Uzdatnianie wody
Transkrypt
Uzdatnianie wody
Powyĝej fot. Kludi Uzdatnianie wody T E M AT NUMERU DOM PRZYJAZNY ALERGIKOWI Uzdatnianie wody Emilia Rosïaniec Woda, z której korzystamy w domu, musi odpowiadaÊ normom okreĂlonym przez ministra zdrowia. I mimo ĝe zazwyczaj im odpowiada, to jednak jej jakoĂÊ nie zawsze odpowiada nam. To, co pïynie z kranu, bywa po prostu niesmaczne, ěle pachnie i nieprzyjemnie wysusza skórÚ po umyciu. normy Nieprzyjemny smak i zapach wody wodociÈgowej oraz jej draĝniÈce dziaïanie na skórÚ sÈ czÚsto nastÚpstwem jej dezynfekcji przy uĝyciu chloru. Ten nie tylko wysusza skórÚ, ale takĝe dziaïa draĝniÈco na drogi oddechowe i bïony Ăluzowe, nasilajÈc dolegliwoĂci alergiczne. Woda pitna z wïasnego ujÚcia i z wodociÈgów moĝe teĝ zostaÊ skaĝona bakteriami pochodzÈcymi z zanieczyszczonych wód podziemnych lub z wtórnych zanieczyszczeñ, jakie dostaïy siÚ do instalacji domowej. SÈ niebezpieczne dla zdrowia i muszÈ byÊ z niej bezwzglÚdnie usuwane. O nadmiarze jonów ĝelaza i manganu w wodzie ĂwiadczyÊ moĝe zmieniona barwa wody i jej nadmierna mÚtnoĂÊ: moĝe byÊ ich za duĝo zarówno w wodzie z wïasnego ujÚcia, jak i w wodociÈgowej. To z ich powodu na przyborach sanitarnych i naczyniach, w których woda jest gotowana, powstajÈ zacieki, a biaïe ubrania ĝóïknÈ. ZwiÈzki ĝelaza dostajÈ siÚ do wody z gleby, ze Ăcieków przemysïowych odprowadzanych do zbiorników naturalnych i do ziemi, z wód kopalnianych oraz z korozji rur i stalowych zbiorników – wówczas ïatwo je wykryÊ, bo wtedy woda, oprócz brunatnej barwy, ma metaliczny posmak. Mangan w wodzie natomiast pochodzi z gruntów, obumarïych czÚĂci roĂlin i z zanieczyszczeñ przemysïowych odprowadzanych do wód powierzchniowych. W wodzie, gïównie z pïytkich studni, mogÈ wystÚpowaÊ – w iloĂciach wiÚkszych niĝ Ăladowe – azotany i azotyny, które wywoïujÈ zatrucia i podraĝnienia skóry, mogÈ teĝ byÊ przyczynÈ chorób niedokrwiennych, a nawet nowotworów. ZwiÈzki te przedostajÈ siÚ do ujÚÊ wody z pól uprawnych, na których stosuje siÚ Ărodki ochrony roĂlin i nawozy sztuczne, a z nimi – wïaĂnie azotany i azotyny. Uporczywe dolegliwoĂci – czerwona wysypka na skórze czy czÚste bóle gardïa, mogÈ byÊ spowodowane zanieczyszczeniem wody (z indywidualnego ujÚcia) Ăciekami z pobliskich BUDUJEMY DOM BD1-2_UZDATNIANIE.indd 77 1–2/2010 77 2009-12-29 12:58:26 Dom przyjazny alergikowi Uzdatnianie wody z róĝnych ěródeï Woda wodociÈgowa jest juĝ uzdatniona i powinna speïniaÊ normy. Czasem jednak wymaga ponownego uzdatniania z powodu wtórnego zanieczyszczenia drobnymi czÈsteczkami rdzy i innymi zanieczyszczeniami mechanicznymi. Niekiedy trzeba z niej usuwaÊ nieprzyjemny zapach i smak, jeĂli sÈ one dokuczliwe. WodÚ wodociÈgowÈ poddaje siÚ takĝe zmiÚkczaniu przez usuwanie nadmiaru soli wapniowych i magnezowych. Woda z wïasnego ujÚcia moĝe pochodziÊ ze studni pïytkiej lub gïÚbokiej. Pierwszy wariant, choÊ tani w wykonaniu, wymaga urzÈdzeñ do uzdatniania kosztownych inwestycyjnie i w eksploatacji. JakoĂÊ wody z pïytkiej studni musi byÊ regularnie kontrolowana, fot. BWT Filtr mechaniczny. Zabezpiecza domowÈ instalacjÚ wodnÈ przed zamuleniem i uszkodzeniami mechanicznymi BD1-2_UZDATNIANIE.indd 78 Co robiÊ, gdy zauwaĝymy pogorszenie siÚ jakoĂci wody wodociÈgowej? Jeĝeli zauwaĝymy, ĝe woda wodociÈgowa ma: niepokojÈco mÚtny kolor lub dziwny zapach, powinniĂmy zgïosiÊ to w zakïadzie wodociÈgowym, który dostarcza wodÚ do naszego domu. Zakïad ten ma obowiÈzek jak najszybciej zbadaÊ wodÚ przez pobranie próbki wody z hydrantu, z którego woda pïynie do domowej instalacji i w razie koniecznoĂci przepïukaÊ wodociÈg. Osoba reklamujÈca jakoĂÊ powinna zostaÊ poinformowana o naprawie awarii i moĝliwoĂci ponownego korzystania z wody. Rozszerzona analiza skïadu wody – niezbÚdna, aby dobraÊ odpowiedni system uzdatniajÈcy – kosztuje 300–400 zï aby byïo wiadomo, czy mimo uzdatniania nie pojawiïy siÚ w niej nowe zanieczyszczenia. Te mogÈ spïywaÊ razem z wodÈ opadowÈ lub z powierzchni terenu – gdy w studni brakuje warstwy nieprzepuszczalnej. Zanieczyszczenia mogÈ pochodziÊ równieĝ z pól uprawnych, pobliskich zakïadów przemysïowych, a takĝe Ăcieków, które bardzo czÚsto przedostajÈ siÚ do wód podziemnych. Woda ze studni gïÚbokich zanieczyszczona jest zwykle zwiÈzkami wapnia, magnezu, ĝelaza i manganu, a takĝe jonami amonowymi i siarkowodorem. W domach zasilanych takÈ wodÈ stosuje siÚ filtry mechaniczne na poczÈtku instalacji, a za nimi – kolumny filtracyjne o duĝej wydajnoĂci: wypeïnione odpowiednim zïoĝem (odĝelaziacze, odmanganiacze). Sposoby oczyszczania wody Filtry mechaniczne Stosuje siÚ je do wstÚpnego oczyszczania wody zarówno z ujÚÊ indywidualnych, jak i z sieci wodociÈgowej. ZatrzymujÈ zanieczyszczenia staïe o wymiarach nawet 1 mikrona: zwiÈzki koloidalne, zawiesiny, kamieñ kotïowy itp. Oto rodzaje filtrów mechanicznych: z wymiennymi wkïadami z wïókniny polipropylenowej, siatki metalowej (z mechanizmem umoĝliwiajÈcym pïukanie wsteczne) lub ze sznurka; wypeïnione materiaïami filtrujÈcymi: piaskiem kwarcowym, spiekami (np. keramzytem) i materiaïami kruszonymi (granit) oraz wïókninami z tworzyw sztucznych; z wkïadami staïymi z tworzywa sztucznego lub stali nierdzewnej. Filtry muszÈ byÊ systematycznie pïukane: rÚcznie lub automatycznie przynajmniej raz w miesiÈcu. Montaĝ. Filtry mechaniczne montuje siÚ na poczÈtku instalacji (dziÚki temu kolejne filtry pracujÈ skuteczniej i dïuĝej) lub przed punktami poboru wody w zestawach filtracyjnych jako poczÈtkowe stopnie oczyszczania wody. Filtry z wÚglem aktywnym Stosuje siÚ je, gdy trzeba poprawiÊ smak i usunÈÊ draĝniÈcy zapach chloru z wody wodociÈgowej. UsuwajÈ z niej takĝe ĝóïtawe zabarwienie. Jest to moĝliwe dziÚki silnym wïaĂciwoĂciom absorpcyjnym wÚgla aktywnego w stosunku do chloru, substancji organicznych, a takĝe herbicydów i pestycydów – przyczyn zaĝóïcenia wody. Wkïady wÚglowe mogÈ dziaïaÊ takĝe bakteriobójczo, jeĝeli dodano do nich stopów miedzi i cynku (czynnik KDF) lub srebra. SÈ wtedy droĝsze od zwykïych wkïadów wÚglowych. Wkïady wÚglowe majÈ najczÚĂciej postaÊ granulek (GWA – granulowane wÚgle aktywne) o róĝnej porowatoĂci; im mniejsze pory i wiÚksza powierzchnia wkïadu, tym filtracja jest efektywniejsza. Filtry wÚglowe. EliminujÈ z wody zwiÈzki chloru, przez które woda brzydko pachnie i ěle smakuje fot. Husty zakïadów przemysïowych, które wypuszczajÈ je do wód podziemnych. Zanieczyszczenie wód podziemnych (a przez to i ujÚÊ) wystÚpuje teĝ na terenach nieskanalizowanych, gdzie mieszkañcy nie dbajÈ o szczelnoĂÊ przydomowych zbiorników na Ăcieki lub celowo wypuszczajÈ, je bezpoĂrednio do gruntu. Aby sprawdziÊ jakoĂÊ wody, z której korzystamy, musimy zamówiÊ jej analizÚ. Badania takie wykonujÈ: stacje sanitarno-epidemiologiczne; laboratoria sïuĝb ochrony Ărodowiska; laboratoria prywatne; laboratoria wydziaïów sanitarnych wyĝszych uczelni. Analiza moĝe byÊ podstawowa lub rozszerzona. Pierwsza obejmuje ocenÚ wskaěników fizycznych (barwa, mÚtnoĂÊ, smak i zapach), druga okreĂla wskaěniki chemiczne – zawartoĂÊ jonów amonowych, azotanów, azotynów, chlorków, ĝelaza, manganu oraz utlenialnoĂÊ (umowny wskaěnik jakoĂci wody, okreĂla zawartoĂÊ w wodzie substancji utleniajÈcych siÚ nadmanganianem potasu). Poznanie skïadu chemicznego i bakteriologicznego wody umoĝliwia dobranie optymalnego sposobu jej uzdatniania. fot. Global Group TEMAT NUMERU 2009-12-27 19:49:35 Uzdatnianie wody Filtr wÚglowy – filtracja i pïukanie sÈ procesem automatycznym, niezbÚdna jest wymiana zïoĝa, mniej wiÚcej co 2–3 lata, koszt – ok. 500 zï* za 55 dm3 wÚgla *koszt wymiany jest zmienny – zaleĝy od ceny zïoĝa Odĝelaziacze i odmanganiacze – filtracja, pïukanie wodÈ i roztworem nadmanganianu to proces automatyczny, regeneracja chemiczna moĝliwa jest przez jednorazowe dosypywanie 1 kg nadmanganianu potasu, Ărednio wystarcza na 1 miesiÈc, koszt – ok. 50 zï; ZmiÚkczacze – filtracja, pïukanie i regeneracja solankÈ to proces automatyczny, regeneracja moĝliwa jest przez jednorazowe dosypywanie 1 worka (25 kg) soli tabletkowanej, Ărednio wystarcza na miesiÈc, koszt – ok. 30 zï; Odwrócona osmoza: dwa razy w roku naleĝy wymieniÊ wkïady dolne (w filtrze wÚglowym i dwóch sedymentacyjnych), koszt – od 30 do 80 zï; raz w roku naleĝy wymieniÊ wkïady górne (w filtrze liniowym wÚglowym i mineralizatorze), koszt – od 50 do 150 zï; wymiany moduïu membranowego dokonuje siÚ po jego zuĝyciu, czyli po ok. 5 latach, koszt – od 100 do 250 zï Lampa bakteriobójcza – mniej wiÚcej po roku uĝytkowania konieczna jest wymiana promiennika UV, koszt – ok. 140 zï fot. Secura Odĝelaziacze i odmanganiacze. Stosuje siÚ je gïównie do filtrowania wody pochodzÈcej z duĝej gïÚbokoĂci fot. Econet ZmiÚkczacze. Stosuje siÚ je gïównie po to, aby zabezpieczyÊ urzÈdzenia AGD przed osadami z kamienia. Filtry te wypeïnione sÈ ĝywicÈ (tzw. jonitem), która wykazuje zdolnoĂÊ selektywnego uwalniania jonów sodowych i pochïaniania wapniowych i magnezowych fot. Econet Odĝelaziacze i odmanganiacze Stosuje siÚ je do likwidowania mÚtnoĂci wody i usuwania jej zabarwienia spowodowanego zbyt wysokim stÚĝeniem ĝelaza i manganu, a wiÚc wad dotyczÈcych wody z gïÚbokich studni. UrzÈdzenia te eliminujÈ z wody ĝelazo i mangan przez ich utlenienie. Po przemianie pierwiastki te sÈ zatrzymywane na zïoĝach filtrujÈcych: ĝelazo – na filtrze ĝwirowym z napowietrzeniem, a mangan – na katalitycznym zïoĝu kwarcowo-dolomitowym. Filtry te pïukane sÈ przeciwprÈdo- wo w kierunku odwrotnym do strumienia wody automatycznie lub przez zawór gïowicy. Odmanganiacze trzeba co jakiĂ czas regenerowaÊ nadmanganianem potasu. Montaĝ. Filtry oczyszczajÈce wodÚ z nadmiaru ĝelaza i manganu montuje siÚ za filtrami mechanicznymi, ale zawsze przed urzÈdzeniami zmiÚkczajÈcymi. Wirusy i bakterie usuwane sÈ tylko przez filtr odwróconej osmozy, ewentualnie mogÈ byÊ unieszkodliwiane przez Ărodki chemiczne uĝywane w przemysïowym uzdatnianiu wody i przez gotowanie wody, ale w domowej instalacji moĝna walczyÊ z nimi w jeszcze inny sposób: przez naĂwietlanie promieniami UV. Jest to proces caïkowicie naturalny, bezpieczny i nie wymaga ĝadnych chemikaliów. Woda przepïywa wokóï kwarcowej rury z umieszczonym w niej promiennikiem UV. Do dezynfekcji wody sïuĝÈ równieĝ ozonatory lub filtry wyposaĝone w ĝywicÚ bakteriobójczÈ. Lampa UV ZmiÚkczacze ZmniejszajÈ twardoĂÊ wody, która jest powodem powstawania osadów wapnia w rurach instalacyjnych, na urzÈdzeniach sanitarnych i na mechanizmach pralek i zmywarek. ZmiÚkczanie wody polega na zamianie powodujÈcych twardoĂÊ wody jonów wapnia i magnezu na jony sodu. A oto odmiany filtrów zmiÚkczajÈcych: wymienne wkïady do montowania w obudowach bezpoĂrednio przed sprzÚtem domowym (pralkÈ, zmywarkÈ) lub punktami poboru wody, kolumny ze zïoĝem jonowymiennym (najczÚĂciej wybierane rozwiÈzanie). Proces zmiÚkczania odbywa siÚ w nich w wymiennikach jonowych podczas przepïywu uzdatnionej wody przez zïoĝa jonowymienne. Wymieniacz jonowy moĝna regenerowaÊ solÈ kuchennÈ – jony wapnia i magnezu sÈ wówczas wypïukiwane do kanalizacji, a na zïoĝu pozostajÈ jony sodowe. Montaĝ. Kolumny zmiÚkczaczy montuje siÚ zazwyczaj na poczÈtku instalacji – za wodomierzem i filtrem mechanicznym oraz za odĝelaziaczem i odmanganiaczem. fot. BWT Filtry z wÚglem aktywnym wymagajÈ okresowego pïukania wstecznego w celu oczyszczenia zïoĝa z nagromadzonych zanieczyszczeñ. Nie moĝna dopuĂciÊ do dïuĝszych zastojów wody wewnÈtrz filtrów, by nie doszïo do namnoĝenia siÚ mikroorganizmów. Montaĝ. Filtry z wÚglem aktywnym odpowiedzialne za jeden z ostatnich stopni filtracji najlepiej montowaÊ przed lampÈ bakteriobójczÈ. Dezynfekcja wody BUDUJEMY DOM BD1-2_UZDATNIANIE.indd 79 fot. Econet Eksploatacja urzÈdzeñ do uzdatniania – zasady i koszty 1–2/2010 79 2009-12-27 21:28:23 TEMAT NUMERU Dom przyjazny alergikowi wylewka podïÈczenie do instalacji wodociÈgowej fot. Alco zbiornik na wodÚ oczyszczonÈ mineralizator filtr wÚglowy membrana osmatyczna zawór dwudrogowy zawór spiÚtrzajÈcy (dïawik) filtry wÚglowy filtry sedymentacyjne podïÈczenie odpïywu wody (mechaniczne) nieoczyszczonej fot. Econet UrzÈdzenie do oczyszczania wody metodÈ odwróconej osmozy oraz schemat jego dziaïania. Oczyszczanie wody tÈ metodÈ eliminuje wszystkie zwiÈzki rozpuszczone i zawieszone w wodzie, dlatego za urzÈdzeniem powinien znajdowaÊ siÚ mineralizator, który wzbogaci na nowo wodÚ w mikroelementy Filtr nakrÚcany na wylewkÚ uzdatnia wodÚ z pojedynczego kranu Filtry z odwróconÈ osmozÈ Niemal w 100% usuwajÈ wszelkie zwiÈzki rozpuszczone i zawieszone w wodzie. Osmoza jest zjawiskiem polegajÈcym na przenikaniu czÈsteczek wody przez póïprzepuszczalnÈ membranÚ – z roztworu o mniejszym stÚĝeniu do roztworu o stÚĝeniu wiÚkszym, aĝ do osiÈgniÚcia równowagi osmotycznej. W filtrze z odwróconÈ osmozÈ ciĂnienie w instalacji wodociÈgowej powoduje przepychanie przez póïprzepuszczalnÈ bïonÚ jedynie czÈsteczek wody, a wszystkie zawarte w niej substancje pozostajÈ po drugiej stronie i nastÚpnie sÈ w postaci koncentratu odprowadzane do kanalizacji. Filtracja wody przez odwróconÈ osmozÚ likwiduje zanieczyszczenia nawet o wymiarach od 0,1 do 0,001 mikrometra (takie sÈ rozmiary np. jonów azotanów i rozpuszczonych soli, metali ciÚĝkich, pierwiast- ZDANIEM EKSPERTA W jaki sposób i jak czÚsto trzeba poddawaÊ regeneracji chemicznej zïoĝa stosowane do usuwania ĝelaza i manganu? Zïoĝa stosowane do usuwania ĝelaza i manganu poddaje siÚ regeneracji chemicznej w celu odnowienia powïoki katalitycznej. CzÚstotliwoĂÊ regeneracji zaleĝy zarówno od jakoĂci wody – najczÚĂciej stÚĝenia ĝelaza, manganu i obecnoĂci siarkowodoru, ale równieĝ od zuĝycia wody. UrzÈdzenia usuwajÈce ĝelazo i mangan najlepiej dziaïajÈ jako automatyczne, ze sterowaniem czasowym. Oznacza to, ĝe po okreĂlonym czasie filtracja jest przeAnna Chmiel, rywana i woda pïynie od doïu do góry, przemywajÈc zïoĝe roztworem nadmanga- Kierownik Dziaïu nianu potasu. Odbywa siÚ to w nocy, tak aby uĝytkownik nie musiaï w tym czasie Uzdatniania Wody, korzystaÊ z wody nieuzdatnionej. Econet IloĂÊ i stÚĝenie roztworu nadmanganianu potasu, wytwarzanego w zbiornikach chemii jest dostosowane na zasadzie odpowiedniego ustawienia pïywaka, w stosunku do objÚtoĂci zïoĝa. Uwaga! Trzeba pamiÚtaÊ, ĝe nadmanganian musi byÊ przechowywany w ciemnych naczyniach i ma okreĂlonÈ datÚ przydatnoĂci. 80 BUDUJEMY DOM BD1-2_UZDATNIANIE.indd 80 Dodatkowe korzyĂci ze zmiÚkczania wody Ochrona instalacji grzewczych i mniejsze zuĝycie energii. DziÚki zmiÚkczaniu wody moĝna uchroniÊ instalacje grzewcze przed osadzaniem siÚ kamienia kotïowego. Uzdatnianie przyczynia siÚ do zachowania sprawnoĂci tych urzÈdzeñ, a zatem ogranicza straty energii. OszczÚdnoĂci na Ărodkach piorÈcych i myjÈcych. Do skutecznego prania w twardej wodzie potrzeba wiÚcej proszku do prania i pïynów do pïukania tkanin, do zmywarek potrzeba wiÚcej proszków i tabletek do mycia naczyñ, a w higienie osobistej – wiÚcej szamponu, mydïa i ĝelu do kÈpieli. Uwaga! Zbyt miÚkka woda utrudnia spïukiwanie detergentów. Dopuszczalny zakres twardoĂci wody to: od 60 do 500 mg/l. Uzdatnianie eliminuje teĝ problemy zwiÈzane z zanieczyszczeniem wody nadmiernÈ iloĂciÈ zwiÈzków ĝelaza, które oprócz zwiÚkszonego zuĝycia detergentów i preparatów do czyszczenia armatury powodujÈ szpecÈce zaĝóïcenia i metaliczny zapach bielizny pranej w takiej wodzie. Ochrona instalacji wodociÈgowej. Osady wytrÈcajÈce siÚ z twardej wody zmniejszajÈ Ăwiatïo rur wodociÈgowych, co prowadzi do duĝych strat energii wskutek nadmiernego obciÈĝenia pomp tïoczÈcych wodÚ. Uzdatnienie wody eliminuje te straty. ków promieniotwórczych, a takĝe bakterie i wirusy). Oczyszczona woda moĝe byÊ magazynowana w podciĂnieniowym zbiorniku. Filtr moĝe teĝ pracowaÊ równoczeĂnie z poborem wody. Tak dokïadne oczyszczenie wody jak w filtrze z odwróconÈ osmozÈ eliminuje z niej równieĝ pierwiastki i sole mineralne niezbÚdne do prawidïowego funkcjonowania organizmu czïowieka. Dlatego na ostatnim odcinku instalacji z takim filtrem powinien byÊ zamontowany mineralizator, który dozuje do wody niezbÚdne skïadniki, zwane pierwiastkami ĝycia. Montaĝ. UrzÈdzenie do odwróconej osmozy montuje siÚ przed punktem czerpania wody. 1–2/2010 2009-12-27 19:50:27