Ocena przydatności kultywatora ścierniskowego i brony talerzowej

Ocena przydatności kultywatora ścierniskowego i brony talerzowej

Ocena przydatności kultywatora ścierniskowego i brony talerzowej
w uprawie poŜniwnej w gospodarstwach ekologicznych
W rolnictwie ekologicznym uprawa poŜniwna jest niezbędna i powinna być wykonana
jak najszybciej po zbiorze roślin. Pole, zwłaszcza po zbiorze zbóŜ, pozostawione długo bez
uprawy porasta samosiewami, a przerośnięte ściernisko i resztki słomy powodują zadarnianie
utrudniające dalszą uprawę. Jest to szczególnie widoczne w śladach po rzędach słomy. Uprawa poŜniwna porządkuje pole po zbiorze przedplonu i rozpoczyna przygotowanie gleby pod
uprawę następnej rośliny. Jej najwaŜniejsze zadania to wyrównanie pola, przerwanie parowania wody z gleby, podcięcie ścierniska, równomierne rozrzucenie resztek poŜniwnych oraz
przyspieszenie kiełkowania nasion osypanych podczas zbioru. A więc szybka uprawa ścierniska poprawia stan gleby, co ułatwia wykonanie kolejnych zabiegów i umoŜliwia ich uproszczenie.
Uprawa poŜniwna nabiera jeszcze większego znaczenia w przypadku zastępowanie
orki uprawą bezorkową. Wtedy ona przejmuje cięŜar walki z zachwaszczeniem i samosiewami, rozprzestrzenianiem się chorób i szkodników oraz umoŜliwia równomierne wymieszanie
resztek poŜniwnych z glebą, a to decyduje najczęściej o powodzeniu uprawy bezorkowej. I tu
mają zastosowanie kultywatory, które stosowane są do zwalczania chwastów wieloletnich.
Wraz ze zmianami w technologii zbioru i uprawy zmieniły się równieŜ sposoby wykonywania
uprawy poŜniwnej. Popularne kiedyś pługi podorywkowe zastąpiono narzędziami, które nie
przykrywają, lecz mieszają resztki poŜniwne z glebą. Są to powszechnie dziś stosowane kultywatory ścierniskowe i brony talerzowe, pracujące z duŜą prędkością roboczą. Po uprawie
nimi resztki roślinne są płycej i równomierniej umieszczone w glebie, a osypane podczas
zbioru nasiona szybciej kiełkują. Powstała podczas uprawy poŜniwnej spulchniona warstwa
roli polepsza stosunki wodne przez przyspieszanie wsiąkania wody do głębszych warstw, tym
samym woda jest łatwiej dostępna dla systemu korzeniowego rośliny i łatwo nie wyparuje.
Przeprowadzone badania wykazały, Ŝe zarówno kultywator jak i brona talerzowa spełniają wymagania uprawy poŜniwnej, a róŜnice w jakości pracy są niewielkie. Kultywatory
pracują najlepiej przy zagłębieniu zębów 10 cm, co zapewnia dobre podcięcie systemu korzeniowego rośliny. Płytsza praca kultywatora moŜe spowodować zrywanie i przepychanie
ścierniska powodując zapchania i nierównomierną uprawę. Kultywator wyposaŜony w tradycyjne zęby przeznaczony jest przede wszystkim do uprawy wysokich ściernisk, które wymagają głębszego wymieszania z glebą. Jednak na wysokim, porośniętym ściernisku po zbiorze
moŜe występować zapychanie się kultywatora. Podczas podcinania ścierniska kultywator wydobywa na powierzchnię gleby rozłogi perzu, które bardzo często zawieszają się na trzonach
zębów. Wydobyte na powierzchnię gleby rozłogi perzu poddawane są działaniu słońca i wysychają. Druga wersja kultywatora ścierniskowego przeznaczona jest przede wszystkim do
uprawy niskich ściernisk. Zęby wyposaŜone w gęsiostopki gorzej zagłębiają się i dlatego kultywator w tej wersji naleŜy stosować na glebach lekkich i średnich. Gęsiostopki w porównaniu z redlicami podcinają ściernisko płasko, nie odrzucają na bok i pozostawiają je na powierzchni pola. Brony talerzowe są bardziej odporne na zapchania, lepiej mieszają ściernisko
z glebą i umoŜliwiają wykonanie płytkiej, równomiernej uprawy, nawet na glebach zakamienionych, sprzyjającej szybkim wschodom nasion osypanych podczas zbiorów. Brona talerzowa z wałem na wysokim ściernisku nie jest wraŜliwa na zapchania długimi resztkami, gdyŜ
talerze przetaczają się po nich i częściowo je rozcinają. W wyniku przemieszczenia gleby
między talerzami następuje dobre wyrównanie powierzchni pola i wymieszanie resztek roślinnych. Z kolei brona talerzowa jest mało przydatna do zwalczania perzu, poniewaŜ krawędzie tnące talerzy tną rozłogi perzu. Powoduje to, Ŝe perz zaczyna odrastać i porastać uprawioną glebę. Bronę talerzową moŜna stosować do walki z perzem wówczas, kiedy będziemy
wykonywali zabieg talerzowania kilkakrotnie. Wadą stosowania talerzówek jest słabe nisz-
czenie głęboko korzeniących się chwastów i rozcinanie rozłogów perzu. Na podstawie obserwacji pracy wałów i zgrzebła, współpracujących z kultywatorami i broną talerzową, moŜna
stwierdzić, Ŝe wały dobrze kruszyły i zagęszczały glebę, a zgrzebło skutecznie rozgarniało
podcięte ściernisko w warstwie powierzchniowej. Na polach zaperzonych wały powodują
wciśnięcie rozłogów perzu, a zgrzebła powodują ich rozgarnięcie na powierzchni. Pomiar
zwięzłości obrobionej gleby wykazał, Ŝe talerze powodują większe utwardzenie gleby poniŜej
spulchnionej warstwy niŜ elementy robocze kultywatora. A więc pod glebą spulchniona przez
bronę talerzową moŜe w okresach suszy tworzyć się zwięzła podeszwa zakłócająca obieg
wody i powietrza w glebie oraz utrudniająca kolejną uprawę. Na podstawie przeprowadzonych badań i obserwacji pracy kultywatora w dwóch wersjach roboczych oraz kompaktowej
brony talerzowej określono wady i zalety ich stosowania.
Zalety i wady stosowania kultywatora ścierniskowego i brony talerzowej
Kultywator ścierniskowy w wersji I
(zęby kultywatora z redlicami
i podcinaczami, talerze niwelujące
i wał strunowy)
Kultywator ścierniskowy w wersji II
(zęby kultywatora z gęsiostopkami,
zgrzebło)
Brona talerzowa z wałem pierścieniowym
zalety
moŜliwość głębokiej uprawy do 15
cm, korzystnej przy wysokich
ścierniskach i duŜym zachwaszczeniu,
małe opory robocze,
moŜliwość wykonywania płytkiej uprawy poŜniwnej,
wyciąganie rozłogów perzu i dobre
niszczenie głęboko ukorzenionych
chwastów,
pozostawienie resztek poŜniwnych w
warstwie powierzchniowej,
duŜa odporność na zapchania
resztkami roślinnymi,
przydatność do uprawy na glebach
cięŜszych,
dobre kiełkowanie nasion osypanych
podczas zbioru niezaleŜnie od głębokości uprawy,
duŜa uniwersalność zastosowań,
dobre wytrząsanie podciętych chwastów przez zgrzebło,
wady
duŜe opory robocze,
mało przydatny do pracy na glebach
cięŜkich,
rozcinanie rozłogów perzu,
większe zapchania podczas płytkiej
uprawy gleby,
częste zapchania podczas uprawy
wysokich ściernisk.,
silne utwardzenie gleby poniŜej
głębokości uprawy
pasowe układanie resztek przez
talerze niwelujące
słaba praca na glebach zadarnionych i
zaperzonych
wraŜliwość na zaskorupienie
gleby silnie dociśniętej wałem
ogumionym
Dobór maszyn do uprawy gleby jest sprawą indywidualną kaŜdego rolnika. Rolnik
ekologiczny wie, Ŝe ich odpowiedni dobór pozwala uzyskać glebę o korzystnej strukturze,
która wykazuje bogatą aktywność biologiczną. Przez te działania stwarza roślinie następnej
lepsze warunki do wzrostu i rozwoju, a tym samym pozwala uzyskać duŜe i stabilne plony.