Wieś dla Seniorów – Seniorzy dla wsi

„Wieś dla Seniorów – Seniorzy dla wsi”
Seniorzy są wśród nas
Szybko postępujące zmiany demograficzne
ostatnich 20 lat spowodowały rosnący
udział osób starszych w Polsce.
Zmiany struktury demograficznej związane
są z niższym przyrostem naturalnym oraz
wydłużaniem się średniej długości życia.
Dla mężczyzn wskaźnik ten wynosił w 2011 r 72,4 lata, a dla
kobiet 80,9 lat. Od 2000 roku przeciętne trwanie życie dla
mężczyzn wzrosło o 2,7 lat, a dla kobiet o 2,9 lat.
Wydłużająca się przeciętna długość życia sprawia, że w
perspektywie najbliższych 20 lat nastąpi gwałtowny proces
starzenia się ludności. Do 2035 r. najszybciej wzrośnie udział
osób w wieku 85-89 lat (2-krotny wzrost) oraz 90+ (2,5krotny wzrost). Liczba osób w wieku 60+ z 6,44 mln wzrośnie
do 9,62 mln, a osób 75+ z 2,4 mln do 4,5 mln w 2035r.
Zjawiska te to wyzwania dla polityki publicznej realizowanej
nie tylko na szczeblu krajowym, ale również gminnym i
lokalnym.
Warto już teraz tworzyć przyjazne środowisko dla
aktywności seniorów, włączając te grupy w decyzje lokalne,
wspierając inicjatywy i organizacje senioralne. To zadanie nie
tylko dla władz samorządowych, ale również organizacji
społecznych, instytucji pomocowych, wspólnot lokalnych.
Seniorzy – aktywni obywatele.
Osoby starsze są mniej widoczne w sferze publicznej, często pomijane, nie potrafią przebić się w artykułowaniu swoich potrzeb.
Nie są zachęcane, a często pomijane w dyskusjach o politykach publicznych, w efekcie nabierają poczucia, że nie jest to miejsce
dla nich i wykluczają się z działań partycypacyjnych.
Za włączeniem tej grupy w nurt życia społecznego przemawia kilka argumentów:
- seniorzy dysponują zasobami, które są deficytowe dla młodszego
pokolenia (czas, doświadczenie, cierpliwość, chęć bycia aktywnym),
- seniorzy mogą wnosić nowe jakości i nowe wartości w życie
publiczne,
- udział w decyzjach lokalnych wzmacnia poczucie wartości i
sprawności seniorów, powoduje, że seniorzy jako ważna grupa mają
wpływ na decyzje ich dotyczące.
Jak wspierać udział seniorów w decyzjach publicznych – zadania dla samorządów i organizacji:
- informować i edukować w sposób prosty o prawach i obowiązkach oraz mechanizmach dialogu obywatelskiego,
- dbać o przystępność informacji pisanych i mówionych, m.in. prosty język, duże litery, czytelne nagłówki),
- włączać aktywnie seniorów w decyzje publiczne poprzez informowanie, zachęcanie do udziału w konsultacjach, opiniowanie, czy
uczestnictwo we wdrażaniu strategii, planów, programów,
- włączać seniorów w planowanie przyjaznej przestrzeni i likwidowanie barier funkcjonalnych,
- przeciwdziałać wykluczaniu cyfrowemu seniorów, pokazywać korzyści z dostępu do Internetu, szkolić z obsługi komputera,
udostępniać sprzęt,
- pomagać w powoływaniu reprezentacji seniorów: Forów Seniorów, Rad Seniorów,
- wspierać stowarzyszanie się seniorów – udostępniać lokal, materiały, sprzęt, pomoc wolontariuszy,
- mobilizować radnych 60+ do reprezentowania interesów seniorów,
- organizować konkursy na zadania pożytku publicznego, których odbiorcami mogą być organizacje senioralne,
- integrować środowiska organizacji pozarządowych i organizacji senioralnych,
- kształcić liderów seniorów, animatorów seniorów, wolontariuszy, którzy mogą na co dzień pomagać aktywizować tę grupę,
- dążyć aby dialog obywatelski z seniorami stał się integralną częścią polityki lokalnej.
Seniorzy - aktywni członkowie wspólnot lokalnych
Zaangażowanie osób starszych w aktywność społeczną jest niewielkie. Dotyczy to również aktywności w różnych formach
wolontariatu i pracy na rzecz innych. Seniorzy zdecydowanie mocniej zaangażowani są w opiekę nad wnukami i sprawy rodzinne.
Stan zdrowia, brak pewności siebie, brak wiedzy o możliwościach podejmowania działań społecznych powoduje, że osoby starsze
wola siedzieć w domu niż wychodzić do społeczności lokalnej.
Jak wspierać aktywność społeczną seniorów – zadania dla organizacji, animatorów, podmiotów pomocy społecznej:
- uczyć nowych i praktycznych umiejętności, które umożliwią seniorom aktywność społeczną (zakładanie organizacji senioralnych,
organizowanie działań, przydzielanie środków finansowych),
- ułatwić udział osób starszych w codziennej pracy organizacji czy w organizowanych wydarzeniach (umożliwienie dojazdu),
- sprzyjać integracji międzypokoleniowej,
- wspierać wolontariat seniorów poprzez wykorzystanie wiedzy i kompetencji osób starszych oraz czasu wolnego,
- zachęcać osoby starsze do prezentowania własnego
zdania lub własnych stanowisk na forum publicznym,
- dbać o dostęp seniorów do informacji (zapraszać
telefonicznie,
listownie,
bezpośrednio,
materiały
drukowane, nauka korzystania z komputera),
- promować wzajemne wspieranie się osób starszych,
dbanie o więzi i pomoc międzysąsiedzką
Przykłady obywatelskiego włączenia seniorów

Gminne Rady Seniorów
Powoływane są w oparciu o nowy przepis art. 5c ustawy o samorządzie gminnym, który umożliwia powołanie
ciała doradczego reprezentującego środowiska osób starszych. Gminna Rada Seniorów powoływana jest przez
Radę Gmin z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych organizacji lub środowisk senioralnych.
Rada wyraża swoje opinie, konsultuje oraz zgłasza swoje inicjatywy w zakresie aktywizacji seniorów, edukacji,
kultury, opieki zdrowotnej czy pomocy społecznej.
Na dolnym Śląsku Rady powołano w dużych miastach, natomiast nieliczne w mniejszych gminach – przykładem
jest Rada Seniorów Gminy Mieroszów.
Więcej na www.nga.pl, www.samorzad.lex.pl

Uniwersytety III Wieku
Pierwszy uniwersytet III wieku powstał w 1975 r. w Warszawie. Obecnie działa ich ponad 110, zrzeszając 25
tysięcy słuchaczy. Celem Uniwersytetów dla seniorów jest promowanie edukacji osób starszych oraz
aktywizacja intelektualna, psychiczna, fizyczna i społeczna, aktywizacja na rzecz działań dla najbliższego
środowiska, podtrzymywanie więzi.
W Polsce uniwersytety działają przy uczelniach lub powoływane są przez stowarzyszenia lub organizowane sa
przy Ośrodkach Kultury, Ośrodkach Pomocy Społecznej.
Na Dolnym Śląsku przykładem uniwersytetu działającego lokalnie jest Stowarzyszenie Uniwersytetu III Wieku
„Atena” w Obornikach Śląskich.
Więcej na www.utw.pl, www. Federacje.utw.pl

Kluby Seniora i organizacje senioralne
Seniorzy w wielu mniejszych miejscowościach aktywnie działają w Stowarzyszeniach, Kołach Gospodyń
Wiejskich, klubach Seniora działających przy Domach Kultury.
Informacje na temat organizacji senioralnych można uzyskać w każdym Urzędzie Gminy, u osoby zajmującej
się współpracą z organizacjami pozarządowymi.
Więcej na www.ngo.pl, www.witrynawiejska.pl






Inne przykłady:
Cykliczne debaty na tematy senioralne
Organizacje szkoleń z obsługi
komputera
Organizacja warsztatów, spotkań,
wykładów z tematów bliskich seniorom
Organizacja wyjazdów studyjnych
Włączanie seniorów w działania innych
organizacji lub realizację projektów
lokalnych
Fora seniorów www.zielonaakcja.pl
http://www.letstalk24.co.uk/articles/when-you-need-a-friend/
O projekcie „Wieś dla Seniorów – Seniorzy dla wsi” – „Wzmacnianie dialogu obywatelskiego seniorów w gminach wiejskich Dolnego
Śląska”
Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja” od 2012 r. realizuje działania skierowane do seniorów mieszkających na obszarach wiejskich
Dolnego Śląska. Program ma na celu wzrost zaangażowania seniorów w polityki publiczne i podejmowanie decyzji lokalnych na
szczeblu gminy i sołectwa.
Działania programu to:
- przygotowanie animatorów aktywności społecznej seniorów,
osób, które lokalnie będą aktywizować środowiska senioralne,
- uczestnictwo seniorów w wypracowaniu rekomendacji dla władz
samorządowych i sołectw w zakresie aktywności i angażowania
osób 60+ w działania obywatelskie. Seniorzy prezentują
wypracowane rekomendacje na sesjach Rad Gmin,
- seniorzy wdrażają wybrane inicjatywy mobilizujące aktywność w
swoich środowiskach, seniorzy przygotowują małe projekty, które
realizują w swoich gminach i miejscowościach ucząc się w ten
sposób współpracy i myślenia projektowego
- organizacja konferencji propagujących dobre praktyki działań
senioralnych, popularyzacja dobrych przykładów na stronach
internetowych Fundacji www.zielonaakcja.pl
Działania finansowane z programu ASOS Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
Ulotka finansowana ze środków ASOS w ramach projektu „Wzmacnianie dialogu obywatelskiego seniorów w gminach Dolnego Śląska”. Realizacja
projektu oraz opracowanie ulotki: Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja”, www.zielonaakcja.pl