wymienić rodzaje środow
Transkrypt
wymienić rodzaje środow
Normy wymagań z przyrody w klasie V POZIOM KONIECZNY Na ocenę dopuszczającą uczniowie powinni: • wymienić rodzaje środowisk; • rozróżnić trzy podstawowe skały; • podać przykłady czynników klimatycznych; • rozpoznać trzy podstawowe gatunki roślin i zwierząt występujących w parku; • rozpoznać trzy podstawowe gatunki roślin i zwierząt występujących w mieście; • wiedzieć, jak dbać o rośliny „klasowe"; • znać rodzaje odżywiania się; • rozpoznawać trzy gatunki drzew i krzewów; • znać budowę zewnętrzną ptaka; • znać i rozpoznawać typy lasów na rysunkach; • wskazywać mszaki i paprotniki na rysunkach; • znać środowiska życia mszaków i paprotników; • wymienić przykłady jaszczurki i węża; • podać przykłady trzech pospolitych gatunków ssaków; • rozpoznać dwa gatunki grzybów jadalnych i dwa trujących; • znać zasady zbierania grzybów; • potrafić wskazać producentów, konsumentów, reducen-tów; • znać i odróżniać pajęczaki i mięczaki; • rozpoznawać pospolite owoce; • znać pospolite gatunki zwierząt występujących w Morzu Bałtyckim; • potrafić nastawić preparat pod mikroskopem; • wskazać granice państwa polskiego; • potrafić wskazać na mapie Wisłę i Odrę; • potrafić wskazać na mapie porty Polski; rozpoznać jaszczurki i węże, udzielić pierwszej pomocy przedlekarskiej w przypadku ukąszenia przez żmiję; • odróżnić żmiję zygzakowatą od zaskrońca; • rozpoznawać pospolite ssaki; • rozpoznawać pospolite grzyby jadalne; • odróżniać grzyby jadalne od trujących; • znać zasady zbierania grzybów oraz omówić znaczenie grzybów w przyrodzie; • podać przykłady producentów, konsumentów i reducentów; • podać źródła zanieczyszczenia lasów; • opisywać budowę traw, określić warunki życia panujące na łące; • rozpoznawać pospolite rośliny uprawne (szczególnie zboża i rośliny okopowe); • wymieniać produkty uzyskiwane z płodów rolnych i charakteryzować ich znaczenie gospodarcze; • rozpoznawać owoce krajowe i sprowadzane do Polski; • rozpoznawać pospolite gatunki pajęczaków i mięczaków; • wymienić elementy budowy kwiatu rośliny nasiennej i określić ich rolę; • wyjaśnić pojęcia: zapylenie, zapłodnienie, kiełkowanie, wzrost i rozwój; • rozpoznawać owoce niektórych pospolitych roślin nasiennych; • opisywać fizykochemiczne właściwości wody; • rozróżniać gatunki występujące w jeziorach i stawach; • wymienić strefy życia w morzu; • rozpoznawać pospolite gatunki żyjące w Morzu Bałtyckim i oceanach; • definiować pojęcie gatunek; • wskazywać części mechaniczne i optyczne mikroskopu; • nastawić mikroskop na odpowiednie powiększenie; • wykonać rysunek mikroskopowy; • wskazywać na mapie Polski położenie i ogólne granice województw; • potrafić wskazać na mapie Warszawę, Kraków; • określać granice państwa polskiego; • potrafić wskazać na mapie główne pasma górskie; • nazywać państwa sąsiadujące z Polską; • wymienić podstawowe surowce mineralne Polski; • wymienić główne źródła i rodzaje zanieczyszczeń środowiska; • wskazać na mapie położenie nizin, wyżyn, gór, rzek oraz jezior; • wymienić nazwy kilku gatunków roślin i zwierząt chronionych. • znać i wskazać położenie miast wojewódzkich; • wskazywać na mapie obszary nizinne, wyżynne i górskie oraz określić ich położenie; • określać położenie i wskazać na mapie główne rzeki Polski i ich dopływy; • wskazywać na mapie źródło, bieg górny i środkowy, dolny, ujście rzek: Odry i Wisły; • wyjaśnić pojęcia: dorzecze, system rzeczny, dział wód, zlewisko; • wskazać na mapie główne jeziora w Polsce (wymienić największe i najmniejsze); POZIOM PODSTWAWOWY Na ocenę dostateczną uczniowie ponadto powinni: • podać przykłady wód słonych i słodkich; • wyróżnić rodzaje skał; • wymienić czynniki klimatyczne; • rozpoznać pospolite gatunki roślin i zwierząt występujące w parku i mieście; • znać nazwy roślin uprawianych w klasie; • potrafić wykonywać podstawowe zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne; • wyjaśnić pojęcia: samoźywność i cudzoźywność; • podać przykłady organizmów samożywnych i cudzożyw-nych; • klasyfikować rośliny na: drzewa, krzewy i rośliny zielne; • wyjaśnić pojęcia: przyciąganie ziemskie, siła nośna, stałocieplność, jajorodność; • podać typy lasów; • wskazywać i określać położenie pobrzeża Bałtyku; • wskazywać na mapie polskie miasta portowe; • wymienić zabytki i walory turystyczne miast leżących nad morzem; • wyjaśnić pojęcia: delta, depresja, mady; • określić i wskazać na mapie położenie pojezierzy; • określać położenie Pojezierza Wielkopolskiego oraz Niziny Południowowielkopolskiej; • określić położenie pasa nizin środkowej Polski i Niziny Śląskiej; • wymienić największe miasta leżące w pasie nizin środkowej Polski oraz podać ich znaczenie; • określić położenie Niziny Mazowieckiej; • rozpoznać pospolite gatunki leśne; • wskazywać zabytkowe obiekty na planie Warszawy; • definiować pojęcia: nurt rzeki, zakole, dolina rzeczna, starorzecze, zbocze doliny, dno doliny, terasa; • określić warunki życia mszaków i paprotników; • wymienić główne przyczyny powodzi; • rozpoznać pospolite gatunki mszaków i paprotników;• • określić położenie ważniejszych wyżyn w Polsce; • wymienić warstwy lasów; • określić położenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Lubelskiej; • wskazać położenie najważniejszych miast Wyżyny Lubelskiej; • wymienić ważniejsze zabytki Krakowa; • wyróżniać rodzaje gór; • wymienić osobliwości Gór Świętokrzyskich; • wskazać na mapie Sudety, Karkonosze oraz określić ich położenie; • rozróżnić pasma górskie w Sudetach i wskazywać ich ważniejsze szczyty; • wskazywać na mapie pasmo Pienin i określić ich położenie oraz wymienić najwyższe szczyty w Pieninach; • określić położenie oraz wskazać na mapie Tatry i ich najwyższe szczyty; • wymienić piętra roślinności w górach; • wskazać na mapie większe miasta Polski i określić ich położenie, wymienić województwa o największym zaludnieniu; • wymienić najważniejsze problemy dużych miast; • wyjaśnić pojęcia: aglomeracja, urbanizacja, industrializacja; • określić położenie Wyżyny Śląskiej; • wymienić najważniejsze surowce Wyżyny Śląskiej; • wymienić najważniejsze ośrodki wydobycia węgla kamiennego i brunatnego w Polsce; • wymienić główne surowce mineralne Polski i wskazać na mapie ich występowanie; • podać przykłady produktów otrzymywanych z surowców mineralnych; • opisać naturalny krajobraz Pojezierza Suwalskiego; • wymienić motywy ochrony przyrody w Białowieskim i Biebrzańskim Parku Narodowym; • określić położenie Bieszczad; • wymienić formy ochrony przyrody. POZIOM ROZSZERZONY Na ocenę dobrą uczniowie ponadto powinni: • zaplanować trasę wycieczki i przygotować się do niej; • podać przykłady zastosowania (wykorzystania) skat w życiu codziennym; • wykazać różnice między pogodą i klimatem; • charakteryzować park jako ekosystem lądowy założony przez człowieka; • rozpoznawać gatunki roślin i zwierząt występujące w parku; • rozpoznawać gatunki drzew, krzewów, roślin zielnych i zwierząt występujących w mieście; • potrafić rozmnażać rośliny przez sadzonki liściowe lub łodygowe; • określić warunki procesu fotosyntezy; • podać produkty procesu fotosyntezy i ich znaczenie; • wyróżniać poszczególne organy roślin nasiennych i określać ich funkcje; • opisywać budowę morfologiczną poszczególnych elementów rośliny; • wykazać przystosowania ptaków do lotu; • dzielić ptaki na zimujące w Polsce i odlatujące do ciepłych krajów; • określać warunki panujące w poszczególnych piętrach lasu; • wykazać się znajomością organizmów występujących w lesie; • rozpoznawać i charakteryzować zbiorowiska leśne; • opisywać cechy budowy morfologicznej mchów i paprotników, wskazywać znaczenie tych organizmów; ssaków; • budować łańcuchy i sieci pokarmowe; • oceniać warunki życia na wsi, wykazywać różnice między taką a lasem, podać znaczenie łąk w przyrodzie i gospodarce człowieka; • charakteryzować: sadownictwo, ogrodnictwo oraz warzywnictwo; • charakteryzować owady; • omówić znaczenie pajęczaków i mięczaków w przyrodzie; • podać przykłady sposobów rozmnażania się wybranych roślin; • rozróżnić elementy budowy owoców suchych i mięsistych; • rozróżnić rośliny jednoroczne i wieloletnie, nagonasienne i okrytonasienne; • charakteryzować warunki życia panujące w środowisku wodnym w różnych porach roku; • porównywać warunki życia panujące w wodzie i na lądzie; • opisywać przystosowania ryb do życia w wodzie; • charakteryzować warunki życia w morzach i oceanach; • wyjaśnić gospodarcze znaczenie zasobów morskich; • charakteryzować stan i znaczenie rybołówstwa, transportu wodnego oraz przemysłu stoczniowego; • określać cechy taksonomiczne gatunku i wyższych jednostek systematycznych; • oznaczać pospolite organizmy na podstawie prostych kluczy; • charakteryzować grupy organizmów; • analizować drzewo rodowe organizmów; • porównać komórkę roślinną i zwierzęcą; • charakteryzować zróżnicowanie krajobrazowe Polski, uwzględniając ukształtowanie terenu; • uzasadniać celowość założenia Wolińskiego i Słowińskiego Parku Narodowego, przedstawić ich osobliwości; • uzasadnić znaczenie portów dla wymiany handlowej (eksport - import); • wyjaśnić sposób powstawania Żuław Wiślanych i podać przykłady ich gospodarczego wykorzystania; • wymienić urządzenia i sposoby zabezpieczeń przed powodziami i nieodpowiednim nawadnianiem; • wyjaśnić genezę kształtowania się krajobrazu pojeziernego; • wymienić cechy krajobrazu Pojezierza Wielkopolskiego i Niziny Południowowielkopolskiej; • opisywać położenie i charakter miast Pojezierza Wielkopolskiego i Niziny Południowowielkopolskiej; • scharakteryzować znaczenie nizin środkowej Polski; • opisać walory przyrodnicze Kampinoskiego Parku Narodowego; • charakteryzować Warszawę jako stolicę Polski; • wyjaśnić powstawanie rzek, ich działalność i wpływ na krajobraz; • określić sposoby zapobiegania powodziom; • znać sposoby zachowania się w czasie powodzi; • wyjaśnić proces krasowienia, powstawania jaskiń i ostańców; • wymienić osobliwości przyrodnicze Ojcowskiego Parku Narodowego; • wyjaśnić powstawanie wąwozów na podłożu lessowym; • wykazać kulturotwórcze i gospodarcze znaczenie Krakowa; • wyjaśnić genezę gór; • charakteryzować krajobraz górski; • opisać krajobraz Karkonoszy; • charakteryzować wyjątkowy krajobraz Pienin; • wykazywać przystosowania gadów do środowiska; • wykazywać przystosowania ssaków ulatwiające życie w lesie; • opisywać osobliwości Pienińskiego Parku Narodowego; • charakteryzować krajobraz Tatr, używając pojęć: turnia, przełęcz, żleb, stożek piargowy, grań; • porównywać krajobraz Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich; • charakteryzować gromadę ssaków; • wyróżniać cechy taksonomiczne wybranych gatunków • uzasadnić znaczenie elektrowni wodnych; • charakteryzować gady jako kręgowce lądowe; • wyjaśnić ogólną zasadę działania elektrowni wodnej; • opisać metody wydobywania węgla kamiennego i brunatnego; • wyjaśnić przyczyny powstawania „kwaśnych deszczów"; • wyjaśnić, na czym polega osobliwy charakter Bieszczad; • wyjaśnić motywy ochrony przyrody; • podać przykłady działań zmierzających w kierunku ekorozwoju. • wyjaśnić mechanizm działania śluz na Kanale Augustowskim; • uzasadnić naturalny charakter krajobrazu Niziny Północnopodlaskiej; • uzasadnić celowość ochrony przyrody na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego; • wykazywać związek człowieka ze środowiskiem; • uzasadnić celowość ochrony przyrody; POZIOM DOPEŁNIAJĄCEY Na ocenę bardzo dobrą • określić położenie parków narodowych w Polsce; uczniowie ponadto powinni: • wyjaśnić znaczenie ekorozwoju dla przyszłych pokoleń. • uzasadnić zmiany warunków życia organizmów pod wpływem czynników martwych; POZIOM TWÓRCZY Na ocenę celującą uczniowie • wyjaśnić tworzenie siły nośnej oraz siły wyporu wody; ponadto powinni: • ocenić skutki eksploatacji skał w środowisku; • formułować wnioski; • analizować mapy klimatyczne; • planować doświadczenia; • zdobywać informacje potrzebne do rozwijania zainteresowań przedmiotowych; • analizować materiały drukowane, multimedialne i wykorzystywać je do uogólniania faktów; • uzasadniać znaczenie terenów zielonych w mieście; • sporządzić plan danego parku w odpowiedniej skali; • wykazać zależności pomiędzy temperaturą wody a rozpuszczalnością ciał stałych oraz gazów; • sporządzić dokumentację z przeprowadzonej obserwacji; • wykazać zależności pomiędzy producentami a konsumentami kolejnych ogniw w łańcuchu, bądź poziomów troficznych; • wykazać związek między warunkami a typem środowiska leśnego; • omówić przystosowania mszaków i paprotników do środowisk, w których występują; • określić stan lasu na podstawie różnych wskaźników; • przewidywać rozwój wsi w najbliższych 10 latach; • wykazać zależności między organizmami na tace; • przewidywać możliwości wzrostu produkcji rolnej; • wykazywać związki między ciężarem właściwym ciała ryby a siłą wyporu wody; • określać stan czystości wód za pomocą metod fizykochemicznych i biologicznych; • wykazać różnice między systemem klasyfikacji naturalnym i sztucznym; • uzasadnić znaczenie systemu naturalnego w klasyfikacji organizmów; • porządkować organizmy w duże taksony (królestwa); •uzasadniać wyższość ewolucyjną poszczególnych grup systematycznych, wskazując na ich osiągnięcia ewolucyjne; • uzasadniać pasowy charakter krain geograficznych; • wykazywać zależności między rodzajem krajobrazu a krainą geograficzną; • oceniać wpływ działalności wydm na środowisko przyrodnicze; • wymienić walory krajoznawcze Pojezierza Mazurskiego; • dokonać oceny rozwoju gospodarczego Niziny Mazowieckiej; • ocenić wartość zabytków Krakowa jako dziedzictwa kultury Europy; • za pomocą materiałów źródłowych ocenić stopień zanieczyszczenia środowiska w Karkonoszach i wyjaśnić motywy utworzenia Karkonoskiego Parku Narodowego; • uzasadnić wpływ Dunajca na krajobraz Pienin; • omówić celowość założenia Tatrzańskiego Parku Narodowego; • uzasadnić zmiany pogody w górach; • wyjaśnić ogólnie, czym jest prąd elektryczny i na jakiej zasadzie działa generator; • przedstawić wpływ człowieka na zmianę naturalnego krajobrazu Wyżyny Śląskiej; • ocenić wpływ kopalni na środowisko przyrodnicze; • wykazywać zależność między czynnikami środowiska a zdrowiem człowieka; • rozwiązywać problemy związane z rozwojem cywilizacji; • interpretować zasady zrównoważonego rozwoju; • angażować się w działalność LOP oraz innych organizacji i stowarzyszeń propagujących ideę ochrony przyrody.