3. ETYCZNE ASPEKTY PRAWA AUTORSKIEGO 3.1. Przedmiot

3. ETYCZNE ASPEKTY PRAWA AUTORSKIEGO
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
(Dz.U. z 1994 r., nr 24, poz. 83, z późniejszymi zmianami)
3.1. Przedmiot prawa autorskiego
♦ Utwór = każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w
jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Przykłady:
−
utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie,
publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
−
utwory plastyczne, fotograficzne, architektoniczne, muzyczne i słowno-muzyczne, sceniczne,
choreograficzne i pantomimiczne, audiowizualne.
♦ Prawo autorskie chroni jedynie formę wyrazu idei, a nie samą ideę.
3.2. Autorskie prawa osobiste
♦ Autorskie prawa osobiste obejmują:
−
niezbywalne prawo autora do wiązania z dziełem jego nazwiska;
−
prawo do zachowania niezmienionej treści i formy utworu.
♦ Autorskie prawa osobiste nie rodzą na ogół kontrowersji etycznych.
R. Z. Morawski: "Etyczne aspekty prawnej ochrony własności intelektualnej – 3. Etyczne aspekty prawa autorskiego", semestr zimowy 2008/2009
3-1
3.3. Autorskie prawa majątkowe (ang. copyright)
♦ Autorskie prawa majątkowe ustanawiają monopol autora utworu (albo wydawcy lub producenta)
w zakresie materialnego dysponowania utworem:
−
z utworu może korzystać lub nim rozporządzać tylko osoba uprawniona (sam twórca lub
osoba, która nabyła określone prawa majątkowe, lub na rzecz której ustanowiona została
licencja);
−
trwają w zasadzie przez cały czas życia autora utworu i 70 lat po jego śmierci (90 lat w USA).
♦ Trzy bezdyskusyjne powody istnienia autorskiego prawa majątkowego – to zapewnienie:
−
twórcom zysków z tytułu rozpowszechniania utworów,
−
wydawcom zysków z tytułu dystrybucji i promocji utworów,
−
państwu wpływów z opodatkowania tej działalności.
R. Z. Morawski: "Etyczne aspekty prawnej ochrony własności intelektualnej – 3. Etyczne aspekty prawa autorskiego", semestr zimowy 2008/2009
3-2
♦ Nie podlegają ochronie prawa autorskiego:
−
idee i pomysły, chyba że są wyrażone oryginalną formą,
−
akty normatywne i dokumenty urzędowe,
−
opublikowane opisy patentowe,
−
proste informacje prasowe,
−
pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe,
−
znane powszechnie formy plastyczne, przestrzenne lub muzyczne,
−
elementy utworów pozbawione charakteru twórczego, np. typowe tabele, rysunki,
zestawienia pozbawione oryginalnej koncepcji, np. zestawienia alfabetyczne.
♦ Bez zgody twórcy utworu i nieodpłatnie można:
−
osobiście korzystać z pojedynczych egzemplarzy utworu rozpowszechnionego za zgodą
twórcy (wyjątek: program komputerowy);
−
udostępnić ten egzemplarz osobom pozostającym w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa
lub zaprzyjaźnienia;
−
powołując się na źródło, przytaczać urywki tego utworu (a drobny utwór nawet w całości) w
zakresie uzasadnionym logiką krytycznej analizy lub potrzebami nauczania.
R. Z. Morawski: "Etyczne aspekty prawnej ochrony własności intelektualnej – 3. Etyczne aspekty prawa autorskiego", semestr zimowy 2008/2009
3-3
3.4. Przykład z życia
The Institute, Dec. 2006, Vol. 30, No. 4, p. 5
R. Z. Morawski: "Etyczne aspekty prawnej ochrony własności intelektualnej – 3. Etyczne aspekty prawa autorskiego", semestr zimowy 2008/2009
3-4