Franek M., Rola H. - IHAR

Tom XXIII
Rośliny Oleiste
2002
Marian Franek, Henryka Rola
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Zakład Ekologii i Zwalczania Chwastów we Wrocławiu
Ocena przydatności herbicydu Nimbus 283 SE
do odchwaszczania plantacji rzepaku ozimego
na Dolnym Śląsku
Efficacy of herbicide Nimbus 283 SE to weed control
in winter oilseed rape on Lower Silesia
Słowa kluczowe: rzepak ozimy, chwasty, zwalczanie chwastów, herbicydy, metazachlor, chlomazon
Key words:
winter oilseed rape, weeds, weeds control, herbicides, metazachlor, clomazone
Aby uzyskać wysoki plon nasion rzepaku
ozimego trzeba na plantacji stosować herbicydy
prawidłowo dobrane do stanu i stopnia zachwaszczenia. Korzystniej jest zwalczać chwasty
środkami zawierającymi dwie substancje aktywne
niż jedną, które mają zwykle węższe spektrum
działania na chwasty. W doświadczeniach Zakładu Ekologii i Zwalczania Chwastów IUNG
we Wrocławiu badano herbicyd Nimbus 283 SE
zawierający 250 g/l metazachloru i 33,3 g/l chlomazonu. Doświadczenia zakładano metodą losowanych bloków w 3 powtórzeniach na poletkach
o powierzchni 25 m2. Rzepak był uprawiany
zgodnie z zaleceniami agrotechnicznymi. Nimbus
283 SE stosowano bezpośrednio po siewie w dawkach 2,5 oraz 3 l/ha. Stwierdzono, że niszczy on
skutecznie najgroźniejsze dla rzepaku chwasty,
takie jak Apera spica venti, Galium aparine,
Anthemis arvensis, Tripleurospermum inodorum,
Descurainia sophia, Stellaria media, Thlaspi
arvense, Capsella bursa-pastoris, Lamium
amplexicaule, Lamium purpureum, Veronica
persica. Środek ten nie był fitotoksyczny dla
rzepaku odmian Lirajet i Silvia. Zastosowany na
polach zachwaszczonych przyczynił się do
wzrostu plonu rzepaku o 27–54%.
In order to obtain high yield of winter rapeseed
the herbicides applied to the field need to be
carefully chosen according to the condition and
degree of weed infestation. It is preferable to use
for weed control herbicides containing two active
substances. In the Department of Ecology &
Weed Control the experiments aiming at the
evaluation of Nimbus 283 SE herbicide were
carried out. Nimbus, 283 SE containing 250 g/l
metazachlor and 33.3 g/l clomazone, was applied
just after sowing of rape in the rates of 2.5
and 3 l/ha. The experiments were established
by randomised block design, on trials in three
replications (plot area 25 sq. m.). Soil and
plant cultivation was done in accordance with
phytotechnic principles for winter oilseed rape.
Nimbus 282 SE, applied direct after sowing
of winter oilseed rape, eliminated: Apera spica
venti, Galium aparine, Anthemis arvensis, Tripleurospermum inodorum, Descurainia sophia,
Stellaria media, Thlaspi arvense, Capsella
bursa-pastoris, Lamium amplexicaule, Lamium
purpureum, Veronica persica. The phytotoxic
effects of herbicide Nimbus 283 SE on winter
oilseed rape of Lirajet and Silvia varieties were
not observed. The yield harvested from the
herbicide objects was higher about 27 to 54% in
comparison with the yield obtained from the
control object.
352
Marian Franek ...
Wstęp
Rzepak jest rośliną reagującą bardzo silnie na zachwaszczenie w początkowym okresie swego rozwoju, dlatego stosowanie środków przedwschodowych jest
najefektywniejsze. Korzystniej jest zwalczać chwasty środkami zawierającymi
dwie substancje biologicznie czynne niż jedną, które mają zwykle węższe spektrum
działania na chwasty. Nimbus 283 SE jest nowo opracowanym herbicydem,
przeznaczonym do zwalczania chwastów dwuliściennych w rzepaku (Nyuken i in.
1996). Celem przedstawionego opracowania jest ocena efektywności działania tego
środka w rzepaku ozimym w warunkach Polski, na podstawie wyników czterech
doświadczeń przeprowadzonych w latach 1999–2001 w Zakładzie Ekologii
i Zwalczania Chwastów IUNG we Wrocławiu.
Metodyka
Doświadczenia zakładano metodą losowanych bloków w trzech powtórzeniach, na polach produkcyjnych, na których rzepak był uprawiany zgodnie z zaleceniami agrotechnicznymi. Poletka o powierzchni 25 m2 opryskiwano bezpośrednio po siewie rzepaku herbicydem Nimbus 283 SE, zawierającym jako substancje
aktywne 250 g/l metazachloru i 33,3 g/l chlomazonu. W doświadczeniach stosowano dwie dawki 2,5 oraz 3 l/ha, a dla porównania użyto Butisan 400 SC i Butisan
Star 416 SC w dawce 3 l/ha. Co roku jedno z doświadczeń przeprowadzono na
lekkiej glebie brunatnej IV kompleksu przydatności rolniczej w Laskowicach,
a drugie na ciężkiej — czarnej ziemi II kompleksu przydatności rolniczej
w okolicach Wrocławia.
Ocenę działania herbicydów na roślinę uprawną i chwasty metodą bonitacyjną
w skali 1÷9 wykonywano 3–4 tygodnie po opryskaniu. Jesienią określono stopień
zniszczenia chwastów metodą ramkową. Wiosną tuż przed kwitnieniem rzepaku
oceniano stopień pokrycia gleby przez roślinę uprawną i chwasty metodą
agrofitosocjologiczną. Wszystkie analizy wykonano zgodnie z przyjętą metodyką
(Domaradzki i in. 2001). Plony z poletek zbierano kombajnem, następnie
przeliczano w tonach na hektar, a wyniki analizowano statystycznie.
Ocena przydatności herbicydu Nimbus 283 SE ...
353
Omówienie wyników
Analizy wykonane metodą bonitacyjną wykazały, że herbicyd Nimbus 283 SE
nie jest fitotoksyczny dla rzepaku ozimego. W doświadczeniach na glebie lekkiej
zanotowano jedynie niewielkie przebarwienia brzegów liści rośliny uprawnej,
charakterystyczne dla działania chlomazonu (tab. 1). Objawy te obserwowano na
około 5% roślin. Okazały się one przemijające, ustąpiły w okresie 2 tygodni i nie
wpłynęły na dalszy rozwój i plonowanie rzepaku. Podobnych przebarwień nie
obserwowano w doświadczeniach prowadzonych na glebie ciężkiej (tab. 2).
Stwierdzono, że Nimbus 283 SE stosowany w dawce 3 l/ha niszczy skutecznie szereg gatunków chwastów, takich jak Apera spica venti, Galium aparine,
Anthemis arvensis, Tripleurospermum inodorum, Descurainia sophia, Stellaria
media, Thlaspi arvense, Capsella bursa-pastoris, Lamium amplexicaule, Lamium
purpureum, Veronica persica (tab. 1 i 2); jego efektywność była lepsza niż standardowego środka Butisan 400 SC. Obniżenie dawki herbicydu Nimbus 283 SE
do 2,5 l/ha spowodowało zmniejszenie skuteczności działania na niektóre chwasty:
Chenopodium album, Descurainia sophia oraz Lamium amplexicaule na glebie
lekkiej i Thlaspi arvense na glebie ciężkiej. Gatunkami średnio wrażliwymi na
działanie środka były Geranium pusillum i Viola arvensis, które lepiej niszczył
standardowy Butisan 400 SC.
Dzięki dobremu zniszczeniu chwastów Nimbus 283 SE, stosowany w dawkach 2,5–3 l/ha, przyczynił się do wzrostu plonu rzepaku o 27–31% w doświadczeniach na glebie lekkiej, gdzie dominowały chwasty rumianowate (Anthemideae)
— tabela 1 oraz o 51–54% w doświadczeniach na glebie ciężkiej, gdzie
dominowała przytulia czepna (Galium aparine) — tabela 2.
Wnioski
•
Nimbus 283 SE stosowany w dawkach 2,5–3 l/ha nie uszkadzał rzepaku
ozimego odmian Lirajet i Silvia, a dzięki skutecznemu zniszczeniu chwastów
przyczynił się do wzrostu plonu nasion o 27–54%.
•
Nimbus 283 SE okazał się przydatnym herbicydem do niszczenia najgroźniejszych dla rzepaku chwastów, takich jak: Galium aparine, Anthemis
arvensis, Tripleurospermum inodorum, Descurainia sophia, Stellaria media,
Thlaspi arvense, Capsella bursa-pastoris, Lamium amplexicaule, Lamium
purpureum, Veronica persica.
•
Rejestracja w Polsce i wprowadzenie tego środka do zaleceń dla praktyki
rolniczej zwiększy możliwości skutecznego ograniczenia zachwaszczenia
rzepaku ozimego.
354
tabela 1 pozioma
Marian Franek ...
Ocena przydatności herbicydu Nimbus 283 SE ...
tabela 2 pozioma
355
356
Marian Franek ...
Conclusion
•
The phytotoxic effects of herbicide Nimbus 283 SE (dose 2.5–3 l/ha) on
winter oilseed rape of varieties Lirajet and Silvia were not observed. The yield
assembled from the treated plots was higher about 27 to 54% in comparison
with the yield obtained from the control plots.
•
Nimbus 282 SE give good control: Apera spica venti, Galium aparine,
Anthemis arvensis, Tripleurospermum inodorum, Descurainia sophia,
Stellaria media, Thlaspi arvense, Capsella bursa-pastoris, Lamium
amplexicaule, Lamium purpureum, Veronica persica.
•
Registration and introduction of this herbicide to Polish agriculture increased
possibilities of weed control in winter oil seed rape
Literatura
Domaradzki K., Badowski M., Filipiak K., Franek M., Gołębiowska H., Kieloch R., Kucharski M.,
Rola H., Rola J., Sadowski J., Sekutowski T., Zawerbny T. 2001. Metodyka doświadczeń
biologicznej oceny herbicydów, bioregulatorów i adiuwantów. Cz. 1. Doświadczenia polowe.
Wyd. IUNG Puławy: 167.
Nyuken W., Klassen H., Landes M. 1966. BAS 632 00 – eine neue Herbizid – Kombination zur
Unkrautbekämpfung in Winterraps. 50 Deutsche Pfanzenschutztagung in Münster, biologische
Bundesanstalt für Land- und Forstwietschaft, Berlin – Dahlem, 321: 61.
Tabela 1
Ocena efektywności herbicydu Nimbus 283 SE w doświadczeniach IUNG Wrocław z rzepakiem ozimym, uprawianym na glebie
lekkiej (wyniki średnie z lat 1999–2001) — Evaluation of effectiveness of herbicide Nimbus 283 SE in experiments IUNG Wrocław
with winter oilseed rape on the light soil
Obiekt
Treatment
Dawka
Dose
[l/ha]
Plon
Yield
[t/ha]
BRSNA
F
E
Kontrola – Check
–
2,34
1
* 24
* 73
* 37
* 32
* 29
* 27
* 27
* 18
* 12
*4
*3
Nimbus 283 SE
2,5
2,98
1–2
100
61
100
100
100
100
99
85
100
88
45
Nimbus 283 SE
3
3,06
2
100
68
100
100
100
100
100
100
100
95
84
Butisan 400 SC
3
3,04
1
100
76
100
100
100
100
100
97
88
80
93
Butisan Star 416
3
2,94
1
100
71
100
100
100
100
96
97
82
75
86
NIR
0,418
APESV
VIOAR
VERPE LAMPU MATIN ANTAR CAPBP LAMAM THLAR CHEAL
Objaśnienia do tabeli — Comments to the table:
BRSNA — Brassica napus
LAMPU — Lamium purpureum
LAMAM — Lamium amplexicaule
APESV — Apera spica venti
MATIN — Tripleurospermum inodorum
THLAR — Thlaspi arvense
VIOAR — Viola arvensis
ANTAR — Anthemis arvensis
CHEAL — Chenopodium album
VERPE — Veronica persica
CAPBP
GERPU
— Capsella bursa-pastoris
— Geranium pusillum
F — wrażliwość roślin na herbicyd w skali 1÷9, gdzie:
1 — brak działania na roślinę uprawną
9 — zniszczenie rośliny uprawnej
F — susceptibility of plants to herbicides in scale 1÷9 where:
1 — no reaction of crop
9 — crop damaged
E — zniszczenie chwastów [%]
* — dla kontroli podano liczbę chwastów [szt./m2]
E — percent of weeds control
* — for check it is number of weeds/sq.m
GERPU
Tabela 2
Ocena efektywności herbicydu Nimbus 283 SE w doświadczeniach IUNG Wrocław z rzepakiem ozimym, uprawianym na glebie
ciężkiej (wyniki średnie z lat 1999–2001) — Evaluation of effectiveness of herbicide Nimbus 283 SE in experiments IUNG Wrocław
with winter oilseed rape on the heavy soil
Obiekt
Treatment
Dawka
Dose
[l/ha]
Plon
Yield
[t/ha]
F
E
Kontrola – Check
–
2,09
1
*7
* 23
* 13
* 12
Nimbus 283 SE
2,5
3,16
1
31
91
95
Nimbus 283 SE
3
3,22
1
38
100
Butisan 400 SC
3
2,94
1
38
74
Butisan Star 416
3
3,18
1
24
100
NIR
0,448
BRSNA TRZAX GALAP
CAPBP
THLAR MATIN
VIOAR
STEME
DESSO ANTAR LAMAM LAMPU
* 12
*8
*7
*6
*5
*3
*3
75
100
50
100
76
100
100
100
100
93
100
60
100
96
100
100
100
100
83
100
75
100
99
100
100
100
92
87
100
68
100
79
100
100
100
Objaśnienia do tabeli — Comments to the table:
BRSNA — Brassica napus
THLAR — Thlaspi arvense
DESSO
— Descurainia sophia
TRZAX — Triticum spp.
MATIN — Tripleurospermum inodorum
ANTAR
— Anthemis arvensis
GALAP — Galium aparine
VIOAR — Viola arvensis
LAMAM — Lamium amplexicaule
CAPBP — Capsella bursa-pastoris
STEME — Stellaria media
LAMPU — Lamium purpureum
F — wrażliwość roślin na herbicyd w skali 1÷9, gdzie:
1 — brak działania na roślinę uprawną
9 — zniszczenie rośliny uprawnej
F — susceptibility of plants to herbicides in scale 1÷9 where:
1 — no reaction of crop
9 — crop damaged
E — zniszczenie chwastów [%]
* — dla kontroli podano pokrycie gleby przez rośliny [%]
E — percent of weeds control
* — for check it is the degree of soil coverage by plants [%]