Magdalena Szramka Elżbieta Zębek

Magdalena Szramka
Elżbieta Zębek
WSGE | 519
520 | WSGE
Location predisposition of wind turbine in the light of
international and union law regulation
Uwarunkowania lokalizacyjne elektrowni
wiatrowych w świetle przepisów prawa międzynarodowego i unijnego
Magdalena Szramka
Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie,
Katedra Procesu Karnego
[email protected]
Elżbieta Zębek
Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie, Katedra
Kryminalistyki i Medycyny Sądowej
[email protected]
Abstracts
The aim of the article is to show and analyze international and union
law control in the field of local wind turbines conditions, and also in regard to polish memebership in the Union, polish regulations in this area.
Due to the fact, that wind turbines have negative influence on the environment because of infrasounds emission, noise and they make danger for
birds, union end international regulations need to make out an evaluation
about the influence of wind turbine on the environment, taking Nature
2000 area, including habitats and birds, into particular consideration. The
European Union is also applying law actions which support renewable energy source development (the White Paper - Energy for the future, renewable energy sources, the Green Paper- towards a European strategy for the
security of energy supply).
Publikacja ma na celu przedstawienie i opisanie regulacji prawa międzynarodowego i unijnego w zakresie uwarunkowań lokalizacyjnych elektrowni wiatrowych, a także polskich przepisów regulujących tę problematykę. Z uwagi na fakt, iż elektrownie wiatrowe negatywnie oddziałują
na środowisko m.in. poprzez emisję infradźwięków, hałasu oraz stanowią
WSGE | 521
zagrożenie dla ptaków, w publikacji wskazano regulacje unijne i międzynarodowe wymagające sporządzenia ocen oddziaływania elektrowni wiatrowych na środowisko, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura
2000. W pracy opisano mechanizmy prawne wspomagające rozwój energetyki ze źródeł odnawialnych (Biała księga, Zielona księga) oraz przepisy
prawa, które wskazują zasady i warunki lokalizacji morskich elektrowni
wiatrowych.
Key words: wind power station, international and union law, impact
assessment
elektrownia wiatrowa, prawo międzynarodowe i unijne, oceny
oddziaływania
Wprowadzenie
Według prof. M. Sitek (2009, s. 81) nieuchronnie postępująca globalizacja rynku międzynarodowego sprawia, iż niezbędne jest podejmowanie
ujednoliconych działań w trzech głównych obszarach: ekologicznym, ekonomicznym oraz społecznym. Jedyną drogą rozwoju społeczno- gospodarczego, nie tylko w poszczególnych krajach, ale także na całym świecie, jest
zrównoważony rozwój, czyli taki, który bierze pod uwagę możliwości środowiska naturalnego w skali lokalnej i globalnej, tj. godzi prawa przyrody,
ekonomii i kultury. Energia odnawialna odgrywa kluczową rolę w zrównoważonej strategii europejskiej, a także światowej polityki energetycznej.
Przyczynia się ona do walki ze zmianami klimatycznymi, a jako rodzime
źródło energii zmniejsza uzależnienie Unii Europejskiej (UE) od importu
i zwiększa tym samym bezpieczeństwo energetyczne. Jednocześnie ogranicza zależność od wahań lub nawet drastycznych wzrostów cen ropy naftowej, gazu, uranu, zaś rozwój technologiczny tejże branży zwiększa konkurencyjność UE (Stiftung, 2009, s.9). Problematyka wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych wiąże się bezpośrednio z ochroną środowiska
naturalnego. Już Traktat z Maastricht określił ekologiczne zasady polityki
Wspólnoty Europejskiej. Stawia on na pierwszym miejscu zasadę zrównoważonego rozwoju kraju i tej zasadzie podporządkowuje kolejne programy działania Wspólnoty w zakresie środowiska przyrodniczego. Jeszcze
w procesie przygotowawczym akcesji do Unii Europejskiej, podobnie jak
i inne kraje kandydujące, Polska zobowiązana była do przyjęcia całego
dorobku prawnego Unii, który obejmował wszystkie dziedziny gospodar-
522 | WSGE
ki, w tym też gospodarkę energetyczną i ochronę środowiska (Jabłoński
i Wnuk, 2004, s. 92-94).Ochrona środowiska naturalnego stanowi współcześnie podstawowy element globalnej polityki, w tym Unii Europejskiej.
Równocześnie polityki sektorowe, takie jak turystyka, budownictwo czy
energetyka muszą pozostawać w synergii z wypracowanymi standardami
ochrony środowiska zapisanymi w przepisach prawa (Sitek, 2011, s.343).
Wszystkie akty normatywne UE respektują zasadę zrównoważonego
rozwoju w polityce energetycznej, tak samo czyni to Polska jako członek
Wspólnoty. UE przyczynia się niewątpliwie do ochrony klimatu na poziomie globalnym, a jednocześnie inicjuje przyśpieszenie europejskiej gospodarki i jej dynamiczny rozwój w kierunku, który zabezpieczy jej przyszłość i spowoduje powstanie setek tysięcy nowych miejsc pracy. Pierwszy
krok w tym celu uczyniła już Rada Europy w 2007 roku, przyjmując jako
cel obniżenie do 2020 roku emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej
o 20% i zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej. Dlatego w chwili
obecnej promuje się rozwój energii odnawialnej w skali światowej i europejskiej oraz wpiera się współpracę w ramach Wspólnoty nowymi narzędziami, bowiem kwestia ochrony klimatu i bezpieczeństwa dostaw energetycznych w równym stopniu dotyczą naszej przyszłości. W związku z tym
redukcja emisji dwutlenku węgla w połowie XXI wieku od 80% do 90%
powinna stać się głównym projektem europejskim. Aby wykorzystać potencjał krajów europejskich w wiatr, wodę, słońce, biomasę i przyspieszyć
rozwój energii ze źródeł odnawialnych, konieczne są nowe instrumenty.
Projekt ERENE (EuropeanCommunity for Renewable Energy, Europejska
Wspólnota Energii Odnawialnej) może stać się takim instrumentem i nowym wielkim projektem europejskim, podkreślającym witalne znaczenie
wspólnych działań dla przyszłości Europy (Stiftung, 2009, s. 7-8).
Wytwarzanie energii ze źródeł nieodnawialnych niewątpliwie nie pozostaje bez wpływu na środowisko przyrodnicze. Skutki te można podzielić na globalne i lokalne. Globalnym skutkiem pozyskiwania energii np.
z węgla przyczynia się do emisji dwutlenku węgla, co prowadzi do powstania efektu cieplarnianego. Natomiast do lokalnych skutków zaliczamy:
degradację i dewastację terenów rolno-leśnych, zanieczyszczenia wody,
degradację roślinności, emisję dwutlenku siarki i pyłów z elektrowni, składowanie odpadów. Przy tym ocena światowych zasobów ropy naftowej jest
jeszcze bardziej pesymistyczna. Ropy naftowej, wedle raportów, wystarczy
jeszcze na ok 45 lat (Soliński i Ostrowski, 2010, s. 12-13).
Jednym z odnawialnych źródeł energii (OZE) jest energia wiatru.
WSGE | 523
Sektor energetyki wiatrowej w świecie stale rozwija się w bardzo szybkim
tempie. Ogromna ilość wyprodukowanej energii z elektrowni wiatrowych
pozwala na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o ok. 150 milionów ton
rocznie. W latach 1995-2005 prawie dziesięciokrotnie zwiększyła się całkowita moc zainstalowana w sektorze energetyki wiatrowej w świecie, zaś
w Europie wzrost ten był jeszcze większy, bo moc zainstalowana zwiększyła się ponad szesnastokrotnie. Przyrost nowej mocy jest imponujący
i utrzymuje się wciąż na wysokim poziomie. Zdecydowanymi liderami
rynku energetyki wiatrowej pozostają Niemcy i Hiszpania. Na terenie tych
krajów zainstalowanych jest 63% mocy całej Unii Europejskiej. Nowymi
państwami na rynku energetycznym są Portugalia, Włochy, Francja oraz
Wielka Brytania (Soliński i in., 2010, s. 44-50). Jednocześnie sektor energetyki wiatrowej w świecie stworzył około 450.000 miejsc pracy w 76 krajach
świata (Boczar, 2010, s. 39).
Bardzo istotnym faktem jest, iż elektrownie wiatrowe oddziałują również na środowisko przyrodnicze, a widocznym pozytywnym tego efektem
jest obniżenie emisji szkodliwych substancji do środowiska. Jednocześnie
obok tego dobroczynnego skutku ich funkcjonowania wymienić należy
także negatywne skutki ich oddziaływań na środowisko, zdrowie i życie
istot żywych, do których należą: hałas, jaki towarzyszy pracy turbin wiatrowych; wprowadzenie do krajobrazu elementów technicznych (nieprzyjemny efekt wizualny); migracje zwierząt z terenów usytuowania wiatraków;
duże zagrożenie dla ptactwa wędrownego związane z realną możliwością
zderzenia z łopatami elektrowni, nieprzyjemny efekt migotania turbin
i zakłócenia elektromagnetyczne (Soliński i in., 2010, s. 52). Elektrownie
wiatrowe stają się dodatkowo przeszkodą lotniczą, jeśli są wyższe niż 100
m. Nadto ich lokalizacja na otwartym morzu (farmy wiatrowe typu offshore) również wiąże się z wieloma zaletami, ale i skutkami negatywnymi.
Obecnie morska energetyka wiatrowa przeżywa bardzo dynamiczny rozwój w większości krajów Unii Europejskiej oraz w Stanach Zjednoczonych,
ale przy tym istnieje otwarta i szeroka dyskusja na temat ogromnych kosztów ich produkcji, szkodliwego wpływu farm wiatrowych na morską faunę
i florę oraz migrujące stada ptaków morskich. Obawy dotyczą także aspektów związanych ze zmniejszeniem bezpieczeństwa obronnego wybrzeży
morskich i utrudnieniami w żegludze (Boczar, 2010, s. 27-28).
Problematyka odnawialnych źródeł energii jest opisywana przez wielu autorów (I. Soliński, B. Soliński, J. Ostrowski, T. Boczar, W. Jabłoński,
J. Wnuk, M. Kenig-Witkowska, W. Wojtal, A. Lipiński, H. Bartoszewicz-
524 | WSGE
Burczy, J. Gutowski, J. Mikuła, T. Mirowski czy M. Stryjecki). Publikacje
te i doniesienia stanowią zwykle pomoce naukowe dla uczniów, studentów oraz specjalistów, którzy prowadzą badania podstawowe i rozwojowe,
projektują, budują i wdrażają odnawialne źródła energii. W dostępnej literaturze nie znaleziono monografii, która przedstawiałaby kompleksowo
regulacje prawa międzynarodowego i unijnego w zakresie uwarunkowań
lokalizacyjnych elektrowni wiatrowych. Problematyka elektrowni wiatrowych ujęta jest w różnych publikacjach jako jedno z wielu odnawialnych
źródeł energii. Jest to bardzo istotne z uwagi na fakt, iż niedostateczny stan
wiedzy społeczeństwa z zakresu energetyki wiatrowej prowadzi do niepotrzebnych konfliktów i nieporozumień w zakresie lokalizacji elektrowni
wiatrowych.
Celem niniejszego artykułu jest usystematyzowanie wiedzy i analiza
aktów prawnych w zakresie uwarunkowań lokalizacyjnych elektrowni wiatrowych w świetle międzynarodowych i europejskich regulacji prawnych.
Analiza międzynarodowych i unijnych aktów prawnych w odniesieniu do
polskich regulacji prawnych oraz dostępnej na ten temat literatury stanowi
metody badawcze wykorzystane w niniejszym artykule.
Uregulowania prawne na szczeblu międzynarodowym
W wyniku spalania konwencjonalnych źródeł energii, takich jak ropa
naftowa, węgiel kamienny czy gaz ziemny, do atmosfery emitowane są
gazy, w szczególności dwutlenek węgla oraz azot, tlenki siarki, kwas siarkowy. W konsekwencji ich zawartość w atmosferze rośnie w zastraszającym tempie. Współczesny świat stoi wobec zagrażających zdrowiu i życiu
mieszkańców ziemi problemów ekologicznych. Grozi nam realne niebezpieczeństwo zaistnienia lawinowego efektu cieplarnianego, ponieważ
wzrost temperatury nawet o kilka stopni może mieć kolosalne skutki o wymiarach globalnych. Światowe zapotrzebowanie na energię stale wzrasta,
a ograniczone zasoby paliw kopalnianych oraz dramatycznie negatywny
wpływ ich spalania na środowisko nakazują zwrócenie zainteresowania
społeczeństw i rządów na odnawialne źródła energii - energii przyjaznej
tak człowiekowi, jak i środowisku. Bez poszukiwania i wykorzystywania
odnawialnych źródeł energii trudno będzie sobie wyobrazić dalszy gospodarczy oraz kulturowy rozwój ludzkości. Wydaje się oczywistym faktem,
iż kluczem do rozwiązania wskazanych powyżej problemów jest rozwój
technologii czystych źródeł energii pochodzących ze źródeł odnawialnych
(OZE), a przede wszystkim: energii wiatru, energii geotermalnej, biomasy.
WSGE | 525
To czynniki zrównoważonego rozwoju przynoszące wymierne efekty
ekologiczno - energetyczne. Wzrost udziału OZE w bilansach paliwowo-energetycznych kolejnych krajów przyczynia się do oszczędzania zasobów surowców energetycznych ze źródeł pierwotnych (nieodnawialnych),
poprawy efektywności ich wykorzystania i polepszenia stanu całego środowiska w wyniku ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery, wód oraz redukcję ilości wytwarzanych odpadów (Jabłoński i Wnuk, 2004,
s. 11-13). Nad poważnym problemem zmian klimatu debatowano już wielokrotnie, czego efektem są liczne porozumienia w postaci Konwencji.
Według prof. M. Sitek (2006, s. 73) współpraca międzynarodowa stała się
już nieodzownym warunkiem ochrony środowiska naturalnego w świecie,
co wynika nie tylko z postulatów stawianych przez prawodawstwo krajowe, ale przede wszystkim z norm prawa międzynarodowego. Wszystkie
państwa powinny bowiem współpracować w duchu ogólnoświatowego
partnerstwa w celu zachowania ochrony i przywracania zdrowia oraz integralności ekosystemu Ziemi (Sitek, 2006, s.75).
Problematyka zanieczyszczenia powietrza i ochrony
przyrody
Międzynarodowe ramy prawne przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatu określają:
● Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) z 1992 r.
● Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych
w sprawie zmian klimatu.
Ramowa Konwencja sporządzona w Nowym Jorku 9 maja 1992 r. jest
najważniejszym międzynarodowym aktem prawnym mającym na celu
przeciwdziałanie niekorzystnym skutkom zmian klimatu. Konwencja wraz
z protokołem z Kioto określa międzynarodowe ramy ograniczenia emisji
szkodliwych substancji do powietrza. Państwami-stronami UNFCCC jest
195 państw oraz jedna organizacja międzynarodowa – Unia Europejska
(dawniej Wspólnota Europejska). Protokół z Kioto sporządzony w dniu
11 grudnia 1997 r. wszedł w życie 16 lutego 2005 r. Ustala on prawnie wiążące zobowiązania redukcyjne i harmonogramy redukcji emisji sześciu
gazów cieplarnianych przez państwa uprzemysłowione. Zobowiązania redukcyjne, jakie dobrowolnie przyjmują na siebie państwa, należy uznać za
właściwą metodę przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatu.
526 | WSGE
Warunkiem powodzenia tych działań jest ich akceptacja przez dużą liczbę państw (zwłaszcza tych, które emitują do atmosfery najwięcej zanieczyszczeń). Protokołu z Kioto nie ratyfikowały jednak państwa emitujące najwięcej zanieczyszczeń do powietrza, takie jak USA, Chiny i Indie
(Bukowski, 2005, s. 98).
Większy udział odnawialnych źródeł energii ogranicza emisję zanieczyszczeń do atmosfery, co ma odniesienie do ochrony fauny i flory, a uwidaczniane jest w wielu konwencjach, m.in. w Konwencji o różnorodności
biologicznej sporządzonej w Rio de Janeiro 5 czerwca 1992 r. Konwencja
ta jest najbardziej kompleksowym traktatem międzynarodowym regulującym zagadnienia ochrony różnorodności biologicznej. Stanowi podstawę rozwoju i implementacji norm prawnych chroniących różnorodność biologiczną. Różnorodność ta to zróżnicowanie wszystkich żywych
organizmów pochodzących m.in. z ekosystemów lądowych, morskich
i innych wodnych ekosystemów oraz zespołów ekologicznych stanowiących ich część. Przepisy Konwencji dotyczą różnorodności biologicznej
w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz ekosystemami. W preambule Konwencji stwierdza się, że ochrona różnorodności biologicznej
jest wspólną troską ludzkości. Potwierdza się również suwerenne prawa
państw do własnych zasobów biologicznych, ale też ich odpowiedzialność za ochronę różnorodności biologicznej oraz za zrównoważone użytkowanie zasobów biologicznych (Kenig-Witkowska, 2011). Dodatkowo
Deklaracja z Rio de Janeiro, jak wskazuje prof. M. Sitek (2006, s. 7475), propaguje zasadę ostrożności w ochronie środowiska i stwierdza, iż
wszystkie państwa, mając na uwadze własne możliwości, winny szeroko
stosować w ochronie środowiska podejście zapobiegawcze, tzn. tam, gdzie
występują zagrożenia poważnymi nieodwracalnymi zmianami, brak całkowitej naukowej pewności nie może być powodem opóźniania działań
efektywnych, których realizacja prowadziłaby do zapobieżenia degradacji
środowiska. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikował tę konwencję
13 grudnia 1995 r. Weszła ona w życie w stosunku do Rzeczypospolitej
Polskiej 19 grudnia 1996 r. zgodnie z artykułem 36 ustęp 3 (Oświadczenie
Rządowe z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji
o różnorodności biologicznej).
Kolejnym aktem międzynarodowym jest Konwencja Rady Europy
o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk
(Konwencja Berneńska) sporządzona w Bernie 19 września 1979 r., która
wskazuje, iż liczebność wielu gatunków dzikiej fauny i flory ulega obec-
WSGE | 527
nie poważnemu zmniejszeniu, a niektórym z nich zagraża wyginięcie. W
związku z tym Rada Europy w latach 70. ubiegłego wieku rozpoczęła negocjacje, które zakończyły się podpisaniem 19 września 1979 r. w Bernie
umowy międzynarodowej - zwanej potocznie właśnie Konwencją
Berneńską. Do chwili obecnej ratyfikowało ją 50 stron, w tym poszczególne kraje wchodzące w skład Rady Europy (m.in. kraje członkowskie
Unii Europejskiej, Rosja), cztery państwa afrykańskie, Białoruś i Unia
Europejska (Ministerstwo Środowiska, 2012).
Ocena oddziaływania elektrowni wiatrowych na
środowisko
Lokalizacja elektrowni wiatrowych wymaga ocen oddziaływania na
środowisko, co z kolei związane jest z udziałem społeczeństwa uregulowane konwencjami m.in. Konwencją Europejskiej Komisji Gospodarczej
ONZ (EKG ONZ) o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska z 1998 roku - zwana „Konwencją z Aarhus” zatwierdzoną przez Wspólnotę 17 lutego 2005 r. Konwencja ta wzywa do zapewnienia społeczeństwu dostępu do informacji dotyczących środowiska na
wniosek lub poprzez aktywne rozpowszechnianie informacji przez władze objęte Konwencją. Konwencja wymaga, aby Strony przyjęły przepisy pozwalające społeczeństwu uczestniczyć w przygotowywaniu planów
i programów odnoszących się do środowiska (Wojtal, 2011, s. 17). Udział
społeczeństwa, aby mógł być skuteczny, musi mieć miejsce na wczesnym
etapie, gdy wszystkie opcje są otwarte. Przy ustanawianiu przepisów dotyczących udziału społeczeństwa instytucje i organy Wspólnoty powinny
określić zakres podmiotowy społeczeństwa. Przepisy Konwencji zapewniają dostęp do procedur sądowych lub innych procedur odwoławczych
umożliwiających kwestionowanie działań lub zaniechań osób prywatnych
i władz publicznych naruszających przepisy prawa ochrony środowiska
( Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji
z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty, Dz.U.UE L z dnia 25 września
2006 r.).
Innym aktem międzynarodowym mającym znaczenie dla procesu
inwestycyjnego i ochrony środowiska jest Konwencja EKG ONZ o oce-
528 | WSGE
nach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym z 25
lutego 1991 roku – zwana Konwencją z Espoo w Finlandii. Konwencja ta
została sporządzona pod auspicjami Europejskiej Komisji Gospodarczej
ONZ i weszła w życie dnia 10 września 1997 r. Jest pierwszym dokumentem prawa międzynarodowego w całości poświęconym procedurze oceny oddziaływania na środowisko. Ustanawia prawno -międzynarodowe
ramy proceduralne do wykonywania ocen oddziaływania na środowisko
w przypadkach, gdy inwestycja realizowana w jednym państwie (stronie
pochodzenia) zasięgiem oddziaływania obejmuje terytorium innego państwa (strony narażonej), mogąc spowodować znaczące negatywne skutki
dla środowiska. Strony pochodzenia mają prawo badania projektu pod
względem zgodności ze swoim prawem krajowym (Nowacki, 2010, s.123).
Uregulowania w prawie Unii Europejskiej
Promocja odnawialnych źródeł energii
Rozwój OZE stwarza szansę, szczególnie dla lokalnych społeczności,
na utrzymanie niezależności energetycznej, rozwoju regionalnego oraz
nowych miejsc pracy. Jednocześnie staje się szansą na proekologiczną
modernizację, dywersyfikację i decentralizację krajowego sektora energetycznego. Zatem konieczne staje się informowanie społeczeństw o krajowym potencjale technicznym źródeł energii, możliwościach, jakie dają
OZE oraz promowanie (Raport Ministra Gospodarki, 2009) ich na szeroka skalę. Unia Europejska wymaga od krajów członkowskich promowania
odnawialnych źródeł energii, co uwidacznia w Dyrektywie Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie
promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca
i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/ (Dz. U.
UE L 2009.140/16).
Celem strategicznym polityki energetycznej Polski jako członka UE
jest zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii i uzyskanie 7,5% udziału energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł
energii w krajowym zużyciu energii elektrycznej brutto w 2010 r. i dalsze
jego zwiększanie do 2020 r. Ponadto należy podkreślić, że dla rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii zasadnicze znaczenie ma pakiet
klimatyczno-energetyczny, będący realizacją konkluzji Rady Europejskiej
z marca 2007 r. Jednym z głównych elementów pakietu jest właśnie
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwiet-
WSGE | 529
nia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz
2003/30/WE (Dz. Urz. UE L 140 z 05.06.2009). Zakłada ona zwiększenie
udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej Unii Europejskiej do 20% w 2020 r., przy czym dla Polski udział ten
ma wynosić 15%. Jednocześnie wszystkie państwa członkowskie powinny zwiększyć udział energii odnawialnej w transporcie do 10% w 2020 r.
Według raportu ws. analizy realizacji celów ilościowych i osiągniętych wyników w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii (załącznik do obwieszczenia Ministra Gospodarki z dnia 16
grudnia 2009 r., poz. 64) zakładany udział energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii jest zgodny z indykatywnym celem
ilościowym ustalonym dla Polski w dyrektywie 2001/77/WE. Dyrektywa
ustanawia także wspólne ramy dla promowania energii ze źródeł odnawialnych. Określa ona obowiązkowe krajowe cele ogólne w odniesieniu do
całkowitego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu
energii brutto i w odniesieniu do udziału energii ze źródeł odnawialnych
w transporcie. Definiuje „energię ze źródeł odnawialnych” jako energię
z odnawialnych źródeł niekopalnych, a mianowicie energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, geotermalną i hydrotermalną i energię oceanów, hydroenergię, energię pozyskiwaną z biomasy, gazu pochodzącego z wysypisk odpadów, oczyszczalni ścieków i ze
źródeł biologicznych (Wojtal, 2011, s. 18).
Kolejnymi mechanizmami prawnymi wspomagającymi rozwój energetyki ze źródeł odnawialnych są biała i zielona księga. Biała księga Energia
dla przyszłości – odnawialne źródła energii z 1997 r. zakłada, że produkcja
energii ze źródeł odnawialnych jest w krajach Unii zbyt mała w stosunku
do istniejącego potencjału. Autorzy białej księgi przyjęli za cel strategiczny
zwiększenie udziału OZE w bilansie energii pierwotnej państw UE z 6%
w 1995 r. roku do 12% w roku 2010. W ciągu 15 lat udział OZE w bilansie energetycznym krajów Unii ma zatem ulec podwojeniu (serwis poświecony zmianom klimatycznym i odnawialnym źródłom energii, 2012).
Zielona księga W kierunku europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego z roku 2000 stwierdza, że UE staje się coraz bardziej uzależniona od
zewnętrznych źródeł energii i że uzależnienie to może wzrosnąć w perspektywie 20-30 lat do 70%. Dlatego podkreśla ona potrzebę rozważenia
polityki w zakresie dostaw w kontekście zdecydowanego działania w zakresie polityki dotyczącej zużycia energii oraz apeluje o lepsze zarządzanie
530 | WSGE
zużyciem energii i kształtowanie go z uwzględnieniem perspektywy ekologicznej, szczególnie w transporcie oraz w budownictwie. Zielona księga
apeluje również o nadanie priorytetowego znaczenia rozwijaniu nowych
i odnawialnych źródeł energii w reakcji na światowe ocieplenie klimatu i dla osiągnięcia, ustalonego już we wcześniejszych planach działania
i rezolucjach, celu polegającego na zwiększeniu udziału energii ze źródeł
odnawialnych w zużyciu energii brutto Wspólnoty do 12% do roku 2010
(Decyzja nr 1639/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24
października 2006 r. ustanawiająca Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji w latach 2007-2013).
Ocena oddziaływania elektrowni wiatrowych na
środowisko
Unia Europejska wymaga sporządzania ocen oddziaływania elektrowni wiatrowych na środowisko, co reguluje Dyrektywa Rady z 27 czerwca
1985 r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne tzw.
dyrektywą ocenową OOŚ (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985, str. 40; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 1, str. 248). Dyrektywa ta
wskazuje potrzebę wprowadzenia ogólnych zasad dla oceny skutków wywieranych na środowisko w celu uzupełnienia i skoordynowania procedur
wydawania zezwoleń na publiczne i prywatne przedsięwzięcia, które mogą
mieć znaczny wpływ na środowisko; zezwolenia na publiczne lub prywatne przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko powinny
być udzielane jedynie po uprzednim wykonaniu oceny możliwych znaczących skutków środowiskowych tych przedsięwzięć. Ocena ta musi być
przeprowadzona na podstawie odpowiednich informacji dostarczonych
przez wykonawcę, które mogą być uzupełniane przez władze i obywateli
zainteresowanych danym przedsięwzięciem. Zgodnie z art. 4 dyrektywy
ocena wpływu na środowisko powinna określać, opisywać i oceniać we
właściwy sposób dla każdego indywidualnego przypadku bezpośrednie
i pośrednie skutki przedsięwzięcia dla istot ludzkich, fauny i flory, dla
gleby, powietrza, klimatu i krajobrazu, dla dóbr materialnych i dziedzictwa kultury, a także skutki oddziaływań między powyższymi elementami.
Elektrownie wiatrowe, zdefiniowane jako urządzenia wykorzystujące siłę
wiatru do produkcji energii elektrycznej (gospodarstwa wiatrowe), zostały
umieszczone w załączniku II dyrektywy, więc należą, według tej dyrektywy, do grupy przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać
WSGE | 531
na środowisko (Wojtal, 2011, s. 18). Przepisy niniejszej dyrektywy zostały
implementowane do prawa polskiego w postaci ustawy z 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Paczuski, 2008, s. 167; Lipiński, 2010, s. 59).
Ważną kwestią dla ochrony przyrody są oceny oddziaływania elektrowni wiatrowej na obszary Natura 2000, co reguluje m.in. Dyrektywa Rady
92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory zwana dyrektywą siedliskową(Dz.U.UE.L.
z 1992, nr 206, poz.7). Zapisy Dyrektywy za główny cel uznają wspieranie zachowania różnorodności biologicznej przy uwzględnieniu wymagań gospodarczych, społecznych, kulturowych i regionalnych. Dyrektywa
przyczynia się do realizacji ogólnego celu polegającego na trwałym rozwoju; a zachowanie takiej różnorodności biologicznej może w niektórych
przypadkach wymagać utrzymania lub wręcz pobudzania działalności
człowieka. Na mocy tejże dyrektywy siedliskowej utworzono Europejską
Sieć Ekologiczną specjalnych obszarów ochrony Natura 2000 i wprowadzono obowiązek nadawania statusu ochronnego terenom występowania
rzadkich i zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk
określonych gatunków roślin i zwierząt (oprócz ptaków). Dyrektywa nakazuje również włączenie do sieci Natura 2000 obszarów specjalnej ochrony
ptaków wyznaczanych na podstawie zapisów dyrektywy ptasiej. Dyrektywa
siedliskowa określa między innymi:
• typy siedlisk przyrodniczych będących przedmiotem zainteresowania
wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony (załącznik I);
• gatunki priorytetowe, czyli gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony (załącznik II);
• kryteria wyboru terenów kwalifikujących się do określenia jako tereny
mające znaczenie dla wspólnoty i wyznaczenia jako specjalne obszary
ochrony (załącznik III);
• gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony (załącznik IV).
Dla obszarów objętych ochroną w ramach sieci „Natura 2000” przewidziane zostały w dyrektywie siedliskowej ograniczenia inwestycyjne.
Związane to jest z podstawowymi celami, a mianowicie podejmowanie
532 | WSGE
działań w odniesieniu do tych obszarów, jakimi są: uniknięcie na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia stanu siedlisk naturalnych i siedlisk
gatunków, jak również uniknięcie płoszenia gatunków, dla których zostały wyznaczone takie obszary, o ile płoszenie to może mieć znaczenie
w stosunku do zadań określonych w dyrektywie. Dyrektywa przewiduje,
że każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie są bezpośrednio związane lub
konieczne do zagospodarowania obiektu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, będzie podlegać odpowiedniej ocenie
jego skutków dla danego obiektu z punktu widzenia założeń jego ochrony.
Oznacza to konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko (obiekt Natura 2000) realizacji takiego planu lub przedsięwzięcia.
W przypadku, gdy w świetle wniosków wynikających z tej oceny, a także
fakultatywnie po uzyskaniu opinii społeczeństwa, władze krajowe wyrażą zgodę na taki plan lub przedsięwzięcie, jeżeli nie będzie on wpływać
bezpośrednio na dany obiekt sieci Natura 2000. Jest to więc przypadek,
w którym negatywna ocena oddziaływania na środowisko uniemożliwia
realizację inwestycji (planu). Jako wyjątek od wyjątku jednakże przyjęto,
że pomimo negatywnej oceny skutków dla danego obiektu sieci Natura
2000 oraz jednocześnie braku rozwiązań alternatywnych, plan lub projekt
zostanie zrealizowany, o ile wykazana zostanie nadrzędność interesu publicznego w jego realizacji, w tym interesu o charakterze społecznym lub
gospodarczym. Konieczne jest w takim przypadku podjęcie przez państwo
działań kompensujących, zmierzających do zapewnienia ochrony ogólnej
spójności sieci Natura 2000. Natomiast w odniesieniu do siedlisk naturalnych i zamieszkałych przez gatunek o pierwszorzędnym znaczeniu, w razie negatywnej oceny oddziaływania na środowisko, możliwość realizacji
planu lub projektu związana jest z koniecznością wykazania względów
związanych ze zdrowiem ludzkim lub bezpieczeństwem publicznym, pozytywnymi skutkami o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska, bądź,
po wyrażeniu opinii przez Komisję Europejską, innymi przyczynami związanymi z imperatywem nadrzędnego interesu publicznego (Bukowski,
2012).
Kolejnym unijnym aktem prawnym jest Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie
ochrony dzikiego ptactwa – tak zwana dyrektywa ptasia, która odnosi się
do ochrony wszystkich gatunków ptactwa występujących naturalnie w stanie dzikim na europejskim terytorium państw członkowskich, a jej regu-
WSGE | 533
lacje mają na celu ochronę tych gatunków, gospodarowanie nimi oraz ich
kontrolę i ustanawia reguły ich eksploatacji. Przepisy aktu stosuje się do
ptactwa, jego jaj, gniazd i naturalnych siedlisk. Gatunki dzikiego ptactwa
występujące naturalnie na terenach państw unijnych to głównie gatunki wędrowne. Stanowią one wspólne dziedzictwo, a skuteczna ochrona
ptactwa jest zwykle transgranicznym problemem dotyczącym środowiska, wymagającym wspólnej odpowiedzialności Postanowienia dyrektywy mają przeciwdziałać zmniejszeniu się ich populacji (Ochrona ptaków
w Europie, 2012). Załącznik I dyrektywy zawiera wykaz gatunków, które
podlegają specjalnym środkom ochrony dotyczącym ich naturalnego siedliska w celu zapewnienia im przetrwania oraz reprodukcji na obszarze
ich występowania (Wojtal, 2011, s. 19).
Wspólne zasady wewnętrznego rynku energii elektrycznej
Zasady rynku wewnętrznego energii elektrycznej określa Dyrektywa
2003/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2003
r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej
i uchylająca dyrektywę 96/92/WE w sprawie wspólnych zasad dla wewnętrznego rynku energii elektrycznej, zwana dyrektywą elektryczną
(Soliński i in., 2010, s. 20-22). Dyrektywa ma zapewnić, aby w państwach
członkowskich przyjmowane były niedyskryminacyjne taryfy przesyłowe
i dystrybucyjne. Zawiera gwarancje umożliwiające nowym podmiotom
(zwłaszcza przedsiębiorstwom energetycznym) dostęp do sieci. Dyrektywa
wymaga też odrębności prawnej operatorów systemu przesyłowego i dystrybucyjnego (Połatyński, 2012). W celu ujednolicenia i liberalizacji wewnętrznego rynku energii w UE w latach 1996–2009 przyjęto trzy pakiety
środków ustawodawczych, dotyczących dostępu do rynku, przejrzystości
i regulacji, ochrony konsumentów, wsparcia dla połączeń wzajemnych
i odpowiedniego poziomu dostaw. Dzięki tym środkom nowi dostawcy
gazu i energii elektrycznej mogą wejść na rynki państw członkowskich,
podczas gdy konsumenci (przemysłowi od 1 lipca 2004 r., a gospodarstwa
domowe od 1 lipca 2007 r.) mogą swobodnie wybierać swojego dostawcę
(Mellar i Nenova, 2012).
Transpozycja przepisów unijnych do polskiego porządku
prawnego
Omówione powyżej Konwencje i dyrektywy mają bezpośrednie odnie-
534 | WSGE
sienie do regulacji prawnych w Polsce, bowiem przepisy te zostały implementowane do prawodawstwa polskiego. Najważniejsze ustawy odnoszące
się do warunków i zasad lokalizacji elektrowni wiatrowych to:
• Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne - definiująca
odnawialne źródła energii, do których należą także elektrownie wiatrowe;
• Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko - przepisy ustawy odnoszą
się oczywiście także do ocen oddziaływania elektrowni wiatrowej na środowisko. Oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko są istotnym
elementem w procedurze uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zwanych decyzjami środowiskowymi będącymi pierwszym etapem dla inwestora;
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
W Polsce podstawowym aktem prawnym dotyczącym sektora energetyki jest ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne wraz
z odpowiednimi przepisami wykonawczymi. Ustawa ta określa zasady
kształtowania polityki energetycznej państwa, zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, oraz działalności przedsiębiorstw energetycznych, a także określa organy właściwe w sprawach
gospodarki paliwami i energią (Soliński i in., 2010, s. 19). Celem ustawy
jest tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego użytkowania paliw i energii, rozwoju konkurencji, przeciwdziałania negatywnym
skutkom naturalnych monopoli, uwzględniania wymogów ochrony środowiska, zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych oraz równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw
i energii (art.1 ustawy Prawo energetyczne).
Elektrownie wiatrowe jako przeszkody lotnicze i na morzu
Problemem o znaczeniu międzynarodowym jest fakt, iż elektrownie
wiatrowe mogą stanowić przeszkodę lotniczą. Regulacje prawne w tym
zakresie zostały uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury
z dnia 25.06.2003 r. w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych. Dla elektrowni wiatrowych o wysokości całkowitej ponad
WSGE | 535
100 m nad poziom terenu jako przeszkód lotniczych obowiązuje:
• oznakowanie przeszkód lotniczych zgodnie z obowiązującymi przepisami;
• uzgodnienia projektu budowlanego z odpowiednimi władzami lotniczymi (Urząd Lotnictwa Cywilnego, Szefostwo Infrastruktury Sił
Powietrznych) lokalizacji elektrowni wiatrowych, ich wysokości, sposobu oznakowania przeszkodowego;
• zawiadomienia odpowiednich władz lotniczych o zakończeniu realizacji inwestycji.
Problematyka lokalizacji elektrowni wiatrowych (MEW) na morzu ma
także znaczenie międzynarodowe. Morska energetyka wiatrowa odgrywa
znaczącą rolę w procesie zapewnienia Europie bezpieczeństwa energetycznego. Z dokumentu Komisji Europejskiej „Morska energia wiatrowa”
wynika, iż działaniami niezbędnymi do realizacji celów polityki energetycznej w perspektywie roku 2020 jest obecnie wykorzystanie już ponad 40% przyłączanego do sieci potencjału wytwórczego pochodzącego
z energetyki wiatrowej. Według Europejskiej polityki energetycznej istotne jest zapewnienie warunków do powstania konkurencyjnej europejskiej
„supersieci” zasilanej przez morskie elektrownie wiatrowe, a także doprowadzenie w jak najkrótszym czasie do wzrostu konkurencyjności dużych
morskich elektrowni wiatrowych. Komisja Europejska zaznacza, że lądowe instalacje wiatrowe pozostaną dominujące, ale rola instalacji na morzu będzie sukcesywnie wzrastać. Mimo znacząco większych niż na lądzie
kosztów inwestycyjnych MEW stają się coraz bardziej konkurencyjne ze
względu na następujące czynniki:
• wiatry na obszarach morskich wieją z większą siłą i nie są tak zmienne,
dzięki czemu rośnie potencjał wytwórczy farm wiatrowych i maleje
ich negatywny wpływ na sieć;
• na obszarach morskich turbiny wiatrowe mogą mieć większe rozmiary, bowiem łatwiej przetransportować komponenty z miejsca produkcji na miejsce instalacji drogą morską niż lądową; w konsekwencji instalacje na morzu mogą mieć większą moc;
• morskie farmy wiatrowe, jeżeli nie zakłócają działalności na morzu
i nie oddziałują negatywnie na środowisko morskie, nie budzą w społeczeństwie tak silnych emocji i nie wywołują konfliktów społecznych.
Jednocześnie MEW może mieć bardzo istotny wkład w realizację
wszystkich trzech kluczowych celów polityki energetycznej UE, a miano-
536 | WSGE
wicie może:
• pomóc w redukcji emisji gazów cieplarnianych bardziej efektywnie niż
elektrownie wiatrowe na lądzie,
• zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii, w tym także w ujęciu międzynarodowym,
• podnieść konkurencyjność całej Unii Europejskiej.
Do głównych zalet MEW należą jeszcze:
● duża powierzchnia,
● korzystniejsze warunki wietrzne,
● odległość od osiedli ludzkich wystarczająca dla zmniejszenia potencjalnych oddziaływań,
● stabilniejsze i silniejsze wiatry niż wiejące nad lądami, również na
mniejszych wysokościach, co umożliwia stosowanie niższych masztów i uzyskanie większej efektywności urządzeń, co uzasadnia budowanie farm wiatrowych na dnie morskim, mimo wyższych kosztów
infrastruktury i utrzymania. Farmy takie powstają w Belgii, Danii,
Finlandii, Niemczech, Irlandii, Holandii, Norwegii, Szwecji i Wielkiej
Brytanii,
● dodatkowe miejsca pracy (zarówno na etapie produkcji, jak i późniejszego montażu i instalacji).
Nowe projekty realizowane są coraz dalej od lądu. Przewidywana lokalizacja przyszłych projektów to 60 km od lądu przy głębokości 60 m
(Stryjecki, Mielniczuk, i Biegaj, 2011, s. 93).
Potencjalne oddziaływania elektrowni morskiej na środowisko naturalne to m.in.:
● emisja hałasu także podwodnego, tj. negatywne oddziaływanie na organizmy wrażliwe na hałas, zaburzenie osadów dna morskiego podczas pobierania próbek czy zakotwiczania statków, które może skutkować uwolnieniem substancji szkodliwych do środowiska wodnego,
ograniczeniem przezroczystości wody, ale również pojawieniem się
nowych gatunków w rejonie inwestycji, przyciągniętych nowymi źródłami pożywienia uwolnionego z osadów;
● wyciek różnego rodzaju substancji z jednostek pływających do wody
podczas ich normalnej eksploatacji lub w wyniku awarii czy zderzenia,
który może stanowić zagrożenie dla ptaków znajdujących się w rejonie
inwestycji lub przyczynić się do pogorszenia jakości wód przybrzeż-
WSGE | 537
nych (w przypadku gdy wyciek dotrze do brzegu);
● wytwarzanie odpadów przez osoby znajdujące się na statkach biorących udział w badaniach;
● zaburzenie krajobrazu;
● przeszkoda dla pozostałych użytkowników przestrzeni morskiej, np.
rybaków, statków wycieczkowych;
● ryzyko kolizji pozostałych użytkowników przestrzeni morskiej z elektrowniami wiatrowymi;
● zagrożenie zanieczyszczeniami wydostającymi się ze statków na skutek kolizji;
● wpływ na falowanie – możliwe zaburzenia rozchodzenia się fal oraz
osłabienie energii fal docierających do wybrzeża;
● zmiany procesów geologicznych dna morskiego (lokalna erozja – podmywanie fundamentów lub nadmierne gromadzenie się osadów w sąsiedztwie fundamentów), które mogą prowadzić do zmian również
w strefie przybrzeżnej;
● emisja pola elektromagnetycznego (zarówno na lądzie, jak i na morzu)
i jej wpływ na organizmy morskie oraz ludzi; pole elektromagnetyczne
wytwarzane przez kable podmorskie może odstraszać niektóre wrażliwe na ten czynnik gatunki ryb i tym samym przyczyniać się do zmiany
tras ich wędrówek;
● tzw. wyładowania koronowe – wyładowanie elektryczne spowodowane przez jonizację płynu lub gazu otaczającego przewodnik, które
pojawia się, kiedy gradient potencjału przekracza pewną wartość, ale
warunki są niewystarczające do przebicia lub powstania łuku;
● potencjalny wpływ ciepła emitowanego przez kable podwodne na
wzrost temperatury panującej na poziomie dna morskiego;
● możliwe zakłócenia systemów nawigacyjnych niektórych statków
przez podwodne kable elektroenergetyczne (zjawisko to jest już jednak bardzo dobrze poznane i można mu zapobiec, instalując obok
maksymalnie dwa dodatkowe kable) (Stryjecki i in., 2011, s. 94-106).
Kwestie MEW reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 29
października 2002 r. w sprawie sposobu oznakowania nawigacyjnego polskich obszarów morskich, w którym załącznik do rozporządzenia w par. 4
określa oznakowanie przejść żeglownych pod stałymi mostami, platform
wiertniczych oraz morskich elektrowni wiatrowych. MEW powinny być
538 | WSGE
oznakowane zgodnie ze sposobem oznakowania nawigacyjnego przyjętym
w rozporządzeniu, tak aby były odróżnialne w ciągu dnia i w nocy, a ponadto spełniały podane w niżej warunki:
• Narożniki i inne punkty zmiany kierunku granicy farmy elektrowni
wiatrowych powinny być oznakowane za pomocą światła błyskowego
koloru żółtego o charakterystyce światła podanej dla „znaku specjalnego”, tak aby były widoczne z każdego kierunku i miały zasięg nominalny co najmniej pięciu mil morskich. Granice farmy elektrowni
wiatrowych powinny być oznakowane wzdłuż obwodu lub wewnątrz
farmy w odstępach nie większych niż dwie mile morskie, światłem błyskowym koloru żółtego o innej charakterystyce i zasięgu niż światła
określone dla znaku specjalnego; • Światła na wieżach elektrowni wiatrowych powinny być zamontowane
na najwyższym punkcie wieży ponad największym obserwowanym
stanem wody poniżej najniższego punktu łuku, jaki kreślą łopaty
rotora;
• Ze względu na potrzebę dokładnej identyfikacji na farmach elektrowni wiatrowych należy dodatkowo zamontować: rakony, reflektory radarowe lub wzmacniacze ech radarowych.
Zakończenie
Wykorzystanie wiatru do produkcji elektryczności nie powoduje zanieczyszczeń powietrza, wody, gleby, nie przyczynia się do emisji gazów
cieplarnianych, a także nie wiąże się z eksploatacją zasobów naturalnych,
które są na wyczerpaniu. Jednakże to „proekologiczne” źródło energii powoduje problemy natury społecznej, może stanowić zakłócenie walorów
krajobrazowych i nie pozostaje bez negatywnego wpływu na środowisko.
Problemem związanym z budową elektrowni wiatrowych jest zagrożenie
dla ptaków (także nietoperzy), które lecąc, mogą wejść w kolizję z turbiną.
Prawo międzynarodowe reguluje zasady przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatu, a także wskazuje, że wzrost udziału odnawialnych źródeł energii ogranicza emisję zanieczyszczeń do atmosfery, co
ma odniesienie do ochrony fauny i flory. Nadto regulacje międzynarodowe wzywają do zapewnienia społeczeństwu dostępu do informacji dotyczących środowiska na wniosek lub poprzez aktywne rozpowszechnianie
informacji przez władze krajów oraz wiele miejsca poświęca procedurze
oceny oddziaływania na środowisko.
WSGE | 539
Polska z chwilą przystąpienia do UE i przyjęcia unijnego systemu
prawnego dokonuje sukcesywnie wdrażania unijnych przepisów w zakresie OZE, a do2020 roku Polska stoi w perspektywie wypełnienia pakietu klimatyczno- energetycznego, w którym jest zapisany wzrost udziału
odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii do 15%. Energia
odnawialna jest niezbędna dla osiągnięcia gospodarki niskoemisyjnej,
jest też głównym elementem unijnej strategii energetycznej. Polityka UE
w zakresie energii odnawialnej jest stosunkowo nowa. Pierwszym krokiem
było przyjęcie białej księgi w 1997 r. Komisja wzywa Polskę jako członka
Wspólnoty do realizacji krajowych planów działania w zakresie energii ze
źródeł odnawialnych; udoskonalenia systemów planowania infrastruktury
przy poszanowaniu obowiązującego prawodawstwa UE w zakresie ochrony środowiska, jak również dążenia do stosowania najlepszych praktyk;
osiągnięcia szybszych postępów w zakresie rozwoju sieci elektroenergetycznej w celu umożliwienia większego udziału energii odnawialnej; opracowania mechanizmów współpracy oraz rozpoczęcia integracji energii
odnawialnej na rynku europejskim oraz zapewnienia, aby wszystkie reformy istniejących krajowych systemów wsparcia gwarantowały stabilność
dla inwestorów (Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady,
2012).
References
Boczar T. (2010), Wykorzystanie energii wiatru, Warszawa, Wydawnictwo
PAK.
Bukowski Z. (2005), Prawo międzynarodowe a ochrona środowiska, Toruń,
Wydawnictwo Dom Organizatora.
Bukowski Z. (2012), Ograniczenia inwestycyjne dla obszarów „Natura
2000”, Praktyczne wyjaśnienia. Pozyskano (20.06.2012) z http://lponline.lexpolonica.pl/plweb-cgi/main.pl?test_cookie=1LexPolonica nr
447538.
Jabłoński W., Wnuk J. (2004), Odnawialne źródła energii w polityce energetycznej Unii Europejskiej i Polski. Efektywne zarządzanie inwestycjami- studia przypadków, Sosnowiec, Wydawnictwo Wyższej Szkoły
Zarządzania i Marketingu.
Kenig-Witkowska M. M. (2011), Międzynarodowe prawo środowiska.
Wybrane zagadnienia systemowe, Monografia, Pozyskano (20.06.2012
) z http://lex.uwm.edu.pl
540 | WSGE
Lipiński A. (2010), Prawne podstawy ochrony środowiska, Warszawa,
Wydawnictwo Oficyna.
Mellar B., Nenova S. (2012), Wewnętrzny rynek energii. Pozyskano
(6.06.2012)
z http://www.europarl.europa.eu/ftu/pdf/pl/
FTU_4.13.2.pdf.
Nowacki M. (2010), Prawne aspekty bezpieczeństwa energetycznego w UE,
Warszawa, Wydawnictwo Oficyna.
Ochrona ptaków w Europie, 2012, Ochrona środowiska, Informator,
Pozyskano (26.06.2012) z http://lponline.lexpolonica.pl/plweb-cgi/
main.pl?test_cookie=1LexPolonica.
Paczuski R. (2008), Ochrona środowiska. Zarys wykładu, Bydgoszcz,
Oficyna Wydawnicza Branta.
Połatyński Ł. (2012), Polityka Unii Europejskiej w procesie tworzenia.
Pozyskano (6.06.2012) z http://eup.wse.krakow.pl/?page_id=219
Serwis poświęcony zmianom klimatycznym i odnawialnym źródłom
energii, dokumenty Unii Europejskiej. Pozyskano (2.06.2012) z http://
www.biomasa.org/index.php?d=artykul&kat=22&art=14
Sitek M. (2006), Nowe podstawy prawne ochrony środowiska naturalnego
w prawie międzynarodowym, [w:] Journal of Modern Science, Zeszyty
Naukowo- Dydaktyczne, t.1/2/2006, cz. II s.73 Pozyskano (2.09.2012)
z http://www.wsge.edu.pl/pl/journal-of-modern-science-wydania.
html
Sitek M. (2009), Zasada zrównoważonego rozwoju w optyce pierwszych
zasad Karty biznesu na rzecz zrównoważonego rozwoju, [w:] Journal
of Modern Science, Zeszyty Naukowo- Dydaktyczne, t. 6/2009. s. 81,
Pozyskano (2.09.2012) z http://www.wsge.edu.pl/pl/journal-of-modern-science-wydania.html.
Sitek M.(2011), Instrumenty rynkowe dla potrzeb polityki w zakresie ochrony
środowiska, [w:] Studia ełckie, nr 13(2011), s. 343, Pozyskano (2.09.2012)
z http://studia-elckie.pl/app/download/5779511033/M.+Sitek,+Instrumenty....pdf
Soliński I., Soliński B., Ostrowski J. (2010), Energia Wiatru, Komputerowy
System Monitoringu, Kraków, Wydawnictwo AGH.
Stiftung B. H. (2009), ERENE. Europejska Wspólnota Energii
Odnawialnych, Studium wykonalności, [w:] M. Schreyer, L. Mez,
Pisma Europejskie.
WSGE | 541
Stryjecki M., Mielniczuk K., Biegaj J. (2011), Przewodnik po procedurach
lokalizacyjnych i środowiskowych dla farm wiatrowych na polskich
obszarach morskich, Fundacja na rzecz energetyki zrównoważonej,
Warszawa. Pozyskano (20.06.2012) z http://morskiefarmywiatrowe.
pl/.
Wiśniewski G., Ligus M., Michałowska- Knap K. (2011), Morski wiatr kontra atom, Analiza porównawcza kosztów MEW i energetyki jądrowej
oraz ich potencjału tworzenia miejsc pracy. Pozyskano (20.06.2012)
z http://www.imp.gda.pl/fileadmin/doc/projects/bkee/news/raport_
morski_wiatr/Raport_Morski_wiatr_kontra_atom.pdf
Wojtal W. (2011), Podstawy prawne i administracyjne dotyczące lokalizacji
i funkcjonowania elektrowni wiatrowych, Białystok, Fundacja Zielone
Płuca Polski.
Akty prawne
Decyzja nr 1639/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 r. ustanawiająca Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (2007-2013) (1639/2006/WE). Pozyskano (22.06.2012)
z http://lponline.lexpolonica.pl/plweb-cgi/main.pl?test_cookie=1
Umowa międzynarodowa- Konwencja o różnorodności biologicznej z Rio
de Janeiro z dnia 5 czerwca 1992r. (Dz.U. z 2002, nr 184, poz.1532).
Umowa międzynarodowa- Konwencja Rady Europy o ochronie gatunków
dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk sporządzona w Bernie
dnia 19 września 1979 r. (Dz. U. z dnia 25 maja 1996 r.).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/
WE oraz 2003/30/WE (Dz.U.UE.L. z 2009, nr 140, poz.16).
Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny
skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985, str. 40;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 1, str. 248).
Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny
skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985).
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony sie-
542 | WSGE
dlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dz.U.UE L z dnia 22
lipca 1992 r., (Dz.U.UE.L. z 1992, nr 206, poz.7).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wersja ujednolicona
(Dz.U.UE L z dnia 26 stycznia 2010 r.).
Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji
z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.U.UE L z dnia
25 września 2006 r.).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29.10.2002 r. w sprawie sposobu oznakowania nawigacyjnego polskich obszarów morskich (Dz. U.
z 2003, nr 20, poz. 173).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25.06.2003 r. w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych (Dz.U. z 2003,
nr 130, poz.1193).
Ustawa z dnia z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz .U. z 2008, nr
199, poz. 1227).
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetycznego (tj. Dz. U. z 2006r.,
nr 89, poz. 625 ze zm.).
Oświadczenie Rządowe z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie mocy obowiązującej
Konwencji o różnorodności biologicznej, sporządzonej w Rio de Janeiro
dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz.U.2002.184.1533).
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Bruksela
31.01.2011 r. Energia odnawialna: dążenie do osiągnięcia celu na rok
2020. Pozyskano (data) z http://eur-lex.europ a.eu/L exUr iS er v/L exUr iS er v.do?ur i=C OM:2011:0031:FIN:PL:PDF)
Raport zawierający analizę realizacji celów ilościowych i osiągniętych wyników w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii. Załącznik do obwieszczenia Ministra Gospodarki z dnia
16 grudnia 2009 r. (poz. 64), Pozyskano (20.06.2012) z http://lponline.
lexpolonica.pl/plweb-cgi/main.pl?test_cookie=1LexPolonica
WSGE | 543
544 | WSGE