Prezentacja L. Karwowskiego (KZGW)

Transkrypt

Leszek Karwowski
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Łączy nas woda 2010 ‐ Linked by water 2010
Warszawa, 11 października 2010
Projekt Polityki Wodnej Państwa 2030 ze szczególnym uwzględnieniem implementacji Dyrektywy Powodziowej (2007/60/EC)
Leszek Karwowski
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Zakres prezentacji
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Projekt Polityki Wodnej Państwa do roku 2030 Główne problemy ochrony przeciwpowodziowej w Polsce
Główne przyczyny niskiej skuteczności systemu ochrony przeciwpowodziowej
Trendy rozwojowe w ochronie przeciwpowodziowej
Dyrektywa powodziowa
Obszary problemowe w ochronie przeciwpowodziowej
Strona | 03
Polityka wodna państwa do roku 2030
Projekt Polityki Wodnej Państwa 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) ma być wieloletnim dokumentem strategicznym identyfikującym problemy uznane za najistotniejsze
z punktu widzenia osiągnięcia celów, przed którymi stoi gospodarka wodna oraz ma wytyczać priorytetowe kierunki, na których koncentrowane powinny być
działania państwa, aby cele te osiągnąć
Strona | 04
Cel nadrzędny gospodarowania wodami
Zapewnienie powszechnego dostępu ludności do czystej i zdrowej wody oraz istotne ograniczenie zagrożeń wywoływanych przez powodzie i susze w połączeniu z utrzymaniem dobrego stanu wód związanych z nimi ekosystemów, przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, poprawie spójności terytorialnej i dążeniu do wyrównania dysproporcji regionalnych
Strona | 05
Konieczność zmian
Diagnoza obecnego stanu gospodarki wodnej:
1. Niska ranga gospodarki wodnej w polityce państwa 2. Niedofinansowanie gospodarki wodnej
3. Niedostateczny stan zabezpieczenia przeciwpowodziowego kraju
4. Niedostateczny wpływ zarządzających wodami na decyzje dotyczące użytkowania zasobów wodnych
Strona | 06
Założenia reformy
1.
Podniesienie rangi gospodarki wodnej poprzez usamodzielnienie władzy wodnej
2.
Zmiana systemu prawno‐organizacyjnego
3.
Zmiana systemu finansowo‐ekonomicznego
Strona | 07
Główne problemy ochrony przeciwpowodziowej w Polsce
1. Niska ranga gospodarki wodnej w Polsce
Niska ranga gospodarki wodnej w Polsce wiąże się z jej niedofinansowaniem
i nieuwzględnianiem jej priorytetów, a w konsekwencji powoduje to brak potencjału na realizowanie zadań gospodarki wodnej, w tym ochronę przeciwpowodziową.
2. Problemy finansowe
Analizując poziom nakładów finansowych na gospodarkę wodną z budżetu państwa, zarówno w stosunku do PKB, jak i ogólnych nakładów w gospodarce narodowej, można zauważyć wyraźną
tendencję spadkową już od roku 1993. Potwierdzeniem tego jest reguła, że znaczniejsze finansowanie gospodarki wodnej występuje w okresach po dużych powodziach. Środki finansowe desygnowane na utrzymanie całego majątku gospodarki wodnej pozwalają na pokrycie jedynie około 20 – 30% ogólnego zapotrzebowania.
3. Problemy organizacyjne
Aktualna struktura zarówno administrowania, jak i zarządzania wodami w Polsce jest rozdzielona pomiędzy administrację rządową i samorządową. Efektem podziału kompetencji w zarządzaniu pomiędzy liczne jednostki jest brak spójnego systemu współdziałania oraz przekazywania i udostępniania informacji dotyczących ochrony przeciwpowodziowej, a co za tym idzie brak jednolitej polityki w tym zakresie. Strona | 08
Główne problemy ochrony przeciwpowodziowej w Polsce
4. Niewłaściwa polityka przestrzenna obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi
Brak integracji dokumentów planowania w ochronie przed powodzią z dokumentami z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. W planach zagospodarowania przestrzennego należy uwzględniać właściwe zagospodarowanie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Niewystarczające są także narzędzia służące egzekucji obowiązków wynikających z przepisów prawa dotyczących planowania przestrzennego, co skutkuje postępującym rozwojem zabudowy i infrastruktury na obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.
5. Rosnące ryzyko powodzi zatorowych
Jednym z zadań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, wpisanym w obowiązki regionalnych zarządów gospodarki wodnej, jest prowadzenie akcji lodołamania. Regionalne zarządy gospodarki wodnej nie posiadają
własnych lodołamaczy i wynajmują je na okres zimy od przedsiębiorstw armatorskich.
Stan techniczny flotylli jest zły i pogarsza się z każdym rokiem. Wiek lodołamaczy sugeruje, że w każdej chwili armatorzy mogą uznać, iż remont najstarszych jednostek jest ekonomicznie nieuzasadniony. Oznacza to możliwość wyłączenia z eksploatacji w nieodległej przyszłości blisko 10 z 23 lodołamaczy (w wieku ponad 35 lat). W związku z powyższym nie ma gwarancji skuteczności zapobiegania powodziom zatorowym w przyszłości.
Strona | 09
1. Stan techniczny obiektów hydrotechnicznych
Podstawową przyczyną zagrożeń budowli piętrzących jest postępujący proces technicznego starzenia się ‐ ok. 40% budowli eksploatowanych jest od ponad 50 lat. Powstawanie uszkodzeń
spowodowane jest m.in. wieloletnim oddziaływaniem środowiska, w jakim się te budowle znajdują, a także niewystarczającą ilością środków na prace remontowe i modernizacyjne. 2. Niewystarczająca liczba i mała pojemność retencyjna zbiorników wodnych
Obecnie istniejące zbiorniki retencyjne o łącznej pojemności blisko 4 mld m3, co stanowi ok. 6 % objętości średniego rocznego odpływu (przy potencjalnych możliwościach zmagazynowania 15 %), nie dają możliwości pełnej ochrony przed powodzią i suszą, a także nie gwarantują
odpowiedniego zaopatrzenia w wodę.
3. Zły stan techniczny obwałowań
Aktualny stan techniczny ok. 20 % wałów przeciwpowodziowych nie gwarantuje bezpiecznego przeprowadzenia wód wezbraniowych:
eksploatowanie przez okres kilkudziesięciu lat, braki środków finansowych na ich remonty i utrzymanie, zły stan koryt rzecznych oraz międzywala.
Strona | 010
4. Problemy administratorów wód z przeprowadzaniem prac regulacyjnych i utrzymaniowych
Dla zapewnienia przeprowadzenia wód wezbraniowych korytem wielkiej wody konieczne jest systematyczne wykonywanie prac regulacyjnych i utrzymaniowych. Problemem jest jednak brak środków finansowych oraz sprzeciwy organizacji ekologicznych, które uniemożliwiają wykonywania często koniecznych dla ochrony przeciwpowodziowej prac.
5. Zabudowa terenów zalewowych
Zabudowa dolin rzecznych jest jedną z najważniejszych przyczyn wzrostu strat ekonomicznych i społecznych w przypadku wystąpienia powodzi. Niestety często zdarza się, że obszary zagrożone powodzią z racji swojej atrakcyjności są gęsto zabudowywane. Brak jest rozwiązań na szczeblu krajowym nakazujących bezwzględne uwzględnianie zagrożenia powodziowego w planach zagospodarowania przestrzennego.
6. Postępujący proces metropolizacji
Zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi występuje na skutek ograniczenia naturalnej retencji gruntowej, wywołanego utwardzaniem nawierzchni ‐ poprzez budowę m.in. dróg, parkingów, ulic czy placów)
‐ co ogranicza możliwość zatrzymywania wody oraz znacznie przyspiesza jej spływ powierzchniowy. Strona | 011
7. Niskie nakłady finansowe na edukację powodziową społeczeństwa oraz kadr zajmujących się
ochroną przeciwpowodziową
Edukacja powodziowa ma ogromne znaczenie zarówno w przypadku społeczeństwa, jak i władz samorządowych, które m.in. biorą czynny udział w odbudowie infrastruktury po powodziach. Problemem jest brak środków finansowych, materiałów edukacyjnych i sprawdzonych przykładów skutecznych metod edukacji. Strona | 012
Trendy rozwojowe w ochronie przeciwpowodziowej
1. Sporządzenie do 2011 r. wstępnej oceny ryzyka powodziowego, określającej obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi, dla których do grudnia 2013 r. opracowane zostaną
mapy zagrożenia i ryzyka powodziowego
2. Przygotowanie do 2015 r. planów zarządzania ryzykiem powodziowym, które ustalą
odpowiednie cele zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy
3. Do roku 2015 wypracowanie i utworzenie systemów informatycznych realizujących funkcję
wspomagania zarządzaniem ryzykiem powodziowym
4. Realizacja „Programu budowy flotylli lodołamaczy”
5. Rozwój systemu ubezpieczeń powodziowych
6. Stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu edukacji w zakresie ochrony przeciwpowodziowej
Strona | 013
Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (DYREKTYWA POWODZIOWA)
Celem Dyrektywy Powodziowej jest zmniejszenie ryzyka powodzi, czyli zmniejszenie prawdopodobieństwa i/lub wystąpienia strat powodziowych poprzez wprowadzenie mechanizmów zarządzania tym ryzykiem
1.
2.
3.
4.
5.
ZAPOBIEGANIE
OCHRONA
PRZYGOTOWANIE
REAGOWANIE KRYZYSOWE
USUWANIE SKUTKÓW
Ryzyko powodziowe wiąże się z prawdopodobieństwem wystąpienia powodzi i związanych z powodzią potencjalnych negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej
Strona | 014
Wstępna ocena ryzyka powodziowego ‐ obszary, na których istnieje znaczące ryzyko powodzi lub wystąpienie znaczącego ryzyka powodzi jest prawdopodobne (tzw. „obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi”)
Mapy zagrożenia powodziowego – mapy przedstawiające obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi
Mapy ryzyka powodziowego – mapy przedstawiające potencjalne negatywne skutki powodzi
Plany zarządzania ryzykiem powodziowym – plany określające katalog działań zmierzających do osiągnięcia celów zarządzania ryzykiem powodziowym
Cele zarządzania ryzykiem powodziowym –ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej;
Strona | 015
Wstępna Ocena Ryzyka Powodziowego (22 grudnia 2011 r.)
Dla obszarów dorzeczy przygotowuje się wstępną ocenę ryzyka powodziowego, która zawiera:
1. mapy obszarów dorzeczy z zaznaczeniem granic dorzeczy, granic zlewni, granicy pasa nadbrzeżnego, ukazujące topografię terenu oraz jego zagospodarowanie;
2. opis powodzi historycznych, które spowodowały znaczące negatywne skutki dla zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, ocenę tych skutków, zasięg powodzi oraz trasy przejścia fali powodziowej;
3. opis powodzi historycznych, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że podobne zjawiska będą miały znaczące negatywne skutki dla zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej;
4. ocenę potencjalnych negatywnych skutków powodzi mogących wystąpić
w przyszłości, dla zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, 5. w miarę możliwości, prognozę długofalowego rozwoju wydarzeń, w szczególności wpływu zmian klimatu na występowanie powodzi;
Strona | 016
Wstępna ocena ryzyka powodziowego
obszary, na których istnieje znaczące ryzyko powodzi lub wystąpienie znaczącego ryzyka powodzi jest prawdopodobne
„obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi”
Mapy zagroż
M gr enia powodziowego (22 grudnia 2013 r.) ia p
d
e (2 ud 201 . Na mapach zagrożenia powodziowego przedstawia się w szczególności obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest: a) niskie i wynosi co najmniej raz na 500 lat lub istnieje możliwość wystąpienia zdarzenia ekstremalnego,
b) średnie i wynosi raz na 100 lat,
c)
wysokie i wynosi raz na 10 lat,
d) możliwe między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, a także wyspy i przymuliska.
„obszary szczególnego zagrożenia powodzią”.
Strona | 018
Mapy zagroż
M gr enia powodziowego (22 grudnia 2013 r.) ia p
d
e (2 ud 201 . Mapy ryzyka powodziowego (22 grudnia 2013 r.) przedstawiają potencjalnie negatywne skutki związane z powodzią
Na mapach ryzyka powodziowego zaznacza się:
szacunkową liczbę mieszkańców, którzy mogą być dotknięci powodzią,
2) rodzaje działalności gospodarczej wykonywanej na tych obszarach,
3) obecność instalacji, mogących, w razie wystąpienia powodzi, spowodować przypadkowe znaczne zanieczyszczenie środowiska;
4) występowanie innych istotnych elementów takich jak ujęcia wody, strefy ochronne ujęć
wody, kąpieliska, obszary Natura 2000, parki narodowe, rezerwaty przyrody, potencjalne ogniska zanieczyszczeń wody.
Strona | 019
Plany zarzą
dzania ryzykiem powodziowym (22 grudnia 2015 r.)
P an za zy em o d o
(2 u i 15 Określają cele zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów zagrożonych – aspekt zapobiegania, ochrony, przygotowania, prognozowanie powodzi i systemy wczesnego ostrzegania oraz obejmują środki służące osiągnięciu celów.
Uwzględniają szczególne cechy terenów objętych planami, co umożliwia opracowanie indywidualnych rozwiązań w zakresie potrzeb i priorytetów dotyczących tych terenów
Zapewniają odpowiednią koordynację na obszarze dorzecza w dążeniu do osiągnięcia celów zarządzania ryzykiem powodziowym.
Strona | 020
Obszary problemowe w ochronie przeciwpowodziowej o znaczeniu krajowym, w tym obszary decydujące o kształtowaniu się fali powodziowej
1. Górna Odra, szczególnie:

Kotlina Raciborska poprzez budowę zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny,

Kotlina Kłodzka poprzez poprawę ochrony przeciwpowodziowej,

Nysa Kłodzka od zbiornika Nysa do ujścia do Odry poprzez modernizację zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego oraz zwiększenie możliwości odpływu wód powodziowych szczególnie w okolicy Lewina Brzeskiego,
Aglomeracja wrocławska poprzez modernizację Wrocławskiego Węzła Wodnego.
2. Dolna Odra, szczególnie w kontekście prowadzenia akcji lodołamania i poprawę odpływu wód powodziowych poprzez prowadzenie prac utrzymaniowych oraz odbudowę i modernizację
zabudowy regulacyjnej w celu likwidacji miejsc limitujących pracę lodołamaczy ‐przystosowanie do III klasy drogi wodnej.
3.

Górna Wisła w tym:
Uporządkowanie gospodarki wodnej zespołu zbiorników Przeczyce, Kuźnica Warężyńska i Pogoria oraz modernizacja obiektów przeciwpowodziowych doliny Przemszy,
Budowa zbiornika wodnego Kąty‐Myscowa na Wisłoce.
Strona | 021
Obszary problemowe w ochronie przeciwpowodziowej o znaczeniu krajowym, w tym obszary decydujące o kształtowaniu się fali powodziowej
4. Środkowa Wisła, w tym:
Poprawa bezpieczeństwa powodziowego w ujściowym odcinku Bugu,
Poprawa bezpieczeństwa powodziowego Doliny Wisły od Płocka do Torunia poprzez ekologiczne bezpieczeństwo stopnia wodnego we Włocławku i poprawę bezpieczeństwa powodziowego zbiornika włocławskiego.
5. Dolna Wisła, szczególnie Żuławy Wiślane poprzez kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe.
Strona | 022
Dziękuję za uwagę
Strona | 023