Wprowadzenie

Wprowadzenie
Współdziałanie środowiska naturalnego i człowieka – jako jego części – ma charakter
złożony. Środowisko z jednej strony tworzy materialne podstawy egzystencji człowieka na
Ziemi, a z drugiej może być dla niego źródłem zagrożeń, które powstają zarówno na skutek
procesów naturalnych, jak i zakłóceń równowagi ekologicznej spowodowanych przez
człowieka.
Ekstremalne zjawiska przyrodnicze, w tym pogodowe i klimatyczne, powodujące
szkody materialne i niematerialne są nieodłącznie związane z życiem człowieka. Współczesne
zainteresowanie zjawiskami naturalnymi wywołującymi zagrożenia nabiera szczególnego
znaczenia. Obserwowany jest bowiem (niezależnie od przyczyn) globalny, systematyczny
wzrost temperatury powietrza, którego przejawami jest również wzrost intensywności
występowania zjawisk ekstremalnych i zazwyczaj ich niekorzystnych skutków. Proces
nasilania się zjawisk ekstremalnych można w pewnym sensie traktować również jako
odczucie względne. W wyniku postępu cywilizacyjnego nastąpiło bowiem osłabienie
zdolności adaptacyjnych człowieka do form zjawisk naturalnych ze względu na utratę przez
niego pewnej odporności. Nie można przy tym wykluczyć, że do wzrostu intensywności tych
zjawisk mógł przyczynić się sam człowiek.
Występowanie zjawisk przyrodniczych o intensywności klęsk żywiołowych bądź
katastrof powodujących olbrzymie straty materialne i ludzkie jest obecnie przedmiotem
szczególnej uwagi naukowców. Wyniki ich prac nie mają niestety bezpośredniego przełożenia
na świadomość gremiów administracji, by ten ważny problem został wpisany w strategiczne
plany gospodarcze poszczególnych krajów. Równocześnie na bieżąco powinny być
dopracowane systemy adaptacyjne społeczeństw
do zmieniających się warunków
klimatycznych i pogodowych.
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ - PIB
01-673 Warszawa, ul. Podleśna 61, telefon: (22) 56-94-301, fax: (22) 834-18-01, e-mail: [email protected]
KONTO: Bank Zachodni WBK S.A. XIV Oddział w Warszawie 54 1090 1014 0000 0000 0301 4206
Regon: 000080507, NIP: 525-000-88-09
Nasuwa się pytanie, jak ocenić zjawiska noszące znamiona ekstremów, klęsk lub
katastrof przyrodniczych w różnych strefach geograficznych świata? Wydaje się, że należy
przede wszystkim dobrze poznać genezę tych zjawisk, które nie zostaną chyba nigdy do
końca rozpoznane, określić merytorycznie uzasadnione kryteria zjawiska ekstremalnego,
klęski żywiołowej czy katastrofy przyrodniczej. Należy również wdrożyć odpowiednie
systemy ostrzeżeń i edukacji społeczeństwa dotyczące zapobiegania skutkom zjawiska i
zachowania podczas jego wystąpienia oraz opracować systemy ostrzegawcze. Natomiast w
planach strategicznych każdego kraju, również naszego, powinny być zapewnione środki
finansowe i dopracowane metody działania osłonowego na wypadek wystąpienia zdarzenia
ekstremalnego lub klęski żywiołowej. Rola nas, naukowców ma z kolei polegać na tym, by
dostarczyć wiarygodnych informacji pozyskanych na podstawie gruntownych badań
i
posiadanej wiedzy na temat genezy zjawiska, obszarów o największym ryzyku jego
wystąpienia i częstości pojawiania się oraz opracować niezawodne systemy prognostyczne i
ostrzegawcze.
Ponadto, niestety, jako społeczeństwo musimy zaakceptować zjawiska ekstremalne
w naszym życiu i starać się z nimi współżyć.
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ - PIB
01-673 Warszawa, ul. Podleśna 61, telefon: (22) 56-94-301, fax: (22) 834-18-01, e-mail: [email protected]
KONTO: Bank Zachodni WBK S.A. XIV Oddział w Warszawie 54 1090 1014 0000 0000 0301 4206
Regon: 000080507, NIP: 525-000-88-09