Niebezpieczny

Transkrypt

Niebezpieczny

ZBAWIENNE FLAWONOIDY
„NIEZNANA” BROŃ PRZECIWKO
CHOROBOM CYWILIZACYJNYM
BÓLE BRZUCHA
foto: Getty Images\Flash Press Media
PRZYKRY TOWARZYSZ
SZCZEPIONKI DLA DOROSŁYCH
CHROŃMY ORGANIZM PRZED WIRUSAMI
NAUKA NOWYCH UMIEJĘTNOŚCI
JAK UŁATWIĆ SOBIE ŻYCIE?
NR 6 (60)
CZERWIEC 2007
Czasopismo
pacjentów aptek
www.dbamozdrowie.pl
Niebezpieczny
ZACHOWAJMY UMIAR
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.dbamozdrowie.pl
W
KĄPIELACH SŁONECZNYCH
upał
1
2
www.dbamozdrowie.pl
1
Aktualności
W TYM NUMERZE POLECAMY NASTĘPUJĄCE NOWOŚCI
KSIĘGARNI WYSYŁKOWEJ PROGRAMU DBAM O ZDROWIE:
kup kartę
podarunkową
i zadbaj o swoich...
kontrahentów
- podaruj kartę - znakomity
prezent na każdą okazję.
• „KUCHNIA DLA ZAPRACOWANYCH” – to poradnik, który pomoże
zaplanować zdrowe odżywianie osobom, które prowadzą aktywny tryb
życia.
• „RODZICE OFFLINE?” – to nieoceniona pomoc dla rodziców skomputeryzowanych dzieci.
• „CHIŃSKI MASAŻ I AKUPRESURA” – skarb chińskiej sztuki leczenia
zapisany w formie poradnika zrozumiałego dla zachodnich czytelników.
• „CHOROBY ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY” - rady, jak postępować
oraz co jeść by złagodzić lub nawet całkowicie zlikwidować dolegliwości
towarzyszące omawianym chorobom.
Zamówienia prosimy przesyłać na formularzu zamieszczonym
wewnątrz gazetki lub na stronie internetowej www.dbamozdrowie.pl
klientów
- skorzystaj z karty zamiast
tradycyjnych upominków
i nagród rzeczowych
w akcjach promocyjnych.
pracowników
- efektywnie wykorzystaj
środki ZFSS.
bliskich
LETNIA PROMOCJA!
- podaruj kartę jako wyraz
troski o ich zdrowie.
DHEA PRECURSOR
Kartę można zamówić
na stronie www. doz.pl
Wspomaga organizm
w każdym wieku
Kartę podarunkową można zrealizować w aptekach z tym
znakiem. Apteki zlokalizowane są na terenie całego
kraju. Listę aptek znajdziesz na
stronie www.doz.pl. Szczegółowe informacje możesz uzyskać pod bezpłatnym numerem
infolinii: 0 800 278 354
2
Op. 30 tabletek
Wybierając z Katalogu Nagród
produkt DHEA Precursor otrzymasz
go teraz w obniżonej punktacji
PUNKTÓW
PUNKTÓW
250
125
Od
redakcji
SPIS
TREŚCI
Z OKŁADKI:
SZANOWNI CZYTELNICY
Przed nami lato - pora roku radosna praktycznie dla wszystkich,
zwłaszcza tych, którzy zaplanowali na ten czas swoje urlopy. Coraz
więcej z nas wyjeżdża na wakacje zagranicę, gdzie upał i słoneczna
pogoda są właściwie zagwarantowane i „wliczone w cenę”. Promienie
słoneczne mogą korzystnie wpływać na samopoczucie i poprawiać
nastrój lub wywołać silny dyskomfort będący następstwem przegrzania. Dlatego też w artykułach „Niebezpieczny upał” i „Działanie
promieniowania słonecznego na skórę” przestrzegamy przed
nadmierną ekspozycją na słońce. Przed wyjazdem do ciepłych i egzotycznych krajów warto zastanowić się, czy nie należałoby się
zaszczepić przeciwko występującym tam chorobom. Także nie wyjeżdżający do tropików powinni pamiętać o podstawowych szczepieniach, które zabezpieczają np. przed wirusowym zapaleniem wątroby.
Wszystkiego na temat dowiecie się Państwo z artykułu „Szczepionki
zalecane dla osób dorosłych”.
W czerwcowym numerze czasopisma Pacjentów Aptek „Dbam
o Zdrowie” kontynuujemy temat zdrowego odżywiania. Opisujemy
nieznaną szerzej broń przeciwko chorobom cywilizacyjnym – zawarte
w niektórych produktach żywnościowych flawonoidy. Okazuje się
bowiem, że mają one zbawienny wpływ na nasze zdrowie.
Jak co miesiąc zachęcamy również do rozwiązania krzyżówki z nagrodami oraz zapoznania się z odpowiedziami lekarza medycyny
i doktora nauk farmaceutycznych Jacka Owczarka z Zakładu Biofarmacji Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na nurtujące Czytelników
pytania dotyczące zdrowia.
Zapraszamy do lektury
Redakcja
Przewodnik po aptece
„Dbam o zdrowie”
- czasopismo pacjentów aptek
Wydawca: Bez Recepty Sp. z o.o. (spółka Polskiej Grupy Farmaceutycznej), 91-342 Łódź,
ul. Zbąszyńska 3, tel. (0 42) 613 34 44, fax (0 42) 640 71 43,
Prezes wydawnictwa: Wojciech Rosicki, tel. (0 42) 613 35 64. Redakcja: adres jak wyżej,
Redaguje zespół: Redaktor naczelny: Krzysztof Chrzanowski, tel. (0 42) 613 35 81,
Sekretarz Redakcji: Grzegorz Dróżdż, tel. (0 22) 510 41 17, Redaktor Graficzny: Izabela
Raduszewska, tel. (0 42) 613 35 84, Dział Reklamy: Tomasz Cieślak, tel. (0 42) 613 35 83,
0 601 075 736, e-mail: [email protected], Skład: JURCZYK DESIGN,
www.jurczykdesign.com, Zdjęcia: FPM, Indigo, Nadzór farmaceutyczny: Jerzy Stasiak,
Druk: Drukarnia Prasowa SA, Łódź
Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzega
sobie prawo do dokonywania skrótów redakcyjnych, nadawania tytułów i śródtytułów.
Za treść opisów preparatów odpowiedzialność ponoszą Zleceniodawcy.
www.dbamozdrowie.pl
NIEBEZPIECZNY UPAŁ
6
BÓL BRZUCHA PRZYKRY
TOWARZYSZ
18
SZCZEPIONKI
ZALECANE DLA
OSÓB DOROSŁYCH
26
WARSZTATY,
SZKOLENIA - NAUKA
NOWYCH
UMIEJĘTNOŚCI
34
„NIEZNANA” BROŃ
PRZECIWKO
CHOROBOM
CYWILIZACYJNYM
44
DZIAŁANIE SŁOŃCA
NA SKÓRĘ
12
48
JAK „UPORAĆ SIĘ”
Z NIEDOKRWISTOŚCIĄ?
CUKRZYCA
INSULINOZALEŻNA
52
MĘSKI PROBLEM - CO
WARTO WIEDZIEĆ O
IMPOTENCJI
58
LISTA LAUREATÓW
65
KRZYŻÓWKA
66
PORADNIA
68
KSIĘGARNIA
72
3
4
www.dbamozdrowie.pl
5
WARTO WIEDZIEĆ
6
Niebezpieczny
upał
PROMIENIE SŁONECZNE MOGĄ
KORZYSTNIE WPŁYWAĆ NA SAMOPOCZUCIE I POPRAWIAĆ NASTRÓJ
LUB WYWOŁAĆ SILNY DYSKOMFORT BĘDĄCY NASTĘPSTWEM
PRZEGRZANIA. TAK RÓŻNORODNE
REAKCJE ORGANIZMU ZWIĄZANE
SĄ Z TYM, ŻE PROMIENIOWANIE
SŁONECZNE JEST CZYNNIKIEM FIZYCZNYM, KTÓRY ODDZIAŁYWUJE
NA NASZ USTRÓJ POPRZEZ SWOJĄ
ENERGIĘ I DLATEGO NIE JEST NAM
OBOJĘTNY.
lek. med. Ewa Pakuła
www.dbamozdrowie.pl
7
WARTO WIEDZIEĆ
Promienie
słoneczne
działają na skórę, której zadaniem jest chronić nas przed czynnikami zewnętrznymi.
W celu ich szybkiego
rozpoznawania w skórze znajdują się liczne zakończenia nerwowe tzw. receptory
odbierające
bodźce
z otoczenia. Bodźce te
drogą układu nerwowego przewodzone są
do mózgu, z którego
płyną impulsy nerwowe do narządów wewnętrznych czyli tzw.
efektorów mięśni
i gruczołów. Jednocześnie w skórze znajduje
się bardzo bogata sieć
naczyń krwionośnych.
Pod wpływem ciepła
ulegają one rozszerzeniu, co powoduje
zwiększenie przepływu krwi w skórze.
Dzięki temu możliwa jest termoregulacja, czyli utrzymywanie
stałej temperatury ciała niezależnie od temperatury otoczenia.
Przyczyniają się do tego skórne gruczoły potowe, które pod
wpływem stymulacji nerwowej
mogą wydzielać bardzo duże ilości potu. Zawarta w pocie woda
8
parując z przekrwionej skóry
pobiera z niej nadmiar ciepła,
zapobiegając podwyższeniu temperatury ciała.
DZIAŁANIE
SŁOŃCA
Działające na skórę ciepło słoneczne pobudza na drodze odruchowej
gruczoły potowe do wydzielania
potu w celu utrzymania stałej temperatury ciała. Wraz z potem tracimy jednocześnie wodę, sód, potas,
chlorki i inne substancje mineralne i dlatego, aby mechanizm ten
był skuteczny w czasie upalnych,
słonecznych dni, konieczne jest
uzupełnianie wody i elektrolitów
np. pijąc regularnie wodę mineralną lub dowolny napój izotoniczny
niezależnie od odczuwanego pragnienia. Nadmierne pocenie bez
uzupełniania płynów powoduje
szybko tzw. wyczerpanie cieplne
organizmu związane z odwodnieniem. Pamiętajmy, że samo uczucie pragnienia nie jest dobrym
wskaźnikiem stopnia odwodnienia, zwłaszcza u dzieci i osób starszych, bo one często pragnienia
nie odczuwają od razu lub nie sygnalizują jego wyraźnie.
NIEBEZPIECZNY
UDAR CIEPLNY
W niektórych sytuacjach np. przy
zbyt intensywnym działaniu ciepła
na organizm człowieka (duże upały) lub przy pobycie w otoczeniu
o wysokiej temperaturze i wilgotności (podczas pobytu w klimacie
gorącym i wilgotnym lub w miejscu pracy – huta, kuźnia), dochodzić może w pewnym momencie
do utrudnienia lub uniemożliwienia oddawania nadmiaru ciepła
z ustroju do otoczenia. Następstwem jest podwyższenie temperatury ciała, a stan ten nazywamy
udarem cieplnym. Czynnikami
sprzyjającymi udarowi cieplnemu
są również: zbyt grube ubranie
utrudniające oddawanie nadmiaru
ciepła oraz brak wody do picia.
Na udar cieplny podatne są bardziej osoby otyłe, pijące dużo
alkoholu (w tym i piwa), starsze
i zniedołężniałe, zażywające niektóre leki np. środki przeciwcholinergiczne, przeciwhistaminowe,
pochodne fenotiazyny, leki psychotropowe, narkotyki, a także
niemowlęta i dzieci.
Objawy udaru cieplnego są uzależnione od stopnia przegrzania
ustroju. Chory jest osłabiony, ma
trudności z chodzeniem, odczuwa
nudności oraz wymiotuje, skarży
się na silny ból i zawroty głowy,
gorączkuje – niekiedy wręcz czuje,
że „płonie”, akcja serca przyśpiesza
do 150-160 uderzeń/minutę, skóra
staje się sucha, a nerki nie wydzielają moczu. Niekiedy dochodzi do
zaburzeń świadomości, a także do
utraty przytomności i drgawek.
U niemowląt i dzieci narażonych
na nadmiar ciepła bardzo szybko
dochodzi do odwodnienia, które
objawia się zmianą zachowania tj.
maluch początkowo staje się marudny, a następnie apatyczny, pojawia się również: przyśpieszony
oddech, zapadnięcie oczu i ciemiączka, suchość języka i błon
śluzowych jamy ustnej, zagęszczenie śliny, marszczenie skóry na
brzuszku w fałdy. Udar cieplny
jest stanem zagrożenia życia i jest
bezwzględnym wskazaniem do pilnego wezwania zespołu pogotowia
ratunkowego.
PIERWSZA POMOC
PRZY UDARZE
Najważniejszą sprawą jest przeprowadzenie lub przeniesienie
chorego z udarem cieplnym do
chłodnego, ocienionego i przewiewnego miejsca i położenie go.
Jeśli jest ubrany, odzież należy
rozluźnić i porozpinać. Korzystnie
działają okłady z zimnej wody lub
z lodu na czoło i klatkę piersiową
lub zawijanie w mokre, zimne
prześcieradło. Choremu przytomnemu podajemy co kilka minut
chłodny, lekko osolony płyn do
picia lub napój izotoniczny pamiętając, że nie wolno podawać
mu żadnych leków przeciwgorączkowych, a także napojów lub
środków z kofeiną oraz alkoholu.
Jeśli chory jest nieprzytomny, ale
oddycha i ma wyczuwalne tętno
to układamy go w pozycji bezpiecznej, ustalonej na boku. Jeśli
natomiast nie oddycha, wdrażamy
postępowanie z zakresu pierwszej
www.dbamozdrowie.pl
pomocy w stanach zagrożenia
życia, czyli sztuczne oddychanie
i masaż serca aż do przyjazdu pogotowia ratunkowego.
UDAR SŁONECZNY
Udar słoneczny jest rodzajem udaru
cieplnego spowodowanego bezpośrednim i długotrwałym działaniem
promieni słonecznych na odsłoniętą
głowę i kark. Najczęściej nie jest tak
groźny dla życia jak udar cieplny, ale
czasem może doprowadzić do wystąpienia obrzęku mózgu, zwłaszcza
u małych dzieci oraz osób starszych,
u których mechanizmy termoregulacji gorzej funkcjonują. Objawy
udaru słonecznego to: ból i zawro-
9
Wyrób medyczny
sugerowana cena w aptece
33599
M6 COMFORT
- ciśnieniomierz
• W pełni automatyczny ciśnieniomierz do pomiaru
ciśnienia krwi na ramieniu
• Technologia IntelliSense™
• Szybki pomiar
• Wyposażony w wygodny rękaw dla średnich,
jak i większych ramion (22-42 cm).
• Zapisywane w pamięci wyniki zawierają datę
i czas wykonania pomiaru
• Funkcja wykrywania nieregularnej pracy serca pokazuje,
że wykryto nieregularne tętno i pozwala wyświetlić tylko
wiarygodne wyniki.
• Pamięć pozwalająca zapisać wyniki 90 badań
• Wskazuje, czy pacjent siedzi bez ruchu
• Największy wyświetlacz z ciśnieniomierzy dostępnych na rynku
• Przebadany klinicznie zgodnie z zasadami międzynarodowego
protokołu badań i BHS
• 1500 pomiarów dla jednego zestawu baterii
• Miękkie etui
HORNMEDICAL
Szampon i żel zapobiegające wypadaniu włosów
49
99
Cena dotyczy szamponu
Cena dotyczy żelu
24 28
DERMENA
Szampon op. 200 ml
Żel op. 100 ml
DERMENA
• zapobiega wypadaniu włosów
• stymuluje odrost włosów
DERMENA to innowacyjne produkty zapobiegające wypadaniu
włosów o skuteczności potwierdzonej badaniami klinicznymi.
DERMENA dzięki zawartości chlorku 1-metylonikotynamidu metabolidu witaminy PP (B3) - wykazuje działanie przeciwzapalne
i przeciwłojotokowe. Regeneruje mieszek włosowy poprawiając
jego ukrwienie. Szampon DERMENA przeznaczony jest do
codziennej pielęgnacji włosów. Kurację szamponem można
wspomagać równoczesnym stosowaniem żelu DERMENA.
10
Wskazania:
• nadmierne wypadanie włosów o różnym podłożu
• stany zapalne głowy, również ze współistniejącym łupieżem
Skład:
substancja czynna: chlorek 1-metylonikotynamidu
Działania niepożądane: w wielomiesięcznych testach nie
zaobserwowano działań niepożądanych
W TWOJEJ APTECE CENY MOGĄ BYĆ JESZCZE NIŻSZE
PHARMENA
WARTO WIEDZIEĆ
SKURCZE CIEPLNE
Mało kto zdaje sobie sprawę, że
następstwem wysiłku fizycznego
w wysokiej temperaturze otoczenia mogą być również kurcze
cieplne mięśni, które pojawiają
się wtedy, gdy osoba aktywna fizycznie pije w celu uzupełnienia
płynów czystą wodę bez dodatku
soli mineralnych, co prowadzi do
względnego niedoboru sodu, potasu i magnezu i zaburzeń kurczliwości mięśni.
Dla wyjaśnienia - kurcz mięśnia
jest to mimowolny, nadmierny
skurcz mięśnia powodujący często uczucie bólu. Należy odróżniać go od skurczu mięśnia, który
polega na aktywnym skróceniu
włókienek kurczliwych mięśnia
pod wpływem impulsów z ośrodków nerwowych, co odczuwamy jako naturalną pracę mięśni.
Kurcze cieplne mogą wystąpić np.:
• u pracowników fizycznych na
stanowiskach pracy o gorącym
mikroklimacie,
• u osób przebywających w gorącym i suchym klimacie, który
sprawia, że pot szybko paruje,
• u osób ćwiczących podczas
upału.
Dolegliwości pojawiają się nagle
i zaczynają się od bolesnych kurczy mięśni kończyn. Później mogą
dołączać się kurcze mięśni brzucha.
Czynność serca, ciśnienie i oddech
nie ulegają istotnym zmianom.
Leczenie kurczy cieplnych polega na wypiciu osolonej wody lub
lepiej płynu izotonicznego, co
powoduje szybkie ustępowanie
dolegliwości. Profilaktyka kurczy
cieplnych obejmuje picie w czasie
wysiłku fizycznego podczas upału
wody lekko osolonej lub z dodatkiem preparatu doustnego uzupełniania niedoborów elektrolitowych
(dostępnego w aptece bez recepty)
albo napojów izotonicznych.
JAK ZAPOBIEGAĆ
POWIKŁANIOM
CIEPLNYM?
Znając zagrożenia związane ze
zbyt intensywnym działaniem
ciepła i słońca, możemy starać się
uchronić przed przykrymi skutkami przegrzania. I tak, w czasie
upałów:
• ubierajmy się w lekką i przewiewną odzież z naturalnych włókien, które gwarantują właściwą
cyrkulację powietrza,
• koniecznie nośmy na słońcu nakrycia głowy w jasnych kolorach,
które chronią głowę przed promieniami słonecznymi i przegrzaniem.
Uwagę na to muszą zwracać szczególnie rodzice niemowląt i małych
dzieci, których główki często są
jeszcze słabo owłosione,
• zaopatrzmy się w dużą ilość wody
mineralnej wysokozmineralizowanej
www.dbamozdrowie.pl
(bo jest ona bogata w minerały) lub
jeszcze lepiej - napojów izotonicznych, które uzupełniają podstawowe
minerały, herbaty, mięty lub innych
naparów ziołowych. unikajmy natomiast napojów słodkich i gazowanych, bo wzmagają one jeszcze bardziej pragnienie do picia,
• zwróćmy uwagę na odpowiednią wentylację i klimatyzację pomieszczeń, w których przebywamy
– zarówno w domu, jak i w pracy.
• słuchajmy prognozy pogody
i unikajmy ciężkiej pracy oraz innego wysiłku fizycznego (np. forsowny marsz, bieganie, ćwiczenia
fitness lub ćwiczenia na siłowni)
w wysokiej temperaturze otoczenia
lub przy niedostatecznej wentylacji,
• unikajmy długotrwałej, bezpośredniej ekspozycji na słońce
– dotyczy to szczególnie niemowląt,
dzieci i osób starszych.
Szerzej o wpływie słońca na
skórę piszemy także na stronie 12
ty głowy, nudności, wymioty, zaczerwienienie twarzy kontrastujące
z bladą i zimną skórą tułowia oraz
kończyn. W ciężkich przypadkach
występują drgawki, zaburzenia widzenia i świadomości, aż do utraty
przytomności włącznie. Leczenie
udaru słonecznego podobne jest do
leczenia udaru cieplnego.
11
Działanie słońca
na
skórę
12
WARTO WIEDZIEĆ
na powierzchnię Ziemi.
PROMIENIOWA- Umiejętne i właściwe dociera
• UVB - o średniej długości fali,
NIE SŁONECZNE korzystanie ze słoń- ma bardzo silne właściwości ruca może być nie tylko mieniotwórcze, wzmaga synteJEST NIEZBĘDźródłem przyjemności, zę barwnika skóry i jest odpoNE DO PRAale także zdrowia. Na- wiedzialne za oparzenia skóry.
leży jednak wiedzieć, iż • UVA - jest promieniowaniem
WIDŁOWEGO
najdłuższej fali, jest mniej rumiedobroczynnego oniogenne,
FUNKCJONOWA- oprócz
ale za to bardziej barwdziałania, słońce może nikotwórcze od UVB. Ilość UVA
NIA NASZEGO
wywoływać też wiele ob- docierająca do powierzchni ziemi
jawów niepożądanych. jest znacznie większa niż UVB. WyORGANIZMU.
od wielu lat sokie dawki UVA mogą wzmacniać
MA KORZYSTNY Panująca
moda na opalanie, spo- odczyny rumieniowe i zwiększać
WPŁYW NA SAwodowała wzrost zain- niekorzystne efekty biologiczne
teresowania niepożąda- promieniowania UVB.
MOPOCZUCIE,
nymi efektami działania Efekt działania promieniowania ulAKTYWNOŚĆ
promieni słonecznych. trafioletowego na skórę człowieka
od takich czynników jak:
FIZYCZNĄ, POZaczęto badać i opisy- zależy
położenie geograficzne, zanieczyszBUDZA WYDZIE- wać coraz więcej zmian czenie czy pora roku i dnia. Skutki
skórnych wynikających biologiczne działania promienioLANIE WIELU
z ekspozycji na słońce.
wania ultrafioletowego na skórę
HORMONÓW,
obserwuje się bezpośrednio wkrótPROMIENIOWANIE ce po naświetlaniu ale są one także
UMOŻLIWIA
długofalowe.
SYNTEZĘ WITA- ULTRAFIOLETOWE
Promieniowanie słoneczne jest proMIN Z GRUPY D. mieniowaniem elektromagnetycz- POPARZENIE
Obejmuje ono promieniowa- SŁONECZNE
NALEŻY JEDNAK nym.
nie podczerwone, światło widzialne Poparzenie słoneczne spowodowaPAMIĘTAĆ O ZA- oraz promieniowanie ultrafioletowe ne jest przede wszystkim promie(UV). To ostatnie dzieli się na trzy niowaniem UVB. Bolesny rumień
GROŻENIACH,
główne zakresy o różnych efektach ujawnia się po około 2-4 godzinach
po opalaniu się. Od tego momenJAKIE STWARZA biologicznych:
• UVC - jest promieniowaniem tu rumień stopniowo się nasila,
DLA NASZEJ
o najkrótszej długości fali. Ma by osiągnąć swój szczyt po 9-14
najwyższą energię, jest silnie ru- godzinach. Po 24-48 godzinach ruSKÓRY.
Ewa Marańda
mieniotwórcze, ale jest prawie
całkowicie pochłaniane przez
warstwę
ozonową
atmosfery
i w normalnych warunkach nie
www.dbamozdrowie.pl
mień zanika. Bolesny oparzeniowy
rumień dotyka najbardziej osoby
o jasnej karnacji (o jasnych oczach
i włosach).
13
14
WARTO WIEDZIEĆ
OPARZENIE SŁONECZNE I STOPNIA
Całodzienne opalanie się bez odpowiedniej substancji osłonowej
na skórze (krem z filtrem) - może
spowodować oparzenie 1 stopnia.
Skóra jest wówczas zaczerwieniona, obrzęknięta, lokalnie ocieplona. Rumieniowi skóry towarzyszy
świąd, pieczenie, niekiedy bolesność. Leczenie polega na stosowaniu okładów z kwasu borowego,
zimnych okładów z wody czy lodu
oraz maści chłodzących, środków
regenerujących, środków nawilżających i nawadniających czy też
środków lekko natłuszczających.
Możemy stosować również okłady
ze zsiadłego mleka czy jogurtu.
W oparzeniach łagodnych, np.
pierwszego stopnia (objawiających się głównie silnym zaczerwienieniem skóry i jej pieczeniem,
niekiedy bąblami) korzystne jest
stosowanie łagodnie działających
ekstraktów roślinnych. Dotyczy to
zwłaszcza delikatnej skóry dziecka.
Skutecznym środkiem hamujących
powstawanie mediatorów zapalenia są popularne ekstrakty z cebuli
i czosnku dostępne w aptece. Wykazują one działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Ekstrakty
te nakładane na skórę w postaci
maści, czy emulsji łagodzą stan zapalny i zapobiegają wystąpieniu bąbli i wysięków pooparzeniowych.
Zaś w przypadku wystąpienia bąbli
oparzeniowych i wysięków surowiczych – zapobiegają zakażeniom
bakteryjnym.
DOMOWE
SPOSOBY ŁAGODZENIA RUMIENIA
Rumień posłoneczny na skórze
zmniejszy i złagodzi okład z jogurtu, zsiadłego mleka czy kefiru.
Okłady takie ściągną skórę i złagodzą poparzenia.
Silny i bolesny rumień oparzeniowy po opalaniu się możemy krótkotrwale oziębiać wodą i lodem.
Po każdym umyciu zmienionej
zapalnie skóry wskazane jest smarowanie jej substancjami lekko
natłuszczającymi, nawilżającymi
i regenerującymi np. tłusty balsam
do ciała.
Mocno opaloną skórę twarzy dobrze pielęgnuje pasta złożona z 2
łyżek glinki kosmetycznej (do nabycia w aptece), 1 łyżki soku z cytryny, 1 łyżki miodu.
OPARZENIE
SŁONECZNE
II STOPNIA
Kiedy rumień skóry jest rozległy,
nasilony oraz towarzyszy mu silne pieczenie skóry, lokalna opuchlizna, pęcherze, obfity wysięk
surowiczy, wówczas mamy do
czynienia z oparzeniem II stopnia.
W takich przypadkach może być
konieczne zastosowanie przeciwobrzękowych maści steroidowych,
maści osuszających wysięki surowicze ze skóry, maści zabezpieczających przed wtórną infekcją bakteryjną w uszkodzonej skórze (do
nabycia w aptekach). Szczególnie
www.dbamozdrowie.pl
niebezpieczne jest pękanie bąbli
oparzeniowych i wyciek surowiczy.
Płyn surowiczy jest bowiem bogaty
w białko i stanowi pożywkę dla
bakterii chorobotwórczych. W takich przypadkach należy posmarować bąble wypełnione płynem surowiczym preparatem chroniącym
przed bakteriami.
KIEDY DO
LEKARZA?
Jeśli poparzenie słoneczne jest bardzo silne - objawia się widoczną
opuchlizną, silną gorączką i obfitym wyciekiem surowicy z tkanek, czy też bolesnymi zmianami
barwnikowymi skóry należy skontaktować się niezwłocznie z lekarzem. Pamiętajmy, że w oparzeniu
2 stopnia może towarzyszyć tzw.
udar słoneczny (cieplny), o którym możecie Państwo przeczytać
w tym numerze DOZ w artykule
„Niebezpieczny upał” na str. 6.
DOBRE I ZŁE
STRONY OPALANIA
Pozytywnym efektem opalania się
jest poprawa samopoczucia oraz
możliwa tylko dzięki słońcu synteza witamin z grupy D. Umiarkowane opalanie się sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu naszego
organizmu. Zapobiega depresjom,
wzmacnia procesy kościotwórcze,
hartuje skórę na niekorzystne oddziaływanie promieniowania UVB.
Istnieją jednak także niepożądane
powikłania. Długotrwałe opalanie
15
16
WARTO WIEDZIEĆ
PRZEDWCZESNE
STARZENIE SIĘ
SKÓRY
Jeśli lubimy, aby nasze ciało było
cały rok lekko przybrązowione,
lub latem potrafimy całe dnie spędzać na słońcu, możemy liczyć się
z tym, że w przyszłości nasza skóra
będzie starzała się szybciej. Całość
tych zmian określa się jako fotostarzenie. Nadmierna ekspozycja
na słońce powoduje niekorzystne
zmiany w fibroblastach (tworzą
one włókna kolagenowe i elastylowe). Na skutek długotrwałego
działania promieni słonecznych
dochodzi do stopniowego zwyrodnienia włókien sprężystych.
Zmniejsza to elastyczność skóry.
Skóra staje się przez to cieńsza
i suchsza. Proces ten prowadzi
do szybszego powstawania zmarszczek i bruzd. Zjawisko to powoduje między innymi pojawianie
się w kącikach ust bruzdowań,
w których mogą osiedlać się drożdżaki, wywołując częste u osób
starszych drożdżakowe zapalenie
kącików ust. Innym niepożądanym
efektem promieniowania UV jest
grozi wysuszeniem naskórka. Deficyt wody w naskórku zaburza
mechanizmy regulacyjne komórek.
Przy niedostatku wody dochodzi do
nadmiernego zagęszczenia płynów
wewnątrzkomórkowych i szkodliwego zalegania substancji szkodliwych. W konsekwencji długotrwałe opalanie się może spowodować
przyśpieszone starzenie się skóry.
zjawisko teleangiektazji polegającej
na rozszerzaniu i pękaniu drobnych naczyń krwionośnych.
NOWOTWOROWE
MUTACJE
KOMÓREK
Promieniowanie UV wywołuje
nadmiar wolnych rodników w organizmie. Wolne rodniki to agresywne chemicznie cząstki, które
występując w nadmiarze niszczą
strukturę skóry i przyspieszają
jej starzenie. Pośrednio niszczą
włókna kolagenowe i atakują
kod genetyczny komórek - DNA.
Promienie UV-B wywołują osłabienie układu odpornościowego.
Dotyczy ono nie tylko skóry, ale
całego organizmu. Skłonności do
tego schorzenia są uwarunkowane
genetycznie. Jednak największym
zagrożeniem dla zdrowia ze strony ultrafioletu jest wywoływanie
nowotworu skóry zwanego czerniakiem. Inicjuje go uszkadzanie kodu genetycznego komórek
barwnikowych zwanych melanocytami pod wpływem promieni
www.dbamozdrowie.pl
UVA i UVB.
Na zmiany nowotworowe szczególnie narażone są osoby ze zmianami
barwnikowymi na skórze (piegi
płaskie i wypukłe), osoby o jasnej
karnacji, osoby długo przebywające na słońcu. Przeciwwskazaniem
do kąpieli słonecznych (w solariach także) jest przyjmowanie
hormonów (m.in. antykoncepcja),
kruchość naczyń krwionośnych,
choroby serca oraz przebyte choroby nowotworowe.
Zakres niepożądanych działań promieniowania słonecznego sięga od
łagodnego oparzenia słonecznego
po zmiany nowotworowe. Prowadząc zdrowy tryb życia i spędzając
długi czas na dworze należy pamiętać o stosowaniu środków chroniących przed promieniowaniem słonecznym oraz ubrań ochronnych.
A jeśli zależy nam na brązowym
kolorze skóry warto też sięgnąć po
bezpieczniejsze „opalanie z tubki”,
czyli wszelkiego rodzaju kremy,
balsamy i pianki samoopalające
i brązujące.
17
foto: Image Source/Indigo
Ból brzucha
przykry
towarzysz...
18
PORADNIK PACJENTA
BÓL BRZUCHA JEST JEDNYM
Z NAJCZĘŚCIEJ ZGŁASZANYCH
PROBLEMÓW W GABINETACH
PIERWSZEGO KONTAKTU. TRUDNY
DO ZNIESIENIA BÓL JAMY BRZUSZNEJ MOŻE SKUTECZNIE SPARALIŻOWAĆ NAM NASZE PLANY, A
CZASEM WYMUSIĆ REZYGNACJĘ
Z CODZIENNYCH CZYNNOŚCI.
Katarzyna Sosińska
DLACZEGO
BRZUCH?
może być wiele. Najczę- BOLI
Bez względu na siłę i charaktery-
Przyczyn bólu brzucha
ściej powodowany jest
przez choroby układu
pokarmowego lub schorzenia ogólnoustrojowe. Wiele z występujących objawów jesteśmy
w stanie zdiagnozować
i wyleczyć samodzielnie bez specjalistycznej
pomocy lekarskiej czy
szpitalnej. Niemniej jednak każdy przejaw bólu
brzucha może powodować zaniepokojenie.
www.dbamozdrowie.pl
stykę dolegliwości, ból brzucha
jest
spowodowany skurczami
mięśni gładkich. Mięśnie gładkie,
inaczej tkanka mięśniowa gładka, to rodzaj tkanki mięśniowej
składającej się z wrzecionowatych
komórek z jednym zcentralizowanych jądrem komórkowym.
Występują one w ścianach naczyń
krwionośnych, śluzówkach narządów jamistych i przewodów
(pęcherza moczowego, przewodu
pokarmowego, dróg oddechowych, dróg rodnych). Tkanka
mięśniowa gładka jest odporna
19
PORADNIK PACJENTA
na zmęczenie, działa niezależnie
od naszej woli, długotrwale i powolnie. Bóle brzucha są powodowane skurczami właśnie tych
mięśni. Odczuwalny ból może
być spowodowany także stresującymi sytuacjami, nadmiernym
przejedzeniem lub ostatecznie
chorobą.
Ból brzucha może być spowodowany także:
• zaburzeniami metabolicznymi,
• zmianami chorobowymi narządów jamy ustnej,
• zmianami chorobowymi narządów, które są położone poza jamą
brzuszną,
• lekami lub truciznami,
• zaburzeniami psychicznymi.
Czasem dolegliwościom bólowym towarzyszą wzdęcia, nudności, biegunka, wymioty, zaparcia,
przyspieszenie lub zwolnienie
akcji serca, spadek ciśnienia tętniczego itp.
RODZAJE BOLEŚCI
Wyróżnia się dwa podstawowe
rodzaje bólu brzucha: stały oraz
spastyczny (inaczej kolkowy).
Stały ból brzucha można określić
jako piekący, charakteryzuje się
uczuciem ściskania lub kłucia.
Tego typu ból może świadczyć
o dolegliwościach związanych
z: owrzodzeniem
dwunastnicy
lub żołądka, komplikacjami kamicy woreczka żółciowego lub
innego zapalenia jamy brzusznej. Bóle spastyczne wyróżniają
się okresowo pojawiającymi się
krótkotrwałymi dolegliwościami.
20
Są to jednak bardzo przykre dolegliwości o dużym nasileniu. Ból
powodowany jest skurczaniem
i rozkurczaniem mięśniówki narządów wewnętrznych (jelita, pęcherzyk żółciowy, macica, moczowody). Tego typu bóle powodują:
kamica żółciowa, gromadzenie
gazów, bóle miesiączkowe, itp.
Bóle brzucha można także rozróżnić ze względu na ich przyczynę.
Tak zwane bóle trzewne są spowodowane podrażnieniami nerwów
układu autonomicznego, zaś bóle
somatyczne powstają w wyniku
nieżytu nerwów układu somatycznego. Ból trzewny jest zwykle
tępy i trudny do umiejscowienia,
ponieważ promieniuje do obszarów należących do tego samego
segmentu nerwowego. Nasila się
podczas odpoczynku, zaś słabnie
przy wykonywaniu ruchów. Dlatego też chorzy charakteryzują się
pobudzeniem i są niespokojni.
Ból somatyczny jest ciągły łatwy
do zlokalizowania. Towarzyszy
mu napięcie mięśni i przeczulica
skóry. Chory unika ruchów i jest
spokojny.
ZAPARCIA
Coraz częstszym problemem
u dzieci i dorosłych powodującym ból są zaparcia. Większą
część z nich powoduje wadliwie
funkcjonujący układ pokarmowy. Najczęstszymi przyczynami
takiego stanu jest nieprawidłowa
dieta, zaburzenia emocjonalne
związane ze stresem, brak aktywności fizycznej i wiele innych.
Rolę dominującą w zaparciach
powodującą ich powstawanie odgrywają czynniki środowiskowe.
Wiąże się z tym niezdrowy tryb
życia i odżywiania. Przyczyn zaparć jest wiele, ale najważniejsze
są cztery spośród nich. Są to mianowicie czynniki psychologiczne,
dietetyczne, „zaparcia nawykowe”
oraz siedzący tryb życia.
ZABURZENIE
TRAWIENIA
Niestrawność jest bardzo powszechnym problemem, szczególnie wśród ludzi żyjących w pośpiechu i nie zważających na to,
co się je. Ból brzucha pojawia się
po ok. trzech godzinach po spożyciu posiłku i zlokalizowany jest
w nadbrzuszu. Dodatkowo towarzyszą mu zgaga, wzdęcia, odbijanie się, wymioty i mdłości. Niestrawność można łatwo pomylić
z zatruciem pokarmowym, które
jest spowodowane znajdującymi
się w żywności drobnoustrojami
lub toksynami. Poza bólem brzucha pozostałe objawy to m.in.
nudności, wymioty, biegunka lub
gorączka.
BOLESNE
MIESIĄCZKOWANIE
Do najczęściej występujących bólów z grupy kolkowych zaliczana
jest miesiączka. Okresowo występujące miesiączkowanie stanowi
o prawidłowym funkcjonowaniu
organizmu kobiety. U kobiet młodych przed trzydziestym rokiem
życia miesiączkowaniu mogą to-
warzyszyć dolegliwości bólowe spowodowane
głownie przez skurcze macicy. W skrajnie ekstremalnych przypadkach bóle te rozprzestrzeniają się w okolice krzyżowe kręgosłupa. Ponad
50% kobiet młodych przed porodem potwierdza
występowanie tego typu dolegliwości. Ból pojawia się zwyczajowo w dniu rozpoczęcia miesiączkowania, ale może występować również jeden–dwa dni przed jego rozpoczęciem. Trwa od
kilku godzin do nawet trzech dni. Wiele z kobiet
cierpi na miesiączkowe dolegliwości tak bardzo,
ze jest zmuszona do rezygnacji z codziennie
wykonywanych czynności. Nie do końca znana
jest przyczyna występowania tego typu przypadłości. Nie jest również u wszystkich kobiet tak
samo nasilona. Czynnikami tworzącymi tę niedogodność - prócz skurczów mięśniówki gładkiej macicy - może być napinanie kanału szyjki
macicy.
Kolejnym czynnikiem powodującym ból jest
skurcz naczyń krwionośnych co prowadzi do
ograniczenia przepływu krwi. Niedokrwienie
może powodować stany zapalne narządów rodnych. Uporczywe, ciągle nawracające bolesne
miesiączki mogą mieć bardzo poważne czynniki,
takie jak wadliwa budowa macicy lub jej niedorozwój, guzy, włókniaki czy chroniczne stany zapalne organów rodnych, dlatego warto naradzać
się w takich przypadkach z ginekologiem. Nasilone bóle miesiączkowe mogą być powodowane
przez hormonalne zaburzenia, stres, wiek (zwykle przed narodzinami pierwszego dziecka), stosowane metody profilaktyczne i lecznicze (np.
antykoncepcja przy użyciu spiralki), defekty
budowy i anomalie macicy, choroby narządów
rozrodczych, itp.
Mimo ogromnej złożoności cyklu miesiączkowego podstawowym elementem powodującym
ból są skurcze mięśniówki macicy. Najskuteczniejszą metodą leczenia jest zastosowanie leków
rozkurczających mięśnie. Przyjmowanie takiego leku może rozpocząć się na jeden–dwa dni
www.dbamozdrowie.pl
21
PORADNIK PACJENTA
przed rozpoczęciem cyklu miesiączkowego. Wtedy osiągniemy
wyższą skuteczność.
Jeżeli bóle są na tyle dolegliwe,
iż nie pomaga stosowanie leków
rozkurczających jest jeszcze jedno wyjście – terapia hormonalna. Jest ona skuteczna u ponad
połowy pacjentek z nadmiernie
dolegliwymi bólami miesiączkowymi.
ZABURZENIA
EMOCJONALNE
Powszechną przyczyną bólu
brzucha są problemy natury psychicznej. Ból ten jest związany
ze stresującymi sytuacjami, na
przykład egzaminem, ważnym
spotkaniem lub podróżą. Oprócz
bólu brzucha pojawić się może
ogólny niepokój, przyspieszony
oddech i bicie serca, nadmierna
potliwość, napięcie mięśni i brak
apetytu.
GRYPA
ŻOŁĄDKOWA
Jest to ostra choroba zakaźna
wywołana przez wirusy, które
przenoszą się drogą kropelkową
przez bezpośredni kontakt. Bólowi brzucha towarzyszą wymioty, biegunka, bóle mięśni, głowy
i gorączka. Choroba utrzymuje
się przez 2–3 dni i powoduje
ogólne osłabienie organizmu. Należy zadbać o ciągłe uzupełnianie
płynów.
22
PRZEWLEKŁE
BOLĄCZKI
Coraz częściej pacjenci narzekają
na przewlekłe dolegliwości okolic
jamy brzusznej. Osoby takie również najczęściej kierowane są do
gastroenterologa. Ból taki może
trwać wiele dni, tygodni, a nawet
miesięcy. Tego typu dolegliwości
nie powinny być lekceważone.
Konieczne jest skierowanie się
do specjalisty lub choćby lekarza
pierwszego kontaktu. Lekarz powinien dokładnie dowiedzieć się
od pacjenta, jaka jest dokładna
charakterystyka bólu. Powinniśmy w takich przypadkach określać miejsce dyskomfortu, oraz
jego charakter.
Do przewlekłych bólów brzucha
doprowadzić mogą:
Zapalenie trzustki – choroba ta
jest groźna nie tylko dla naszego
zdrowia, ale przede wszystkim
życia. Trzustka jest narządem
gruczołowym położonym w nadbrzuszu, za żołądkiem. Wytwarza
ważne enzymy trawienne oraz
hormony regulujące poziom cukru we krwi. Choroba rozwija
się przeważnie około 40-go roku
życia, zaś jedną z głównych
przyczyn są kamienie żółciowe
i inne przeszkody, które utrudniają przechodzenie soku trzustkowego do jelita cienkiego, co w
konsekwencji prowadzi do samotrawienia się trzustki. Nieleczona
choroba może przyczynić się do
krwawienia oraz ciężkiego uszkodzenia narządu. Zagrożone są tak-
że inne narządy, takie jak serce,
płuca, nerki, gdyż enzymy mogą
przedostać się do krwi. Ryzyko
wystąpienia zapalenia trzustki
zwiększają ponadto:
• nadużywanie alkoholu,
• niedożywienie,
• otyłość,
• kamica żółciowa.
Ostre zapalenie trzustki objawia
się bardzo silnymi bólami brzucha, który promieniuje nawet do
pleców. Dodatkowe objawy to
wymioty, bardzo wysoka gorączka oraz bóle mięśni. Z kolei przewlekłe zapalenie związane jest
z powoli rozwijającą się niewydolnością trzustki. Chory zaczyna
tracić masę ciała, stopniowo pojawia się cukrzyca, biegunki, czasami żółtaczka lub świąd skóry.
Choroba ta wymaga systematycznego leczenia w szpitalu. Podaje
się leki przeciwbólowe i rozkurczowe, stosuje się całkowitą
głodówkę i kontrolę wszystkich
funkcji życiowych. Zapalenia
trzustki nie wolno absolutnie
zaniedbywać czy bagatelizować,
gdyż choroba ta może doprowadzić nawet do śmierci.
Zespół jelita drażliwego – jest
bardzo powszechną chorobą,
związaną z zaburzeniami ruchliwości jelita. Powoduje objawy,
takie jak: ból brzucha, wzdęcia,
zaparcie, biegunkę i niestrawność. Jest to choroba nawracająca
i niezwykle kłopotliwa dla chorego. Jest także ciężka do zdiagnozowania. Niepokojące objawy to
www.dbamozdrowie.pl
23
PORADNIK PACJENTA
Kamica pęcherzyka żółciowego –
pęcherzyk żółciowy to workowate
narzędzie występujące na dolnej
powierzchni wątroby, które służy
do magazynowania żółci. Żółć jest
niezbędna w procesie prawidłowego trawienia pokarmów. Kamica
żółciowa jest jedną z najczęściej
występujących chorób przewlekłych. Najczęstszym objawem jest
pojawiający się ból w prawej górnej części brzucha zwykle po obfitym posiłku. Dodatkowe objawy
to wymioty lub nudności, niestrawność i bóle, które czasami
promieniują do pleców. Pojawienie się choroby jest bardziej prawdopodobne w przypadku:
• otyłości,
• nadmiernego spożycia alkoholu,
• występowaniem choroby w rodzinie,
• szybką utratą masy ciała,
• dietą bogatą w tłuszcze z małą
ilością błonnika,
• przyjmowaniem doustnie leków
antykoncepcyjnych.
24
W leczeniu proponuje się unikanie obfitych posiłków, stosowanie
środków przeciwbólowych i rozkurczowych. Czasami konieczne
jest leczenie szpitalne. Podstawowym sposobem leczenia tej choroby jest operacja polegająca na chirurgicznym usunięciu pęcherzyka
żółciowego.
Wrzody żołądka i dwunastnicy
– choroba jest zdradliwa, ponieważ zdarza się, że chory nie wie
o jej istnieniu. Objawy choroby
to głównie uczucie pieczenia lub
palenia odczuwane w środkowym
nadbrzuszu. Wrzody może posiadać każdy, niezależnie od wieku.
Powszechnie uważa się, że główną
przyczyną powstawania wrzodów
jest stres, alkohol i papierosy. Badania wykazały, że główną przyczyną powstawania choroby jest
bakteria zwana Helicobacter pylori. Wrzody to często wynik nadmiernego produkowania kwasu
solnego i enzymu. Wrzody mogą
także powstać w wyniku przyjmowania prze długi czas niektórych
leków.
Chorobę tą leczymy antybiotykami oraz preparatami, które zobojętniają działanie kwasu żołądkowego. Pod żadnym pozorem nie
można tej choroby lekceważyć
i należy zawsze konsultować z lekarzem jej objawy.
Przepuklina – to inaczej uwypuklenie zawartości jamy ciała. Jest
to otwór, przez który przemieszczają się narządy lub ich części,
w wyniku osłabienia powłoki mięśniowej. Zwykle kojarzy się z okolicami pachwiny, jednak może nastąpić także w innym miejscu, np.
w mózgu lub płucach. Podstawowe przyczyny tej choroby to błędy
techniczne podczas zamykania
jamy brzusznej po operacji, wdanie się zakażenia, a także otyłość
cukrzyca, choroby nowotworowe,
choroby płuc i zaawansowany
wiek. Przepukliny brzuszne dzielą
się na wrodzone i nabyte. Wrodzone są konsekwencją nieprawidłowego rozwoju płodu, ujawniają
się po porodzie lub we wczesnym
okresie niemowlęcym. Nabyte
z kolei mogą pojawić się w czasie
całego życia człowieka. Pierwszym
między innymi gorączka, ubytek
masy, niedokrwistość lub zapalenie jelit u kogoś bliskiego z rodziny. Przy diagnostyce stosuje
się także badania diagnostyczne:
morfologię krwi, ogólne badanie
moczu i rektoskopię.
Niestety nie można trwale pozbyć
się tej choroby, a leczenie ma na
celu jedynie złagodzenie objawów
chorobowych. Ważne jest unikanie stresu, stosowanie odpowiedniej diety i środków farmakologicznych.
objawem przepukliny jest uczucie
dyskomfortu z powodu pobolewania w okolicy pachwiny tuż po
wysiłku fizycznym. Do niedawna
istniało przekonanie, że powstaje
ona nagle pod wpływem dużego
wysiłku. Obecnie podkreśla się,
że wysiłek przyczynia się do ujawienia choroby, która istniała już
wcześniej. Dodatkowe objawy towarzyszące chorobie to nawracające zaparcia, czasami niestrawność
i wymioty. Pojawienie się uwypuklenia zdecydowanie świadczy
o tej chorobie. Przepuklina nigdy sama nie wyleczy się, ani nie
zmniejszy. Jedynym sposobem jej
wyleczenia jest operacja. Istnieje
wiele różnych rodzajów opera-
cji, o wyborze których decyduje
indywidualny przypadek każdego pacjenta. Operacja polega na
zamknięciu wrót przepukliny.
Choroba należy do niebezpiecznych, dlatego jak najszybciej należy zauważać niepokojące objawy
i udać się od razu do lekarza.
JAK SOBIE
POMÓC?
Ulgę bólom brzucha mogą przynieść również niefarmakologiczne
rozwiązania. Pomagają między innymi ciepła kąpiel, masaż okolic
podbrzusza lub miejscowe okłady. W tych przypadkach to zmiany temperatury są czynnikiem
łagodzącym, ponieważ zmniejszają napięcie mięśni. Pozytywnie
działają również zioła (melisa,
mięta, kozłek lekarski, rumianek,
rozmaryn, ruta zwyczajna, itp.).
Dieta lekkostrawna i unikanie
wysiłku są również zalecane.
Nasza dieta ściśle wpływa na
działanie naszego układu pokarmowego. Wiemy o tym już od
dawna. Niezdrowe odżywianie
prowadzi tak samo do zaparć jak
i otyłości. W naszej diecie coraz
częściej brakuje tak potrzebnych
elementów jak błonnik. Spożywamy pokarmy wysokotłuszczowe oraz wysokokaloryczne (słodycze, wysoko-słodzone napoje,
itp.), a coraz mniej elementów
naturalnych - jak soki owocowe
czy woda. Warto więc zmienić
swoje nawyki żywieniowe.
Ważnym elementem prawidłowego funkcjonowania naszego
organizmu jest aktywność fizyczna. Udowodniono, że wysiłek
fizyczny stymuluje pozytywnie
trawienie i prawidłowe przyswajanie pokarmów. Brak aktywności
ściśle wiąże się z niezdrowym trybem żywieniowym i w ten sposób
powoduje nie tylko zaparcia, ale
i inne dysfunkcje organizmu.
Ból brzucha jest naszym „kompanem” od dawien dawna. Istnieje
wiele jego rodzajów i odczuć, niemniej jednak żadnego objawu nie
powinniśmy lekceważyć i zawsze
kierować się zasadą dobra dla
swojego organizmu.
www.dbamozdrowie.pl
25
Szczepionki
zalecane dla
osób dorosłych
26
PORADNIK PACJENTA
SZCZEPIENIA OCHRONNE KOJARZĄ NAM SIĘ GŁÓWNIE Z DZIEĆMI. CORAZ CZĘŚCIEJ JEDNAK PO
SZCZEPIONKI SIĘGAJĄ TAKŻE DOROŚLI.
Lek. med. Aniela Głowacz
Szczepienie, czyli uodpornienie czynne polega na podaniu szczepionki tj. preparatu
zawierającego antygen
drobnoustroju. W wyniku pobudzenia układu immunologicznego
u osoby szczepionej
powstaje długotrwała, swoista odporność
przeciwko chorobie zakaźnej. Gdy organizm
wytworzy odpowiedni
poziom przeciwciał,
zabezpiecza on przed
zakażeniem lub powoduje, że przebiega ono
łagodniej.
Szacuje się, że w stanach Zjednoczonych z powodu chorób, którym można zapobiec za pomocą
szczepień umiera 100 razy więcej dorosłych, niż dzieci. Wynika
www.dbamozdrowie.pl
to z faktu, że nie kontynuuje się
programu szczepień podawanych
po okresie dzieciństwa.
Wszyscy dorośli powinni pamiętać o korzyściach szczepienia
przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i typu A, czy
tężcowi. Dla niektórych osób korzystne może być uodpornienie
przeciwko grypie lub kleszczowemu zapaleniu mózgu. Osoby
podróżujące za granicę, zwłaszcza do krajów egzotycznych
powinny, zgodnie z zaleceniami
Sanepidu zaszczepić się przeciw
durowi brzusznemu, żółtej febrze, czy japońskiemu zapaleniu
mózgu.
JAKIE SĄ RODZAJE
SZCZEPIONEK?
Szczepionki dzieli się w zależności
od postaci antygenu. Szczepionki żywe, atenuowane zawierają
drobnoustroje, które mają znikome właściwości chorobotwórcze
lub są ich pozbawione. Szczepionki inaktywowane zawierają
27
PORADNIK PACJENTA
drobnoustroje zabite przy użyciu
ciepła, substancji chemicznych
lub promieniowania.
CZYM GROZI
SZCZEPIENIE?
Po każdym szczepieniu może
pojawić się odczyn poszczepienny, którego nasilenie i przebieg
odczynu zależy głównie od wrażliwości osoby szczepionej. Czas
ich pojawienia waha się od 2-48
godzin. Odczyny miejscowe,
w miejscu wstrzyknięcia objawiają się najczęściej niewielkim
zaczerwienieniem,
obrzękiem,
bolesnością, naciekiem. Czasem
towarzyszy im podwyższona
temperatura ciała, czy złe samopoczucie. Odczyny ogólne, które
występują rzadziej niż miejscowe
przejawiają się wysoką gorączką,
złym samopoczuciem, bólami
mięśni, bólem głowy, uogólnionymi wysypkami. Miejscowe
i ogólne odczyny poszczepienne
nie są przeciwwskazaniem do
dalszego prowadzenia szczepień.
Zwykle wystarcza chłodny okład
na bolesne miejsce po podaniu
szczepionki i zastosowanie środka przeciwgorączkowego, działającego dodatkowo przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Odczyny
poszczepienne ustępują samoistnie do 2-3 dni. W przeciwieństwie do dość częstych odczynów
poszczepiennych, powikłania poszczepienne występują rzadko.
Powikłania
poszczepienne
mogą być spowodowane przez:
nieprawidłowe
wykonanie
28
szczepienia, zastosowanie niewłaściwych szczepionek (przeterminowanych, źle przechowywanych), nadmierną, patologiczną
reakcją ustroju na prawidłowo
podaną szczepionkę. Objawy występują od kilku godzin do 3-4
tygodni od podania szczepionki.
Są one zwykle na tyle poważne,
że nie można się obejść bez zasięgnięcia porady lekarza, czasem
hospitalizacji oraz wdrożenia
odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Warto pamiętać, że mimo
iż szczepienia ochronne wiążą się
z ryzykiem wystąpienia powikłań poszczepiennych, to ryzyko
i częstość ich występowania jest
nieporównywalnie mniejsze od
ryzyka narażenia się na groźne
choroby, przeciwko którym te
szczepienia się stosuje.
KIEDY NIE
WOLNO SZCZEPIĆ?
Za przeciwwskazania do szczepień uważa się:
• nadwrażliwość na składniki
szczepionki (na jajo kurze, czynniki konserwujące, produkty lub
składniki podłoża do namnażania)
• nadmierna reakcja na poprzednią dawkę szczepionki.
• schorzenia przewlekłe (niedobory immunologiczne, osłabienie układu odpornościowego
przez różne czynniki, choroby
nowotworowe)
Względne
przeciwwskazania
do szczepienia to ostra choroba z gorączką i okres wylęgania
choroby zakaźnej.
DLA WSZYSTKICH
DOROSŁYCH….
• Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B
Wirusowe
zapalenie
wątroby typu B to choroba zakaźna
o poważnych powikłaniach. Do
zakażenia najczęściej dochodzi
podczas zabiegów medycznych
i kosmetycznych, wstrzykiwania
narkotyków oraz podczas stosunków płciowych. Ostre WZW
typu B objawia się złym samopoczuciem, wzrostem temperatury
ciała, bólem brzucha, następnie
pojawia się żółtaczka. Zakażenie
może być również bezobjawowe.
WZW B może mieć bardzo poważne powikłania, prowadzące
do rozwoju niewydolności wątroby. Najpoważniejszym z nich jest
marskości wątroby oraz rozwój
raka tego narządu.
Przed zachorowaniem chroni
szczepionka, która znajduje się
w kalendarzu szczepień obowiązkowych dla noworodków,
młodzieży i pracowników służby zdrowia. Osoby nie objęte
programem szczepień powinny
również poddać się szczepieniu,
bo korzyść z nabycia odporności przeciw tej groźnej chorobie,
znacznie przewyższa dyskomfort
przy podawaniu szczepionki oraz
jej koszt finansowy. Szczepienie
to jest również zalecane u osób
przygotowywanych do planowych zabiegów operacyjnych.
www.dbamozdrowie.pl
29
PORADNIK PACJENTA
Pełny cykl szczepienia obejmuje
podanie trzech dawek w schemacie: 0; 1; 6 –miesięcy; przed operacją trzeba podać przynajmniej
dwie dawki szczepienia, a zabieg
przeprowadzić najwcześniej po
2 tygodniach od drugiej dawki.
W wyjątkowych przypadkach,
kiedy konieczne jest uzyskanie
szybkiej ochrony przed zakażeniem HBV, u dorosłych można
zastosować szczepienie w schemacie 0; 1; 21 dni, a następnie
konieczna jest dawka przypominająca po 12 miesiącach od
pierwszej dawki. Po szczepieniu
podstawowym u 95% ludzi wytwarzane jest miano przeciwciał
chroniące przed zakażeniem
przez około 10 lat.
Wszyscy dorośli, którzy dotychczas nie byli szczepieni powinni
otrzymać 3 dawki szczepionki.
Szczepienia obowiązkowo wykonuje się u:
• osób wykonujących zawód medyczny, narażonych na zakażenie
• uczniów średnich i policealnych szkół medycznych
oraz studentów Akademii Medycznych w ciągu pierwszego
roku szkolnego/akademickiego
• osób z bliskiego otoczenia
chorych na WZW typu B i nosicieli HBV (domownicy oraz
osoby przebywające w zakładach opiekuńczych, wychowawczych i zakładach zamkniętych)
• chorych z przewlekłym uszkodzeniem nerek, zwłaszcza osób
dializowanych oraz z przewle-
30
kłym uszkodzeniem wątroby
o etiologii wirusowej, autoimmunologicznej, metabolicznej lub
alkoholowej, przede wszystkim
z przewlekłym zakażeniem HCV
• zakażonych wirusem HIV
• dzieci z wrodzonym lub nabytym defektem odporności.
• osób przygotowywanych do
zabiegów wykonywanych w krążeniu pozaustrojowym
Szczepienia podstawowe podaje
się wg schematu: 0; 1; 6 miesięcy. Szczepień przypominających
nie przewiduje się.
• Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A
WZW typu A to choroba zakaźna
przenoszona drogą zanieczyszczonej wirusami wody i żywności. Najczęściej występuje u dzieci i ma wtedy zazwyczaj łagodny
przebieg, natomiast osoby starsze
chorują ciężej. W wieku powyżej
40 lat nawet połowa pacjentów
wymaga długotrwałej hospitalizacji. U 10-20 % pacjentów
obserwuje się nawroty choroby,
które mogą utrzymywać się nawet do pół roku od zakażenia.
Objawy choroby to złe samopoczucie, brak apetytu, nudności,
stan podgorączkowy. Następnie
pojawia się pobolewanie pod
prawym łukiem żebrowym, skóra i białkówki oczu stają się zażółcone. Występuje odbarwienie
stolca, a mocz ciemnieje.
Szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu
A zawiera inaktywowane, czyli unieczynnione wirusy HAV.
Szczepienie to jest szczepieniem
zalecanym, a więc odpłatnym.
Powinni zaszczepić się pracownicy zakładów produkcji i dystrybucji żywności oraz personel przygotowujący posiłki. Ze
względu na potencjalne ryzyko
uszkodzenia już chorej wątroby
u osób z przewlekłymi schorzeniami tego narządu przez
wirus typu A, należy rozważyć
szczepienie u osób zakażonych
wirusem HBV lub HCV lub z inną patologią wątroby. Szczepienie przeciw WZW A zaleca się
również osobom wyjeżdżającym
do krajów o złych warunkach
higienicznych i o wysokiej zachorowalności na żółtaczkę pokarmową. W celu wytworzenia
odporności, która utrzymuje się
ok. 20 lat, należy podać dwie
dawki szczepionki w odstępie
6-12 miesięcy.
• Szczepienie przeciwko tężcowi
Zakażenie tężcem (laseczkami
tężca) ma miejsce przy zranieniu
i zabrudzeniu rany np. ziemią
w której znajdują się przetrwalniki laseczek tężca. Laseczka
tężca nie działa chorobotwórczo,
lecz toksyna (tetanospasmina)
wytwarzana przez nią w warunkach beztlenowych. Substancja
ta przedostaje się wzdłuż włókien nerwowych do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie
blokuje procesy pobudzania
nerwowego. Powoduje to nadmierne napięcie i kurcz mięśni, przede wszystkim
biorących udział w oddychaniu, połykaniu i mięśni przebiegających wzdłuż kręgosłupa. Chorobie towarzyszy wysoka lub
bardzo wysoka gorączka dochodząca do
42°C. W zaawansowanej chorobie pacjent
nie może oddychać, następuje niedotlenienie mózgu i śmierć.
Szczepienia przeciwtężcowe w Polsce są
obowiązkowe, uwzględnione w kalendarzu szczepień. Ostatnia dawka podawana
jest w 19. roku życia i powinna być powtarzana co 10 lat. Niestety, z wyjątkiem
studentów oraz żołnierzy służby zasadniczej i czynnej, którzy mają zorganizowane
szczepienia, rzadko kto o tym pamięta.
DLA NIEKTÓRYCH
DOROSŁYCH….
• Szczepionka przeciwko grypie
W Polsce szczepienia przeciw grypie zaleca się:
• przewlekle chorym (astma, cukrzyca,
niewydolność serca, oddychania, nerek)
• w stanach obniżonej odporności
• w podeszłym wieku
• pracownikom służby zdrowia, szkolnictwa, handlu, transportu, budownictwa oraz osobom narażonym na kontakty
z dużą liczbą ludzi bądź pracującym na
otwartej przestrzeni.
Szczepionki ważne są tylko jeden rok
ze względu na coroczne zmiany składu
według zaleceń Światowej Organizacji
Zdrowia.
www.dbamozdrowie.pl
31
PORADNIK PACJENTA
• Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo- rdzeniowych i mózgu
Kleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu jest
chorobą zakaźną, wywoływaną
przez arbowirusy. Głównymi
przenosicielami tych wirusów są
małe gryzonie oraz kleszcze.
Jeżeli wirusa namnoży się, w organizmie człowieka dochodzi
do wystąpienia ciężkich chorób
układu nerwowego. Jedną z postaci jest zapalenie opon mózgowych, może również rozwinąć
się mózgowa postać choroby
z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub postać mózgowo-rdzeniowa, kiedy uszkodzeniu ulega również
rdzeń kręgowy z następowymi
niedowładami kończyn i zanikami mięśniowymi.
W profilaktyce kleszczowego
zapalenia mózgu ważne jest unikanie pokąsań przez kleszcze.
Mieszkańcy terenów, na których
endemicznie (czyli lokalnie)
występuje kleszczowe zapalenie
mózgu oraz osoby przebywające
w tych okolicach czasowo, np.
na wakacjach, powinni zostać zaszczepieni. Rejonami największego zagrożenia w Polsce są tereny
północno- wschodniej Polski.
Na rynku dostępne są trzy szczepionki przeciw kleszczowemu
zapaleniu mózgu, nie szczepi się
dzieci poniżej 2 roku życia, kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Szczepienie odbywa się według
32
schematu: 0, 1-3 miesiące, 9-12
miesięcy i dawka przypominająca
po 3 latach. Szczepionka przeciw
kleszczowemu zapaleniu opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu
nie zabezpiecza przed boreliozą,
często występującą groźną chorobą, również przenoszoną przez
kleszcze.
DLA
PODRÓŻNYCH…
• Szczepionka przeciwko durowi brzusznemu
Przyczyną duru brzusznego jest
bakteria Salmonella typhi. Choroba objawia się gorączką, bólami brzucha, wysypką, w ciężkich
przypadkach prowadzi do śmierci. Choroba występuje przede
wszystkim w Meksyku, Ameryce
Południowej, Azji Południowo-Wschodniej i w Afryce. Dur
brzuszny przenosi się za pośrednictwem skażonej wody i żywności. Podróżni powinni pamiętać,
aby pić wodę tylko butelkowaną,
unikać lodu, obranych owoców,
niedogotowanego mięsa, skorupiaków, sałatek. Ryzyko zakażenia jest niewielkie, jeżeli przestrzega się wyżej wymienionych
zaleceń.
Szczepienie przeciwko durowi
brzusznemu jest zalecane osobom podróżującym w regiony,
gdzie choroba jest rozpowszechniona. Zaszczepić powinien się
każdy, kto wybiera się w rejon,
gdzie ta choroba występuje powszechnie, zwłaszcza jeśli zamierza spędzić tam więcej niż
6 tygodni i nie zamierza korzystać z bazy turystycznej. Istnieją dwie szczepionki przeciwko
durowi brzusznemu: podawana
podskórnie szczepionka monowalentna Ty lub skojarzona
ze szczepionką przeciw tężcowi TyT. Szczepienie podstawowe
wykonuje się wg schematu 0, 1,
12 miesięcy. Pojedyncze dawki
przypominające: co 3-5 lat.
• Szczepionka przeciwko żółtej
febrze
Żółta febra (żółta gorączka) jest
chorobą wirusową, prowadzi do
zapalenia wątroby oraz ciężkich
zaburzeń krwotocznych. Zwykle
objawia się gorączką, dreszczami, bólami mięśni i głowy oraz
żółtaczką. Z powodu powikłań
umiera około 20% chorych.
Choroba przenosi się przez
ukąszenie komara. Podróżni
powinni strzec się ukąszeń, nosząc koszule z długimi rękawami
i długie spodnie oraz stosować
moskitiery i środki odstraszające
owady.
Szczepienie przeciw żółtej febrze zaleca się osobom wyjeżdżającym do Afryki i Ameryki
Południowej. Szczepienie jest
wymagane w takich krajach jak:
Benin, Burkina Faso, Kamerun,
Kongo, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gabon, Niger, Gujana,
Ghana, Liberia, Mali, Gujana
Francuska, Mauretania, Rwanda, Senegal, Togo. Choroba jest również
rozpowszechniona w Brazylii, Boliwii,
Peru, Ekwadorze, Kolumbii, Panamie,
Wenezueli, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej. Szczepionka zawiera
żywego wirusa o zmniejszonej zjadliwości. Pojedyncza dawka szczepionki
chroni przed zachorowaniem przez co
najmniej 10 lat.
• Szczepionka przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu
Japońskie zapalenie mózgu jest wywoływane przez wirus, atakujący głównie
dzieci. Objawy choroby to gorączka,
bóle głowy, sztywność karku, wymioty. U około 25% zarażonych chorobą
kończy się śmiercią, u pozostałych
przy życiu dzieci często występuje
trwałe uszkodzenie mózgu. Wirus jest
przenoszony przez komary. Szczepienie przeciwko japońskiemu zapaleniu
mózgu zaleca się osobom wyjeżdżającym do Azji Południowej i Afryki,
przede wszystkim do Bangladeszu,
Brunei, Birmy, Kambodży, Hong-kongu, Indii, Indonezji, Japonii, Korei,
Laosu, Malezji, Nowej Gwinei, Filipin,
Rosjei, Singapuru, Sri Lanki, Tajwanu,
Tajlandii i Wietnamu.
Szczegółowych informacji na temat
szczepień wymaganych dla osób wyjeżdżających za granicę udzielają
wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne. Wszystkie szczepionki
stosowane w punktach szczepień dla
wyjeżdżających za granicę są zarejestrowane w Polsce.
www.dbamozdrowie.pl
33
Warsztaty,
szkolenia
nauka nowych umiejętności
34
PSYCHOLOGIA NA CO DZIEŃ
WEDŁUG DEFINICJI ŚWIATOWEJ
ORGANIZACJI ZDROWIA ZDROWIE
TO NIE TYLKO BRAK CHOROBY,
ALE TAKŻE JAK NAJLEPSZA JAKOŚĆ ŻYCIA. UWARUNKOWANA
JEST ONA WIELOMA CZYNNIKAMI,
CZASAMI NIEZALEŻNYMI OD NAS
(JAK NIESZCZĘŚLIWE WYPADKI,
KATASTROFY, WOJNY). MIMO TO
MOŻNA DUŻO ZROBIĆ, ABY POPRAWIĆ WŁASNE FUNKCJONOWANIE
I BYĆ BARDZIEJ SZCZĘŚLIWYM.
Urszula Borawska – Kowalczyk
W obecnych czasach
z jednej strony żyje
nam się coraz lepiej
(nie doświadczamy głodu, mamy więcej rzeczy
materialnych), ale z drugiej strony coraz trudniej znaleźć równowagę
i spokój. Ciągle gdzieś
się spieszymy, mamy
za dużo obowiązków,
za mało czasu, jesteśmy
przemęczeni i zestresowani. Nie każdy z nas
potrafi sam sobie z tym
poradzić.
www.dbamozdrowie.pl
Dlatego pojawiło się bardzo dużo
szkoleń, na których poznajemy
umiejętności pozwalające nasze
życie trochę „ulepszyć”. W niektórych wypadkach jest to niezbędne, np. osoby, które przeszły
zawał serca muszą nauczyć się
relaksacji, zwolnić tempo, zadbać
o siebie. Natomiast wielu z nas takie umiejętności pozwolą pełniej
i bardziej świadomie żyć.
Oferta firm, które zajmują się
prowadzeniem takich warsztatów i szkoleń jest bardzo bogata.
W internecie bez trudu znajdziemy takie hasła jak radzenie sobie
ze stresem czy organizacja czasu.
Chcę jednak przybliżyć tematykę
35
Szampon przeciwłupieżowy
99
99
Cena dotyczy opakowania saszetek
Cena dotyczy butelki szamponu
29 25
NOWOŚĆ!!!
Podwójne saszetki - kompletna
pielęgnacja Twoich włosów
SEBIPROX
ZAWIERA 1% CICLOPIROXI OLAMINUM
Op. butelka 60 ml
Op. saszetki 6 x 10 ml (6+4 ml)
Skutecznie eliminuje przyczyny
i objawy łupieżu. Posiada
doskonałe walory kosmetyczne.
Sebiprox to nowy szampon przeciwłupieżowy charakteryzujący się wysokim profilem skuteczności. Zawiera innowacyjną formułę opartą
na aktywnej substancji – CYKLOPIROKSOLAMINIE (CPO), która skutecznie i szybko zwalcza przyczyny i objawy łupieżu.
Sebiprox hamuje rozwój Malassezia furfur i chroni skórę przed pojawieniem się mikroorganizmów, które mogą być przyczyną innych
chorób owłosionej skóry głowy. Dzięki nowatorskim rozwiązaniom posiada właściwości łagodzące świąd i stany zapalne.
Sebiprox to również precyzyjnie dobrana kompozycja substancji myjących, odżywczych i pielęgnujących oraz regulujących pH, które
w wyjątkowy sposób dbają o piękny i zdrowy wygląd włosów.
Wskazania:
Pielęgnacja włosów i skóry owłosionej głowy zmienionej chorobowo, na której występuje łupież i towarzyszące mu często stany zapalne.
Profilaktyka łupieżu.
Korzystając z wieloletniego doświadczenia budowanego na współpracy z dermatologami na całym świecie zalecamy: dla uzyskania szybkiego
i trwałego efektu Sebiprox należy stosować dwa do trzech razy w tygodniu, a każde mycie powinno składać się z dwóch etapów.
KROK 1: należy zmoczyć włosy wodą, wmasować Sebiprox w owłosioną skórę głowy i we włosy tak by powstała obfita piana. Piana powinna
pozostać na włosach około 3 minut, a następnie być dokładnie spłukana wodą.
KROK 2: należy powtórzyć wszystkie czynności opisane wcześniej, nie zapominając o dokładnym spłukaniu włosów na koniec.
STIEFEL
36
takich warsztatów - czego możemy po nich oczekiwać, jakie
umiejętności powinniśmy zdobyć uczestnicząc w określonym
kursie.
RADZENIE SOBIE
ZE STRESEM
Warsztaty, które przybliżają nam
tematykę stresu, ale również
podają praktyczne wskazówki
i techniki, jak sobie z własnym
stresem radzić. Poświęcone dla
osób, które żyją w ciągłym napięciu, gotowości, są przeciążone
i sfrustrowane. Mogą być bardzo
przydatne również dla tych, którzy zaobserwowali pierwsze objawy somatyczne wywołane długotrwałym napięciem.
Na takim szkoleniu dowiadujemy
się jak wygląda mechanizm powstawania stresu. Każda sytuacja
dla nas nowa, nieprzewidziana
może być jego źródłem. Dlatego
też kolejnym celem szkolenia jest
nauka rozpoznawania stresorów,
czyli bodźców wywołujących
u nas stan gotowości i napięcie.
Kolejnym krokiem jest przyjrzenie się własnym reakcjom,
jak się zachowujemy w takich
sytuacjach? Każdy ma swoją indywidualną gamę zachowań, np.
niektórzy „zajadają stres” czyli
w trudnych momentach sięgają po jedzenie, słodycze, inni po
alkohol, niektóre osoby rzucają
się w wir pracy. Na szkoleniu każdy próbuje znaleźć odpowiedź
na pytanie, jaki jest jego sposób
reagowania. Możemy wtedy zorientować się, czy nasze sposoby
są zdrowe, twórcze, prowadzą do
rozwiązania problemu, czy raczej
mają charakter ucieczki, odsunięcia go na bok.
Kolejnym etapem szkolenia jest
zaprezentowanie nowych, skutecznych sposobów reagowania
na stres. Techniki te są bardzo
różne, zależą też od programu firmy, w której się szkolimy. Na koniec pracuje się nad utrwaleniem
nowych nawyków reagowania,
wyrobieniem odporności, zmianą
przyzwyczajeń.
Mówi się, że nie stresuje się tylko
ten, kto nie żyje. Jednak kluczem
do zdrowego życia, jest umiejętność radzenia sobie z takimi sytuacjami.
TECHNIKI
RELAKSACYJNE
Bardzo często techniki relaksacyjne są częścią warsztatów związanych ze stresem. Są to różnego
rodzaju ćwiczenia mające na celu
wyciszenie i zredukowanie napięcia. Podczas relaksacji dużą uwagę
przykłada się do oddechu – prezentowane są ćwiczenia oddechowe. Jak również przedstawiane są
(zazwyczaj uczestnicy biorą w nich
udział) różne techniki wprowadzania w stan wyciszenia jak np.
trening autogenny wg metody
Schultza, trening Jocobsona.
Część z tych technik możemy
wykorzystywać w domu, w pracy. Natomiast niektóre wymagają
www.dbamozdrowie.pl
pomocy specjalisty, np. masaż.
Do relaksacji używa się także
najnowszych osiągnięć nauki np.
biofeedbecku.
Podkreślana jest również rola ćwiczeń fizycznych takich jak rozciąganie, rozluźnianie. Na niektórych
warsztatach relaksacyjnych możemy spróbować elementów tai-chi,
jogi, chińskich ćwiczeń przywracających harmonię wewnętrzną.
INTELIGENCJA
EMOCJONALNA
Emocje są bardzo istotne w naszym życiu, np. badania pokazują, że podejmując decyzje rzadko
kierujemy się rozsądkiem a częściej emocjami. Jeżeli potrafimy
kierować emocjami, to dużo lepiej wychodzi nam kierowanie
całym życiem. W ostatnich latach
termin inteligencja emocjonalna
pojawia się coraz częściej. Co się
za nim kryje? Definicja mówi, że
jest to zdolność rozpoznawania
uczuć własnych i uczuć innych
osób, zdolność motywowania się
i kierowania emocjami. Zdolność
do panowania nad emocjami
i ich wykorzystywanie do osiągania celów.
Na szkoleniu przede wszystkim
dowiadujemy się czym są emocje, skąd się biorą, jakie mają dla
nas znaczenie, jaką pełnią rolę,
jak wpływają na nasze życie.
Później uczymy się jak je rozpoznawać – zarówno u siebie jak
i u innych. Niektóre uczucia są
łatwe do „rozszyfrowania”, czasa-
37
mi jednak możemy mieć problem,
aby je zidentyfikować, szczególnie
u innych.
Kolejnym etapem jest nauka kontroli, sterowania emocjami. Tak
abyśmy to my decydowali o tym,
jak chcemy się czuć, a nie byli tylko bezwolnymi „ofiarami” napadów złości czy smutku. Na warsztatach będziemy uczyli się również
wyrażania własnych uczuć mając
na uwadze to, że poprzez polepszenie komunikacji emocjonalnej,
poprawiamy również nasze stosunki z innymi ludźmi.
Inteligencja emocjonalna jest tak
obszernym tematem, że na różnych szkoleniach mogą być poruszane odmienne zagadnienia, np.:
• jak sobie radzić ze złością i innymi negatywnymi uczuciami
• jak postępować z „toksycznymi” znajomościami
• jak niwelować emocjonalne
urazy do innych – kiedy czujemy
do kogoś niechęć lub żal
• jak wzbudzać pozytywne emocje u innych.
Lepsze rozpoznawanie własnych
emocji pozwoli nam również lepiej poznać siebie, zrozumieć,
dlaczego zachowujemy się w określony sposób i w jakich sytuacjach
reagujemy emocjonalnie.
ORGANIZACJA
CZASU
Dlaczego tak się dzieje, że pewne
osoby są w stanie spełnić wszystkie swoje obowiązki zawodowe
i osobiste, a poza tym znajdu-
38
ją jeszcze czas na przyjemności
i swoje hobby, podczas gdy inni
z trudem wywiązują się ze zobowiązań i zupełnie nie starcza im
czasu na przyjemności? Przecież
doba ma równe 24 godziny dla
wszystkich i każdy z nas ma tyle
samo czasu. Tutaj pojawia się
umiejętność organizacji. Każdy
z nas w jakiś sposób planuje
swój dzień, później trzymamy
się go bardziej lub mniej. Trudno powiedzieć, czy to my nie
jesteśmy w stanie działać według
pewnych założeń, czy to plan był
niewykonalny.
Tego jak skutecznie wykorzystywać czas, mądrze planować,
ustalać priorytety możemy nauczyć się na kursach organizacji. Jeszcze do niedawna kursy
te dotyczyły zarządzania czasem
w pracy, teraz już wiemy, że dotyczy to całego życia a nie tylko
sfery zawodowej.
Na warsztatach dowiemy się, jak
dzielić zadania, tzn. nadawać im
stopień „ważności”. Na początku
znajdują się pilne i konieczne do
wykonania, po nich mniej pilne itd. Nauczymy się także, jak
rozplanować swój dzień, kiedy
wykonywać obowiązki, a na którą godzinę planować rozrywkę.
Możemy mieć również szansę na
zobaczenie, co robić w nagłych
sytuacjach (których nie uwzględniliśmy w naszym grafiku). Istnieją ogólne zasady, np. większość
ludzi najlepiej pracuje w godzinach rannych, a wieczorem woli
zajmować się swoimi pasjami czy
uprawiać sport. Jednak każdy
z nas ma indywidualny cykl biologiczny i powinien dostosować
swój plan do własnych potrzeb
i preferencji. Na szkoleniach
poświęconych organizacji czasu
znajdują się często także elementy motywacji. Bo cóż z tego, że
stworzę sobie idealny plan działania, kiedy zabraknie mi energii
i ochoty, aby go realizować.
Jeżeli jednak znajdziemy w sobie
odpowiednią motywację i uda
nam się w praktyce wypełnić
większość zadań zapisanych na
ten dzień, czy coś się zmieni na
lepsze? Otóż sprawi to, że nie
będziemy się czuli zestresowani,
nie będziemy myśleli wyłącznie
o tym, co jeszcze nam zostało do
zrobienia, a czego nie zdążyliśmy
wykonać. Da nam to poczucie
sprawczości i wpływu na to, co
się dzieje dookoła. A także pokaże nam, że jesteśmy w stanie
osiągać zaplanowane cele.
MOTYWACJA
Chyba każdemu z nas zdarza się
obudzić rano i nie mieć na nic
ochoty: ani wstawać, ani jeść
śniadanie, a na pewno na pójście
do pracy. Najchętniej przeleżelibyśmy w łóżku cały dzień. Brakuje nam motywacji do działania.
Albo gdyby ktoś teraz zaproponował, żeby zabrali się Państwo do
sprzątania mieszkania, czy mielibyście na to ochotę? Czy otrzymanie w zamian za wysprzątanie
domu pewnej sumy pieniędzy
www.dbamozdrowie.pl
39
byłoby dobrą motywacją?
Motywację można podzielić na
wewnętrzną i zewnętrzną. Pieniądze są jedną z form motywacji zewnętrznej, są dość silnym
bodźcem mogącym skłonić nas
do wykonywania różnych czynności. Jednak wraz z ich zanikiem bardzo szybko tracimy też
ochotę na dalsze działanie. Natomiast motywacja wewnętrzna
jest to pewnego rodzaju osobista
potrzeba podejmowania działania. Jeżeli robię coś pod wpływem motywacji wewnętrznej,
jest duża szansa, że będę to kontynuować dłużej i będę bardziej
zaangażowany.
Na szkoleniu nauczymy się jak
„wytwarzać” w sobie motywację
wewnętrzną. Ustalać jasne cele,
do których chcemy dążyć i planować małe kroki do ich spełnienia. Osiąganie poszczególnych
etapów swojego planu jest dodatkowo bardzo motywujące.
Niektórych dobrze motywuje
strach, np. studenci przed egzaminem u szczególnie wymagającego profesora dużo więcej
się uczą. Robią to ze strachu, że
nie zdadzą. Jednak strach nie jest
dobrym motywatorem na dłużej
(długotrwały stres szkodzi naszemu zdrowiu). Zdecydowanie
lepszym motywatorem jest nadzieja. Jeżeli wierzymy w sukces, w osiągnięcie swojego celu
zrobimy wiele, aby go osiągnąć.
A przy tym mamy dużo więcej
satysfakcji a mniej stresu.
40
ASERTYWNOŚĆ
Zazwyczaj asertywność rozumiana jest jako umiejętność mówienia „nie” w taki sposób, aby nie
urazić innych. Jest to bardzo
zawężona definicja tego pojęcia,
gdyż dotyczy ono wszelkich zachowań, które pozwalają nam na
bycie sobą, realizowanie swoich
planów, bez krzywdzenia przy
tym innych. Jest to również taki
sposób komunikacji, który prowadzi w interakcji do obustronnej zgody i zadowolenia.
Na szkoleniu dotyczącym asertywności porusza się oczywiście
tematykę związaną z odmawianiem, podaje się praktyczne
przykłady asertywnego i nieasertywnego mówienia „nie”. Jednak
dużo więcej czasu poświęca się
korzyściom, jakie wynikają z tego, że szanujemy siebie, własne
prawa i wymagamy tego od innych. A przy tym dokładnie te
same zasady stosujemy w odniesieniu do innych ludzi.
Trening asertywności uczy dobrych relacji z innymi ludźmi.
Ćwiczone są takie umiejętności
jak np. przekazywanie komuś
nieprzyjemnych wiadomości na
jego temat w taki sposób, aby
odebrał on to jako konstruktywną informację, a nie krytykę.
Uczestnicy uczą się także, jak
przyjmować oceny zarówno pozytywne jak i negatywne oraz jak
wyrażać opinie i te dobre i te złe.
Bycie asertywnym sprzyja nie tylko lepszej komunikacji z innymi,
ale również ze sobą. Jesteśmy bardziej świadomi swoich potrzeb
i dążymy do ich realizacji. Osiąganie wytyczonych celów sprawia, ze jesteśmy bardziej pewni
siebie i wzrasta nasze poczucie
wartości.
Zaprezentowałam tu tylko niewielką część dostępnych szkoleń
i warsztatów. Oferta jest bardzo
bogata i dotyczy różnych umiejętności. Przy wyborze tematyki
trzeba się zastanowić, które z tych
umiejętności pozwolą nam zdrowiej żyć, spowodują, że będziemy
odczuwać mniejszy stres i czuć
się lepiej. Każdy z nas ma swoje
mocne strony i w tym obszarze
nie musi się szkolić. Warto więc
zadać sobie pytanie: co sprawia
mi trudność, z czym sobie nie radzę? I szukać takich warsztatów,
które pomogą nam w tej właśnie
dziedzinie.
Podczas szkoleń uczymy się nowych umiejętności. Jednak o ich
skuteczności będzie decydowało
to, czy będziemy starali się czynnie wprowadzać je w życie. To, co
na początku może być trudne, po
pewnym czasie intensywnej pracy stanie się bardziej przystępne
(tak jak to jest np. z prowadzeniem samochodu). Praktyka
w życiu codziennym, a nie tylko
w zaaranżowanym świecie szkolenia pozwoli nam przekonać się,
jak cenne mogą być nowe umiejętności.
Twój spokojny sen
51
49
GOOD NIGHT II
Op. 120 tabletek
Twój spokojny sen może zapewnić preparat nowej generacji z naturalnych składników.
Good Night II to preparat, który zawiera standaryzowane, naturalne ekstrakty; melisy
i chmielu zwyczajnego. Zioła te zostały starannie wyselekcjonowane aby wspomagać
naturalne zasypianie. Dodatkowo Good Night II zawiera magnez, który działa
uspokajająco na nasz organizm, ponadto dzięki zawartej w nim witaminie B6 działa
kojąco na stres, który jest jednym z czynników wywołujących bezsenność.
GREENMED
Seria pielęgnacyjna do włosów jasnych
99
49
Cena dotyczy balsamu lub lotionu
Cena dotyczy szamponu
12 13
PETROLE Z AZULENEM
Op. butelka 200 ml
Zawiera znane tradycji ludowej składniki: naftę kosmetyczną i wyciągi ziołowe.
Wskazania: włosy normalne, jasne lub rozjaśniane, cienkie, pozbawione blasku,
osłabione działaniem czynników chemicznych i szkodliwych warunków zewnętrznych
Seria składa się z 3 preparatów:
SZAMPON – doskonale oczyszcza włosy, regularnie stosowany sprawia, że włosy stają się miękkie i lśniące.
BALSAM – wzmacnia włosy zniszczone zabiegami chemicznymi, wyraźnie poprawia ich elastyczność, tworzy
barierę chroniącą przed szkodliwymi zanieczyszczeniami środowiska. LOTION – unikalny, dwufazowy preparat
do wcierania w skórę głowy, nie wymaga spłukiwania; intensywnie i długotrwale pielęgnuje, stymuluje włosy do
wzrostu, łagodzi podrażnienia skóry głowy, zmniejsza objawy łupieżu
Działanie: - włosy są chronione przed wysuszającymi skutkami używania preparatów koloryzujących
dzięki pobudzeniu mikrokrążenia, znacznie przyspiesza się ich odrost, są intensywnie odżywione i widocznie
lśniące, morski chitosan i kompleks witamin nadają im miękkość i sprężystość.
INTER-FRAGRANCES
W TWOJEJ
APTECE CENY MOGĄ BYĆ JESZCZE NIŻSZE
www.dbamozdrowie.pl
41
PRZY KAŻDEJ WIZYCIE
W APTEKACH DBAM O ZDROWIE
wymień swoje punkty na jedną z tych nagród
50 - 150
PUNKTÓW
Zestaw dwóch kremów
200 - 300
PUNKTÓW
Zestaw dwóch
produktów
300 - 900
PUNKTÓW
42
DOSTAJESZ
COŚ W ZAMIAN
3000 - 4000
PUNKTÓW
WIĘCEJ NAGRÓD W NOWYM KATALOGU.
PYTAJ W APTEKACH!
www.dbamozdrowie.pl
43
„Nieznana”
broń
przeciwko
chorobom cywilizacyjnym
W ORGANIZMIE LUDZKIM NA SKUTEK PROCESÓW
PRZYSTOSOWAWCZYCH DO OTACZAJĄCEGO GO ŚRODOWISKA POWSTAJĄ ZMIANY, KTÓRE MOGĄ PRZYCZYNIAĆ SIĘ DO POWSTAWANIA CHORÓB OKREŚLANYCH MIANEM CYWILIZACYJNYCH. PRZYJRZYJMY SIĘ
BLIŻEJ MOŻE JESZCZE SŁABO ZNANYM ZWIĄZKOM
CHEMICZNYM ZAWARTYM W PRODUKTACH ŻYWNOŚCIOWYCH - FLAWONOIDOM, KTÓRE POSIADAJĄ
DOBROCZYNNY WPŁYW NA NASZE ZDROWIE.
Monika Mielus
44
WARTO WIEDZIEĆ
Do tych schorzeń zaliczamy m.in.
choroby układu krążenia (miażdżyca), nowotwory czy nawet
osteoporozę. Poprawę naszego
zdrowia można uzyskać poprzez
spożywanie pewnych składników
żywności, do których m.in. należą
flawonoidy.
FLAWONOIDY
- CO TO TAKIEGO?
Ważnym
czynnikiem
w zapobieganiu tym
schorzeniom, które nazywa się chorobami cywilizacyjnymi, jest profilaktyka żywieniowa, mająca
na celu działania umożliwiające
utrzymanie
dobrego stanu zdrowia
człowieka. Przyczynami
chorób cywilizacyjnych
mogą być: czynniki genetyczne, skażenie środowiska przyrodniczego,
stres a w szczególności
wadliwy sposób odżywiania się.
Flawonoidy to jeden z typów substancji fitochemicznych (nazwa
pochodzi od łacińskiego słowa
phyto – roślina), które znajdują
się w roślinach, gdzie odgrywają
rolę ochronną przed promieniowaniem ultrafioletowym oraz infekcją grzybów, bakterii i wirusów.
Związki te w roślinach występują
w charakterze barwników roślinnych. W związku z szerokim spektrum działania często nazywa się je
bioflawonoidami, które należą do
grupy antyoksydantów.
WŁAŚCIWOŚCI
FLAWONOIDÓW
Aby uzasadnić celowość poruszanego tematu trzeba uzmysłowić
sobie pewne mechanizmy zachodzące w naszym organizmie.
Wiadomo, że życie ludzkie jest
nierozerwalnie związane z tlenem.
Wskutek szeregu skomplikowanych przemian w organizmie ludzkim powstają tzw. wolne rodniki.
Powstawanie wolnych rodników
jest procesem naturalnym. Ale jest
wiele przyczyn sprawiających, że
organizm ludzki wytwarza więcej
www.dbamozdrowie.pl
wolnych rodników niż powinien.
Spośród ważniejszych czynników
zewnętrznych powodujących powstawanie wolnych rodników, należy wymienić:
• Stres – emocjonalny lub fizyczny stres hamuje oddychanie,
zwiększa zaś utratę energii. Stres
„karmi” się metabolizmem beztlenowym, nie tlenem
• Dym tytoniowy – wdychany
jest tlenek węgla i kwas chlorowodorowy, a nie tlen
• Substancje zanieczyszczające
środowisko
• Stany zapalne – układ odpornościowy wytwarza więcej wolnych
rodników w okresie zwalczania
chorobotwórczych mikroorganizmów
• Promieniowanie radiacyjne
• Światło ultrafioletowe
• Leki
• Czynniki żywieniowe – niedostateczne spożycie antyoksydantów
Choroby takie jak: miażdżyca czy
niektóre rodzaje nowotworów wynikają z różnych przyczyn, lecz
u podłoża wszystkich leżą zaburzenia równowagi pro- i antyoksydacyjnej organizmu. W związku
z powyższym związki flawonoidowe występujące w surowcach
roślinnych, które mają działanie
nie tylko przeciwutleniające, ale
również antymutagenne, przeciwzapalne, mogą działać profilaktycznie chroniąc przed rozwojem
chorób cywilizacyjnych.
45
WARTO WIEDZIEĆ
WYSTĘPOWANIE
FLAWONOIDÓW
Do produktów żywnościowych
bogatych w związki flawonoidowe
zaliczamy warzywa (cebula, brokuły, pomidory, papryka), owoce
(grejpfruty, pomarańcze, jagody,
czerwone i czarne porzeczki, żurawiny, ciemne winogrona – uwaga! jasne nie), herbatę – przede
wszystkim zieloną, czerwone
wino, kakao, soję, fasolę. Związki
te znajdziemy również w miłorzębie japońskim, który:
• poprawia pamięć, działa antydepresyjnie i przeciwlękowo
• poprawia ukrwienie mózgu
• zmniejsza agregację płytek
krwi, powstrzymując powstawanie zakrzepów w naczyniach
krwionośnych
• obniża wysokie ciśnienie krwi
a podnosi zbyt niskie
DZIAŁANIE PRZECIWMIAŻDŻYCOWE
Miażdżyca to choroba, która powstaje na skutek odkładania się
cholesterolu i tworzenia blaszek
miażdżycowych, co prowadzi do
zmniejszenia się światła naczyń
krwionośnych.
Efekt
przeciwmiażdżycowego
działania flawonoidów polega
na usuwaniu powstałych w nadmiarze wolnych rodników, które
uszkadzają naczynia krwionośne,
jednocześnie razem z witaminą
C wzmacniają je i uelastyczniają.
Aby nie być gołosłownym, trochę
faktów.
46
W badaniach ponad 8.500 mieszkańców miasta w Japonii - Yoshami, gdzie ponad połowa miała
więcej niż 40 lat, stwierdzono,
że zwiększone spożycie naparu
z zielonej herbaty korelowało ze
zmniejszeniem stężenia cholesterolu całkowitego i trójglicerydów
w osoczu oraz poprawą proporcji
HDL do LDL i VLDL. Duże spożycie zielonej herbaty – ponad 10
filiżanek dziennie wiązało się z obniżeniem w surowicy krwi stężenia enzymów charakterystycznych
dla uszkodzenia wątroby.
Prozdrowotne działanie zielonej
herbaty ze względu na jej właściwości antyoksydacyjne, chroniące
organizm przed działaniem wolnych rodników oraz wpływające
korzystnie na poziom cholesterolu i trójglicerydów, wykazane
w wielu obserwacjach epidemiologicznych i klinicznych, uzasadnia spożywanie naparu z zielonej
herbaty jako ważnego składnika
codziennej diety.
DOBROCZYNNE
WINO PRZECIW
MIAŻDŻYCY
Czerwone wino, zawiera naturalne przeciwutleniacze – flawonoidy, które działają profilaktycznie
jako przeciwutleniacze, hamując
proces utleniania lipoprotein
o niskiej gęstości (LDL), zapobiegają uszkodzeniom ścian komórkowych i w rezultacie – powstawaniu miażdżycy. Okazało
się bowiem, w badaniu przepro-
wadzonym we Francji, że ilość
zawałów w tym państwie stanowi
1/3-1/4 średniej liczby zawałów
w północnej części Europy. Jedną
z charakterystycznych cech francuskiej diety jest właśnie picie
wina do posiłku. Oczywiście nie
namawiamy naszych Czytelników
do spożywania wina w dużych
ilościach, ale przejęcie zwyczaju
Francuzów – lampka czerwonego
wina do obiadu – może być dobre
dla naszego organizmu.
DZIAŁANIE
PRZECIWNOWOTWOROWE
Flawonoidy wyłapując i neutralizując wolne rodniki w organizmie, hamują tym samym rozwój
wielu typów nowotworów (dotyczy to zwłaszcza nowotworów
przewodu pokarmowego).
Działaniem przeciwnowotworowym charakteryzuje się głównie
soja. Badania epidemiologiczne, które analizowały zależności
pomiędzy dietą i nawykami żywieniowymi a występowaniem
nowotworów wykazały, że w populacjach, w których jest zwyczaj
spożywania potraw zawierających
soję lub jej przetwory, ludzie rzadziej zapadają na nowotwory.
Szczególnym przykładem potwierdzającym ten fakt jest Japonia, gdzie spożywa się dużo soi,
soków sojowych oraz przypraw
przygotowanych na drodze fermentacji ziaren soi (tzw. miso).
FLAWONOIDY „NA KOŚCI”?
Osteoporoza (zrzeszotnienie kości) jest chorobą
układową kości i charakteryzuje się zmniejszeniem
masy kostnej, co prowadzi do zwiększonej podatności na złamania. Najważniejszymi czynnikami jej
powstawania są: wiek, płeć (dotyczy głównie kobiet),
status prokreacyjny, rasa (biała lub żółta), nawyki żywieniowe i styl życia oraz przyjmowanie niektórych
leków.
Najprostszą metodą zapobiegającą występowaniu osteoporozy w okresie starzenia, a tym samym
zmniejszającą rozszerzenie tej choroby, jest dostatecznie duże spożycie wapnia przez całe życie. Prawidłowe żywienie jest nieodłączną składową postępowania
profilaktycznego osteoporozy. Zapobieganie wiąże się
z koniecznością suplementacji witaminą D3, solami
wapnia, magnezu, fosforu.
Oprócz wymienionych składników pod uwagę
w rozlicznych badaniach były brane również flawonoidy jako jeden ze składników biorących udział
w profilaktyce osteoporozy.
W wyniku szeregu badań stwierdzono, że:
• Herbata poprzez zawarte w niej flawonoidy sprzyja wyższej gęstości kości (BMD), przez co ogranicza
powstawanie osteoporozy.
• Wśród kobiet pijących herbatę, mineralna gęstość
kości wzrosła o 5%.
• Dodatek mleka do herbaty nieznacznie wpływał
na zwiększoną gęstość kości w porównaniu do kobiet, które nie stosowały mleka do herbaty, aczkolwiek mleko jako dobre źródło wapnia ma pozytywny
wpływ w profilaktyce osteoporozy.
Chcąc cieszyć się długim i dobrym zdrowiem zadbajmy o odpowiednią porcję warzyw i owoców, włączmy do codziennej diety zieloną herbatę, nie zapominajmy o dobroczynnych warzywach strączkowych,
jak również od czasu do czasu o lampce czerwonego
wina. Flawonoidy – bo to one łączą wszystkie wymienione produkty – niech staną się naszym sprzymierzeńcem w prewencji chorób cywilizacyjnych.
www.dbamozdrowie.pl
47
Jak
„uporać się”
z niedokrwistością?
OSŁABIENIE, ROZDRAŻNIENIE, KŁOPOTY Z KONCENTRACJĄ – KAŻDY Z NAS MA TAKIE OKRESY W ŻYCIU.
TAKIE OBJAWY MOGĄ OZNACZAĆ NIEDOKRWISTOŚĆ. NALEŻY WÓWCZAS ZBADAĆ MORFOLOGIĘ.
JEŻELI WYNIKI BĘDĄ W PORZĄDKU – WYSTARCZY
TROCHĘ RUCHU NA ŚWIEŻYM POWIETRZU ORAZ
WITAMIN I WSZYSTKO WRÓCI DO NORMY. JEŻELI
W BADANIU WYSZŁY NIEPRAWIDŁOWOŚCI, WARTO
PRZYJRZEĆ SIĘ DIECIE.
Monika Mielus
48
PORADNIK PACJENTA
Zgodnie z definicją Światowej
Organizacji Zdrowia (WHO)
o niedokrwistości mówimy wówczas, gdy stężenie hemoglobiny
w krwinkach czerwonych spada
poniżej normy i tak odpowiednio
dla poszczególnych grup wynosi:
• u mężczyzn – poniżej 13g%
(130 g/l)
• u kobiet – poniżej 12g% (120 g/l)
• u kobiet w ciąży – poniżej 11g%
(110 g/l)
• u dzieci w wieku od 6 do 14 lat
– poniżej 12g% (120 g/l)
• u dzieci w wieku od 6 miesięcy
do 6 lat – poniżej 11g% (110 g/l)
OBJAWY
NIEDOKRWISTOŚCI
Głównym zadaniem hemoglobiny
jest przenoszenie tlenu z płuc do
tkanek. Jeżeli nastąpi jej niedobór
wówczas upośledzona jest zdolność krwi do zaopatrywania tkanek
w tlen niezbędny do wytwarzania
energii, dochodzi wówczas do:
1. zaburzeń ze strony układu nerwowego:
• zawrotów głowy, szumu w uszach
• uczucia pustki w głowie
• niemożności skupienia uwagi
• łatwości męczenia się i uczucia
znużenia
• zaburzeń pamięci
2. zauważalne są również objawy
ze strony układu krążenia m.in.:
• bladość skóry i błon śluzowych
• zmniejszenie zdolności organizmu do utrzymania właściwej
temperatury ciała
• przyspieszenie akcji serca, szczególnie podczas wysiłku fizycznego
Częstym objawem niedokrwistości
jest bezsenność, zwiększona drażliwość i pobudliwość nerwowa.
CO POWODUJE
KŁOPOTY
Z HEMOGLOBINĄ?
Przyczyn może być wiele, np.
czynniki genetyczne, środowiskowe, żywieniowe. Dość częstą przyczyną występowania niedokrwistości u ludzi dorosłych są infekcje
i przewlekłe stany chorobowe.
Wykluczyć więc należy wszystkie
czynniki medyczne, które muszą
być konsultowane z lekarzem.
Najczęściej jednak niedokrwistość
wywołana jest niedoborami pokarmowymi, zwłaszcza niedoborem
żelaza w diecie.
Niedokrwistość na tle żywieniowym oprócz zmniejszonego
spożycia żelaza może powstawać
w wyniku niedoborów:
• kwasu foliowego
• witaminy B6 i B12
• witaminy C
GDZIE ZNAJDZIEMY
ŻELAZO?
Zanim zaczniemy szukać źródeł
występowania tego mikroelementu należy powiedzieć o jego biodostępności, czyli o stopniu w jakim
żelazo zostanie wchłonięte z przewodu pokarmowego, aby spełniało swoje funkcje krwiotwórcze.
W produktach żywnościowych
występują dwa rodzaje żelaza:
• hemowe, które znajduje się
głownie w produktach pochodzenia zwierzęcego
www.dbamozdrowie.pl
• niehemowe, występujące głównie w produktach roślinnych
Żelazo niehemowe jest wchłaniane
zaledwie w 2%, podczas gdy przyswajalność żelaza pochodzącego
z produktów zwierzęcych wynosi
około 22%. Warto zaznaczyć, że na
biodostępność żelaza niehemowego
mają wpływ inne składniki diety.
Korzystnie wpływają:
• witamina C pochodząca z warzyw i owoców
• nawet niewielkie ilości mięsa
Należy natomiast „uważać” na:
• kawę, herbatę – polifenole
w nich zawarte utrudniają wchłanianie żelaza; ważne więc aby nie
popijać posiłku herbatą!
• szpinak, szczaw, rabarbar – ze
względu na kwas szczawiowy
• nadmiar błonnika w diecie
– m.in. produkty z nieoczyszczonego ziarna np. razowe pieczywo,
otręby pszenne itp.
• jaja – mimo dużej ilości żelaza
w żółtku nie jest ono dobrze przyswajalne
• mleko i przetwory mleczne –
z powodu wapnia, który ogranicza
przyswajanie żelaza
W POSZUKIWANIU
ŹRÓDEŁ…
Dla zaspokojenia potrzeb organizmu na żelazo konieczne jest
zwrócenie uwagi na odpowiednie
zestawienie poszczególnych posiłków. Powinny się w nich znajdować produkty, będące dobrym
źródłem tego pierwiastka (patrz
tabela 1)
Aby skorzystać w pełni z tabeli na-
49
50
PORADNIK PACJENTA
Tabela 1. Zawartość żelaza w wybranych produktach spożywczych
(Kunachowicz H. i wsp., Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, IŻŻ, 1998)
Produkt
mg/100g
wątroba wieprzowa
kaszanka
18,7
11,4-16,9
wątroba drobiowa
9,5
Produkt
mg/100g
soja
8,9
fasola biała
6,9
groch
4,7
wołowina
1,5-3,1
kasza gryczana
2,8
cielęcina
2,4-3,0
płatki owsiane
3,9
baranina
2,3-3,7
chleb graham
2,2
kiełbasy
1,5-2,3
chleb jasny
indyk
0,5-1,2
owoce i warzywa
0,4-1,2
mleko i produkty mleczne
0,1-0,6
kurczak
1,2
leży wiedzieć ile należy dostarczyć
organizmowi żelaza w diecie, i tak
zapotrzebowanie dla poszczególnych grup wynosi:
• dzieci – 10 mg/dobę
• kobiety – 18 mg/dobę
• kobiety ciężarne – 26 mg/dobę
• kobiety karmiące – 20 mg/dobę
• mężczyźni – 15 mg/dobę
bach pszennych, nasionach roślin
strączkowych;
• witamina B12 – należy jej szukać głównie w wątrobie i nerkach,
w mniejszych ilościach natomiast
występuje w mleku i jego przetworach;
• witamina C – jej źródła to wymienione wyżej warzywa
Jak wspomniano powyżej oprócz
żelaza ważną rolę w eliminowaniu niedokrwistości pełnią inne
składniki. Gdzie ich szukać?:
• kwas foliowy – najbogatsze
jego źródła to sałata, szpinak,
natka, brokuły, owoce cytrusowe
– jednym słowem produkty, które
dodatkowo są bogactwem witaminy C ułatwiającej przyswajanie
żelaza niehemowego oraz drożdże, wątroba, pełne ziarna zbóż,
rośliny strączkowe;
• witamina B6
- występuje
w większych ilościach w drożdżach, kiełkach pszenicy, otrę-
CO
Z FARMAKOLOGIĄ?
Preparaty żelaza podaje się zawsze wyłącznie na zlecenie lekarza. Przedawkowanie jest bardzo
szkodliwe, dlatego bez wyraźnych
wskazań medycznych nie należy
ich przyjmować.
Preparaty kwasu foliowego wskazane są dla kobiet w okresie prekoncepcyjnym i w czasie ciąży,
a także podczas karmienia dziecka piersią.
Preparaty witaminy B12 wskazane są dla osób odżywiających się
w sposób ściśle wegetariański.
www.dbamozdrowie.pl
1,0
KOMPROMIS
Zgodnie z zaleceniami żywieniowymi podroby nie powinny gościć
na naszym stole. Co więc zrobić,
aby pogodzić racjonalne żywienie
z potrzebą uzupełnienia żelaza?
Wątróbka drobiowa z pieczonym
jabłkiem w majeranku z dodatkiem
sałatki z brokułów i ziemniakami
zapiekanymi posypanymi natką to
prawdziwa uczta nie tylko dla podniebienia ale i „zastrzyk” w walce
z niedokrwistością. Pamiętajmy, że
codzienna taka porcja spowoduje,
że przybędzie nam kolejny problem
związany z walką z cholesterolem.
Jak to pogodzić? Lecząc niedokrwistość żywieniową z niedoborem
żelaza wybierajmy na co dzień mięso chude drobiowe w połączeniu
z produktami zbożowymi z pełnego przemiału i wzbogacajmy dania
produktami bogatymi w witaminę
C, pamiętając jednocześnie o składnikach, które utrudniają przyswajanie żelaza. Smacznego!
51
Cukrzyca
insulinozależna
52
PORADNIK PACJENTA
CUKRZYCA SWOIM ZASIĘGIEM
OGARNIA CAŁY ŚWIAT. DLATEGO
I W POLSCE CHORYCH NA NIĄ
JEST CORAZ WIĘCEJ. PRZY CZYM
ILOŚĆ ZACHOROWAŃ NA TYP 1
CUKRZYCY (INSULINOZALEŻNY)
UTRZYMUJE SIĘ NA DOŚĆ STAŁYM
POZIOMIE, NATOMIAST ZWIĘKSZA
SIĘ GWAŁTOWNIE LICZBA ZACHOROWAŃ NA CUKRZYCĘ TYPU 2
(INSULINONIEZALEŻNĄ).
Szczęśliwie
mórek i wykorzystanie jej jako
źródła energii. Cukrzyca rozwija
się w wyniku częściowego lub
całkowitego niedoboru insuliny
albo w wyniku nieprawidłowego
jej działania, co powoduje wzrost
stężenia glukozy we krwi (tzw.
hiperglikemię). Efektem tego są
głębokie zaburzenia przemiany
materii i objawy choroby.
Insulina, niezbędna w leczeniu
cukrzycy typu 1 i czasem typu
2, jest hormonem trzustkowym
umożliwiającym
przenikanie
glukozy z krwi do wnętrza ko-
TYPY CUKRZYCY
dla chorych, w ostatnich latach dokonano wielu
zmian w terapii i opiece nad chorymi na cukrzycę – dotyczy to
szczególnie insulinoterapii i samokontroli
cukrzycy.
www.dbamozdrowie.pl
Cukrzyca typu 1 (nazywana również młodzieńczą lub insulinozależną) rozwija się w wyniku autoimmunologicznego uszkodzenia
53
PORADNIK PACJENTA
trzustki i braku insuliny. Ta postać cukrzycy zaczyna się głównie
w dzieciństwie, przebieg choroby
jest chwiejny i wymaga od początku insulinoterapii. Dotyczy
około 10 % chorych na cukrzycę.
Cukrzyca typu 2 (nazywana
również cukrzycą dorosłych lub
insulinoniezależną) rozwija się
najczęściej w wyniku niedoboru
insuliny. Przebieg choroby jest raczej stabilny. W przeciwieństwie
do cukrzycy typu 1, nie wymaga
od początku insulinoterapii, ponieważ dobrą kontrolę cukrzycy
typu 2 mogą zapewnić doustne
leki przeciwcukrzycowe.
Wyróżniamy jeszcze inne, znacznie rzadsze typy cukrzycy związane z: chorobami trzustki lub endokrynologicznymi, niektórymi
zakażeniami wirusowymi np. (różyczka wrodzona, cytomegalia,
świnka), zespołami genetycznymi
czy ciążą.
ROZPOZNANIE
CUKRZYCY
Cukrzycę rozpoznaje się na podstawie typowych objawów cukrzycy i hiperglikemii lub tylko
na podstawie hiperglikemii. Objawy cukrzycy typu 1 rozwijają
się zazwyczaj gwałtownie w ciągu
kilku-kilkunastu dni i są to:
• wzmożone pragnienie do picia
(nawet do kilka litrów płynów
w ciągu doby)
• zwiększone oddawanie moczu,
• chudnięcie,
• osłabienie,
• senność,
54
• wyczuwalny zapach acetonu
z ust.
W przypadku chorego z cukrzycą
typu 2, choroba przebiega przez
długi czas w sposób utajony, bezobjawowy. Często cukrzyca typu
2 wykrywana jest przypadkiem
na podstawie badania laboratoryjnego.
Należy sobie uzmysłowić, że
objawy i dolegliwości cukrzycy
typu 1 związane są ze znacznie
podwyższonym poziomem cukru we krwi, który prowadzi do
zaburzeń wodno-elektrolitowych.
Natomiast niewielkie podwyższenie glikemii w przebiegu cukrzycy typu 2 nie wywołuje tych
objawów, tym niemniej choroba
się rozwija ze wszystkimi swoimi
konsekwencjami zdrowotnymi.
Rozpoznanie laboratoryjne cukrzycy opiera się na określeniu
stężenia glukozy (glikemii) we
krwi, które u człowieka zdrowego na czczo jest poniżej 110 mg%
(6,1 mmol/l).
Cukrzycę można rozpoznać, jeśli:
1. glikemia na czczo jest dwukrotnie powyżej 125 mg%
(6,9 mmol/l),
2. wykonane badanie glikemii
o dowolnej porze dnia wykaże jej stężenie równe 200 mg%
(11,1 mmol/l) lub wyższe.
Jeżeli wartość glikemii na czczo
znajduje się pomiędzy 110 mg%
a 125 mg% (6,1 – 6,9 mmol/l),
to wówczas lekarz zleca wykonanie doustnego testu obciążenia
glukozą.
LECZENIE
CUKRZYCY TYPU 1
Leczenie cukrzycy jest wielokierunkowe i obejmuje dietę wraz
z insulinoterapią. Ważne są również: regularny wysiłek fizyczny
dostosowany do ogólnego stanu
zdrowia i obniżenie masy ciała
u osób otyłych. Chorzy z cukrzycą nie powinni palić tytoniu,
ponieważ palenie przyspiesza
rozwój miażdżycy naczyń. Podstawą wymienionych działań jest
edukacja terapeutyczna chorego
na cukrzycę oraz jego rodziny,
którą prowadzi lekarz lub przeszkolona pielęgniarka diabetologiczna.
DIETA
Podstawową sprawą w leczeniu
cukrzycy niezależnie od jej typu
jest dieta, która powinna zawierać wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dlatego w menu
diabetyka powinny się znaleźć:
• produkty
węglowodanowe
skrobiowe czyli pieczywo pełnoziarniste lub ciemne, makaron,
ryż niełuskany, kasze. Skrobia
jest wielocukrem trawionym
powoli w przewodzie pokarmowym, co zabezpiecza chorego
przed skokami glikemii. Niewskazane są natomiast cukry
proste: sacharoza, glukoza i maltoza znajdujące się w cukrze, słodyczach, słodkich owocach. Cukry te bardzo szybko wchłaniają
się w przewodzie pokarmowym
i powodują duży wzrost stężenia
glukozy we krwi,
www.dbamozdrowie.pl
55
PORADNIK PACJENTA
• białko pochodzące z produktów zwierzęcych, jak i roślinnych,
• duże ilości warzyw dostarczających witamin i błonnika,
• owoce w ograniczonej ilości.
Dieta diabetyka wymaga również
ograniczenia tłuszczu z uwagi
na wysoką kaloryczność, a do
spożywania polecane są tłuszcze roślinne. Ograniczyć należy
również ilość soli w diecie do 1
łyżeczki dziennie. Chory na cukrzycę powinien bezwzględnie
powstrzymać się od picia alkoholu, który może nasilać działanie leków i wywoływać niedocukrzenie.
Dla tych, którzy nie mogą sobie
odmówić słodkiego smaku polecane są: słodziki, soki owocowe,
galaretki owocowe w proszku,
czekolada i inne produkty spożywcze dla diabetyków. Produkty te zawierają aspartam lub
sorbitol jako substancje słodzące
stosowane w zastępstwie cukru.
Poza tym dla diabetyka bardzo
ważne jest regularne spożywanie
4 – 6 niezbyt obfitych posiłków
i przekąsek w ciągu dnia.
INSULINOTERAPIA
Jest konieczna od początku choroby u osób z cukrzycą typu 1,
a u osób z cukrzycą typu 2 wtedy, gdy dotychczasowa terapia
doustna przestaje być skuteczna. Insulinę stosuje się również
u kobiet ciężarnych chorych na
cukrzycę, w śpiączkach cukrzy-
56
cowych, w przebiegu zakażeń
i zabiegów operacyjnych. Dzięki postępowi inżynierii genetycznej otrzymuje się obecnie
insulinę o budowie identycznej
z cząsteczką insuliny ludzkiej
i różnym czasie działania, co
umożliwia bardziej indywidualne dawkowanie.
Insulina jest hormonem białkowym i dlatego nie może być
podawana doustnie, a jedynie
podskórnie. Fiolki z insulinami
ludzkimi dostosowane są do tzw.
penów czyli wstrzykiwaczy, które
umożliwiają łatwe i samodzielne
dawkowanie oraz wstrzykiwanie
insuliny. Dawkę insuliny wyedukowany chory może sam nieco
korygować w zależności od poziomu glikemii przed posiłkiem
i swojej aktywności fizycznej.
Od pewnego czasu w Polsce
dostępne są pompy insulinowe,
które podają insulinę podskórnie w sposób ciągły i które są
przeznaczone dla osób, które
wymagają bardzo dobrej kontroli
cukrzycy i są w stanie dla osiągnięcia tego celu zrobić wiele.
Alternatywą dla insulin są tzw.
analogi insuliny otrzymywane
syntetycznie, których cząsteczka
została zmodyfikowana tak, żeby
uzyskać krótszy lub dłuższy czas
jej działania w stosunku do insulin ludzkich. Efektem ich działania jest lepsze obniżenie glikemii
poposiłkowej, przy mniejszym
ryzyku niedocukrzenia.
Przyszłością jeszcze są insuli-
ny wziewne podawane do płuc
przez usta za pomocą prostego aparatu. Na obecnym etapie
zaawansowania badań insulina
wziewna testowana jest pod kątem skuteczności w wyrównaniu
cukrzycy, bezpieczeństwa leczenia i wpływu na zmianę jakości
życia pacjentów. Wyniki ukończonych już badań są bardzo
obiecujące i miejmy nadzieję,
że w niedługim czasie insulina
wziewna stanie się realną alternatywą dla insulinoterapii podskórnej.
SAMOEDUKACJA
I SAMOKONTROLA
CUKRZYCY
Skuteczne leczenie cukrzycy
w dużej mierze zależy od chorego. Wymaga to jednak od niego,
jak i jego bliskich zaakceptowania faktu istnienia cukrzycy oraz
dużej motywacji do samoedukacji i samokontroli w tym zakresie. Od samego początku chory
powinien być dokładnie zaznajomiony i oswojony z cukrzycą.
Oczywiście poznanie choroby
wymaga wiele czasu, dlatego
chory powinien otrzymać materiały informacyjne omawiające
zasady samokontroli i leczenia
choroby. W oparciu o nie i choremu, i lekarzowi łatwiej będzie
rozmawiać o cukrzycy.
Należy pamiętać, że rozpoczęcie leczenia cukrzycy szybko
poprawia stan zdrowia i powo-
duje ustąpienie dokuczliwych
objawów chorobowych. Z długotrwałych obserwacji chorych
na cukrzycę wiadomo jednak, że
po kilku czy kilkunastu latach
trwania choroby mogą rozwijać się u nich tzw. powikłania
cukrzycowe czyli uszkodzenia
niektórych tkanek i narządów
organizmu. Okazuje się, że są
one następstwem przede wszystkim długotrwałego wysokiego
stężenia glukozy we krwi po
posiłku, przyspieszającego rozwój miażdżycy naczyń i dotyczą
oczu, serca, układu nerwowego
oraz nerek. Dlatego tak ważne
jest skuteczne leczenie cukrzycy, do czego niezbędna jest samodzielna, regularna kontrola
glikemii na czczo i po posiłkach.
U chorych na cukrzycę glikemia
poposiłkowa powinna wynosić
do 135 mg/dl (7,49 mmol/l).
W edukacji chorych na cukrzycę
kładzie się nacisk na samokontrolę stężenia poziomu glukozy
we krwi, którą umożliwiają glukometry - aparaty do samodzielnego pomiaru glikemii z kropli
krwi z opuszki palca. Są one
szeroko dostępne w aptekach
i sklepach medycznych, a od niedawna można je także nabywać
poprzez liczną sieć aptek i sklepów internetowych.
Współczesne glukometry są małymi i lekkimi aparatami, prostymi i wygodnymi w obsłudze.
Niektóre z nich wyposażone są
w pamięć kilkuset wyników oraz
możliwość przesłania danych do
komputera. W celu ułatwienia
nakłucia opuszki palca, produkowane są specjalne nakłuwacze
oraz lancety, które jednocześnie
pozwalają na regulowanie głębokości nakłucia opuszki palca. Paski stosowane do glukometrów,
na które chory nakłada kropelkę
krwi dostępne są w aptekach na
receptę i objęte dla chorych na
cukrzycę refundacją NFZ. Wyniki warto zapisywać w dzienniczku samokontroli (niezależnie od
pamięci glukometru). Bardzo
ważne są również jednoczesne
notatki związane z:
• porą badania (na czczo, ile
minut przed posiłkiem lub po
posiłku),
• samooceną diety pod względem ilości kalorii i zawartości
węglowodanów,
• istotne zmiany w diecie lub leczeniu,
• wydarzenia np. hipoglikemia,
infekcja, stres.
Badania poziomu cukru
warto przeprowadzać
kilka razy dziennie:
• na czczo,
• po posiłkach,
• po spożyciu słodyczy,
• po wysiłku fizycznym,
• w nocy, przy podejrzeniu nocnej hipoglikemii.
www.dbamozdrowie.pl
Regularna, codzienna samokontrola glikemii pozwala choremu
na dokonywanie pewnych modyfikacji w diecie oraz w dawkowaniu insuliny, ustalonych
wcześniej z lekarzem w celu
uzyskania dobrej kontroli nad
chorobą. Jednocześnie regularne oznaczanie stężenia glukozy
we krwi jest dla lekarza najważniejszym wskaźnikiem oceny
bieżącego wyrównania cukrzycy.
Innym badaniem informującym
o tym czy cukrzyca była dobrze
kontrolowana w ciągu ostatnich
3 miesięcy, jest oznaczanie stężenia tzw. hemoglobiny glikozylowanej we krwi tj. Hb A1c,
której stężenie wzrasta wraz ze
wzrostami stężenia glukozy we
krwi. Wynik optymalny dla Hb
A1c nie powinien być większy
niż 6,5%. Badanie to wykonywane jest na zlecenie lekarza.
Piśmiennictwo:
„Leczenie cukrzycy – krok po
kroku” Michael H. Drucquer,
Paul G. McNally
Sieradzki Jacek „Postępy w diabetologii w 2005 roku”, Medycyna Praktyczna 2006/02
„Zalecenia kliniczne dotyczące
postępowania u chorych na
cukrzycę, 2005” Polskie
Towarzystwo Diabetologiczne
57
Męski
problem
co warto wiedzieć
o impotencji?
58
PORADNIK PACJENTA
STRESUJĄCY
TRYB ŻYCIA,
CHOROBY NACZYŃ, PALENIE
PAPIEROSÓW
NEGATYWNIE ODBIJAJĄ
SIĘ NA ŻYCIU
SEKSUALNYM.
PROBLEMY ZE
WZWODEM
DOTYCZĄ DZIŚ
CORAZ WIĘKSZEJ GRUPY
MĘŻCZYZN.
Lek. med. Aniela Głowacz
Określenia
impotencja, czy zaburzenia erekcji oznaczają, że mężczyzna nie jest w stanie
osiągnąć
i utrzymać
wzwodu członka, który
wystarczyłby do odbycia stosunku płciowego. Problem taki może
wystąpić w każdym
wieku.
Z badań wynika, że prawie 50%
mężczyzn między 40 a 70 rokiem życia cierpi na zaburzenia
sprawności seksualnej. Mężczyźni
często traktują impotencję jako
„koniec męskości” i rezygnują
z aktywności seksualnej, mają poczucie mniejszej wartości, lękają
się ośmieszenia czy odrzucenia ze
strony partnerki. Nowe metody leczenia impotencji nie tylko umożliwiają normalne życie seksualne, ale wpływają na samoocenę,
związki i zdrowie psychiczne.
JAKIE SĄ PRZYCZYNY ZABURZEŃ?
Ocenia się, że 60-70% przypadków
impotencji ma podłoże organiczne,
a u mężczyzn w późniejszym wieku odsetek ten jest jeszcze wyższy.
U starszych mężczyzn przyczyną
trudności z erekcją jest andropauza, cechująca się zmniejszaniem
wytwarzania męskiego hormonu
– testosteronu; postępująca miażdżyca, zmniejszająca ukrwienie
www.dbamozdrowie.pl
59
PORADNIK PACJENTA
penisa oraz niekorzystne zmiany
organiczne wywołane chorobami
i starzeniem się.
Rzadziej przyczyną impotencji są
nerwice seksualne, zahamowania
psychiczne i stres. Często czynniki
te występują łącznie, choroba somatyczna upośledza mechanizmy
fizjologicznego wzwodu, wywołując lęk i zahamowania, które nasilają zaburzenia fizyczne.
JAKIE CHOROBY
MOGĄ POWODOWAĆ ZABURZENIA
EREKCJI?
Impotencję można podzielić na:
• impotencję na tle krążeniowym
Obecnie jest najczęściej rozpoznawana i obejmuje prawie połowę
przypadków impotencji. Przyczyną są zaburzenia naczyniowe
po zawale mięśnia sercowego, po
udarze mózgu, na tle miażdżycowym, wady układu naczyniowego,
nadciśnienie. Miażdżyca naczyń
doprowadzających krew do ciał jamistych członka uniemożliwia właściwe stwardnienie ciał jamistych.
Może to spowodować wydłużanie
się czasu potrzebnego na osiągnięcie erekcji, niepełne stwardnienie
członka lub też przedwczesne zakończenie wzwodu.
• impotencję neurogenną
Jej najczęstszą przyczyną są urazy
i choroby kręgosłupa, w którym
znajduje się ośrodek erekcji. Również wiele zaburzeń neurologicznych prowadzi do impotencji, np.
60
stwardnienie rozsiane, neuropatia
cukrzycowa.
• impotencję na tle hormonalnym
Wbrew temu, co sądzi wielu
mężczyzn, nie jest bardzo rozpowszechniona. Stanowi 5-10%
przypadków impotencji. Najczęściej występuje w okresie andropauzy.
• impotencję psychogenną
Częściej jest spotykana u młodszych mężczyzn. Przyczyną są
lęki, nastawienie zadaniowe, zahamowania na tle seksualnym, napięcia sytuacyjne, niepewność siebie w roli partnera, obawy przed
ośmieszeniem.
• impotencję mieszaną
To około 1/3 przypadków impotencji. Spotyka się w niej różne
kombinacje wymienionych przyczyn impotencji, a najlepszym
przykładem są niektóre przewlekłe
choroby. I tak w przebiegu cukrzycy powodem impotencji mogą być
zaburzenia hormonalne, zmiany
naczyniowe, neuropatia. Choroby urologiczne, takie jak choroba
Peyronie’go lub przebyte operacje
urologiczne (np. usunięcie prostaty) również mogą mieć negatywny
wpływ na erekcję.
LEKI I UŻYWKI NIE
POMAGAJĄ…
U mężczyzn leczonych z różnych
powodów preparatami farmakologicznymi może dochodzić do
zaburzeń erekcji, czasem jednak
trudno powiedzieć, czy to sama
choroba, czy raczej lek stosowany w terapii powodują tego typu
problemy. Do leków potencjalnie
niekorzystnych należą m.in. preparaty przeciw nadciśnieniu, leki
psychiatryczne, leki przeciwdepresyjne, środki hormonalne, leki stosowane w leczeniu raka prostaty.
Nie należy zapominać że steroidy
anaboliczne, przyjmowane w celu zwiększenia masy mięśniowej
przez sportowców również mają
negatywny wpływ na potencję.
Palenie papierosów, picie alkoholu
lub przyjmowanie środków odurzających także powoduje impotencję.
KRÓTKI TEST…
Warto zadać sobie kilka pytań,
które być może wskażą przyczyny
zaburzeń już przed wizytą u specjalisty.
Czy problemy z erekcją pojawiły
się nagle (co sugerowałoby przyczynę psychologiczną), czy stopniowo nasilały się (co prawdopodobnie ma związek z chorobą
ogólnoustrojową)?
Czy w ostatnim czasie doświadczałeś stresów?
Czy przyjmujesz leki, które wpływają negatywnie na erekcję?
Czy pijesz alkohol, palisz ponad
20 papierosów dziennie?
Czy zauważyłeś jakieś inne dolegliwości, które mogą sugerować
choroby ogólne lub zaburzenia
hormonalne?
www.dbamozdrowie.pl
61
PORADNIK PACJENTA
DO JAKIEGO
LEKARZA UDAĆ
SIĘ PO POMOC?
JAK LECZY SIĘ
ZABURZENIA
EREKCJI?
Impotencja to problem, o którym
mężczyźni niechętnie rozmawiają z lekarzem. Unikanie tematu
nie pozwoli jednak na rozpoznanie przyczyny ani na zastosowanie leczenia. Warto więc
pamiętać, że zaburzenia erekcji
to jeden z częstych problemów
medycznych i z pewnością lekarz nie będzie się niczemu dziwił i podejdzie do naszego kłopotu rzeczowo. Lekarz rodzinny
po zebraniu wywiadu oceni,
czy impotencja może wynikać
ze schorzeń ogólnoustrojowych
lub być wynikiem przyjmowania
leków. Zleci wykonanie pewnych badań, które potwierdzą
lub wykluczą prawdopodobne
przyczyny organiczne, takich
jak stężenie glukozy, cholesterolu, oznaczenie poziomu testosteronu i protaktyny. Diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń
wzwodu zajmują się lekarze
urolodzy.
W niektórych przypadkach
mogą zlecić wykonanie specjalnych badań diagnostycznych,
np. USG prostaty, iniekcji w ciała jamiste członka z prostaglandyny. Po ustaleniu przyczyn
impotencji można rozpocząć
leczenie, którego celem jest
nie tylko eliminacja impotencji, ale również jej przyczyn.
Podstawowymi metodami leczenia
zaburzeń wzwodu prącia są:
• Leczenie farmakologiczne doustne
• Leczenie
farmakologiczne
wstrzyknięciami do ciał jamistych
• Psychoterapia
• Terapia z zastosowaniem urządzeń próżniowych
• Leczenie chirurgiczne – mikrochirurgia, chirurgia naczyniowa,
protezy prącia
62
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE
W leczeniu farmakologicznym zaburzeń wzwodu prącia stosuje się:
• Leki doustne - inhibitory fosfodiesterazy typu 5 i inne
• Leki naczyniowo czynne (podawane we wstrzyknięciach do ciał
jamistych prącia lub docewkowo)
• Leki hormonalne (androgeny)
Inhibitory fosfodiesterazy typu 5
Inhibitory fosfodiesterazy typu 5
należą do grupy leków wazoaktywnych – tj. kontrolujących stężenie
krążących w naczyniach krwionośnych fizjologicznych substancji
działających na naczynia. Leki z tej
grupy blokują enzym wyłączający
wzwód (fosfodiesterazę typu 5),
co zwiększa stężenie aktywatora
wzwodu – cyklicznego guanozyno
monofosforanu (cGMP).
W Polsce dostępne są 3 leki z tej
grupy: sildenafil, wardenafil oraz
tadalafil. Różnią się one nieznacznie budową chemiczną i okresem
działania. Lek przyjmuje się doustnie ok. 30-60 min. przed planowanym stosunkiem. Sildenafil
i wardenafil blokują enzym fosfodiesterazę typu 5 na kilka godzin.
Efektywność lecznicza tadalafilu
utrzymuje się przez 12-36 godzin.
Wardenafil jest skuteczny u 85%
pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami erekcji i u 39% chorych
z głębokim zaburzeniem erekcji.
Tadalafil działa skutecznie u 87%
pacjentów, sildenafil u 83%.
Działania niepożądane leków z tej
grupy nie zagrażają zdrowiu, są
przemijające, mają niewielkie lub
umiarkowane nasilenie. Zwykle są
to bóle głowy, nudności, wymioty,
wrażenie zatkania nosa lub gorąca
na twarzy, niekiedy zaburzenia widzenia.
Przeciwwskazaniem do stosowania leków z tej grupy jest przyjmowanie nitratów, podawanych
w leczeniu choroby wieńcowej
serca. Ponadto inhibitory PDE5
nie powinny być stosowane łącznie z antybiotykiem erytromycyną
i sokiem grejpfrutowym, który nasila działanie leku.
Agoniści receptorów dopaminergicznych i serotoninergicznych
Leki wazoaktywne z grupy agonistów receptorów dopaminergicznych i serotoninergicznych, takie
jak L-dopa, apomorfina i ich pochodne wywołują wzwód, ale ze
www.dbamozdrowie.pl
63
PORADNIK PACJENTA
W RAZIE PROBLEMÓW Z EREKCJĄ,
PAMIĘTAJ:
• Prowadź zdrowy tryb życia – nie pal
papierosów, nie pij alkoholu
• Spędzaj czas aktywnie
• Odpowiednio się odżywiaj
• Kontroluj ciśnienie tętnicze i wagę ciała
• Dbaj o swoje życie intymne
• Staraj się rozwiązywać problemy
pojawiające się w Twoim związku
• Jeżeli leki są powodem wystąpienia
zaburzeń erekcji, zgłoś to lekarzowi
– rozważy możliwość zmiany leczenia
• Zawsze możesz zasięgnąć porady lekarskiej
względu na niepożądane działania
ogólne oraz krótkotrwały efekt nie
są popularne. Apomorfina - lek
pobudzający receptory dopaminergiczne powoduje spadki ciśnienia,
nudności i wymioty. Trazodon
- agonista receptorów serotoninergicznych ma działanie nie tylko antydepresyjne, ale leczy organiczne
zaburzenia wzwodu prącia.
Leki podawane w formie wstrzyknięć do ciał jamistych prącia
Leki podawane we wstrzyknięciach do ciał jamistych są również skuteczną formą leczenia
64
zaburzeń wzwodu. Chory musi
jednak akceptować konieczność
samodzielnego
wykonywania
zastrzyków do prącia przed każdym stosunkiem. Lek wstrzykuje
się w okolicę podstawy prącia po
jednej ze stron (naprzemiennie
i unikając wstrzykiwania w to
samo miejsce). Istnieje wiele leków i schematów ich podawania
w formie zastrzyków.
U różnych pacjentów mają one
odmienną efektywność i różne
nasilenie działań niepożądanych.
Możliwym powikłaniem częstego
podawania tych leków jest zwłók-
nienie ciał jamistych, co powoduje
skrzywienie prącia.
Leki hormonalne
Przyczyną zaburzeń wzwodu jest
najczęściej deficyt androgenów,
spowodowany
fizjologicznym
procesem starzenia się mężczyzny.
Niedobór androgenów może być
wynikiem schorzeń endokrynologicznych – przysadki, nadnerczy,
tarczycy. Może też występować
tzw. hypogonadyzm polekowy
u mężczyzn uprawiających sporty siłowe i stosujących preparaty
sterydowe dla poprawienia efektu
przyrostu masy mięśniowej.
Podstawowym testem w diagnostyce zaburzeń wzwodu jest
stężenie wolnego testosteronu
w surowicy krwi, obowiązuje wykonanie kilku oznaczeń dla uzyskania potwierdzenia, w związku
z dobowym rytmem wydzielania
i zmiennym poziomem hormonu
w surowicy krwi w czasie doby.
Tylko w nielicznych przypadkach
zaburzenia wzwodu leczy się podawaniem androgenów. Preparaty
testosteronu występują w formie
doustnej, domięśniowej lub przezskórnej.
PSYCHOTERAPIA
W impotencji psychogennej stosuje
się metody treningowe z udziałem
partnerki, hipnozę, psychoterapię
indywidualną i partnerską. Psychoterapia indywidualna jest zalecana
w przypadkach, kiedy przyczyną
impotencji są zahamowania i ura-
zy seksualne, negatywne wpływy
środowiska rodzinnego, nerwice,
a partnerska - przy zaburzonych relacjach w związku. Metody treningowe są bardzo popularne i przeważnie obejmują 5-7 tygodni leczenia.
INNE METODY
LECZENIA
IMPOTENCJI
Inne metody leczenia impotencji
to wszczepianie zewnętrznych
aparatów próżniowych, operacje naczyń członka, wszczepianie
protez. Metody operacyjne i protezy stosuje się w szczególnych
przypadkach. Zewnętrzne aparaty
próżniowe stosuje się u pacjentów
opornych na leczenie farmakologiczne i psychoterapię. Składają
się one z cylindra umożliwiającego
wytworzenie podciśnienia wokół
członka, co powoduje napływ
krwi do prącia oraz pierścienia
uciskowego zakładanego u nasa-
dy prącia zabezpieczającego przed
odpływem żylnym. Pierścień ten
można utrzymywać przez ok. 30
min, co umożliwia współżycie.
Leczenie chirurgiczne jest stosowane stosunkowo rzadko i polega
na: usunięciu stulejki, usunięciu
skrzywień członka, chirurgii naczyniowej.
Laureaci krzyżówki Rozwiązaniem krzyżówki z numeru 5 (59)
sponsorowanej przez ISTITUTO GANASSINI było hasło:
RILASTIL SOFT - ULGA I UKOJENIE DLA SKÓRY
Upominki wylosowali pacjenci następujących aptek uczestniczących w programie „Dbam o Zdrowie”
0052044
0110504
0164818
0219759
0268397
0390140
0524266
0539427
0553266
0717526
0740163
0897234
APTEKA „AKSAMITNA”
53-315 Wrocław,
ul. Powstańców Śląskich 146
APTEKA „GRODZKA”
63-900 Rawicz, ul. Wojska Polskiego 7
APTEKA „WODNIK BIS”
62-800 Kalisz, ul. Łódzka 32
APTEKA „FAMILIJNA”
62-500 Konin, ul. Kościelna 3
APTEKA PRYWATNA
22-107 Sawin, ul. Chełmska 5
APTEKA „REMEDIUM”
64-10 Leszno, ul. Chrobrego 22
APTEKA DBAM O ZDROWIE
„ JANA PAWŁA II”
62-200 Gniezno,
ul. Ks. Prymasa Lubieńskiego 8
APETKA „FARMACJA”
27-400 Ostrowiec Świętokrzyski,
ul. Jana Pawła II 7 B
APTEKA „POD LWEM”
46-100 Namysłów, ul. Piłsudskiego 6
APTEKA „STRYWALD”
66-400 Gorzów Wielkopolski,
ul. Łużycka 7
APTEKA „NA KATOWICKIEJ”
47-400 Racibórz, ul. Katowicka 4
APTEKA PRYWATNA
42-200 Częstochowa, ul. Kiedrzyńska 134
1015888
1019367
1152258
1176036
1202511
1321887
1439439
1504842
1581230
1726145
1944271
2029727
2031065
www.dbamozdrowie.pl
22-400 Zamość, ul. Mikołaja Reja 13 A
APTEKA
92-515 Łódź, Al. Przyjaźni 1
APTEKA PRYWATNA
62-035 Kórnik, ul. Średzka 2
APTEKA „ASPIRYNKA”
62-600 Koło, ul. Broniewskiego 21
APTEKA PRYWATNA „CENTRUM”
43-450 Ustroń, ul. Daszyńskiego 8
99-100 Łęczyca, ul. Ozorkowska 9
APTEKA „CENTRUM”
40-004 Katowice, Al. W. Korfantego 2
APTEKA „ZIELONA”
21-017 Łęczna, ul. Obrońców Pokoju 11
97-200 Tomaszów Maz., ul. Barlickiego 1
APTEKA „ŚW. ANNY”
32-650 Kęty, ul. Sienkiewicza 13
95-035 Ozorków, ul. Lotnicza 1
95-035 Ozorków, ul. Lotnicza 1
APTEKA VERBENA
93-219 Łódź, ul. Brzechwy 5
65
KRZYŻÓWKA
rodzaj
biżuterii
kieruje
Kłodzka
samolotem
lub
Łużycka piekło z mitów
z kataną
hinduski
bogacz
zielona na obiad
indyjskich
skala
muzyczna
Sponsorem
krzyżówki jest
enzym
z grupy
transferaz
17
annał
11
Clay
później
16 imię reżysera
ISTITUTO GANASSINI
2
“Kodu
Da Vinci”
pieczywo
miejscowość
w Bretanii
14
12
15 lipca
1410 r.
stolica Asyrii
nioska
ksiądz
w wojsku
początkujący
w zawodzie
cieplny,
słoneczny, mózgu
strefa
głębinowa
siedziba,
osiedle
marmur
włoski
wąska
czekolada
zespół Porazińska
lub
Marka
Grechuty Ochojska
wachlarz
japoński
1
grał
Michaela
Corleone
10
płynie przez
japońska Goleniów
żona
wyspa Yoko,
Lennona
7
prowadzi
burzliwe,
pełne
przygód
życie
kolorowa
papuga
pomieszczenie
mieszkalne
4
miasto
w stanie
Michigan
zawiadomienie
gra
z mieszkiem o przesyłce
muza
poezji
pod pachą
miłosnej
rządzi
Paryżem
świętuje
3.01 lub
23.11
samiec świni
stolica
Galicji
13
okop
6
15
wstęp
9
kwitnie raz
w życiu
ciąży
turyście
Mauricio,
znana
współczesny agencja
kompozytor prasowa
argentyński
płynie przez
jezioro
Bodeńskie
stolica Senegalu
wzleciał zbyt wysoko
5
norweski
grosz
część nogi
osłania
przystanek
mniejszy od
jastrzębia
3
imię Llalloshi
- albańskiej
piosenkarki
przecina
rzekę
1
8
napój
alkoholowy
lub zupa
mierzy prędkość statku
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
WYGRAJ TERAZ!!!
Dla dwudziestu pięciu osób, które przyślą na adres redakcji (91-342 Łódź, ul. Zbąszyńska 3) prawidłowe
rozwiązanie, sponsor krzyżówki przygotował nagrodę w postaci zestawu szamponów z serii BIOCLIN:
SZAMPON PRZECIWŁUPIEŻOWY PLUS oraz ODŻYWKA DERMATOLOGICZNA DO WŁOSÓW.
66
www.dbamozdrowie.pl
67
PORADNIA
zapytaj
lekarza
NA WASZE
PYTANIA
ODPOWIADA
NASZ EKSPERT:
LEKARZ
MEDYCYNY
I DOKTOR
NAUK FARMACEUTYCZNYCH
JACEK
OWCZAREK
Z ZAKŁADU
BIOFARMACJI
UNIWERSYTETU
MEDYCZNEGO
W ŁODZI.
68
M
ój czteroletni synek od
kiedy zaczął chodzić do
przedszkola co kilka tygodni
przechodzi zapalenie ucha środkowego. Jak można zapobiec nawrotom tego schorzenia?
B
ól lokalizowany przez chorego w obrębie ucha nosi
nazwę otalgii. Sama otalgia jest
tylko w około 50% przypadków
wynikiem patologii toczącej się
w obrębie ucha. Może być bowiem spowodowana: zapaleniem węzłów chłonnych szyi,
zapaleniem gardła, bólem zęba,
zmianami w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego i kręgosłupa
szyjnego, urazem, zapaleniem lub
czyrakiem przewodu słuchowego
zewnętrznego, obecnością ciała
obcego lub woskowiną w przewodzie słuchowym zewnętrznym,
oraz neurologią nerwów czaszkowych V, VII, IX-X.
Podstawą rozpoznania zapalenia
ucha środkowego jest zawsze badanie otoskopowe poparte objawami podmiotowymi, a czasem
badaniami dodatkowymi.
Zapalenie ucha środkowego
jest schorzeniem dość częstym,
zwłaszcza w okresie niemowlęcym. U osób dorosłych występuje rzadko. W 85% przypadków
zapalenie ucha środkowego jest
spowodowane przez bakterie.
Stąd dużą rolę w leczeniu odgrywają antybiotyki. U dzieci z zapaleniem górnych dróg oddechoinfolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
wych bakterie dostają się do ucha
środkowego przez nos i trąbkę
Eustachiusza. Powiększone migdałki lub źle zamykająca się trąbka Eustachiusza wspomagają ten
proces.
Zapalenie ucha środkowego może
prowadzić do uszkodzenia słuchu.
Pacjenci z nawracającymi zapaleniami ucha środkowego powinni,
więc pozostawać pod stałą opieką
laryngologiczną i mieć okresowo
wykonywane badania słuchu.
Nie należy lekceważyć tej choroby jeszcze z innej przyczyny.
W sytuacji gdy, przyczyną choroby są bakterie, może dojść do stanów zapalnych znajdujących się
w pobliżu kości (ostre zapalenie
wyrostka sutkowatego, niedowład
lub porażenie nerwu twarzowego,
zapalenie ucha wewnętrznego,
zapalenie piramidy kości skroniowej, ropień szczytu piramidy) lub
powikłań wewnątrzczaszkowych
(zapalenie opon mózgowych,
ropień nad- i podtwardówkowy,
zapalenie zatoki esowatej, ropień płata skroniowego, ropień
móżdżku).
Tak poważne powikłania występują jednak bardzo rzadko i nie
przekraczają kilku procent. Dzieje się tak głównie dzięki szeroko
prowadzonej antybiotykoterapii.
Problemem ostatnich lat jest
zwiększenie się liczby nawracających zapaleń ucha środkowego
u dzieci. Jedną z podstawowych
www.dbamozdrowie.pl
przyczyn nawracających zapaleń
ucha środkowego jest oporność
bakterii na stosowane antybiotyki. Równocześnie należy ustalić
przyczynę nawrotów choroby,
ocenić stan nosogardła u dzieci,
funkcję trąbek słuchowych, stopień ewentualnego niedosłuchu,
wykluczyć alergię i niedobory
immunologiczne, wady podniebienia i twarzoczaszki, poprawić
drożność nosa i funkcję zatok
przynosowych, wreszcie ustalić
wskazania do usunięcia migdałków. Dużą rolę w patogenezie nawracających zapaleń ucha środkowego ma bierne palenie tytoniu
i zanieczyszczenie środowiska.
Szanowni Czytelnicy.
Odpowiedzi udzielane w Poradni
DoZ mają jedynie charakter
informacyjny i w żadnym wypadku nie stanowią ostatecznej
diagnozy problemów naszych
Czytelników. Staramy się tu
opisywać problemy najczęściej
poruszane przez Was w listach,
jednak nie jesteśmy w stanie
podać ostatecznej diagnozy.
W celu jej postawienia w większości wypadków konieczna jest
osobista wizyta u specjalisty.
Z tego też względu nie jesteśmy
w stanie odpowiedzieć na
wszystkie Wasze pytania.
69
Wyrób medyczny
76
99
SIS 40 - urządzenie uśmierzające ból
po ukłuciu owadów
Firma BEURER oferuje urządzenie, które bardzo efektywnie uśmierza ból po użądleniach przez owady.
Głowica płytki grzejnej pokryta jest warstwą złota. Płytka potrzebuje ok. 25 sekund, aby osiągnąć swoją
max. temperaturę 50°C. Zastosowanie: urządzenie należy trzymać w miejscu opatrywania tylko tak długo,
jak długo odczuwane jest to jako przyjemne, w żadnym przypadku nie dłużej niż 30 sekund. Poprzez
działanie ciepłem następuje wpływ na receptory bólu w obrębie stosowania co powoduje zanik swędzenia.
SIS 40 bardzo dobrze się sprawdza również w przypadku innych zmian skórnych powodujących swędzenie.
BEURER
Wyrób medyczny
401
99
CIŚNIENIOMIERZ
AUTOMATYCZNY BC 42
Najnowsza generacja ciśnieniomierzy nadgarstkowych
wyposażona we wbudowany komputer i wyświetlacz
graficzny! Wizualna interpretacja wyników na wykresie
typu EKG. Szybki pomiar, Fuzzy logic, etui
w komplecie.
BEURER
70
www.dbamozdrowie.pl
71
KSIĘGARNIA
BÓL KRĘGOSŁUPA JEST OBECNIE TAK POWSZECHNYM
SCHORZENIEM, ŻE NIEMAL KAŻDY JE MIAŁ, MA, LUB
MIEĆ BĘDZIE. BARDZO CZĘSTO SAMI PRZYCZYNIAMY SIĘ
DO POJAWIENIA TYCH DOLEGLIWOŚCI, GDYŻ NIE MAMY
NAWYKU DBANIA O KRĘGOSŁUP – PRZECIĄŻAMY GO
PRZYJMUJĄC WADLIWĄ POSTAWĘ, ŚPIĄC
W NIEWYGODNYM ŁÓŻKU LUB WYKONUJĄC
NIEPRAWIDŁOWO CODZIENNE CZYNNOŚCI.
cena 25,00 zł, Nr kat. 017
Bóle kręgosłupa
Skala tego schorzenia oraz fakt, że
dotyka ono często ludzi młodych
sprawia, iż jest to bardzo poważny
problem społeczny. Dlatego koniecznością staje się zapobieganie
bólom pleców poprzez promowanie wiedzy o zdrowym kręgosłupie
i właściwym leczeniu dolegliwości
bólowych. Oczekiwania te spełnia poradnik pt. „Bóle kręgosłupa”
po redakcją Jerzego Kiwierskiego
i Romana Fiutko, będący w ofercie Księgarni Wysyłkowej Dbam
o Zdrowie.
Autorzy kierują swoją książkę nie
tyko do osób dorosłych, ale i do
młodzieży, lekarzy, nauczycieli i rodziców. Poradnik rozpoczynają informacje o budowie i czynności kręgosłupa, konieczne do zrozumienia,
jak dochodzi do zmian chorobowych w krążkach międzykręgowych
oraz innych strukturach kręgosłupa
i bólu. Autorzy podkreślają niekorzystny wpływ na kręgosłup siedzącego trybu życia, pracy wymagającej
wymuszonej pozycji ciała, nadwagi
i otyłości. Z poradnika dowiemy
72
się o diagnostyce bólów kręgosłupa
i zespołach klinicznych wywołujących ból kręgosłupa. Dużo miejsca
poświęcono profilaktyce - najważniejszy dla kręgosłupa jest regularny, rekreacyjny ruch i ćwiczenia
fizyczne, dzięki którym stajemy
się bardziej świadomi swego ciała
i wzmacniamy mięśnie. Gwarantuje to swobodę ruchową i zapobiega
nadmiernym napięciom np. mięśni
karku, grzbietu czy krzyża objawiających się jako bóle. Im wcześniej
zaczniemy się ruszać i im wcześniej
wdrożymy do rekreacji ruchowej
dzieci, tym większa szansa, że będziemy ją kontynuować do późnego wieku. W poradniku zawartych
jest także wiele praktycznych rad
jak unikać chorób kręgosłupa i dolegliwości bólowych. Dotyczą one
właściwych pozycji, które nie przeciążają niepotrzebnie kręgosłupa
podczas m.in. siedzenia, stania,
prasowania, sprzątania, mycia,
podnoszenia przedmiotów z podłoża, a także spania.
Ponieważ wiele osób cierpi na ból
pleców, autorzy omawiają współczesne metody leczenia tych dolegliwości. Dużo miejsca poświęcone
jest rehabilitacji, która ma wzmocnić gorset mięśniowy kręgosłupa
i odciążać kręgi, a także łagodzić lub
wręcz znosić uczucie bólu. Poruszają też wstydliwy do tej pory temat seksualności, która może ulegać
zaburzeniu w przebiegu chorób lub
urazów kręgosłupa. Dzięki rozwijającej się dynamicznie rehabilitacji
seksualnej możliwa jest skuteczna
pomoc i w tym jakże intymnym zakresie. Kończąc lekturę poradnika
dowiadujemy się o psychospołecznych konsekwencjach bólów kręgosłupa, na które składają się m.in.:
absencja chorobowa, niezdolność
do pracy, inwalidztwo, pogorszenie
sytuacji materialnej, dyskomfort
psychiczny, stany depresyjne.
Podsumowując „Bóle kręgosłupa”
są idealnym źródłem wiedzy dla
wszystkich, którzy chcą zadbać
o swój kręgosłup niezależnie od
tego czy mieli do czynienia już
z bólem pleców czy jeszcze nie.
WIEDZA TO NAJWIĘKSZA BROŃ W WALCE Z KAŻDĄ CHOROBĄ!
Wiedza przedstawiona jest prosto
i przystępnie, liczne rysunki dodatkowo ułatwiają zrozumienie treści.
Wiele z tych rysunków przedstawia
ćwiczenia, których regularne wykonywanie wzmocni kręgosłup i które
są możliwe do wykonywania w warunkach domowych. Konieczna jest
tylko motywacja do podjęcia regularnego treningu fizycznego, do której niech skłoni cytat z poradnika, że
„ruch może zastąpić każdy lek, ale
żaden lek nie zastąpi ruchu”.
DRODZY CZYTELNICY!
Wiedząc, że łatwiej zapobiegać niż leczyć, systematycznie wprowadzamy
do naszej oferty nowe tytuły, które cieszą się Państwa zainteresowaniem i uznaniem. W tym numerze również zapraszamy do zapoznania się z ofertą nowości
Księgarni Wysyłkowej programu Apteki Dbam o Zdrowie oraz zachęcamy do
zakupu interesujących Państwa tytułów. Pełna oferta księgarni znajduje się na
stronie www.dbamozdrowie.pl. Jednocześnie przypominamy, że nasza oferta
skierowana jest wyłącznie do Uczestników programu Apteki Dbam o Zdrowie.
Zamówienia można składać na stronie internetowej www.dbamozdrowie.pl lub
wypełniając formularz zamówienia umieszczony na stronach gazetki i wysyłając na adres księgarni. Prosimy również o wskazanie ilości zamawianych książek i złożenie podpisu na formularzu. Złożenie zamówienia na książki z określonej oferty nie obliguje do zamawiania książek w kolejnych wydaniach.
Książki wysyłamy do Państwa za pośrednictwem Poczty Polskiej, zgodnie
z obowiązującym cennikiem.
Życzymy miłej lektury i dużo zdrowia
Zespół księgarni Apteki Dbam o Zdrowie
Choroby żołądka
i dwunastnicy
Mirosław Jarosz (red.),
Jan Dzieniszewski (red.)
Rodzice offline? Jak nawiązać
kontakt ze skomputeryzowanym dzieckiem
Florian Huber,
Christoph Neuschaffer
W poradniku Czytelnik znajdzie
rady, jak postępować oraz co
jeść, a jakich potraw unikać, by
złagodzić dolegliwości towarzyszące omawianym chorobom.
Książka zawiera porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie;
mogą z niej korzystać zarówno NOWOŚĆ!!!
pacjenci, jak i lekarze podstawowej opieki zdrowotnej.
NOWOŚĆ!!!
Format: 145 x 205 mm, 132 Kuchnia dla zapracowanych.
Nie trać czasu w kuchni, strać
strony, oprawa broszurowa,
Chiński masaż i akupresura cena 17,00 zł Nr. kat. 074
zbędne kilogramy!
Kuan Hin
Denise Hamilton, Chantal Jakel
Miliony ludzi Państwa Środka
ufa kilkutysiącletniej chińskiej
metodzie leczenia. W książce
tej dr Kuan Hin prezentuje swój
osobisty i aktualny wariant. Po
długiej i intensywnej współpracy z dziennikarką Brigidą Zaugg powstała ta praca, zawierająca cały skarb chińskiej sztuki
leczenia. Napisana jest w formie
umożliwiającej przyswojenie
wiadomości przez zachodniego
czytelnika.
Format: 145 x 205 mm, 216
stron, oprawa broszurowa,
cena 22,00 zł Nr. kat. 073
NOWOŚĆ!!!
Książka zawiera wiele cennych
informacji dla osób, które mają
mało czasu na przygotowanie
posiłków. W poradniku Czytelnik znajdzie m.in. 4-tygodniowe
menu wg norm kanadyjskich
i amerykańskich, przepisy na
szybkie potrawy o małej zawartości tłuszczu, listę zakupów na
cały tydzień, wartość odżywczą
produktów w tabelach, plan gry
- jak krok po kroku przygotować
posiłki i wiele innych zagadnień.
Format: 205 x 255 mm, 184
cena 19,00 zł
Nr. kat. 075
www.dbamozdrowie.pl
To dziwne - książka o komputerach dla rodziców!!! Nie jest
to jednak instrukcja obsługi,
raczej poradnik - ABC komputera w pigułce dla zupełnie niezorientowanych dorosłych. Jeśli Twoje dziecko spędza przed
komputerem całe godziny, nie
je, jest wymęczone i blade to
nie zamartwiaj się, tylko kup tę
książkę!
Format: 145 x 205 mm, 156
cena 27,00 zł
Nr. kat. 076
NOWOŚĆ!!!
73
74
Rak jelita grubego
Mark Bennet Pochapin M.D.
Migrena
Joan Raymond
Odpowiada m.in. na pytania
dotyczące zapobiegania chorobie, badań przesiewowych,
rozpoznawania i sposobów
leczenia.
Format: 14 x 21 cm, 352 strony, oprawa broszurowa
Dzięki książce dowiemy się
m.in. jak rozpoznawać objawy migreny, jak sporządzić
kalendarz bólów głowy, jak
uzyskać prawidłowe rozpoznanie oraz jak nauczyć się
(a także swoich bliskich) radzić sobie z migreną.
Format: 14 x 21 cm, 240 stron,
oprawa broszurowa
Sen
J. Paul Caldwell
Cukrzyca
Paul Heltzel
Autor wyjaśnia co służy a co
szkodzi nocnemu odpoczynkowi, wymienia zaburzenia
snu i radzi jak postępować
by nie mieć kłopotów z zaśnięciem i utrzymaniem snu.
Format: 14 x 21 cm, oprawa
broszurowa
cena 29,00 zł Nr. kat.052
Mnóstwo praktycznych wiadomości o objawach, terapii,
lekach, odżywianiu i leczeniu
uzupełniającym.
Format: 14 x 21 cm, 264 strony, oprawa broszurowa
Dbam
o zdrowie!
Pełna oferta księgarni na stronie www.dbamozdrowie.pl
Astma i alergia.
Postępowanie z dziećmi.
Allen J. Dozor, Kate Kelly
Zapalenie stawów
John Marcus Thompson
Aktualne informacje na temat
przyczyn, rozpoznawania
i różnych metod leczenia zapalenia stawów oraz nowe
kierunki terapii immunologicznej.
oprawa broszurowa
Książka pomoże rodzicom zrozumieć sytuację chorego dziecka. Autorzy opisują program
przez siebie stworzony, który
ma umożliwić dziecku i jego
rodzicom prowadzenie pełnego i aktywnego życia. Pokazuje
jak skutecznie postępować.
oprawa broszurowa
Leczenie lęków i depresji
Daniel G. Amen i Lisa C. Routh
Autorzy przedstawiają siedem rodzajów lęków i depresji, wyjaśniają ich źródła
i prezentują metody leczenia. Czytelnicy znajdą też
w tej książce historie wyleczonych oraz kwestionariusz
pozwalający
rozpoznać
ewentualne schorzenie.
Format: 13,9 x 20 cm, 456
stron, oprawa
broszurowa
infolinia:
0-800
APTEKI [278-354]
Choroby serca
Rob Myers
Najczęstsze choroby serca i ich
objawy, rodzaje badań i metody leczenia, czynniki ryzyka
i niebezpieczeństwa związane
z hormonalną terapią zastępczą, wpływ diety i aktywności
seksualnej na pracę serca oraz
wiele innych zagadnień.
Format: 14 x 21 cm, 224 strony,
oprawa broszurowa
www.dbamozdrowie.pl
75
Terapia stóp
49
99
11
Cena dotyczy kremu
8
Cena dotyczy płynu
DR STOPA - intensywnie
nawilżający krem do stóp
Op. 100 ml
Nawilża skórę – przeznaczony do skóry bardzo suchej, z objawami nadmiernego
złuszczania, rogowacenia i pękania naskórka. Wyraźnie zmiękcza i wygładza
stwardniały naskórek, zmniejsza pierzchnięcie. Świetny również na szorstkie
łokcie i kolana.
DR STOPA - płyn zmiękczający
naskórek, odciski, zrogowacenia
Op. 50 ml
Przeznaczony do pielęgnacji suchej skóry stóp, podatnej na nadmierne rogowacenie,
zwłaszcza na piętach i śródstopiu. Polecany do miejscowego stosowania na odciski
i nagniotki w celu zmiękczenia i łatwiejszego usunięcia zgrubiałego naskórka.
FLOSLEK
Seria do skóry z problemami naczyniowymi
10
49
ROZJAŚNIAJĄCY KREM POD OCZY
Op. 20 ml
Zmniejsza cienie i „worki” pod oczami. Nieperfumowany, o lekkiej konsystencji, przeznaczony
do pielęgnacji bardzo delikatnej i szybko przesuszającej się skóry wokół oczu.
• poprawia mikrokrążenie
• działa przeciwobrzękowo
• wyraźnie zmniejsza cienie i „worki” pod oczami oraz widoczność drobnych
zmarszczek zarówno mimicznych jak i statycznych tzw. „kurzych łapek”
• zwiększa odporność skóry na zmęczenie
• sprawia, ze kontur oka jest bardziej wyraźny
76
FLOSLEK
Dieta łatwo strawna
Anna Szczepańska
Prawidłowy, dobrze skomponowany jadłospis, pozwoli
uniknąć wielu chorób, takich
jak choroby układu krążenia,
cukrzyca, udary mózgu, nowotwory. Poradnik zawiera
przepisy diety łatwo strawnej, uwzględniające zarówno
odpowiedni dobór produktów, jak i ich przygotowanie.
100 roślin w Twojej kuchni. Format: 205 x 145 mm, 282
strony, oprawa broszurowa
Wykorzystaj moc natury!
Maria Szustakowska
–Chojnacka
Książka zawiera informacje
o 100 popularnych roślinach,
które mają zastosowanie
w kuchni, ich właściwościach
odżywczych i prozdrowotnych, a także praktyczne porady i przepisy kulinarne.
Format: B5, oprawa twarda
Diety
kuracje
głodówkowe
Kuracje sokami. Zdrowie i szczupła sylwetka
Margot Hellmiss
Margot Hellmiss dokładnie opisuje podstawowe kuracje sokami: jednodniową i jednotygodniową. Czytelnik znajdzie szczegółowe omówienie różnych gatunków owoców, warzyw i roślin
leczniczych, starannie dobranych przez Autorkę i polecanych
jako wartościowe produkty do sporządzania soków. Mocno
podkreślone jest znaczenie głodówki sokami, uzgodnionej
uprzednio z lekarzem, jako terapii wspomagającej w różnych
chorobach, np. w miażdżycy, naciśnieniu tętniczym, hipercholesterolemii, nieżycie oskrzeli, reumatyzmie, nerwicach, stanach zapalnych pęcherza moczowego, nerek, jajników.
Format: 175 x 200 mm, oprawa broszurowa.
cena 19,00 zł
Nr. kat. 066
i odzywianie
Dieta bezglutenowa
i bezmleczna dla dzieci
i dorosłych
Jolanta Rujner,
Barbara A. Cichańska
Kalorie na wodzy
Ingeborg Wipler
Alergie pokarmowe. Porady lekarzy i dietetyków
Mirosław Jarosz (red.),
Jan Dzieniszewski (red.)
Alergia pokarmowa w najcięższej formie powoduje zapaść naczyniową połączoną
z gwałtownym spadkiem ciśnienia. Autorzy sugerują co
jeść, a czego unikać - aby nie
dopuścić do takich sytuacji.
Z książki mogą korzystać zarówno pacjenci, jak i lekarze
alergolodzy.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 164
Zapoznaje
czytelników
z istotą choroby, jej przyczynami oraz możliwościami leczenia dietetycznego i rokowaniem. Przedstawia także
sprawdzone przepisy kulinarne.
Format: 145 x 205 mm,
112 stron, oprawa broszurowa
W ponad 100 zestawach obiadów i kolacji oraz 20 śniadań
obliczono wartość energetyczną 1000 kcal, 1300 kcal dla
dziennych racji pokarmowych, w zależności od wskazań. Zawarte w tej książce
propozycje mogą być pomocne w takim doborze potraw,
aby jadłospis był akceptowany przez całą rodzinę.
Format: 145 x 205 mm, oprawa broszurowa,
164APTEKI
strony [278-354]
infolinia:
0-800
Żywienie w chorobach serca
Zofia Wieczorek-Chełmińska
Każdy moment jest dobry,
aby podjąć decyzję, że chcemy żyć zdrowiej, a więc dłużej! A na to jest jedna rada:
zmienić radykalnie sposób
żywienia. Po prostu trzeba
jeść inaczej.
Format: 205 x 145 mm, 224
www.dbamozdrowie.pl
77
Otyłość.
Zapobieganie i leczenie
Mirosław Jarosz ,
Longina Kłosiewicz-Latoszek
Dziecko nadpobudliwe.
Jak zrozumieć objawy
i znaleźć odpowiednie
rozwiązania
Cordula Neuhaus
Publikacja przeznaczona głównie dla rodziców, lecz zainteresuje również psychologów, pedagogów, studentów pedagogiki
specjalnej i psychologii.
Format: 145 x 205 mm, oprawa broszurowa, 164 strony,
Nr. kat. 064
Zdobądź +10
30
2700
dodatkowych punktów!
24
KUPUJĄC KSIĄŻKĘ MIESIĄCA ZYSKUJESZ 10
DODATKOWYCH PUNKTÓW
W PROGRAMIE DBAM O ZDROWIE!
Punkty będą dodane do twojej karty
w momencie realizacji zamówienia.*
*Uwaga! W przypadku zwrotu książki punkty będą automatycznie odejmowane.
W naszym poradniku Czytelnik znajdzie rady dotyczące
zdrowego trybu życia i leczenia dietą. Autorzy omawiają
również leczenie farmakologiczne i chirurgiczne oraz zalety i wady stosowania różnych diet i leków.
Format: 145 x 205 mm, 140
Medycyna naturalna
pod red. Kazimierza Janickiego
i Wojciecha Rewerskiego
Wielka księga medycyny naturalnej odkrywa przed czytelnikiem sekrety dawnych
zielarzy.
Format: 16,5 x 23,5 cm,
664 strony, oprawa twarda,
cena 70,00 zł
Nr. kat. 010
Szczególnie
polecamy!
Ćwiczenia lecznicze
w chorobach reumatycznych
Adam Rosławski
Zaburzenia lipidowe
Barbara Cybulska ,
Longina Kłosiewicz-Latoszek,
Aleksandra Cichocka
Poradnik dla pacjentów cierpiących na chorobę reumatyczną, mających problem
z samodzielnością. Znajdują
się tu zwięzłe opisy ćwiczeń,
zilustrowane
prostymi
i przejrzystymi rysunkami;
88 stron, oprawa broszurowa,
Chrapanie
Małgorzata M. Tafil-Klawe,
Jacek J. Klawe
Osobom mającym kłopoty
z chrapaniem autorzy udzielają praktycznych wskazówek,
które pozwolą wyeliminować
lub ograniczyć tę przykrą dolegliwość.
oprawa
78 miękka,
cena 15,00 zł
Nr kat. 043
Właściwe odżywianie i zdrowy tryb życia mogą w wielu
przypadkach zminimalizować
ryzyko wystąpienia groźnych
chorób układu krążenia,
prowadzących m.in. do zawału serca lub udaru mózgu.
oprawa broszurowa,
cena 19,00 zł, Nr kat. 039
Kobieta po czterdziestce.
Obawy i nadzieje
Lila Nachtigall, Robert D. Nachtigall, Joan Rattner Heilman
Jak długo Twoja gospodarka
hormonalna jest prawidłowa, tak długo „kwitniesz”.
Większości chorób, które
mogą nękać kobietę w tym
wieku, można zapobiec.
Wciąż możesz - i powinnaś
- być atrakcyjna. Format:
145 x 205 mm, 372 strony,
oprawa broszurowa
Rwa kulszowa
Chet Cunningham
Autor bardzo wnikliwie omawia zarówno rwę kulszową, jak
i inne zespoły bólowe kręgosłupa. Z naszego poradnika Czytelnicy dowiedzą się m.in.: jakie
sposoby leczenia proponuje nowoczesna medycyna, czy alternatywne metody leczenia są
równie skuteczne i którą z nich
wybrać w konkretnej sytuacji.
Format: 145 x 200 mm, 184
cena 27,00 zł
Nr. kat. 070
Twoja prostata
Chet Cunningham
Sposoby leczenia chorób gruczołu krokowego oraz najnowsze techniki nieoperacyjnego leczenia gruczolaka
stercza.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 128
Kobieta
i męzczyzna
W zdrowym ciele
zdrowy duch!
Ruch przedłuża
młodość
Adam Rosławski
Autor radzi jak zachować sprawność i cieszyć
się życiem. Propozycje
ćwiczeń dostosowane
są do możliwości osób
starszych, cierpiących
i przewlekle chorych.
Gimnastyka,
spacery
sprawią, że poprawi się
nie tylko kondycja fizyczna i samopoczucie,
ale zwiększy się również samodzielność.
56 stron, oprawa
broszurowa,
cena 15,00 zł
Nr. kat. 046
Udar mózgu
Krystyna Rożnowska
Poradnik zawałowca
Peter Mathes
W poradniku w przystępny
sposób przedstawiono, jak
oszacować ryzyko zawału serca, jak zmniejszyć zagrożenie,
jak wcześnie rozpoznać chorobę, a wreszcie - jak wrócić
do zdrowia fizycznego i psychicznego, jeśli do zawału już
doszło.
Format: 145 x 205 mm, oprawa broszurowa
cena 33,00 zł
Nr. kat.055
Miażdżyca i inne choroby
tętnic obwodowych
Wojciech Noszczyk
Poradnik jest źródłem cennych informacji dla tych,
którzy mają już problemy
z tętnicami, a także dla
wszystkich, którzy chcą
uniknąć takich problemów.
Przekonuje do zdrowego trybu życia;
Format: 145 x 205 mm, 156
stron, oprawa
broszurowa,
infolinia:
0-800
APTEKI [278-354]
Książka w przystępny sposób omawia, jak zmniejszyć
zagrożenie udarem, jak rozpoznać zwiastuny choroby,
a wreszcie - jak za pomocą
rehabilitacji
wrócić
do
sprawności, jeśli do udaru
już doszło.
oprawa miękka
Hemoroidy
Grzegorz Krasowski,
Marek Kruk
Książka nie tylko wyjaśnia,
jakie są przyczyny choroby
hemoroidalnej, lecz i w sposób fachowy, choć bardzo
przystępny, omawia objawy,
profilaktykę, sposoby leczenia zachowawczego i chirurgicznego, a także ewentualne
komplikacje.
oprawa broszurowa,
www.dbamozdrowie.pl
cena 14,00 zł
Nr kat. 041
79
80
Żel pielęgnacyjno-łagodzący
14
THERMI DO KAŻDEJ
DOMOWEJ APTECZKI
99
THERMI®
Op. 75 ml
Żel THERMI to innowacyjny produkt oparty na chlorku 1-metylonikotynamidu –
metabolicie witaminy PP (B3). Związek ten wykazuje działanie przeciwzapalne
i stymuluje gojenie. Skuteczność żelu THERMI w łagodzeniu skutków oparzeń
termicznych powierzchownych oraz słonecznych została oceniona w badaniach
klinicznych na blisko 100%.
Wskazania:
• żel odpowiednio pielęgnuje skórę podrażnioną oparzeniami termicznymi
powierzchownymi i słonecznymi oraz odmrożeniami,
• zapobiega powstawaniu odleżyn,
• działa łagodząco w skaleczeniach, otarciach i stanach zapalnych skóry
różnego pochodzenia.
Skład: 1g żelu zawiera 2,5mg chlorku 1-metylonikotynamidu.
Działania niepożądane: żel THERMI jako produkt oparty na substancji czynnej
pochodzenia witaminowego nie jest toksyczny i nie powoduje podrażnień skóry.
PHARMENA
Ulga bez recepty
38
99
COLON C
Op. 180 g
• reguluje pracę jelit
• zapobiega zaparciom
• dostarcza błonnika i przyjaznych bakterii
Wskazania:
Colon C sporządzony jest z naturalnych składników, ułatwiających perystaltykę jelit. Codzienna
dawka Colon C zapewnia odpowiednią ilość błonnika i dostarcza jelitom przyjaznych bakterii.
Ponieważ Colon C nie jest wchłaniany przez organizm, można go stosować codziennie. Zaleca się
stosować Colon C 25–30 minut przed posiłkiem. Należy wypijać dziennie co najmniej 250 ml
wody lub soku owocowego na każde spożyte 5 g (czubatą łyżeczkę) Colon C. Colon C nie zawiera
glutenu, pszenicy, mleka. Produkt może być spożywany przez wegan. Colon C jest laureatem
Nagrody Zaufania Złoty OTIS 2007.
Skład:
Łupiny nasion babki płesznik (Plantago psyllium), fruktooligosacharydy, Lactobacillus acidophilus,
Lactobacillus bifidus.
W TWOJEJ www.dbamozdrowie.pl
APTECE CENY MOGĄ BYĆ JESZCZE NIŻSZE
A-Z MEDICA
81
Kobieta
i męzczyzna
Celiakia
Mirosław Jarosz,
Jan Dzieniszewski
Po odjęciu piersi
Krystyna Aleksandra Mika
Jak żyć ze stymulatorem
lub defibrylatorem serca
Franciszek Walczak,
Roman Kępski
W
naszym
poradniku
Czytelnik znajdzie rady, jakie produkty spożywcze nie
zawierają glutenu, jak komponować dietę bezglutenową, aby zapewnić organizmowi niezbędne składniki
odżywcze.
oprawa miękka
Kiedy należy wszczepić stymulator lub defibrylator? Jak żyć
z tymi urządzeniami? Które leki
mogą wpływać na czynność stymulatora? Na te i wiele innych
pytań odpowiadają prof. dr hab.
med. Franciszek Walczak
i dr inż. Roman Kępski.
Format: 145 x 200 mm, 156
cena 27,00 zł
Nr. kat. 072
Medycyna chińska
Duo Gao (red.)
Odjęcie piersi jest ciężkim
przeżyciem dla każdej kobiety, ale może być ceną jaką
trzeba zapłacić, aby żyć.
Nasz poradnik pomoże tym
kobietom, które po zauważeniu zmian w piersiach natychmiast udadzą się do lekarza, aby ratować to, co
najdroższe - życie...
Format: 145 x 205 mm, 152
Jest to bogato ilustrowany
przewodnik po 4 głównych
dziedzinach chińskiej medycyny: akupunkturze, leczeniu dotykiem, uzdrawiającej
żywności i ziołolecznictwie,
przygotowany przez zespół
lekarzy pod redakcją doktora
Duo Gao.
Format: 194 x 260 mm, 212
stron, oprawa broszurowa
FORMULARZ ZAMÓWIENIA KSIĄŻKI
Formularz bez numeru karty pacjenta jest nieważny
Numer Karty Pacjenta
Imię
Opłata przerzucona
na adresata. Umowa
z OR CUP Łódź
z dnia 26.07.2005
nr 00893/A/HH-Ł/2005
Tel. Kontaktowy
Nazwisko
Ulica
Nr. Domu
Kod Pocztowy
Miasto
ZAMAWIAM
Nr. Mieszkania
Uwaga! Koszt wysyłki zgodny z cennikiem Poczty Polskiej
Nr Katalogowy
Tytuł
Cena
Ilość
KSIĘGARNIA
WYSYŁKOWA
PROGRAMU
DBAM O ZDROWIE
Jeżeli masz wątpliwości - zadzwoń pod bezpłatny numer infolinii 0 800 278 354
UL. ZBĄSZYŃSKA 3
Upoważniam firmę PGF S.A. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. PGF S.A. zapewnia, że dane osobowe
pacjentów będą wyłącznie wykorzystywane do działań marketingowych realizowanych dla potrzeb pacjentów korzystających
z programu Dbam o Zdrowie. Informujemy, że zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych, mają Państwo prawo do
wglądu do swoich danych i ich poprawienia.
91-342 ŁÓDŹ
DATA
82
PODPIS ZAMAWIAJĄCEGO
Oferta dla uczestników programu DBAM O ZDROWIE
www.dbamozdrowie.pl
83
Narkomania. Podręcznik
dla nauczycieli,
wychowawców i rodziców
Zygfryd Juczyński
Książka traktuje problemy
narkomanii w sposób całościowy, biorąc pod uwagę
złożone relacje zachodzące
między jej uwarunkowaniami psychologicznymi, społeczno-kulturowymi i medycznymi.
oprawa broszurowa
Wady postawy i stóp u dzieci
Maria Borkowska, Izabela Gelleta-Mac
Nasz poradnik przeznaczony jest dla rodziców, którzy chcą prawidłowo dbać o poprawny rozwój swoich dzieci. Zawiera informacje o budowie i funkcjonowaniu narządu ruchu w warunkach
prawidłowych oraz najczęściej występujących jego schorzeniach.
Przedstawione zestawy ćwiczeń, przystosowanych do wykonywania w domu, sprawiają, że książka może być pomocna również
w rehabilitacji.
Format: 145 x 205 mm, 112 stron, oprawa broszurowa,
cena 19,00 zł
Nr. kat. 073
Dysleksja
Wojciech Brejnak
O dysleksji wiemy wprawdzie
coraz więcej, jednak wielu rodziców, a nawet nauczycieli,
nie zdaje sobie sprawy z tego,
że nierozpoznanie ryzyka tej
dysfunkcji, i to już w „zerówce”, może mieć w przyszłości
poważne konsekwencje.
oprawa broszurowa
W trosce
o dzieci!
Chcę karmić piersią
Grażyna Rybak
Czytelniczki znajdą w nim
teoretyczne i praktyczne informacje na temat karmienia
piersią, a także odpowiedzi
na najczęściej zadawane pytania, m.in. co robić, gdy karmienie boli? czy moje dziecko się najada? co robić gdy
brakuje pokarmu?...
Format:145 x 205 mm, oprawa broszurowa
Dziecko
Rozwój w pierwszym roku
życia tydzień po tygodniu
Penny Warner
Autorka szczegółowo omawia rozwój fizyczny, umysłowy i psychiczny dziecka kolejno w każdym z 52 tygodni
życia.
Format: 16,5 x 23,5 cm, 220
84
Naucz małe dziecko
myśleć i czuć
Katarzyna Rojkowska
Jak odkrywać i rozwijać
uzdolnienia u dziecka
Christoph Perleth, Tanja
Schatz, Martina Gast-Gamp
Dzięki wykorzystaniu rad
zawartych w książce przekonacie się, że może być ono
przyjemne i dla Was i dla
Waszych dzieci, a wspólne
zabawy umocnią więzy między Wami.
Format: 145 x 205 mm, wydanie I, 180 stron, oprawa
broszurowa
Nowatorska książka na rynku
polskim, ukazująca jak w formie zabawy można rozwijać
inteligencję u małych dzieci.
Konkretne metody dotyczące
matematyki, czytania, muzyki
i rozwoju emocjonalnego i ruchowego.
oprawa broszurowa
www.dbamozdrowie.pl
3
4

Niebezpieczny

Transkrypt

Podobne dokumenty

Narkotyki coraz poważniejszy problem

mag listopad-grudzien2-druk.indd

przesilenie wiosenne