docprogram ochrony środowiska dla gminy miasta ozorkowa
download 
Reklamacja Transkrypt
program ochrony środowiska dla gminy miasta ozorkowa
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA NA LATA GMINY MIASTA OZORKOWA 2009÷2012 Z PERSPEKTYWĄ DO 2016 R. (AKTUALIZACJA PROGRAMU PRZYJĘTEGO UCHWAŁĄ NR XXIX/243/2004 Z 25 LISTOPADA 2004 R) październik 2008 r SPIS TREŚCI: 1. WPROWADZENIE................................................................................................................ 1 1.1. PODSTAWA WYKONANIA PRACY ......................................................................................... 1 1.2. CEL I ZAKRES PRACY ........................................................................................................ 1 1.3. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA WYNIKAJĄCE Z INNYCH DOKUMENTÓW2 1.3.1. Polityka ekologiczna państwa .................................................................................... 2 1.3.2. Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015 ......................................................................................... 3 1.3.3. Program ochrony środowiska dla powiatu zgierskiego .............................................. 5 1.3.4. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miasta Ozorkowa .................................................................................................................. 7 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY MIASTA OZORKOWA ........................................ 9 2.1. POŁOśENIE GMINY ............................................................................................................ 9 2.2. STRUKTURA LUDNOŚCIOWA I OSADNICZA............................................................................ 9 2.3. DANE FIZJOGRAFICZNE ................................................................................................... 11 2.4. BUDOWA GEOLOGICZNA I SUROWCE MINERALNE ............................................................... 12 2.5. STRUKTURA GLEBOWA.................................................................................................... 12 2.6. HYDROGRAFIA ............................................................................................................... 14 2.7. STRUKTURA GOSPODARCZA ............................................................................................ 15 3. DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY ............................................... 17 3.1. JAKOŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH ................................................................................. 17 3.2. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH ........................................................................................... 20 3.3. WODA DLA CELÓW KOMUNALNYCH ................................................................................... 21 3.4. GOSPODARKA ŚCIEKOWA ................................................................................................ 22 3.5. ZAGROśENIE POWODZIOWE I MAŁA RETENCJA ................................................................... 24 3.6. JAKOŚĆ POWIETRZA ....................................................................................................... 25 3.7. ZASOBY PRZYRODNICZE ................................................................................................. 31 3.8. JAKOŚĆ GLEB ................................................................................................................ 32 3.9. GOSPODARKA ODPADAMI ................................................................................................ 33 3.10. KLIMAT AKUSTYCZNY ...................................................................................................... 35 3.11. OCENA MOśLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII NA TERENIE GMINY . 37 4. PROBLEMY I ZAGROśENIA ............................................................................................. 40 5. CELE I PRIORYTETY EKOLOGICZNE NA LATA 2009-2012 Z PERSPEKTYWĄ DO 2016 ROKU ........................................................................................................................................ 41 5.1. OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH ....................................................... 41 5.2. MAŁA RETENCJA ............................................................................................................ 42 5.3. OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ..................................................................... 42 5.4. OCHRONA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ........................................................................... 43 5.5. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ........................................................................................ 43 5.6. GOSPODARKA ODPADAMI ................................................................................................ 44 5.7. OCHRONA KLIMATU AKUSTYCZNEGO ................................................................................ 44 6. RODZAJ I HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROEKOLOGICZNYCH NA LATA 2009 – 2012 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016 .......................................................................................... 44 7. EDUKACJA EKOLOGICZNA .............................................................................................. 46 8. FINANSOWANIE ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA ................................. 50 8.1. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ – NARODOWY, WOJEWÓDZKIE, POWIATOWE I GMINNE ............................................................................................................... 50 8.2. FUNDACJA EKOFUNDUSZ................................................................................................ 54 8.3. MECHANIZM FINANSOWY EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO I NORWESKI MECHANIZM FINANSOWY ........................................................................................................... 55 8.4. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO ............................................... 56 8.5. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY W OJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA 2007 - 2013 (RPOWŁ)................................................................................................................................ 57 8.6. PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW W IEJSKICH ................................................................... 59 8.7. BANK OCHRONY ŚRODOWISKA........................................................................................ 60 9. WDRAśANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU................................................. 61 10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNY ................................................. 63 11. LITERATURA .................................................................................................................. 65 SPIS TABEL Tabela 1 Wskaźnik demograficzne dla Gminy Miasta Ozorkowa w 2007 roku (wg GUS) ......... 11 Tabela 2 Lokalizacja punktów pomiarowo – kontrolnych (wg WIOŚ w Łodzi)............................ 17 Tabela 3 Klasyfikacja wód powierzchniowych ........................................................................... 18 Tabela 4 Klasyfikacja jakości wód rzeki Bzura na terenie miasta (wg WIOŚ w Łodzi) ............... 19 Tabela 5 Charakterystyka punktu pomiarowo-kontrolnego w poziomie wodonośnym kredy górnej (wg WIOŚ w Łodzi) .......................................................................................... 21 Tabela 6 Ilość pobranej wody (wg GUS).................................................................................... 22 Tabela 7 Ilość ścieków i ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych z oczyszczalni ścieków Ozorkowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego (wg GUS)........................................ 23 Tabela 8 Ilości ścieków i ładunki zanieczyszczeń odprowadzane poprzez wyloty komunalne z terenu gminy miasta Ozorków w latach 1993 – 2006 (wg WIOŚ) ............................... 24 Tabela 9 Podmioty, które odprowadzają ścieki do wód na terenie miasta (wg Urządu Marszałkowskiego w Łodzi) ........................................................................................ 24 Tabela 10 Ilość gazów i pyłów wyemitowana do powietrza przez podmioty korzystające ze środowiska (wg Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi). ................................................. 26 Tabela 11 StęŜenie średnioroczne dwutlenku siarki [µg/m3] w latach 2002-2006 (wg WIOŚ) ... 27 Tabela 12 StęŜenie średnioroczne PM10 w latach 2003-2006 w stacji przy ul. Wigury 1 (wg WIOŚ) ......................................................................................................................... 28 Tabela 13 Klasy stref i wymagane działania w zaleŜności od poziomów stęŜeń zanieczyszczenia ........................................................................................................ 29 Tabela 14 Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna dokonana z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia na terenie powiatu zgierskiego (wg WIOŚ w Łodzi) .................................................................................. 30 Tabela 15 Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna dokonana z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin na terenie powiatu zgierskiego (wg WIOŚ w Łodzi) .................................................................................. 30 Tabela 16 Powierzchnia lasów leŜących na terenie Gminy Miasta Ozorkowa (wg GUS) .......... 31 Tabela 17 Tereny zieleni na terenie miasta w 2007 roku (wg GUS) .......................................... 32 Tabela 18 Ilość odpadów zebranych selektywnie na terenie miasta (wg UM Ozorków) ............ 34 .Tabela 19 Drogi powiatowe przebiegające przez Ozorków (wg UM Ozorków) ......................... 36 Tabela 20 Harmonogram działań proekologicznych na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 ............................................................................................................................ 44 Tabela 21 Wskaźniki monitoringu realizacji Planu gospodarki odpadami dla miasta Ozorków.. 62 SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1 PołoŜenie Gminy Miasta Ozorkowa na tle powiatu zgierskiego. .............................. 10 Rysunek 2 Struktura ludności wg grup wieku w 2007 roku (GUS 2007) .................................... 10 Rysunek 3 Główne zbiorniki wód podziemnych i strefy ich ochrony .......................................... 15 Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 1. Wprowadzenie Program ochrony dla środowiska Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009-2012 z perspektywą do 2016 został sporządzony jako realizacja zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz.U. 2008 Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). Zgodnie z art. 17 ust. 1 ww. ustawy organ wykonawczy gminy w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza gminny program ochrony środowiska. Program ochrony środowiska przyjmuje się na 4 lata z tym, Ŝe przewidziane w nim działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata. Pierwszy Program ochrony środowiska Gminy Miasta Ozorkowa przyjęty został Uchwałą Nr XXIX/243/04 Rady Miejskiej w Ozorkowie z dnia 25 listopada 2004 roku. Program ochrony środowiska dla gminy miasta Ozorków na lata 2009-2012 stanowi realizację załoŜeń Polityki ekologicznej państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014 z uwzględnieniem wytycznych przedstawionych w Programie Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015. 1.1. Podstawa wykonania pracy Podstawą formalno – prawną niniejszego opracowania jest umowa nr 1 zawarta 20 października 2008 roku pomiędzy Gminą Miasta Ozorkowa i Biurem Projektów Ochrony Środowiska ATMO-ex Sp. z o.o. z Łodzi. 1.2. Cel i zakres pracy Celem Programu ochrony środowiska dla miasta Ozorków jest określenie polityki zrównowaŜonego rozwoju gminy, która ma z kolei stanowić realizację Polityki ekologicznej państwa w skali lokalnej. Program ochrony środowiska wskazuje cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia zaplanowanych celów, w tym mechanizmy ekonomiczne i środki finansowe. Opracowanie zawiera: ogólną charakterystykę gminy, diagnozę stanu środowiska, określone problemy i zagroŜenia występujące na terenie gminy, cele i priorytety ekologiczne, harmonogram realizacji działań proekologicznych, zagadnienia związane z edukacją ekologiczną, sposoby finansowania zadań w zakresie ochrony środowiska, sposób wdraŜania i system monitoringu realizacji Programu. Zagadnienia te ujęto w kolejnych częściach opracowania. -1- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 1.3. Uwarunkowania w zakresie ochrony środowiska wynikające z innych dokumentów 1.3.1. Polityka ekologiczna państwa Podstawowym i najwaŜniejszym dokumentem krajowym w zakresie ochrony środowiska jest Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014. Jest to projekt dokumentu będący aktualizacją Polityki ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010. Polityka ekologiczna państwa opiera się na konstytucyjnej zasadzie zrównowaŜonego rozwoju, dlatego jej zalecenia muszą być uwzględniane we wszystkich dokumentach strategicznych oraz programach, których realizacja moŜe mieć wpływ na stan środowiska. W praktyce oznacza to, Ŝe wiele jej celów będzie osiągane tylko wtedy i w takim zakresie, w jakim zostały one uwzględnione w tych strategiach. Nakłada to na wszystkie instytucje publiczne obowiązek dbałości o stan środowiska przyrodniczego, co jest zgodne z wymaganiami art. 74 Konstytucji RP. Główne załoŜenia Polityki ekologicznej państwa to: −ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne uŜytkowanie zasobów przyrody: ochrona przyrody i krajobrazu - zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego państwa wymaga utrzymania bądź przywracania róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej do właściwego stanu, ochrona i zrównowaŜony rozwój lasów - wzbogacanie i racjonalne uŜytkowanie zasobów leśnych jest niezbędnym elementem działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego kraju, ochrona gleb - realizowane w tym zakresie działania obejmują: ochronę zasobów gleb uŜytkowanych przyrodniczo, ochronę gleb przed erozją, dewastacją i zanieczyszczeniem chemicznym, rekultywację oraz utrzymywanie lub przywracanie glebie odpowiedniej jakości umoŜliwiającej zdrową produkcję roślinną, ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych, biotechnologie i organizmy zmodyfikowane genetycznie, −zrównowaŜone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii: materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość gospodarki zasoby surowców naturalnych dla potrzeb przemysłu i energetyki ulegają stopniowo zmniejszeniu, w takiej sytuacji koniecznością jest wzrost efektywności wykorzystania wody, materiałów i energii w produkcji, rolnictwie i bytowaniu człowieka, wykorzystanie energii odnawialnej, kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią, -2- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 −środowisko i zdrowie, dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego - ograniczenie i zapobieganie środowiskowym zagroŜeniom zdrowia jest niezbędnym elementem zarówno polityki ekologicznej państwa jak i polityki ochrony zdrowia obywateli: jakość wód - celem Polityki ekologicznej Polski do 2010 roku w zakresie gospodarki wodnej jest osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód tak pod względem jakościowym jak i ilościowym, zanieczyszczenie powietrza - Polska jest obecnie w fazie wprowadzania do prawa krajowego nowych norm jakości powietrza i emisji zanieczyszczeń, gospodarka odpadami - działania w zakresie ochrony środowiska przed zagroŜeniem spowodowanym przez odpady rozpoczynają się od zapobiegania ich powstawaniu, redukcji ich ilości i zmiany tych bardziej szkodliwych na mniej groźne, zagospodarowanie odpadów obejmuje ich odzysk i unieszkodliwianie. chemikalia w środowisku - ogromne znaczenie w polityce ekologicznej państwa ma wprowadzenie pełnej kontroli zagroŜeń dla środowiska związanych z wytwarzaniem, przetwarzaniem, dystrybucją, składowaniem oraz stosowaniem chemikaliów, powaŜne awarie przemysłowe - obejmują skutki dla środowiska w wyniku awarii przemysłowych i transportowych z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych, oddziaływanie hałasu - głównym celem w zakresie ochrony przed hałasem jest zmniejszenie skali naraŜenia mieszkańców na nadmierny, ponadnormatywny poziom hałasu, oddziaływanie pól elektromagnetycznych – ograniczanie negatywnego oddziaływania pól elektromagnetycznych. −przeciwdziałanie zmianom klimatu - zagroŜenia wynikające ze zmian klimatu spowodowanych działalnością człowieka tak dla środowiska naturalnego jak i dla gospodarki spowodowały, Ŝe rozpoczęto działania w celu zapobiegania pogłębianiu się tych zmian oraz redukcji ich niekorzystnego wpływu. Dla osiągnięcia powyŜszych celów zostały określone priorytety i zadania jak równieŜ kierunki działań podejmowanych w latach 2007 – 2010 i 2011 – 2014. 1.3.2. Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015 Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008 -2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015 został przyjęty Uchwałą Nr XXIII/549/08 Sejmiku Województwa Łódzkiego w dniu 31 marca 2008 roku. Wskazuje cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i haromonogram -3- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia zaplanowanych celów wraz z określeniem mechanizmów ekonomicznych i środków finansowych. Program składa się dwóch części: diagnozy stanu środowiska i koncepcji programowej. Na podstawie diagnozy stanu oraz w oparciu o kryteria o charakterze ekologicznym i prawno – ekonomicznym w koncepcji programowej wskazano 10 priorytetów ekologicznych waŜnych dla poprawy stanu środowiska województwa łódzkiego. Celem nadrzędnym Programu jest poprawa warunków Ŝycia mieszkańców poprzez poprawę jakości środowiska, likwidację zaniedbań w jego ochronie a takŜe racjonalne gospodarowanie jego zasobami. Celem podstawowym Programu jest „Ochrona i poprawa stanu środowiska”, natomiast za cele uzupełniające uznano: −I przeciwdziałanie pozostałym zagroŜeniom pochodzenia antropogenicznego, −II podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa. W ramach celu podstawowego wyróŜniono pięć priorytetów, którym przyporządkowano określone działania: priorytet I – cel - ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych wraz z poprawą ich jakości oraz ochrona przed powodzią, grupy działań: −racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i zapewnienie dobrej jakości wody pitnej, −ochrona przed zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych i obszarowych, −ochrona przed powodzią i skutkami suszy. priorytet II – cel - ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją, grupy działań: −ochrona gleb uŜytkowanych rolniczo przed degradacją, −rekultywacja terenów zdegradowanych. priorytet III - cel - ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz wzrost lesistości, grupy działań: −ochrona róŜnorodności biologicznej, −ochrona i zwiększanie zasobów leśnych, −objęcie ochroną prawną obszarów i obiektów o największych walorach przyrodniczych. priorytet IV – cel – racjonalna gospodarka odpadami, grupy działań: −ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów, −eliminowanie uciąŜliwości związanych z niewłaściwym postępowaniem z odpadami. priorytet V - cel poprawa jakości powietrza, grupy działań: -4- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 −ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze punktowych, źródeł liniowych i powierzchniowych, −wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii, −zwiększenie wykorzystania gazu ziemnego w przemyśle i gospodarce komunalnej. W ramach celu uzupełniającego I wyróŜniono cztery priorytety, tj.: priorytet VI - cel redukcja emisji ponadnormatywnego hałasu, działanie: −ochrona przed hałasem komunikacyjnym. priorytet VII - cel ograniczenie moŜliwości wystąpienia powaŜnych awarii, grupy działań: −ograniczenie skutków awarii przemysłowych i chemicznych, −zapobieganie i ograniczenie skutków awarii związanych z przewozem materiałów niebezpiecznych szlakami drogowymi i kolejowymi. priorytet VIII - cel - utrzymanie obowiązujących standardów w zakresie promieniowania elektromagnetycznego, działanie: −zachowanie stref bezpieczeństwa przy lokalizacji obiektów emitujących promieniowanie elektromagnetyczne. priorytet IX – cel - racjonalizacja wykorzystania materiałów i surowców, grupy działań: −zmniejszenie materiałochłonności produkcji, −racjonalna eksploatacja kopalin. W ramach celu uzupełniającego II wyróŜniono jeden priorytet: priorytet X - cel - kształtowanie postaw ekologicznych, grupy działań: −edukacja ekologiczna, −upowszechnianie informacji o środowisku. Poszczególne grupy charakterystykę i opis monitorujących oraz działań we wszystkich działania, propozycję oczekiwane rezultaty. priorytetach wskaźników W zawierają monitorowania, harmonogramie działań ogólną jednostek długo – i krótkoterminowych określono zadania niezbędne do realizacji wyznaczonych priorytetów i celów ekologicznych na terenie województwa łódzkiego. 1.3.3. Program ochrony środowiska dla powiatu zgierskiego Rada Powiatu Zgierskiego Uchwałą nr XXII/166/04 z dnia 27 lutego 2004 roku przyjęła Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego, którego celem jest kompleksowe i efektywne zarządzanie ochroną środowiska na terenie powiatu. Dokument ten ma zapewnić niezbędną koordynację działań proekologicznych we wszystkich gminach powiatu. -5- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 NajwaŜniejsze cele przedstawione w Programie to: w zakresie ochrony przyrody: −usunięcie lub zmniejszenie zagroŜeń powodujących zanikanie lub ograniczających wzrost róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej; −osiągnięcie społecznej akceptacji dla zachowania całości spuścizny przyrodniczej i kulturowej; −sukcesywne rozszerzanie zasięgu prawnej ochrony obszarów o kluczowym znaczeniu dla zachowania bioróŜnorodności. w zakresie ochrony surowców mineralnych: − oszczędne i racjonalne korzystanie z zasobów kopalin; −zminimalizowanie niekorzystnych skutków eksploatacji; poprawa stanu środowiska zmienionego w wyniku działalności wydobywczej; −kontynuacja ochrony perspektywicznych obszarów występowania surowców mineralnych oraz wspieranie rozwoju prac poszukiwawczych. w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego: −dalszą poprawę jakości powietrza atmosferycznego; −osiągnięcie norm emisyjnych, wymaganych przez przepisy Unii Europejskiej. w zakresie ochrony przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym: − obniŜenie natęŜenia hałasu do wartości dopuszczalnych, określonych w przepisach ochrony środowiska; −kontrola wielkości natęŜeń pól elektromagnetycznych oraz utrzymanie bieŜącego niskiego poziomu środowisku promieniowania. w zakresie gospodarki wodnej: −poprawa jakości wód powierzchniowych oraz utrzymanie osiągniętego stanu czystości; −zapewnienie zaopatrzenia mieszkańców w odpowiednią ilość wody pitnej dobrej jakości; −ochrona wód podziemnych przed jakościową oraz ilościową degradacją; −zwiększenie −zmiana zasobów wodnych powiatu; sposobu gospodarowania zasobami wodnymi na zarządzanie w układzie zlewniowym. w zakresie ograniczenia przed wystąpieniem powaŜnych awarii przemysłowych: −wprowadzenie systemu zarządzania chemikaliami słuŜącego skutecznemu zapobieganiu awariom przemysłowym; -6- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 −zmniejszanie negatywnych skutków dla środowiska w przypadku wystąpienia awarii. w zakresie ochrony zasobów leśnych: −prowadzenie wielokierunkowej, zgodnej z zasadami zrównowaŜonego rozwoju gospodarki leśnej. w zakresie edukacji ekologicznej: −wzrost świadomości ekologicznej wszystkich grup społeczeństwa, a w szczególności wykształcenie nawyków dbałości o stan środowiska i oszczędnego korzystania z jego zasobów; −utworzenie ogólnie dostępnego systemu informacji o środowisku obejmującego wszystkie jednostki zajmujące się problematyką ochrony środowiska. Realizacji określonych celów słuŜyć mają działania, które zostały określone w Programie. 1.3.4. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Miasta Ozorkowa Uchwałą Nr XL/381/2002 Rada Miasta Ozorków 25 kwietnia 2002 roku zatwierdziła Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Ozorkowa. Studium jest elementem strategicznej polityki rozwoju miasta Ozorków. W Studium jako podstawowe załoŜenie przyjęto zapewnienie warunków utrzymania równowagi przyrodniczej, racjonalną gospodarkę wszelkimi zasobami przyrodniczymi środowiska, ochronę walorów krajobrazowych oraz warunków klimatyczno-zdrowotnych zgodnie z konstytucyjna zasadą zrównowaŜonego rozwoju. Za główne kierunki polityki przestrzennej w zakresie ochrony i kształtowania środowiska uznano: bezwzględną ochronę wszelkich wartości przyrodniczych w mieście, renaturyzację doliny Bzury, ochronę zasobów wód podziemnych, wzmocnienie potencjału biologicznego miasta, odnowę powietrza i zabezpieczenie przed hałasem. W Studium za niezbędne działania uznaje się: − realizacje programów budowy kanalizacji sanitarnej, − bezwzględny zakaz odprowadzania ścieków komunalnych i przemysłowych do wód powierzchniowych i gruntu, − likwidację „dzikich wysypisk śmieci”, -7- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − określenie programu przeciwdziałania wylewom rzek, zwiększenie obszarów malej retencji wód poprzez powstanie nowego zbiornika na rzece Starówce, na północ od obecnie istniejącego, − doprowadzenie do uzyskania co najmniej II klasy czystości wód rzeki Bzury i Starówki oraz innych cieków, − ochronę obszarów leśnych oraz zadrzewień, w tym parków miejskich, z jednoczesnym ich uporządkowaniem i zapewnieniem fachowej pielęgnacji, zadrzewień przydroŜnych oraz śródpolnych, zieleni łąkowej i zieleni w dolinach cieków, − utworzenie Ozorkowskiego Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego w południowej części miasta w obszarze występowania rzadkich gatunków storczyków, − odkrycie kanału wodnego „przekora” po zachodniej stronie doliny Bzury i stworzenie wzdłuŜ tego kanału zieleni niskiej, urządzonej w taki sposób, aby jej układ nie zakłócał przepływu mas powietrza, − doprowadzenie do pełnej rekultywacji zdegradowanych gruntów, − adaptacje i ochronę zadrzewień przyulicznych, rozwijanie systemów zieleni na terenach osiedlowych, − wprowadzenie zieleni izolacyjnej wzdłuŜ tras komunikacyjnych. -8- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 2. Ogólna charakterystyka Gminy Miasta Ozorkowa 2.1. PołoŜenie gminy Gmina Miasta Ozorkowa połoŜona jest w centralnej Polsce w województwie łódzkim i wchodzi w skład powiatu zgierskiego. Jest gminą miejską, której całkowita powierzchnia (wg GUS) wynosi 15 km2 (1 546 ha). Stanowi to prawie ok. 1,8% powierzchni powiatu zgierskiego. Gmina Miasta Ozorkowa połoŜona jest w północnej części województwa łódzkiego i stanowi olbrzymie zaplecze dla aglomeracji łódzkiej. Sąsiaduje z gminą Parzęczew, gminą Zgierz i gminą Ozorków. Miasto połoŜone jest na wysokości 122 – 156 m n.p.m. nad rzeką Bzurą. Posiada bardzo dobre połączenia komunikacyjne z Łodzią a bliskie połoŜenie obu miast daje moŜliwość wykorzystania potencjału gospodarczego, naukowego i oferty kulturalnej. Gmina Miasto Ozorków połoŜona jest przy drodze krajowej nr 1 relacji Gdańsk – Łódź – Cieszyn oraz w pobliŜu nowobudowanej autostrady A2 (3km do węzła “Emila”) łączącej wschód i zachód Polski (Świecko – Poznań – Łódź – Warszawa - Kukuryki), co stwarza dobre powiązania komunikacyjne z obszarem Polski i Europy. PołoŜenie to zwiększa szansę rozwoju miasta i daje moŜliwości rozwoju nowych rodzajów działalności gospodarczej (usługi gastronomiczno – hotelarskie) oraz usług związanych z obsługą ruchu tranzytowego (usługi logistyczne, usługi motoryzacyjne, punkty odpraw celnych itp.). Na rysunku 1 przedstawiono połoŜenie Gminy Miasta Ozorkowa na tle powiatu zgierskiego. 2.2. Struktura ludnościowa i osadnicza Wg danych GUS na dzień 31.12.2007 roku ludność gminy miasta Ozorków wynosiła 20 445 mieszkańców (wg faktycznego miejsca zamieszkania). Na terenie Gminy Miasta Ozorkowa w 2007 roku, wg faktycznego miejsca zamieszkania, było 20 480 osób w tym 9 447 męŜczyzn i 10 968 kobiet (dane GUS). W ostatnich latach istnieje tendencja spadku liczby ludności Na rysunku 2 przedstawiono strukturę ludności wg grup wieku. -9- Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Rysunek 1 PołoŜenie gminy miasta Ozorków na tle powiatu zgierskiego. 1 800 1 600 1 400 liczba 1 200 1 000 800 600 400 200 grupy wie ku Rysunek 2 Struktura ludności wg grup wieku w 2007 roku (GUS 2007) - 10 - 85 i więcej 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 0 Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Na terenie miasta w 2007 roku najwięcej osób było w przedziale wieku 25-29 i 50-54. W tabeli nr 1 przestawiono strukturę demograficzna na terenie miasta. Tabela 1 Wskaźnik demograficzne dla gminy miasta Ozorkowa w 2007 roku (wg GUS) Wskaźnik obciąŜenia demograficznego ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 53,0 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym osoba ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 98,3 26,3 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym % 17,5 w wieku produkcyjnym % 65,4 w wieku poprodukcyjnym % 17,2 ludność na 1 km2 osoba 1 322 kobiety na 100 męŜczyzn osoba 116 para 6,8 urodzenia Ŝywe na 1000 ludności osoba 9,4 zgony na 1000 ludności osoba 13,6 przyrost naturalny na 1000 ludności osoba -4,2 Ludność wskaźniki modułu gminnego małŜeństwa na 1000 ludności Na terenie gminy miasta Ozorków 3 967 osoby są zatrudnione i 1 496 osób jest zarejestrowanych jako osoby bezrobotne w 2007 roku – wg danych GUS. Na terenie miasta występuje zabudowa jedno jak i wielorodzinna. Wg powszechnego spisu rolnego z 2002 roku, na terenie Gminy Miasta Ozorkowa było 482 gospodarstw rolnych, w tym 166 gospodarstw powyŜej 1 ha uŜytków rolnych. W 2005 roku powierzchnia uŜytków rolnych zajmowała 744 ha. 2.3. Dane fizjograficzne Miasto połoŜone jest (podział J. Kondrackiego) w strefie Nizin Środkowopolskich, w zasięgu mezoregionu Wysoczyzna Łaska. Zgodnie z podziałem podłódzkiego obszaru na krainy geograficzne odpowiada to obszarowi Pagórków Ozorkowskich. Pagórki Ozorkowskie są charakterystyczną terenową formą północnej części Wysoczyzny Łaskiej. Wysoczyzna ta opada łagodnie ku północy w kierunku szerokiej pradoliny warszawsko-berlińskiej, której dnem płynie Bzura ku Wiśle. Pagórki Ozorkowskie są ostatnim akcentem całego zespołu krain związanych - 11 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 z Garbem Łódzkim. Na północ od Linii Poddębice-Ozorków-Głowno teren wyraźnie zaczyna się obniŜać w kierunku dna pradoliny i staje się mało urozmaicony. Najwyraźniejszym i szczególnie charakterystycznym elementem rzeźby terenu w mieście jest mająca przebieg południkowy dolina rzeki Bzury. Rozcina ona Pagórki Ozorkowskie na część zachodnią i wschodnią. Górne krawędzie doliny w południowej części miasta uformowane są na wysokości 156,25 m n.p.m. po zachodniej stronie doliny Bzury, a po stronie wschodniej tejŜe doliny na wysokości 155 m n.p.m. Dno doliny w północnej części miasta znajduje się na poziomie 122,5 m n.p.m. Obszar Ozorkowa objęty jest wpływami cech charakterystycznych dla swego połoŜenia geograficznego leŜąc w regionie zaliczanym do typu klimatów „Krainy Wielkich Dolin". Roczna suma opadów wynosi 500-550 mm, co ma istotny wpływ na zasoby wód powierzchniowych, stosunki wodne, a takŜe na wilgotność powietrza i jego oczyszczanie. 2.4. Budowa geologiczna i surowce mineralne Zewnętrzną powłokę obszaru geologicznego gminy miasta Ozorków tworzą polodowcowe utwory czwartorzędowe. Dominują tu osady plejstoceńskie związane z ostatnim postojem na tym obszarze lądolodu (tzw. Stadium Warty, zlodowacenie środkowopolskie).Osady tego okresu stanowią gliny zwałowe, Ŝwiry, piaski lodowcowe, piaski i drobne Ŝwiry wodno – lodowcowe będące kopalinami pospolitymi – są to główne surowce mineralne występujące na omawianym terenie. W zachodniej części miasta ciągłą pokrywą występuje glina zwałowa, która jest przykryta stosunkowo cienką warstwa piasków i Ŝwirów. Glina zwałowa duŜymi płatami występuje we wschodniej i północnej części miasta. Pomiędzy łatwo występującymi utworami gliniastymi w części wschodniej dominują piaski, Ŝwiry oraz piaski ze Ŝwirem pochodzenia fluwioglacjalnego. Utwory gliniaste, piaszczyste i Ŝwirowe związane są z zanikiem lądolodu warciańskiego. Na terenie gminy Ozorkowa występują równieŜ liczne samowypływy wód termalnych pochodzących z pokładów jurajskich i kredowych. Wody pochodzące z tych zasobów osiągają temperaturę wynoszącą 23-26 °C. 2.5. Struktura glebowa Największy wpływ na jakość gleby ma budowa geologiczna, rzeźba litologia oraz warunki wodne występujące na danym obszarze. Charakter gleb determinuje rodzaj materiału skalnego budującego podłoŜe. Wychodniom piasków i Ŝwirów odpowiadają gleby o niskich klasach przydatności rolniczej. Na obszarach gdzie dominują gliny zwałowe, iły oraz Ŝwiry i piaski - 12 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 lodowcowe a takŜe piaski i drobne Ŝwiry wodno-lodowcowe wykształciły się strefy lepszych gleb, o wyŜszych klasach kompleksów przydatności rolniczej i wyŜszych klasach bonitacyjnych. Pod względem typogenetycznym w Ozorkowie wyróŜnić moŜna: − gleby pochodzenia mineralnego, wytworzone z piasków, glin oraz pyłów: o gleby pseudobielicowe, o gleby brunatne, o czarne ziemie, o mady − gleby bagienne, − mursze, − torfy, − gleby mułowo-torfowe. Gleby te wytworzyły się na terenie miasta na następujących skałach macierzystych: − glinach moreny dennej, − utworach wodnolodowcowych (piaskach i pyłach), − utworach aluwialnych (piaskach), − utworach organicznych (murszach, torfach i utworach torfowo-mułowych). We wschodniej części miasta dominują gleby rdzawe (skrytobielicowe i bielicowe), wytworzone na piaskach luźnych. W części zachodniej występują gleby brunatne właściwe i brunatne wyługowano wytworzone z glin zwałowych i lekkich piasków leŜących na glinach. Na obszarze Ozorkowa występują równieŜ gleby towarzyszące dolinom rzek a takŜe gleby hydromorficzne. Na terenach leśnych występują gleby pochodzenia lodowcowego - piaski luźne, a najczęściej występującym tu typem gleby są bielicowe o róŜnym stopniu bielicowania. Występujące na obszarze Ozorkowa gleby znajdują się w róŜnych kompleksach rolniczej przydatności. Kompleksy te obejmują zespoły gleb, które wykazują zbliŜone właściwości rolnicze i mogą być podobnie uŜytkowane. WyróŜnienie kompleksów rolniczej przydatności pozwala na odpowiedni dobór roślin uprawnych. Na terenie miasta największy udział w uŜytkach rolniczych stanowią kompleksy: − Ŝytni - bardzo słaby (około 350 ha) − Ŝytni – słaby (około 350 ha) − Ŝytni - dobry (około 200 ha) − Ŝytni - bardzo dobry (około 200 ha) - 13 - następujące Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Obszar uŜytków zielonych zakwalifikowany został jako :uŜytki zielone - średnie i uŜytki zielone Gleby bardzo dobre i dobre (11-IV) stanowią 57,9 % powierzchni gruntów ornych w mieście, jednakŜe rolnicze wykorzystanie gruntów jest ograniczone głównie z uwagi na ich rozmieszczenie. 2.6. Hydrografia Warunki środowiska przyrodniczego, zwłaszcza klimat, budowa geologiczna i rzeźba terenu, zadecydowały o charakterze stosunków wodnych na terenie Ozorkowa. Hydrologicznie jest to obszar zlewni Wisły. Teren miasta zawiera się w naturalnej zlewni rzeki Bzury. Przepływające przez miasto rzeki mają przewaŜnie przebieg południkowy. Głównymi ciekami wodnymi na terenie Ozorkowa są: − Bzura, − Rów o nazwie zwyczajowej „Starówka”, − Kanał otwarty wód deszczowych „Przekora”. Rzeka Bzura wpływa na teren Ozorkowa od strony południowej w rejonie ulicy Wodnej, na wysokości 127,5 m n.p.m. Następnie kieruje się ku północy i północnemu-zachodowi. Granicę miasta opuszcza w rejonie ulicy Młynarskiej i zakładu ZPB MORFEO S.A, na wysokości 122,5 m n.p.m. Przez miasto Bzura płynie na długości 3,5 km i jest teŜ na tym odcinku uregulowana. Jej średni przepływ wynosi 1,5 m/s, a średni spadek 1,43%. Rów „Starówka” znajduje się w południowej części miasta. Rów Przekora jest lewobrzeŜnym dopływem rzeki Bzury. Bierze on początek na terenie Ozorkowa i w swej zlewni posiada szereg rowów otwartych zbierających wody opadowe oraz melioracyjne. Na terenie miasta znajduje się równieŜ kilka innych mniejszych cieków tworzących wyspowe obszary międzydolinne. Na obszarze gminy znajdują się piętra wodonośne czwartorzędowy, kredowy (artezyjskie i subartezyjskie) i jury górnej. Według opracowanej przez A. Kleczkowskiego mapy Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) miasto w całości połoŜone jest nad obszarem kredowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Zbiornik ten jako obszar występowania zasobnych uŜytkowych poziomów wodonośnych jest objęty strefą najwyŜszej ochrony (ONO) oraz wysokiej ochrony (OWO). Jedynie skrajny południowy fragment miasta połoŜny jest poza strefami ochrony tych wód. Rozmieszczenie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych oraz stref ich ochrony przedstawia rysunek nr 3. - 14 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Rysunek 3 Główne zbiorniki wód podziemnych i strefy ich ochrony 2.7. Struktura gospodarcza Ozorków jest ośrodkiem miejskim o charakterze administracyjno-usługowo- przemysłowym. Jako gmina miejska stanowi istotny element układu administracyjnego województwa łódzkiego i powiatu zgierskiego Wg danych GUS z 2007 roku na terenie miasta ogółem było zarejestrowanych 1 698 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze regon wg sektorów własnościowych, w tym: sektor publiczny: − podmioty gospodarki narodowej ogółem – 65, − państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego ogółem – 37 − spółki handlowe - 3 sektor − prywatny: podmioty gospodarki narodowej ogółem – 1 633, - 15 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – 1 405 − spółki handlowe – 54, − spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego – 19, − spółdzielnie – 10, − fundacje – 5, − stowarzyszenia i organizacje społeczne -24 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w 2007 roku według działalności: − leśnictwo - 30 , − przemysłu - 253, − budownictwa - ,157, − handlu - 650, − hoteli i restauracji - 42 , − transportu, gospodarki magazynowej i łączności - 90, − pośrednictwa finansowego - 71, − obsługi nieruchomości, wynajmu i prowadzenia interesów- 159, − administracja publiczna, obrona narodowa i ubezpieczenia społeczne – 5 − edukacji - 49, − ochrony zdrowia - 64, − pozostałej działalności usługowej komunalnej, socjalnej i indywidualnej -122 Na terenie miasta najwięcej podmiotów prowadzi działalność gospodarczą w handlu. Po upadku duŜych zakładów przemysłowych decydujących o strukturze produkcji tego regionu (zakłady przemysłu włókienniczego – OZPB „MORFEO” i ZPK „LATONA” SA) następuje powolna odbudowa potencjału produkcyjnego. Utworzenie Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej - Podstrefy Ozorków spowodowało uruchomienie produkcji w takich zakładach jak: Zakład Ceramiki Budowlanej „Ceramika Tubądzin II” Sp. z o.o., „SCANAQUA” Sp. z o.o. (producent wyposaŜenia sanitarnego), firma „ ORSA MOTO” sp. z o.o. (producent części i akcesoriów do pojazdów mechanicznych), firma „INTERPRINT Polska” Sp. z o.o. (producent papieru ozdobnego). Na terenie miasta działa kilka znaczących firm konfekcyjnych (TJJ- corp. Sp. z o.o., „Irpol”, „Ilva” Sp. z o.o., „Modesta”). W Gminie Miasta Ozorkowa (wg GUS z 2005r.) uŜytki rolne zajmują łącznie 744 ha, co stanowi aŜ 48,1% całkowitej powierzchni miasta. Największy udział stanowią grunty orne 570 ha (36%), łąki trwałe 105 ha (6,8%), pastwiska trwałe 56 ha (3,6%), sady 13 ha (0,8%) a pozostałe grunty i nieuŜytki 80 3ha (52,8%). - 16 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 3. Diagnoza stanu środowiska na terenie gminy 3.1. Jakość wód powierzchniowych Cały obszar Gminy Miasta Ozorkowa naleŜy do dorzecza Wisły. Przez teren gminy przepływa rzeka Bzura i kilka mniejszych cieków wodnych. Monitoring wód powierzchniowych prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi zgodnie z „Programem Państwowego Monitoringu Środowiska”. Jakość wód rzeki Bzury na terenie miasta moŜna określić na podstawie badań w dwóch punktach pomiarowych. Wykaz punktów przedstawiono w tabeli nr 2 Tabela 2 Lokalizacja punktów pomiarowo – kontrolnych (wg WIOŚ w Łodzi) Lp. punktu Lokalizacja punktu Gmina Km rzeki 1 ul. Adamówek m. Ozorków 130,5 2 Parzyce gm. Ozorków 122,3 Ocena jakości wód dokonywana jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32 poz. 284). Rozporządzenie to straciło moc prawną z dniem 1 stycznia 2005 roku, jednak główny Inspektor Ochrony Środowiska wyraził zgodę na dokonywanie oceny jakości wód na jego podstawie. Rozporządzenie to wprowadza 5 klas jakości z uwzględnieniem kategorii jakości wody A1, A2, A3 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia (Dz. U. Nr 204 poz. 1728). Klasyfikację wód powierzchniowych przedstawiono w tabeli nr 3. - 17 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Tabela 3 Klasyfikacja wód powierzchniowych Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i Rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny podziemnych, sposobu odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do prowadzenia monitoringu oraz zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód spełniają wymagania określone dla wód kategoria A1 - woda powierzchniowych wykorzystywanych wymagająca prostego woda bardzo do zaopatrzenia ludności w wodę klasa I uzdatniania fizycznego, w dobrej jakości przeznaczoną do spoŜycia, w przypadku szczególności filtracji oraz ich uzdatniania sposobem właściwym dezynfekcji dla kategorii A1, kategoria A2 - woda spełniają w odniesieniu do większości wymagająca typowego wskaźników jakości wody wymagania uzdatniania fizycznego i określone dla wód powierzchniowych chemicznego, w woda dobrej klasa II wykorzystywanych do zaopatrzenia szczególności utleniania jakości ludności w wodę przeznaczoną do wstępnego, koagulacji, spoŜycia, w przypadku ich uzdatniania flokulacji, dekantacji, filtracji, sposobem właściwym dla kategorii A2, dezynfekcji (chlorowania końcowego). kategoria A2 - woda wymagająca typowego spełniają wymagania określone dla wód uzdatniania fizycznego i powierzchniowych wykorzystywanych woda chemicznego, w do zaopatrzenia ludności w wodę klasa III zadowalającej szczególności utleniania przeznaczoną do spoŜycia, w przypadku jakości wstępnego, koagulacji, ich uzdatniania sposobem właściwym flokulacji, dekantacji, filtracji, dla kategorii A2, dezynfekcji (chlorowania końcowego). kategoria A3 - woda wymagająca wysokosprawnego spełniają wymagania określone dla wód uzdatniania fizycznego i powierzchniowych wykorzystywanych woda chemicznego, w do zaopatrzenia ludności w wodę klasa IV niezadowalającej szczególności utleniania, przeznaczoną do spoŜycia, w przypadku jakości koagulacji, flokulacji, ich uzdatniania sposobem właściwym dekantacji, filtracji, adsorpcji dla kategorii A3, na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowania, chlorowania końcowego). nie spełniają wymagań dla wód powierzchniowych wykorzystywanych klasa V woda złej jakości do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia, Ocena jakości wód dokonywana jest takŜe pod kątem oceny wskaźników eutrofizacji wód zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wraŜliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.). Za wody wraŜliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł - 18 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 rolniczych uznaje się wody zanieczyszczone oraz wody zagroŜone zanieczyszczeniem, jeŜeli nie zostaną podjęte działania ograniczające bezpośredni lub pośredni zrzut do tych wód azotanów i innych związków azotowych mogących przekształcić się w azotany, pochodzących z działalności rolniczej. Wody zanieczyszczone to: śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia i wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyŜej 50 mg 3 NO3/dm ; śródlądowe wody powierzchniowe, wody w estuariach oraz morskie wody wewnętrzne i morza terytorialnego, wykazujące eutrofizację, którą skutecznie moŜna zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu. Oceniana jest takŜe przydatność wód do bytowania ryb zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem Ŝycia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. z dnia 23 października 2002r.). Rozporządzenie określa wymagania, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem Ŝycia ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych. Dla ryb łososiowatych wymagania te są zaostrzone w stosunku do wymagań dla ryb karpiowatych. Na jakość wód rzeki Bzury na terenie miasta wpływa ilość i jakość odprowadzanych ścieków w górnej jej części. Są to przede wszystkim ścieki odprowadzane z Miejskiej Oczyszczalni Ścieków Zgierz, a takŜe ścieki z gospodarstw domowych i innych podmiotów odprowadzane w sposób niezorganizowany bez oczyszczania do wód lub ziemi. Ocenę jakości wód powierzchniowych na terenie miasta przedstawiono w tabeli nr 4 Tabela 4 Klasyfikacja jakości wód rzeki Bzura na terenie miasta (wg WIOŚ w Łodzi) Punkt pomiarowy 2004 r. 2005 r. 2006 r. ul. Adamówek w Ozorkowie IV V V Parzyce, gm. Ozorków IV V V Wg danych WIOŚ w Łodzi z 2006 roku rzeka Bzura na terenie gminy miasta Ozorków zaliczona została do V klasy czystości – wody złej jakości. Wskaźnikami decydującymi o jakości były: barwa, parametry tlenowe (BZT5), biogenne oraz mikrobiologiczne (ogólna liczba bakterii grupy coli i liczba bakterii grupy coli typy fekalnego). W porównaniu do 2005 roku większość kontrolowanych parametrów była niŜsza, jednak wskaźnik tlenowy BZT5 uzyskał wyŜsze stęŜenia niŜ w roku ubiegłym. Ocena wód pod kątem ich przydatności do bytowania i migracji - 19 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 ryb w warunkach naturalnych wykazała, Ŝe są one w tym celu nieprzydatne. Główną przyczyną takiego stanu są zbyt wysokie stęŜenia wskaźników tlenowych (BZT5) oraz biogenów (azotynów oraz fosforu ogólnego). Wskaźniki eutrofizacji wód zostały takŜe przekroczone w obu punktach przekroczone. 3.2. Jakość wód podziemnych Na terenie gminy występują poziomy wodonośne: czwartorzędowy i kredy górnej. Występuje jeszcze głębszy poziom wodonośny jury górnej. Monitoring jakości wód podziemnych na terenie miasta prowadzony jest w ramach monitoringu regionalnego przez WIOŚ w Łodzi. Ze względu na brak aktualnego rozporządzenia ocena jakości wód podziemnych dokonywana jest takŜe w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Podstawę określenia 5 klas jakości wód stanowią wartości graniczne 30 wybranych wskaźników z uwzględnieniem przepisów w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi: 1) klasa I - wody o bardzo dobrej jakości: a) wartości wskaźników jakości wody są kształtowane jedynie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w warstwie wodonośnej, b) Ŝaden ze wskaźników jakości wody nie przekracza wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi; 2) klasa II - wody dobrej jakości: a) wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na oddziaływania antropogeniczne, b) wskaźniki jakości wody, z wyjątkiem Ŝelaza i manganu, nie przekraczają wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi; 3) klasa III - wody zadowalającej jakości: a) wartości wskaźników jakości wody są podwyŜszone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego, b) mniejsza część wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi; 4) klasa IV - wody niezadowalającej jakości: a) wartości wskaźników jakości wody są podwyŜszone w wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego, b) większość wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi; - 20 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 5) klasa V - wody złej jakości: a) wartości wskaźników jakości wody potwierdzają oddziaływania antropogeniczne, b) woda nie spełnia wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi. Badanie jakości wód odbywało się w jednym punkcie obserwacyjno pomiarowym na terenie Gminy Miasta Ozorkowa . Wyniki ujęto w tabeli nr 5. Tabela 5 Charakterystyka punktu pomiarowo-kontrolnego w poziomie wodonośnym kredy górnej (wg WIOŚ w Łodzi) Rok Klasa czystości Wskaźniki decydujące o klasie czystości 2004 2005 2006 2007 II II III II temperatura amoniak fosforany wapń Ŝelazo siarczany temperatura 13,3 C ogólny węgiel temperatur Temperatura- 10,6 °C; Tlen organiczny 2,9 mgC/l amoniak a 12,8 C rozpuszczony- 0,6 mg O2/l; 0,17 mgNH4/l Ogólny węgiel organiczny- 2,3 miedź mg C/l; Amoniak0,22 mg NH4/l; azotyny 0,014 mgNO2/l 0,038 śelazo0,189 mg Fe/l; mgCu/l wapń 56,5 mgCa/l Ŝelazo 0,24 mgFe/l ołów 0,021 mgPb/l fenole (indeks fenolowy) < 0,002 mg/l Porównując wyniki badań wód w punkcie pomiarowym widać rosnące zanieczyszczenie tych wód. W latach 2004-2005 wody kwalifikowano jako wody dobrej jakości (klasa II), a w 2006 roku wody zadowalającej jakości – klasa III. O stopniu naraŜenia wód podziemnych na zanieczyszczenia decydują takie czynniki jak: − charakter utworów powierzchniowych decydujący o infiltracji zanieczyszczeń z powierzchni terenu, − miąŜszość strefy aeracji, − miąŜszość i rodzaj nadkładu nad stropem warstwy wodonośnej, − wzajemna relacja naporów hydraulicznych w poszczególnych poziomach, − wielkość i rodzaj zanieczyszczeń wprowadzonych do gruntu i wód oraz lokalizacji źródeł zanieczyszczeń. 3.3. Woda dla celów komunalnych Na terenie gminy występują dwa uŜytkowe poziomy wodonośne: czwartorzędowy i kredy górnej (artezyjskie i subartezyjskie). Głównym poziomem o strategicznym znaczeniu jest poziom kredowy znajduje się na głębokości od 20 do 80 m, a jego wydajność wynosi 70 – 120 m3/h, wody te znajdują się pod ciśnieniem od kilkudziesięciu do 700 kPa. Poziom wodonośny kredy dolnej (piaski, piaskowce), występuje w Ozorkowie juŜ na głębokości od kilku metrów do 80 m, wydajność tego poziomu wynosi 50-120 m3/h, wody te znajdują się pod ciśnieniem - 21 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 dochodzącym do 1000 kPa. Występuje jeszcze głębszy poziom wodonośny jury górnej, znajduje się on jednak stosunkowo głęboko 300-700 m, ma on jednak kontakt z poziomem wodonośnym kredy dolnej. Poziom uŜytkowy w utworach czwartorzędowych występuje w warstwach piaszczysto Ŝwirowych. Najczęściej występuje jedna uŜytkowa warstwa wodonośna na głębokości od 1 do 40 m. Wydajność tego poziomu wynosi 30-150 m3/h, wody te występują równieŜ pod ciśnieniem dochodzącym do 400 kPa, rzadko występuje zwierciadło swobodne. Zapotrzebowanie na wodę pokrywane jest jedynie z zasobów wód podziemnych. Woda pobierana jest na potrzeby ludności i do celów przemysłowych. Do sieci wodociągowej woda dostarczana jest ujęciem, które stanowią trzy studnie ujmujące wodę z poziomu górnej kredy o stacja wodociągowa znajduję się przy ul. Sikorskiego. Dopuszczalny pobór wody wynosi 506 m3/h. Ponadto 3 zakłady posiadają własne ujecia wody. Są to: − OZPB MORFEO – 5 studni − Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska – 2 studnie − Zakład Płytek Ceramicznych „Tubądzin" – 2 studnie Ilość pobranej wody przedstawia tabela nr 6. Tabela 6 Ilość pobranej wody (wg GUS) Ilość pobranej wody [dam3/rok] 2005 2006 2007 sieć wodociągowa 731,7 809,7 893,1 w tym: dla gospodarstw domowych 610,5 638,8 636,6 przemysł 114,0 131,0 133 Ogółem 845,7 940,7 893,1 Na terenie miasta sieć wodociągowa jest dobrze rozwinięta. Według GUS łączna długość sieci wodociągowej w 2006 roku wynosiła 48 km. Z sieci wodociągowej korzysta około 95% ludności miasta. Do sieci wodociągowej w 2006 roku podłączonych było 1961 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. W porównaniu do roku 2005 liczba podłączeń zwiększyła się o 31 szt. 3.4. Gospodarka ściekowa Na obszarze miasta obowiązuje rozdzielczy system kanalizacji: − siecią kanałów sanitarnych odprowadzane są ścieki bytowo-gospodarcze oraz technologiczne, − siecią kanałów deszczowych odprowadzane są ścieki opadowe. - 22 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Wg OPK Sp. z o.o. w 2008 roku długość sieci wodociągowej wynosiła ok. 48,5 + 15,5 km przyłączy. Do sieci podłączonych było 2042 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Odbiór ścieków realizowany jest poprzez 26,8 km sieci kanalizacji sanitarnej + 9,9 km przyłączy (liczba podłączeń 679 szt.). Prawie 70% mieszkańców korzysta z sieci kanalizacyjnej. Brak informacji o ilości przydomowych oczyszczalni ścieków funkcjonujących na terenie gminy. Ścieki z budynków mieszkalnych, które nie są podłączone do kanalizacji odprowadzane są do rowów lub zbiorników bezodpływowych, w praktyce najczęściej nieszczelnych. Stanowi to zagroŜenie dla wód podziemnych i powierzchniowych. Ścieki z sieci kanalizacyjnej odprowadzane są do oczyszczalni ścieków poprzez kolektory ułoŜone w dolinach rzeki Bzury i jej lewobrzeŜnego dopływu - rowu Przekora. Ścieki oczyszczane są w oczyszczalni ścieków, którą zarządza Ozorkowskie Przedsiębiorstwo Komunalne. Oczyszczalnia ścieków usytuowana jest poza terenem miasta w miejscowości Cedrowice Parcele, na terenie gminy Ozorków. Oczyszczalnia ścieków dla gminy miasta Ozorkowa jest oczyszczalnią typu mechanicznobiologicznego o przepustowości 6 800 m3/d. Ścieki odprowadzane są do rzeki Bzury. Informacje o ilości odprowadzanych ścieków i zanieczyszczeń przedstawiono w tabeli nr 7 Tabela 7 Ilość ścieków i ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych z oczyszczalni ścieków Ozorkowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego (wg GUS) Rok Ilość odprowadzonych ścieków [dam3/rok] 2005 r. 2006 r. 2007 r. 715,8 705,5 678,1 Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu [kg/rok] BZT5 19 491 26 908 19 373 ChZT 118 646 137 952 126 086 zawiesina 14 602 18 002 17 771 azot ogólny 23 410 29 525 35 842 fosfor ogólny 2 685 3 214 2 036 W tabeli nr 8 zestawiono porównanie ilości i ładunków ścieków odprowadzanych w latach 1993 – 2006. - 23 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Tabela 8 Ilości ścieków i ładunki zanieczyszczeń odprowadzane poprzez wyloty komunalne z terenu gminy miasta Ozorków w latach 1993 – 2006 (wg WIOŚ) Wskaźnik zanieczyszczeń [kg/dobę] Rok Przepływ [m3/dobę] BZT5 ChZT Subst. Rozp. Zawiesina 1993 2 820 1 123 1 581 1 725 862 1996 2 900 13 83 1 772 12 1999 5 041 81 242 2 858 333 2001 3 458 20 123 2 078 159 2003 1 985 17 76 - 76 2005 5 449 54 327 - 40 2006 5 795 74 378 - 49 Listę podmiotów, które korzystają ze środowiska i odprowadzają ścieki do wód lub do ziemi przedstawia tabela nr 9. Tabela 9 Podmioty, które odprowadzają ścieki do wód na terenie miasta (wg Urządu Marszałkowskiego w Łodzi) Podmiot Ilość odprowadzonych ścieków [m3] 2005 r. 2006 r. 2007 r. Gminny Zespół Ośrodków Zdrowia 1225 542 919 Bakupi Sp. z o.o. 32978 37254 - Katmar Sp. z o.o. 937 812 1580 35140 38608 2499 Suma: Dostęp do sieci wodociągowej dla większości mieszkańców powoduje wzrost zuŜycia wody i co za tym idzie wzrost ilości produkowanych ścieków. Wymaga to, aby ścieki wytworzone na terenie miasta odprowadzane były w sposób zorganizowany szczególnie w przypadku zabudowy zwartej. W przypadku zabudowy rozproszonej moŜliwym rozwiązaniem są przydomowe oczyszczalnie. 3.5. ZagroŜenie powodziowe i mała retencja Występowanie zagroŜenia powodziowego wiąŜe się z występowaniem silnych, nawalnych opadów atmosferycznych (powodzie opadowe) albo wiosennych roztopów pokrywy śniegowej (powodzie roztopowe). Czynniki, które wpływają na zagroŜenie powodziowe to rzeźba terenu, moŜliwości retencyjne zlewni, stopień zalesienia, istnienie starorzeczy, mokradeł, bagien, zatrzymywanie wody w zbiornikach zaporowych, istnienie budowli hydrotechnicznych takich jak - 24 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 rowy melioracyjne, progi, kanały mogące słuŜyć jako urządzenia retencyjne. Przez teren gminy przepływa rzeka Bzura, która na tym odcinku jest uregulowana. W dnie doliny Bzury wykształciły się dwa poziomy terasowe zalewowy i nadzalewowy. Proces urbanizacyjny doprowadził do zatarcia ich pierwotnych form i zasięgów. Tereny nad rzeką Bzura, takŜe na terenie miasta są zakwalifikowana jako obszary potencjalnego zagroŜenia powodzią - wodą o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% (woda stuletnia). Jest to moŜliwe zagroŜenie dla istniejącej zabudowy. ZagroŜeniem mogą być takŜe lokalne, o niewielkim zasięgu podtopienia spowodowane nadmiernymi opadami. Ze względu na ograniczone zasoby wodne na terenie całego województwa i występujące deficyty wody w okresie letnim konieczne jest podejmowanie działań, które pozwolą na gromadzenie wody w zlewni i zwiększą zdolność retencyjną zlewni. Zdolność retencyjna jest to zdolność do gromadzenia zasobów wodnych i przetrzymywania ich w określonym czasie. Retencja pozwala na rozłoŜenie w czasie nadmiaru dopływających wód i przetrzymanie ich do okresu deficytu. Wzrost zdolności retencyjnych zlewni polega na opóźnianiu spływu powierzchniowego wód opadowych i roztopowych poprzez zwiększanie odpływu gruntowego, który przebiega wolniej. W przypadku małych zlewni podstawowe znaczenie dla gospodarowania ich zasobami wodnymi ma tzw. mała retencja. Działania techniczne i nie techniczne zwiększające małą retencję to: − budowa małych zbiorników wodnych i piętrzeń na rzekach, − regulacja odpływu ze stawów i oczek wodnych, − gromadzenie wody w rowach, kanałach melioracyjnych. Zdolność retencyjną zlewni zwiększają takŜe lasy, zadrzewienia śródpolne, oczka wodne, bagna mokradła, stawy. Na terenie gminy istnieje 1 zbiorniki retencyjny zlokalizowany na cieku Starówka. Mała retencja jest działaniem długofalowym i musi obejmować obszar całej zlewni rzecznej. W związku z tym działania w tym zakresie muszą by takŜe podejmowanie w skali gminy. 3.6. Jakość powietrza Na terenie miasta funkcjonują podmioty, które emitują do powietrza zanieczyszczania z procesów spalania paliw czy technologii przemysłowych. Ilości wyemitowanych gazów do powietrza z terenu gminy przez podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne korzystające ze środowiska przedstawiono w tabeli nr 10. - 25 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Tabela 10 Ilość gazów i pyłów wyemitowana do powietrza przez podmioty korzystające ze środowiska (wg Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi). Nazwa substancji Ilość wyemitowana [Mg] 2005 r. 2006 r. 2007 r. Dwutlenek siarki 6,82 3,99 6,99 Dwutlenek azotu 98,35 77,9 62,17 Tlenek węgla 117,82 152,03 192,06 74202,38 81888,23 81654,96 46,1 28,74 25,68 74449,44 82182,81 81968,39 Dwutlenek węgla Pył Łącznie wszystkie wyemitowane gazy Na terenie miasta emitowany jest przede wszystkim dwutlenek węgla, który stanowi 99% całej emisji gazów. Największym źródłem emisji gazów i pyłów jest firma SCANAQUA sp. z o.o., której emisja stanowi 55% emisji na terenie miasta. Emisja z Ceramiki Tubądzin II Sp. z o.o. stanowi 38% a 11% emisja z Ozorkowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego Sp. z o.o. Do powietrza emitowane są takŜe zanieczyszczenia z lokalnych kotłowni węglowych i palenisk domowych. Emisja z niewielkich kotłowni w tym kotłowni domowych to tzw. emisja powierzchniowa. Szczególne jej natęŜenie ma miejsce w okresie zimowym, zwłaszcza na obszarach o gęstej zabudowie. Według GUS w 2006 roku na terenie miasta istniało 18,5 km sieci gazowej a gaz wykorzystywano do celów ogrzewania tylko w 79 gospodarstwach domowych. Tylko 1,2% ludności korzysta z sieci gazowej. W zabudowie jednorodzinnej domy ogrzewane są indywidualnie. W przypadku wykorzystania do ogrzewania paliw stałych najczęściej węgla taniego, o gorszym składzie i parametrach grzewczych powoduje to duŜą emisję do powietrza pyłów, tlenku węgla i dwutlenku siarki. Aby zaoszczędzić na opale często w piecach domowych spalane są odpady, co powoduje emisję do powietrza szczególnie niebezpiecznych substancji m.in. rakotwórczych dioksyn i furanów. Wielkość emisji nie jest jedynym czynnikiem decydującym o jakości powietrza. Na jakość powietrza wpływ mają takŜe warunki odprowadzania zanieczyszczeń oraz warunki meteorologiczne. Na terenie miasta wykonywane były pomiary imisji zanieczyszczeń gazowych w ramach monitoringu przez WIOŚ. Dokonano pomiarów stęŜeń: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego PM10. W latach 2004-2006 w centrum Ozorkowa stęŜenie średnioroczne dwutlenku azotu przekraczało nieznacznie 20 µg/m3. Co jest wartością dopuszczalną. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych - 26 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz.U. Nr 87 poz.796) średnioroczny dopuszczalny poziom wynosi 40 µg/m3. W przebiegu roczny najwyŜsze stęŜania występowały w okresie zimowym. Jest to związane ze zmoŜoną emisją dwutlenku azotu w okresie grzewczym ze spalania paliw w celach energetycznych. Zwiększona imisja dwutlenku azotu występuje teŜ przy jezdniach. Tereny połoŜone w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych znajdują się pod bardzo duŜym wpływem emisji komunikacyjnej. Ten wpływ widoczny jest zazwyczaj w odległości od kilku do kilkunastu metrów od linii jezdni. Z przeprowadzonych pomiarów wynika, Ŝe wzdłuŜ dróg i ulic poziom imisji dwutlenku azotu jest zazwyczaj o 50 -100% większy niŜ na terenach sąsiadujących z nimi. Średnioroczne stęŜenia dwutlenku siarki na terenie miasta przedstawiono w tabeli nr 11 Tabela 11 StęŜenie średnioroczne dwutlenku siarki [µg/m3] w latach 2002-2006 (wg WIOŚ) Lokalizacja stacji pomiarowej 2002 rok Wigury 1 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 7,5 4,3 3,6 4,6 7,3 Dopuszczalne średnioroczne stęŜenie dwutlenku siarki zgodnie z ww rozporządzeniem wynosiło 20 µg/m3 i nie było przekroczone. Na stęŜenie średnioroczne mają znaczący wpływ wartości mierzone w okresie zimowym. PoniewaŜ głównym źródłem dwutlenku siarki jest emisja energetyczna, duŜy wpływ na wartości stęŜeń tego związku w powietrzu ma przebieg temperatur powietrza w okresie zimowym. Im niŜsze temperatury powietrza tym większe zapotrzebowanie na energię cieplną i tym samym większa emisja dwutlenku siarki ze spalania głównie paliw stałych. Ocena poziomu zapylenia powietrza dokonywana jest na podstawie porównania stęŜenia pyłu o średnicy ziaren do 10 µm z jego dopuszczalnym poziomem rocznym 40 µg/m3 określonym w rozporządzeniu w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu. W tabeli nr 12 przedstawiono wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na terenie Gminy miasta Ozorkowa. - 27 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Tabela 12 StęŜenie średnioroczne PM10 w latach 2003-2006 w stacji przy ul. Wigury 1 (wg WIOŚ) 2003 2004 2005 2006 StęŜenie StęŜenie StęŜenie StęŜenie Liczba dni Liczba dni Liczba dni Liczba dni średnioroc średnioroc średnioroc średnioroc z z z z zne zne zne zne S24>D24 S24>D24 S24>D24 S24>D24 3 3 3 3 µg/m µg/m µg/m µg/m 35,0 32 30,2 57 b.d b.d 34,4 Dopuszczalna częstość przekroczeń D24 w roku 34 35 razy S24- stęŜenie dobowe D24 – dopuszczalne stęŜenie dobowe Dopuszczalne stęŜenie średnioroczne w latach 2003-2006 nie przekraczało wartości dopuszczalnej. Koncentracja pyłu zawieszonego w powietrzu ulega cyklicznym wahaniom. Jest to związane z cyklicznością emisji pyłu oraz częściowo zmiennością warunków jego rozprzestrzeniania w róŜnych porach roku, czy doby. Na występowanie cyklu tygodniowego ma wpływ zróŜnicowanie aktywności przemysłowej i transportowej w dni robocze i weekend. W cyklu dobowym znaczenie ma występowanie szczytów komunikacyjnych. StęŜenie pyłu PM10 jest teŜ wyŜsze w okresie zimowym przy wzmoŜonej emisji z ogrzewania. W celu oceny jakości powietrza zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska WIOŚ dokonuje corocznej strefach/powiatach w oceny celu poziomu określenia substancji stanu w powietrzu zanieczyszczenia w poszczególnych powietrza i wykrycia ewentualnych przekroczeń wartości dopuszczalnych poszczególnych substancji. Wartości dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu i marginesy tolerancji dla poszczególnych wartości dopuszczalnych określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U, Nr 87 poz. 796). Pomiary stęŜeń substancji i ocena jakości powietrza prowadzona jest przez WIOŚ. Celem rocznej oceny jakości powietrza jest umoŜliwienie klasyfikacji jakości powietrza w podziale na strefy oceny, określenie granic obszarów przekroczeń i przyczyn występujących przekroczeń wartości dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu. Klasyfikacja stref jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza i zredukowanie stęŜenia zanieczyszczeń do poziomu stęŜenia dopuszczalnego w danej strefie w ramach programów ochrony powietrza zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska. Oceny jakości powietrza dokonuje się z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz oddzielnie ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Ocena obejmuje wszystkie substancje ujęte w rozporządzeniu w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji - 28 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 w powietrzu. W przypadku oceny dokonywanej pod kątem spełniania kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia uwzględnia się takie substancje jak: benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, ozon, pył PM10, ołów w pyle PM10. Zanieczyszczenia, które uwzględnia się w ocenie pod kątem ochrony roślin to: dwutlenek siarki, tlenki azotu i ozon. Klasy stref przedstawiono w tabeli nr 13. Tabela 13 Klasy stref i wymagane działania w zaleŜności od poziomów stęŜeń zanieczyszczenia Klasa Poziom stęŜeń Wymagane działania strefy Dla substancji, dla których określono margines tolerancji; − w 2006r. I 2005 r. - benzen, dwutlenek węgla w 2004 r. dla wszystkich substancji Nieprzekraczający wartości dopuszczalnej* A brak PowyŜej wartości dopuszczalnej* lecz nie przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji* B określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych C określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych powiększonej o margines tolerancji opracowanie programów ochrony powietrza PowyŜej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji* Dla substancji, dla których nieokreślono marginesu tolerancji Nieprzekraczający wartości dopuszczalnej* PowyŜej wartości dopuszczalnej* A brak C określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych powiększonej o margines tolerancji, opracowanie programów ochrony powietrza. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w rozporządzeniu w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu... Ocena strefy dokonywana jest przez WIOŚ za pomocą metod pomiarowych, metod interpolacji i metod szacowania. Zaliczenie strefy do określonej klasy zaleŜy od najwyŜszych poziomów stęŜenia danego zanieczyszczenia w strefie, występującego na jej obszarze. Teren Gminy Miasta Ozorkowa zakwalifikowany jest do strefy/powiatu zgierskiego. W tabelach nr 14 i 15 przedstawiono klasyfikację strefy/powiatu zgierskiego do określonej klasy z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia i ochrony roślin w poszczególnych latach. - 29 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Tabela 14 Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna dokonana z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia na terenie powiatu zgierskiego (wg WIOŚ w Łodzi) Dwutlenek Tlenek siarki azotu Rok Pył PM10 Ołów Benzen Tlenek węgla Ozon Zanieczyszczenie Klasa będące przedmiotem ogólna działań 2004 A A B A A A A B PM10 2005 A A A A A A C C ozon 2006 A A A A A A C C ozon Tabela 15 Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń oraz klasa ogólna dokonana z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin na terenie powiatu zgierskiego (wg WIOŚ w Łodzi) Rok Dwutlenek siarki Tlenki azotu Ozon Klasa ogólna Zanieczyszczenie będące przedmiotem działań 2004 A A A A - 2005 A A A A - 2006 A A A A - Teren gminy pod kątem ochrony roślin został zakwalifikowany do klasy A i ocena nie wykazała potrzeby wykonania programu ochrony powietrza. W 2004 roku teren powiatu został zakwalifikowany do klasy B ze względu na przekroczenia stęŜeń pyłu PM10. Przekroczenia te nie wystąpiły w następnych latach w związku z tym nie było konieczne wprowadzania programu ochrony powietrza w tym zakresie. W 2005 i 2006 roku ze względu na kryteria ochrony zdrowia teren całego powiatu został zaklasyfikowany do klasy C z powodu ponadnormatywnego poziomu imisji ozonu. Na podstawie wyników pomiarów z 4 stacji pomiaru stęŜenia ozonu oraz na podstawie wiedzy o wielkoobszarowym charakterze zjawisk związanych z występowaniem smogu fotochemicznego określono, Ŝe przypadki przekroczenia wartości kryterialnej imisji ozonu występowały najprawdopodobniej na terenie całego województwa. Cechą charakterystyczną ozonu jest to, Ŝe w odróŜnieniu od typowych zanieczyszczeń pochodzenia energetycznego, jest to zanieczyszczenie wielkoobszarowe. Na obszarach wiejskich nie stwierdza się o wiele mniejszych stęŜeń ozonu niŜ na terenach miejskich. Zdarza się Ŝe na terenach rolniczych występują wyŜsze stęŜenia niŜ na terenach zabudowanych. Przyczyną takiej sytuacji jest zjawisko przenoszenia tzw. prekursorów ozonu (np. tlenków azotu) z terenów gdzie są one emitowane, czyli z terenów miejskich na tereny rolnicze. Ponadto na terenach niezurbanizowanych do powierzchni terenu dociera większa ilość energii słonecznej, co równieŜ wpływa na podwyŜszenie stęŜeń ozonu Z związku z tym konieczne jest wdroŜenie programu - 30 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 ochrony powietrza pod tym kątem. Jednak obniŜenie imisji ozonu przynieść mogą jedynie ogólnokrajowe, kompleksowe działania naprawcze, polegające na ograniczaniu emisji prekursorów ozonu do atmosfery. Działania te muszą być oparte o współpracę międzynarodową. Działania naprawcze w tym zakresie wykraczają poza moŜliwości władz wojewódzkich. 3.7. Zasoby przyrodnicze Grunty leśne na terenie gminy miasta Ozorków zajmują powierzchnię 105 ha, co stanowi 6,8% ogólnej powierzchni gminy. Kompleksy leśne tworzą następujące typy siedliskowe przede wszystkim bór mieszany świeŜy i bór świeŜy. A takŜe na niewielkiej powierzchni las mieszany świeŜy i las mieszany wilgotny (około 10%). Gatunkami lasotwórczymi są: sosna, świerk, brzoza, olsza i dąb czerwony. Strukturę własności lasów na terenie gminy miasta Ozorkowa przedstawia tabela nr 16 Tabela 16 Powierzchnia lasów leŜących na terenie Gminy Miasto Ozorków (wg GUS) Rok 2004 2005 2006 2007 Powierzchnia gruntów leśnych ogółem [ha] 107 107 107 105 Powierzchnia gruntów leśnych publiczne[ha] 102 102 102 101 5 5 5 4 6,9 6,9 6,9 6,8 Powierzchnia gruntów leśnych prywatnych[ha] Lesistość [%] LeŜące na terenie miasta lasy stanowią w większości własność gminy. Lasy te są przedzielone drogą krajową (mniejszy kompleks ma niecałe 2 ha, większy nieco ponad 102 ha). Z całości lasów komunalnych Gminy Miasta Ozorkowa utworzono jeden obręb spacerowowypoczynkowy. Pozostałe ekosystemy leśne występują w rozproszeniu, jako niewielkie powierzchniowo obszary w południowej części miasta i kilka drobnych w części zachodniej. Osobliwością świata roślinnego występującego od Ozorkowa w kierunku północno-zachodnim są zbiorowiska słonoroślin (halofitów) związanych z zasoleniem wód gruntowych. W dolinach rzek występują zarośla łozowe reprezentowane przez krzewiaste wierzby szerokolistne a takŜe zespoły łąkowe. Definicja ochrony przyrody sprecyzowana została w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880 z poź.zm.). Art. 2 ust.1 ustawy wskazuje, iŜ ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównowaŜonym uŜytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i jej składników. W celu ochrony zasobów przyrody mogą one zostać objętą jedną z form ochrony. Są to: rezerwat przyrody, park krajobrazowy, obszar chronionego - 31 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 krajobrazu, obszar Natura 2000, pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne, uŜytek ekologiczny i zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Według GUS w 2007 roku na terenie miasta ustanowiono 26 pomników przyrody. Większość z nich znajduje się na terenie parku miejskiego, przy ul .Traugutta. Planowane jest takŜe utworzenie Ozorkowskiego Zespołu PrzyrodniczoKrajobrazowego w południowej części miasta w obszarze występowania rzadkich gatunków storczyków; gdzie preferowanym sposobem uŜytkowanie jest utrzymanie łąk. W mieście na układ terenów zieleni miejskiej składają się przede wszystkim wymieniony wcześniej kompleks lasów, roślinność nadrzeczna i łąki, a takŜe parki miejskie, ogrody działkowe oraz zieleń towarzysząca wszelkim formom zabudowy. W tabeli nr 17 przedstawiono informacje o zieleni miejskiej. Tabela 17 Tereny zieleni na terenie miasta w 2007 roku (wg GUS) Tereny zieleni Obiekty [szt.] Powierzchnia [ha] Parki spacerowo-wypoczynkowe 1 2,8 Zieleńce 6 3,2 Zieleń uliczna - 8 Tereny zieleni osiedlowej - 37 Razem - 51 Zarówno szata roślinna, fauna i jej róŜnorodność występująca w mieście w znacznym stopniu stanowią o atrakcyjności i walorach przyrodniczych obszaru. Decydują o formach i potrzebach ochrony środowiska. 3.8. Jakość gleb Występujące na terenie gminy miasta Ozorkowa gleby są stosunkowo silnie zakwaszone co negatywnie wpływa na jakość płodów rolnych i wymaga zabiegu wapnowania regeneracyjnego. Nadmierne zakwaszenie oraz mała zasobność w składniki pokarmowe jest jednym z największych zagroŜeń dla gleb. Gleby posiadające odczyn bardzo kwaśny o pH 4,5 i niŜszym oraz gleby o niskiej zawartości podstawowych składników pokarmowych dla roślin, takich jak fosfor, potas i magnez uwaŜane są za gleby zdegradowane. Z gleb takich następuje największe wypłukiwanie do wód, co prowadzić moŜe do zanieczyszczenia i eutrofizacji wód. W glebach zakwaszonych szybko wzrasta przyswajalność i pobieranie większości metali cięŜkich. Procesy zakwaszenia gleb ciągle postępują, takŜe w związku z ingerencją przemysłu i motoryzacji w stan środowiska, głównie poprzez emisje dwutlenku siarki i tlenków azotu. Natomiast przyczyną uboŜenia gleb w podstawowe składniki jest bardzo niskie i nieproporcjonalne zuŜycie nawozów mineralnych oraz nawozów naturalnych wprowadzanych - 32 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 do gleby. Rozwój przemysłu i chemizacji rolnictwa spowodował gromadzenie się w glebie pierwiastków metali cięŜkich. Powiększenie zawartości tych związków w glebie moŜe powodować naruszenie równowagi ekologicznej i moŜe być przyczyną degradacji gleb i prowadzić do zagroŜenia zdrowia lub Ŝycia roślin, zwierząt i człowieka. Gleby zanieczyszczane są takŜe przez pyły i zawarte w nich metale cięŜkie takie jak ołów, kadm, cynk. DuŜy wpływ ma takŜe transport samochodowy. WzdłuŜ ciągów komunikacyjnych, do gleby dostają się substancje pochodzące ze spalania paliw. Powodują one degradację biologicznych właściwości gleb, skaŜenie wód gruntowych. 3.9. Gospodarka odpadami Odpady komunalne zgodnie z ustawą o odpadach są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a takŜe odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Na terenie Gminy Miasta Ozorkowa w 2007 roku zebrano od mieszkańców 3 436 Mg niesegregowanych odpadów komunalnych. W stosunku do lat poprzednich obserwuje się stopniowy wzrost ilości odbieranych od mieszkańców odpadów. W 2007 roku około 85% mieszkańców miasta objętych było zorganizowanym zbieraniem odpadów komunalnych. Ilość odpadów komunalnych zebranych od mieszkańców na terenie gminy miasta Ozorków w latach 2005 – 2007, przedstawia się następująco (wg UM Ozorków): − 2005 – 2 970 Mg, − 2006 – 3 240 Mg, − 2007 – 3 436 Mg. Na terenie Gminy Miasta Ozorkowa od 2006 roku prowadzone jest selektywne zbieranie odpadów komunalnych z podziałem na tworzywa sztuczne, szkło, papier i makulaturę. W 2007 roku w wyniku selektywnego zbierania zebrano 177,2 Mg odpadów, co stanowi ponad dwukrotny wzrost w porównaniu do 2006 roku (77,8 Mg). W stosunku do lat poprzednich największy wzrost ilości zebranych odpadów nastąpił w przypadku zbierania papieru i tektury (prawie dziesięciokrotny) i tworzyw sztucznych (prawie czterdziestokrotny). Ilość zebranego szkła w latach 2006 – 2007 była na podobnym poziomie. Miasto nie prowadzi selektywnego zbierania metali. Wyniki selektywnego zbierania odpadów komunalnych na terenie gminy miasta Ozorków przedstawiono w tabeli nr 18. - 33 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Tabela 18 Ilość odpadów zebranych selektywnie na terenie miasta (wg UM Ozorków) Selektywne zbieranie odpadów [Mg] Rodzaj odpadu 2006 2007 Tworzywa sztuczne 1,5 59,5 Papier i makulatura 4,6 43,3 Szkło 71,7 74,4 RAZEM 77,8 177,2 Podstawą prowadzenia prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi w gminie jest uchwalenie i wdroŜenie regulaminu utrzymania czystości i porządku, planu gospodarki odpadami a takŜe określenie wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów komunalnych. Gmina Miasta Ozorkowa posiada „Zasady utrzymania czystości i porządku w mieście Ozorków” przyjęte Uchwałą Rady Miejskiej w Ozorkowie Nr XXXIV/234/97 z dnia 19 czerwca 1997 roku. Ponadto Burmistrz Miasta Ozorkowa Zarządzeniem 95/07 z dnia 20 sierpnia 2007 roku określił wymagania, jakie powinni spełniać przedsiębiorcy ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na odbieranie od właścicieli nieruchomości odpadów komunalnych oraz uzyskanie zezwolenia na opróŜnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości płynnych na terenie gminy miasta Ozorków. Odpady komunalne zebrane od mieszkańców miasta składowane są na składowisku odpadów komunalnych w miejscowości Modlna, gm. Ozorków. W latach 2005 – 2007 unieszkodliwiono poprzez składowanie na wyŜej wymienionym składowisku następującą ilość odpadów komunalnych zebranych na terenie gminy miasta Ozorków: − 2005 – 2 970 Mg, − 2006 – 3 240 Mg, − 2007 – 3 436 Mg. Na terenie gminy miasta Ozorków selektywne zbieranie odpadów komunalnych odbywa się w tzw. systemie pojemnikowym i do worków dostarczanych bezpłatnie mieszkańcom. Odpady zbierane są do trzech rodzajów odpowiednio oznakowanych pojemników na szkło, tworzywa sztuczne oraz papier i makulaturę. Odpady niebezpieczne w postaci baterii zbierane są do pojemników ustawionych na terenie szkół i sklepów przez Organizację Odzysku Reba S.A., która ma podpisaną stosowną umowę z miastem. W 2007 roku zebrano w ten sposób 0,288 Mg odpadów. Bezpośrednio od mieszkańców odbierany jest zuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny – 1 424 Mg w 2007 roku. - 34 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Gmina Miasta Ozorkowa prowadzi zbieranie odpadów wielkogabarytowych, akcje te są organizowane głównie przez spółdzielnie mieszkaniowe. W 2007 roku zebrano w ten sposób 20 Mg odpadów wielkogabarytowych. Ponadto zorganizowany jest system zbierania odpadów budowlanych polegający na podstawieniu przez firmę zbierającą odpady kontenera na odpady budowlane po wcześniejszym zgłoszeniu takiego zapotrzebowania (w latach 2005 – 2007 zebrano 526,4 Mg). Miasto nie prowadzi zorganizowanego systemu zbierania odpadów ulegających biodegradacji występujących w strumieniu odpadów komunalnych. Odpady te deponowane są na składowiskach odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne razem ze strumieniem niesegregowanych odpadów komunalnych. 3.10. Klimat akustyczny Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska hałasem są dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz. Ze względu na źródło pochodzenia oraz ośrodek jego występowania hałas dzielimy na: − komunikacyjny - pochodzący od środków transportu drogowego, kolejowego i lotniczego; − hałas przemysłowy - wytwarzany przez zakłady przemysłowe lub poszczególne maszyny i urządzenia zlokalizowane na ich terenie, − hałas komunalny - pochodzący ze źródeł zlokalizowanych wewnątrz budynków mieszkalnych np.: węzły cieplne, kotłownie, stacje transformatorowe, instalacje wodno-kanalizacyjne, dźwigi oraz ze źródeł zlokalizowanych w środowisku zewnętrznym np.: restauracje, w których prowadzona jest działalność rozrywkowa, sklepy, sygnały dźwiękowe włączane w czasie przejazdów pojazdów uprzywilejowanych, sygnały instalacji alarmowych itp. Przez teren gminy przebiega droga krajowa, drogi wojewódzkie i drogi powiatowe. Przebiegająca przez miasto sieć dróg i ciągle wzrastająca liczba samochodów sprawiają, iŜ warunki akustyczne w Ozorkowie, zwłaszcza w pobliŜu duŜych tras komunikacyjnych ulegają ciągłemu pogorszeniu. Przez Ozorków przebiega droga krajowa - Nr 1 Gdańsk – Cieszyn, o znaczeniu międzynarodowym, która prowadzi zachodnimi obrzeŜami miasta, omijając tereny zainwestowane i centrum Ozorkowa. Trasa ta posiada rozliczne powiązania z wewnątrzmiejskim układem ulicznym miasta. Do najistotniejszych powiązań naleŜą: − od strony południowej miasta wlot poprzez ulicę Zgierską − od strony północnej miasta wlot poprzez ulicę Łęczycką. Z drogą krajową Nr 1 łączy się, przecinając ją droga wojewódzka Nr 708 OzorkówWarszyce-Stryków. Na terenie miasta jest to ulica Maszkowska. Z kolei od strony północnej w - 35 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 kierunku zachodnim od drogi krajowej odchodzi prowadząca do Konina droga wojewódzka Nr 469. Ponadto drogę Nr 1 przecinają drogi o charakterze przelotowym - ulica Gębicka lub lokalne - ulice: Słowackiego, Ogrodowa, Podleśna. Przez Ozorków przebiegają równieŜ drogi powiatowe. Wykaz dróg powiatowych przedstawia tabela nr 19 Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 .Tabela 19 Drogi powiatowe przebiegające przez Ozorków (wg UM Ozorków) Nr drogi Nazwa drogi 24193 ul. bez nazwy (Aleksandrów - Jedlicze - Grotniki -Ozorków) 24200 ul. Konstytucji 3-go Maja 24204 ul. Adamówek - ul. Nowe Miasto - ul. Starzyńskiego 24204 ul. Makowa - ul. śytnia 24213 ul, Gębicka 24600 ul. Zgierska - ul. Wyszyńskiego - Pl. Jana Pawła II - ul. Listopadowa 24601 ul. Maszkowska 24602 ul. Kolejowa 24603 ul. świrki 24604 ul. Mickiewicza - ul. Kościuszki - ul. Słowackiego 24605 ul. Południowa 24606 ul. Kochanowskiego - ul. Lipowa 24607 ul. Traugutta 24608 ul. Mielczarskiego - ul. Cegielniana - ul. Zeromskiego -ul. Stypułkowskiego 24609 ul. Tkacka - ul. Bema - ul. Sucharskiego 24610 ul. Orzeszkowej - ul. Słoneczna 24611 ul. Prosta 24612 ul. Średnia 24613 ul. Zielona 24614 ul. Nowy Rynek 24615 skrzyŜowanie W związku z tym na terenie gminy występuje hałas komunikacyjnym, który ma tendencje wzrostowe i uzaleŜnionym jest od presji motoryzacji. Poziomy dźwięku ze źródeł komunikacyjnych wynoszą od 75 do 95 dB. Są to wielkości wyŜsze od przyjętych w normach i przepisach. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych norm hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826, z 2007 roku) przewiduje maksymalne natęŜenie hałasu w obszarze zabudowanym do 60 dB. Największą uciąŜliwość hałasową stanowi droga krajowa gdzie ruch samochodowy według ostatniego Generalnego Pomiaru Ruchu w 2005 roku moŜe wynosić około 12 000 pojazdów/dobę i wojewódzka, gdzie ruch samochodowy moŜe wynosić około 2 000 pojazdów/dobę. Na poziom hałasu drogowego ma wpływ szereg czynników związanych z ruchem pojazdów i parametrami NajwaŜniejsze z nich to: − natęŜenie ruchu związane bezpośrednio ze znaczeniem drogi - 36 - drogi. Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 w układzie komunikacyjnym, − struktura ruchu (udział pojazdów cięŜkich i hałaśliwych), − średnia prędkość pojazdów i ich stan techniczny, − płynność ruchu, − pochylenie podłuŜne drogi, łuki, − rodzaj i stan nawierzchni. Drugim występującym w mieście rodzajem hałasu jest hałas kolejowy. Najbardziej odczuwalny jest wzdłuŜ linii kolejowych oraz w pobliŜu stacji kolejowych, szczególnie w porze nocnej. UciąŜliwość ta w duŜym stopniu zaleŜy od częstotliwości przejazdu pociągów, ich prędkości, stanu torowiska oraz usytuowania torowiska (nasyp, wykop). Na terenie miasta nie ma on jednak tak duŜego znaczenia jak hałas drogowy. Zarówno natęŜenie transportu kolejowego, jak i lokalizacja linii kolejowych (głównie na terenach o rzadkiej zabudowie) sprawiają, iŜ hałas kolejowy nie jest istotnym zagroŜeniem akustycznym. Linie kolejowe przebiegające przez Ozorków nie posiadają pierwszorzędnego znaczenia i nie są przystosowane do intensywnego ruchu o wyŜszych prędkościach. Trzecim istotnym rodzajem hałasu jest hałas przemysłowy. Z uwagi na coraz powszechniej wprowadzane modernizacje urządzeń technicznych oraz zmiany stosowanych technologii ten rodzaj hałasu staje się coraz mniejszym zagroŜeniem akustycznym. Ten rodzaj hałasu nie stwarza większych problemów mieszkańcom. Ponadto dla źródeł hałasu przemysłowego, ze względu na ich niewielkie rozmiary, istnieją moŜliwości techniczne ograniczenia emisji hałasu do środowiska przez stosowanie tłumików akustycznych, obudów poszczególnych urządzeń czy zwiększenie izolacyjności akustycznej ścian pomieszczeń, w których znajdują się dane maszyny wytwarzające hałas. 3.11. Ocena moŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Odnawialne źródła energii (OZE) są to źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię występującą w rozmaitych postaciach, w szczególności promieniowana słonecznego, wiatru, wody, a takŜe biomasy i ciepła wnętrza Ziemi. Przy obecnym poziomie cywilizacji technicznej za odnawialne źródło energii moŜna równieŜ uznać część odpadów komunalnych i przemysłowych, która nadaje się do energetycznego przetworzenia. Źródła energii odnawialnej są praktycznie niewyczerpalne, gdyŜ ich zasoby uzupełniane są nieustannie w procesach naturalnych. Ich dostępność nie jest jednakowa w skali globalnej, ale występują niemal wszędzie. - 37 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Na terenie miasta moŜliwe jest wykorzystanie energii słonecznej jednak ze względu na połoŜenie geograficzne, zmieniające się warunki nasłonecznienia powodują, Ŝe sprawność urządzeń wykorzystujących energię promieniowania słonecznego nie jest największa. Energię słoneczną wykorzystuje się głównie dla celów ogrzewania budynków oraz podgrzewania wody. Kolektory słoneczne umieszczone na dachu domu umoŜliwiają ogrzanie wody do 40oC, co przy ogrzewaniu podłogowym wystarczy do ogrzewania całego domu. W warunkach lokalnych moŜliwe jest takŜe wykorzystanie energii wiatru. Siła wiatru moŜe być przetwarzana na energię elektryczną w siłowniach przekazujących prąd do sieci elektroenergetycznej lub pracujących indywidualnie - na potrzeby uŜytkownika. Średnio roczna prędkość powyŜej 4 m/s, uwaŜana jest za wartość minimalną do efektywnej konwersji energii wiatrowej. Prędkości takie występują na wysokości 25 i więcej metrów na 2/3 powierzchni Polski. Teren miasta według opracowania Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej posiada korzystne warunki do wykorzystania energii wiatru. Jednak na lokalizację elektrowni wiatrowych ma wpływ kilka czynników: − brak ograniczeń przyrodniczych, krajobrazowych i sozologicznych (ograniczenia lokalizacyjne w przypadku obszarów chronionych przyrodniczo, lasów, akwenów wodnych, w sąsiedztwie dróg i zabudowy), − sprzyjające pionowe i poziome ukształtowanie terenu, − korzystne strefy energetyczne wiatru. − lokalnie sprzyjające uwarunkowania terenu. Energią odnawialną jest teŜ energia powstająca przy wykorzystaniu wód płynących lub zgromadzonych w naturalnych i sztucznych jeziorach. W elektrowniach rzecznych wykorzystuje się energię spadku wód lub energię przepływu. Energię tą wytwarza się w generatorach napędzanych turbinami wodnymi. Szerokie zastosowanie mają małe elektrownie wodne. W Polsce za małe elektrownie wodne (MEW) uznaje się elektrownie o mocy zainstalowanej poniŜej 5 MW. Istotne utrudnienia w lokalizacji małych elektrowni wodnych dotyczą obszarów Natura 2000, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu i innych obszarów chronionych. Przeszkoda dla ich budowy jest teŜ zabudowa koryta rzeki (przejścia, rowy, kanały i mosty), ujścia dopływów czy niekorzystny wpływ elektrowni na przyległe tereny (podtopienia terenów przyległych). Powszechnie wykorzystana moŜe być takŜe energia z biomasy. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 9 grudnia 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii (Dz.U. Nr 267 poz. 2656) biomasa to stałe lub ciekłe substancje - 38 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a takŜe przemysłu przetwarzającego ich produkty oraz części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji. Pod pojęciem wykorzystania biomasy do celów energetycznych rozumiemy bezpośrednie spalanie wszelkiego rodzaju masy organicznej zawierającej węgiel (drewno i jego odpady, słoma, odpadki produkcji roślinnej lub "rośliny energetyczne", często po uprzednim zgranulowaniu lub zbrykietowaniu), względnie po ich wstępnym przetworzeniu do postaci wygodniejszej w uŜyciu (olej pirolizowy o właściwościach zbliŜonych do oleju opałowego, olej rzepakowy lub słonecznikowy, gaz drzewny, alkohol etylowy lub metylowy). MoŜliwość uprawy roślin energetycznych uzaleŜniona jest od klasy gleb i struktury agrarnej. Wykorzystanie biomasy do ogrzewania indywidualnych budynków moŜliwe jest po zainstalowaniu odpowiednich kotłów. Na terenie gminy istnieje moŜliwość wykorzystanie energii geotermalnej. Energia geotermalna polega na wykorzystywaniu energii pochodzącej z wód geotermalnych. Energia ta moŜe być wykorzystana do ogrzewania budynków lub w zaleŜności od właściwości wód do celów balneologicznych. geotermalnych to Czynniki, temperatura, które decydują zasobność złoŜa, o moŜliwości miąŜszość, wykorzystania wód przepuszczalność oraz właściwości artyrezyjskie. Wody geotermalne na obszarze miasta występują w okręgu szczecińsko-łódzkim i posiadają duŜy potencjał energii cieplnej. Na terenie gminy miasta Ozorkowa występują równieŜ liczne samowypływy wód termalnych pochodzących z pokładów jurajskich i kredowych. Wody pochodzące z tych zasobów osiągają temperaturę wynoszącą 2326 °C. Po zastosowaniu odpowiednich zabiegów techno logicznych istnieje moŜliwość wykorzystania tych wód do celów energetycznych - ogrzewania i przygotowania ciepłej wody uŜytkowej, ogrzewania upraw pod osłonami oraz hodowli ryb, do celów leczniczych (balneologicznych), a takŜe do celów rekreacyjnych. Gmina Miasta Ozorkowa we współpracy z Politechniką Łódzką, przygotowuje dokumentację wykorzystania energii geotermalnej do ogrzewania mieszkań. W Ozorkowie studnie geotermalne miałyby powstać w pobliŜu lokalnej ciepłowni. W tym celu trzeba będzie tu wywiercić dwa otwory głębokości 3-4 kilometrów: jeden do pobierania ciepłej wody, drugi do jej ponownego wtłaczania po wykorzystaniu ciepła. Inwestycja w przyszłości ma przynieść duŜe oszczędności kosztów ogrzewania mieszkań w Ozorkowie. Ponadto źródłem taniej i nieograniczonej energii cieplnej dla gospodarstw domowych jest ciepło z gruntu. Pozyskanie tego ciepła umoŜliwiają pompy ciepła. Zasada działania pompy ciepła polega na zamianie energii cieplnej z gruntu na energię, którą moŜna wykorzystać do ogrzewania budynku. Stosując pompę ciepła 75% energii otrzymujemy za darmo ze środowiska a jedynie płacimy za 25% energii zuŜytej do napędu spręŜarki. - 39 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 4. Problemy i zagroŜenia Diagnoza i opis stanu środowiska jest podstawą do identyfikacji problemów i zagroŜeń w obszarze środowiska naturalnego na terenie Gminy Miasta Ozorkowa. Problemy i zagroŜenia w zakresie: wód powierzchniowych: − niezadowalająca jakość wód, − zanieczyszczenie wód powierzchniowych spowodowane odprowadzaniem do rzek poprzez spływ powierzchniowy i podpowierzchniowy nieoczyszczonych ścieków z gospodarstw domowych, wód podziemnych: − zagroŜenie jakości wód podziemnych spowodowane przez odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków z gospodarstw domowych do ziemi, gospodarki wodno - ściekowej: − nie wszystkie gospodarstwa domowe podłączone są do kanalizacji, zagroŜenia powodziowego i małej retencji: − małe zdolności retencyjne terenu, − zabudowa doliny rzeki Bzury. jakości powietrza: − wzrost poziomu imisji ozonu i przekroczenie dopuszczalnych norm na obszarze całego województwa, w tym Gminy Miasta Ozorkowa, − przewaga wykorzystania paliw stały (przede wszystkim węgla) do ogrzewania, − wzmoŜona emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych w związku ze wzrastającą liczbą pojazdów samochodowych i zbyt małą płynnością ruchu drogowego, zasobów przyrodniczych: − silna antropopresja na obszary przyrodnicze, nadmierna ich penetracja i przejmowanie gruntów rolnych i leśnych pod zabudowę, − niewystarczająca powierzchnia terenów zielonych, powierzchni ziemi − postępująca degradacja gleb, gospodarki odpadami komunalnymi: − nie objęcie zorganizowanym zbieraniem odpadów wszystkich mieszkańców gminy, − mały postęp w selektywnym zbieraniu odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych, - 40 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − przewaŜająca część odpadów komunalnych unieszkodliwiana poprzez składowanie, hałasu: − wzrost natęŜenia hałasu pochodzenia komunikacyjnego będący efektem wzrostu natęŜenia ruchu drogowego i duŜego udziału pojazdów cięŜkich w strukturze ruchu drogowego, − zły stan nawierzchni drogowych. 5. Cele i priorytety ekologiczne na lata 2009-2012 z perspektywą do 2016 roku Jako cel nadrzędny przyjęto cel zdefiniowany w Programie Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015. Jest to: Poprawa warunków Ŝycia mieszkańców regionu przez poprawę jakości środowiska, likwidację zaniedbań w jego ochronie i racjonalne gospodarowanie jego zasobami. Zdefiniowane problemy i zagroŜenia zostały uwzględnione przy formułowaniu celów szczegółowych, kierunków działań i zadań dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 5.1. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych i powierzchniowych Priorytety: uporządkowanie odprowadzania ścieków z gospodarstw domowych, ograniczenia zanieczyszczeń obszarowych odprowadzanych do wód i do ziemi zapewnienie dobrej jakości wody do spoŜycia dla mieszkańców, ograniczanie zuŜycia wody. Aby osiągnąć ten cel koniczna jest − rozbudowa sieci kanalizacyjnej i budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach, gdzie budowa kanalizacji jest nie moŜliwa ze względów ekonomicznych lub trudna do realizacji ze względów technicznych (ukształtowanie terenu, rozproszona budowa) oraz stworzenie mechanizmów finansowych, które ułatwią mieszkańcom przyłączenie się do sieci kanalizacyjnej i budowę oczyszczalni ścieków, − zaostrzenie kontroli sposobu postępowania ze ściekami, stanu technicznego urządzeń do przechowywania i oczyszczania ścieków komunalnych, − uświadomienie mieszkańcom gminy zagroŜeń wynikających z nieprawidłowej gospodarki ściekami i przedstawienie im nowoczesnych technologii gromadzenia i usuwania ścieków, − właściwe zagospodarowanie strefy ochrony ujęcia wód, - 41 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − bieŜąca likwidacja „dzikich wysypisk”, − budowa, modernizacja sieci wodociągowej i modernizacja stacji uzdatniania wody, − promowanie oszczędzania wody w ramach prowadzonej edukacji ekologicznej mieszkańców. 5.2. Mała retencja Cel: Zwiększenie zdolności retencyjnej terenu i ograniczanie zagroŜenia powodziowego Priorytety: rozwijanie małej retencji właściwe zagospodarowanie dolin rzecznych i terenów nad innymi ciekami wodnymi. Działania, które naleŜy podejmować w tym celu to: − budowa małych zbiorników wodnych, − zakaz lokalizacji zabudowań w dolinie rzeki, − przywracanie naturalnej zieleni i struktury w dolinach rzek i innych cieków, − zachowanie zadrzewień, terenów zielonych i zalesianie terenu. 5.3. Ochrona powietrza atmosferycznego Cel: Zapewnienie wysokiej jakości powietrza oraz redukcja emisji pyłów i gazów. Priorytety: ograniczenie emisji ze źródeł komunalnych, zwiększanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, stosowanie do celów grzewczych paliwa o parametrach bardziej przyjaznych środowisku np. gaz, wysokiej jakości węgiel, paliwa alternatywnego, ograniczenie emisji ze źródeł komunikacyjnych. Realizacja tego celu moŜliwa jest poprzez: − ograniczanie niskiej emisji poprzez zastosowanie paliw alternatywnych (wierzba, malwa, rzepak, słoma), kolektorów słonecznych, pomp ciepła lub kotłów gazowych nowej generacji, − ograniczanie zuŜycia ciepła do ogrzewania obiektów usługowych i mieszkaniowych poprzez ocieplenie (termomodernizacje) budynków lub wymiana stolarki okiennej, − promowanie wykorzystania proekologicznych nośników energii i informowanie o szkodliwości spalania odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych) w ramach prowadzonej edukacji ekologicznej mieszkańców, − rozbudowa sieci gazowej lub ciepłowniczej .i zastępowanie w ten sposób ogrzewania indywidualnego, − eliminacja ruchu tranzytowego z centrum. - 42 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − zwiększeniu płynności i przepustowości sieci drogowej oraz poprawa standardów technicznych dróg, 5.4. Ochrona zasobów przyrodniczych Cel: Zachowanie walorów przyrodniczych na terenie gminy Priorytety: ograniczenie antropogenicznej presji na tereny cenne przyrodniczo, objęcie terenów i obiektów cennych przyrodniczo ochroną prawną. W celu ochrony terenów przyrodniczych naleŜy: − uwzględnić w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego: − strukturę przestrzenną lasów, − załoŜyć ograniczenia, aby ograniczyć zewnętrzną presję na ekosystemy leśne, przez przyjazne lasom zagospodarowanie terenów przyległych do kompleksu leśnego, − utworzyć Ozorkowski Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy w obszarze występowania rzadkich gatunków storczyków (w południowej części miasta). − wprowadzać i chronić zadrzewienia wzdłuŜ dróg oraz rozwijać tereny zielone, − przywracać naturalną zieleń w dolinach rzek i innych cieków, − prowadzić edukację wśród mieszkańców gminy na temat ochrony fauny i flory. 5.5. Ochrona powierzchni ziemi Cel: Ochrona gleb przed degradacją Priorytety: ochronę najlepszej jakości gleb przed degradacją i zanieczyszczeniem w skutek czynników antropogenicznych i naturalnych (erozja, niewłaściwa agrotechnika, zmiana struktury fizycznej, stosunków wodnych i chemizmu gleb powodowana działalnością inwestycyjną, zanieczyszczeniami przemysłowymi i transportowymi, składowaniem odpadów), rekultywacja terenów zdegradowanych i zanieczyszczonych. Działania, które naleŜy podejmować w tym zakresie to: − bieŜąca rekultywacja terenów i uŜytków rolnych zdegradowanych i zdewastowanych, − wapnowanie gleb, − upowszechnianie i wdraŜanie w gospodarstwach rolnych zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w zakresie prawidłowego składowania i stosowania środków ochrony roślin oraz stałych i płynnych nawozów naturalnych i mineralnych, − bieŜąca likwidacja „dzikich wysypisk. - 43 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 5.6. Gospodarka odpadami Cele i sposób ich realizacji w zakresie gospodarki odpadami ujęto w Planie gospodarki odpadami dla miasta Ozorków na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 5.7. Ochrona klimatu akustycznego Cel: Zmniejszenie emisji hałasu na terenie gminy. Priorytety: ograniczenie hałasu komunikacyjnego na terenach zabudowanych. Zmniejszenie niekorzystnego wpływu hałasu komunikacyjnego moŜna osiągnąć poprzez: − modernizacje dróg w celu zwiększenia płynności ruchu, − stosowanie ekranów akustycznych lub zieleni izolacyjnej na terenach zabudowanych, − ujęcie w planie zagospodarowania przestrzenno zapisów, Ŝe w strefie przyległej do dróg, gdzie dopuszczalny poziom hałasu jest przekroczony nie powinno się planować obiektów mieszkalnych i przeznaczonych na stały pobyt ludzi. 6. Rodzaj i harmonogram działań proekologicznych na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016 Cele szczegółowe realizowane będą poprzez realizację działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, które wskazano w tabeli nr 20. Tabela 20 Lp. Harmonogram działań proekologicznych na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Jednostka odpowiedzialna za realizację Nazwa zadania Okres realizacji Koszt realizacji tys. [zł] Źródła finansowania Gospodarka wodno - ściekowa 1. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej (około 800 mb) gmina, 2009-2010 500 2. Dalsza rozbudowa sieci kanalizacyjnej gmina 2011-2016 b.d 3. Wsparcie budowy oczyszczalni ścieków gmina 2009-2012 20 4. Modernizacja oczyszczalni ścieków gmina 2009-2010 315 5. Rozbudowa sieci wodociągowej (około 430 mb) gmina 2009-2010 200 6. Modernizacja stacji wodociągowej wraz z ujęciami wody gmina 2009-2010 200 przydomowych - 44 - środki własne, 1 FOŚiGW środki UE środki własne, FOŚiGW środki UE 2 gfośigw środki własne, FOŚiGW środki UE środki własne, FOŚiGW środki UE środki własne, FOŚiGW środki UE Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Lp. 7. 8. 9. 10. 11. Nazwa zadania Dalsza rozbudowa sieci wodociągowej Budowa zbiornika na rzece Starówce 13. Wykorzystanie wód geotermalnych do ogrzewania budynków 16. 17. 18. Koszt realizacji tys. [zł] Źródła finansowania gmina 2011-2016 b.d. środki własne, FOŚiGW środki UE 2009-2012 - - 2010-2012 b.d. gmina Uporządkowanie ciągów dolinnych poprzez odpowiednie wprowadzenie gmina 2009-2016 zieleni Ochrona powietrza atmosferycznego Termomodernizacja budynków gminnych wraz ze zmianą kotłowni gmina 2009-2016 węglowych na opalane paliwem bardziej ekologicznym Rozbudowa sieci gazowej 15. Okres realizacji Kontrola gospodarstw domowych pod gmina kątem postępowania ze ściekami Mała retencja 12. 14. Jednostka odpowiedzialna za realizację 6000 Zakład Gazowniczy, gmina 2009-2012 b.d. gmina 2009-2014 b.d Akcje informacyjne o moŜliwościach wykorzystania odnawialnych źródeł gmina 2010-2012 energii w ramach akcji edukacyjnej mieszkańców Ochrona zasobów przyrodniczych Urządzanie i utrzymanie terenów zieleni gmina 2009-2012 i pomników przyrody Prowadzenie edukacji ekologicznej na temat ochrony przyrody wśród gmina 2010-2011 mieszkańców Ochrona powierzchni ziemi Propagowanie zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej w ramach akcji gmina 2010-2011 edukacyjnej mieszkańców Likwidacja tzw. „dzikich wysypisk” b.d. gmina 2008-2015 środki własne, FOŚiGW środki UE środki własne, FOŚiGW środki UE środki własne, FOŚiGW Zakład Gazowniczy środki własne gminy, środki własne, FOŚiGW środki UE 20 gfośigw FOŚiGW 100 gfośigw FOŚiGW 20 gfośigw FOŚiGW 6 gfośigw FOŚiGW 20 środki własne, FOŚiGW Ochrona przed hałasem 19. Modernizacja dróg 20. Budowa ekranów akustycznych wprowadzanie zieleni izolacyjnej i Zarządca drogi 2009-2016 b.d. Zarządca drogi 2009-2016 b.d. 1 FOŚiGW - Narodowy, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska 2 gfośigw – gminny fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej - 45 - środki zarządcy dróg środki UE środki zarządcy dróg środki UE Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 7. Edukacja ekologiczna Jednym z podstawowych warunków realizacji działań zaplanowanych w zakresie ochrony środowiska a tym samym zrównowaŜonego rozwoju w gminie jest włączenie do udziału w nich całego społeczeństwa. WiąŜe się to z potrzebą zmiany podejścia do spraw rozwoju gospodarczego, przewartościowania hierarchii potrzeb i zrozumienia, czym jest dla człowieka przyroda i środowisko, w którym przebywa. Dlatego konieczna jest moŜliwie wszechstronna edukacja ekologiczna, która doprowadziłaby społeczeństwo do świadomej rezygnacji z modelu konsumpcyjnego, z jego ciągle zmieniającym się dyktatem mody i produkcją towarów mało wartościowych. Nakazem chwili jest takie kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, w tym szczególnie dzieci i młodzieŜy, aby mogło ono z przekonaniem realizować cele ochrony środowiska. Edukacja ekologiczna to róŜnorodne działania, które zmierzają do kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków i codziennych postaw. U podstaw skuteczności tych działań leŜy rzetelnie i przystępnie przekazywana wiedza o stanie środowiska. Edukacja ta musi być skierowana zarówno do dzieci, młodzieŜy jak i dorosłych mieszkańców gminy. Celem prowadzonych programów z zakresu edukacji ekologicznych powinno być uwraŜliwienie mieszkańców gminy na współczesne problemy ochrony środowiska, uzmysłowienie nieodłącznych związków człowieka z przyrodą, a takŜe zachęcenie do działań i proekologicznych wyborów na co dzień, czyli Ŝycia przyjaznego dla środowiska. Wśród pozostałych celów edukacji ekologicznej moŜna wymienić: − nauczanie podstaw ekologicznie zrównowaŜonego uŜytkowania środowiska i sposobów jego ochrony, − pobudzanie do twórczego, innowacyjnego działania zmierzającego do oszczędnego korzystania z zasobów przyrody i maksymalnej ich ochrony, − zaszczepienie potrzeby postrzegania norm i zakazów ekologicznych, − kształtowanie nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia moralnej i społecznej odpowiedzialności za ochronę dóbr przyrody, − wdroŜenie umiejętności interdyscyplinarnego myślenia i rozumowania, nauczanie postrzegania zaleŜności między stanem środowiska a jakością Ŝycia kaŜdej jednostki ludzkiej i całych społeczeństw, − kształtowanie nawyków solidarności społecznej w ochronie środowiska. Wymienione cele edukacji ekologicznej moŜna osiągnąć w drodze: - 46 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 edukacji formalnej - obejmującej dzieci od wieku przedszkolnego, młodzieŜ a takŜe nauczycieli i specjalistów związanych z ochroną środowiska, edukacji nieformalnej - obejmującej młodzieŜ i dorosłych, prowadzonej przez środki masowego przekazu oraz za pomocą róŜnych form tzw. samoedukacji indywidualnej i grupowej. Efektem edukacji ekologicznej powinna być ekologiczna świadomość społeczna, która jeśli juŜ powstanie, będzie potrafiła stworzyć wzorce zachowań na tyle silne, by podjąć i realizować działania w zakresie ochrony środowiska, w tym np: oszczędzanie wody, energii czy włączenie się do programu selektywnego zbierania odpadów. Najlepsze wyniki przynosi edukacja w aspekcie formalnym, gdyŜ pozwala ona wprowadzić podstawowe grupy pojęć w róŜnych przedmiotach, kształtować określone postawy a następnie w ramach przedmiotu interdyscyplinarnego rozszerzać zakres treści pojęć, utrwalać je oraz przenosić umiejętność w nowych sytuacjach. Nauczanie i wychowanie powinno kształtować postawę wartości ekologicznej, poczucie moralnej odpowiedzialności za jakość środowiska i zdrowie ludzi. W formalnej edukacji ekologicznej stworzenie właściwego programu nauczania i wychowania ekologicznego jest podstawowym warunkiem jej skuteczności. Istotne teŜ są kwalifikacje nauczyciela, baza dydaktyczna, działalność instytucji i organizacji wspomagających pracę nauczycieli. Nieformalna edukacja ekologiczna jest teŜ waŜnym elementem kształcenia i wychowania środowiskowego. Popularyzacja wiedzy o procesach przyrodniczych, ich wpływie na Ŝycie społeczeństw oraz wiedzy o ochronie środowiska odbywa się przez udostępnienie ludziom róŜnych źródeł informacji proekologicznej. Są to między innymi: instytucjonalna informacja masowa (środki masowego przekazu, czasopisma specjalistyczne, wydawnictwa nie periodyczne, plakaty itp.), informacja poza instytucjonalna (obserwacje własne, przekazy innych ludzi), naukowa informacja i popularnonaukowa (filmy, raporty, publikacje, odczyty, prelekcje), informacja statystyczna. Najszerszy zasięg oddziaływania mają środki masowego przekazu: telewizja, radio, codzienna prasa. Efekt edukacji ekologicznej społeczeństwa zaleŜy nie tylko od ilości informacji, lecz takŜe od jej jakości i treści. Ze względu na zróŜnicowany poziom wiedzy społeczeństwa na temat ochrony środowiska prowadzenie programu edukacyjno-informacyjnego powinno być przeprowadzane na róŜnych poziomach zaawansowania wiedzy oraz dla poszczególnych grup wiekowych. Odbiorcami programu edukacyjnego powinni być: - 47 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − dzieci (przedszkola, szkoły podstawowe) i młodzieŜ (gimnazja, szkoły średnie wszystkich typów), − nauczyciele, − dorośli mieszkańcy w następujących grupach zawodowych: urzędnicy administracji państwowej, przedstawiciele biznesu, − pozostali dorośli mieszkańcy. Realizowanie edukacyjnych programów ochrony środowiska w gminie powinno być: − wieloetapowe: krótka kampania (6 miesięcy) w celu osiągnięcia największych i najwcześniej dostrzegalnych efektów, program podstawowy (2 lata) i długoterminowy (10 lat i więcej), − dwutorowe, realizowane w formie biernej - informacyjnej i formie czynnej polegającej na perswazji (np. uczestnictwie w warsztatach szkoleniowych), − skoncentrowane na rozbudzeniu osobistej odpowiedzialności za ochronę środowiska i gospodarkę odpadami, − upowszechniające wiedzę teoretyczną i praktyczną, dotyczącą ochrony środowiska, w tym gospodarki odpadami, − propagujące proekologiczne wzorce zachowań. Formy przekazu mogą być następujące: materiały drukowane: ulotki, wkładki prasowe, broszury, obwieszczenia, powiadomienia słuŜb komunalnych, publikacje w prasie (artykuły, komentarze, stałe rubryki), plakaty, biuletyny, raporty, materiały kształceniowe (np. autorskie programy nauczania) okolicznościowe pamiątki (znaczki, kalendarzyki, długopisy i in.) broszury i inne drukowane materiały informacyjne naleŜą do najczęściej uŜywanych środków promocji i edukacji, ze względu na niską cenę oraz fakt, Ŝe przemawiają do odbiorcy równocześnie poprzez tekst jak i obraz, audiowizualne: wywiady dla radio i telewizji, pokazy foliogramów, krótkich filmów wideo i programów komputerowych oraz wystawy np. fotograficzne lub plastyczne o tematyce ekologicznej, imprezy promocyjne, m. in.: konferencje prasowe, zebrania mieszkańców, imprezy specjalne (festiwale, akcje), warsztaty, seminaria i konferencje. Działania edukacyjne gminy powinny zawierać następujący zakres tematyczny: informacje o korzyściach środowiskowych i ekonomicznych oszczędzania energii, wody, moŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii, - 48 - jakie wynikają z Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 informacje, dotyczące moŜliwości powtórnego wykorzystania odpadów powstających w domu (recykling) oraz wynikających z tego korzyści ekonomicznych i dla środowiska, zgodnie z przyjętym w gminie systemem gospodarki odpadami sposób i rodzaje odpadów segregowanych w domu i przez to prowadzenie ekologicznego sposobu Ŝycia, promowanie walorów przyrodniczych regionu i ochrony przyrody informacje o szkodliwości dla środowisk i zdrowia ludzi substancji niebezpiecznych (np. środków, ochrony roślin, leków, azbestu, rtęci, freonów itp.) propagowanie zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej Realizacja edukacyjnego programu z zakresu ochrony środowiska na terenie gminy powinna być finansowana ze środków wojewódzkiego, powiatowego i gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Ze względu na charakter gminy realizacja działań edukacyjnych powinna odbywać się przede wszystkim poprzez następujące formy przekazu: ulotki, broszury, plakaty, materiały promocyjne, artykuły i ogłoszenia w prasie oraz lekcje szkolne przeprowadzane na podstawie autorskich konspektów. Wzrost formalnej i nieformalnej edukacji ekologicznej w kształtowaniu świadomości ekologicznej dzieci i młodzieŜy szkolnej uwarunkowany jest wsparciem materialnym, finansowym osób i instytucji, które dostrzegają potrzebę ochrony środowiska naturalnego. Gmina moŜe takŜe dofinansowywać konkursy wiedzy ekologicznej, zakup prenumeraty czasopism o tematyce ekologicznej czy akcje przeprowadzane w tym zakresie organizowane przez szkoły czy inne jednostki. Ponadto proponuje się, w miarę posiadanych środków finansowych, organizowanie festynów, imprez promocyjnych, spotkań z mieszkańcami. W pierwszym okresie działania te muszą być częste i mieć nasilony charakter tak by kaŜdy mieszkaniec miał dostęp do informacji w tym zakresie, poniewaŜ często pojawiająca się informacja ma szansę zainteresować i przekonać jak największą liczbę mieszkańców. W przypadku osiągnięcia właściwego poziomu edukacji, komunikacja z mieszkańcami jest juŜ łatwiejsza, a przekazywane informacje przynoszą większe efekty. - 49 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 8. Finansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska Realizacja działań z zakresu ochrony środowiska wymaga zapewnienia źródeł finansowania zaplanowanych inwestycji. Źródła te moŜna podzielić następująco: − środki własne jednostek samorządu terytorialnego, − fundusze ekologiczne, w tym narodowy, wojewódzki, powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, − zagraniczne fundusze pomocowe, w tym fundusze związane z ekokonwersją, − fundusze Unii Europejskiej, − preferencyjne kredyty bankowe, − kredyty i poŜyczki udzielane przez banki komercyjne, − środki własne inwestorów. Źródłem funduszy własnych jednostek samorządu terytorialnego są wpływy z podatku rolnego, leśnego, podatki i opłaty lokalne od osób prawnych, udział gminy w podatkach stanowiących dochód budŜetu państwa (np. w podatku dochodowym), podatki i opłaty od osób fizycznych, dochody uzyskiwane przez jednostki budŜetowe, dochody z majątku gminy, subwencje z budŜetu na państwa, dotacje celowe na zadania zlecone. Zadania własne gminy określone są klauzulą generalną „zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej”, w szczególności zadania te obejmują m.in. ochronę środowiska, ochronę przyrody, gospodarkę wodną, budowę wodociągów i kanalizacji, zaopatrzenie w wodę, oczyszczalnie ścieków komunalnych, unieszkodliwianie i składowanie odpadów komunalnych. Katalog zadań własnych gminy ma charakter otwarty a jego granica określona jest wspominaną klauzulą zaspokajania potrzeb zbiorowych. Gmina, zgodnie z zasadą legalizmu, moŜe wydatkować środki własne na zadania określone ogólnie ustawą o samorządzie gminnym, ale teŜ na zadania dookreślone w innych ustawach, np. na zadania określone w ustawie Prawo ochrony środowiska. 8.1. Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej – narodowy, wojewódzkie, powiatowe i gminne Fundusze ochrony środowiska działają na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska. Narodowy Fundusz i wojewódzkie fundusze mają osobowość prawną i są odpowiednio państwowym funduszem celowym oraz wojewódzkimi funduszami celowymi. Fundusze te prowadzą samodzielną gospodarkę finansową i pokrywają wydatki na finansowanie zadań z dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej z posiadanych środków i uzyskiwanych wpływów. Narodowy Fundusz i wojewódzkie fundusze prowadzą gospodarkę finansową - 50 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 w sposób zapewniający pełne wykorzystanie środków pochodzących z Unii Europejskiej niepodlegających zwrotowi przeznaczonych na ochronę środowiska i gospodarkę wodną. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska uzupełniają fundusze gminne i powiatowe. Fundusze powiatowe i gminne nie mają osobowości prawnej i nie mogą udzielać poŜyczek. Przychodami funduszy są między innymi wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pienięŜnych pobieranych na podstawie ustawy oraz przepisów szczególnych. Przychodami mogą być równieŜ dobrowolne wpłaty, zapisy, darowizny oraz środki pochodzące z fundacji. Środki funduszy przeznacza się na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady zrównowaŜonego rozwoju i polityki ekologicznej państwa oraz na współfinansowanie projektów inwestycyjnych, kosztów operacyjnych i działań realizowanych z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej niepodlegających zwrotowi. Środki funduszy mogą być takŜe przeznaczane na współfinansowanie projektów inwestycyjnych, kosztów operacyjnych i działań realizowanych z udziałem środków bezzwrotnych pozyskiwanych w ramach współpracy z organizacjami międzynarodowymi oraz współpracy dwustronnej. Działalność ta finansowana jest przez: − udzielanie oprocentowanych poŜyczek, − dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów i poŜyczek, − przyznawania dotacji, − nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą w Polsce instytucją finansującą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska. Zakres działania obejmuje finansowanie przedsięwzięć o zasięgu ogólnokrajowym, regionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. NFOŚiGW administruje równieŜ środkami pochodzącymi z pomocy zagranicznej przeznaczonymi na ochronę środowiska w Polsce. Co roku określana jest lista przedsięwzięć priorytetowych przewidzianych do dofinansowania. Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa się w ramach następujących dziedzin: ochrona powietrza, ochrona wód i gospodarka wodna, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przyrody i krajobrazu oraz leśnictwo, geologia i górnictwo, - 51 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 edukacja ekologiczna, państwowy monitoring środowiska, programy międzydziedzinowe, nadzwyczajne zagroŜenia środowiska, ekspertyzy i prace badawcze. Wnioskodawcami ubiegającymi się o środki finansowe z Narodowego Funduszu mogą być: jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa, instytucje i urzędy, szkoły wyŜsze i uczelnie, jednostki organizacyjne ochrony zdrowia, organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia), administracja państwowa, osoby fizyczne. W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania: − finansowanie poŜyczkowe (poŜyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki), − finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia), − finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź juŜ istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego). PoŜyczka udzielona przez Narodowy Fundusz nie moŜe przekroczyć 80% kosztów przedsięwzięcia, za wyjątkiem przedsięwzięć, dofinansowywanych z niepodlegających zwrotowi środków zagranicznych. Wysokość poŜyczki na przedsięwzięcia finansowane wyłącznie ze środków Narodowego Funduszu nie moŜe być niŜsza niŜ 2 000 000 zł, z wyłączeniem poŜyczek płatniczych oraz poŜyczek udzielanych ze środków subfunduszy. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dokonując wyboru przedsięwzięć do dofinansowania będzie przeznaczał środki przede wszystkim na dofinansowywanie przedsięwzięć realizowanych z udziałem bezzwrotnych środków Unii Europejskiej i innych bezzwrotnych środków zagranicznych. Dofinansowanie będzie słuŜyło osiągnięciu przez Polskę efektów ekologicznych określonych w Traktacie Akcesyjnym. - 52 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo przedsięwzięcia o zasięgu regionalnym. Lista zadań priorytetowych przewidzianych do dofinansowania określona jest co roku. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi udziela dofinansowania w formie: poŜyczek (w tym poŜyczek pomostowych), dotacji i dopłat do oprocentowania kredytów. Wysokość dofinansowania ze środków Funduszu w postaci dotacji wynosi do 80% całkowitego kosztu zadania w przypadku dotacji, na realizację zadań z zakresu: edukacji ekologicznej oraz propagowania działań proekologicznych, ochrony przyrody i krajobrazu, realizowane na terenach znajdujących się pod ochroną, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, opracowania uproszczonych planów urządzania lasów oraz inwentaryzacji stanu lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa, likwidacji skutków klęsk Ŝywiołowych i katastrof naturalnych, państwowego monitoringu środowiska, budowy, rozbudowy i modernizacji zbiorników małej retencji oraz budowy i remontów budowli piętrzących i innych zabezpieczających przed powodzą i erozją oraz robót konserwacyjnych i zabezpieczających na rzekach województwa łódzkiego, wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla wnioskodawców innych niŜ przedsiębiorcy. W przypadku dotacji dla pozostałych zadań dofinansowanie stanowi 40% całkowitego kosztu zadania. Fundusz rozszerzył listę zadań, które mogą być dotowane m.in. o: budowę kotłowni na biomasę, zwalczanie szkodników drzew i krzewów, elektrownie geotermalne, poprawę warunków w schroniskach dla zwierząt prowadzonych przez samorządy. PoŜyczki stanowią uzupełnienie środków własnych poŜyczkobiorców do wysokości 80% kosztów całkowitych zadania. Wysokość oprocentowania poŜyczek jest ustalana corocznie. PoŜyczka moŜe być, na wniosek PoŜyczkobiorcy, częściowo umorzona przy spełnieniu określonych warunków ustalonych przez Fundusz. Dopłaty do oprocentowania kredytów komercyjnych polegają na spłacie części odsetek płaconych od kredytów komercyjnych zaciągniętych na zadania proekologiczne. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udziela dofinansowania na zadania z zakresu gospodarki wodnej, ochrony atmosfery, ochrony powierzchni ziemi, ochrony wód, ochrony przyrody i krajobrazu, gospodarki leśnej, promocji i edukacji ekologicznej. - 53 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Powiatowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej środki finansowe przeznacza na wspomaganie działalności w zakresie ochrony środowiska określonych przez radę powiatu. Dochodami funduszy są opłaty za składowanie i magazynowanie odpadów oraz kar zawiązanych z niewłaściwym składowaniem lub magazynowaniem odpadów (10%) oraz opłat za korzystanie ze środowiska, a takŜe z wpływów z administracyjnych kar pienięŜnych (10%). Gminny fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej słuŜy finansowaniu przedsięwzięć z zakresu szeroko rozumianej ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Na dochód tego funduszu składają się opłaty za usuwanie drzew i krzewów, opłaty za składowanie odpadów na terenie gminy (50%), opłaty za korzystanie ze środowiska (10%) oraz opłaty za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych. Zgromadzone środki finansowe mogą być przeznaczone m.in. na dotowanie i kredytowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych słuŜących ochronie środowiska, realizację przedsięwzięć związanych z wykorzystaniem odpadów, wspieranie działań zapobiegających powstawaniu odpadów. 8.2. Fundacja EkoFundusz Fundacja EkoFundusz jest fundacją powołaną w 1992 roku przez Ministra Finansów dla zarządzania środkami finansowymi pochodzącymi z zamiany części długu zagranicznego na wspieranie przedsięwzięć w ochronie środowiska (tzw. konwersja długu). Dotychczas decyzję o ekokonwersji polskiego długu podjęły Stany Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Włochy, Szwecja, Norwegia. EkoFundusz zarządza środkami finansowymi pochodzącymi z ekokonwersji, łącznie ponad 571mln USD do wydatkowania w latach 1992 - 2010. Zadaniem Fundacji jest finansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które mają istotne znaczenie w skali regionu, kraju lub wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych w skali europejskiej, a nawet światowej uznanych za priorytetowe. Przyznane środki Fundacja przeznacza na dofinansowanie przedsięwzięć w pięciu dziedzinach uznanych jako priorytetowe: ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenku azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza), przywracanie czystości wód Morza Bałtyckiego oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód), ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu), racjonalizacja gospodarki odpadami i rekultywacja gleb (gospodarka odpadami), ochrona róŜnorodności biologicznej (ochrona przyrody). - 54 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Dofinansowanie ze środków EkoFunduszu ma wyłącznie formę bezzwrotnych dotacji. Udział dotacji w kosztach projektu moŜe sięgać nawet 60% i zaleŜy od jego typu oraz statusu prawno - organizacyjnego inwestora. Dotacja EkoFunduszu dla pojedynczego projektu nie moŜe być niŜsza niŜ 50 tys. zł. 8.3. Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweski Mechanizm Finansowy Europejski Obszar Gospodarczy (EOG) stanowi 25 krajów Unii Europejskiej oraz Norwegi, Lichtenstein i Islandia. Polska stała się członkiem EOG na mocy podpisanej w dniu 14 października 2003r. Umowy o rozszerzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jednym z elementów podpisanej umowy było przyznanie Polsce środków finansowych w postaci dwóch instrumentów: Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Łącznie Polska w ramach obu mechanizmów otrzymała 533,51 mln euro na lata 2004 – 2009. Wsparcie to zostało udzielone w zamian za moŜliwość korzystania z czterech swobód: swobodnego korzystania z przepływu towarów, kapitału, usług i osób, jakie obowiązują w ramach wspólnego rynku Unii Europejskiej. Podstawowym celem mechanizmów jest przyczynienie się do zmniejszania róŜnic społecznych i ekonomicznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego wyróŜniono sześć obszarów priorytetowych: ochrona środowiska, w tym ochrona środowiska ludzkiego m.in. poprzez redukcję zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych źródeł energii, promowanie zrównowaŜonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie zasobami, ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego, w tym transport publiczny i odnowa miast, rozwój zasobów ludzkich poprzez m.in. promowanie wykształcenia i szkoleń, wzmacnianie w samorządzie i jego instytucjach potencjału z zakresu administracji lub słuŜby publicznej, a takŜe wzmacnianie demokratycznych, opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem, badania naukowe. - 55 - wspierających go procesów Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 W ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego mogą być wspierane działania podejmowane w ramach wszystkich sześciu priorytetów Mechanizmu Finansowego EOG oraz na zasadach pierwszeństwa następujące cztery obszary priorytetowe: − wdraŜanie przepisów z Schengen, wspieranie Narodowych Planów Działania z Schengen, jak równieŜ wzmacnianie sądownictwa, − ochrona środowiska ze szczególnym uwzględnieniem wzmocnienia zdolności administracyjnych do wprowadzania w Ŝycie odpowiednich przepisów istotnych dla realizacji projektów inwestycyjnych, − polityka regionalna i działania trans graniczne, − pomoc techniczna przy wdraŜaniu acquis communautaire Minimalna wartość dofinansowania pojedynczego projektu ze środków Mechanizmu Norweskiego i Mechanizmu Finansowego EOG wynosi 250 000 euro 8.4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Rada Ministrów przyjęła 29 listopada 2006 roku projekt Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 - 2013, który zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007 - 2013 (NSRO) stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnięcia załoŜonych w NSRO celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dnia 5 grudnia 2007 roku Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 – 2013 został zaakceptowany przez Komisję Europejską. Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu toŜsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. PO Infrastruktura i Środowisko koncentruje się na działaniach o charakterze strategicznym i ponadregionalnym. Ponad 66% wydatków będzie przeznaczonych na realizację celów Strategii Lizbońskiej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych będzie 17 priorytetów. Priorytety prośrodowiskowe (nie licząc oczywiście ekologicznych aspektów uwzględnianych w priorytetach transportowych) skupione są w sześciu tzw. osiach priorytetowych: − I Gospodarka wodno – ściekowa – główny cel głównym celem wyposaŜenie aglomeracji powyŜej 15 tys. RLM w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków, - 56 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi - planowane są projekty porządkujące gospodarkę odpadami w aglomeracjach liczących powyŜej 150 tys. mieszkańców. W duŜych projektach tego priorytetu wspierane będą działania w zakresie zapobiegania technologii oraz ograniczenia odzysku, w tym wytwarzania recyklingu, odpadów wdraŜania komunalnych, technologii wdraŜanie ostatecznego unieszkodliwienia odpadów komunalnych, a takŜe likwidacji zagroŜeń wynikających ze składowania odpadów, − III Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska – cel zapewnienie odpowiedniej ilości zasobów wodnych na potrzeby ludności i gospodarki oraz minimalizacji skutków negatywnych zjawisk naturalnych, przeciwdziałania powaŜnym awariom, a takŜe zarządzania i monitoringu w ochronie środowiska, − IV Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, − V. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych cel - przywracanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków na obszarach chronionych, wraz z zachowaniem zagroŜonych wyginięciem gatunków oraz róŜnorodności genetycznych roślin, zwierząt, przywrócenie droŜności korytarzy ekologicznych, wsparcie procesu opracowania planów ochrony dla obszarów chronionych, zwiększanie świadomości w zakresie potrzeby i właściwości metod ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, − X Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku cel - podniesienie poziomu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw (budowa lub modernizacja instalacji wykorzystujących do produkcji energii biomasę, biogaz, energię wiatru, wody, a ciepła przy wykorzystaniu biomasy oraz energii geotermalnej i słonecznej). Na realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 - 2013 zostanie przeznaczonych ponad 37,5 mld euro. Ze środków Unii Europejskiej będzie pochodziło 27 913,6 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójności – 22 176,3 mln euro (77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 5 737,23mln euro (23%). 8.5. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007 - 2013 (RPOWŁ) Zarząd Województwa Łódzkiego w 2007r. przyjął Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007 – 2013 oraz szczegółowy opis osi priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 – 2013. Według Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności) województwo łódzkie w latach 2007 - 2013 będzie dysponować kwotą z Europejskiego - 57 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokości 1 006,38 mln euro, co z wkładem własnym beneficjentów wyniesie 1 282,96 mln euro. W ramach wkładu wspólnotowego 37,46% (376,95 mln euro) środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przeznaczonych zostanie na realizację celów Strategii Lizbońskiej. Główne cele Regionalnego Programu Operacyjnego zostały ujęte w 7 osiach priorytetowych: I. Infrastruktura transportowa II. Ochrona środowiska, zapobieganie zagroŜeniom i energetyka III. Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość IV. Społeczeństwo informacyjne V. Infrastruktura społeczna VI. Odnowa obszarów miejskich VII. Pomoc techniczna. Ochrona środowiska została ujęta w ramach osi priorytetowej II - Ochrona środowiska (cel szczegółowy - poprawa stanu środowiska naturalnego i bezpieczeństwa energetycznego). Cel szczegółowy będzie realizowany poprzez cele operacyjne: − racjonalizacja gospodarki w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych, − racjonalizacja zaopatrzenia w wodę, − racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi i odpadami z sektora gospodarczego, − ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, − poprawa jakości powietrza, − przeciwdziałanie powstawaniu zagroŜeń środowiskowych i zmniejszanie ich skutków, − rozwój i poprawa stanu infrastruktury energetycznej województwa, − dywersyfikacja źródeł energii ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Dofinansowanie z EFRR wynosić będzie maksymalnie do 85% wydatków kwalifikowanych projektu. Beneficjenci, których wnioski nie znalazły się na liście - Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007 – 2013, będą mogli ubiegać się o dofinansowanie ze środków unijnych, które rozdysponowane zostaną w drodze normalnej, trzystopniowej procedury konkursowej. - 58 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 8.6. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich jest finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Biorąc pod uwagę problemy i wyzwania, przed jakimi stoją obszary wiejskie, wyznaczono główne cele nowej polityki PROW: Cel 1: Poprawa konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez ich restrukturyzację. Cel 2: Poprawa stanu środowiska oraz krajobrazu poprzez racjonalną gospodarkę ziemią. Cel 3: Poprawa warunków Ŝycia ludności wiejskiej i promocja dywersyfikacji działalności gospodarczej. KaŜdemu z celów głównych polityki odpowiada oś priorytetowa obejmująca odpowiednie instrumenty polityki rozwoju obszarów wiejskich: − oś priorytetowa 1 (gospodarcza): poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, − oś priorytetowa 2 (środowiskowa): poprawa stanu środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, − oś priorytetowa 3 (społeczna): jakość Ŝycia na obszarach wiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej, − oś priorytetowa 4 Leader: dodatkowo wyodrębniono tzw. inicjatywę LEADER w celu wzmocnienia inicjatywy oddolnej, wymiany najlepszych praktyk i aktywizacji społeczności obszarów wiejskich. Inicjatywa LEADER tworzy oś priorytetową 4, której zakres realizacji powinien głównie bazować na działaniach zdefiniowanych w ramach poszczególnych 3 osi priorytetowych, przede wszystkim umoŜliwiającym realizowanie i wdraŜanie celów Osi III. Projekty realizowane będą w miejscowościach gmin wiejskich albo miejsko - wiejskich z wyłączeniem miast powyŜej 5 000 mieszkańców oraz z uwzględnieniem miast do 5 000 mieszkańców gmin wiejskich. Dla realizacji projektów zaopatrzenia w wodę i gospodarki ściekowej projekty mogą być realizowane w miejscowościach poniŜej 2 tys. RLM. Maksymalna pomoc w jednej gminie, w okresie realizacji Programu to 4,0 mln zł na projekty gospodarki wodno - ściekowej; 200 tys. zł na projekty gospodarki odpadami; 3 mln zł na projekty w zakresie wytwarzania, przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej oraz ciepła wytworzonego z odnawialnych źródeł energii. Poziom pomocy z EFRROW wynosi maksymalnie 75% kosztów kwalifikowanych inwestycji. - 59 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 8.7. Bank Ochrony Środowiska Bank Ochrony Środowiska S.A. jest jednym z kilkudziesięciu banków komercyjnych, działających na polskim rynku, ale jedynym specjalizującym się w finansowaniu ochrony środowiska. Jego specyfika powoduje, Ŝe obok Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Fundacji EkoFundusz jest jednym z filarów systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce - aktualnie w ofercie Banku jest około 30 produktów, które wiąŜą się z jego proekologiczną misją. Bank Ochrony Środowiska proponuje w tej formule nisko oprocentowane kredyty na: −usuwanie wyrobów zawierających azbest oraz budowę składowisk przystosowanych do unieszkodliwiania odpadów azbestowych i wodociągów w technologii rur bezazbestowych w miejsce wodociągów z rur azbestowych, −ograniczenie emisji spalin z pojazdów komunikacji zbiorowej, − uszczelnianie i hermetyzację przeładunku i dystrybucji paliw, − budowę ścieŜek rowerowych, − ograniczenie hałasu (wyciszanie stacjonarnych źródeł, budowa ekranów dźwiękochłonnych przy istniejących trasach komunikacyjnych), − termomodernizację budynków, − ograniczenie zuŜycia energii elektrycznej, w tym modernizację oświetlenia, − budowę i modernizację systemów ciepłowniczych, − zadania z zakresu czystszej produkcji. - 60 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 9. WdraŜanie i monitoring realizacji Programu Realizacja celów wyznaczonych w Programie odbywa się na poziomach wszystkich szczebli administracyjnych i obejmuje działania podejmowane w skali województwa, powiatu i gminy. Działania na rzecz środowiska podejmowane są takŜe przez jednostki administracji rządowej i inne jednostki organizacyjne a takŜe podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska. Burmistrz Miasta Ozorkowa poprzez posiadane instrumenty prawno - administracyjne, informacyjno - edukacyjne i finansowe zapewnia spójność pomiędzy wszystkimi działaniami na rzecz ochrony środowiska na terenie gminy umoŜliwiającą efektywne wykorzystanie środków technicznych i finansowych. Za monitoring celów zwartych w Programie odpowiada Burmistrz Miasta Ozorkowa i jest zobowiązany do opracowania oraz wdroŜenia systemu monitoringu. Monitorowanie realizacji Programu umoŜliwi ocenę prawidłowości i efektywności wykonania działań oraz szybkie i elastyczne reagowanie na zmiany. Monitoring polegał będzie na działaniach organizacyjno – kontrolnych. Podstawą monitoringu realizacji Programu jest sprawozdawczość oparta na wskaźnikach odzwierciedlających stan środowiska, presję na środowisko i podejmowane działania. Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań będzie wysokość ponoszonych nakładów finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe. Uzyskiwane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocenę stanu jakości i dotrzymywania norm komponentów środowiska, dokonaną w ramach systemu monitoringu, ilustrować będą zaawansowanie realizacji Programu i umoŜliwiać będą dokonywanie niezbędnych korekt na bieŜąco. Wskaźniki efektywności osiąganych celów, pogrupowane są wokół najwaŜniejszych obszarów realizacyjnych Programu i odniesione do poszczególnych elementów ochrony środowiska. Podstawowymi wskaźnikami, jakie mogą być przyjęte dla pomiaru efektywności wdraŜania Programu są wskaźniki: ekonomiczne, ekologiczne i społeczne: − ekonomiczne: stopień poniesionych nakładów, ilość środków inwestycyjnych dla danego przedsięwzięcia, − ekologiczne: poprawa parametrów powietrza, wody, powiększenie obszarów chronionych itp., − społeczne: udział mieszkańców w akcjach na rzecz środowiska, ilość programów edukacyjnych i szkoleń. W tabeli nr 21 przedstawiono wskaźniki, które będą słuŜyć do oceny stopnia realizacji załoŜonych celów. - 61 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Tabela 21 Wskaźniki monitoringu realizacji Planu gospodarki odpadami dla miasta Ozorków Lp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Wskaźnik Jedn Nakłady finansowe poniesione przez gminę na działania w zakresie gospodarki wodnozł ściekowej Nakłady finansowe poniesione przez gminę na działania w zakresie ochrony powietrza zł Nakłady finansowe poniesione przez gminę na działania w zakresie edukacji zł ekologicznej Nakłady finansowe poniesione przez gminę na inne działania w zakresie ochrony zł środowiska Ilość akcji edukacyjnych przeprowadzonych przez Urząd Miasta szt. Jakość wody w rzece Bzura (punkt pomiarowy Adamówka) klasa Jakość wody w rzece Bzura (punkt pomiarowy Parzyce) klasa Jakość wody podziemnej w badanym punkcie klasa Ilość pobranej wody m3 Długość sieci wodociągowej km Procent ludności korzystającej z sieci wodociągowej % Szt. Ilość podłączeń budynków mieszkalnych do sieci wodociągowej Ilość komunalnych oczyszczalni ścieków Ozorkowskiego Przedsiębiorstwa Komunaln. dam3/rok Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu z oczyszczalni ścieków BZT5 CHZT kg/rok zawiesina azot ogólny fosfor ogólny Ilość odprowadzanych ścieków z innych źródeł dam3/rok Długość sieci kanalizacyjnej km Procent ludności korzystającej z sieci wodociągowej % Ilość podłączeń budynków mieszkalnych do sieci kanalizacyjnej szt. Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków szt. Ilość zbiorników retencyjnych szt. Długość sieci gazowej km Ilość budynków mieszkalnych ogrzewanych gazem szt. Liczba obiektów, gdzie wykorzystywane są odnawialne źródła energii szt. Liczba obiektów gminnych poddanych termomodernizacji szt./rok Wielkość zorganizowanej emisji pyłów do powietrza Mg/rok Wielkość zorganizowanej emisji gazów do powietrza Mg/rok Wielkość zorganizowanej emisji dwutlenku węgla do powietrza Mg/rok Klasa jakości powietrza dla strefy/powiatu zgierskiego dokonana z uwzględnieniem klasa kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Klasa jakości powietrza dla strefy/powiatu zgierskiego dokonana z uwzględnieniem klasa kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin Liczba pomników przyrody szt. Inne formy ochrony przyrody ha Powierzchnia terenów zielonych ha Powierzchnia lasów ha Wskaźnik lesistości gminy % Punkty monitoringu hałasu szt. Długość zmodernizowanych dróg km - 62 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 Analiza wskaźników w poszczególnych latach będzie podstawą do korekty i weryfikacji przedsięwzięć planowanych w Programie. Ponadto ocena realizacji celów obejmować będzie równieŜ ocenę realizacji działań ujętych do wykonania w harmonogramie. Zgodnie z art. 18 ust 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z wykonania Programu Burmistrz Miasta sporządza co 2 lata raport, który przedstawia Radzie Miasta. 10. Streszczenie w języku niespecjalistyczny Programu ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009-2012 z perspektywą do 2016 został sporządzony zgodnie z Polityką ekologiczną państwa, Programem ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015 a takŜe obowiązującymi przepisami prawa z zakresu ochrony środowiska. Program zawiera następujące elementy: − diagnozę aktualnego stanu w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy, − na podstawie diagnozy wskazano problemy i zagroŜenia, − określono cele i priorytety proekologiczne, − sporządzony został harmonogram realizacji działań proekologicznych w zakresie ochrony środowiska − przedstawiono zagadnienia dotyczące edukacji ekologicznej oraz sposoby finansowania zadań w zakresie ochrony środowiska, − system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów, − streszczenie w języku niespecjalistycznym. Diagnoza stanu aktualnego zawiera analizę takich elementów środowiska jak: jakość wód powierzchniowych, wód podziemnych, zuŜycie wody i stopień zwodociągowania, gospodarka ściekowa, zagroŜenie powodziowe i mała retencja, jakość powietrza, zasoby przyrodnicze, gospodarka odpadami i klimat akustyczny. Z przeprowadzonej analizy stanu środowiska wynikają następujące problemy z zakresu ochrony środowiska na terenie miasta Ozorków: − niezadowalająca jakość wód powierzchniowych oraz ich zanieczyszczenie spowodowane odprowadzaniem do rzek poprzez spływ powierzchniowy i podpowierzchniowy nieoczyszczonych ścieków z gospodarstw domowych, − zagroŜenie jakości wód podziemnych spowodowane nieoczyszczonych ścieków z gospodarstw domowych do ziemi, − nie wszystkie gospodarstwa domowe podłączone są do kanalizacji, - 63 - przez odprowadzanie Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 − małe zdolności retencyjne terenu i zagroŜenie powodziowe spowodowane zabudową doliny rzeki Bzury, − wzrost poziomu imisji ozonu i przekroczenie dopuszczalnych norm na obszarze całego województwa, w tym miasta Ozorków, − przewaga wykorzystania paliw stały (przede wszystkim węgla) do ogrzewania oraz wzmoŜona emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych w związku ze wzrastającą liczbą pojazdów samochodowych i zbyt małą płynnością ruchu drogowego, − niewystarczająca powierzchnia terenów zielonych − silna antropopresja na obszary przyrodnicze, nadmierna ich penetracja i przejmowanie gruntów rolnych i leśnych pod zabudowę, − nie objęcie zorganizowanym zbieraniem odpadów wszystkich mieszkańców gminy oraz mały postęp w selektywnym zbieraniu odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych, − przewaŜająca część odpadów komunalnych unieszkodliwiana poprzez składowanie, − wzrost natęŜenia hałasu pochodzenia komunikacyjnego będący efektem wzrostu natęŜenia ruchu drogowego i duŜego udziału pojazdów cięŜkich w strukturze ruchu drogowego, − zły stan nawierzchni drogowych. W Programie określono cele i priorytety ekologiczne na lata 2009 - 2012 z perspektywą do 2016 roku w następujących obszarach: ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, ochrona powietrza atmosferycznego, w zakresie małej retencji i ochrony przeciwpowodziowej, ochrony zasobów przyrodniczych, ochrony powierzchni ziemi, gospodarki odpadami, ochrony klimatu akustycznego. Cele szczegółowe realizowane będą poprzez realizację działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych. Dla poszczególnych zadań określono termin realizacji, szacunkowe koszty i wskazano jednostki odpowiedzialne za ich realizację. Monitorowanie i wdraŜanie Programu będzie prowadzone według określonych wskaźników. Konieczne będzie regularne zbieranie, analiza i ocena danych. System monitoringu skupia się przede wszystkim na efektywności wdraŜanych działań i zadań. Uzupełnieniem moŜe być monitoring stanu środowiska przyrodniczego prowadzonego w sposób stały. - 64 - Program ochrony środowiska dla Gminy Miasta Ozorkowa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do 2016 11. Literatura 1. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Ministerstwo Środowiska, 2002, 2. Krajowy plan gospodarki odpadami 2010, Ministerstwo Środowiska, Monitor Polski Nr 90, poz. 946 z dnia 29 grudnia 2006 roku, 3. Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015, 4. Planu gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015, Urząd Marszałkowski, 2007, 5. Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego, Starostwo Powiatowe w Zgierzu 2004 6. Program ochrony środowiska gminy miasta Ozorków, 2004 7. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Ozorkowa, 2002 8. Raport WIOŚ „Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2006 r.” Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź 2007, 9. Raport WIOŚ „Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2005 r.” Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź 2006, 10. Raport WIOŚ „Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2004 r.” Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź 2005, 11. Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu zgierskiego w 2007 r., WIOŚ 12. Bank Danych Regionalnych www.stat.gov.pl. - 65 -
