sprawozdanie komisji doraźnej
Transkrypt
sprawozdanie komisji doraźnej
SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku w sprawie powołania komisji doraźnej, jej składu i zakresu działania SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku Spis treści 1. Sprawy organizacyjne .............................................................................. 3 2. Uzyskiwanie dostępu do dokumentów..................................................... 4 3. Próba ustalenia stanu faktycznego – kara nałożona na Spółkę Wodną „KAPUŚCISKA”....................................................... 6 4. Próba ustalenia stanu faktycznego – sytuacja finansowa Spółki Wodnej „KAPUŚCISKA” ........................................................... 8 5. Próba ustalenia stanu faktycznego – niektóre inwestycje w MWIK spółka z o.o. .......................................................................... 11 5.1 Założenia programów inwestycyjnych. ............................................ 11 5.2 Rozbudowa oczyszczalni Fordon...................................................... 14 5.3 Modernizacja stacji wodociągowej SW-4 „Czyżkówko”................. 15 6. Zagrożenia .............................................................................................. 17 7. Podsumowanie........................................................................................ 18 8. Wnioski................................................................................................... 20 2 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 1. Sprawy organizacyjne Komisja doraźna została powołana uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku w sprawie powołania komisji doraźnej, jej składu i zakresu działania. Następnie okres jej pracy został wydłużony o 1 miesiąc (koniec pracy został przesunięty z 30 września na 31 października) uchwałą Nr LXXI/1098/10 z dnia 15 września 2010 roku. Komisja pracowała w następującym składzie: Jacek Bukowski – Przewodniczący Komisji Blanka Olszewska – Wiceprzewodnicząca Komisji Tomasz Rega – Członek Komisji Komisja doraźna odbyła 12 posiedzeń poświęconych kolejno: 1. Ukonstytuowanie się komisji 2. Ustaleniu dokumentów niezbędnych do prac komisji Spotkanie z Przewodniczącym Rady Nadzorczej MWIK spółka z o.o. 3. Krzysztofem Napierajem (nie przybył), na temat nadzoru sprawowanego nad pracami Zarządu. 4. Wystąpienia o materiały do WIOŚ oraz Urzędu Marszałkowskiego Spotkanie z Dyrektorem Wydziału Nadzoru Właścicielskiego UM Bydgoszczy, Sławomirem Paprockim (nie przybył), na temat nadzoru 5. sprawowanego przez miasto nad MWIK spółka z o.o. oraz Spółką Wodną Kapuściska 6. Spotkanie z Zarządem Spółki Wodnej „Kapuściska” Spotkanie z Przewodniczącym Rady Nadzorczej MWIK spółka z o.o. 7. Krzysztofem Napierajem na temat nadzoru sprawowanego nad pracami Zarządu. Spotkanie z byłym Przewodniczącym Rady Nadzorczej MWIK spółka z 8. o.o. Sławomirem Michalskim na temat nadzoru sprawowanego nad pracami Zarządu Spotkanie z byłym Przewodniczącym Rady Nadzorczej MWIK spółka z 9. o.o. Henrykiem Sapalskim na temat nadzoru sprawowanego nad pracami Zarządu Spotkanie z Dyrektorem Wydziału Nadzoru Właścicielskiego UM Bydgoszczy, Sławomirem Paprockim (nie przybył), na temat nadzoru sprawowanego przez miasto nad MWIK spółka z o.o. oraz Spółką Wodną 10. Kapuściska Spotkanie z prezesami „Zachemu”, Konradem Mikołajskim oraz „Nitro-chemu”, Tomaszem Ptaszyńskim, na temat znaczenia SW Kapuściska dla bydgoskiego przemysłu chemicznego Spotkanie z Prezydentem Miasta Bydgoszczy Konstantym 11. Dombrowiczem (nie przybył), na temat wielkości zadłużenia MWiK 12. Przyjęcie sprawozdania z prac komisji 3 2010-08-17 2010-08-19 2010-08-26 2010-08-30 2010-09-08 2010-09-13 2010-09-16 2010-09-20 2010-10-07 2010-09-14 2010-10-26 2010-09-29 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 2. Uzyskiwanie dostępu do dokumentów Komisja doraźna na swoim posiedzeniu w dniu 19 sierpnia 2010 roku przyjęła katalog dokumentów niezbędnych jej do wykonania swoich czynności. O ich udostępnienie zwróciła się do Prezydenta Miasta Bydgoszczy Konstantego Dombrowicza w dniu 19 sierpnia 2010. Prośbę swą ponawialiśmy w dniu 30 sierpnia 2010 oraz 22 września 2010. Niestety dokumenty nie zostały komisji przekazane. W dniu 12 października 2010 roku wpłynęło pismo datowane na 7 października 2010 roku, w którym Prezydent Bydgoszczy „nie znajduje możliwości do jakiegokolwiek merytorycznego odniesienia się do oczekiwań zawartych w piśmie komisji”. Ostatecznie w dniu 25 października 2010 roku komisja uzyskała dokumentacje dotyczące dwóch przetargów z 2007 roku dotyczących rozbudowy oczyszczalni ścieków w Fordonie. Zawartość przekazanego nam pięć dni przed końcem pracy segregatora to około 500 stron A4 oraz dwie płyty CD. Pismo przewodnie datowane jest na 25 X 2010 roku i pochodzi z Wydziału Nadzoru Właścicielskiego UM Bydgoszczy. W piśmie powołuje się, iż są to dokumenty przekazane z Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy. Dokumenty o które wnosiliśmy generalnie objęte są zakresem działania ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Artykuł 13 tego aktu prawnego nakłada na organy władzy publicznej obowiązek ich udostępnienia w terminie 14 dni od złożenia wniosku. Wynika z tego obowiązek udostępnienia komisji doraźnej do dnia 4 września 2010 roku szeregu dokumentów zawartych w piśmie z 19 sierpnia, a w szczególności: statutów obu spółek (MWiK oraz SW „Kapuściska”), ich sprawozdań finansowych za lata 2004-2009, dokumentacji dotyczącej przetargów prowadzonych przez MWIK spółka z o.o. oraz podstawowej wiedzy dotyczącej obecnej sytuacji finansowej obu spółek. W momencie powoływania przez Radę Miasta Bydgoszczy komisji doraźnej na stronie internetowej Miejskich Wodociągów i Kanalizacji spółka z o.o. znajdowało się archiwum wszystkich przeprowadzonych przez spółkę przetargów prowadzonych na podstawie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych począwszy od roku 2005. Wśród tych dokumentów powszechnie dostępnych znajdowały się również dokumentacje postępowań przetargowych będących w zakresie działania komisji doraźnej określonego przez Radę Miasta Bydgoszczy w dniu 28 lipca 2010 roku. Wkrótce po powołaniu komisji dokumenty te ze strony internetowej zniknęły, obecnie zamieszczone są na niej wyłącznie postępowania przeprowadzone w II połowie 2010 roku. Komisja doraźna kilkukrotnie dyskutowała na temat dostępu do postulowanych przez nią informacji. Za każdym razem uznawaliśmy, że ich przekazanie stanowi konieczny warunek do rozmowy z Zarządem Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy. Stanowisko to podtrzymujemy. Dopiero po przekazaniu komisji informacji będzie możliwe spotkanie, podczas którego zadamy dodatkowe pytania. Takich dokumentów nie otrzymaliśmy. Władze obu spółek co najmniej od 6 września 2010 roku znały zakres tematyczny interesujący komisję. Przekazał je do spółek Prezydent Miasta pismem (znak: ZP.0717/120/10). Komisja doraźna określiła w indywidualnej korespondencji z Miejskimi Wodociągami termin 4 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 20 października 2010 roku jako ostateczny dla przekazania nam tej dokumentacji (w świetle decyzji Rady Miasta Bydgoszczy o zakończeniu prac komisji do 31 października 2010 roku). Dokumenty nie zostały nam przekazane. Komisja doraźna oparła się w swojej pracy na danych dostępnych w uchwałach Rady Miasta Bydgoszczy, danych udostępnionych przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, opracowaniu programu modernizacji oczyszczalni ścieków ze wskazaniem niezbędnych podczyszczalni strumieni ścieków przemysłowych i komunalnych. Raport końcowy” – dokument przygotowany na potrzeby Spółki Wodnej Kapuściska przez znaną międzynarodową firmę DHI, DHI Polska i duńską firmę NIRAS Consulting Engineers and Planners A/S, pismach skierowanych do komisji przez kontrahentów MWiK-u oraz innych dokumentów dostępnych dla członków komisji. Istotne informacje uzyskaliśmy również podczas rozmów z osobami zapraszanymi na posiedzenia komisji. Ich pełna lista znajduje się w części 1. Sprawy organizacyjne niniejszego sprawozdania. Komisja doraźna nie potrafi zweryfikować prawdziwości dokumentów, których kserokopie uzyskaliśmy. W trakcie naszego sprawozdania powołując się na te dokumenty, w szczególności dotyczą one prac modernizacyjnych ujęcia wody na Czyżkówku, będziemy każdorazowo zwracać na to uwagę. 5 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 3. Próba ustalenia stanu faktycznego – kara nałożona na Spółkę Wodną „KAPUŚCISKA” Obecne pozwolenie wodnoprawne zostało udzielone Spółce Wodnej „Kapuściska” przez Wojewodę Kujawsko-Pomorskiego w dniu 29 grudnia 2005 roku (znak: WSiR-IIIEŚ/6811/19/05) na okres od 1 stycznia 2006 roku do 31 października 2010. Każdorazowo wydanie takiego pozwolenia poprzedza przygotowanie operatu wodnoprawnego przez podmiot ubiegający się o pozwolenie. To od podmiotu (w omawianym przypadku Spółki Wodnej „Kapuściska” zależał termin wydania tego pozwolenia. Komisja zwraca uwagę, iż wydana w dniu 29 grudnia 2005 roku (czwartek) decyzja miała obowiązywać od niedzieli 1 stycznia 2006 roku. Wydane pozwolenie wodnoprawne zawiera listę 32 pierwiastków i związków chemicznych których obecność w ściekach odprowadzanych do rzeki Wisły winna być badana przez sam podmiot. Badania te winny być przeprowadzane przez uprawnione do tego laboratoria z różną częstotliwością (od badań prowadzonych raz dziennie do badań prowadzonych raz w miesiącu). Decyzja o wydaniu pozwolenia wodnoprawnego jest tożsama z zakresem z operatu wodnoprawnego sporządzonego staraniem wnioskodawcy postępowania. Oczyszczalnia ścieków na Kapuściskach jest objęta tzw. „automonitoringiem”. Oznacza to, iż to na przedsiębiorstwie spoczywa obowiązek przeprowadzania badań, a następnie dostarczenia ich do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w terminie 30 dni od ich wykonania. Mechanizm taki wyklucza niestosowanie się do warunków udzielonego pozwolenia wodnoprawnego, gdyż niewykonywanie badań zostaje w bardzo krótkim terminie ujawnione, a kary grożące za ten proceder są bardzo wysokie. Wymierza się je mnożąc ilość odprowadzonych ścieków przez kwotę wynikającą z rozporządzenia ministra środowiska a przyporządkowaną danemu pierwiastkowi bądź związkowi chemicznemu. W trakcie roku 2006 odbyły się w Spółce Wodnej dwie kontrole prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy – pierwsza od 10 IV do 15 V druga od 27 IX do 5 X. Postępowania te wykazały, iż Spółka Wodna „Kapuściska” nie stosuje się do udzielonego jej pozwolenia wodnoprawnego. W wyniku prowadzonych czynności w dniu 23 grudnia 2009 roku została „Kapuściska” nałożona administracyjna kara pieniężna w wysokości około 190 Powodem jest w zdecydowanej większości nie przeprowadzanie badań z pozwoleniem. Najwyższą pozycję na tej długiej liście stanowi związek o akrylonitryl i stanowi to około 74 mln złotych. na SW mln zł. zgodnie nazwie Nałożona kara dotyczy zaniechania badań w samym roku 2006. Trwa obecnie postępowanie dotyczące takich samych zaniechań pomiędzy 1 stycznia a 30 września 2007 roku. Termin końca 2009 roku determinował nałożenie kary za 2006 rok, gdyż przedawnienie w tym przypadku wynosi 3 lata. 6 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku Trzeba dodać, iż w roku 2006 obowiązywał 50% poziom kar (wynikający z okresów dostosowawczych do nor unijnych), a w roku 2007 poziom 70 %. Nałożona kara na spółkę jest nieprawomocna, gdyż od jej wysokości Spółka Wodna „Kapuściska” odwołała się do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Postępowanie odwoławcze w stosunku do kary nałożonej za rok 2006 obecnie jest zawieszone (od lipca 2010 roku). Powodem takiego stanu rzeczy jest postępowanie prowadzone przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej wszczęte na wniosek Spółki Wodnej „Kapuściska” w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 29 XII 2005 roku (znak: WSiR-III-EŚ/6811/19/05) W roku 2005 podobne w treści pozwolenie wodnoprawne uzyskały Zakłady Chemiczne „Organika-Zachem” w Bydgoszczy. W przedsiębiorstwie tym podjęto niezwłocznie działania zmierzające do zmiany pozwolenia wodnoprawnego, odwołując się od decyzji wojewody. Prowadzone postępowanie zakończyło się sukcesem – pozwolenie wodnoprawne zostało zmienione. Tożsame działania Spółka Wodna „Kapuściska” podjęła dopiero w połowie 2007 roku, a więc po półtora roku jego funkcjonowania i tak samo długim okresie nieprzeprowadzania badań. W wyniku tego postępowania pozwolenie wodnoprawne zostało zmienione i od dnia 1 października 2007 roku zakres koniecznych badań został ograniczony. Działania zmierzające do usunięcia z obrotu prawnego decyzji będącej podstawą do nałożenia tak drastycznie wysokich kar podjęto dopiero w roku 2010, po zajęciu się problemem komisji problemowych Rady Miasta Bydgoszczy. W trakcie prac komisji przedstawiciele Zarządu Spółki Wodnej „Kapuściska” poinformowali, iż nie istnieje żaden scenariusz dotyczący działań po ewentualnym uprawomocnieniu się nałożonej kary i jej ewentualnym wymierzeniu w końcówce 2010 roku w części dotyczącej braku badań w trakcie roku 2007. 7 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 4. Próba ustalenia stanu faktycznego – sytuacja finansowa Spółki Wodnej „KAPUŚCISKA” Chcielibyśmy na początek zwrócić uwagę na kilka aspektów działania Spółki Wodnej „Kapuściska”. Spółka Wodna powołana do życia w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku jest wspólnym przedsięwzięciem bydgoskiego przemysłu zlokalizowanego we wschodniej części miasta (Zachem, Nitrochem i Stomil) oraz dwóch jednostek samorządu terytorialnego (Bydgoszczy oraz Solca Kujawskiego). Do oczyszczenia ścieków z terenu „Zachemu”, gdzie znajdują się firmy zatrudniające około 5 tysięcy osób, potrzebne są ścieki komunalne, odprowadzane przez Miejskie Wodociągi i Kanalizację w Bydgoszczy oraz Zakład Gospodarki Komunalnej w Solcu Kujawskim. Głównymi źródłami przychodów Spółki Wodnej „Kapuściska” są opłaty za oczyszczone ścieki oraz dochody ze sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej podczas procesu oczyszczania ścieków (instalacja CAMBI). Miasto i Gmina Solec Kujawski nie posiada alternatywnych możliwości oczyszczania ścieków – wszystkie, z terenu całej gminy, płyną do oczyszczalni na Kapuściskach. Miasto Bydgoszcz ma możliwość oczyszczania ścieków komunalnych zarówno na Kapuściskach jak i w Fordonie. Komisja doraźna została zapoznana ze stanowiskiem Zachemu i Nitro-chemu, iż od dłuższego czasu na forum Zgromadzenia Członków Spółki Wodnej „Kapuściska” nie mogą zapaść konieczne dla Spółki Wodnej decyzje. Również ewentualne uprawomocnienie się decyzji o nałożeniu kar pieniężnych za niestosowanie się do pozwolenia wodnoprawnego będzie miało istotny wpływ na sytuację finansową Spółki Wodnej (jej przychody w roku 2009 wyniosły 30 150 319,78 zł, a zysk netto 3 554 678,10 zł). Członkowie Zarządu SW „Kapuściska” przedstawili bardzo optymistyczny obraz przedsiębiorstwa przekonując o dużej sprawności technologicznej oczyszczalni, świetnej sytuacji finansowej, wysokich spłatach rat kredytów i gotowości do inwestycji. Jednak Zarząd Oczyszczalni odmówił dostępu do informacji ponad te, którymi dysponowali już wcześniej radni Miasta Bydgoszczy. W tej sytuacji członkowie Komisji Doraźnej skupili się na analizie materiałów zawartych w dostępnych im dokumentach. Pozwoliło to na ustalenie następujących faktów: W kwestii dotyczącej skuteczności wykonywania statutowych obowiązków oraz sytuacji w jakiej znajdzie się Spółka po 1 stycznia 2011 roku: • Od 1 stycznia 2011 roku, a więc za niecałe 2 miesiące, Oczyszczalnię Kapuściska będzie obowiązywać pozwolenie wodno prawne, którego kluczowe parametry stężeń zanieczyszczeń na wylocie oczyszczalni są znacznie niższe niż te obowiązujące 8 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku • • • • • dotychczas. Dotyczy to ChZT 1 (ze 150 na 125 mgO2/l), fosforu ogólnego (z 1,5 na 1.0 mgP/l) a przede wszystkim azotu ogólnego (z 30 na 10 mgN/l – a więc trzykrotnie niższe). Obecnie brak jest możliwości redukcji niektórych zanieczyszczeń m.in. azotu ogólnego Nog, węgla organicznego OWO, fosforu ogólnego Pog, związków chlorowcopochodnych AOX, BTX itp., soli nieorganicznych np. chlorków2. W tej sytuacji niezbędne jest dokonanie modernizacji oczyszczalni poprzez realizację odpowiednich inwestycji kalkulowanych w cenach z 2009 roku na ok. 45 000 000 PLN netto (wariant pełnego zabezpieczenia potrzeb) lub 17 500 000 PLN przy wariancie oszczędnościowym. Do prawidłowego funkcjonowania absolutnie konieczne jest jednak wybudowanie podczyszczalni chemicznych ścieków po stronie Zachemu/Nitro-chemu. Koszt tej inwestycji, w zależności od jakości wersji, należy kalkulować na 21 500 000 – 44 500 000 PLN netto. W kontekście bezpieczeństwa ekologicznego i gwarancji czystości ścieków należałoby doliczyć w tym miejscu budowę instalacji mokrego utleniania ścieków w warunkach wysokiej temperatury i ciśnienia w celu oczyszczenia z wyjątkowo toksycznych związków3 - koszt, w zależności od jakości wariantu, od 25 000 000 do 75 000 000 PLN netto (przy rocznych kosztach operacyjnych rzędu 3 000 000 – 20 000 000 PLN)4. Z ustaleń Komisji Doraźnej wynika, że ani Zachem ani Kapuściska nie tylko nie dokonały niezbędnych inwestycji ale nie są nawet w posiadaniu projektów tych instalacji. Tym samym istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, iż od dnia 1 stycznia 2011 roku Spółka Wodna Kapuściska znajdzie się ponownie w konflikcie prawnym w stosunku do wymogów ochrony środowiska w rażący sposób nie wykonując swoich statutowych obowiązków dotyczących ochrony środowiska i zdrowia mieszkańców. Tych ostatnich dodatkowo narażając na koszty ewentualnych kar finansowych. Analiza sytuacji finansowej (bardzo poważnej) Zachemu, informacja o „przesunięciu” inwestycji przez tę firmę oraz decyzja Ciech S.A. o udzieleniu kilkudziesięcio milionowej pożyczki w celu poprawy płynności w sposób zasadniczy podważa wiarygodność deklaracji Prezesa Mikołajskiego o gotowości do inwestycji W kwestii dotyczącej sytuacji finansowej Spółki Wodnej, skuteczności i sprawności obsługi długu oraz możliwości sfinansowania koniecznych inwestycji: • Z zestawienia przedstawionego przez Zarząd wynika, że w 2009 roku Spółka spłaciła raty pożyczek i kredytów w wysokości 19 521 607,02 PLN. W zestawieniu z wysokością amortyzacji – 11 803 400,97 PLN oraz zyskiem 1 ChZT – Chemiczne zapotrzebowanie na tlen (COD Chemical Oxygen Demand). Jest to parametr używany podobnie jak do oceny stanu wody lub ścieków, interpretowany jako ilość tlenu potrzebna do utlenienia zawartych związków organicznych i nieorganicznych. Utlenianie odbywa się za pomocą silnych związków utleniających takich jak dwuchromian potasu. 2 Opis zadań związanych z modernizacją oczyszczalni – załącznik nr 2 do „Opracowanie programu modernizacji oczyszczalni ścieków ze wskazaniem niezbędnych podczyszczalni strumieni ścieków przemysłowych i komunalnych. Raport końcowy” – DHI 3 Związki te powodują zjawisko tzw. inhibicji procesów oczyszczania ścieków przez bakterie w procesie biologicznym. Toksyczność tych ścieków zasadniczo ogranicza możliwość ich oczyszczenia wraz ze ściekami komunalnymi – ogranicza możliwość oczyszczenia jednych i drugich. 4 Firma DHI, opierając się na deklaracjach Zachemu dotyczących inwestycji w nowe technologie produkcji, nie rekomendował tego rozwiązania ze względu na wysokie koszty. Jednak obecna sytuacja finansowa praktycznie wyklucza nowe inwestycje Zachemu. 9 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku • • • 5 netto – 2 297 944,12 PLN (razem – 14 101 345,09 PLN) mogłoby to stanowić imponujący wynik. Niestety, analiza sprawozdania finansowego wskazuje, że rzeczywiste obniżenie zadłużenie zamyka się kwotą jedynie 5 000 000 PLN, a więc grubo poniżej sumy wyznaczającej minimum poprawności zarządzania finansami5. Spółka posiada niebywale wysoki, jak na jej specyfikę działania, stan zobowiązań krótkoterminowych – prawie 19 000 000 PLN w tym ponad 12 000 000 PLN kredytów i pożyczek krótkoterminowych – pieniądz ten zazwyczaj nie należy do najtańszych. Z drugiej strony wysokość należności rzędu 8 500 000 PLN wskazuje na możliwość finansowania kosztem Spółki jednego lub więcej odbiorców poprzez nienaturalnie długie terminy spłat zobowiązań. Analiza sprawozdania finansowego wskazuje, że Spółka Wodna Kapuściska wykazuje objawy nieprawidłowego zarządzania finansami przedsiębiorstwa stanowiącego bezpośrednie zagrożenie dla jego płynności oraz możliwości sfinansowania niezbędnych decyzji. Do stwierdzenia szczegółowych przyczyn tego stanu rzeczy niezbędny jest bezpośredni audyt. W obecnej sytuacji najprawdopodobniej niezbędne będzie kolejne zaangażowanie pieniędzy publicznych bezpośrednio w Spółkę lub w sposób ukryty ale najbardziej bolesny dla mieszkańców – poprzez kolejną podwyżkę cen wody. Można przyjąć, że wyznacza takie minimum wysokość amortyzacji 10 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 5. Próba ustalenia stanu faktycznego – niektóre inwestycje w MWIK spółka z o.o. W zakresie działania komisji doraźnej znalazły się postępowania przetargowe dotyczące dwóch zadań inwestycyjnych: Czyżkówka i Fordonu. Ich analiza nie jest możliwa bez kilku słów wstępu dotyczącego programów inwestycyjnych realizowanych przez Miejskie Wodociągi i Kanalizację w Bydgoszczy. 5.1 Założenia programów inwestycyjnych. Od roku 1999 realizowany jest „Bydgoski Program Usług Wodociągowych i Kanalizacyjnych” współfinansowany z funduszu przedakcesyjnego Unii Europejskiej ISPA. Prace inwestycyjne objęte tym programem rozpoczęto w kwietniu 2002 roku. Zgodnie z obecnymi decyzjami ma on zakończyć się do 31 grudnia 2010 roku. Realizowane w chwili obecnej są następujące zadania: „Modernizacja stacji Wodociągowej SW-4 na Czyżkówku” „Budowa magistrali wodociągowej od ul. Żnińskiej do Partyzantów z przejściem przez rzekę Brdę” „Magistrala wodociągowa do Fordonu – Etap C” Wartość dofinansowania z funduszu ISPA została określona na 32,5 mln €, co w roku 2004 stanowić miało około 49 % wartości programu. Dziś całkowity koszt jego realizacji MWiK szacują na 213,88 mln zł i 27,73 mln €. Opierając się na kursie euro podanym przez NPB (kurs średni w dniu 29 października 2010 roku) kwota 213,88 mln złotych stanowi równowartość 53,54 mln €. Sumując tę kwotę z 27,73 mln € otrzymujemy 81,27 mln € całkowitego kosztu programu. Dofinansowanie z funduszu ISPA stanowi około 40 % wartości programów. W czerwcu 2004 roku Rada Miasta Bydgoszczy podjęła uchwałę nr XXX/692/04 z dnia 30.06.04 w sprawie „Bydgoskiego Programu Renowacji i Rekultywacji Istniejącego Systemu Wodno-Kanalizacyjnego”. W dokumencie tym znalazły się dwa niezwykle istotne zapisy. Pierwszy mówił o tym iż Rada Miasta zatwierdza nowe przedsięwzięcie inwestycyjne przygotowane przez MWiK oraz wnioskuje o jego dofinansowanie z Funduszu Spójności Unii Europejskiej. W tym samym dokumencie znalazło się zobowiązanie Rady do przyjęcia modelu finansowego uwzględniającego koszty związane z nowym zadaniem. Integralną częścią tej uchwały jest jej załącznik, stanowiący streszczenie studium wykonalności. Załącznik przewiduje wykonanie 12 zadań inwestycyjnych na łączną kwotę 642 042 tys. złotych. Zakończenie programu przewidziano na 2008 rok. ( załącznik do uchwały strona 7) Model finansowy zakładał finansowane m.in. z planowanej emisji obligacji przychodowych w kwocie 121 288 000 złotych ( załącznik do uchwały strona 11 oraz 52). Dodatkowo z obligacji planowano sfinansować zakup Spółki Wodnej Kapuściska za kwotę 163 815 000 złotych. (załącznik do uchwały strona 11 oraz 52) 11 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku Całkowite zapotrzebowanie MWiK sp. z o.o. na zewnętrzne finansowanie w formie obligacji przychodowych oceniono w tym opracowaniu na kwotę 341 522 000 złotych (załącznik do uchwały strona 11 i 53). Co prawda z przepływów pieniężnych (strona 83) oraz harmonogramu emisji (strona 63) planowana emisja wynosi 365 148 000 złotych. Ta drobna różnica to 23 626 000 zł. Reasumując MWiK na inwestycje własne (bez zakupu Spółki Wodnej Kapuściska ) w czerwcu 2004 roku potrzebowały emisję obligacji przychodowych w kwocie 201 333 000 złotych lub 177 707 000 złotych - według innych zestawień z opracowania. Razem z zakupem SW Kapuściska są to odpowiednio kwoty: 365 148 000,00 zł lub 341 522 000,00 zł. Następne dokumenty przyjęte zostają we wrześniu 2005 roku. Najpierw uchwała nr LIV/1075/05 z dnia 28.09.05 w sprawie przyjęcia informacji o wdrożeniu „Bydgoskiego Programu Renowacji i Rekultywacji Istniejącego Systemu Wodno – Kanalizacyjnego”. W jej załączniku na stronie 2 czytamy, iż projekt ten o wartości ogółem 138 mln euro będzie finansowany w następujący sposób: ŹRÓDŁO KWOTA (euro) Fundusz Spójności środki publiczne obligacje przychodowe środki własne % 99 348 234 72,0 542 218 0,4 23 967 759 17,4 14 125 447 10,2 Dane te są zasadniczo zbieżne ze strukturą finansowania prezentowaną Radze Miasta Bydgoszczy w czerwcu 2004 roku (strona 52 tamtego Opracowania) tyle, że podane w euro. Tego samego dnia przyjęty zostaje planowany model finansowy – uchwała Rady Miasta nr LIV/1076/05 z dnia 28.09.05 w sprawie zawarcia Umowy Wsparcia Uchwała ta nie została nigdy znowelizowana. W jej załącznikach widać, iż MWiK zamierzają wyemitować obligacje o wartości 400 mln złotych. Do realizacji BPRiRISWK potrzebujemy 23 967 759 euro (zgodnie z uchwałą LIV/1075/05) to jest około 95 400 000 złotych przyjmując kurs NBP euro z 1.09.2005r. Rok wcześniej Rada Miasta jest informowana o zapotrzebowaniu na ten cel w kwocie 112 288 tys. złotych. Informacja na stronie internetowej MWiK mówi o aktualnym zadłużeniu spółki z tytułu wyemitowanych obligacji wynosi 327 827 tys. zł. Informacje podawane przez Zarząd spółki w innych publikacjach mówią o kwocie 460 000 tys. zł oraz zwiększeniu tej kwoty do końca roku do 550 000 tys. zł. Komisja doraźna nie potrafi wyjaśnić rozbieżności tej kwoty z 400 mln złotych z uchwały Rady Miasta nr LIV/1076/05 z dnia 28.09.05 w sprawie zawarcia Umowy Wsparcia. Zakres inwestycyjny drugiego programu miał zakończyć się do 31 grudnia 2009 roku. Do chwili obecnej komisji doraźnej nie jest znana decyzja wydłużająca czas realizacji programu, tak jak miało to miejsce w przypadku programu współfinansowanego z funduszu ISPA. 12 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku Z zakresu rzeczowego 13 kontraktów w trakcie realizacji znajduje się 10 (stan na koniec września 2010): 01 Renowacja magistral wodociągowych 04 Monitoring systemu wodociągowego i kanalizacyjnego 05 Budowa nowych kanalizacji sanitarnych 07 i 08 Rozbudowa oczyszczalni Fordon (projekt i budowa) 09 Likwidacja i rekultywacja obiektów oczyszczania ścieków – pola irygacyjne Kapuściska i Czersko Polskie. 10 Likwidacja obiektu oczyszczania ścieków – osadnika ścieków „Łoskoń” 11 Bagrowanie Brdy i Kanału Bydgoskiego 12 Odprowadzanie ścieków deszczowych z obszarów stref ochronnych ujęć wód „Las Gdański” i „Czyżkówko” oraz rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej 13 Likwidacja oczyszczalni „Osowa Góra” i przerzut ścieków do kolektora „A” Z początkowych założeń finansowych (642 mln zł w 2004 roku lub 138 mln € w 2005) dzisiaj po ograniczeniu jego zakresu w zakresie kanalizacji deszczowej, szacuje się jego koszt na 716 mln zł czyli 179 mln € opierając się na kursie euro podanym przez NPB (kurs średni w dniu 29 października 2010 roku). Należy jednocześnie przypomnieć, iż założenia zakładały również zakup Spółki Wodnej „Kapuściska” za kwotę około 164 mln złotych (nie zrealizowany do dziś). O tę kwotę zwiększony był zakres finansowy programu. U podłoża programu o nazwie „Bydgoski system wodny i kanalizacyjny II” legło następujące założenie wielkości sprzedaży MWIK-u: w tys. m3 – tabela ze strony 23 załącznika do uchwały nr XXX/692/04 z dnia 30.06.04 w sprawie „Bydgoskiego Programu Renowacji i Rekultywacji Istniejącego Systemu Wodno-Kanalizacyjnego”. 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 woda 19 993 19 951 19 926 20 106 20 822 21 354 21 505 21 468 ścieki 18 585 20 830 21 515 23 142 23 542 23 744 23 848 23 890 Założenie to najprawdopodobniej nie zostało zrealizowane, a inwestycje realizowane na ich podstawie sprawiają dziś znacznie przewymiarowanych. Komisji doraźnej nie przekazano koniecznych materiałów aby potwierdzić prawdziwość tych założeń. 13 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 5.2 Rozbudowa oczyszczalni Fordon Pierwsze postępowanie dotyczące rozbudowy oczyszczalni Fordon miało miejsce w dniu 24 stycznia 2007 roku (termin składania ofert). Postępowanie zostało unieważnione z uwagi na to, iż złożona oferta przekraczała środki, jakie MWiK miał możliwość przeznaczenia na realizację zadania. Poszczególne kwoty przedstawiały się następująco: Szacunek inwestora (zł) 85 035 468,10 Środki przeznaczone na zadanie(€) 21 531 205,37 Szacunek inwestora (€) 19 383 512,22 Złożona oferta (€) 58 080 009,46 Powtórzone postępowanie miało miejsce w dniu 17 lipca 2007 roku (termin składania ofert). Postępowanie zostało rozstrzygnięte w oparciu o następujące parametry finansowe: Część 1 Część 2 ogółem Szacunek inwestora (zł) Szacunek inwestora (€) 68 387 663,00 56 080 080,00 124 467 743,00 15 588 708,23 12 783 241,40 28 371 949,63 Środki przeznaczone na zadanie(€) 17 317 340,00 14 200 775,00 31 518 115,00 Wysokość podpisanej umowy (€) 34 996 867,26 18 863 059,85 53 859 927,11 % kwoty z umowy do środków jakie przeznaczył Zamawiający 202 % 133 % 171 % Od czasu rozstrzygnięcia przetargów podpisane zostały również aneksy do umów, zwiększające kwotę VAT (w związku ze zmianą stawek). Zakresy pierwszego i obu części drugiego przetargu są tożsame. Przeliczając kwotę obu części (53,86 mln €) wg kursu przyjętego dla przeliczenia szacunków inwestora zamówienie miało wartość 236 283 500,18 złotych. Komisja doraźna nie potrafi wyjaśnić przyczyn tak dużej rozbieżności pomiędzy szacunkiem inwestora a podpisaną umową. Być może inne światło na te zdarzenia rzucają wyjaśnienia, które złożył przed komisją Henryk Sapalski, były przewodniczący Radny Nadzorczej MWiK spółka z o.o. (od 12 01 2006 do 14 01 2008). Poinformował on komisję, iż o fakcie przyszłej wygranej jednego z wykonawców wiedział od innych wykonawców robót budowlanych z Warszawy przed rozstrzygnięciem przetargu, o czym informował władze miasta Bydgoszczy. Czy doszło w tym przypadku do zmowy cenowej ? Nie wiemy. Radnym brak jest instrumentów, aby to sprawdzić. 14 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 5.3 Modernizacja stacji wodociągowej SW-4 „Czyżkówko” Według ustaleń komisji na realizację tego zadania odbyły się trzy postępowania przetargowe. Pierwsze miało miejsce w roku 2004 (termin składania ofert 30 04 2004). Zostało unieważnione, wpłynęły 2 oferty: Konsorcjum: Hydrobudowa 9 Przedsiębiorstwo Inżynieryjno- Budowlane Sp. z o, o. "Hydrobudowa Włocławek" S.A Konsorcjum: Bruckner Grundbau GmbH - Holscher Wasserbau GmbH 89 499 000,00 zł 23 588 971,00 € (113 363 876,83 zł) Drugi przetarg zrealizowano w trzech częściach z założoną wydajnością systemu na poziomie 100 000 m3/dobę. Kontrakt został podzielony na 3 zadania. Wszystkie wygrało jedno konsorcjum trzech firm. Umowę z wykonawcą podpisano 5 września 2005 roku. GPW, Seen, Hydrowat (zad.1,2,3) Hydrobudowa Włocławek, Hydrobudowa 9, Warbud (zad.1) Hydrobudowa Włocławek (zad.2) Hydrobudowa Włocławek (zad.3) Alfa, Ebud (zad.2) 95,7 mln PLN (brutto) 122,1 mln PLN (brutto) 9,4 mln PLN (brutto) 5,9 mln PLN (brutto) 8,2 mln PLN (brutto) Kontrakt obejmował zarówno zaprojektowanie jak i budowę nowego systemu pobierania wody pitnej z rzeki Brdy – tak zwanych stawów infiltracyjnych. Prace budowlane realizowane przez konsorcjum trwały w okresie od 05.09.2005 do 19.09.2007. Od umowy zawartej w 2005 roku obydwie strony odstąpiły we wrześniu 2007 r., obecnie toczy się spór przed Sądem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, w którym będzie rozpoznawana sprawa, które z oświadczeń o odstąpieniu od kontraktu było zasadne. MWIK zarzuca wykonawcy opóźnienia w prowadzeniu robót. Wykonawcy powołują się na brak należytego współdziałania z MWiK polegającego na tym, że przez prawie 2 lata po poinformowaniu go o braku wystarczającej ilości terenu pod planowaną inwestycję (6,74 ha) i mimo wielu wystąpień – nie przekazał brakującego terenu. Głównym źródłem wiedzy komisji doraźnej są tu pisma skierowane przez kontrahentów MWiK-u znajdujących się z nim w sporze sądowym. Należy jednak zwrócić uwagę, iż liderem tego konsorcjum było Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów Spółka Akcyjna, firma należąca do województwa śląskiego i świadcząca na tamtym terenie usługi wodnokanalizacyjne. Według relacji wykonawców zasadniczym problemem spornym była sprawa brakujących według Biura Projektów Budownictwa Komunalnego w Bydgoszczy Sp. z o.o. (głównego projektanta) - 6,74 ha terenów koniecznych do należytego zrealizowania zadania i uzyskania wydajności z terenu sztucznej infiltracji na poziomie 100 000 m3. Strona dostarczyła 15 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku kserokopie dokumentów świadczących o staraniach Wodociągów odnośnie pozyskania i przekazania brakującego terenu. Spór jak już pisaliśmy przeniósł się do sal sądowych. Ani jednej ani drugiej stronie w ciągu tych 3 lat nie udało się wykazać swoich racji. W międzyczasie MWIK wykonał własnym staraniem projekt budowlany i rozpisał trzeci przetarg na same roboty budowlane. Ograniczono wydajność systemu do 75 000 m3/dobę. Zadanie podzielono na 2 części wyłączając jednak zadania dotyczące projektu, przesłony filtracyjnej, ogrodzenia terenu. Na zadania te rozpisano oddzielne postępowania. Przed rozstrzygnięciem trzeciego przetargu konsorcjum wykonawców z 2005 roku zaproponowało dokończenie prac budowlanych i realizację zadania za kwotę netto € 23.862.788,96. Oferta ta nie została jednak przyjęta przez MWiK. Przeprowadzone postępowanie przetargowe dało następujące efekty: Introl SA (cz.1) Ebud, Alfa (cz.1) PRI POL-AQUA (cz. 1) Hydrobudowa SA (cz.1) Firma Gutkowski Jan (cz.1) Hydrobudowa 9, Piecobiogaz, PRW Hydropol (cz.1) Hydrobudowa 9, Piecobiogaz, PRW Hydropol (cz. 2) Mostostal Warszawa, OPRI Inżynieria, PKUWiM Pecum (cz. 2) Ebud, Alfa, PRWiG (cz.2) PRI POL-AQUA, Zakład Studniarski (cz. 2) 36,1 mln PLN (brutto) 39,7 mln PLN (brutto) 41,0 mln PLN (brutto) 42,3 mln PLN (brutto) 45,9 mln PLN (brutto) 44,7 mln PLN (brutto) 100,6 mln PLN (brutto) 102,5 mln PLN (brutto) 136,6 mln PLN (brutto) 144,4 mln PLN (brutto) Szacunek inwestorski opiewał na kwotę około 75 mln złotych. Wybrane oferty Ebud, Alfa (cz.1) oraz Hydrobudowa 9, Piecobiogaz, PRW Hydropol (cz. 2) opiewają łącznie na 140,3 mln czyli zdecydowanie powyżej oferty poprzednich wykonawców. Po doliczeniu kosztów przesłony (5 mln) i ogrodzenia (1,1 mln) ta różnica wzrasta. Aby porównać obie oferty pod względem ceny należy jeszcze oszacować koszt zwiększenia wydajności stawów infiltracyjnych z 75 000 do 100 000 m3/dobę. Nie od rzeczy byłoby stwierdzenie, że przynajmniej część ogrodzenia realizowana jest na gruncie dzierżawionym przez MWiK od Lasów Państwowych. 16 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 6. Zagrożenia Z ustaleń Komisji Doraźnej wynika, iż największym zagrożeniem dziś jest możliwość (bardzo prawdopodobna) przegrania procesu z konsorcjum GPW lub takie jego zakończenie, że koszt budowy stacji uzdatniania wody Czyżkówko będzie zdecydowanie wyższy niż by to było w realizacji drugiego przetargu. O tym, że postępowanie przed sądem arbitrażowym nie idzie po myśli MWiK mówiono między innymi na radzie nadzorczej w dniu 28.05.2010 r. Rozstrzygnięcie przed arbitrażem lub sądem niekorzystne dla Wodociągów natychmiast stawia w bardzo trudnej sytuacji stan finansów w MWiK. Takiego ryzyka nigdy nie powinno się ponosić zarządzając firmą publiczną. Ale takiego rozumowania jak się wydaje w tej sprawie brakuje w działalności kierownictwa bydgoskich wodociągów. Na to nakłada się dotkliwy dla firmy koszt obsługi zadłużenia przy malejącej sprzedaży wody. A szanse na sprzedaż i współpracę z okolicznymi gminami spadły dziś do zera. Poziom sprzedaży wody i ilość odprowadzanych ścieków zdecydowanie odbiega od założeń przyjętych w Studium Wykonalności z roku 2004. Dziś można porównać już założenia z faktycznym ich wykonaniem. Śledząc doniesienia prasowe z okolicznych gmin wydaje nam się, iż konflikt MWiKu z gminami jest nierozwiązywalny w obecnej konfiguracji personalnej, a bez odbiorców z tego terenu nie uda się zwiększyć w sposób istotny poziomu sprzedaży wody (a tym samym ilości odprowadzanych ścieków). Komisja doraźna nie potrafi sformułować również przyczyn z których wynika ciągły spadek ilości oczyszczanych na Kapuściskach ścieków komunalnych. Zwracamy jednak uwagę, iż dalsze obniżanie ich ilości może spowodować negatywne zjawiska: braku możliwości regulowania przez spółkę wodną swych zobowiązań zaciągniętych dla wybudowania oczyszczalni, połowa tych zobowiązań jest gwarantowana przez miasto Bydgoszcz; obniżenia konkurencyjności bydgoskich firm położonych na terenie „Zachemu”. 17 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 7. Podsumowanie W trakcie prac komisji doraźnej pomimo utrudnień i braku współpracy ze strony Prezydenta oraz Wydziału Nadzoru Właścicielskiego UM Bydgoszczy udało się ustalić wiele niepokojących faktów przy przygotowaniu i realizowaniu inwestycji wodno-kanalizacyjnych. W świetle dostępnych faktów nie ulega wątpliwości, że Zarząd Spółki Wodnej „Kapuściska” nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku wykonywania badań kontrolnych, do czego zobowiązał się podpisując odpłatną umowę na świadczenie pracy oraz akceptując obowiązki wynikające z wymogów operatu wodnego. Należy podkreślić, że istotą tego zaniechania było złamanie obowiązków jakie osoby zasiadające w Zarządzie zaciągnęły wobec obywateli narażając bezpieczeństwo środowiska a tym samym zdrowie obywateli. Zupełnie nie istotne jest to czy jakaś substancja być może nie występowała w ściekach w tym czasie – jedynym akceptowanym dowodem powinien być tu negatywny wynik kontrolnych badań, a nie opinia jakiejkolwiek osoby. Również nie ulega wątpliwości nieodpowiedzialne, wręcz infantylne zachowanie Zarządu polegające na obstrukcji monitów i decyzji Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska bez jakiejkolwiek reakcji wspartej na chociażby formalnych podstawach prawnych. Absurdalność zachowania Zarządu jest trudna do racjonalnego wytłumaczenia. Jednak wnikliwa analiza opracowania autorstwa DHI może prowadzić do wniosków, że przy obecnym stanie rozwiązań technicznych oczyszczalni praktycznie nie istnieje możliwość pełnego oczyszczenia ścieków przemysłowych nie tylko zgodnie z parametrami operatu wodno prawnego 2011 ale też obecnego. Komisja nie dysponuje informacjami z których mogłoby wynikać, że kara 190 074 000 PLN została wymierzona z naruszeniem prawa. Jej astronomiczna wysokość powinna przede wszystkim podkreślać skalę nieodpowiedzialności i winy zarówno Zarządu jak i osób odpowiedzialnych za nadzór. Kara jest tak niewyobrażalnie wysoka, że najprawdopodobniej niezbędne będzie nagięcie przepisów w celu „umorzenia” tej sumy – pewnie nie bez uszczuplenia autorytetu prawa. Komisja stwierdza naruszenie ustawy o rachunkowości polegającej na zatajeniu przez Zarząd Spółki w sprawozdaniu finansowym tak istotnego wydarzenia jak naliczenie kary 190 074 000 PLN Komisja podkreśla, że za naruszenie tych przepisów ustawy grozi odpowiedzialność karna. Członkowie Komisji Doraźnej w czasie swoich prac zleconych im przez Radę Miasta Bydgoszczy spotkali się z odmową udostępnienia niezbędnych informacji zarówno przez członków Zarządu Spółki Wodnej Kapuściska jak i osoby odpowiedzialnej w świetle prawa za nadzór nad działalnością tego Zarządu tj. Prezydenta Konstantego Dombrowicza. Należy podkreślić, że Spółka gospodarując powierzonymi jej środkami publicznymi, powinna w takim wypadku, zgodnie z intencją ustawy o samorządzie i ustawy o finansach publicznych udostępnić wszelkie dostępne dokumenty. Warto w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z Ustawą o rachunkowości podmioty, a należy do nich Spółka Wodna Kapuściska, które spełniają kryteria zawarte w art. 64 pkt 1 ust. 4 tejże ustawy podlegają obowiązkowi publicznego ogłoszenia sprawozdania finansowego. Ogłoszenie, o którym mowa, następuje w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski B". Tym samym takie 18 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku sprawozdanie finansowe udostępnia się nie tylko członkom Komisji czy Rady Miasta ale odpłatnie każdej osobie która taką chęć wyrazi. Członkowie Komisji Doraźnej zdecydowali nie korzystać z pieniędzy publicznych w celu zakupienia sprawozdania finansowego Spółki z lat poprzednich zakładając, że w interesie osób odpowiedzialnych za nieprawidłowości w tym Prezydenta jest niezwłoczne i możliwie obszerne dostarczenie informacji. Zaniechanie, a wręcz obstrukcja stają się, w świetle ustaleń Komisji szczególnie wymowne. Zarządzanie finansami Spółki Wodnej Kapuściska wykazują symptomy nieprawidłowości. Przyczyny tego stanu rzeczy mogą być różne – od braku podstawowych umiejętności poprzez zaniedbania do świadomego działania na finansową szkodę spółki. O ile „sztuczki” z pozorna spłatą długu można od biedy wytłumaczyć „rolowaniem” długu co na razie świadczy jedynie o pogarszającej się kondycji finansowej o tyle bardzo wysoki poziom należności krótkoterminowych wymaga wyjaśnienia co i czemu finansuje Spółka – ta działalność raczej na pewno odbywa się ze szkodą finansów publicznych. Podobnie wymaga wyjaśnienia manewr polegający na jednorazowej spłacie zobowiązań wobec PKO S.A. jednostronnie uzależniając się od banku Nordea. Wyjaśnienia wymaga np. wzięcie na początku 2009 roku wielomilionowego kredytu inwestycyjnego w Nordea podczas gdy w całym 2009 roku Spółka nawet nie rozpoczęła żadnej znaczącej inwestycji. Działania podejmowane przez MWIK wobec komisji doraźnej mogą budzić podejrzenia, iż kontrolowany robi wszystko, aby kontroli uniknąć. Są to kolejno: usunięcie danych dotyczących przetargów realizowanych w latach 2005-2009; podjęcie działań zmierzających do unieważnienia przez Wojewodę KujawskoPomorskiego uchwały Rady Miasta w sprawie powołania komisji doraźnej (nieskuteczne); wniosek do sądu przeciwko Tomaszowi Rega, członkowi komisji za jego wypowiedzi dotyczące prac komisji doraźnej. Brak przekazania komisji dokumentów dotyczących przetargu na Czyżkówku uniemożliwia zajęcie ostatecznego stanowiska. Wydaje się jednak, że efektem 5 lat przygotowań są trzy przetargi, każdy na inny zakres oraz bardzo poważny spór sądowy z wykonawcami z 2005 roku każe przeprowadzić bardzo dokładne postępowanie kontrolne dotyczące tego zadania inwestycyjnego. Wyjaśnienia wymagają również kwestie dotyczące zadłużenia MWiK-u oraz prognozy cen wody i ścieków w najbliższych latach. Zadłużenie MWiK z tytułu emisji obligacji jest zatrważająco wysokie, a jego wysokość w Biuletynie Informacji Publicznej może być zafałszowana. Firma ratingowa Fitch nadając ocenę obligacjom przychodowym MWiK-u zwraca uwagę na inne, tańsze, możliwości finansowania programów wodno-kanalizacyjnych, z których MWiK nie wiadomo czemu nie skorzystał. Ponadto komisja uważa, iż postępowanie Prezydenta Miasta Bydgoszczy polegające na ignorowaniu prośby komisji o materiały stanowi naruszenie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Ponosi on również odpowiedzialność za inne działania wskazane wcześniej przez komisję jako osoba realizująca funkcje właścicielskie w MWIK spółka z o.o. oraz Spółce Wodnej „Kapuściska”. 19 SPRAWOZDANIE KOMISJI DORAŹNEJ powołanej uchwałą nr LXIX/1084/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 28 lipca 2010 roku 8. Wnioski Komisja doraźna zwraca się do Rady Miasta Bydgoszczy o przyjęcie następujących wniosków: 1. Przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego na jakiej podstawie zostały podpisane umowy dotyczące wielkości możliwej emisji obligacji przychodowych MWIK na kwotę ponad 400 mln złotych. 2. Wszechstronny audyt Spółki Wodnej „Kapuściska” łącznie z głęboką analizą zasadności współpracy ze spółkami chemicznymi. Należy pamiętać, że praktycznie większość problemów Oczyszczalni wynika z trudności we współpracy przede wszystkim na płaszczyźnie technologicznej. Konieczne jest zdaniem Komisji rozważenie innych modeli funkcjonowania przedsiębiorstwa. 3. Konieczne jest jak najszybsze przekształcenie Spółki Wodnej w spółkę kapitałową 4. Komisja stwierdza, że nadzór właścicielski sprawowany przez Prezydenta Bydgoszczy jest zły, czego efektem jest sytuacja finansowa w SW „Kapuściska” i fatalne przygotowanie niektórych inwestycji prowadzonych przez MWiK. 5. Wystąpienie do NIK o kontrolę gospodarności realizacji zadań inwestycyjnych realizowanych przez MWIK spółka z o.o. 6. Przekazanie niniejszego sprawozdania organom ścigania celem zbadania czy nie doszło do popełnienia przestępstwa niegospodarności przez władze Spółki Wodnej „Kapuściska” pomiędzy złożeniem wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego (zakończonego w 2005 roku) a wejściem w życie zmienionego pozwolenia wodnoprawnego z dniem 1 października 2007 roku, co mogło narazić spółkę na stratę w wysokości minimum 190 mln złotych 7. Przekazanie niniejszego sprawozdania organom ścigania celem zbadania czy nie doszło do popełnienia przestępstwa niegospodarności przez władze Miejskich Wodociągów i Kanalizacji przy realizacji inwestycji: Rozbudowa oczyszczalni Fordon i Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody „Czyżkówko”. 8. Wyciągnięcie konsekwencji personalnych wobec osób pracujących w organach MWIK oraz SW „Kapuściska”. 20