Opracowanie

Centralne Laboratorium Badawcze
Współpraca międzynarodowa w ramach
ITU-R i ITU-T
Sprawozdanie z pracy
Nr. 09300028
Grudzień 2008
Współpraca międzynarodowa w ramach ITU-R i ITU-T
Praca nr 09300028
Słowa kluczowe: ITU-R, ITU-T. Zalecenia, jakość usługi(QoS), jakość obrazu(QoP)
Kierownik pracy: dr inż. Alina Karwowska-Lamparska
Wykonawcy pracy: dr inż. Alina Karwowska-Lamparska
inż. Paweł Szulim
Kierownik Zakładu: mgr inż. Adam Borowski
2
Spis treści
1
Wprowadzenie.................................................................................................................... 4
2
Współpraca w ramach ITU-R ............................................................................................ 4
2.1
2.1.1
Udział w Posiedzeniach: ............................................................................................ 4
Posiedzenia WP6G i SG6 w Genewie w dniach
19.05-23.05 i 26.05.-27.05.2008. ....................................................................................... 4
2.1.2
3
Posiedzenie WP6C (poprzednio 6G) w Genewie w dniach 20-24.10.2008....... 6
Współpraca w ramach ITU-T............................................................................................. 6
3.1
3.1.1
Posiedzenie w Genewie w dniach 05.05.2008 – 09.05.2008 ............................. 7
3.1.2
Posiedzenie w Atlancie(USA) w dniach 18.09.2008 – 19.09.2008 ................... 8
3.2
4
Udział w Posiedzeniach ............................................................................................. 7
Opracowanie dokumentów......................................................................................... 8
Wnioski .............................................................................................................................. 9
Wykaz Załączników................................................................................................................. 10
3
1
Wprowadzenie
Genezą pracy jest konieczność wypełnienia przez dr inż. Alinę Karwowską-Lamparską
zobowiązań wynikających z pełnienia przez nią funkcji:
w ITU-R SG 6:
−
( do reorganizacji) wiceprzewodniczącej Grupy Roboczej 6Q (Quality);
−
(po reorganizacji) specjalnego Sprawozdawcy ds. oceny jakości obrazu
w ITU-T SG9:
specjalnego sprawozdawcyProgramu Studiów 2/9 (Quality);
−
przewodniczącej Grupy Roboczej WG 5 (Quality).
Inż. Paweł Szulim był osobą współpracującą.
2
Współpraca w ramach ITU-R
Współpraca w ramach ITU-R obejmowała:
Udział w Posiedzeniach:
2.1
−
Grupy Roboczej WP6G w dniach 19.05.-23.05.2008, w Genewie;
−
Grupy Studiów 6 w dniach 26-27.05.2008, w Genewie.
−
Grupy Roboczej WP6C w dniach 20-24.10.2008, w Genewie.
Udział w posiedzeniach polegał na:
−
reprezentowaniu Administracji polskiej;
−
prowadzeniu prac Pod-Grupy Roboczej, zajmującej się oceną jakości obrazu;
−
przedstawieniu i omówieniu dokumentów zgłoszonych przez Administrację polska,
−
przedstawieniu i omówieniu sprawozdań z pracy sprawozdawcy d. oceny jakości
obrazu,
−
opracowywaniu dokumentów roboczych posiedzeń,
−
czynnym udziale w dyskusji nad opracowywanymi dokumentami.
2.1.1
Posiedzenia WP6G i SG6 w Genewie w dniach 19.05-23.05 i 26.05.-27.05.2008.
4
Omówiono i przyjęto do wiadomości nową strukturę SG6. Zgodnie z decyzjami
Radiocommunication Assembly zreorganizowano strukturę SG6 zmniejszając liczbę Grup
Roboczych do 3. Powołano następujące Grupy Robocze:
1. WP6D (obecnie WP6A), zajmującą się zagadnieniami emisji z wyłączeniem
systemów RF i wykorzystania widma BSS,
2. WP6X (obecnie WP6B), zajmującą się dostępem do usług, a w tym multimediami,
interaktywnością i wymaganiami na usługi,
3. WP6G (obecnie WP6C), zajmującą się generacja usług, w tym technologiami
tworzenia zawartości sygnału, produkcją i kontrolą jakości.
Zakres prac Grupy Roboczej WP6G obejmuje zagadnienia, którymi zajmowały się
dotychczas grupy WP6J i WP6Q. Ustalono, że praca WP6G (6C) będzie przebiegała w
Trzech następujących Pod-Grupach Roboczych, trzech grupach „Ad hoc” i na posiedzeniach
plenarnych. Są to:
1. Pod-grupa WPG1, zajmująca się oceną jakości;
2. Pod-grupa WPG2 zajmująca się zagadnieniami dźwięku;
3. Pod-grupa WPG3 zajmująca się zagadnieniami produkcji wizji;
4. Grupa „Ad-hoc” 1 zajmowała się zagadnieniami ENG;
5. Grupa „Ad-hoc” 2 zajmowała się dokumentami i słownictwem;
6. Grupa „Ad-hoc” 3 zajmowała się telewizją trójwymiarową (3D).
Dr inż. Alina Karwowska-Lamparska została powołana do pełnienia funkcji Sprawozdawcy
(Rapporteur – SWG1) zajmującego się zagadnieniami oceny jakości obrazu i współpracy z
VQEG.
Grupa WP6G opracowała 4 projekty nowych Zaleceń (dotyczące głośności dialogów; formatu
wybierania 720p/50; tzw. „krawiectwa”; symboli dla systemów wizyjnych) oraz projekty
rewizji Zaleceń: BT1201-1dotyczacego obrazów o ekstremalnie dużej rozdzielczości i
BT1769 dotyczącego obrazów na dużym ekranie.)
Ponadto opracowano projekty rewizji 4 Zagadnień (Questions): 58/6; 40/6; 37/6,włączając
39/6 i 59/6 oraz projekt nowego Zagadnienia dotyczącego telewizji trójwymiarowej.
Opracowano również projekty rewizji 3 sprawozdań: 2054; 2103; 2042-1 oraz projekt
nowego sprawozdania dotyczącego stosowania płaskich ekranów w monitorach głównych.
Dokumenty powyższe zostały przyjęte przez Grupę Studiów SG6.
Sprawozdanie z udziału w Posiedzeniu znajduje się w Załączniku 1.
5
2.1.2
Posiedzenie WP6C (poprzednio 6G) w Genewie w dniach 20-24.10.2008
Grupa Robocza WP6C opracowała projekt jednego nowego Zalecenia (dotyczącego
bezpiecznej powierzchni ekranów o stosunku boków 16:9) oraz projekty rewizji Zalecenia:
BT1361-dotyczacego harmonizacji parametrów kolorymetrycznych i Sprawozdania BT 2069
dotyczącego stosowanego widma częstotliwości i parametrów naziemnej ENG.
Ponadto opracowano nowe terminy dotyczące emisji jako uzupełnienie słownika,
opracowywanego przez CCV.
Dokumenty powyższe zostały zatwierdzone przez Grupę Studiów SG6.
Opracowano również cztery wstępne projekty nowych Zaleceń (wśród których znajduje się
projekt polski BT[ASSESS](Załącznik 2), trzy wstępne projekty rewizji istniejących Zaleceń
(w tym proponowany przez A. Karwowską projekt rewizji Zalecenia BT500-11), jeden
wstępny projekt nowego Sprawozdania oraz cztery dokumenty robocze dotyczące wstępnych
projektów nowych Zaleceń i Sprawozdań.
Ponadto opracowano pięć przekazów „liaison statements” oraz powołano trzy nowe grupy
Sprawozdawców (Rapporteur Groups), zajmujące się zagadnieniami:
•
Telewizji bardzo dużej rozdzielczości(Ultra high definition television)
•
3D-TV,
•
technologią dźwięku wielokanałowego.
Dr inż. A. Karwowskiej-Lamparskiej przedłużono na okres dwóch lat mandat reportera
(SWG1) ds. oceny jakości obrazu i współpracy z VQEG. Sprawozdanie z dotychczasowej
pracy zostało przyjęte i zaakceptowane(Załącznik 3). W oparciu o dyskusję przeprowadzoną
na posiedzeniu dotyczącą pomiarów jakości obrazów HDTV została ona zobowiązana do
opracowania przekazu do VQEG. Zadanie to zostało wykonane. a przekaz przesłany drogą
oficjalną do przewodniczących VQEG.(Załącznik 4).
Sprawozdanie z udziału w Posiedzeniu znajduje się w Załączniku 5.
3
Współpraca w ramach ITU-T
Współpraca w ramach ITU-T obejmowała:
−
udział w Posiedzeniach;
−
opracowanie projektów Zaleceń;
6
Udział w Posiedzeniach
3.1
Udział w posiedzeniach polegał na:
3.1.1
•
reprezentowaniu Administracji Polskiej;
•
udziale w dyskusji nad opracowywanymi dokumentami;
•
zreferowaniu opracowanych projektów Zaleceń;
•
prowadzeniu obrad Grupy Roboczej WG5 „Quality assessment”;
•
opracowywaniu dokumentów wyjściowych Grupy;
Posiedzenie w Genewie w dniach 05.05.2008 – 09.05.2008
Obrady odbywały się na posiedzeniach plenarnych oraz w grupach roboczych.
Rozpatrzono 126 zgłoszonych dokumentów na Posiedzeniu plenarnym oraz w
dziewięciu powołanych następujących Grupach Roboczych:
WG1 Komunikacja kablowa,
WG2 Modemy kablowe,
WG3 Sieci transportowe,
WG4 Dostęp warunkowy,
WG5 Ocena jakości,
WG6 Program prac, programy studiów, przekazy,
WG7 APIs
WP8 LSDI
WP9 Sieci domowe, set-top-box’y.
Podczas obrad plenarnych zatwierdzono (approval) jedno Zalecenie według procedury
WTSA-01, przyjęto (consent) dwadzieścia trzy Zalecenia zgodnie z procedurą AAP, w tym
zgłoszone przez Polskę Zalecenie J245 (Jsaimp) (Załącznik 6) oraz pięć Zaleceń
przewidzianych do przyjęcia na następnym posiedzeniu, w tym Zalecenie Jnoref za
opracowanie którego odpowiedzialna jest dr inż. A. Karwowska i sześć Zaleceń
opracowywanych, w tym jedno Zalecenie Jredref opracowywane przez dr inż. A.
Karwowską..
Ponadto opracowano 16 przekazów („liaison statements”) do innych organizacji oraz
Grup Studiów, a także dziewięć sprawozdań z prac Grup Roboczych.
Grupa Robocza WG5 była prowadzona przez dr. inż. A. Karwowską łącznie z
przewodniczącym delegacji USA
A. Websterem. Przedyskutowano 20 dokumentów
wejściowych, zawierających wyniki prac własnych oraz propozycje nowych Zaleceń. Na ich
7
podstawie przyjęto cztery Zalecenia, w tym zgłoszone przez Polskę Zalecenie J245(J.saimp)
oraz zaproponowano cztery Zalecenia do dalszych prac („for progressing”), w tym Zalecenie
J.noref za którego opracowanie jest odpowiedzialna dr inż. A.Karwowska. .
Grupa opracowała również dwa przekazy (liaison statements), które zostały
zatwierdzone przez GS9 na posiedzeniu plenarnym i zostaną rozesłane do adresatów.
Sprawozdanie z udziału w Posiedzeniu znajduje się w Załączniku 7.
3.1.2
Posiedzenie w Atlancie(USA) w dniach 18.09.2008 – 19.09.2008
Obrady odbywały się na posiedzeniach plenarnych. Rozpatrzono 7 zgłoszonych
dokumentów, w tym dokument polski, zawierający sprawozdanie z badań (Zał. 8) Przyjęto
proponowaną zmianę zatwierdzania projektu Zalecenia Jpreffr. Przyjęto jedno Zalecenie
zgodnie z Rezolucją 1 oraz pięć projektów Zaleceń przewidzianych do zatwierdzenia zgodnie
z Zaleceniem A8, i opracowano listę 10 Zaleceń przewidzianych do przyjęcia na następnym
posiedzeniu w tym dwa projekty Zalecenia J.noref za którego opracowanie jest
odpowiedzialna dr inż. A.Karwowska.
Ponadto opracowano 5 przekazów („liaison statements”) do IYU-R,ITU-T SG13 i
SG16 oraz innych organizacji..
Uaktualniono plan prac, obejmujący opracowywanie w latach 2009 - 2011 nowych
Zaleceń. Przewidziano opracowanie 40 nowych oraz zrewidowanych Zaleceń: J.redref,
J.vqhdtv, J.oi, J.201 rev1, J.701,J.cab-mob, J.retn, J.702, J.cip, J.286, J.128, J.165, J.366.2,
J.366.3,
J.366.4,
J.iptvclientmedia,
J.366.4,
J.366.7,
J.388,
J.iptvclientpacm,ref
J.ibwe,
J.iptvclientapp,
J.iptvclientwebsvc,
J.iptvclientcntrl,
J.iptvcontentclient,
J.iptvnetwkwebsvc, J.iptvntvkpacm, J.iptvvrcmedia, J.pref, .J.prefa2, J.preffr, J.prefp2,
J.rstpacm, J.ipol, J.bitvqm, J.mmavfr, J.mm-noref, J.noref, P911, P920, przy czym
zapracowanie dwóch z nich L.redref oraz J.noref jest odpowiedzialna delegowana.
Sprawozdanie z udziału w Posiedzeniu znajduje się w Załączniku 9.
Opracowanie dokumentów
3.2
W roku 2008 opracowano i zgłoszono, jako wkłady Administracji polskiej następujące
dokumenty:
•
do ITU-R SG6 Doc 6C/124 “BT [ASSESS]: Subjective assessment method of picture
quality delivered to the home over broadband IP networks” (Załącznik2)
8
•
do ITU-T SG9:Recommendation J.245” Subjective assessment method of picture
quality in the home:”- (Załącznik 6),;
•
do ITU-T SG9 Doc COM9-C207 Report on experimental results of picture quality
assessed in the home (Załącznik 8).
oraz jako wyniki pracy reportera ITU-R WP6C ds oceny jakości dokumenty
•
do ITU-R SG6 Doc 6C/123 „Report on video quality assessment”(Załącznik 3)
•
do ITU-R SG6 Doc 6C?TEMP/78 „Liaison statement to video quality export group”
(Załącznik 4)
4
Wnioski
•
Głównymi problemami znajdującymi się w planach prac Komisji SG9 ITU-T i SG6
ITU-R są standardy, systemy i transmisja analogowych i cyfrowych sygnałów
telewizyjnych i radiofonicznych, telewizja interaktywna, usługi multimedialne w
telewizji, transmisja sygnałów cyfrowych przy wykorzystaniu różnych protokołów
transmisyjnych oraz subiektywna i obiektywna ocena jakości obrazu w powyższych
systemach, co leży w tematyce prowadzonych w Centralnym Laboratorium
Badawczym projektów i prac badawczych (Np ocena jakości obrazu przesyłanego
przez Internet );
•
Udział w posiedzeniach ITU-R i ITU-T zapewnia dostęp do najnowszych trendów
wiedzy w zakresie telekomunikacji i radiokomunikacji, nigdzie dotychczas
niepublikowanych, które zostaną wykorzystane w wykonywanych projektach i
badaniach laboratoryjnych.
•
Opracowywanie dokumentów merytorycznych i zgłaszanie ich jako wkłady
Administracji Polskiej podnosi jej prestiż we władzach ITU;
•
Zgłoszone dokumenty jako wkłady Administracji polskiej spotkały się z dużym
zainteresowaniem ; Zalecenie J245 zostało przyjęte w ramach ITU-T, wydrukowane i
umieszczone w zbiorze obowiązujących Zaleceń, natomiast projekt Zalecenia
zgłoszony do ITU-R jest przewidziany do przyjęcia na następnym posiedzeniu,
•
Udział dr A. Karwowskiej w pracach ITU cieszy się dużym uznaniem, o czym
świadczy
- w ITU-R SG6 powołanie na okres dwuletni do pełnienia funkcji Sprawozdawcy
(Rapporteur) SWG1 zajmującego się zagadnieniami oceny jakości obrazu i
współpracy z VQEG,
9
- w ITU-T SG9 przedłużenie mandatu Sprawozdawcy (Rapporteur) Programu Studiów
Q/2 dotyczącego oceny jakości.
- przyznanie dyplomu „ Certificate of apreciation”za pracę w okresie poprzednich
dwóch lat.
•
Biorac powyższe pod uwagę udział dr A. Karwowskiej w pracach ITU jest niezbędny
z punktu widzenia Administracji Polskiej, ponieważ ponadto;
−
jest ona jedyna osobą z Polski pełniącą funkcje w ITU-R i ITU-T, wybraną zarówno
ze względów merytorycznych, jak i z „klucza” jako przedstawicielka Europy;
−
przerwa w pełnieniu przez nią tej funkcji spowoduje automatycznie utratę przez
Polskę udziału we władzach ITU, gdyż miejsce to zostanie zajęte przez specjalistę,
przedstawiciela innego kraju Europy posiadającego długi (co najmniej 10 letni) staż
w pracach ITU, a w szczególności w pracach ITU-T SG9..
−
Uwzględniając ciążące na dr inż. A. Karwowskiej obowiązki, wynikające z
pełnionych przez nią funkcji należy przewidzieć kontynuację pracy w
dotychczasowym zakresie.
Wykaz Załączników
1. Sprawozdanie z posiedzenia ITU-R SG6 w Genewie – maj 2008;
2. ITU-R Doc 6C/124 “BT [ASSESS]: Subjective assessment method of picture
quality delivered to the home over broadband IP networks”(Poland);
3. ITU-R Doc 6C/123 „Report on video quality assessment”(Rapporteur for video
quality assessment WP6C),
4. ITU-R Doc 6C?TEMP/78 „Liaison statement to video quality export group”
(Rapporteur for video quality assessment WP6C),
5. Sprawozdanie z posiedzenia ITU-R WP6C w Genewie –październik 2008;
6. ITU-T Recommendation J.245” Subjective assessment method of picture quality in
the home”,
7. Sprawozdanie z posiedzenia ITU-T SG9 w Genewie – maj 2008;
8. ITU-T Doc COM9-C207 Report on experimental results of picture quality assessed
in the home
9.. Sprawozdanie z posiedzenia ITU-T SG9 w Atlancie, USA, wrzesień 2008.
10
11