wyświetl artykuł

Dokument przyjęty podczas 351 zebrania plenarnego
Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie w dniu
8 marca 2010r.
Do kogo jest kierowana Podstawa
Programowa?
*do twórców programów i podręczników
katechetycznych;
• do katechetów;
• jest przewodnikiem do korelacji religii z
innymi przedmiotami
Kościół świadomy swego posłannictwa głoszenia
wszystkim ludziom Dobrej Nowiny o zbawieniu,
stara się to zadanie wypełnić wszystkimi
dostępnymi mu sposobami, w tym również przez
KATECHEZĘ , której zadaniem jest
doprowadzenie człowieka nie tylko do spotkania z
Jezusem, ale do zjednoczenia, a nawet głębokiej z
Nim zażyłości.
Kościół w Polsce wypełnia na różne
sposoby i w różnych miejscach zadanie
głoszenia Dobrej Nowiny. Ma ono miejsce
w:
* w rodzinie;
* w parafii;
* w szkole.
Dla szkolnego nauczania religii
charakterystycznym zjawiskiem jest to,
że uczestniczący w lekcjach uczniowie
prezentują dość zróżnicowany poziom
zainteresowania Ewangelią, a w
konsekwencji poziom życia religijnego.
Jaki jest cel Podstawy Programowej?
Celem jest stworzenie ram, które umożliwiłyby
głoszenie
Ewangelii
z uwzględnieniem
różnorodności
potrzeb
ewangelizacyjnych
środowisk, w których wychowują się dzieci i
ludzie młodzi przy jednoczesnym zachowaniu
pewnej jednolitości katechetycznej na terenie
całego kraju.
Warte podkreślenia jest założenie dokumentu,
polegające na zapewnieniu integralności treści
religijnych na dwóch poziomach: najpierw w szkole
podstawowej, a następnie na III i IV etapie
edukacyjnym. Zatem zadaniem programów jest
skonkretyzowanie założeń przyjętych w PP.
Chodzi o to, aby Katecheza:
* wprowadzała w życie religijne (przedszkole);
* kierowała inicjacją w sakramenty pokuty i
pojednania oraz Eucharystii (I –III szkoły
podstawowej);
* pogłębiała przylgnięcie do Chrystusa przez proces
mistagogii (kl. IV – VI szkoły podstawowej;
* prowadziła do rozumnego wyznawania wiary i je
wspierała (gimnazjum);
* umożliwiała dawanie świadectwa życia
chrześcijańskiego (szkoły ponadgimnazjalne).
Podstawa Programowa katechezy Kościoła
Katolickiego odnosi się do poszczególnych
etapów edukacji szkolnej i zawiera:
* charakterystykę psychologiczną dzieci i młodzieży na
danym etapie edukacji;
* podstawę programową nauczania religii (w
przedszkolu lub szkole), obejmującą cele katechetyczne –
wymagania ogólne, zadania nauczyciela religii, treści –
wymagania szczegółowe, zalecane warunki i sposób realizacji;
* wykaz treści- wymagań szczegółowych innych
przedmiotów szkolnych, służących korelacji nauczania religii z
edukacją szkolną;
* propozycje współpracy środowisk katechetycznych
(rodziny i parafii).
I. Wprowadzenie w życie religijne
– przedszkole.
Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od 3 do 6 roku
życia. W tym okresie dzieci podlegają intensywnym
procesom rozwojowym, zarówno pod względem
rozwoju fizycznego, psychicznego, emocjonalnego,
społeczno-moralnego, jak i religijnego.
Zmiany w zakresie rozwoju fizycznego,
a szczególnie doskonalenie układu
nerwowego, tworzą podstawy do szybkiego
i intensywnego rozwoju intelektualnego.
Następuje też rozwój emocjonalny. który
umożliwia dzieciom w wieku przedszkolnym
budowanie coraz lepszych relacji z
rówieśnikami i dorosłymi.
W tym okresie dziecko próbuje upodobnić się do
środowiska, w którym żyje. Poprzez
identyfikację i naśladownictwo poznaje swoje
otoczenie, odkrywa normy w nim obowiązujące
oraz stara się je stopniowo respektować za
własne. Podobnie też w życiu religijnym:
posiadając zdolność do naśladownictwa dziecko
stara się uczestniczyć – choć jeszcze
bezkrytycznie – w życiu religijnym
znaczących dla niego osób.
Jest to tzw. proces socjalizacji religijnej, która
u dziecka wiąże sie z obrazem religijności
dorosłych: rodziców, opiekunów, dziadków,
wychowawców czy katechetów. Nie jest to
jednak autentyczna religijność dziecka, dlatego
konieczne jest towarzyszenie mu w rozwoju
wiary.
W całym procesie wychowania
inspirowanego wiarą, należy
wskazać dziecku na Boga
Obecnego, Bliskiego, troszczącego
się o człowieka, pełnego miłości do
ludzi.
W inicjowanych procesach
wychowania w duchu wiary
trzeba pomóc małemu dziecku, by
umiało spotkać Boga w konkretnych
wydarzeniach życia i ludziach ze swego
otoczenia, a następnie
wyraziło to doświadczenie
przed Bogiem w modlitwie.
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
1. Codzienne doświadczenia i ich
interpretacja w świetle wiary;
2. Zainteresowanie tematyką religijną;
3. Kontakt z Bogiem w modlitwie i liturgii;
4. Postawa społeczno – moralna.
Współpraca środowisk wychowawczych:
•RODZINA – spotkania rodziców dzieci pokomunijnych
winny mieć charakter mistagogiczny, prowadzący do
aktywnego i pełnego zaangażowania w Eucharystię;
* tematyka spotkań powinna być wzbogacona o kwestie
związane z ich wychowaniem;
* PARAFIA – trzeba dążyć do tego, aby szkolne
lekcje religii prowadziły do czynnego udziału dzieci w liturgii
i systematycznego korzystania z sakramentów św, zwłaszcza
regularnej spowiedzi i częstej Komunii św.
Współpraca środowisk wychowawczych
powinna odbywać sie na dwóch terenach:
* RODZINY - współpraca z rodzicami winna zmierzać do
uświadamiania im, że dziecko identyfikuje się z ich postawami
religijnymi i naśladuje je;
* PARAFII – przeżywanie roku liturgicznego w rodzinie i
przedszkolu ma prowadzić do spotkania z Chrystusem we Mszy św.;
wymaga to organizacji Mszy św. i nabożeństw dla rodzin; w wieku
przedszkolnym trzeba, aby dzieci z innymi wierzącymi oddawały cześć
Bogu, aby wielbiły GO i dziękowały MU.
II. Katecheza inicjacji w Sakramenty Pokuty i
Pojednania oraz Eucharystii – I etap edukacyjny: klasy
I – III szkoły podstawowej.
Na tym etapie rozwoju dziecko przechodzi od
aktywności zabawowej do uczenia się. Dzieci lubią
prace, które wymagają od nich aktywności. Zmianie
ulega też charakter uczenia się. Dają się również
zauważyć zmiany w religijności dziecka; religijność
łączy się bardzo ściśle z autorytetem.
Bardzo ważną rolę odgrywa tutaj właściwe
przygotowanie i przeżycie Sakramentu Pokuty i
Pojednania oraz Eucharystii; duże znaczenie w
kształtowaniu postawy religijnej ma tutaj budowanie
zaufania i poczucia bezpieczeństwa w relacjach
międzyludzkich, ponieważ dziecko te swoje
doświadczenia przeniesie do samego Boga.
Cele katechetyczne - wymagania ogólne:
1. Interpretacja życia w świetle wiary;
2. Wprowadzenie w rozumienie
Sakramentów
Eucharystii oraz Pokuty i Pojednania;
3. Kontakt z Bogiem w liturgii modlitwie;
4. Postawa moralna.
Współpraca środowisk wychowawczych:
* RODZINA – bardzo ważna jest
systematyczna
współpraca katechety z rodzicami: poprzez spotkania
katechetyczne należy dążyć do stworzenia katechezy
rodzinnej, bez której trudno mówić o pełnym przygotowaniu
do życia chrześcijańskiego;
* PARAFIA – gdzie powinno dokonać się bezpośrednie
wprowadzenie w misterium Sakramentów.
Katecheza Mistagogiczna – II etap
edukacyjny – klasy IV – VI szkoły podstawowej.
W tym wieku zaznacza się intensywny rozwój
umysłowy, emocjonalny i wolitywny. Dzieci
posługują się pamięcią logiczną, zrywając z czysto
mechanicznymi sposobami zapamiętywania;
centralne miejsce zaczynają odgrywać
procesy umysłowe.
Następuje też rozluźnianie się więzów rodzinnych i
zwiększanie się kontaktów poza domem. Autorytety
nie mają już takiego znaczenia jak wcześniej, a dużą
rolę zaczynają odgrywać grupy rówieśnicze. Jest to też
początek okresu stwarzającego zagrożenia dla życia
religijnego, dlatego ważne jest włączanie dzieci w
różne zadania zespołów parafialnych w celu
kształtowania właściwego obrazu
Boga i dojrzałych postaw moralnych.
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
1. Odbiór, analiza i interpretacja tekstów o
charakterze religijnym;
2. Tworzenie wypowiedzi;
3. Zainteresowanie problematyką kościelną;
4. Zaciekawienie otaczającym światem i
praktyczne wykorzystanie wiedzy religijnej;
5. Postawa moralna.
Katecheza wyznania i rozumienia wiary
– III etap edukacyjny: gimnazjum.
Młodzież gimnazjalna to młodzież miedzy 12 a 15
rokiem życia. Jest to wiek związany z ważnymi
przemianami biologicznymi, intelektualnymi i
psychicznymi.
Jednocześnie to czas kryzysu tożsamości, kiedy młody
człowiek boi sie pogardy, oburza sie na fałsz,
hipokryzję, obojętność; stawia też pytania
egzystencjalne i pyta o sens życia. Takie kryzysy
odbijają
się
negatywnie
na
relacjach
interpersonalnych. Wymagają one od wychowawców
wiedzy, serca i zapału, a także cierpliwości i mądrości.
Ze względu na dużą zmienność uczuć młodzież
zaczyna przeżywać również wątpliwości religijne,
co powoduje niepewność i niestałość religijną.
Wielki wpływ na sferę religijną młodzieży w
wieku gimnazjalnym mają problemy związane z
dojrzewaniem seksualnym.
Na tym etapie edukacji i rozwoju wiary bardzo
istotne są treści związane z sakramentem
pokuty i pojednania oraz możliwość korzystania
przez młodzież z kierownictwa duchowego.
Podejmując pracę
wychowawczą trzeba
pamiętać, że nie jest
najważniejsze, jaki
człowiek jest teraz, ale
jakim może się stać.
WYCHOWANIE jest zawsze racjonalną
nadzieją, której nauczyciel religii nie może
pominąć, tym bardziej, że może liczyć na
pomoc Bożą.
Istotnym i niezastąpionym
warunkiem skutecznej
pomocy młodzieży jest
podmiotowe jej
traktowanie.
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
1. Analiza i interpretacja biblijna.
2. Chronologia, analiza i interpretacja
historiozbawcza.
3. Przygotowanie do przyjęcia Sakramentu
Bierzmowania.
4. Kształtowanie sumienia, postaw moralnych
oraz samooceny.
5. Tworzenie wypowiedzi na tematy religijne.
Współpraca środowisk wychowawczych:
*
RODZINA, wobec której:
- katecheta kontaktuje się z rodzicami
gimnazjalistów poprzez szkołę;
- na początku roku podaje swoje wymagania i
zakres podejmowanych tematów.
Parafia, na terenie której gimnazjaliści mają
przygotować się do przyjęcia Sakramentu
Bierzmowania.
Rzeczą pożądaną byłoby
rozpocząć to przygotowanie od
rekolekcji ewangelizacyjnych.
Program działań katechetycznych w parafii uwzględnia:
* środowisko formacji, jakim jest własna parafia ( a nie ta, na
teranie której znajduje się szkoła) ;
* miejsce formacji, którym jest budynek kościelny lub
parafialny;
* czas formacji, która trwa przez 3 lata w gimnazjum, a
spotkania odbywają się raz w miesiącu;
* osoby odpowiedzialne za formację: księża, katecheci,
animatorzy wywodzący się z kościelnych ruchów młodzieżowych;
* formy: ogólne spotkania kandydatów, celebracje w kościele
parafialnym, praca w grupach;
* fakt, że treści działań katechetycznych w parafii wynikają z
celów katechetycznych i skorelowane są z treściami nauki religii w
szkole.
Katecheza świadectwa wiary – IV etap
edukacyjny: szkoły ponadgimnazjalne.
Edukacją w liceum lub szkole zawodowej objęta jest
młodzież między 15 a 18 rokiem życia. W tym okresie
młodzi ludzie osiągają dojrzałość płciową, duży
stopień wrażliwości, zwiększenie możliwości
intelektualnych oraz przygotowują się do pełnienia
roli człowieka dorosłego.
Wzrasta
również
niezależność
emocjonalna oraz autonomia przy
podejmowaniu decyzji i określeniu swego
stosunku do wartości, zwłaszcza
moralnych i religijnych. Duża część osób
nastawiona jest na osiągnięcie sukcesu
materialnego i zawodowego, czego ceną
bywają stresy, napięcia i frustracje.
Wielu młodych ludzi nosi w sobie
także pragnienie prawdziwej miłości
jako podstawy szczęścia rodzinnego.
Jaka jest religijność współczesnego nastolatka?
* selektywna (wybiórcze przyjmowanie zasad
moralnych);
* impresywna ( nastawienie na przeżycie);
* indywidualistyczna ( uznanie wiary za sprawę
prywatną);
* naskórkowa ( chodzenie do kościoła bez
podejmowania trudu przemiany życia);
* podatna na kryzysy.
Nauczyciel religii powinien pamiętać, że młodość jest
pomostem, który łączy dzieciństwo i dorosłość. Młody
człowiek nie może być pozostawiony samemu sobie.
Poczucie akceptacji i bezpieczeństwa ułatwi mu
zmaganie się z zagrożeniami cywilizacji.
Wiedza i umiejętności nie mogą przesłonić tego,
co najbardziej ludzkie: ducha i religijnego
wymiaru egzystencji.
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
1. Analiza i interpretacja tekstów o
charakterze religijnym.
2. Socjalizacja kościelna.
3. Odkrywanie powołania
chrześcijańskiego.
4. Tworzenie wypowiedzi, obserwacje
i doświadczenia.
Współpraca środowisk wychowawczych.
•RODZINA – celem tej współpracy jest
zintegrowanie działań wychowawczych, ale
konieczne jest także poznanie środowiska,
w którym dorasta młodzież.
* PARAFIA – która podejmuje działania
zmierzające do zapoznania i wprowadzania młodych
w istniejące ruchy religijne i stowarzyszenia.
Podstawa Programowa Katechezy Kościoła
Katolickiego w Polsce mówi również
o katechezie specjalnej, a mianowicie:
* o katechezie osób z niepełnosprawnością intelektualną (w
stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym oraz głębokim);
* katechezie osób z autyzmem;
* katechezie osób niesłyszących lub słabo słyszących;
•katechezie osób niewidomych
• i słabo widzących.
Troska Kościoła o katechezę osób niepełnosprawnych
wynika z wierności przykładowi i nauczaniu swego
Założyciela. Jezus Chrystus w pierwszej kolejności
otaczał szczególną opieką cierpiących, darząc ich w
swojej posłudze miłosierdziem i miłością oraz ukazując
w nich moc Odkupienia, która obejmuje człowieka w
jego jedyności i pełni.
Zalecane warunki i sposób realizacji - przedszkole:
* zadbać o tzw. kącik religijny;
* urozmaicać metody nauczania, wprowadzać elementy
zabawy i różnicować środki dydaktyczne;
* zadbać o kontakt z rodzicami lub opiekunami , aby
uzyskać podstawową wiedzę nt, wychowania religijnego
w rodzinie;
•włączanie się w prowadzenie obserwacji pedagogicznych
mających na celu poznanie możliwości
i potrzeb rozwojowych dzieci oraz
dokumentowanie tych obserwacji.
Zalecane warunki i sposoby realizacji – I etap edukacyjny.
(klasy I – III SP)
* uwzględniać właściwości etapu rozwojowego
ucznia i poszukiwać sposobów osiągnięcia celów;
* aktywizować dzieci;
* kłaść nacisk na emocjonalne i wolitywne
przylgnięcie do głoszonych treści;
* dawać świadectwo wiary;
* pracować z obrazem i
korzystać ze środków audiowizualnych;
* budować wspólnotę.
Zalecane warunki i sposób realizacji – II etap edukacyjny .
(klasy IV –VI SP).
* włączać w proces katechetyczny predyspozycje
ucznia;
* budzić zainteresowanie problemami religijnymi;
* kształtować umiejętności;
* stosować różnorodne metody nauczania;
* aktywizować uwagę uczniów;
* pobudzać ucznia do zainteresowania
aktualnymi
wydarzeniami w Kościele;
* liczyć się z możliwościami uczniów;
* wprowadzać w modlitwę i liturgię;
* prezentować teksty biblijne.
Zalecane warunki i sposób realizacji – III etap edukacyjny
( gimnazjum)
Celem nauczania religii w gimnazjum jest
wychowanie katolika świadomego i
odpowiedzialnego za swoją wiarę,
kochającego Boga, Kościół
i własną Ojczyznę.
Jak to zrobić?
* wprowadzać uczniów w materiał źródłowy , którym jest
Pismo Święte, dokumenty kościoła, teksty liturgiczne,
świadectwo życia Kościoła i świadectwo chrześcijan;
* pomóc w odkrywaniu tożsamości chrześcijańskiej i
przyjmowaniu Bożej Miłości;
* stosować w nauczaniu metody aktywizujące;
* pełnić rolę przewodnika, który wspiera, inspiruje i jest
świadkiem wiary;
* uczyć historii Kościoła;
* dbać o „religijność” sali lekcyjnej.
Zalecane warunki i sposób realizacji – IV etap edukacyjny
(szkoły ponadgimnazjalne)
Proponowany model katechezy młodzieżowej, prowadzącej
adresatów do gotowości dawania świadectwa swej wiary,
obok systematycznego studium wiedzy religijnej, przyznaje
szczególne miejsce wychowaniu w prawdzie i wolności
zgodnie z Ewangelią, formacji sumienia, wychowaniu do
miłości, problematyce powołaniowej,
zaangażowaniu chrześcijańskiemu
w społeczeństwie, stanowiąc również
realizację funkcji wtajemniczenia (DOK 185).
Odkrywanie wartości przeżywania Eucharystii i
roli Sakramentu Pokuty i Pojednania w
budowaniu wspólnoty stanowi fundament
sakramentalnego małżeństwa. Wspólna modlitwa
prowadzi do zaangażowania się w różne formy
modlitwy w Kościele domowym oraz czytanie i
słuchanie Słowa Bożego.
Jak to zrobić?
* budzić i ugruntowywać wiarę, aby stawała się ona wiarą
osobową;
* wspomagać uczniów, aby odnaleźli swoje miejsce w
Kościele;
•zadbać, aby treści historyczne realizować współbieżnie
z programem nauczanie historii;
* stosować metody aktywizujące, w tym poszukujące
i wykorzystywać umiejętności uczniów w zakresie technologii
informacyjnych;
•kształtować w uczniach umiejętności samokształcenia;
• wykorzystywać teksty biblijne i dokumenty Kościoła.
Nowości w Podstawie Programowej.
• Nowy język wymagań.
• Precyzyjnie określone zobowiązania nauczyciela katechety (czego katecheta ma nauczać na danym
etapie edukacyjnym).
•Treści przeznaczone do zapamiętania przez uczniów.
•Zamiast procedur osiągania celów (jak w poprzedniej
PP) są „zalecane warunki i sposoby realizacji”
• Nowa PP religii jest skorelowana z edukacją
szkolną.
KAŻDY NAUCZYCIEL
RELIGII ZOBOWIĄZANY
JEST DO REALIZACJI
PODSTAWY
PROGRAMOWEJ.
Niech nas Pan
błogosławi
i strzeże.