Generał Józef Zajączek w Opatówku

Starostwo Powiatowe w Kaliszu
Generał Józef Zajączek w Opatówku
W niedzielne popołudnie do Opatówka zawitał Generał Józef Zajączek wraz piękną żoną Aleksandrą oraz swoją armią.
Rekonstrukcja wjazdu Generała Zajączka do Opatówka oraz marsz ulicą Kościelną połączony z komentarzem
historycznym to element projektu pn. „Szlakiem sławnych postaci powiatu kaliskiego” jaki realizowany jest przez
Stowarzyszenie Ludzi Dobrej Woli Ziemi Kaliskiej przy współfinansowaniu ze środków Samorządu Województwa
Wielkopolskiego.
Zadanie Marsz Generała Józefa Zajączka w Opatówku możliwe było do zrealizowania, dzięki partnerstwu z Gminną
Biblioteką Publiczną im. Braci Gillerów w Opatówku a także przy współudziale Powiatu Kaliskiego, Gminy Opatówek
oraz Gminnego Ośrodka Kultury w Opatówku.
Wydarzenie rozpoczęła prelekcja pani Jadwigi Miluśkiej – Stasiak nt. „Generał Zajączek jako właściciel dóbr
opatóweckich”, która połączona z otwarciem wystawy w holu biblioteki. Liczni uczestnicy marszu podążając za
jadącym konno Generałem, jego żoną Aleksandrą oraz wojskiem, mogli uczestniczyć w „żywej lekcji historii”.
Zwiedzano Kościół parafialny, gdzie znajdują się szczątki Generała, oglądano Cukierenkę, przez zabytkowy żelazny
mostek podążano w kierunku „Modrodrzewia”, gdzie znajdował się obóz wojsk Generała. Na miejscu organizatorzy
zapewnili szereg konkursów z nagrodami dla rodzin z dziećmi, a także wspólne pieczenie kiełbasek.
Imprezę uświetnił występ akordeonisty Krzysztofa Bondara – ucznia Państwowej Szkoły Muzycznej II Stopnia im. H.
Melcera w Kaliszu. Mimo grymaśnej pogody to niezwykłe historyczne wydarzenie cieszyło się dużym
zainteresowaniem mieszkańców powiatu kaliskiego i kto wie, może zapoczątkuje rokroczne odwiedziny Generała
Zajączka w Opatówku.
W rekonstrukcji wziął udział Oddział Historyczny Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie (armia Generała) oraz
Dariusz Walczak (Generał Józef Zajaczek) właściciel stadniny koni „Rajska Stajnia” w Kaliszu, który razem ze swoją
rodziną i swoimi końmi ze stadniny wystąpił podczas rekonstrukcji.
Tekst: M. Wolarz
Foto: M.Kraszkiewicz
Józef Zajączek (1752-1826)
Urodził się w Kamieńcu Podolskim. Był posłem na Sejm Czteroletni, jednym z dowódców w wojnie
polsko-rosyjskiej 1792. Za bitwę pod Zieleńcami otrzymał order Virtuti Militari. Był jednym z jakobinów polskich.
Ożenił się z Aleksandrą de Pernett I voto Issaure, która przeszła do historii jako fenomen urody. Brał udział w
powstaniu kościuszkowskim. Po nieudolnej obronie Pragi dostał się do niewoli. Później emigrował do Francji, gdzie
jako generał uczestniczył w kampanii napoleońskiej, między innymi walczył w Egipcie. W 1806 r. był organizatorem II
Legii Kaliskiej, uczestniczył w kampanii 1809 r.
W 1807 r. otrzymał z nadania Napoleona zaniedbane dobra opatóweckie, z których stworzył nowoczesny,
dobrze funkcjonujący majątek. Przeprowadził regulację dóbr, rozwinął nowoczesną produkcję roślinną i hodowlaną,
przyczynił się do powstania w Opatówku jednej z największych w Królestwie Polskim fabryk sukna (A. G. Fiedlera).
1
Starostwo Powiatowe w Kaliszu
Przebudował kościół, zbudował pałac i inne obiekty, z których część przetrwała do dzisiaj. Na jednym z nich widnieje
herb rodziny Zajączków – Świnka.
W czasie odwrotu Wielkiej Armii spod Moskwy przy przeprawie przez Berezynę stracił nogę. W 1815 r. został
namiestnikiem Królestwa Polskiego, a w 1818 r. car Aleksander I obdarował go tytułem księcia. Był uległym,
znienawidzonym przez polskich patriotów, wykonawcą poleceń wielkiego księcia Konstantego i senatora Nowosilcowa,
ale miał duże zasługi dla rozwoju gospodarczego Królestwa Polskiego.
Jako namiestnik nie zapomniał o Kaliszu, wydając w 1821 r. postanowienie o uporządkowaniu miasta, które
dotyczyło wybrukowania Przedmieścia Warszawskiego, budowy nowego mostu przy fabryce Repphana,
zagospodarowania placu pozamkowego, usypania grobli i utworzenia promenady po obu stronach kanału Babinka od
mostu przy fabryce Repphana do ul. Piskorzewskiej, zbudowania nowego mostu na głównym kanale Prosny
(kamiennego) i uporządkowania dzielnicy żydowskiej. Był także inicjatorem jarmarków świętojańskich, które odbywały
się w Kaliszu do końca XIX w.
Generał Józef Zajączek posiadał liczne odznaczenia: polskie, francuskie, pruskie i rosyjskie.
Zmarł 28 lipca 1826 r. w Warszawie. Został pochowany w podziemiach kościoła parafialnego w Opatówku.
Jego nazwisko zostało uwiecznione na Łuku Triumfalnym w Paryżu. W Warszawie, Katowicach, Częstochowie,
Kaliszu, Opatówku, Brzezinach i innym miejscowościach są ulice jego imienia.
Oprac.: Jadwiga Miluśka-Stasiak
2