Darmowy fragment www.bezkartek.pl

t
n
e
gm.pl
a
r
f tek
y
w kar
o
rm.bez
a
D ww
w
Hanna Wosz -Tatara
Jak interpretować rysunki dziecka
t
n
e
gm.pl
a
r
f tek
y
w kar
o
rm.bez
a
D ww
w
Wydawnictwo Psychoskok, 2012
Copyright © by Hanna Wosz-Tatara, 2012
Copyright © by Wydawnictwo Psychoskok, 2012
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być reprodukowana, powielana i
udostępniana w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody wydawcy.
Skład: Wydawnictwo Psychoskok
t
n
e
m
Projekt okładki: Hanna Wosz-Tatara rag k.pl
f te
y
w kar
o
rm.bez
a
D ww
w
ISBN: 978-83-933996-3-5
Wydawnictwo Psychoskok
ul. Chopina 9, pok. 23 , 62-507 Konin
tel. (63) 242 02 02, kom.665-955-131
http://wydawnictwo.psychoskok.pl
e-mail: [email protected]
Hanna Wosz -Tatara – Jak interpretować rysunki dziecka
Spis treści
WSTĘP ....................................................................................................................................... 4
ETAPY ROZWOJU RYSUNKU DZIECKA ............................................................................ 5
PODSTAWOWE ZASADY ANALIZY RYSUNKU ............................................................... 7
ROZMIESZCZENIE RYSUNKU NA KARTCE.................................................................... 10
SYMBOLE MATKI................................................................................................................. 13
KRESKA .................................................................................................................................. 16
KOLORY ................................................................................................................................. 19
PUSTA PRZESTRZEŃ W RYSUNKU .................................................................................. 21
DOM......................................................................................................................................... 23
DRZEWO ................................................................................................................................. 32
PODZIAŁ DRZEWA ............................................................................................................... 38
ZWIERZĘTA ........................................................................................................................... 51
t
n
e
ANALIZA POSZCZEGÓLNYCH RYSUNKÓW ..................................................................
57
m pl
g
MANDALE ..............................................................................................................................
66
fra tek.
y
w kar
ANEKS – MANDALE.............................................................................................................
72
o
z
m
r e
Autorka o sobie ........................................................................................................................
75
Daww.b
w
Hanna Wosz -Tatara – Jak interpretować rysunki dziecka
WSTĘP
Wiele razy słyszymy, jak dorośli mówią, że nie rozumieją własnego dziecka,
dlaczego właśnie tak się zachowuje. Nie wiedzą dlaczego tak się dzieje, nie potrafią
dotrzeć do niego, pomóc mu. Mimo, że każdy z nas był kiedyś dzieckiem, dla nas
dorosłych świat dziecka jest nieraz zagadką. Szukamy pomocy u pedagogów,
psychologów,
terapeutów
i
innych
specjalistów.
Podobne
problemy
mają
nauczyciele, którzy chcieliby wiedzieć, dlaczego ich wychowanek właśnie tak się
zachowuje; zastanawiają się jak dotrzeć do ucznia, bo chcieliby zrozumieć powód
jego zachowania.
Wiemy doskonale, że już dziecko 7 letnie kontroluje to, co mówi; wie, o czym
nt
e
prawdy szukać należy, gdzie indziej.
gm.pl
a
r
f tek
y
rmyśli, pragnienia i lęki ukazać w inny
wswoje
Nie tylko dzieci, ale i dorośli wolą
a
o
k
rm.bew zrysunku, dorosły robi to mniej lub bardziej
sposób. Dziecko robi to nieświadomie
a
D ww
świadomie w twórczości, dlatego
w wielu dorosłych lubi pisać, śpiewać, malować, grać,
mówić i ile powiedzieć. Dorośli mówią tylko to, co chcą by inni usłyszeli. Tak więc
zajmują się sportem lub robią całkiem coś innego by się zrelaksować. A gdy nie mają
na to czasu i nie potrafią się zrelaksować, swoje frustracje wyrażają w zachowaniu
i mowie, przez co często ranią swoich najbliższych.
Książka jest poświęcona tematyce dzieci, jedynie rozdział o mandalach
dotyczy wszystkich dzieci, młodzieży i dorosłych.
W sposób bardzo prosty i zrozumiały przedstawiam propozycje tematyki
rysunków, które mogą być wykorzystane przez rodziców, którym nie jest obojętne ich
dziecko i relacje rodzinne są dla nich ważne, oraz dla nauczycieli, którzy chcieliby
bardziej poznać własnych wychowanków.
Analizę rysunku dziecka od lat prowadzili lekarze psychiatrzy, psycholodzy lub
terapeuci. To właśnie oni posiadają wiedzę na ten temat. Książka ta umożliwi
rodzicowi / nauczycielowi głębsze poznanie swojego dziecka lub ucznia i nie wymaga
4
Hanna Wosz -Tatara – Jak interpretować rysunki dziecka
wiedzy medycznej ani psychologicznej w tym zakresie. Pamiętać należy o jednej
ważnej rzeczy - jeśli dziecko ma poważne problemy, to własna interpretacja
rysunków dziecka nie zastąpi wizyty i konsultacji z psychologiem lub psychiatrą, gdyż
ta może się okazać niezbędna.
ETAPY ROZWOJU RYSUNKU DZIECKA
W XX wieku dokonywano wiele badań i przeprowadzano analizy rysunków
dziecka. Przedstawię podział rozwoju rysunku dziecka, który wprowadził C. Burt
i ten według Viktora Lowenfelda oraz W.Lamberta Brittaina.
Według C. Burta pierwsza faza w rozwoju rysunku obejmuje okres od 2 do
3 roku życia – jest to tak zwany okres bazgrania. Burt wyróżnił w tym okresie,
nt
e
gm.od
pl mięśni ramion, przebiegające
a
Ruchy bezcelowe – pochodzące przeważnie
r
k
f
y arte
w
w kierunku od strony prawej do
o lewej.
zk To motoryczny sposób wypowiadania
m
e
r
się dziecka w bazgraniu,aktóre.sprawia
mu wiele radości.
D ww b
Bardziej celowe bazgranie,
które wywołuje u małego dziecka wiele
w
podbazy:
zainteresowania. Potrafi się ono już na pewien moment skupić na nim swoją
uwagę, nawet może nadawać tytuł swoim rysunkom. Dziecko doskonali ruchy
ręki, pojawiają się ruchy palców, naśladuje ruchy osób dorosłych.
Bazgranie zlokalizowane – dziecko reprodukuje niektóre części znanych mu
przedmiotów.
Faza druga to rysunek dziecka w wieku 4 lat. Ulubionym tematem jest człowiek,
dziecko rysuje linią. Pojawia się głowa (koło), oczy (punkty), nogi (dwie kreski).
Rzadko pojawiają się tułów i ręce.
Opisowy symbolizm – tworzy dziecko w wieku 5 lub 6 lat. Postać ludzka jest już
przedstawiona z dość dużą dokładnością. Schemat jest różnicowany w zależności od
typu i różnic indywidualnych dziecka. W wieku 7- 8 lat rysunki mają charakter
5
Hanna Wosz -Tatara – Jak interpretować rysunki dziecka
logiczny niż wizualny. Dziecko rysuje to, co widzi i co wie. W rysunku pojawia się
sposób myślenia dziecka. Rysuje wszystko, co pamięta, lub to, czym zainteresowało
się podczas rysowania danego tematu. Schemat wzbogaca o nowe szczegóły.
Faza wizualnego realizmu tworzy się między 9 a 10 rokiem życia. Dziecko
przechodzi z fazy rysunku z pamięci i wyobraźni w fazę rysunku z natury.
Faza regresji – obejmuje wiek dziecka od 11–14 lat, w tym czasie pojawia się
tendencja do dokładnego przedstawienia postaci ludzkiej. Młodzież w tym okresie
staje się bardziej realna i zniechęcona do rysowania, swoje emocje i przemyślenia
wolą wyrazić w słowach.
Faza artystyczna – pojawia się około wieku lat 15, dopiero w tym czasie rysunek
może być artystyczną aktywnością. Według Burta większość młodzieży nie osiąga tej
fazy w ogóle.
nt
e
m
ag k.plnastępujące fazy rozwojowe
V.Lowenfeld i W.Lambert Brittain, frwyróżnili
y arte
w
rysunku dziecka:
o zk
m
e
r
Daww.b
Faza bazgrot obejmuje okreswod 2–4 roku życia. Dziecko w rysunku ujawnia swój
rozwój emocjonalny i umysłowy. Faza ta obejmuje rysunki spontanicznych kresek aż
po etap dorysowywania innych elementów, które dziecko właśnie poznało.
Faza przedschematyczna - dotyczy pierwszych prób przedstawiania przedmiotu na
rysunku. Pojawia się między 4–7 rokiem życia. Rysunki w tym wieku są odbiciem
uformowanych pojęć, uczuć, percepcji własnego środowiska oraz cech osobowości.
Rysunki i malowidła są środkiem, poprzez które dorośli mogą lepiej zrozumieć
potrzeby dziecka i jego rozwój fizyczny, umysłowy, emocjonalny oraz społeczny.
Rysunki dziecka w tej fazie są środkiem, za pomocą którego możemy kierować jego
rozwojem i wychowaniem, a szczególnie rozwojem jego twórczych procesów. Sztuka
dziecka powinna umożliwiać wyrażanie uczuć strachu, nienawiści, jak też miłości,
radości itp. W takiej sytuacji wytwory dziecka będą prawidłowym wyrazem jego
osobowości. V.Lowenfeld i W.Lambert Brittain twierdzą, że rozwój fizyczny ma
odbicie w rysunku dziecka.
6
Hanna Wosz -Tatara – Jak interpretować rysunki dziecka
Faza czwarta obejmuje okres od 9–11 roku życia. Jest to początek realizmu. W tym
czasie dziecko odkrywa swoją społeczną niezależność, a więc może działać i myśleć
niezależnie od osób dorosłych. Schemat już przestaje być obrazem człowieka.
Zmiany w rysunku zależą od intelektualnego rozwoju dziecka. Dziecko o niskim
rozwoju umysłowym nie zdaje sobie sprawy ze zmian w środowisku ani też nie
dostrzega różnic w spostrzeganych przedmiotach lub widzianych formach. U tych
dzieci nadal występują schematy w rysunkach.
Odejście od schematu i dostrzeganie rożnych szczegółów związanych z własną
osobą, jak też ze środowiskiem jest najważniejszą cechą rozwojową tego okresu.
W tej fazie dzieci bywają czasem bardzo krytyczne wobec swoich rysunków
i obrazów, szczególnie wtedy, gdy odbiegają one od ogólnie przyjętych pojęć
i wzorów. Naturalizm w rysunku nie jest więc ostatecznym celem w tej fazie
rozwojowej. Niektóre dzieci nigdy nie osiągają tej fazy rozwoju rysunku.
t
n
e
gm.pl
a
r
f tek
y
w kar
o
m bez
r
a
. RYSUNKU
PODSTAWOWE ZASADY D
ANALIZY
w
ww
Zanim rozpoczniemy gromadzenie
i przestrzegać pewnych zasad.
rysunków dzieci powinniśmy znać
1) Do pełnej analizy, która będzie wiarygodna potrzebna jest odpowiednia liczba
rysunków danego dziecka; powinno ich być około 10. Nie można stawiać
diagnozy na podstawie jednego lub dwóch rysunków. Powinniśmy
obserwować przez dłuższy okres czasu jak dziecko rysuje, jakich używa
kolorów.
2) Typowe tematy dotyczące rodziny to:




Narysuj swoją rodzinę
Narysuj wymarzona rodzinę
Narysuj rodzinę
Narysuj zaczarowaną rodzinę
7
Hanna Wosz -Tatara – Jak interpretować rysunki dziecka
3) Dziecko podczas rysowania powinno mieć do dyspozycji cały wachlarz
kolorów.
4) Dorosły nie może ingerować w tworzenie rysunku, nie wolno dziecka
poprawiać.
5) Słuchać uważnie komentarzy dziecka podczas rysowania.
6) Gdy dziecko skończy rysunek, należy zapytać się, kto jest na rysunku,
podpisać wymienione postacie i je ponumerować według kolejności, którą
dziecko je rysowało. Następnie można zadać dodatkowe pytania związane
z członkami rodziny, np.: z kim najczęściej się bawisz?
KOLEJNOŚĆ RYSOWANIA POSTACI
Istotne jest ustalenie, kogo dziecko narysowało w pierwszej kolejności. Gdyż
osoba rysowana jako pierwsza być może pełni autorytarną rolę w rodzinie i zwykle
nt
e
rodzeństwo, to dziecko uważa, że brat / siostra
jestpfaworyzowane
przez rodziców.
l
gm
a
.
r
k babcia, to z nimi łączy dziecko
f telub
Jeśli na pierwszym miejscu znajdzie się y
dziadek
r
ow zaś
kapostać na rysunku to ta, której dziecko
z
silniejsza więź niż z rodzicami. Ostatnia
m
r .be
a
D
w
nie darzy silnym ładunkiem emocjonalnym.
Bywa, że siebie rysuje na ostatnim
w
w
jest najważniejsza dla dziecka.
Zwykle to ojciec lub matka, lecz gdy jest to
miejscu, co może oznaczać, że dziecko jest świadome tego, iż nie jest „numerem
jeden” w rodzinnej hierarchii .
NAWAŻNIEJSZA OSOBA W RYSUNKU
Osoba, która jest ważna dla dziecka jest najdłużej rysowana i ma wiele
szczegółów. Mogą to być guziki, kolczyki, kokardki, falbanki i inne dodatkowe
elementy. Osoby, które znaczą niewiele dla dziecka rysowane są w pośpiechu, mogą
być przeźroczyste, niewypełnione kolorem. Kolorystyka jest ograniczona do dwóch
kolorów.
WIELKOŚC POSTACI
Wielkość postaci w rysunku dziecka ma bardzo istotną rolę. W ten sposób
dziecko wyróżnia znaczenie tej osoby i postrzega ją jako tą najważniejszą. Dobrze,
8
Hanna Wosz -Tatara – Jak interpretować rysunki dziecka
jeśli jest narysowana pogodnymi kolorami, w sposób szczegółowy (np.: guziki na
bluzce, kokardki, wzorzysta bluza, falbanki itd.). Należy również zwrócić uwagę na
oczy, usta i dłonie postaci. Powinna być uśmiechnięta a palce narysowanie łagodną
linią.
Jeśli zaś największa postać w rysunku jest rysowana kolorami, chłodnymi lub
ciemnymi, w kombinacji czarno-czerwonej, lub tylko czarnej, czerwonej i jeśli ta sama
postać rysowana jest na kolejnych rysunkach tak samo, to może oznaczać, chłodne,
obojętne lub agresywne relacje dziecka z tą osobą. Należy zawsze zwracać uwagę
na twarz rysowanej postaci. Negatywne zachowania dorosłych, dziecko ukazuje
w twarzy w postaci, np.: mocno zaznaczonych brwi, rysowanych pod skosem,
poprzez otwarte usta, wystawiony język, lub zęby, włosy rysowane grubymi kreskami
przecinającymi się pod kątem ostrym, lub, gdy są zbyt długie np.: u mężczyzny który
w rzeczywistości ma krótkie włosy. Kolejnym ważnym elementem są dłonie, ich
wielkość i kształt palców. Negatywne cechy charakteryzują, palce są ostro
zakończone, lub przypominające kłębek wełny. Jeśli dłonie lub głowa postaci została
t
n
e
gm.pl
a
niewłaściwe relacje dziecka z tą osobą.
r
f tek
y
w kar
o
rm.bez
a
KOLORY CIEPŁE I CHŁODNE
D ww
w
narysowana, ale po czasie namysłu, dziecko wymazało te części, oznaczać może
Do
grupy
kolorów
ciepłych
należą:
czerwony,
brązowy,
zielony,
żółty,
pomarańczowy. Jeśli postacie rysowane są głównie nimi, to dziecko darzy te osoby
ciepłymi uczuciami. Jeśli zaś dominują kolory należące do grupy barw chłodnych
takich jak: fiolet, niebieski, szary, czarny, ciemna zieleń to postać narysowana
właśnie w takiej tonacji nie jest darzona sympatią dziecka, budzi obojętność lub
niechęć dziecka. Jeśli seria rysunków jest rysowana głównie kolorem czarnym,
brązowym, czerwonym lub szarym, to sygnał, że w domu dziecko nie czuje się
dobrze.
RELACJE MIĘDZY CZŁONKAMI RODZINY
Gdy wszyscy członkowie rodziny stoją obok siebie i trzymają się za ręce, to
jest to idealna sytuacja rodzinna, w której wszyscy dobrze się rozumieją i traktują.
Każda odległość, nawet fragment pustej kartki może stanowić granicę między
9