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 listopada 2011 r. Dz.U. nr 256/2011, poz. 1538 Istotne informacje Stawki pomocy krajowej do owoców za 2011 r. Data ogłoszenia: 28 listopada 2011 r. Data wejścia w życie: z dniem ogłoszenia. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. Dz.U. nr 258/2011, poz. 1549 Klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych Data ogłoszenia: 29 listopada 2011 r. Data wejścia w życie: 13 grudnia 2011 r. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. Dz.U. nr 258/2011, poz. 1550 Form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych Data ogłoszenia: 29 listopada 2011 r. Data wejścia w życie: 13 grudnia 2011 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 listopada 2011 r. Dz.U. nr 261/2011, poz. 1561 Współczynnika przydziału kwot indywidualnych z krajowej rezerwy przeznaczonej dla dostawców hurtowych w roku kwotowym 2011/2012 Data ogłoszenia: 2 grudnia 2011 r. Data wejścia w życie: 9 grudnia 2011 r. Zmiany rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania„Wdrażanie projektów współpracy” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Data ogłoszenia: 2 grudnia 2011 r. Data wejścia w życie: 9 grudnia 2011 r. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 listopada 2011 r. Dz.U. nr 261/2011, poz. 1562 Na podstawie dostępnych materiałów opracowała Joanna Woźnica Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 25 Zarządzanie gospodarstwem rolnym ZDANIEM EKSPERTA Rok 2012 zapowiada się, z racji kryzysu i metod walki z jego skutkami, burzliwie w całej gospodarce. Do kwietnia mają zostać przedstawione wszystkie projekty zapowiedziane w expose premiera. Już w lutym, zgodnie z zapowiedzią, ma być procedowana kwestia składek zdrowotnych dla rolników. Według zapowiedzi, najbiedniejsi rolnicy, mający gospodardr inż. Daniel Roszak stwa do 6 ha, mieliby składkę opłacaną przez państwo. Rolnicy gospodarujący na powierzchni 6 - 15 ha, płaciliby połowę składki, a powyżej tej powierzchni – całą składkę. Obawiam się, że miarą, według której dokonano klasyfikacji poziomu zamożności lub biedy rolników, był wyliczony przez GUS dochód z hektara przeliczeniowego. W 2010 r. wyniósł on 2278 zł w skali roku. Wyniki rachunkowości gospodarstw rolnych według PL FADN wskazują, że taka dochodowość z hektara jest możliwa do osiągnięcia, ale przez gospodarstwa duże – o wielkości ekonomicznej pow. 16 ESU, tj. ok. 40-hektarowe. Składkę zdrowotną płaci się w wysokości 9% od przyjętej podstawy. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą podstawę naliczania składki zdrowotnej stanowi 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. W 2011 r. ta podstawa wynosiła ponad 2700 zł miesięcznie. Jednak o kwotę równą 7,75% tej podstawy przedsiębiorca może pomniejszyć sobie podatek dochodowy. Faktycznie więc płacił miesięcznie ok. 34 zł. Klasyfikowanie gospodarstw pod względem dochodowym jest dość skomplikowane. Pomijanie wielkości ekonomicznej, typu produkcyjnego i ograniczanie się w tej kwestii jedynie do powierzchni wydaje się dość ryzykowne. Chyba że tą podstawą będzie faktycznie osiągnięty przez rolnika dochód. Ale w myśl zapowiedzi rachunkowość i związany z nią podatek dochodowy w rolnictwie ma być wprowadzony dopiero od 2013 r. Nie wiadomo jeszcze na jakich zasadach system ten będzie funkcjonował, ale przy dużej zmienności warunków rynkowych, wszelkie ryczałtowe formy mogą być dla podatników bardzo ryzykowne. Minister rolnictwa powiedział w telewizyjnym programie rolniczym, że system rachunkowości będzie dla rolników dobrowolny, na wzór opodatkowania podatkiem VAT. Jest to ciekawa koncepcja, ale trudno przewidzieć, czy dwojaki (do wyboru) system opodatkowania dochodów rolników będzie w praktyce możliwy do wprowadzenia. Funkcję quasi podatku dochodowego pełni przecież podatek rolny inkasowany przez gminy. Czy reforma aktualnego systemu ubezpieczeń jest niepotrzebna? Myślę, że jest bardzo potrzebna, gdyż system jest niesprawiedliwy społecznie i został zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny. Czasu na nowe uregulowanie jest niewiele, gdyż przepis dotyczący ubezpieczenia zdrowotnego rolników traci moc 3 lutego 2012 r. Przedtem było jednak 15 miesięcy na jego znalezienie. Czy ten czas został właściwie wykorzystany - przekonamy się niebawem. 26 Zboża W Polsce według opublikowanych we wrześniu szacunków GUS, w 2011 r. zbiory podstawowych zbóż z mieszankami zbożowymi (bez kukurydzy) wyniosły 26,3 mln t, oznacza to obniżkę o 3,5% w stosunku do roku ubiegłego. Należy spodziewać się, iż w pierwszej połowie 2012 r. utrzyma się znacząca różnica pomiędzy cenami zbóż paszowych i konsumpcyjnych. Wynika to z faktu, iż o ile europejskie agencje analityczne wstępnie oceniają, iż udział zbóż o parametrach konsumpcyjnych w całej Wspólnocie prawdopodobnie powróci do średnich poziomów z ostatnich lat (po kiepskim pod tym względem 2010 roku), w Polsce sytuacja pozostała trudna. Ponadto, mając na uwadze relatywnie napięty unijny oraz światowy bilans popytu i podaży kukurydzy, zgodnie z przewidywaniami cena tego zboża wzrosła. Tendencja ta powinna się utrzymywać do początku roku 2012. Przewiduje się, iż w okresie styczeń - luty 2012 r. wzrośnie podaż krajowej pszenicy paszowej, co przełoży się na spadek jej cen. W rezultacie po Nowym Roku ceny obu zbóż powinny się do siebie zbliżyć. Analizując możliwe zachowanie się cen pszenicy zarówno paszowej, jak i konsumpcyjnej należy oczekiwać, iż jak co roku możliwy jest sezonowy ich wzrost w okresie końca grudnia 2011 r. i początku stycznia 2012 r., jednak może on być niewielki. Tabela 1. Prognozy przeciętnych kwartalnych cen (t/zł) zbóż Kwartały IV kw. ‘11 I kw. ‘12 II kw. ‘12 Pszenica konsumpcyjna 777 - 816 738 - 802 737 - 831 Pszenica paszowa 711 - 748 677 - 736 665 - 750 Kukurydza 616 - 647 654 - 715 670 - 756 Rośliny oleiste Bilans w bieżącym sezonie podobnie jak w UE, pozostanie napięty. Według GUS, zbiory wyniosły 1,9 mln ton wobec 2,1 mln ton w roku ubiegłym. Obniżki plonów i zapasów początkowych są na tyle głębokie, że nie zrównoważy ich nawet spodziewany wzrost importu. W całym roku 2011, ze względu na niższą podaż rzepaku w Polsce, jego przerób i produkcja oleju rzepakowego mogą być mniejsze niż w roku 2010. Według prognoz IERiGŻ, produkcja oleju rzepakowego w 2011 roku może wynieść 790 tys. ton, czyli o 3% mniej niż w 2010 roku. Eksport rzepaku z Polski, w wyniku niższych zbiorów i utrzymującego się wysokiego zapotrzebowania na surowiec, prawdopodobnie będzie niższy. Podobnie rzecz wygląda w przypadku oleju rzepakowego. Powierzchnia zasiewów rzepaku pod zbiory w roku 2012 jest wyższa i kształtuje się na poziomie 850 - 870 tys. ha, czyli o 10 - 12% większa w porów- 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym Tendencje cenowe podstawowych produktów żywnościowych naniu z powierzchnią w ubiegłym roku. Niska podaż rzepaku w Polsce w całym sezonie 2011/2012 wskazuje, że jego przerób będzie prawdopodobnie mniejszy niż w sezonie poprzednim. Jednak przy założeniu wysokiego importu rzepaku do Polski i znacząco mniejszego eksportu w stosunku do sezonu ubiegłego, skala spadku przerobu surowca nie powinna być duża. Według Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, średnia cena skupu rzepaku netto pod koniec roku 2011 ukształtowała się na poziomie ok. 1835 zł/ha. wpłynie w sposób istotny na poziom cen w pierwszej połowie roku. Prawdopodobnie pod koniec pierwszego kwartału 2012 r. ceny żywca drobiowego zaczną znacząco rosnąć. Przez większość minionego roku sytuacja producentów indyków była lepsza niż producentów kurcząt. Rekordowo wysokie ceny pasz były równoważone wysokimi cenami sprzedaży żywca. W rezultacie w drugiej połowie roku wyraźnie wzrosła liczba wstawień piskląt indyczych. Na tej podstawie można prognozować, że na początku tego roku produkcja żywca wzrośnie. Prawdopodobnie będzie to oznaczało dalszy spadek cen skupu. W przededniu wejścia w życie zakazu stosowania nieulepszonych klatek w chowie kur niosek (1 stycznia 2012 r.) bardzo trudno o rzetelną prognozę dla tego rynku. Tabela 2. Prognoza średnich kwartalnych cen mięsa (zł/kg) IV kw. ‘11 I kw. ‘12 II kw. ‘12 Żywiec wieprzowy Kwartał 4,88 - 5,07 4,34 - 4,80 4,43 - 5,00 Żywiec wołowy 5,78 - 6,11 5,72 - 6,26 5,66 - 6,39 Żywiec drobiowy 3,64 - 3,79 3,49 - 3,82 3,60 - 4,06 Mleko i przetwory mleczne Mięso Na rynku wołowiny prawdopodobnie nadal będzie utrzymywać się korzystna sytuacja zarówno dla krajowych producentów żywca, jak i eksporterów mięsa. Eksportowi z naszego kraju będzie sprzyjała m.in. niższa podaż bydła w UE. W połowie minionego roku, w przeciwieństwie do krajów unijnych (spadek pogłowia o 2,5%), w Polsce nastąpił nieznaczny wzrost liczebności o 0,7%, w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego, w tym pogłowie bydła młodego w wieku 1 - 2 lata wzrosło o 4,5%. W rezultacie w trzecim i czwartym kwartale zanotowano bardzo szybki wzrost cen do nienotowanego nigdy wcześniej poziomu. W przypadku trzody chlewnej obserwowany stosunkowo wysoki poziom cen trzody chlewnej w końcówce roku oraz jednoczesny spadek cen pasz spowodował, że wzrosła opłacalność tego kierunku produkcji. Należy oczekiwać, że mimo niższej krajowej podaży, sezonowy spadek cen nie Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Na krajowym rynku mleka utrzymuje się lekka tendencja wzrostowa dynamiki cen skupu. W czwartym kwartale za litr mleka producenci otrzymywali 1,2 zł, to o ponad 15% więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Według prognoz Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej bilansowe spożycie nabiału i masła w ekwiwalencie mleka surowego w 2011 roku zwiększyło się o 2 litry, czyli do 193 litrów na 1 mieszkańca. Warto jednak zwrócić uwagę, iż w 2012 r. bardziej prawdopodobna jest już stabilizacja konsumpcji przetworów mleczarskich w kraju, a ewentualne umocnienie złotego wobec euro w dalszej części roku może wpłynąć na spadek wolumenu eksportu z Polski. W 2012 r. niewykluczone są jednak ich nieznaczne spadki. Szacuje się, że w pierwszym półroczu ceny będą się kształtowały na poziomie 1,19 - 1,23 zł za litr mleka. Tabela 3. Prognoza średnich kwartalnych cen mleka (zł/l) Kwartał IV kw. ‘11 I kw. ‘12 II kw. ‘12 Mleko 1,21 - 1,25 1,19 - 1,24 1,17 - 1,23 Tadeusz Plichta 27 Zarządzanie gospodarstwem rolnym Kampania cukrownicza 2011/2012 dobiega końca W tym sezonie kampania cukrownicza ruszyła nieco wcześniej niż w poprzednim. Zarówno plantatorzy, jak i koncerny obawiały się powtórki z roku 2010, kiedy obfite opady śniegu, siarczyste mrozy i długo utrzymująca się okrywa śnieżna utrudniły, a w wielu przypadkach wręcz uniemożliwiły zbiór buraków. Dotyczyło to także jedynej funkcjonującej w woj. pomorskim Cukrowni Malbork, gdzie nie zebrano buraków z powierzchni ok. 100 ha. Rok 2011 był bardzo sprzyjający dla plantatorów zarówno w okresie wegetacji, jak i zbioru. Powierzchnia uprawy buraków cukrowych w Polsce w roku 2011 wyniosła, podobnie jak w roku 2010, ok. 192 tys. ha. Zdaniem ekspertów, korzystne warunki pogodowe w okresie wegetacji spowodowały, że plony będą się wahały w granicach 55 - 60 ton/ha. Zbiory buraków cukrowych mogą wzrosnąć do 10,5 - 11,0 mln ton, co umożliwi produkcję 1550 - 1600 tys. ton cukru i będzie to ilość wyższa od limitu produkcyjnego ustalonego przez Komisję Europejską (1405,6 tys. ton). W malborskiej cukrowni kampania rozpoczęła się 20 września. Przerób buraków został zakończony zgodnie z przewidywaniami z końcem minionego roku. Kampania przebiegła sprawnie, bez większych problemów, co było efektem poczynionych nakładów inwestycyjnych na terenie zakładu. Jak wynika z informacji płynących od jego właściciela, Krajowej Spółki Cukrowej SA, do minionej kampanii cukrownia była wyjątkowo dobrze przygotowana. Przeznaczono 19 mln zł na inwestycje, a 7 mln zł na remonty bieżące. Prace objęły m.in. wymianę i remonty urządzeń wykorzystywanych w procesie technologicznym. Wszystkie sprawy związane z technologią zostały zrealizowane w terminie – wyjaśnia Mariusz Kaźmierczak, dyrektor Cukrowni Malbork. Zawarto umowy kontraktacyjne z 858 plantatorami. Skup buraków w całości prowadzony był na placu fabrycznym cukrowni. Doczyszczone 28 na polu buraki w 99,8% dostarczone były przez firmy transportowe. Położenie cukrowni w centrum miasta zmusza do prowadzenia inwestycji mających na celu zmniejszenia dokuczliwości pracy zakładu mieszkańcom. Taką rolę mają spełnić zainstalowane przed kampanią ekrany dźwiękochłonne, jak również instalacja urządzeń odpylających. Ogółem, zgodnie z przewidywaniami, do przerobu na cukier trafiło ponad 0,5 mln ton buraków. Zakładany poziom produkcji powinien kształtować się w granicach 55 - 56 tys. ton cukru, przy przewidywanej polaryzacji 16,5 - 16,9. Należy podkreślić, że zmianom uległy kryteria oceny plonów buraka cukrowego. Coraz większe wymagania dotyczą parametrów jakościowych uzyskiwanego plonu. Najważniejszą cechą stała się od niedawna zawartość cukru w korzeniach - na każdą jednostkę wagi i za to rolnik uzyskuje konkretną cenę. Wyprodukowanie korzeni buraka cukrowego o dobrych jakościowo parametrach jest możliwe jedynie przy stosowaniu odpowiedniej agrotechniki, a w tym również ochrony. Od 20 września minionego roku rozpoczął się proces prywatyzacji Krajowej Spółki Cukrowej. Pracownikom oraz plantatorom, którzy aktualnie mają zawartą umowę kontraktacyjną, przysługuje prawo wykupu akcji. Według dyrektora Kaźmierczaka, cena 1,60 zł za jedną akcję jest bardzo atrakcyjna, a decydujący się na zakup zrobi dobry interes. Ceny cukru na rynku krajowym są rekordowo wysokie, ale zarysowuje się lekka tendencja spadkowa. Powodem tego jest zapowiedź większej produkcji w kampanii 2011/2012 oraz rosnący import. W lipcu ceny zbytu wynosiły średnio 2,93 zł/kg w przypadku cukru workowanego i 3,54 zł/kg cukru paczkowanego. W handlu detalicznym od lipca ceny spadły do 4,05 zł/kg i były o 5% niższe niż przed miesiącem. Obecnie cena ta kształtuje się na poziomie 4,7 - 4,9 zł/kg. Tadeusz Plichta 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Zarządzanie gospodarstwem rolnym Zasady funkcjonowania podatku od towarów i usług w rolnictwie W ielu rolników zastanawia się, czy warto przejść na rozliczanie się z urzędem skarbowym na zasadach ogólnych, tj. rozliczenie podatku VAT. Osobiście doradzam wszystkim większym i inwestującym rolnikom skorzystać z tej formy rozliczeń. Prowadząc od lat rachunkowość rolną u wielu producentów, udowodniłam, iż nawet korzystając z usług biura rachunkowego, taka forma rozliczeń generuje odpowiednie przychody do ich gospodarstwa. Jedynym utrudnieniem dla rolnika jest wystawianie faktur VAT oraz dokumentowanie zakupów – również fakturami VAT. Rolnicy rozliczający się na zasadach ogólnych muszą wystawiać faktury VAT na sprzedawane towary Podatek ten funkcjonuje według określonych zasad, zawartych w następujących dokumentach: - ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 ), - rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.), - rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 5 kwietnia 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 55, poz. 539 z dnia 5 kwietnia 2004 r.). Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług produktów rolnych umożliwia producentom rolnym odliczenie podatku VAT zawartego w cenach środków nabywanych do produkcji rolnej. System zryczałtowanego zwrotu podatku VAT polega na uproszczonym rozliczaniu podatku VAT od sprzedaży produktów rolnych. Rolnicy „ryczałtowi” są zwolnieni z wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji sprzedaży, składania w urzędach skarbowych deklaracji VAT, dokonania zgłoszenia rejestracyjnego. Zryczałtowany zwrot podatku VAT polega na tym, że kwota ryczałtu jest wypłacana rolnikowi przez na- Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 bywcę produktów rolnych. Nabywca produktów rolnych - podatnik podatku VAT - wypłacony rolnikowi ryczałt podatkowy rozlicza z urzędem skarbowym jako podatek naliczony. Aby przejść do wyboru rozliczania się według zasad ogólnych, należy spełnić następujące warunki: 1) dokonać w poprzednim roku podatkowym sprzedaży produktów rolnych o wartości przekraczającej 20 tys. zł, z wyłączeniem produktów importowanych oraz sprzedaży w ramach prowadzonej działalności handlowej, 2) dokonać zgłoszenia rejestracyjnego w urzędzie skarbowym, 3) prowadzić przez co najmniej 3 kolejne miesiące poprzedzające miesiąc, od którego rolnik zamierza rozliczać się według zasad ogólnych, dzienną ewidencję sprzedaży, 4) prowadzić, po dokonaniu zgłoszenia rejestracyjnego, ewidencję sprzedaży i zakupów umożliwiającą sporządzanie deklaracji dla podatku od towarów i usług. Rolnicy, którzy wybiorą możliwość rozliczania się z podatku VAT według zasad ogólnych mogą powrócić do systemu ryczałtowego nie wcześniej niż po upływie 3 lat od daty rezygnacji z zasad ryczałtowych. Rolnicy rozliczający się z podatku VAT na zasadach ogólnych obowiązani są składać deklaracje podatkowe dla podatku od towarów i usług za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Przy czym rolnik sprzedający wyłącznie produkty rolne może składać deklaracje podatkowe dla potrzeb podatku VAT za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu urzędu skarbowego (nie później niż do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który pierwszy raz będzie składana deklaracja) o wyborze kwartalnego rozliczania się z podatku VAT. Rolnicy zobowiązani, na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości, do prowadzenia ksiąg rachunkowych, rozliczają podatek VAT na zasadach ogólnych. Małgorzata Stanisławczuk Reklama J&J ENERGY POLSKA Sp. z o.o. Skup rzepaku z całej Polski, również kontraktacje. Kontakt: tel. 692 481 007 lub 795 530 898 e-mail: [email protected] 29 Na polach i łąkach Właściwy dobór odmiany to wyższe plony (cz. II) Uzyskanie wysokich plonów ziarna o wysokiej jakości możliwe jest tylko przy zastosowaniu właściwej agrotechniki. Jednym z ważniejszych jej elementów, często niedostrzeganych przez rolnika, jest dobór odpowiedniej odmiany. Wpływ odmiany na wielkość plonu jest często bardziej znaczący niż nawożenie czy ochrona przed chorobami. 30 D zięki postępowi hodowlanemu co roku wpisuje się do rejestru coraz więcej odmian. Nie zawsze nowo zarejestrowane odmiany gwarantują wysokie plony. Zależy to od warunków siedliskowych i odpowiedniej agrotechniki. Są odmiany, które plonują na podobnym poziomie w całym kraju oraz takie, których potencjał plonotwórczy ujawnia się tylko w niektórych regionach. Dlatego bardzo ważne jest, aby nowo zarejestrowane odmiany przebadać w różnych warunkach klimatycznoglebowych. Wybierając właściwą odmianę, do określonych warunków siedliskowych, możemy uzyskać wyższe plony, nawet o kilkanaście dt z ha. Od kilku lat w woj. pomorskim prowadzi się badania odmianowe w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Na podstawie uzyskanych wyników można wyróżnić wiele odmian, które w warunkach naszego województwa plonują najwierniej i najwyżej od kilku lat. Dzięki tym doświadczeniom można stworzyć listy odmian najbardziej przydatnych dla każdego rejonu. Układ warunków klimatycznych w okresie wegetacji miał niekorzystny wpływ na plonowanie zbóż jarych i ozimych. Szczególnie susza, jaka panowała w kwietniu, maju i w pierwszej dekadzie czerwca, niekorzystnie wpłynęła na przebieg wegetacji roślin uprawnych. Widać to było szczególnie na glebach lżejszych klasy IV b w Lubaniu. Wyniki doświadczeń z pszenżytem ozimym wskazują, że w województwie pomorskim wyróżniającymi się odmianami w 2011 roku były: Tulus, Pizarro, Algoso, Moderato, Grenado i Fredro, które plonowały powyżej wzorca, niezależnie od rodzaju gleby. Najwyższe plony ziarna osiągnięto w Dębinie i w Radostowie. Średni plon ziarna na a2 kształtował się powyżej 104 dt/ha. Niesprzyjające warunki klimatyczne, o których wspomniałem wcześniej, spowodowały, że plony ziarna na glebach piaszczystych w Lubaniu były dwukrotnie niższe niż na glebach mocniejszych w Dębinie. Należy zaznaczyć, że Algoso, Moderato i Sorento w ostatnich latach plonowały najwyżej. W tym roku do rejestru wpisano sześć nowych odmian pszenżyta ozimego. Są to Agostino i Mikado - odmiany krótkosłome oraz Bereniko, Borowik, KWS Trisol i Maestozo. Na liście odmian zalecanych do uprawy w naszym woewództwie znajdują się: Sorento, Moderato, Baltiko i Algoso. 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Tabela 3. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2011 Lp. Odmiana Mrozoodporność (skala 9°) Rok wpisu do Krajowego Rejestru 1 2 3 Plon ziarna (% wzorca) w miejscowościach: Radostowo* Dębina Karżniczka Wyczechy Lubań 4 5 6 7 8 PRZECIĘTNY POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 88,3 100,6 81,2 89,4 41,5 109 106 88 105 1. Algoso 4,5 2007 102 2. Borwo 5,5 2008 98 92 99 113 91 3. Elpaso 4,5 2010 90 100 96 88 99 4. Fredro 4 2010 110 98 99 111 105 5. Moderato 5 2004 99 104 97 96 122 6. kr Baltiko 4 2006 98 93 87 80 85 7. Sorento 4 2002 105 102 110 85 102 8. Alektokr 4,5 2008 90 86 98 100 100 9. Grenado 5,5 2007 94 101 105 105 106 10. Leontino 4 2008 102 101 97 86 97 11. Pigmejkr 5 2008 95 86 103 92 94 12. Pizarro 5 2008 106 108 113 106 108 13. Atletico 14. Tulus 15. kr kr 5 2009 96 90 100 85 100 4,5 2009 105 94 112 91 103 Cerber 4 2010 98 89 104 92 97 16. Cyrkon 3,5 2010 108 96 102 81 101 17. Cultivo 5 CCA 100 kr 79 WYSOKI POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 104,1 109,4 87,6 100,1 46,3 1. Algoso 106 106 104 98 109 2. Borwo 96 93 100 112 90 3. Elpaso 94 105 99 84 92 4. Fredro 105 97 97 106 109 5. Moderato 99 110 98 97 113 6. kr Baltiko 93 97 90 75 96 7. Sorento 97 101 106 81 106 8. Alektokr 87 90 97 102 102 9. Grenado 92 110 105 100 113 10. Leontino 103 102 98 79 94 11. Pigmejkr 88 91 102 98 95 12. Pizarro 104 97 111 102 117 13. Atletico 93 90 101 87 102 14. Tulus 110 103 111 90 118 15. Cerber 99 92 106 97 111 16. Cyrkon 101 97 107 82 111 17. Cultivo 91 kr kr kr 63 Wzorzec: Algoso, Borwo, Elpaso, Fredro. Mrozoodporność: 90- bardzo duża, 50 - średnia, 10 - bardzo mała. kr - odmiany krótkosłome. * Doświadczenie w Radostowie wykonano po przedplonie zbożowym (jęczmień jary). Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 31 Na polach i łąkach Tabela 4. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2009-2011 Lp. Odmiana LZO w woj. pomorskim Plon ziarna (% wzorca) 2009 2010 2011 2010-2011 2009-2011 1 2 3 4 5 6 7 PRZECIĘTNY POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha LZO 70,6 72,5 80,2 76,4 74,4 113 114 102 107 109 93 109 99 104 101 102 103 1. Algoso 2. Borwo 3. Elpaso 94 4. Fredro 105 5. Moderato LZO 6. Baltikokr 7. Sorento 8. Alektokr kr 105 102 102 LZO 97 104 89 96 96 LZO 114 113 100 106 109 93 92 94 93 93 93 90 102 96 110 97 103 96 86 93 90 92 115 97 108 103 107 9. Grenado 10. Leontino 11. Pigmejkr 12. Pizarro 13. Atletico 92 93 93 14. Tulus 115 100 108 15. Cerber 16. Cyrkon 17. Cultivo kr 88 kr 96 97 101 104 99 101 101 WYSOKI POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 82,4 85,6 89,5 87,6 85,8 1. Algoso 112 115 104 109 110 2. Borwokr 92 91 99 95 94 3. Elpaso 4. Fredro 5. Moderato 106 103 103 103 104 6. kr Baltiko 100 104 90 96 97 7. Sorento 112 112 97 104 107 8. Alektokr 94 93 95 94 94 9. Grenadokr 94 98 103 100 98 10. Leontino 107 95 101 11. Pigmej 93 87 95 91 91 12. Pizarro 107 96 105 101 103 13. Atleticokr 93 93 93 14. Tulus 109 105 107 15. Cerber 100 16. Cyrkon 98 17. Cultivo 95 102 kr Liczba doświadczeń 100 98 88 93 95 5 5 5 10 15 Wzorzec: 2011 Algoso, Borwo, Elpaso, Fredro; 2009-2010 średnia z wszystkich badanych odmian. Z 16 badanych odmian żyta najwyższym plonem charakteryzowały się odmiany mieszańcowe: Palazzo, SU Skaltio, Helltop, Minello, Bra- 32 setto i Visello. Spośród odmian populacyjnych, wyróżniły się Stanko, Dańkowskie Amber, Daran i Domir. Najwyższe plony ziarna uzyskano w Karżnicz- 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach ce, gdzie średni plon na a2 był na poziomie 83,7 dt/ha. Ze względu na wierność w plonowaniu w ostatnich latach, odmiany Dańkowskie Diament, Domir, Stanko, Visello i Minello zostały wpisane na listę odmian zalecanych do uprawy na terenie województwa pomorskiego. W 2011 roku do rejestru wpisano trzy nowe odmiany żyta - odmianę mieszańcową SU Drive oraz dwie odmiany populacyjne Horyzo i Armand. Tabela 5. Żyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2011 Lp. Odmiany Rok wpisu do Krajowego Rejestru Plon ziarna (% wzorca) w miejscowościach: Karżniczka Wyczechy Lubań 1 2 3 4 5 70,2 73,1 48,8 97 82 89 PRZECIĘTNY POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 1. Bosmo 2001 2. Dańkowskie D. 2005 97 87 86 3. Minello F1 2008 103 110 115 4. Brasetto F1 2009 104 121 111 5. Daran 2005 106 95 88 6. Stanko 2007 104 104 121 7. Visello F1 2007 116 104 96 8. Bellami F1 2008 110 100 99 9. Domir 2008 100 96 101 10. Gonello F1 2009 109 98 108 11. Palazzo F1 2009 112 112 129 12. Dańkowskie Amber 2010 93 98 101 13. SU Skaltio F1 2010 123 103 106 14. Amato F1 CCA 103 105 79 15. Helltop F1 CCA 124 94 119 16. Hellvus F1 CCA 95 82 85 83,7 81,9 57,6 93 101 89 WYSOKI POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 1. Bosmo 2. Dańkowskie D. LZO 93 80 96 3. Minello F1 LZO 109 108 107 4. Brasetto F1 105 111 109 5. Daran 98 88 107 6. Stanko 97 90 114 7. Visello F1 110 105 110 8. Bellami F1 102 101 121 9. Domir 96 96 92 10. Gonello F1 104 112 101 11. Palazzo F1 107 121 124 12. Dańkowskie Amber 98 92 100 13. SU Skaltio F1 121 107 105 14. Amato F1 107 95 109 15. Helltop F1 115 103 107 16. Hellvus F1 93 99 84 LZO LZO Wzorzec: Bosmo, Dańkowskie D., Minello F1, Brasetto F1. F1 - odmiana mieszańcowa. LZO - odmiana zalecana do uprawy na terenie województwa pomorskiego. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 33 Na polach i łąkach Tabela 6. Żyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2009-2011 Odmiany Lp. 1 Plon ziarna (% wzorca) 2009 2010 2011 2010-2011 2009-2011 2 3 4 5 6 PRZECIĘTNY POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 76,6 72,8 64,0 68,4 71,1 93 82 89 86 88 1. Bosmo 2. Dańkowskie D. 93 88 90 89 91 3. Minello F1 112 109 108 109 110 4. Brasetto F1 108 112 110 5. Daran 93 86 97 91 92 6. Stanko 97 104 108 106 103 7. Visello F1 109 103 106 105 106 8. Bellami F1 107 104 103 104 105 9. Domir 92 99 95 10. Gonello F1 102 104 103 11. Palazzo F1 114 116 115 12. Dańkowskie Amber 97 13. SU Skaltio F1 111 14. Amato F1 15. Helltop F1 111 16. Hellvus F1 87 102 103 98 101 101 WYSOKI POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 90,5 84,1 74,4 79,3 83,0 1. Bosmo 90 80 95 87 88 2. Dańkowskie D. 95 90 89 90 92 3. Minello F1 111 107 108 108 109 4. Brasetto F1 107 108 108 5. Daran 92 86 96 91 91 6. Stanko 95 97 99 98 97 7. Visello F1 107 105 108 107 107 8. Bellami F1 106 107 107 107 106 9. Domir 99 93 95 94 96 10. Gonello F1 104 106 105 11. Palazzo F1 111 117 113 12. Dańkowskie Amber 100 97 13. SU Skaltio F1 100 112 14. Amato F1 106 103 15. Helltop F1 16. Hellvus F1 Liczba doświadczeń 104 105 104 6 9 109 93 3 3 3 Wzorzec: w 2011 r. - Bosmo, Dańkowskie D., Minello F1 , Brasetto F1; w 2009 – 2010 r. - średnia z wszystkich badanych odmian. F1 - odmiana mieszańcowa. Z badań odmianowych z jęczmieniem ozimym wynika, że najwyższym plonem wyróżniały się Wintmalt, Merlot i Maybrit. Najwyższe plony ziarna uzyskano w Lisewie i Radostowie, gdzie plony przekroczyły 75 dt/ha. Na listę odmian zalecanych do uprawy na obszarze 34 naszego województwa zostały wpisane Lomerit, Nickela, Maybrit, Karakan i Wintmalt. W 2011 roku do Rejestru wpisano sześć nowych odmian. Są to: Antonella, Henriette, Holmes, KWS Moridian, Matilda i Wendy. 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Tabela 7. Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2011 Lp. Odmiana Mrozoodporność (skala 9°) Rok wpisu do Krajowego Rejestru Plon ziarna (% wzorca) w miejscowościach: Radostowo Lisewo Karżniczka Wyczechy Lubań 1 2 3 4 5 6 7 8 PRZECIĘTNY POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 70,3 85,5 60,3 26,4 24,6 1. Souleyka 5 2010 104 95 101 91 93 2. Maybrit 5 2006 96 100 100 118 114 3. Nickela 4,5 2006 99 105 99 92 93 4. Lomerit 5,5 2002 99 98 91 100 116 5. Merlot 5 2003 95 104 99 126 106 6. Rosita 5,5 2005 98 93 93 143 90 7. Fridericus 5 2007 94 86 85 100 97 8. Karakan 5,5 2007 89 98 93 79 86 br, dw 9. Wintmalt 4 2008 114 117 97 109 110 10. Laverda 5 2009 92 95 98 93 64 11. Merle 5 2009 92 99 89 69 91 12. Metaxa 4,5 2010 99 108 91 116 83 br, dw dw WYSOKI POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 75,6 95,0 67,5 28,4 29,3 1. Souleyka 105 96 99 98 98 2. Maybrit 96 100 101 115 109 3. Nickelabr, dw 98 103 100 87 93 4. Lomerit 97 94 88 122 120 5. Merlot 104 99 98 121 134 6. Rosita 99 94 104 110 84 7. Fridericus 95 85 89 89 83 8. Karakan 93 96 102 112 102 9. Wintmaltbr,dw 110 111 100 110 105 10. Laverda 98 94 94 120 89 11. Merle 97 94 99 110 104 12. Metaxa 100 102 89 122 93 dw Wzorzec: Souleyka, Maybrit, Nickela. Mrozoodporność: 90- bardzo duża, 50 - średnia, 10 - bardzo mała (na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU Słupia Wielka, 2011). dw - odmiana dwurzędowa; br - odmiana przydatna na cele browarne. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 35 Na polach i łąkach Tabela 8. Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2009-2011 Lp. Plon ziarna (% wzorca) Odmiana LZO w woj. pomorskim 2009 2010 2011 2010-2011 2009-2011 1 2 3 4 5 6 7 60,6 62,9 65,4 PRZECIĘTNY POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 70,6 65,1 1. Souleyka 99 2. Maybrit LZO 96 104 101 103 101 3. Nickela LZO 105 106 100 103 104 4. Lomerit LZO 105 104 97 100 102 5. Merlot 105 99 102 100 102 6. Rosita 101 98 100 99 100 7. Fridericus 8. Karakan 9. Wintmalt 10. 11. 12. Metaxa br, dw 100 101 89 96 97 LZO 101 101 92 97 98 LZO 102 92 110 101 101 Laverda 100 95 98 Merle 99 91 95 br,dw 102 dw WYSOKI POZIOM AGROTECHNIKI Wzorzec, dt z ha 81,4 77,2 71,9 75,1 101 104 102 99 99 102 105 97 101 101 101 102 102 103 100 101 99 101 100 Fridericus 101 100 89 95 97 Karakan 101 101 98 100 100 9. Wintmaltbr,dw 100 91 108 99 99 10. Laverda 100 98 99 11. Merle 97 98 98 12. Metaxa 1. Souleyka 2. Maybrit 98 107 3. Nickela 106 99 4. Lomerit 102 5. Merlot 104 6. Rosita 7. 8. br, dw 66,6 100 100 dw Liczba doświadczeń 5 5 4 9 14 Wzorzec 2011: Souleyka, Maybrit, Nickela; 2009-2010 - średnia z wszystkich badanych odmian. LZO - odmiana zalecana do uprawy na obszarze województwa pomorskiego. dw - odmiana dwurzędowa; br - odmiana przydatna na cele browarne. W ciągłym postępie biologicznym rola odmiany jest nieoceniona. Dobór właściwej odmiany dostosowanej do warunków glebowych jakimi dysponuje rolnik jest najtańszym czynnikiem podniesienia plonów zbóż i jakości uzyskanego ziarna. Mirosława Domańska, SDOO Radostowo Józef Chrzanowski, PODR w Gdańsku 36 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Na polach i łąkach Ochrona plantacji rzepaku - podsumowanie sezonu 2010/2011 (cz. I) J edną z najbardziej opłacalnych upraw w Polsce jest uprawa rzepaku ozimego. Aby osiągnąć satysfakcjonujący efekt ekonomiczny, należy z wielką starannością dbać o plantację i przeciwdziałać wszelkim potencjalnym zagrożeniom. Do największych należą choroby grzybowe i szkodniki atakujące plantacje. Uprawa rzepaku wymaga intensywnej agrotechniki i ochrony. Przebieg pogody – ilość opadów i temperatura to czynniki, które warunkują presję ze strony patogenów. W minionym sezonie, w różnych rejonach naszego kraju mieliśmy do czynienia z różnymi problemami występującymi w uprawie rzepaku, które w każdym z tych regionów w inny sposób wpłynęły na kształtowanie się i wysokość plonu. Prawidłowo prowadzona plantacja rzepaku powinna być chroniona zgodnie z sygnalizacją już od wczesnych stadiów rozwojowych. Monitoring i lustracja uprawy oraz analiza aktualnych warunków pogodowych to podstawowe narzędzie diagnostyczne każdego plantatora. Utrudnione siewy Sezon 2010/11 był najtrudniejszym wyzwaniem dla producentów rzepaku, z jakim przyszło im się zmierzyć w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Na taki stan rzeczy złożyło się kilka elementów. Należałoby zacząć od terminu siewu, który jest fundamentalnym elementem agrotechniki rzepaku. Na przykład w regionie warmińsko-mazurskim, w którym wegetacja jest opóźniona względem środkowej i południowej Polski nawet o 2 tygodnie, co przekłada się na późniejsze żniwa i przygotowanie stanowiska pod rzepak - siewy powinny być wykonane w terminie wcześniejszym w porównaniu do innych regionów, mianowicie około 15 sierpnia. Dlatego rolnicy muszą wykazać się ogromną dyscypliną i zaangażowaniem, gdyż zazwyczaj żniwa „depczą po piętach” siewom rzepaku. W minionym sezonie, kiedy ze względu na pogodę żniwa się opóźniały, również siewy rzepaku były opóźnione, a wschody i dalszy wzrost utrudnione przez nadmiernie padające deszcze. Na ciężkich „minutowych” glebach mazurskich rzepak nie rozwijał się ze względu na brak powietrza glebowego. Paradoksalnie najlepsze plantacje ubiegłej jesieni były na najsłabszych, przepuszczalnych glebach regionu. Czynniki te sprawiły, iż rośliny „wchodziły w zimę” słabo przygotowane, z niewykształconą w pełni rozetą liściową składającą się maksymalnie z 4 liści i cienką szyjką korzeniową. Taki pokrój, nawet przy sprzyjających warunkach zimowania, stawiał powodzenie tych upraw pod znakiem zapytania. Jesienna ochrona fungicydowa Wilgotna pogoda i umiarkowane temperatury niosą ze sobą zawsze większe ryzyko wystąpienia chorób Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 grzybowych. Takie właśnie warunki panowały jesienią. Nastąpiło duże porażenie plantacji suchą zgnilizną kapustnych, zwłaszcza plantacji założonych wcześniej, na przełomie 2. i 3. dekady sierpnia, na których piknidia tej choroby wystąpiły masowo około 20 września. Pola te zostały po raz drugi zaatakowane przez tę chorobę na początku października. Natomiast w połowie października mocno zainfekowane suchą zgnilizną zostały plantacje z wrześniowego terminu siewu. Problem ten był spowodowany przede wszystkim brakiem płodozmianu. Zarodniki grzybów znajdowały się w resztkach pożniwnych z poprzedniego sezonu i zainfekowały rzepak już jesienią. Zagrożenie suchą zgnilizną z roku na rok będzie wzrastało, zwłaszcza w gospodarstwach, gdzie prowadzona jest uprawa w technologii bezorkowej. Jest kilka metod walki z patogenami chorobotwórczymi, również takimi jak sucha zgnilizna kapustnych i czerń krzyżowych. Natomiast na etapie rozwoju jesiennego najlepszym sposobem okazały się zabiegi fungicydowe. Ponieważ plantacje rzepaku były bardzo nierówne (rośliny od 2 do 5 liści), rolnicy w dużej mierze odchodzili od fungicydów wpływających na regulowanie wzrostu, gdyż mogłyby one uszkodzić mniejsze rośliny. Dobrym rozwiązaniem okazał się fungicyd Topsin M, stosowany w dawce 1,2 – 1,4 l/ha. Posiada on w swoim składzie tiofanat metylu, substancję z grupy benzymidazoli, która nie ma negatywnego wpływu na młode rośliny rzepaku. Jest to produkt systemiczny, który skutecznie chroni plantację przed najważniejszymi chorobami jesienią. Należy również wspomnieć, iż jest to jedyny układowy produkt na rynku, który można stosować w niższych temperaturach. To bardzo ważny aspekt przy jesiennej oraz wczesnowiosennej ochronie roślin, gdyż właśnie wtedy whania temperatury są największe. Na plantacjach bardziej wyrównanych, gdzie rośliny miały pokrój powyżej 4 liści stosowano połączenie Topsinu M z produktem triazolowym Toledo – oba produkty stosowano w dawce 0,7 l. Produkty w tej mieszaninie bardzo dobrze się uzupełniają - zawarty w Toledo tebukonazol wykazuje oprócz działania fungicydowego wpływ na formowanie rozety rzepaku. Natomiast w połączeniu z tiofanatem metylu następuje lepsze jego wchłanianie i przemieszczanie się w roślinie. Dodatkowo występuje tutaj działanie na patogeny chorobotwórcze dwiema substancjami z dwóch różnych grup chemicznych. cdn. Jacek Preuss, Mariusz Staniek Agencja Prasowa „Jatrejon” 37 Na polach i łąkach Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Styczeń Produkcja roślinna: Przypominamy, że od 15 stycznia do 25 czerwca 2012 r. będzie można składać wnioski do OT ARR, o przyznanie dopłaty do materiału siewnego. W terminie tym producenci rolni będą mogli składać wnioski o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany, mające charakter pomocy de minimis w rolnictwie (zakupionego i wysianego/wysadzonego w okresie od 15 lipca 2011 r. do 15 czerwca 2012 r.), zbóż ozimych, zbóż jarych, roślin strączkowych, ziemniaka, mieszanek zbożowych i pastewnych (sporządzonych z gatunków albo odmian gatunków objętych systemem dopłat, z wyłączeniem ziemniaka). Styczeń to okres przerwy w pracach agrotechnicznych. Warto zatem, w tym czasie, sporządzić preliminarz nawożenia mineralnego na kolejny sezon, zwłaszcza nawozów azotowych i wieloskładnikowych „wiosennych”. Zapraszamy wszystkich producentów rolnych do udziału w konferencjach organizowanych przez Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Najbliższa, która odbędzie się w Oddziale PODR w Starym Polu, poświęcona będzie agrotechnice w produkcji rolnej (szczegóły w ogłoszeniu na str. 54 ). Przed rozpoczęciem okresu wegetacyjnego, warto sprawdzić aktualność zaświadczeń uprawniających do wykonywania zabiegów środkami ochrony roślin. Wszystkie zaświadczenia są ważne od dnia ich wydania, przez okres 5 lat. W przypadku, gdy zaświadczenia utraciły swą ważność bądź nie posiadamy takich uprawnień, jest to właściwy czas, aby ukończyć kurs chemizacyjny, uprawniający do dokonywania zakupów toksycznych i bardzo toksycznych środków ochrony roślin i wykonywania zabiegów ochrony roślin. Terminy szkoleń, z zakresu stosowania środków ochrony roślin, należy ustalać z Jarosławem Muzyką (Oddział Stare Pole), telefon 600-976-049 lub Jarosławem Cichockim (Lubań), telefon 797-010-602. Zaleca się uzupełnienie wpisów do „Notatnika ewidencji zabiegów ochrony roślin”. Przypominamy, że ewidencja zabiegów jest wymogiem ustawowym, zgodnie z artykułem 71 „Ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin” (Dz.U. z 2004 r. nr 11, poz. 94 z późn. zm.). Dzięki rzetelnie prowadzonej ewidencji możemy łatwiej dokonać oceny skuteczności wykonanych zabiegów, a także uniknąć dodatkowych, często niepotrzebnych kosztów. Przypominamy o możliwości korzystania z usług laboratorium PODR w Starym Polu, w którym można, poprzez doradców, zlecić wykonanie określonych badań: - gleb dla potrzeb doradztwa nawozowego w zakresie zakwaszenia (pH) i zawartości makroelementów, tj. fosforu, potasu i magnezu, - poziomu azotu mineralnego w profilu glebowym, w celu uściślenia potrzeb wczesnowiosennego nawożenia azotowego ozimin. Sebastian Zwierz Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku zaprasza na - dwudniowe szkolenia pt.: ,,Alternatywne źródła energii i ich zastosowanie” dla osób zatrudnionych w rolnictwie lub leśnictwie. Szkolenia odbędą się w dniach: 1 - 2 lutego 2012 r. - PODR, Oddział Stare Pole, 7 - 8 lutego 2012 r. - PODR w Gdańsku, 9 - 10 lutego 2012 r. - PODR, Oddział Stare Pole, 14 - 15 lutego 2012 r. - PODR w Gdańsku. Celem szkolenia jest podniesienie świadomości rolników z zakresu odnawialnych źródeł energii jako sposobu na ochronę środowiska, ograniczenie kosztów utrzymania gospodarstw domowych oraz źródeł dodatkowych dochodów, zachęcanie do zastępowania konwencjonalnych źródeł energii innowacyjnymi rozwiązaniami technologicznymi, pokazywanie korzyści lokalnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla rolnictwa i obszarów wiejskich. W pierwszym dniu szkolenia odbędą się 6 godzinne wykłady, a w drugim 6 godzinny wyjazd studyjny. Uczestnicy otrzymają na szkoleniu materiały informacyjne oraz bezpłatne wyżywienie i nocleg. Wykładowcami będą pracownicy merytoryczni PODR. Uczestnicy w drugim dniu szkolenia otrzymają zaświadczenia o ich ukończeniu. Więcej szczegółów na stronie www.podr.pl lub u doradców PODR. „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”; Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013; Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 38 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Ocena żywotności noworodka O wydajności krów musimy pamiętać już od narodzin nowej jałóweczki. Zwykle patrzymy na nią z nadzieją, bo to przecież przyszłość naszego stada krów mlecznych. A później nieraz zachodzimy w głowę, dlaczego pierwiastki po wycieleniu, często nie spełniają naszych oczekiwań. Być może naszej uwadze umknęły jakieś szczegóły z najwcześniejszego okresu życia naszej jałówki. Na co powinniśmy więc zwrócić uwagę już od chwili jej przyjścia na świat? Bardzo ważny jest przebieg samego porodu. O tym, że musi się odbywać w higienicznych, czystych warunkach, nie muszę chyba nikomu przypominać. Odruchy cielęcia Niezwykle istotne są obserwacje nowo narodzonego cielęcia i jego odruchów od pierwszych chwil życia oraz określenie jego żywotności. Te odruchy i niektóre zachowania cielaka pojawiają się albo powinny pojawiać się w pewnej kolejności. Pomiędzy 1. a 3. minutą po porodzie cielę powinno już leżeć z uniesioną głową w tzw. „pozycji mostkowej”. Między 2. a 5. minutą cielak powinien ruszać głową i prawidłowo ją utrzymywać, powinien już również zacząć oddychać przez nozdrza, a nie przez jamę gębową. Oddechy powinny być regularne i głębokie. Gdy cielę ma problemy z oddychaniem, można tylną partię głowy polać zimną wodą. Po 20 - 40 minutach po porodzie cielę powinno zacząć wstawać, po godzinie stać, a po 3 godzinach – chodzić. Szybko powinien też pojawić się odruch ssania i trzeba jak najszybciej zwierzę napoić siarą. Temperatura ciała noworodka Dużego znaczenia nabiera również pomiar temperatury ciała noworodka. Wraz z upływającym czasem od porodu ulega ona zmianie i wygląda następująco: - bezpośrednio po porodzie - 39,5 - 40,5o C, - 2 godziny po porodzie - 39,2 - 39,8o C, - 6 godzin po porodzie - 38,4 - 39,2o C, - 24 godziny po porodzie – 38,8 - 39,2o C. Po upływie 24 godzin od porodu cielę ma już normalną temperaturę wynoszącą około 39o C. Żywotność noworodka Dzięki obserwacji odruchów i różnych objawów u nowo narodzonego cielęcia, możemy dokonać oceny jego żywotności. Jest kilka możliwości takiej oceny. Jedną z nich daje „schemat APGAR”, który jest oparty na ocenie czterech różnych parametrów. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Ilość punktów Kryterium oceny Reakcja głowy na polewanie zimną wodą 0 1 brak odruchu obniżona - słaba Odruch oczny brak odruchu tylko jeden gałkowy oraz pozytywny międzyraciczny Oddechy brak Błona śluzowa niebieskawo- niebieskawa biała 2 spontaniczna aktywna ruchliwość obydwa odruchy zachowane nierytmiczne rytmiczne i nieregularne różowa Suma punktów daje nam obraz żywotności cielęcia: 7 – 8 pkt – noworodek żywotny, 4 – 6 pkt – noworodek o zagrożonej przeżywalności, 0 – 3 pkt – noworodek słabo żywotny. Drugim kluczem, dzięki któremu możemy ocenić żywotność cielęcia jest schemat opracowany na Uniwersytecie w Giessen w Niemczech, oparty na ocenie sześciu parametrów (tabela poniżej). Stan bezpośrednio po porodzie Punktacja Uzyskane punkty Podniesienie głowy po: 0,5-2 min 3 2-4 min 2 >4 min 1 Pozycja mostkowa po: 1-3 min 3 3-5 min 2 >5 min 1 Postawiona głowa po: 3-5 min 3 5-10 min 2 >10 min 1 39 W chlewni i oborze Stan bezpośrednio po porodzie Punktacja Uzyskane punkty Oddechy: regularne, zamknięta jama gębowa 3 nieregularne, otwarta jama gębowa 2 zanikanie oddechów, otwarta jama gębowa 1 Cielę stoi po 60 min: w pozycji stojącej 3 leży w pozycji mostkowej 2 leży w pozycji bocznej 1 Temperatura ciała: 39,5 – 40,5o C 3 39,4 – 39,0 C 2 39,0 – 38,0 C 1 o o Klucz do oceny: 18 – 15 pkt. – prawidłowa żywotność, 12 – 15 pkt – cielę z problemami w pierwszym okresie po porodzie, poniżej 12 pkt. – cielę poważnie zagrożone, konieczne zabiegi i intensywne leczenie. Ocena taka daje nam wiedzę, na podstawie której możemy podjąć odpowiednie kroki. Po ciężkim porodzie, gdy np. cielę zachłysnęło się wodami płodowymi, sami możemy udrożnić drogi oddechowe, nozdrza, zastosować masaż klatki piersiowej czy pobudzić oddychanie poprzez już wcześniej wspomniane polanie tylnej części głowy zimną wodą, a jeśli wydaje nam się to konieczne, wezwać lekarza weterynarii, który wspomoże oddychanie odpowiednimi lekami. Gdy cielę jest słabe, nie chce wstawać, temperatura ciała spada poniżej 39,0o C zaraz po porodzie oznacza, że ma braki składników energetycznych i konieczna będzie interwencja lekarza i wlew dożylny glukozy. Prawidłowe postępowanie z cielakiem po porodzie, właściwa ocena jego żywotności, w porę zdiagnozowane problemy,pozwolą na pewno obniżyć upadki nowo narodzonych cieląt. Życzę wszystkim hodowcom, aby były one jak najmniejsze, a najlepiej, żeby nie było ich wcale. Literatura: „Choroby cieląt w okresie pourodzeniowym (perinatalnym)” Część 1. Ocena żywotności nowo urodzonego cielęcia i postępowanie z noworodkiem bezpośrednio po porodzie. Zdzisław Boryczko, Sylwester Zając – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; Hartwig Bostedt – Uniwersytet im. Justusa Liebiiga w Giessen. Bydło 11/2011 r. Opracował Zbigniew Marciniak 40 P rodukcja wołowiny kulinarnej w naszym kraju nabiera coraz to większego znaczenia. Przed laty przeciętny konsument nie wiedział, co to znaczy dobra wołowina, bowiem w naszych sklepach w sprzedaży było mięso wyłącznie z wybrakowanych krów mlecznych lub cielęcina z bardzo młodych cieląt. Pierwsze stado bydła mięsnego trafiło do Polski w 1964 roku. Krzyżowanie towarowe zapoczątkowano w latach 70-tych, a krzyżówki wysyłane były głównie na eksport. Produkcja wołowiny była ściśle powiązana ze stanem pogłowia bydła mlecznego. Po zmianach ustrojowych, pogłowie bydła dramatycznie zmniejszyło się, skutkiem czego mamy najniższą obsadę w Europie, tj. na 100 ha użytków rolnych przypada 30 sztuk. Duże powierzchnie trwałych użytków zielonych ulegają degradacji. Brak wypasania prowadzi często do wyniszczania runi. Regularny wypas stymuluje bowiem wzrost roślin, zapobiega niekorzystnym zmianom w składzie botanicznym użytków zielonych, często nie dopuszcza do pojawienia się roślin baldaszkowatych, a także spontanicznych samosiewów wielu krzewów i drzew, w tym także ekspansywnej sosny. A przecież niewykorzystane powierzchnie użytków zielonych mogą być bazą paszową dla zwierząt trawożernych, między innymi dla bydła mięsnego. O ile spadek pogłowia krów mlecznych można zrekompensować wzrostem jednostkowej wydajności mleka, to zmniejszenie wydajności pogłowia powoduje niestety spadek produkcji żywca wołowego. Krzyżowanie Produkcja żywca wołowego w Polsce dotychczas związana jest głównie z bydłem mlecznym, natomiast hodowla bydła mięsnego ma charakter elitarny, a jej wpływ na produkcję żywca wołowego, w tym na jego jakość, odbywa się poprzez krzyżowanie towarowe buhajów ras mięsnych z krowami ras mlecznych. Również w tego typu krzyżowaniach potencjał nie jest w pełni wykorzystany. Około 50% pogłowia mlecznego niebędącego pod oceną, niesłużącego, jako materiał do produkcji jałówek na remont, mogłoby być przeznaczone do krzyżówek. Warto też pomyśleć o wykorzystaniu razówek. Pierwiastki krzyżówki dają potomstwo z większym dolewem rasy mięsnej, potem sprzedane na rzeź mają jeszcze wartość handlową. Należy dodać, że mleko pierwiastek krzyżówek, ma bogatszy skład chemiczny i jest go więcej niż na odchowanie jednego cielęcia. Hodowla bydła mięsnego i jego krzyżówek jest dużą szansą rozwojową dla polskiego rolnika, zwłaszcza, że zdaniem wielu specjalistów, będzie opłacalnym zajęciem. Popyt na wołowinę Wołowina jest poszukiwana na rynku 25 państw Unii Europejskiej. Najchętniej zjadają ją Brytyjczycy (średnio około 40 kg rocznie na jednego mieszkańca), Włosi (28 kg na jednego mieszkańca), Francuzi (26 kg na jednego mieszkańca), a my zjadamy tylko 4 kg. Czy będziemy jeść więcej wołowiny? Miejmy nadzieję, że za kilka lat będziemy zjadać jej co najmniej 10 kg. 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Ważne elementy hodowli bydła mięsnego Wołowina o dużych walorach dietetycznych powinna być krucha, soczysta, o jasnej barwie i nadawać się do spożycia po krótkiej obróbce termicznej. Taka wołowina jest doskonałym źródłem wysokiej wartości białka, zawierającego wszystkie niezbędne aminokwasy, których organizm nie jest w stanie wyprodukować. Mięso wołowe charakteryzuje się również doskonałym źródłem witamin z grupy B oraz wyższą zawartością składników mineralnych, takich jak żelazo, cynk, selen. Należy zrobić wszystko, by przekonać konsumentów, że polska wołowina jest zdrowym, spełniającym ich oczekiwania produktem. Jakość mięsa wołowego zależy od wielu czynników, z których najważniejsze to: rasa, wiek, rodzaj mięśni, sposób żywienia, system utrzymania, a im większy udział genów ras mięsnych, tym wartość wołowiny jest większa. Jakość runi pastwiskowej Przed hodowlą bydła mięsnego szerokie perspektywy, a rachunek ekonomiczny tej produkcji uzależniony jest od poniesionych kosztów. Największy wpływ na opłacalność produkcji ma przede wszystkim żywienie, które stanowi około 70% kosztów produkcji. Podstawą żywienia bydła ras mięsnych powinna być ruń pastwiskowa lub inna tania pasza, dowożona do miejsca przebywania zwierząt. Nie łudźmy się, same geny nie poprawią produkcji. Pastwisko jest najtańszą paszą, Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 ale pastwisko pielęgnowane, przy czym roślinność łąk powinna charakteryzować się znacznym bogactwem gatunków, w tym obecnością traw wartościowych pod względem paszowym, m.in. takich jak: wyczyniec łąkowy, wiechlina błotna, wiechlina zwyczajna i mietlica biaława. Niezależnie od skali produkcji i stosowanego systemu wypasu pastwiskowego (wolny nieregulowany, wolny regulowany, kwaterowy rotacyjny czy kwaterowy dawkowany), dbałość o pastwisko wpływa na jego jakość i na efekty produkcyjne. Pisząc o dbałości o pastwisko, mam na myśli: wykaszanie niedojadów, podsiewanie, wałowanie, rozgarnianie odchodów i kretowisk oraz nawożenie. Sianie mieszanek trawiastych lub trawiasto-motylkowych jest kosztowne, ale - zwłaszcza przy intensywniejszym chowie - niezbędne. Użytki zielone zlokalizowane w siedliskach mokrych i okresowo nadmiernie uwilgotnionych wymagają szczególnie regularnej pielęgnacji, w przeciwnym razie następuje wyraźne przerzedzanie runi oraz ekspansja śmiałka darniowego, turzyc i chwastów. Na gleby mineralno-organiczne, mokre, zalewane i wolno obsychające wiosną należy stosować trawy, takie jak: mozga trzcinowata, wyczyniec łąkowy, kostrzewa trzcinowa, mietlica biaława, wiechlina błotna, a z roślin motylkowatych: komonicę błotną lub koniczynę białoróżową. Na glebach murszowo-torfowych i murszowo-mineralnych o znacznych wahaniach uwilgotnienia (od 41 W chlewni i oborze mocno wilgotnych do posusznych) zaleca wysiewać się kostrzewę łąkową, tymotkę łąkową, kupkówkę pospolitą, wiechlinę łąkową, koniczynę białoróżową (szwedzką) i komonicę zwyczajną. Ze względu na stałe nawożenie organiczne (odchody bydła), ruń pastwiskowa nie degraduje się tak szybko jak łąkowa, jednakże wzbogacona, różnorodna ruń (różne gatunki traw i motylkowych), to około 6 miesięcy taniego żywienia, gdy cielęta korzystają z bogatej runi i białka mleka mamek. Zimowe żywienie jest o wiele droższe niż letnie. Dostęp do lizawek Układając menu dla bydła mięsnego, należy pamiętać o tym, że potrzebuje ono soli mineralnych - także na pastwisku. Najlepiej dostarczyć je w formie lizawek. Lizawki są konieczne, ponieważ zwierzęta najczęściej nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb na witaminy i związki mineralne, pobierając tylko pasze objętościowe, nawet z dodatkiem pasz treściwych. Umieszczenie lizawek na pastwisku nie jest sprawą prostą. Należy zabezpieczyć je przed rozmiękaniem, powodowanym warunkami atmosferycznymi, oraz podłożem, jak i przed niszczeniem przez samo bydło. Jako stabilną podstawę można np. wykorzystać stare koło i lizawkę umocować na feldze. Bezpiecznie jest też wyciąć miejsce na lizawkę w pniu lub specjalnie wkopanym balu. Można kupić gotowe półki na lizawki i umocować je najlepiej w miejscach najczęściej odwiedzanych przez zwierzęta. Miejsce bytowania - niezbędne elementy Bydło mięsne, nawet w najbardziej mroźne dni, chętnie przebywa na pastwisku, dlatego organizując miejsce bytowania zwierząt, należy uwzględnić kilka elementów, a najważniejsze z nich to: 1. wystarczająca ilość pożywienia, czyli paszy objętościowej (jeśli pastwiskiem są nieużytki, musi być większy areał lub pasza dowożona), Uwaga: głodne zwierzęta zjedzą nawet rośliny trujące! 2. dostęp do wody, 3. dostęp do schronienia przed słońcem, wiatrem, deszczem, mrozem oraz dla poczucia bezpieczeństwa; naturalne zagajniki są niezastąpione na każdym pastwisku, 4. pastwisko powinno być ogrodzone. Bydło mięsne ma swoje ulubione miejsca odpoczynku, a także towarzystwo. Nie należy zapomnieć o czochradłach. Jako czochradło może posłużyć zwykły pal lub drzewo, ale można też zastosować czochradło profesjonalne zarówno na pastwisku, jak i pod wiatą lub w oborze. Drogi przepędowe Niezależnie od skali produkcji, hodowcy bydła muszą mieć świadomość zagrożeń występujących na pastwisku i poza nim. Podłoże na drogach przepędowych oraz na ścieżkach wydeptywanych przez bydło na pastwiskach powinno być oczyszczone z kamieni i jakichkolwiek innych ostrych przedmiotów, które mo- 42 głyby uszkodzić, skaleczyć racice czy być przyczyną innych urazów kończyn. Zbiorniki wodne bardzo lubiane przez bydło i wykorzystywane przez nie zarówno, jako miejsce odpoczynku, jak i wodopój stanowią poważne zagrożenie ze względu na możliwość rozmnażania się wielu groźnych pasożytów jelitowo-żołądkowych czy płucnych. Stan pastwiska Źródłem zagrożeń są również same odchody zwierzęce stanowiące miejsce wylęgu owadów. Zwłaszcza przy intensywnym wypasie kwaterowym hodowcy powinni rozgarniać odchody, żeby zminimalizować możliwości wylęgania się w nich organizmów pasożytniczych. Bydło zaatakowane przez endopasożyty i ektopasożyty traci energię i chęć do życia. Spada wówczas mleczność, przyrosty masy ciała i nasilają się problemy z rozrodem. Poskromy Na każdej fermie zajmującej się hodowlą bydła, niezbędnym wyposażeniem są poskromy, powinny one zapewniać bezpieczne unieruchomienie zwierzęcia na czas wykonania niezbędnego zabiegu weterynaryjnego lub pielęgnacyjnego. Nie ma znaczenia to, czy poskrom jest drewniany czy metalowy, własnej konstrukcji czy firmowy, ważne, żeby maksymalnie ograniczyć stres zwierząt. Niezbędna jest znajomość naturalnych zachowań bydła, ponieważ poskrom zawsze związany jest z sytuacją stresującą dla zwierzęcia. Konstruując i lokalizując poskromy, należy uwzględnić nagłą zmianę oświetlenia oraz duże kontrasty, których bydło panicznie się boi - stąd problemy przy przechodzeniu z jasnego w ciemne. Poskromy można umieszczać na wybiegu lub okólniku, a także przy wyjściu z obory. Technika chowu Technika chowu bydła mięsnego zależy w dużej mierze od stopnia odporności poszczególnych ras na warunki klimatyczne. Bardziej odporne rasy, np. szkockie bydło górskie, galloway, angus, hereford, limousine mogą praktycznie przebywać okrągły rok na wolnym powietrzu, korzystając jedynie w trudniejszych okresach z zadaszeń, gdzie mogą skryć się przed wiejącymi, zimnymi wiatrami czy zamieciami śnieżnymi. Delikatniejsze rasy, np. charolaise, piemontese, blondaquatine, powinny mieć możliwość schronienia w budynkach, ale nie muszą to być oryginalne pomieszczenia inwentarskie. Równie dobrze mogą to być szopy, wiaty czy inne zadaszenia, które większości ras mięsnych wystarczają nawet w zimie. Każdy niezagospodarowany skrawek ziemi, dachu lub teren częściowo zadrzewiony, może być dobrze wykorzystany do produkcji dobrej wołowiony o wysokich walorach kulinarnych, bo jak wiadomo, tylko naturalne warunki produkcji są gwarancją wysokiej wartości produktu. Helena Artyszuk 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze W odchowie prosiąt czynimy starania, aby otrzymać liczny i zdrowy miot. Pragniemy, by nasze prosięta ważyły nie mniej niż 1,2 kg przy urodzeniu, a w dniu odsadzenia, w przypadku utrzymywania przy maciorze przez 4 tygodnie, osiągnęły wagę 8 kg. Najważniejszym celem żywienia prosiąt jest odchowanie zdrowych i zdolnych do efektywnego tuczu lub reprodukcji zwierząt. Aby osiągnąć zamierzony cel, musimy zadbać, aby prosięta otrzymywały paszę odpowiednią do swojego wieku, prawidłowo zbilansowaną o wysokiej strawności i smakowitości. Żywienie prosiąt P ierwszą paszą, jaką pobierają prosięta, jest siara. Młode zwierzęta, rodząc się, pozbawione są odporności. Uzyskują ją przez pobranie przeciwciał odpornościowych z siary. Ważne jest niezwłoczne pobranie jej przez noworodka, gdyż mleko lochy zapewnia niezbędne składniki do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Należy pamiętać, iż wartość i skład tego surowca zmienia się z godziny na godzinę. Po około 4 godzinach od porodu zawartość przeciwciał spada o połowę, a po upływie doby, immunoglobuliny są rozkładane przez enzymy trawienne. Zmniejszeniu ulega również wchłanialność przeciwciał ze śluzówki jelit. Należy jednak pamiętać, że wielkość pobrania jej uzależniona jest ściśle od warunków panujących w porodówce. W prawidłowych warunkach ilość siary pobierana przez prosięta waha się od 200 – 500 ml/prosię, natomiast w zbyt niskiej temperaturze prosięta wypiją jedynie 110 – 140 ml siary. Po ukończeniu pierwszego tygodnia życia należy zacząć podawać prosiętom paszę pełnoporcjową odpowiednio zbilansowaną, charakteryzującą się wysoką strawnością, posiadającą wysoką wartość odżywczą. Warunki fermowe rzadko pozwalają nam na wyprodukowanie pasz spełniających wszystkie te wymagania, dlatego zaleca się stosowanie produktów wytwarzanych w wytwórni pasz, która odpowiednio bilansuje i skrupulatnie dobiera poszczególne składniki do ich wytworzenia. Od jakości i smakowitości paszy będzie zależała wielkość jej pobierania oraz masa ciała prosiąt przy odsadzeniu (wykres 1). Odsadzenie od lochy jest przełomowym momentem w życiu prosiąt, pojawiają się czynniki istotnie limitujące tempo wzrostu w tym okresie: - pozbawienie korzystnych składników zawartych w mleku lochy, - zbyt małe pobieranie wody i paszy, Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 - niedostateczna produkcja kwasów żołądkowych oraz enzymów trawiennych, - zmniejszona zdolność wchłaniania składników pokarmowych w jelicie cienkim. Dlatego tak ważna jest ilość pobranej paszy przy maciorze, bo stanowi ona przygotowanie organizmu do przejścia wyłącznie na pasze stałe. Prosięta, które w pierwszym tygodniu po odsadzeniu mają utrudnione warunki adaptacji do paszy stałej oraz te, które przebywają w złych warunkach środowiskowych, charakteryzują się niskimi przyrostami dziennymi. W efekcie końcowym, w późniejszym wieku, masa ciała jest za niska, a wiek w dniu uboju zbyt wysoki (wykres 2). Wykres 1. Pobranie paszy przez prosięta ssące w zależności od przedziału wiekowego prosiąt (Bruininx i inni, 2002) 43 W chlewni i oborze Wykres 2. Wpływ tempa wzrostu w okresie pierwszego tygodnia po odsadzeniu na masę ciała prosiąt w 28. dniu po odsadzeniu (Boyd, 2003) W nowoczesnych programach żywieniowych najczęściej zakłada się stosowanie 3 rodzajów mieszanek przeznaczonych na kolejne fazy odchowu prosiąt. • Pierwsza mieszanka to prestarter (superprestarter) stosowana przed odsadzeniem. Jej zadaniem jest przyuczenie prosiąt do wczesnego pobierania paszy stałej. Istotnym celem jej stosowania jest także zwiększenie masy ciała odsadzonych prosiąt oraz zapewnienie lepszego wyrównania masy ciała poszczególnych prosiąt w miocie. • Druga mieszanka - prestarter odsadzeniowy - przeznaczona jest na okres 2 - 3 tygodni po odsadzeniu. Jej zadaniem jest umożliwienie przejścia z mleka matki na wyłącznie stałą paszę, przy zachowaniu pełnej równowagi w układzie pokarmowym prosiąt. • Trzecia mieszanka – starter - stosowana jest aż do momentu rozpoczęcia tuczu, czyli z reguły po osiągnięciu 25 - 30 kg masy ciała. Mieszanka ta powinna zapewniać możliwość intensywnego wzrostu prosiąt. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe w 1 kg mieszanki dla prosiąt w zależności od masy ciała (wg norm niemieckich, 2009) Przedział masy ciała (kg) Wyszczególnienie Jm. 5-8 8 - 12 EM MJ 13,8 13,4 13,0 13,0 Białko ogólne g 210 190 180 175 Lizyna g 13,5 12,5 12,0 11,5 Metionina g 3,7 3,4 3,3 3,1 Metionina+cystyna g 7,2 6,6 6,4 6,1 Treonina g 8,5 8,0 7,6 7,2 Tryptofan g 2,7 2,3 2,2 2,1 Wapń g 8,5 7,5 7,5 7,0 Fosfor g 5,5 Fosfor str. g 3,7 3,4 3,0 2,7 Sód g 1,5 1,5 1,5 1,5 Włókno surowe g - 40 35 30 *Wariant z fitazą 44 12 - 20 20 - 30 6,5/5,2* 6,4/4,6* 5,5/4,2* Prosięta powinny przyrastać do 10. tygodnia 450 g/dobę, przy zużyciu paszy na 1 kg przyrostu poniżej 1,7 kg. Analizując wartość pokarmową paszy dla prosiąt, musimy szczególną uwagę zwrócić na poziom energii, zawartość aminokwasów egzogennych, ilość oraz jakość składników mineralnych i witamin. Niezbędne stają się również powszechnie stosowane dodatki paszowe. Do najczęściej stosowanych należą probiotyki, prebiotyki, ich mieszaniny zwane synbiotykami, kwasy organiczne i zioła. Głównym ich zadaniem jest stabilizacja mikroflory jelitowej i działanie bakteriostatyczne. Chcąc zwiększyć pobieranie paszy, stosujemy dodatki smakowe i zapachowe. Należy dołożyć wszelkich starań, aby ograniczyć lub wyeliminować składniki antyodżywcze, mikotoksyny, dioksyny i wszelkie zanieczyszczenia. Niezależnie od bieżącej koniunktury, producent prosiąt powinien być zainteresowany, by straty w okresie odchowu oraz ponoszone nakłady na żywienie były jak najniższe. Warunki takie może spełnić program żywienia, w którym prosięta dobrze pobierają paszę, odznaczają się wysokim tempem wzrostu, a ich stan zdrowotny nie budzi zastrzeżeń. Jeżeli pasza jest sporządzona z bardzo dobrej jakości komponentów i jest w pełni zbilansowana, w zakresie niezbędnych składników pokarmowych, to wtedy ponoszone nakłady na przyrost 1 kg masy ciała będą najniższe. Czynnikiem decydującym nie jest więc cena mieszanki, ale koszt, jaki musimy ponieść, aby uzyskać wzrost masy ciała o 1 kg. Włodzimierz Sawirski Sprzedam Kojce porodowe (16 szt.), wygrodzenia dla loch luźnych, solidnie wykonane, autokarmniki dla prosiąt (15 szt.) i autokarmniki dla tuczników (2 szt.) z mocnego tworzywa sztucznego, smoczki dla loch i prosiąt, ruszta z tworzywa dla macior, koryta kamionkowe dla loch, klatkę do przewozu loch zawieszaną na tuz. Wiadomość: tel. kom. 697580947. 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Spotkanie hodowców i producentów trzody chlewnej w Lubaniu W dniu 2 grudnia ub.r. producenci i hodowcy trzody chlewnej spotkali się w Lubaniu, na zorganizowanej przez Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego i Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” wojewódzkiej konferencji pt. „Aktualne problemy zdrowotne w hodowli trzody chlewnej”. Temat konferencji podpowiedzieli sami hodowcy, gdyż niestety ciągle mamy jakieś problemy zdrowotne w stadach. Leczenie jest bardzo drogie - trzeba więc bardzo dbać o profilaktykę. Konferencję otworzyli i przywitali zebranych: Pan Andrzej Okrój - kierownik Działu Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa PODR, Pani Katarzyna Skrzymowska, główny specjalista PZHiPTCh „POLSUS” i Pan Józef Stolc, Prezes Okręgowego Związku Hodowców Zarodowej Trzody Chlewnej. Aktualną sytuację na rynku trzody chlewnej, zasiewając ziarno optymizmu, przedstawiła Pani Katarzyna Skrzymowska. Omówiła sytuację w sektorze oraz prognozy i perspektywy jego rozwoju wskazując, iż trend spadkowy pogłowia zostanie odwrócony w 2012 roku, a odbudowa pogłowia, według analityków z BGŻ potrwa 3 - 5 lat i będzie jej towarzyszyła przebudowa strukturalna stad i specjalizacja produkcji. Zapoznała uczestników spotkania z tendencjami w zjednoczonej Europie i na świecie. Wskazała też na pojawiające się w Europie głosy obrońców zwierząt i konsumentów na temat chirurgicznej kastracji knurków, podkreślając, że na razie nie ma żadnych unijnych regulacji prawnych w tym zakresie, jest jednak deklaracja brukselska – dobrowolna inicjatywa branżowa, która zakłada: od 1 stycznia 2012 r. kastrację chirurgiczną w znieczuleniu, a od 1 stycznia 2018 r. całkowity zakaz kastracji chirurgicznej. Polska nie podpisała tej deklaracji, a nasze prawo przewiduje, że na prosiętach powyżej 7. dnia życia zabieg ten może być wykonywany tylko pod pełnym znieczuleniu przez uprawnione do tego osoby: technika lub lekarza weterynarii. Prelegentka Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 omówiła również nowe przepisy dotyczące etykietowania mięsa oraz dopuszczoną od 1 grudnia ubiegłego roku prostą ocenę mięsności tusz – metodę ZP, o której już była mowa na łamach naszego czasopisma. Przedstawiła też obecne działania Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowego. Kolejni wykładowcy mówili o problemach zdrowotnych stad trzody chlewnej. Jako pierwszy głos zabrał dr nauk weterynaryjnych Pan Piotr Kołodziejczyk (POLSUS). Przedstawił zasady certyfikacji zdrowotnej krajowych chlewni zarodowych, etapy badań i ich ocenę oraz pokazał Certyfikat Zdrowotny Stada. Następnie omówił weterynaryjne aspekty żywienia, podkreślając jego znaczenie dla zdrowia zwierząt. Uwagę słuchaczy skupił na punktach krytycznych żywienia loch i prosiąt. W podsumowaniu wskazał na najczęściej popełniane przez hodowców błędy i poradził czego hodowca powinien unikać. Następnym prelegentem był lekarz prywatnej praktyki weterynaryjnej dr nauk weterynaryjnych Pan Jarosław Wojciechowski. Swoje wystąpienie podzielił na dwie części. W pierwszej omówił czynniki zakaźne i niezakaźne, wskazując je jako przyczynę niepowodzeń w rozrodzie świń. Przedstawił i pokrótce omówił takie czynniki zakaźne, jak: parvowiroza, PRRS, leptospiroza, choroba Aujeszky’ego, PCV-2 i bruceloza. Powiedział, że na wyniki osiągane w rozrodzie wpływają znacząco również czynniki niezakaźne, takie jak: organizacja sektora rozrodu, żywienie, mykotoksyny, itp. Wskazał na kilka optymalnych wskaźników dla loszek hodowlanych takich jak: czas aklimatyzacji i kwarantanny loszek w nowym stadzie powinien trwać 6 do 8 tygodni, wiek krycia minimum 200 – 210 dni przy wadze 120 kg, optimum wiek 210 - 230 dni i waga 135 - 145 kg. W kolejności zajął się adematozą, która to naraża rolników na duże straty ekonomiczne. Omówił jej występowanie i objawy, zwracając uwagę na konieczność jej odróżnienia od innych chorób szczególnie również dającej krwawą biegunkę dezynterii, oraz możliwości jej zwalczania 45 W chlewni i oborze w zależności od postaci i stopnia nasilenia. Tematy weterynaryjne kontynuował lek. wet. Jacek Machoń, przedstawiciel firmy Boehringer Ingelheim. Swoje wystąpienie poświęcił profilaktyce mykoplazmowego zapalenia płuc i cyrkowirozy. Omówił czynniki etiologiczne chorób przebiegających z objawami zapalenia płuc i biegunkami. Zwrócił uwagę na straty bezpośrednie powodowane tymi chorobami, a mianowicie wydłużenie tuczu, bardzo duże różnice wagowe i kondycyjne poszczególnych sztuk w tym samym wieku, zwiększenie zużycia paszy, często i antybiotyków. Zaproponował rozwiązanie – profilaktyczne, szczepienie jednokrotne szczepionką – preparatem na obydwie choroby występującym pod nazwą FLEXcombo. Po wystapieniach nastąpiła ożywiona dyskusja dotycząca stanu zdrowotnego naszych świń oraz prosiąt i warchlaków importowanych, a także konkretnych przypadków zwalczania i profilaktyki w chlewniach hodowców. Wiadomo, że choroby najczęściej rozwijają się w złych warunkach mikroklimatycznych. O zapewnieniu jak najlepszych warunków w chlewni mówił kolejny prelegent Pan Andrzej Komornicki z firmy Hodowca. Zaproponował kilka rozwiązań wentylacji oraz różnych systemów zadawania pasz dostosowanych do różnych sektorów i budynków chlewni. Na zakończenie głos zabrał Pan Andrzej Okrój, podziękował wykładowcom i uczestnikom konferencji. Wyraził uznanie dla współorganizatora spotkania Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Podziękował sponsorom: firmie Boehringer Ingelheim i Hodowca. Myślę, że licznie przybyli do Lubania hodowcy i producenci trzody chlewnej oraz doradcy uzyskali sporo wiedzy, być może znaleźli też możliwości rozwiązania swoich problemów hodowlanych. Maria Gwizdała Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy * Przypominamy Styczeń Bydło: Zwierzęta w czasie zimy powinny mieć zapewnione właściwe warunki mikroklimatyczne w oborze. Pamiętajmy o tym, tym bardziej, że jak dotychczas, pogoda jest raczej nietypowa, jak na tę porę roku. Jeśli jest to tylko możliwe powinniśmy zapewnić zwierzętom możliwość ruchu, korzystania z wybiegów. Wpłynie to korzystnie na ich stan zdrowia, przemianę materii i apetyt, jak również ułatwi wykrycie cichych rui. Tak jak i człowiek, zwierzęta nie lubią przebywać w dusznych, wilgotnych i niewietrzonych budynkach. Jest to szczególnie ważne w odchowie cieląt. Poród to bardzo ważny moment zarówno w życiu krowy, jak i nowo narodzonego cielęcia. Przede wszystkim powinien odbywać się w higienicznych warunkach. Nowo urodzone cielę jest bezbronne w walce z wszelkimi zarazkami. Cielaka trzeba wytrzeć do sucha, dobrze jak wyliże go krowa. Zrobi to najlepiej, najdokładniej i jednocześnie wymasuje cielę, pobudzi je do życia. Następnie cielaka trzeba przenieść do czystej, zdezynfekowanej klatki i jak najszybciej napoić ciepłą siarą, najlepiej przez smoczek. Cielak wypije wtedy tyle, ile będzie chciał, małymi łyczkami i nie zachłyśnie się. Więcej informacji o ocenie żywotności nowo narodzonych cieląt znajdziecie Państwo w artykule, w tym numerze PWR. Przypominamy, że w laboratorium PODR, Oddział Stare Pole, wykonuje analizy laboratoryjne pasz objętościowych, które zapewniają w tym okresie najbardziej stabilne żywienie bydła. Mając wyniki badań laboratoryjnych skarmianych pasz, możemy zapewnić zwierzętom dawkę pokarmową zgodną z ich potrzebami bytowymi i produkcyjnymi. Karmiąc krowy szczególnie w ostatnim okresie laktacji, pamiętajmy o ich kondycji. U krów otłuszczonych, zatuczonych porody przebiegają znacznie trudniej, często potrzebna jest pomoc lekarza. Również siara od takich krów jest gorszej jakości, zawiera mniej immunoglobulin. Trzoda chlewna: Okres zimowy wymaga od hodowców szczególnej troski o zwierzęta utrzymywane w nieogrzewanych budynkach inwentarskich, jeżeli chcą zachować ich zdrowie i wysoką produktywność. Warunkiem prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu zwierzęcego jest pobranie odpowiedniej ilości świeżej wody. Dotyczy to zwłaszcza prosiąt i macior w okresie laktacji. Aby spełnić ten warunek, należy sprawić, aby woda do pojenia nie docierała prosto z wodociągu, lecz za pośrednictwem zbiornika retencyjnego zainstalowanego w budynku. Szczególnie wrażliwe na niedobór ciepła są prosięta. Dlatego należy na bieżąco kontrolować system dogrzewania gniazd oraz panującą w nich temperaturę i podejmować starania, aby spadła poniżej tzw. dolnej temperatury krytycznej. Układając dawki pokarmowe, należy szczególną uwagę zwrócić na zwiększone potrzeby energetyczne zwierząt, zwłaszcza w systemach bezściołowych, uwzględniając dodatkową porcję paszy. Dotyczy to głównie loch luźnych i nisko prośnych, które w tym stadium karmione są szczególnie oszczędnie. Zbigniew Marciniak, Włodzimierz Sawirski 46 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W chlewni i oborze Trafnym doborem par rodzicielskich do kojarzeń tworzysz rentowność produkcji trzody chlewnej w swoim gospodarstwie OKRĘGOWY ZWIĄZEK HODOWCÓW ZARODOWEJ TRZODY CHLEWNEJ 80-874 Gdańsk, ul. Na Stoku 48 tel./fax (58) 530-04-27, 530-04-44, e-mail: [email protected] Genetyka przynosi szybkie zwiększenie mięsności produkowanego żywca wieprzowego. Wysoka jakość materiału matecznego – loszki „POLSUS”, Filia Gdańsk i knurków „POLSUS”, Filia Gdańsk wnosi lepsze korzyści produkcji w Twojej hodowli i gwarantuje wyższe dochody w momencie klasyfikacji w ubojniach. Wykaz hodowców trzody chlewnej, objętych oceną wartości użytkowej i hodowlanej przez Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” Filia w Gdańsku, z siedzibą w Tczewie, uprawnionych do sprzedaży materiału hodowlanego Stan na dzień 21.11.2011 r. Produkuje Lp. Hodowca Miejscowość Poczta Gmina Nr tel. knurki loszki i loszki krzyżówkowe Rasa 1. Błażek Zenon Kamionka 86-171 Rychława Skórcz 58 582-91-37 605852155 - * 10 2. Browarczyk Tadeusz Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-36 * * 20 3. Burek Stanisław Lubieszyn 83-420 Liniewo Liniewo 58 687-80-63 - * 10 4. Cybulski Zbigniew Ostrowite 89-662 Ostrowite Chojnice 52 398-74-12 - * 20 5. Ebertowski Ryszard Markubowo 83-400 Kościerzyna Kościerzyna 58 686-57-27 * * 10 6. Godlewski Zdzisław Czarlin 83-110 Tczew Tczew 58 536-69-13 607600890 * * 20, 80 7. Gołecki Feliks Mościska 83-240 Lubichowo Lubichowo 58 588-56-03 604888543 * * 20 8. Graban Wiesław Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 588-51-15 669354612 - * 20 9. Gumiński Ryszard Miradowo 83-210 Zblewo Zblewo 58 588-44-34 606937965 - * 20 10. Hanasko Zenon Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-89 * * 10, 70 - * 20 11. Pliszka Józef Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 582-43-06 505956000 12. Hnatiuk Zenon Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-93 504066467 * * 10 13. Jurczyński Henryk Wielgłowy 83-120 Subkowy Subkowy 58 536-69-51 601937950 - * 20 14. Koss Beata, Mirosław Gnieżdżewo 84-121 Swarzewo Puck 58 673-37-62 693302914 * * 10, 70 15. Krawczykiewicz Michał Sternowo 89-641 Nowa Cerkiew Chojnice 52 398-73-84 - * 20 16. Łoza Jarosław Rabacino 77-100 Bytów Studzienice 59 821-47-82 * * 20 17. Mazurowski Łukasz Skórcz 514471825 - * 10 18. Mazurowski Marek 19. Miąskowski Stanisław Wielki Bukowiec 83-208 Zelgoszcz Zelgoszcz 83-208 Zelgoszcz Lubichowo 58 560-95-26 606618096 * * 20, 70 Załęże 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-54 * * 10 Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 47 W chlewni i oborze Produkuje Lp. Hodowca Miejscowość Poczta Gmina Nr tel. knurki loszki i loszki krzyżówkowe Rasa 83-120 Subkowy Subkowy 58 536-83-43 605346075 - * 20 83-430 Stara Kiszewa Stara Kiszewa 58 687-64-32 - * 10 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-61 * * 10 83-212 Bobowo Bobowo 58 562-17-45 606703940 - * 10 Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-30 603452481 * * 20, 80 Skorzewo 83-400 Kościerzyna Kościerzyna 58 687-12-11 * * 20 Kartuzy 58 681-05-91 607658208 * * 10, 20, 70 58 535-16-79 695940747 * * 10 Miastko 502247997 * * 10 Chojnice 52 397-09-54 - * 20 89-641 Nowa Cerkiew Chojnice 52 398-72-58 - * 20 82-500 Kwidzyn Kwidzyn 55 275-74-70 602670505 * * 20, 70 89-650 Czersk Czersk 52 398-44-74 603199648 * * 10 20. Mokwa Maria Subkowy 21. Nowakowski Mieczysław Pałubin 22. Regliński Andrzej 23. Roskwitalski Andrzej 24. Skrzypkowski Szczepan 25. Stefański Marian Smołdzino Wysoka 26. Stolc Józef Kiełpino 83-307 Kiełpino 27. Syldatk Elżbieta Gronowo 83-122 W. Walichnowy Gniew 28. Szepel Edward 29. Szulc Bogdan 30. Szynszecki Mirosław Węgorzyno Miastko 77-200 Miastko ul. Długa 12/40 Pawłowo Lotyń 31. Śnieg Andrzej 32. Talewski Grzegorz 33. Terefenko Zbigniew Michałowo 76-223 Stawęcino Główczyce 59 811-66-78 880588100 - * 20 34. Węsierski Jan Smołdzino 83-304 Przodkowo Przodkowo 58 681-96-74 * * 20 Skarszewy 605665567 58 588-22-11 * * 10 35. Megier Jarosław Pastwa 89-600 Chojnice Czersk ul. Łubianka 9 Wolny Dwór 83-250 Skarszewy * zakres produkcji oraz aktualna w miesiącu możliwość ilościowego zakupu materiału hodowlanego (knurki, loszki) SYMBOLE RAS: 10 - WBP, 20 - BPZ, 50 - ZŁOTNICKA PSTRA, 60 - HAMPSHIRE, 70 - DUROC, 80 – PIETRAIN Wykaz hodowców, którzy zrezygnowali z prowadzenia oceny użytkowości rozpłodowej loch i nieposiadających certyfikatu oraz uprawnień do sprzedaży materiału hodowlanego trzody chlewnej (knurki i loszki): 1. Dahm Józef – Kranek, gmina Skórcz, 2. Cirocki Stanisław – Smołdzino, gmina Przodkowo, 3. Wrona Kazimierz – Łęgowo, gmina Pruszcz Gdański, 4. Wolski Bronisław – Bawernica, gmina Parchowo, 5. Toruńczak Ryszard – Załamkowo, gmina Kamienica Królewska, 6. Borkowski Zbigniew – Kościeleczki, gmina Malbork, 7. Nalikowski Piotr – Dubiel, gmina Kwidzyn, 8. Odya Czesław – Łąg Kolonia, gmina Czersk. Wykaz telefonów komórkowych (służbowych) osób udzielających informacji na temat dostępnego materiału hodowlanego: 1. Ryszard Bogusławski - 507088394, 2. Andrzej Bułakowski - 507088396, 3. Arkadiusz Drewing - 507088398, 4. Krzysztof Żółć - 507088399, 5. Aleksandra Kopicka - 507088395. 48 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W trosce o środowisko Chów karpia z udziałem mikroorganizmów EM G ospodarstwo rolne Pana Krzysztofa Spałka położone jest w miejscowości Zawiaty, w powiecie bytowskim. Jego powierzchnia całkowita to 18,17 ha, w tym grunty orne zajmują 10,0 ha, a 7,0 ha stanowią łąki, na których znajdują się stawy karpiowe. Głównym kierunkiem produkcji jest chów bydła opasowego oraz dodatkowo chów karpia w cyklu zamkniętym, w tym produkcja narybku (lipcówka, kroczek). Gospodarstwo jest pod stałą kontrolą inspekcji weterynaryjnej. Wykonane w 2011 roku, w Instytucie Weterynarii w Puławach, badania na obecność wirusa SVC w próbach karpia, nie stwierdziły jego obecności w wiosennej wiremii. Chów karpia, w tym produkcję narybku, gospodarstwo prowadzi już 10 lat. W tym okresie producent zdobywał doświadczenie w hodowli oraz certyfikaty na szkoleniach z zakresu dobrostanu w produkcji rybackiej. Hodowlę ryb karpiowatych prowadzi się w gospodarstwie na stawach spuszczalnych o powierzchni 7,0 ha, w tym staw tarliskowy zajmuje 1,5 ha. Technologia produkcji narybku (lipcówki) karpia z udziałem efektywnych mikroorganizmów EM • I dekada kwietnia – zalewanie stawu tarliskowego wodą źródliskową zasilaną z miejscowych źródeł, z sąsiednich stawów. • I dekada kwietnia – zastosowanie mikroorganizmów EM. • I dekada kwietnia - zastosowanie gnojówki bydlęcej 50 m3 (corocznie). • III dekada kwietnia (22-25) – w zależności od warunków termicznych, wpuszczanie tarlaków – 30 szt. karpia o wadze 15 - 18 kg/szt. • III dekada maja - amur 16 szt. o wadze 3 kg/szt. po okresie tarła karpia. • III dekada maja - tołpyga 10 szt. o wadze 1,5 kg/szt. – po okresie tarła karpia. • Tarło karpia – około 15 - 20 maja. • Odłów lipcówki - koniec lutego w następnym roku. Stosowanie efektywnych mikroorganizmów Od 2009 roku producent rozpoczął stosowanie mikroorganizmów EM w produkcji narybku (lipcówki). • 2009 rok - 20 l/1,5 ha- EMa, • 2010 rok - 60 l/1,5 ha – EM plus, • 2011 rok - 80 l/1,5 ha - EM plus, • 2012 rok planuje się 120 l/1,5 ha - EM plus. W latach poprzednich w produkcji narybku stosowano tylko gnojówkę w dawce 50 m3. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Po zastosowaniu tylko gnojówki i przy takiej samej obsadzie ilościowej i gatunkowej ryb wystąpił gwałtowny wzrost i rozwój roślinności wodnej, która prowadziła do zarastania akwenu do tego stopnia, że należało wyciągać i usuwać nadmiar roślinności wodnej. Nawet amur, tołpyga nie ograniczały nadmiernie rozrastającej się roślinności. W okresie poprzedzającym stosowanie mikroorganizmów EM, to jest do 2009 roku, efektywność produkcji narybku w tarlisku o powierzchni 1,5 ha była wysoce niezadowalająca, ponieważ uzyskano tylko 300 kg lipcówki. Jednak już w 2009 roku, po zastosowaniu efektywnych mikroorganizmów EM w niewielkiej ilości (20 l/1,5 ha stawu), nastąpiła wyraźna poprawa efektywności produkcji stawu tarliskowego. Uzyskano wówczas 700 kg lipcówki. W 2010 roku producent zwiększył dawkę mikroorganizmów EM i uzyskał 1000 kg lipcówki. Wydajność przewidywana przez hodowcę w roku 2011 to około 1500 kg narybku. Należy zaznaczyć, że zdrowotność i żywotność lipcówki karpia w 2011 roku, na przełomie listopada i grudnia, była bardzo wysoka. Producent zauważył również, że od czasu stosowania efektywnych mikroorganizmów EM, to jest od 2009 roku, nie ma problemów z nadmiernym wzrostem roślinności wodnej, która jest na bieżąco wyjadana przez niezwykle intensywnie żerujących amura i tołpygę. Przyrosty wagowe tych gatunków były również bardzo wysokie. Zespół stawów karpiowych Pana Krzysztofa Spałka położony jest w obszarze Natura 2000 i jest ponadto miejscem żerowania cennych gatunków ptaków, takich jak: orzeł bielik, rybołów, czapla biała, zimorodek. Wnioski: 1. Zastosowanie mikroorganizmów EM spowodowało kilkakrotny wzrost efektywności produkcji narybku (lipcówki) w stawach tarliskowych z jednostki powierzchni. 2. Zastosowana gnojówka bydlęca z wysoką koncentracją substancji biogennych, po zastosowaniu efektyw- 49 W trosce o środowisko nych mikroorganizmów, spowodowała bardzo szybki rozwój sieci powiązań troficznych dla rozwijającego się fitoplanktonu i zooplanktonu, który umożliwił dalszy rozwój mikrofauny dennej jako pokarmu naturalnego ryb planktonożernych i żerujących na dnie. 3. Mikroorganizmy spowodowały również, że umyślnie umieszczone w stawie tarliskowym amur i tołpyga uzupełniły skład troficzny ekosystemu. Na podstawie informacji uzyskanych od producenta opracował Józef Jaszewski MOŻLIWOŚCI PRODUKCJI BIOGAZU W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, w ramach międzynarodowego projektu pt. „Mokradła (nieużytki), glony i biogaz – przeciwdziałanie eutrofizacji Południowego Bałtyku”, organizuje w styczniu i lutym 2012 r. szkolenia dla rolników zainteresowanych produkcją biogazu w województwie pomorskim. Zapraszamy do udziału w bezpłatnym, jednodniowym szkoleniu, prowadzonym m.in. przez zewnętrznych ekspertów, na temat biogazu i możliwości wykorzystania różnych substratów do jego produkcji na Pomorzu. Szkolenie odbędzie się w godz. 9.00 – 14.40, w siedzibach następujących Oddziałów PODR, w terminach (do wyboru): 26.01.2012 r. w Chojnicach 27.01.2012 r. w Starym Polu 20.02.2012 r. w Gdańsku 21.02.2012 r w Kartuzach 22.02.2012 r. w Tczewie. Uczestnicy zajęć otrzymają bezpłatnie materiały szkoleniowe, opracowane w oparciu o najnowsze analizy techniczno-finansowe, gadżety promocyjne oraz imienne certyfikaty ukończenia szkolenia. W programie przewidziany jest serwis kawowy i obiad. Szkolenie współfinansowane jest przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk. Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc, prosimy o zgłoszenia telefoniczne, najpóźniej 7 dni przed wybraną datą szkolenia: tel. 58 326 39 45, 58 326 39 05 lub 58 326 39 12. Spośród wszystkich uczestników ww. szkoleń wybrana zostanie 50-osobowa grupa rolników, która weźmie udział (bezpłatnie) we wrześniu 2012 r. w 3-dniowym wyjeździe studyjnym do Szwecji, w celu zapoznania się z doświadczeniami szwedzkimi, w zakresie produkcji i wykorzystania biogazu na obszarach wiejskich. 50 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z wizytą u rolnika Rolnictwo to rodzinna tradycja O dbiciem zmian zachodzących w polskim rolnictwie może być gospodarstwo Państwa Bernadety i Czesława Jereczków położone na Kaszubach. Państwo Jereczkowie gospodarują samodzielnie już od 30 lat. Ich gospodarstwo znajduje się we wsi Jamno, w gminie Parchowo, w powiecie bytowskim. Obecnie jego powierzchnia wynosi 101 ha. Użytki rolne stanowią 98 ha, w tym 96 ha to grunty orne, w przeważającej części klasy V i VI. Gospodarstwo prowadzi hodowlę trzody chlewnej. Jest to produkcja prosiąt do wagi 16 - 19 kg. Stado podstawowe to 110 szt. macior rasy wbp x pbz. Roczna sprzedaż wynosi 2200 sztuk prosiąt. Pozostałe zasiewy były podporządkowane produkcji zwierzęcej. Wraz z ziemią otrzymałem także sprzęt uprawowy i ciągnik rolniczy. W tamtych czasach było to dobre gospodarstwo, jedno z wiodących w gminie Parchowo. Ciągnik, który Pan Czesław odziedziczył po ojcu Dom rodziny Jereczków - Jak obecnie wygląda Pana gospodarstwo? Nastał czas, że mleko wyprodukowane w gospodarstwie było trudno sprzedać. Dlatego stopniowo wprowadzałem do gospodarstwa hodowlę trzody chlewnej. Na początku było to 10 szt. macior utrzymywanych w cyklu zamkniętym. Gdy nabrałem wprawy i poznałem tajemnice hodowli, odważyłem się Chlewnia - lochy luźne postawić chlewnię i zająć się hodowlą prosiąt. W chwili obecnej stado podstawowe liczy 110 sztuk macior rasy wbp x pbz. Maciory są kryte knurem duroc. W gospodarstwie jest stosowana inseminacja. W ciągu 30 lat, oprócz chlewni, wybudowałem nowy dom, gdzie mieszkam w tej chwili z rodziną, powiększyłem gospodarstwo o 70 ha i wyposażyłem je w nowy sprzęt, który ułatwia mi codzienną pracę. Zmieniła się też struktura zasiewów. Obecnie 60% upraw stanowią zboża, a 40% rośliny strączkowe i gryka. - Gospodarstwo rolne odziedziczył Pan po rodzicach. Jak ono wówczas wyglądało? Gospodarstwo, które przejąłem po rodzicach 30 lat temu, jako czwarte pokolenie w rodzinie, nastawione było na produkcję mleka i żywca wołowego. Stado podstawowe liczyło 10 szt. krów mlecznych. Gospodarstwo miało 28 ha. Uprawiałem 3 ha ziemniaków z przeznaczeniem na sadzeniaki i 3 ha jęczmienia browarnego zakontraktowanego w Centrali Nasiennej w Bytowie. - Dużo zainwestował Pan w gospodarstwo. Z jakich środków finansowych Pan korzystał? Udało mi się wybudować nową chlewnię, na którą otrzymałem kredyt z linii Młody Rolnik. Na nowy sprzęt do gospodarstwa uzyskałem 50-procentową dopłatę ze środków PROW 2004-2006, z działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Na zakup ziemi otrzymałem kredyt o niskim oprocentowaniu, tak zwany KZ. Poza tym otrzymuję dopłaty obszarowe i uczestniczę w pro- Państwo Bernadeta i Czesław Jereczkowie z doradcą PODR Bogumiłą Paszylk Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 51 Z wizytą u rolnika gramach rolnośrodowiskowych, a dochody ze sprzedaży prosiąt pozwoliły mi w ostatnim roku wybudować wiatę na maszyny. ceny są niezadowalające, zyski czerpią pośrednicy. Będąc na jednym ze szkoleń organizowanych przez ODR, znowu usłyszałem narzekania. Ktoś z zebranych powiedział: „Chłopy - nie narzekajmy, lecz działajmy, zorganizujmy się w grupę producentów”. I zaczęliśmy działać. Pomogli nam pracownicy ODR-u. Powstało Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej, jedno z pierwszych w województwie. Razem negocjowaliśmy ceny za sprzedawany żywiec i środki do produkcji. Jako jedna z pierwszych grup zostaliśmy wpisani na listę marszałka i skorzystaliśmy z dofinansowania. Czesław Jereczek z synem Łukaszem Sprzęt zakupiony ze środków PROW Praca w polu - Wiem, że jest Pan aktywnym członkiem Zrzeszenia Producentów Trzody Chlewnej w Bytowie. Jak to się zaczęło i co Pana skłoniło do działania w grupie? Kiedy byłem delegatem gminy Parchowo w Komisji Powiatowej Pomorskiej Izby Rolniczej i radnym powiatu bytowskiego, docierały do mnie skargi, że rolnicy nie otrzymują terminowo pieniędzy za sprzedany towar, 52 - Macie Państwo trójkę dzieci. Czy następca już zadeklarował się? Tak, mamy dwie córki - Honoratę i Emilię, które już usamodzielniły się i zawodowo spełniają się poza rolnictwem. Natomiast syn Łukasz ma zamiłowanie do rolnictwa. Wraz z żoną Barbarą samodzielnie eksperymentuje na 16 ha i jednocześnie przygotowuje się do przejęcia naszego gospodarstwa. Pomaga mi też w pracach polowych i w chlewni. Będzie więc już piąte pokolenie Jereczków, które zajmuje się pracą na roli tu, w Jamnie. - Syn z rodziną mieszka w domu, który Pan wybudował. Wiem, że wszystkie ważne decyzje podejmujecie wspólnie, macie wspólne plany na przyszłość. Zauważyłam też, że w budynku odziedziczonym po Pana rodzicach zaczyna się coś dziać. Czy uchyli Pan rąbka tajemnicy? Kaszuby to piękne, czyste tereny, bogate w jeziora i lasy. Uważamy więc, że należy je promować i zachęcać do wypoczynku właśnie tutaj ludzi z kraju i zagranicy. Chcemy, aby syn z rodziną zamieszkał w wyremontowanym, rodzinnym domu, w którym zamierzamy, przy okazji kapitalnego remontu, wygospodarować kilka pokoi na agroturystykę. - Dziękuję za rozmowę. Życzę Państwu spełnienia wszyst- kich zamierzeń i planów - tych małych i tych dużych. Rozmowę przeprowadziła Bogumiła Paszylk 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Z wizytą u rolnika Na terenie gminy Czersk, w miejscowości Łąg - Kolonia znajduje się prężnie działające gospodarstwo rolne Państwa Anny i Czesława Odya. W 2003 roku rolnik rozpoczął działalność gospodarczą dotyczącą wyposażenia budynków inwentarskich oraz import i handel maszynami i ciągnikami rolniczymi. W 2008 roku został wybudowany i oddany do użytku sklep rolniczy. Od 2011 roku Pan Czesław Odya jest również subdealerem ciągników CASE. Pani Anna jest aktywną członkinią Stowarzyszenia KGW „ Łężanki” w Łęgu. Pan Czesław pełni funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej w BS Czersk. Pań- Gospodarstwo z pomysłem P aństwo Odya, w 1992 roku, stali się właścicielami 20-hektarowego gospodarstwa, które przejęli od rodziców Pana Czesława - Państwa Bożeny i Henryka Odya. Obydwoje małżonkowie są absolwentami Technikum Rolniczego w Swarożynie. Gospodarstwo wyspecjalizowało się w produkcji trzody chlewnej w cyklu zamkniętym ze stadem podstawowym 55 loch. Drugim kierunkiem jest produkcja bydła opasowego ze sprzedażą średnio 40 sztuk rocznie. Rolnik należy do Zrzeszenia Producentów Trzody Chlewnej w Brusach. W 1991 roku Pan Czesław Odya odbył półroczną praktykę w Danii w gospodarstwie specjalizującym się w produkcji trzody chlewnej. Praktyka zaowocowała doświadczeniami wykorzystywanymi we własnym gospodarstwie. Od 1992 roku gospodarstwo znacznie się powiększyło. Obecnie jego areał stanowi 80 ha użytków rolnych, z czego 13 ha zajmują łąki i pastwiska. Całość upraw przeznaczona jest na produkcję pasz na potrzeby własne. Godne podkreślenia jest to, że co roku cały areał obsiewany jest materiałem kwalifikowanym, co jest gwarancją dobrego i zdrowego plonu. Średnio co 4 lata stosuje się tu wapnowanie gleb. Gospodarstwo jest dobrze wyposażone w nowoczesny sprzęt rolniczy, który systematycznie jest uzupełniany i wymieniany. Budynki gospodarcze są wyposażone w systemy wentylacyjne, mechaniczne paszociągi, chów odbywa się w systemie rusztowym i częściowo na ściółce. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 53 Z wizytą u rolnika W 2003 roku rolnik rozpoczął działalność gospodarczą dotyczącą wyposażenia budynków inwentarskich oraz import i handel maszynami i ciągnikami rolniczymi. W 2008 roku został wybudowany i oddany do użytku sklep rolniczy. Od 2011 roku Pan Czesław Odya jest również subdealerem ciągników CASE. Pani Anna jest aktywną członkinią Stowarzyszenia KGW „Łężanki” w Łęgu. Pan Czesław pełni funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej w BS Czersk. Państwo Odya mają dwoje dzieci: Alinę uczennicę III klasy gimnazjum i Tomasza studenta IV roku energetyki na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Gospodarstwo korzystało z programu SAPARD, z którego sfinansowany został zakup między innymi 80-tonowego silosa zbożowego i podajnika zbożowego, oraz z PROW 2007 – 2013 na modernizację gospodarstwa (zakupiono ciągnik i utwardzono drogi dojazdowe i podwórze). W gospodarstwie na każdym kroku widoczny jest profesjonalizm, ład i porządek. Rolnik nie będzie miał żadnych problemów z wprowadzeniem zasad wzajemnej zgodności (cross compliance). Zdobywane przez lata doświadczenie i umiejętność podejmowania trafnych decyzji ma wpływ na dynamiczny rozwój gospodarstwa Państwa Odya i osiąganie zysku z prowadzonych działalności. Janusz Brzuchalski 54 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia Z wizytą u najlepszych grup producenckich w Polsce W dniach 7 i 8 grudnia 2011 r. grupa pomorskich rolników uczestniczyła w wyjeździe studyjnym do Wielkopolski, gdzie miała okazję zapoznać się z działalnością grup producentów rolnych, uważanych za jedne z najlepszych w kraju. P obyt w Wielkopolsce rozpoczął się od wizyty w Golinie k. Jarocina i spotkania z Panem Andrzejem Tułazą - Prezesem 8 grup producenckich, mających siedzibę w tym miejscu. Najstarszą z nich i jednocześnie największą jest Grupa Producentów Trzody Chlewnej JAR-PEK. Pan Tułaza zaprezentował historię powstania oraz obecną działalność grup, które zrzeszają łącznie 330 producentów rolnych. Zachęcał też pomorskich rolników do tworzenia grup producenckich i do inwestowania we wspólną bazę produkcyjną i przechowalniczą. Uczestnicy spotkania zostali także oprowadzeni po obiektach gospodarczych, należących do grup, tj. zapleczu magazynowym, punktach sprzedaży środków do produkcji rolnej oraz atestacji opryskiwaczy. Według szacunków Pana Tułazy, członkowie grup dzięki wspólnej organizacji, tylko w przypadku rzepaku zarabiają dodatkowo 40 - 50 zł/t. Zaplecze gospodarcze grup w Golinie Następna wizyta miała miejsce w siedzibie Grupy Producentów Zbóż „Krot-Plon” w Krotoszynie, gdzie odbyło się spotkanie z Prezesem Zarządu Grupy Panem Robertem Czajką oraz jego zastępcą Panem Mateuszem Motławskim. Grupa założona została jako spółdzielnia, a następnie przyjęła formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zrzesza 40 udziałowców. Obecnie posiada elewator zbożowy o poj. 20 tys. ton wraz z suszarnią i wagą elektroniczną oraz własne zaplecze laboratoryjne. Rolnicy chwalą rzetelność i szybkość prowadzonej na miejscu oceny dostarczanego ziarna. Grupa przejęła także młyn, którego uruchomienie planuje się w najbliższej przyszłości. Poza tym prowadzi sprzedaż środków ochrony roślin, materiału siewnego i nawozów. Siedziba grup producenckich w Golinie Spotkanie z Panem Robertem Czajką - Prezesem Grupy Krot-Plon Spotkanie z Panem Andrzejem Tułazą 52 Następnego dnia uczestnicy wyjazdu udali się do Zakładów Mięsnych „SALUS” w Golince k. Leszna, gdzie 2/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia odbyło się ponowne spotkanie z Panem Andrzejem Tułazą, który pełni także funkcję Prezesa Zarządu Spółki „SALUS”. Zakłady te zostały przejęte przez 750 rolników, zrzeszonych w 27 grupach producenckich. Rolnicy ci wykupili 75% udziałów w upadającej firmie. Koszt udziałów wyniósł 16 mln zł. Na ten cel został zaciągnięty kredyt. Część środków pochodziło z pomocy de minimis. Pomógł też Fundusz Poręczeń przy Wielkopolskim Urzędzie Marszałkowskim. Zakłady Mięsne „Salus” w Golince k. Leszna W spotkaniu brał także udział dyrektor Zakładów Mięsnych „SALUS”, który przedstawił aktualną działalność firmy oraz plany na przyszłość, w tym dotyczące wprowadzenia systemu jakości mięsa QAFP. Aktualnie zakład produkuje tylko półtusze wieprzowe. Dzienne moce ubojowe wynoszą 1500 szt. tuczników i 500 szt. macior. Obecnie ubija się około 500 tuczników i 150 - 200 macior. Połowa ubijanych zwierząt pochodzi od udziałowców. Zdaniem Dyrektora, pogłowie świń w Polsce w najbliższych 4 latach będzie spadało, do poziomu 8 mln sztuk. Z uczestnikami wyjazdu spotkał się też Pan Krzysztof Mielnik, Prezes Zarządu Spółdzielni Grupy Wielkopolskie. Spółdzielnia powstała w 2009 r., zrzesza 33 grupy producenckie, z różnych branż, których członkowie dysponują areałem ok. 30 tys. ha. Większość tych grup stała się udziałowcami „SALUSA”. Pan Mielnik pełni także funkcję dyrektora finansowego Zakładów. Jest też Wiceprezesem Zarządu Krajowego Związku Grup Producentów Rolnych, stąd też zachęcał pomorskie grupy producenckie do łączenia swych sił i przystępowania do tej organizacji. W czasie wszystkich spotkań uczestnicy wyjazdu mieli możliwość zadawania pytań, na które gospodarze udzielali wyczerpujących odpowiedzi. Zarówno pomorscy, jak i wielkopolscy rolnicy wymieniali się swoimi doświadczeniami oraz nawiązali kontakty do współpracy w przyszłości. Wyjazd został zorganizowany przez Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddział w Starym Polu, we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego. Dofinansowanie pochodziło z Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w Województwie Pomorskim. Ewa Szymańska KRUS przypomina Zgodnie z Art. 11.1., za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło: 1. na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub, w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym, lub 2. w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt. 1, albo w drodze powrotnej, lub 3. podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt. 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub 4. w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt. 3, albo w drodze powrotnej. Wypadki przy pracy w rolnictwie zgłaszamy bez zbędnej zwłoki do najbliższej placówki Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Zgłaszać je może sam poszkodowany lub inna osoba, bezpośrednio lub za pośrednictwem poczty, telefonicznie albo za pomocą poczty elektronicznej. Na terenie działania OR KRUS w Gdańsku, od początku roku do końca września 2011 r., zarejestrowano 636 zgłoszeń wypadków przy pracy w rolnictwie, tj. o 40 wypadków więcej niż w pierwszych 3 kwartałach 2010 roku. Zwiększenie liczby wypadków, przede wszystkim w pierwszym kwartale 2011 r., spowodowane było śliską i śnieżną zimą, kiedy to dochodziło do poślizgnięć i upadków. Przyczyniał się do tego brak dbałości rolników o właściwy stan nawierzchni podwórzy i ciągów komunikacyjnych. Nieutwardzone podwórza i ścieżki po opadach deszczu lub śniegu i roztopach stawały się śliskie i grząskie. Przed nami jeszcze dwa miesiące zimy. Pamiętajmy o posypywaniu podwórzy i ciągów komunikacyjnych! Pomorskie Wieści Rolnicze • 2/2012 53 Doniesienia Aktualna sytuacja w hodowli bydła mięsnego w regionie słupskim W dniu 22 listopada ub.r., w siedzibie Oddziału PODR w Strzelinie odbyła się kolejna konferencja poświęcona hodowli bydła mięsnego, w której uczestniczyło 33 rolników i doradców. O twierając spotkanie, Dyrektor Oddziału Zdzisław Kołodziejski przedstawił kilka istotnych kwestii dotyczących hodowli bydła mięsnego w naszym regionie. Stwierdził, iż mamy bardzo dużo niewykorzystanych użytków zielonych, na których można z powodzeniem prowadzić tą działalność hodowlaną. Podkreślił znaczenie działalności hodowców w grupach producentów, jaką mogą tworzyć obecnie rolnicy. Następnie głos zabrał lider grupy producentów żywca wołowego Dolina Słupi, z siedzibą w Miszewie, Pan Remigiusz Wojtera. W swoim wystąpieniu wskazał jeden z czynników, który decyduje o mniejszych zyskach rolników z hodowli. Są nim pośrednicy handlujący żywcem. Pojedynczy rolnik nie jest w stanie wyprodukować takiej ilości żywca, aby stać się partnerem dla dużego zakładu mięsnego. Przeszkodą w tworzeniu grupy producentów, zdaniem Pana Wojtery mogą być niektórzy rolnicy i ich indywidualizm. Korzyści, jakie uzyskują rolnicy - członkowie grupy, są duże. Wynegocjowaliśmy, dzięki hurtowym zakupom, niższe ceny oleju napędowego, nawozów i nasion kwalifikowanych - stwierdził na zakończenie Pan Wojtera. Helena Artyszuk, główny specjalista Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku omówiła najważniejsze elementy hodowli bydła mięsnego. Przy wyborze rasy do produkcji bydła mięsnego należy przede wszystkim wziąć pod uwagę uwarunkowania przyrodnicze, do których należy dobrać odpowiednią technologię chowu oraz warunki żywienia i utrzymania. W dalszym wystąpieniu wykładowca stwierdził, że to hodowca decyduje o wyborze rasy najbardziej odpo- 54 wiedniej do systemu chowu, posiadanej bazy paszowej i wymagań rynku Przedstawiciel P.H. Konrad Pan Jacek Kasprowicz przestawił ofertę firmy, skupiając się głównie na inseminacji bydła mięsnego. Omówił również najnowszy numer katalogu buhajów, który następnie trafił do uczestników spotkania. Firma, oprócz konwencjonalnego nasienia buhajów z czołówek rankingów światowych, posiada nasienie deskowane oraz dużą ofertę zarodków. Przedstawiciel firmy Osadkowski Raiffeisen Pan Paweł Wekwert przedstawił dobór traw odpowiednich na użytki zielone oraz odmiany kukurydzy najbardziej przydatne w naszych warunkach przyrodniczo-glebowych. Na zakończenie konferencji główny specjalista Oddziału PODR w Strzelinie - Lubomir Szramowiak omówił aktualną sytuację w hodowli bydła mięsnego w regionie słupskim. Cieszy fakt powstania pierwszej grupy producentów bydła oraz zwiększającej się grupy gospodarstw, które decydują się na hodowlę bydła mięsnego. Lubomir Szramowiak Sprzedam Kojce porodowe (16 szt.), wygrodzenia dla loch luźnych, solidnie wykonane, autokarmniki dla prosiąt (15 szt.) i autokarmniki dla tuczników (2 szt.) z mocnego tworzywa sztucznego, smoczki dla loch i prosiąt, ruszta z tworzywa dla macior, koryta kamionkowe dla loch, klatkę do przewozu loch zawieszaną na tuz. Wiadomość: tel. kom. 697580947. 2/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia RELACJA Z KONFERENCJI Stan obecny i perspektywy rolnictwa ekologicznego W dniach 7 - 8 grudnia ubiegłego roku, w Centrum Konferencyjnym w Falentach k. Warszawy odbyła się konferencja pt. „Dobre praktyki w rolnictwie ekologicznym – stan obecny i perspektywy”. Jak co roku na spotkanie licznie przybyli ekologiczni producenci rolni, doradcy rolniczy, przedstawiciele jednostek certyfikujących oraz instytutów naukowych zajmujących się produkcją ekologiczną. Organizatorem spotkania było Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Radomiu. Podczas konferencji poruszono zagadnienia bardzo istotne dla osób zajmujących się branżą ekologiczną. Plan Działań dla Żywności Ekologicznej i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2011-2014 Konferencję rozpoczął Pan Michał Rzytki, Naczelnik Wydziału Rolnictwa Ekologicznego w MRiRW. Przedstawił obecny stan rolnictwa ekologicznego w Polsce i omówił zagadnienia dotyczące zmian w Rozporządzeniu Rady nr 834/2007, w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów oraz nowy Planu Działań dla Żywności Ekologicznej i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2011-2014. Plan ten przedstawia działania, jakie powinny być podejmowane i realizowane przez MRiRW oraz jednostki podległe. Działania zostały podzielone na sześć głównych zadań: rozwój rynku, promocja i informacja; zasady produkcji; kontrola i certyfikacja; badania; ochrona środowiska; współpraca. Realizacja działań ma przyczynić się do rozwoju rynku produktów rolnictwa ekologicznego, wzrostu świadomości konsumentów Pomorskie Wieści Rolnicze • 2/2012 na temat produktów pochodzących z tego sektora, rozwoju i udoskonalenia dostępnych technologii produkcji oraz dostępu do informacji w tym zakresie. Obecnie MRiRW największy nacisk położyło na zadanie pierwsze: rozwój rynku, promocja i informacja. W tym też celu wsparło tegoroczny Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. W dniach od 21 grudnia 2011 roku do 5 stycznia 2012 roku na terenie placówki oraz w instytucjach podległych zorganizowano zbiórkę pieniędzy na rzecz XX Finału WOŚP. Ponadto w dniach 7 8 stycznia 2012 r. na Placu Konstytucji odbył się Jarmark Ekologiczny, na którym można było zapoznać się z ofertą producentów żywności ekologicznej oraz spróbować produktów ekologicznych. z inicjatywy Zarządu Banku Ochrony Środowiska. Organizacja jest pierwszą fundacją banku działającą na rzecz ochrony środowiska, promowania ekologii oraz zrównoważonego rozwoju. Fundacja zorganizowała konkurs dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych „Nakręć się na zdrowie”. W ramach projektu zespoły szkolne przygotowały spoty filmowe promujące żywność ekologiczną i zdrowe odżywianie. W ramach zadań informacyjnych będzie również utworzona sieć demonstracyjnych gospodarstw ekologicznych, z gospodarstw będących w bazie CDR. Sieć ma służyć praktycznym szkoleniom z zakresu produkcji ekologicznej, skierowanym do rolników i doradców. Do tego celu ma również służyć modelowa przetwórnia ekologiczna utworzona w CDR, Oddział w Radomiu. Środki ochrony dla rolnictwa ekologicznego Rolnictwo i żywność ekologiczna będzie również silnie promowana wśród wszystkich grup społecznych, tj. osób dorosłych, dzieci i młodzieży. Obecnie projekty edukujące społeczeństwo organizuje m.in. Fundacja „Aktywnie po Zdrowie”. Fundacja powstała w grudniu 2009 roku, Podczas konferencji poruszono także inne istotne problemy dotyczące rolnictwa ekologicznego. Przedstawiciel Instytutu Ochrony Roślin PIB w Poznaniu omówił, jakie środki można stosować w ochronie roślin i poinformował, że zostanie zwiększona liczba środków dopuszczanych do stosowania w rolnictwie ekologicznym oraz środki te będą bardziej dostępne. W szczególnych 55 Doniesienia przypadkach dozwolone będzie również stosowanie mniejszych dawek ŚOR. Tą korzystną dla rolników zmianę w tym zakresie mogą zapewnić nowe unijne przepisy dotyczące ochrony roślin, wynikające z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009. Wsparcia finansowe rolnictwa ekologicznego po 2013 roku Następnie omówiono możliwości wsparcia finansowego rolnictwa ekologicznego po 2013 roku. Temat ten przedstawiła Pani Anna Klisowska, Naczelnik Wydziału Działań Rolnośrodowiskowych i Bioróżnorodności Departamentu Płatności Bezpośrednich przy MRiRW. We Wspólnej Polityce Rolnej po 2013 roku rolnictwo ekologiczne nabierze jeszcze większego znaczenia i będzie ono oddzielnym działaniem w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich. Wsparcie będzie przysługiwało rolnikom prowadzącym i przestawiającym gospodarstwo na ekologiczną metodę produkcji. Jednak ostateczny kształt działania i wysokość wsparcia finansowego będzie decyzją krajową. Odstępstwa w rolnictwie ekologicznym Kolejne zagadnienie dotyczyło odstępstw w rolnictwie ekologicznym (GIJHARS). Najczęściej zgłaszane odstępstwa dotyczą m.in. trzymania bydła na uwięzi. O odstępstwo to można wnioskować, spełniając następujące warunki: budynek, w którym trzymane są zwierzęta, wybudowano przed 24 sierpnia 2000 roku, zwierzęta mają zapewnioną swobodę ruchu i co najmniej dwa razy w roku gospodarstwo poddane będzie kontroli przez upoważnioną jednostkę certyfikującą. Termin zakończenia tego odstępstwa upływa 31 grudnia 2013 roku. Kolejnym częstym odstępstwem jest wprowadzanie do ekologicznej produkcji drobiarskiej nieekologicznego drobiu. Odstępstwo obecnie zezwala na wprowadzenie do gospodarstwa młodych kur w wieku do 18 tygodnia, z przeznaczeniem 56 na produkcję jaj. Termin obowiązywania tego odstępstwa miał upłynąć 31 grudnia 2011 roku. Komisja Europejska prawdopodobnie przedłuży ten termin do 31 grudnia 2015 roku. Aktualne pozostają jeszcze m.in. takie odstępstwa, jak: zastosowanie dodatku azotynu sodu i azotanu potasu w przetwórstwie mięsa oraz użycie nieekologicznych pasz w związku z zaistniałymi okolicznościami katastroficznymi. W drugim dniu konferencji Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego przedstawiły gospodarstwa ekologiczne, które wytwarzają produkty ekologiczne i wyróżniają się w poszczególnych województwach. Uczestnicy konferencji Konferencja umożliwiła uczestnikom poruszenie problemów dotyczących produkcji ekologicznej, zakupu pasz ekologicznych, uczestnictwa rolników w systemach jakości żywności. Dodatkowo rolnicy apelują również o zaprzestanie wspierania dużych gospodarstw ekologicznych z produkcją wyłącznie roślinną, ponieważ nie ma produkcji ekologicznej, bez obecności zwierząt w gospodarstwie. System płatności powinien wspierać gospodarstwa rzeczywiście wytwarzające żywność wysokiej jakości. Od 1 stycznia 2012 roku wszyscy zainteresowani produkcją ekologiczną mogą, poprzez Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego, składać propozycje zmian do projektu reformy Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku. Opracowała Małgorzata Habas W dniu 9 września ub.r., na Przeglądzie Piosenki Biesiadnej – „Śpiewaj Razem z Nami” w Starym Polu, który towarzyszył XVII Jesiennym Targom Ogrodniczo-Nasiennym, Ludowy Zespół Śpiewaczy „Wesoła Gromadka” z Tychnów (powiat kwidzyński) otrzymał Nagrodę Specjalną od Pana Tomasza Arabskiego – Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Był to puchar i zaproszenia na spotkanie opłatkowe do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Słowo się rzekło - 21 grudnia zespół „Wesoła Gromadka” wraz z Wójtem Gminy Kwidzyn, Dyrektorem GOK w Kwidzynie, przedstawicielkami Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Oddział Stare Pole, Duszpasterzem Rolników Diecezji Elbląskiej – proboszczem Parafii Krzyżanowo gościł na spotkaniu opłatkowym w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Spotkanie opłatkowe odbyło się w Sali Kolumnowej. Przybyłych pracowników Kancelarii oraz zaproszonych gości powitał Dyrektor Generalny Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Pan Lech Marcinkowski, natomiast Zastępca Szefa KPRM, Pan Wojciech Nowicki, skierował do zebranych życzenia świąteczne i noworoczne oraz zaprezentował zespół „Wesoła Gromadka”, który uświetnił spotkanie śpiewem pastorałek i utworów ludowych. Po części oficjalnej, zespół wraz z osobami towarzyszącymi został zaproszony na uroczysty obiad, który miał miejsce w Sali Bankietowej Kancelarii. Następnie cała grupa, w towarzystwie Pani Margarity Skórskiej – Naczelnik Wydziału RecepcyjnoProtokolarnego, zwiedziła sale posiedzeń i sale reprezentacyjne Kancelarii. Przy pożegnaniu grupa otrzymała pamiątkowe upominki. Spotkanie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów było niezapomnianym przeżyciem dla wszystkich jego uczestników i na pewno długo pozostanie w ich pamięci. Alina Ciesielska Agnieszka Rojewska 2/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Doniesienia „Wesoła Gromadka” w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Monika Kulecka i Lech Marcinkowski - Dyrektor Generalny Kancelarii Prezesa Rady Ministrów „Wesoła Gromadka” z Tychnów Ludowy Zespół Śpiewaczy „Wesoła Gromadka” powstał w maju 1988 roku. Stworzyły go członkinie Koła Gospodyń Wiejskich, działającego w Tychnowach od 1958 roku. Zespół prezentuje swój dorobek na prestiżowych przeglądach, konkursach i festiwalach. Z wielu z nich wraca z nagrodami i wyróżnieniami. „Wesoła Gromadka” ubarwia swym śpiewem wiele uroczystości, obchodów rocznic, świąt kościelnych i państwowych. Zespół wielokrotnie gościł na dożynkach gminnych, powiatowych i państwowych, prezentując nie tylko swoje piosenki, ale także umiejętności wicia wieńców. Wieńce dożynkowe, wykonane przez członkinie, zdobywały główne nagrody. Zespół słynie w regionie z kunsztu kulinarnego, z przepysznych ciast oraz wyrobów domowego chleba i smalcu. Nie wszystkim wiadomo, że członkinie „Wesołej Gromadki” to znakomita drużyna strażacka OSP, biorąca udział i zwyciężająca w zawodach strażackich na szczeblach od gminnego do wojewódzkiego. Kierownikiem zespołu i jego dobrym duchem jest Pani Monika Kulecka. Pomorskie Wieści Rolnicze • 2/2012 57 Doniesienia 58 2/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W domu i zagrodzie Marynowane i pieczone P ieczeń przygotowana z marynowanego mięsa jest delikatna i krucha. Natomiast dodatek do marynaty ziół, korzeni czy warzyw nadaje potrawie wyrafinowany smak. Mięso w marynacie powinno być przechowywane pod przykryciem w lodówce lub w innym chłodnym miejscu i od czasu do czasu przekręcane, aby się równomiernie zamarynowało. Czas przetrzymywania w zalewie zależy od tego, jak intensywny smak chcemy uzyskać. Nie powinno się marynować mięsa mrożonego, ponieważ stanie się ono twarde i suche. Pamiętajmy, że mięso białe, delikatne, pochodzące z młodych zwierząt wymaga znacznie krótszego czasu dojrzewania w przyprawach niż mięsa ciemne, bardziej zwarte, pochodzące ze zwierząt dojrzałych. POLĘDWICA Z GRZYBAMI W MARYNACIE Z CZERWONEGO WINA POLĘDWICZKI W ZIOŁOWEJ MARYNACIE 80 dag polędwiczek wieprzowych (lub rostbefu) • 6 łyżek oleju • sól, pieprz. Marynata: 4 łyżki oleju • 3 – 4 łyżki czerwonego octu winnego • łyżeczka musztardy • 2 łyżeczki pieprzu tureckiego • posiekana zielenina: 2 łyżki natki pietruszki, pół łyżki koperku, 1 – 2 łyżki trybuli, łyżka szczypiorku. Przyrządzić marynatę – olej wymieszać z octem winnym, musztardą, przyprawić pieprzem, dodać zieleninę. Mięso opłukać, osuszyć i oczyścić z błon. Polędwiczki pokroić w plasterki grubości 3 mm, a rostbef przeciąć wzdłuż włókien na trzy części, po czym każdą pokroić na plasterki grubości 3 mm. Na patelni rozgrzać olej, porcjami obsmażyć mięso z obu stron (ok. 3 minuty). Przełożyć do salaterki razem z sosem z patelni, posolić, oprószyć pieprzem. Polać ziołową marynatą, starannie wymieszać i odstawić na 2 – 3 godziny. W tym czasie 3 - 4 razy dokładnie je wymieszać. Wyłożyć na półmisek i podawać z kolorową papryką z delikatnej marynaty. SKRZYDEŁKA ZE SŁODKO-KWAŚNEJ MARYNATY Około1 kg polędwicy wieprzowej • 40 dag grzybów • 1 cebula • 2 łyżki oliwy • sól • pieprz czarny mielony. Marynata: 1,5 szklanki czerwonego wytrawnego wina • 3 - 4 łyżki winnego octu • 1 cebula • 1 marchewka • 1/2 selera • 1 ząbek czosnku • 4 ziarenka pieprzu • 1 - 2 ziarenka ziela angielskiego • 1 liść laurowy • 2 - 3 ziarenka jałowca • kolendra • bazylia • tymianek • 2 goździki. Cebulę pokroić w piórka. Marchewkę i seler pokroić w słupki, czosnek drobno posiekać. Czerwone wino połączyć z octem winnym, wymieszać, dodać warzywa (cebula, marchewka, seler). Ziarna jałowca, czarnego pieprzu, kolendry i ziela angielskiego rozgnieść w moździerzu, dodać do marynaty wraz z czosnkiem. Następnie dodać goździki, liść laurowy, tymianek i bazylię. Polędwicę umyć i osuszyć, włożyć do marynaty i odstawić na około 2- 3 godziny. Cebulkę posiekać, podsmażyć na oliwie, następnie dodać grzyby, dusić do miękkości. Polędwicę oprószoną solą i pieprzem przełożyć do naczynia żaroodpornego, wokół polędwicy ułożyć podsmażone grzyby, podlać odrobiną czerwonego wytrawnego wina. Wstawić do nagrzanego do około 200o C piekarnika i piec przez około 1,5 godziny. 64 12 sporych skrzydełek kurczaka. Marynata: 3 - 4 ząbki czosnku • 3 łyżki płynnego miodu wielokwiatowego • 3 łyżki świeżo wyciśniętego soku z cytryny • 4 łyżki jasnego sosu sojowego • łyżka oleju (najlepiej sezamowego) • 1 – 2 łyżeczki sosu tabasco • 2 łyżki ziaren sezamu • sól. Umyte skrzydełka osuszyć papierowym ręcznikiem i ułożyć w szklanym lub porcelanowym naczyniu. Czosnek obrać, przecisnąć przez praskę, wymieszać z miodem, sosem sojowym, olejem i sokiem z cytryny. Doprawić sosem tabasco, ale nie solić. Zalać tą zaprawą skrzydełka, przykryć i na 5 godzin wstawić do lodówki. Co jakiś czas przewracać, by równo się marynowały. Następnie skrzydełka wyjąć i ułożyć (zewnętrzną 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze W domu i zagrodzie stroną do góry) na blasze wyścielonej pergaminem. Piec 10 - 15 minut w piekarniku nagrzanym do 220° C, po czym przewrócić na drugą stronę, lekko posmarować sosem, w którym się marynowały, posypać sezamem i piec, aż będą rumiane i chrupiące (ok. 15 min). Po wyjęciu z piekarnika ewentualnie dosolić. Podawać z pieczywem i warzywnymi marynatami. WIEPRZOWINA A’ LA DZIK na 3 – 4 godziny w chłodne miejsce. Po tym czasie mięso zasznurować, zrumienić ze wszystkich stron na rozgrzanym na patelni oleju. Przełożyć do brytfanny, podlać niewielką ilością wody, przykryć i dusić ok. 90 minut na malutkim ogniu. Następnie dookoła pieczeni ułożyć obrane ziemniaki i cebulki, oprószyć je solą i pieprzem, wrzucić liść laurowy i piec 60 minut w temperaturze 180° C. Co jakiś czas obracać mięso i ziemniaki. Miękką szynkę rozsznurować, pokroić w plastry, ułożyć na ogrzanym półmisku, otoczyć wianuszkiem ziemniaków, polać sosem, posypać posiekaną natką. Podawać z surówką z kiszonej kapusty. WIEPRZOWINA Z JABŁKAMI 1,5 kg łopatki wieprzowej lub schabu karkowego bez kości • łyżka smalcu • sól. Marynata: 2 łyżki soku z cytryny • pół szklanki białego wytrawnego wina • 2 duże cebule • pół łyżeczki cukru • 20 ziarenek jałowca • 3 – 4 goździki • liść laurowy • po 10 ziaren pieprzu i ziela angielskiego. Sos: łyżka masła • łyżeczka mąki • szklanka rosołu • łyżka powideł śliwkowych. Składniki marynaty – z wyjątkiem cebul – zagotować. Mięso włożyć do garnka, obłożyć plasterkami jednej cebuli i zalać gorącą marynatą. Przykryć i odstawić w chłodne miejsce na 4 – 6 dni. Codziennie przewracać. Wyjąć z marynaty (płyn zachować), osuszyć, natrzeć solą i zostawić na 2 – 3 godziny. Drugą cebulę pokroić w plastry. Mięso przełożyć do brytfanny wysmarowanej tłuszczem, obłożyć cebulą i włożyć do piekarnika nagrzanego do 180° C. Piec około 90 minut, skrapiając marynatą lub zimną wodą. Rozgrzać w rondelku masło, dodać mąkę i zrobić białą zasmażkę, rozprowadzić przecedzoną marynatą i rosołem. Dodać powidła, dokładnie wymieszać. Polać sosem i chwilę zapiekać. Podawać pokrojoną w ukośne plastry. W sosjerce podać przetarty przez sito sos. SZYNKA PIECZONA Z ZIEMNIAKAMI Surowa szynka wieprzowa • 1,5 kg niedużych ziemniaków • 8 dymek • liść laurowy • natka pietruszki • olej do smażenia. Marynata musztardowo-ziołowa: 1 łyżka musztardy • 2 ząbki czosnku • po łyżeczce suszonych ziół – tymianku, rozmarynu i szałwii • łyżeczka soli • duża szczypta pieprzu. Musztardę wymieszać z utartym z solą czosnkiem, pokruszonymi ziołami i pieprzem. Mięso umyć, osuszyć, obłożyć przygotowaną marynatą, przykryć i odstawić Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 700 g wieprzowiny (np. łopatki lub karczku) • 2 łyżki oliwy • 2 ząbki czosnku • sól • pieprz • tymianek • 1/2 cytryny • 4 jabłka. Oliwę, posiekany czosnek oraz sok i skórkę startą z cytryny wymieszać. Mięso posypać przyprawami i posmarować przygotowaną wcześniej mieszanką. Zostawić w chłodnym miejcu na kilka godzin. Rozgrzać patelnię i obsmażyć mięso tak, by z wszystkich stron było ładnie zrumienione. Nagrzać piekarnik do 200o C. Przełożyć mięso do naczynia żaroodpornego, dodać pozostałą marynatę. Podlać kilkoma łyżkami wody. Piec mięso 1,5 godziny, po około pół godziny dodać pokrojone w ósemki jabłka. Co jakiś czas przewracać mięso, by się nie wysuszyło, a jeśli widzimy, że w naczyniu jest już mało płynu, dolewamy wodę. Można też piec jakiś czas pod przykryciem, by potrawa nie traciła wody. Razem z mięsem można upiec ziemniaki, które po obraniu kroimy na kawałki i mieszamy z oliwą z dodatkiem soli i pieprzu. Ziemniaki powinny piec się od 50 do 60 minut (zależy na jak duże kawałki je pokroimy). Po upieczeniu wyjąć z naczynia żaroodpornego mięso i ziemniaki, a to co zostanie przetrzeć przez sito lub zmiksować, tworząc sos. 65 W domu i zagrodzie PIECZEŃ MARYNOWANA Z ŻURAWINAMI Filety umyć, osuszyć i pokroić w paseczki. Ananasa odcedzić, syrop wymieszać z sherry, octem, sosem sojowym (najlepiej jasnym), keczupem, miodem i koncentratem pomidorowym. Dodać rozpuszczoną w kilku łyżkach kostkę rosołową. Umieścić mięso w marynacie, odstawić na 20 minut. Cebulę obrać i pokroić w krążki. Podsmażyć na połowie oleju. Dodać mieszankę chińską oraz pokrojonego w kostkę ananasa. Smażyć aż większość płynu odparuje. Wyjąć. Kurczaka wyciągnąć z marynaty i podsmażyć na reszcie oleju. Dodać mieszankę warzywną i smażyć około 2 - 3 minut. Wlać marynatę wymieszaną z mąką i smażyć jeszcze kilka minut. GULASZ WOŁOWY Z KURKAMI 1 marchewka • 2 cebule • 250 ml octu z czerwonego wina • 500 ml wody • 2 listki laurowe • 2 goździki • 1 łyżka nasion gorczycy • 2 łyżeczki ziaren pieprzu • 1 kg wołowiny • 2 łyżki oleju • 400 ml wywaru mięsnego • sól • pieprz • szczypta cukru • 5 łyżek ciemnej zasmażki błyskawicznej • 40 g orzechów włoskich • 80 g suszonych żurawin amerykańskich. Marchew obrać i pokroić w plasterki. Cebulę obrać i pokroić w ćwiartki. Ocet zagotować z wodą, listkami laurowymi, goździkami, gorczycą, pieprzem, marchwią i cebulą. Odstawić do ostygnięcia. Mięso wraz z marynatą umieścić w torebce do zamrażania, szczelnie zamknąć i włożyć do lodówki na 2 – 3 dni, obracając co jakiś czas. Następnie wyjąć mięso z marynaty, marynatę przecedzić przez sito, odmierzyć 500 ml. Mięso osuszyć i obsmażyć z każdej strony na rozgrzanym w rondlu oleju. Dolać marynatę i wywar mięsny i dusić pod przykryciem przez godzinę. Sos doprawić solą, cukrem i pieprzem. Dodać zasmażkę i gotować na małym ogniu przez 3 minuty. Orzechy posiekać, uprażyć i wraz z żurawiną dodać do sosu, doprawić do smaku. Mięso pokroić w plastry, podawać z sosem i z ziemniaczanymi kluseczkami. KURCZAK SŁODKO-KWAŚNY 4 filety z kurczaka • 1 cebula • 40 dag ananasa z puszki • 15 dag chińskiej mieszanki mrożonych warzyw • 3 łyżki oleju • 3 łyżki keczupu • 2 łyżki sosu sojowego • 1 łyżka koncentratu pomidorowego • 1 łyżka sherry • 1 łyżka miodu • 3 łyżki octu winnego • pół drobiowej kostki rosołowej • 1 łyżka mąki kukurydzianej. 66 60 dag wołowiny • 2 cebule • 200 ml białego wina • 2 marchewki • 10 dag boczku • 3 łyżki musztardy • 2 łyżki mąki pszennej • 3 ząbki czosnku • 20 dag marynowanych kurek • 3 łyżki oleju • 2 łodygi selera naciowego • sok z jednej cytryny • 2 liście laurowe • 4 goździki • 4 ziarenka jałowca • 4 ziarenka ziela angielskiego • 1 łyżka posiekanych ziół (oregano, szałwia, rozmaryn) • sól • pieprz. Mięso oczyścić, umyć, osuszyć i pokroić w kostkę. Włożyć do miski, dodać sól, liście laurowe, goździki, jałowiec, ziele angielskie, wino i sok z cytryny, dobrze wymieszać, po czym przykryć folią spożywczą i zostawić do marynowania na kilka godzin (najlepiej na noc). Mięso wyjąć z marynaty i podsmażyć na rozgrzanym w garnku oleju. Podlać wodą i dusić do momentu, aż mięso stanie się miękkie. Cebule i marchew obrać, a następnie razem z oczyszczonymi łodygami selera pokroić na kawałki. Kurki osączyć z zalewy. Boczek pokroić w kostkę. Mięso wyjąć z garnka. Sos odparować tak, żeby został tłuszcz. Podsmażyć na nim boczek oraz cebulę. Dodać mąkę i musztardę, po czym wlać marynatę, w której było zanurzone mięso. Jeżeli sos jest zbyt gęsty można podlać wodą. Wrzucić marchewkę, seler, grzyby, posiekane zioła, przeciśnięty przez praskę czosnek oraz ugotowane mięso. Doprowadzić do wrzenia i gotować do momentu, aż wszystkie składniki staną się miękkie. Doprawić solą i pieprzem. Przepisy zebrała Lucyna Lesińska 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Oferty Usługi Korekcja racic u bydła. Wiadomość: tel. kom. 608868322. Regeneracja części do maszyn rolniczych i budowlanych (sita otworowe, żaluzjowe, klepiska, posiewacze, sprzęgła, sworznie, pompy hydrauliczne, siłowniki, rozdzielacze). Wiadomość: tel. (55) 619 80 85, (55) 231 25 30, tel. kom. 509349400, Jegłownik. Wydzierżawię Budynek, przy drodze powiatowej, o powierzchni 300 m2 na magazyn lub działalność gospodarczą. Wiadomość: tel. kom. 668056776 (gm. Nowy Staw). Kupię Skóry królicze. Wiadomość: tel. kom. 602714793. Cielęta ras mięsnych lub krzyżówek. Wiadomość: tel. kom. 516027710 lub 516027711. Ciągnik MF 255 lub C-330, przyczepę o ład. 4 t, śrutownik + mieszalnik, siewnik Poznaniak, ładowacz Troll, bronę talerzową, opryskiwacz o poj. 2000 l. Wiadomość: tel. kom. 606361986. Kombajn zbożowy Bizon Super lub Bizon Record oraz przystawke do kukurydzy. Wiadomość: tel. kom. 795807728. Pług Famarol, kosiarkę rotacyjną, siewnik zbożowy lub agregat uprawowo-siewny. Wiadomość: tel. kom. 790318118. Ciągnik Ursus lub Zetor 4- lub 6-cylindrowy oraz kombajn ziemniaczany Anna. Wiadomość: tel. kom. 794365678. Sprzedam Okna PCV, różne wymiary (z demontażu). Wiadomość: tel. kom. 601220617. Dom w mieście, stan surowy, zamknięty (300 m2); działkę rekreacyjną nad jeziorem w Jaromierzu; agregat prądotwórczy dużej mocy; hale o wym. 12 x 30 x 6,5 m i 40 x 10 x 4 m (stalowe oraz blacha); maszyny rolnicze: ciągnik 914, opryskiwacz, rozrzutnik nawozów, siewnik talerzowy, brony, wały, pług; przyczepy (3 szt.); garaż samochodowy; taśmy do obrywarki fasoli; przyczepy do balotów słomy, zbiornik o poj. 4000 l. Wiadomość: tel. kom. 783043724, Kwidzyn. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 Peluszkę i kminek. Wiadomość: tel. (58) 692 60 83. Dwie jałówki cielne HF. Wiadomość: tel. (55) 221 11 89. Rozdrabniacz zboża (śrutownik) z częściami, tj. sitami i talerzem z nożem tnącym, silnik napędzający 7,5 KW, stan b. dobry, cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 660913378. Nasiona pomidorów wielkoowocowych – czarnych, białych, żółtych, malinowych i innych. Nowość - pomidory do faszerowania. Wiadomość: tel. (91) 564 55 76, www.janogrodnik.pl.tl. Ciągnik Ursus 1224, r. prod. 1986; ciągnik Ursus 1434, r. prod. 1994, kombajn Bizon ZO56, r. prod. 1987, szerokie opony, szarpacz słomy; bronę talerzową ciąganą o szer. rob. 3,2 m hydraulicznie podnoszoną; przyczepę wywrotkę o ładowności 4 t; przyczepę sztywną o ład. 4,5 t; ładowacz Cyklop; pług 4-skibowy obrotowy firmy Unia. Ceny do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 791240903. Gorczycę na poplon (2,5 zł/kg) oraz sadzeniaki ziemniaków jadalnych odm. Tajfun i Jelly (0,6 zł/kg). Wiadomość: tel. kom. 691296426, Nowy Staw. Ciagnik rolniczy Ursus 1201 MP, r. prod. 1979, stan b. dobry, cena - 15 000 zł. Wiadomość: tel. kom. 503022851. Dwa graniczące ze sobą siedliska rolnicze na obrzeżach Chojnic: tj. 2,2 ha ze stawem o pow. 800 m2, przyłączami i możliwością budowy oraz 2,2 ha z dwoma nowymi budynkami w stanie surowym lub samą ziemię (4 ha). Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 691877920. Przyczepę-wywrotkę o ład. 4,5 t na niskich kołach; opryskiwacz zawieszany o szer. rob. 12 m; przenośnik ślimakowy (żmijka) o dł. 8,5 m; ciągnik Ursus C-385 A z przednim napędem Turbo, 105 KM; ciągnik Ursus C-4011; glebogryzarkę o szer. rob. 1,5 m; siewnik zbożowy Poznaniak; zestaw bron ciężkich 5-polowych, zawieszanych; zestaw bron średnich 5-polowych, zawieszanych; rozsiewacz nawozowy lejowy o szer. rob. 12 m, ład. 800 kg; rozsiewacz nawozów lejowy, pielnik - wielorak; 2 wentylatory do siana ø 1 m. Wiadomość: tel. kom. 668056776. Jałówki 100% limousine (8 szt.) bardzo spokojne, bezrożne, po doskonałych rodzicach (wnuki słynnego buhaja francuskiego Napoleona nr FR 8797013359) stado pod oceną PZHiPBM oraz 4 byczki w cenie od 4000 zł. Wiadomość: tel. kom. 609850331, pow. lęborski. 67 Oferty Prasę kostkującą Z-224, przyczepę-wywrotkę o ład. 4,5 t, 2 opony tylne do ciągnika MTZ-82, 4 opony z felgami rozm. 20 do przyczepy. Wiadomość: tel. kom. 518304549. Ciągnik Ursus 4512, r. prod. 1997, pierwszy właściciel, cena - 34 000 zł. Wiadomość: gm. Nowy Dwór Gd., tel. kom. 512425955. Ciągnik Zetor 16145, r. prod. 1983, stan b. dobry, cena - 30 000 zł. Wiadomość: tel. kom. 605227846. Kombajn zbożowy Claas Merkator 60, cena - 27 000zł, agregat aktywny + siewnik Amazone D-7 Super, r. prod. 1998, cena - 13 000 zł, ciągnik Cristal 121, r. prod. 2003 z Turem 16, rok prod. 2005, cena - 75000 zł, kosiarkę rotacyjną, szer. rob. 1,6 m, cena - 1500 zł. Wiadomość: tel. kom. 501243092. Ciągnik MTZ 1224, r. prod. 2004, garażowany, stan b. dobry; kombajn zbożowy Bizon Z 056 z szarpaczem i stołem do rzepaku (garażowany) oraz kultywator podorywkowy. Wiadomość: tel. kom. 502520516. Schładzalnik do mleka Alfa Laval, poj. 330 l, r. prod. 1996, stan b. dobry, cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel. (58) 684 50 47, pow. Kartuzy. Sianokiszonkę w balotach oraz pług 4-skibowy. Ceny do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 604697016. Ciągnik rolniczy MTZ-82 + ładowacz Tur 5, ciągnik ma przedni napęd, r. prod. 1994 oraz ciągnik C-360 3P, r. prod. 1989. Wiadomość: tel. kom. 694316478, pow. Kwidzyn. Pług zagonowy czeski PH-1 5-skibowy, nowe odkładnie + lemiesz; siewnik zbożowy Mazur, szer. rob. 4 m; prasę kostkującą Z-224; opryskiwacz Pilmet, poj. 1000 l, szer. rob. 12 m; przyczepę samozbierającą Fahr, rozsiewacz nawozów lejek; wybierak do kiszonki. Wiadomość: tel. kom. 501319039. Tegoroczną kiszonkę z kukurydzy. Wiadomość: tel. kom. 693566439. Gospodarstwo rolne o pow. 12,5 ha, w tym 2,5 ha lasu, z budynkiem mieszkalnym, oborą i stodołą w miejscowości Niemieryczów, pow. Lipsko, woj. mazowieckie, cena - 160.000 zł. Cena do negocjacji. Wiadomość: Jarmuł Marek, tel. 668378249, gm. Nowy Dwór Gdański. Siewnik nawozowy Amazone dwutalerzowy o ład. 1200 kg, cena - 3500 zł oraz agregat podorywkowy gruber, r. prod. 2005, szer. rob. 3 m, 7 łap, talerze + wał, cena - 12500 zł. Wiadomość: tel. 598322430, 502383589, 516165706. Ciągnik Zetor 7711, r. prod. 1989, stan dobry oraz prasę rolującą zmiennokomorową Krone 8-16, r. prod. 1996, stan dobry. Wiadomość: tel. (55) 277 87 11, Piekło 52. Sześć cielnych jałówek hodowlanych. Cena do uzgodnienia. Wiadomość: tel.( 55) 247 84 00, gm. Sztutowo. Kombajn zbożowy International 541, heder szer. 3 m, opielacz do buraków, pług 3-skibowy i pług podorywkowy 5-skibowy. Stan dobry. Ceny do uzgodnienia. Wiadomość: tel. kom. 516861660. Gospodarstwo Ekologiczne Piotr Ostatek Rosochy 26/44, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski, tel. 507580964 lub 698695291 wysyła pocztą nasiona wspaniałych roślin: dynia Gigant, owoce ogromne, 110 szt. – 15 zł; dynia Hokkaido, 110 szt. – 20 zł; dynia bezłuskowa Gleisdorf, 200 szt. – 20 zł; pomidory Taliński, 120 szt. – 7 zł; pomidory Victoria, 120 szt. – 7 zł; pomidory Mikado, 120 szt. – 7 zł; pomidory francuski Gigant, 120 szt. – 7 zł; pomidory Faworyt, 120 szt. – 7 zł; pomidory Super Marmande, 120 szt. – 7 zł; rzodkiewka Noba, 100 szt. – 5 zł. Opłata przy odbiorze przesyłki. Nasiona o sprawdzonej sile kiełkowania. Do przesyłki dołączona instrukcja uprawy. Odpady paszowe z ziemniaków jadalnych, koryta kamionkowe dla świń, autokarmniki plastikowe, klatki porodowe, wygrodzenia dla macior luźnych, przetrząsaczo-zgrabiarkę pasową. Wiadomość: tel. kom. 697580947 lub 605857362. Agregat uprawowy Accord Kverneland, szer. rob. 3 m, r. prod. 2006, cena - 32 000 zł. Wiadomość: tel. kom. 601988314, gm. Nowy Dwór Gdański. Ciągnik Ursus C-360, r. prod. 1983; siewnik Mazur, szer. rob. 4 m, bronę talerzową do ciągnika Ursus C-360. Wiadomość: tel. kom. 665039264. Agregat uprawowo-siewny Krone, aktywny z hydropakiem, szer. rob. 3 m. Wiadomość: tel. kom. 606361986. Prosięta. Wiadomość: tel. 510514103, gm. Nowy Dwór Gdański. 68 Kombajn Bizon Record, rok prod. 1996, stan bardzo dobry. Wiadomość: tel. kom. 605247281, Gościszewo, gmina Sztum. Schładzalnik do mleka o poj. 550 l. Wiadomość: Malbork, tel. kom. 604661651. 1/2012 • Pomorskie Wieści Rolnicze Rozrywka dla dorosłych i dla dzieci 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 KUPON 1 A B C D E Styczeń 2012 F G H I J K Hasło: A-5 K-10 D-6 H-1 G-3 F-5 E-2 H-7 E-6 A-1 H-9 K-8 POZIOMO: A - 1) wołowy befsztyk C - 1) wczytuje obrazy do komputera D - 6) owocowy przecier E - 1) choroba wirusowa F - 5) miejsce występów G - 1) królewskie wzgórze H - 7) dragon I - 1) kraina w środkowej Polsce J - 6) stop miedzi, niklu i cynku K - 1) lenno PIONOWO: 1 - G) chińskie naczynie kuchenne 2 - A) ostatni Mohikanin Coopera 2 - I) w pasiece 3 - E) roślina zielna 4 - A) zimowa atrakcja 5 - F) w szkole podoficerskiej 6 - A) naczynie z próżnią 6 - I) roślina azjatycka o jadalnych korzeniach 7 - F) kategoria systematyczna 8 - A) prezent dla filatelisty 8 - H) raj dla narciarzy 9 - F) część sztuki teatralnej 10 - H) persymona 11 - F) koleżanka Oli Wśród czytelników, którzy do 20 stycznia nadeślą do redakcji w Starym Polu prawidłowe rozwiązanie krzyżówki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 12/2011 – HASŁO: „PASTERKA”. Nagrodę wylosowała: Maria Sander z Nowego Targu. Nagrodę prześlemy pocztą. Wykreślanka dla dzieci Wykreślcie z diagramu podane słowa. Są one wpisane poziomo lub pionowo, a niektórych liter użyto dwukrotnie. Nieskreślone litery, czytane kolejno rzędami, utworzą rozwiązanie. S E R P E N T Y N A Z A B A W A W I B T A A K A R N A W A Ł M T A Ń C E M Y L N P O W Y P Ó Ł N O C A M U Z Y K A R N O N K O N F E T T I K F A J E R W E R K I BALONIK FAJERWERKI KARNAWAŁ KONFETTI MUZYKA PÓŁNOC SERPENTYNA SZAMPAN TAŃCE ZABAWA Konkurs dla wytrwałych Poniżej znajduje się pierwsza część rysunku składającego się z 11 elementów. Wśród dzieci, które do 20 grudnia 2012 roku nadeślą cały rysunek, naklejony na karcie pocztowej, rozlosujemy radiomagnetofon. Laureata „Konkursu dla wytrwałych” roku 2011 podamy w numerze lutowym. KUPON 1 Styczeń 2012 Wśród dzieci, które do 20 stycznia nadeślą prawidłowe rozwiązanie wykreślanki wraz z kuponem, rozlosujemy nagrodę książkową. Rozwiązanie z nr. 12/2011 – HASŁO: „MIKOŁAJKOWE PODARUNKI”. Nagrodę wylosował: Marceli Barto z miejscowości Ulkowy. Nagrodę prześlemy pocztą. Pomorskie Wieści Rolnicze • 1/2012 69 POMORSKIE WIEŚCI ROLNICZE POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (58) 326 39 00, fax (58) 309 09 45 e-mail: [email protected] www.podr.pl WYDAWCA: Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Pomorska Izba Rolnicza Oddział w Starym Polu 82-220 Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 21 tel. (55) 270 11 11 lub 270 11 00, fax 270 11 62 e-mail: [email protected] Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 80-001 Gdańsk, ul. Trakt św. Wojciecha 293 tel. (55) 270 11 32, e-mail: [email protected] DZIAŁ REKLAMY I PRENUMERATY: Lubań, tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] ODDZIAŁY REDAKCJA: KOLEGIUM REDAKCYJNE: mgr inż. Krzysztof Pałkowski (przewodniczący), mgr inż. Andrzej Dolny, mgr inż. Antoni Hajdaczuk, Jarosław Jelinek (Pomorska Izba Rolnicza), mgr inż. Zdzisław Kołodziejski, mgr inż. Bożena Korzańska (red. naczelna), mgr inż. Andrzej Okrój, dr inż. Daniel Roszak, mgr inż. Jan Rozenek, mgr inż. Ewa Szymańska, mgr Beata Wójcik Wanda Ciecholewska i Bożena Korzańska BP ODR Chojnice ul. 31 Stycznia 56, 89-600 Chojnice, tel./fax (52) 397 41 12 e-mail: [email protected] KOREKTA: mgr Lucyna Lesińska BP ODR Człuchów Osiedle Młodych 9, 77-300 Człuchów, tel. (59) 834 24 34 e-mail: [email protected] DRUK: Przedsiębiorstwo Prywatne „WiB” ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk, tel. (58) 522 30 29 BP ODR Gdańsk ul. Trakt św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. (58) 326 39 22 e-mail: [email protected] Wpłaty przyjmujemy na konto: PODR w Gdańsku, PKO S.A. Nr 91 1240 1268 1111 0010 3636 0465 CENA PRENUMERATY: półroczna – 12,00 zł + 12,00 zł (koszty przesyłki) = 24,00 zł roczna – 22,00 zł + 22,00 zł (koszty przesyłki) = 44,00 zł Prenumeratę przyjmują również doradcy BP ODR. CENNIK ODPŁATNOŚCI ZA MATERIAŁY INFORMACYJNO-REKLAMOWE Ogłoszenia, komunikaty i informacje handlowe, artykuły sponsorowane: cała strona - 800 zł + VAT; 1/2 strony - 480 zł + VAT; 1/4 strony - 300 zł + VAT; 1 cm2 - 1,60 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - cała strona - 1200 zł + VAT reklama kolorowa wewnątrz numeru - 1/2 strony - 720 zł + VAT reklama kolorowa na okładce II i III - 1400 zł + VAT reklama kolorowa na okładce IV - 1800 zł + VAT zamieszczenie wkładki reklamowej (kartka formatu A4) 500 zł + VAT Drobne ogłoszenia od rolników są zamieszczane bezpłatnie. Ogłoszenia te można zgłaszać telefonicznie: tel. (55) 270 11 32, 270 11 31 lub 270 11 30, drogą elektroniczną: e-mail: [email protected] albo listownie na adres redakcji. Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych i nie drukuje ich bez podania przyczyny. Redakcja zastrzega sobie również prawo redagowania i skracania nadesłanych materiałów. Za treść ogłoszeń, tekstów sponsorowanych i reklam zleconych Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku nie ponosi odpowiedzialności. Ogłoszenia dla rolników indywidualnych są bezpłatne. Przyjmują je doradcy BP ODR lub można je przesłać pocztą. BIURA POWIATOWE OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO NAKŁAD: 4 200 egz PRENUMERATA: Dział Systemów Produkcji Rolnej, Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa w Lubaniu 83-422 Nowy Barkoczyn tel. (58) 688 20 11, (58) 688 21 50, fax (58) 688 22 52, e-mail: [email protected] BP ODR Bytów ul. Wojska Polskiego 33, 77-100 Bytów, tel. (59) 822 27 52 e-mail: [email protected] SKŁAD KOMPUTEROWY: CENA 1 egz. - 2,00 zł Oddział w Strzelinie 76-200 Słupsk 2 tel. (59) 847 12 88, fax (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Kartuzy ul. Hallera 1, 83-300 Kartuzy, tel./fax (58) 681 42 67 e-mail: [email protected] BP ODR Kościerzyna ul. Wodna 14, 83-400 Kościerzyna, tel./fax (58) 686 66 23 e-mail: [email protected] BP ODR Kwidzyn ul. Grudziądzka 8, 82-500 Kwidzyn, tel. (55) 261 34 59 e-mail: [email protected] BP ODR Lębork ul. Czołgistów 5, 84-300 Lębork, tel. (59) 862 21 72 e-mail: [email protected] BP ODR Malbork ul. Marynarki Wojennej 21, 82-220 Stare Pole, tel. (55) 270 11 19 e-mail: [email protected] BP ODR Nowy Dwór Gdański Plac Wolności 1, 82-100 Nowy Dwór Gd., tel. (55) 247 28 68 e-mail: [email protected] BP ODR Puck ul. Wejherowska 5, 84-100 Puck, tel. (58) 673 28 77 e-mail: [email protected] BP ODR Słupsk z siedzibą w Strzelinie 76-200 Słupsk 2, tel. (59) 847 12 81 e-mail: [email protected] BP ODR Starogard Gdański Nowa Wieś Rzeczna, ul. Rzeczna 18, 83-200 Starogard Gd., tel. (58) 562 49 63 e-mail: [email protected] BP ODR Sztum ul. Mickiewicza 39, 82-400 Sztum, tel. (55) 267 04 33 e-mail: [email protected] BP ODR Tczew ul. Lecha 12, 83-110 Tczew, tel. (58) 531 38 27 e-mail: [email protected] BP ODR Wejherowo ul. Sobieskiego 241, 84-200 Wejherowo, tel. (58) 672 13 09 e-mail: [email protected]
Podobne dokumenty
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
klasyfikacji przeważają grunty klasy III i IV. Plony podstawowych upraw rolniczych są skorelowane z warunkami produkcji i znacznie przekraczają średnie plony
w województwie.
Ogólna powierzchnia powi...
w numerze - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
projektów podejmie Zarząd Województwa Pomorskiego.
Karolina Litka
Budowa świetlico-remizy w Smętowie Granicznym, która została oddana do użytku
w 2011 roku (fot. 1), a także remont dachu kościoła w...
