Aspekty etyczno Aspekty etyczno

Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Plan wykładu
Aspekty etycznoetyczno-prawne
n
Prawo autorskie
n
Program komputerowy i oprogramowanie w prawie
n
Licencje i patenty na oprogramowanie
Oprogramowanie własnoś ciowe
n
zwią zane z wytwarzaniem
i uż ytkowaniem oprogramowania
n
EULA
n
Shareware,, Freeware
Shareware
Freeware,, Adware
Wolne i otwarte oprogramowanie
n
2
Prawo autorskie
Prawo autorskie
§ Prawo autorskie - w Polsce terminem tym okreś la się
§ W szczegó lnoś ci przedmiotem prawa autorskiego są
ogó ł praw przysługują cych autorowi dzieła
dzieła,, w
szczegó lnoś ci, przepisy upoważniają ce autora do
decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego
korzyś ci
utwory:
§ wyrażone słowem, symbolami matematycznymi,
znakami graficznymi (literackie, publicystyczne,
naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
komputerowe);
§ Prawo autorskie okreś la Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r.
o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U
Dz.U.. z 1994 r.
Nr 24, poz. 83)
§ Według Ustawy przedmiotem prawa autorskiego jest
każdy przejaw działalnoś ci twó rczej o indywidualnym
charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci,
niezależnie od wartoś ci, przeznaczenia i sposobu
wyrażenia (utwó r).
3
Izabela Szczę ch
§
§
§
§
§
plastyczne;
fotograficzne;
lutnicze;
wzornictwa przemysłowego;
architektoniczne, architektonicznoarchitektoniczno-urbanistyczne i
urbanistyczne;
4
1
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Prawo autorskie
Prawo autorskie
§ autorskie prawa osobiste
§ Ustawa wyró żnia:
§ są prawami "ojcostwa utworu" i obejmują przede
§ autorskie prawa osobiste
wszystkim prawo autora do wią zania z dziełem
jego nazwiska
§ autorskie prawa mają tkowe
§ prawo to nigdy nie wygasa, nie można się go zrzec
ani przenieś ć na inną osobę
§ prawnie dopuszczalne jest zobowią zanie się twó rcy
w umowie do niewykonywania autorskiego prawa
osobistego (prawa do oznaczenia utworu swoim
nazwiskiem)
6
5
Program komputerowy
Prawo autorskie
§ Polska ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
§ autorskie prawa mają tkowe (ang. copyright)
nie zawiera definicji programu komputerowego
§ Wg polskiego prawa program komputerowy zalicza się do:
§ monopol praw mają tkowych na rzecz autora utworu
albo w okreś lonych przypadkach wydawcy lub
producenta
§ utworó w wyrażonych słowem, symbolami
matematycznymi, znakami graficznymi
§ zasadą w prawie autorskim jest, iż z utworu może
korzystać lub nim rozporzą dzać tylko osoba
uprawniona - twó rca lub osoba, któ ra nabyła
okreś lone prawa mają tkowe
§ Prawa mają tkowe do programu komputerowego
stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania
obowią zkó w ze stosunku pracy przysługują pracodawcy
pracodawcy,, o
ile umowa nie stanowi inaczej
7
Izabela Szczę ch
8
2
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Program komputerowy
Oprogramowanie
§ W amerykań skim systemie prawnym program
§ Według Encyklopedii PWN
komputerowy posiada odniesienie do dziedziny
informatycznej. Występuje jako:
§ zestaw instrukcji (rozkazó w) przeznaczonych do użycia
bezpoś rednio, lub poś rednio w komputerze w celu
osią gnięcia okreś lonego rezultatu
oprogramowanie (ang. software) to ogó ł programó w, w
któ re wyposażony jest system komputerowy;
Rozró żnia się
§ oprogramowanie podstawowe (m.in. system
operacyjny, translatory, graficzny interfejs
użytkownika) oraz
§ Rosyjski system prawny w swojej definicji programu
§ oprogramowanie użytkowe (aplikacyjne), służą ce
obejmuje także:
§ dane przeznaczone dla komputera oraz przedstawienia
do wykonywania okreś lonych, złożonych zadań, np.
oprogramowanie statystyczne.
audiowizualne generowane przez program
9
10
Oprogramowanie
Oprogramowanie
§ Według Wikipedii
§ Ogó lnie zatem, oprogramowanie składa się z
Oprogramowanie to całoś ć informacji w postaci
zestawu instrukcji, zaimplementowanych interfejsó w i
zintegrowanych danych przeznaczonych dla komputera
do realizacji wyznaczonych celó w.
§ programó w,
§ dokumentacji,
§ grafiki, dźwiękó w
§ wszelkich innych danych potrzebnych programom do
Oprogramowanie jest synonimem terminó w program
komputerowy oraz aplikacja, przy czym stosuje się go
zazwyczaj do okreś lania większych programó w oraz
ich zbioró w.
działania (np. pliki konfiguracyjne, klucze szyfrują ce)
§ Oprogramowanie jako przejaw twó rczoś ci jest chronione
prawem autorskim
§ Warunki korzystania z oprogramowania okreś lane są
11
Izabela Szczę ch
w licencji
12
3
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Licencjonowanie oprogramowania
§ Obecnie najpopularniejszym sposobem dystrybucji
Licencjonowanie oprogramowania
§ Licencja na oprogramowanie - umowa na korzystanie z
oprogramowania jest jego licencjonowanie
§ Klient kupują c program nie staje się jego właś cicielem.
Twó rca lub dystrybutor programu udziela mu jedynie
licencji na jego używanie (podobnie jak w przypadku np.
utworó w muzycznych)
utworu jakim jest aplikacja komputerowa, zawierana
pomiędzy podmiotem, któ remu przysługują mają tkowe
prawa autorskie do utworu, a osobą , któ ra zamierza z
danej aplikacji korzystać
§ Użytkownicy komputeró w najczęś ciej mogą spotykać się
z licencją w odniesieniu do tzw.
tzw. licencji użytkownika
(EULA - End User License Agreement
Agreement)) czyli z zapisem
definiują cym warunki udzielenia licencji końcowemu
użytkownikowi oprogramowania
§ Najczęś ciej licencja jest tekstem jednostronnie
narzuconym przez producenta, któ ry kupują cy musi
zaakceptować w całoś ci, aby mó c korzystać
z oprogramowania
§ Licencje na oprogramowanie - są najczęś ciej bardzo
restrykcyjne lecz większoś ć użytkownikó w nie czyta ich w
całoś ci
13
Licencje OEM
Co zawiera licencja?
§ Licencje OEM są specyficzną odmianą licencjonowania
Zwykle licencja zawiera:
§ ograniczenie co do liczby komputeró w,
w, na któ rych można
zainstalować oprogramowanie
§ ograniczenie co do liczby użytkownikó w, któ rzy mogą
korzystać z oprogramowania
§ ograniczenie co do czasu
czasu,, przez któ ry można używać
oprogramowania
§ klauzulę o wyłą czonej odpowiedzialnoś ci producenta z tytułu
używania oprogramowania przez licencjobiorcę, któ rej
znaczenie polega na braku jakiejkolwiek odpowiedzialnoś ci
producentó w oprogramowania za skutki błędó w w
programach
15
Izabela Szczę ch
14
oprogramowania przeznaczoną dla producentó w sprzętu
komputerowego, bą dź gotowych zestawó w
komputerowych (np. laptopó w), któ rzy sami instalują
oprogramowanie na sprzedawanych przez siebie
komputerach, lub dołą czają je do sprzedawanego sprzętu
(np. nagrywarki CD/DVD, karty graficzne),
z zastrzeżeniem, że owo oprogramowanie może być tylko
z nim używane
§ Licencje OEM są zwykle tańsze od typowych licencji na
tzw. oprogramowanie „pudełkowe”
§ OEM (ang. Original Equipment Manufacturer
Manufacturer)) – organizacja sprzedają ca pod
własną marką produkty wytworzone przez inne firmy; często sprzedawca
sprzętu dla użytkownika końcowego
16
4
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Sprzedaż praw mają tkowych
Licencje OEM
§ Możliwą , choć rzadziej spotykaną , formą sprzedaży
Klient NIE może
§ oddzielić oprogramowania OEM od sprzętu, z któ rym
je zakupił
oprogramowania jest sprzedaż praw mają tkowych do
programu..
programu
§ Ta forma sprzedaży spotykana się przy tworzeniu
§ oddzielnie używać oprogramowania OEM,
oprogramowania na zlecenie i każdy taki przypadek jest
uregulowany osobną umową , w któ rej twó rca
oprogramowania sprzedaje klientowi wszystkie prawa
mają tkowe do programu.
§ oddzielnie sprzedać oprogramowania OEM,
§ odsprzedać sprzętu bez dołą czonego
oprogramowania OEM
§ W przypadku oprogramowania dołą czonego do
komputeró w biurkowych i laptopó w, wymiana jednego lub
kilku komponentó w komputera (np. płyty głó wnej) może
spowodować utratę licencji
18
17
Patenty na oprogramowanie
Domena publiczna
§ Ze sprzedażą oprogramowania mogą być także zwią zane
patenty. Właś ciciel patentu udziela klientowi licencji na
używanie technologii objętej owym patentem
Jest to ogó ł twó rczoś ci,
ci, do któ rej wygasły autorskie
prawa mają tkowe, i któ ra jest przez to dostępna dla
wszystkich, i do dowolnych zastosowań.
zastosowań.
§ Obecnie w Polsce obowią zuje Konwencja o patencie
§ Do domeny publicznej należą także dzieła, któ re od
europejskim, któ ra wyłą cza programy komputerowe
europejskim,
z możliwoś ci udzielenia patentu
począ tku ich powstania nie były objęte tymi prawami (np.
teksty ustaw, statystyki sportowe, formuły
matematyczne).
§ Amerykańskie prawo zezwala na patentowanie
oprogramowania
19
Izabela Szczę ch
§ Domena publiczna (ang. public domain
domain)) nie jest licencją .
20
5
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Rodzaje licencji oprogramowania
Ze względu na podejś cie do praw dawanych
użytkownikom oprogramowania możemy podzielić
sposoby licencjonowania na:
§ model zamknięty (oprogramowanie własnościowe,
asnościowe,
prawnie zastrzeżone, zamknięte)
Wybrane rodzaje
licencji oprogramowania
§ model otwarty (wolne oprogramowanie,
oprogramowanie,
oprogramowanie o otwartym kodzie źró dłowym)
§ model mieszany
22
EULA
End--User Licence Agreement
End
Oprogramowanie własnościowe
Tradycyjne podejś cie do produkcji i dystrybucji
oprogramowania, w któ rym producent generuje swoje
zyski ze sprzedaży licencji na używanie pojedynczych lub
wielu kopii oprogramowania.
§ Pojęcie „EULA” ( licencja użytkownika końcowego)
oznacza standardowy typ licencji, na któ rej jest
dystrybuowane oprogramowanie własnoś ciowe.
§ Termin ten dotyczy zaró wno licencji dla użytkownikó w
Kategorie oprogramowania własnoś ciowego:
indywidualnych, jak i korporacyjnych.
§ typowe oprogramowanie z licencją EULA
§ oprogramowanie shareware
shareware//freeware
freeware//adware
23
Izabela Szczę ch
24
6
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Przykładowa licencja EULA
Kontrowersyjne zapisy w EULA
§ Przykładowo licencja systemu Microsoft Windows XP
§ Electronic Frontier Foundation opublikowała dokument
Professional zezwala użytkownikowi na:
opisują cy takie kontrowersyjne klauzule zawarte w
licencjach:
§ instalowanie i używanie tylko 1 kopii systemu,
§ zakaz publicznego krytykowania produktu (McAfee
(McAfee VirusScan
VirusScan,,
§ używanie systemu na komputerze posiadają cym maksymalnie
Microsoft .NET),
2 procesory,
§ zgoda na monitorowanie użytkownika przez producenta
§ udostępnianie usług obsługi plikó w, drukowania, połą czenia z
Internetem, oraz dostępu zdalnego maksymalnie 10 komputerom
lub innym urzą dzeniom,
§ wykonanie tylko 1 kopii zapasowej noś nika z oprogramowaniem,
producentó w (GAIN),
§ automatyczna zgoda na wszystkie przyszłe wersje licencji (Apple
§ jednorazowe bezpoś rednie przekazanie (sprzedaż lub
iTunes),
iTunes
),
podarunek) produktu osobie trzeciej przez pierwotnego
użytkownika.
http://download.microsoft.com/documents/useterms/Windows%20XP_Professional_
Polish_a675687b--f2e8
Polish_a675687b
f2e8--4c76
4c76--b108
b108--9657210d2135.pdf
oprogramowania (Windows XP, Windows Vista),
§ zakaz używania produktu razem z produktami innych
http://www.eff.org/wp/dangerous -terms
terms--users
users--guide
guide--eulas
25
Shareware
26
Shareware
§ Shareware nie jest licencją . Jest to metoda marketingowa
powstała w latach 8080-tych, polegają ca na udostępnianiu
programó w użytkownikom, aby mogli je wypró bować
przed zakupem.
§ Podstawową cechą oprogramowania shareware jest
zezwolenie użytkownikom na dalsze rozpowszechnianie
(redystrybucję) programu.
§ Drugą podstawową cechą shareware jest umieszczanie
§ Zwyczajowo jednak okreś lenie shareware używane jest
jako jedna z kategorii oprogramowania własnoś ciowego.
§ Programy shareware są dostarczane tylko w wersji
w programach zachęt (sugestie lub żą dania) do zakupu
oprogramowania po wypró bowaniu.
§ Każdy program shareware ma swoją osobną licencję, nie
binarnej, bez ich kodu źró dłowego.
ma żadnego ogó lnego typu licencji shareware
shareware..
27
Izabela Szczę ch
28
7
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Freeware
Shareware
§ Począ tkowo programy shareware były w pełni
§ Freeware (darmowe oprogramowanie) jest odmianą
funkcjonalne.
shareware..
shareware
§ Obecnie producenci często dzielą produkt shareware na:
§ Okreś lenie to począ tkowo było używane zamiennie z
shareware, z czasem jego użycie ograniczono do
shareware,
darmowych programó w nieograniczają cych czasowo
używania.
§ darmową wersję podstawową (ang. basic
basic)) lub lekką
(light
light)) i płatną wersję pełną (full
full,, retail
retail),
), zwaną także
zarejestrowaną ((registered
registered)) albo profesjonalną (pro),
§ Freeware obejmuje także darmowe programy, któ re
§ wersje testowe (ang. trial
trial),
), rzadziej nazywane
wersjami demonstracyjnymi (demo).
charakteryzują ce się ograniczeniami działania,
najczęś ciej czasowymi (np. 30 dni) lub okreś lają cymi
maksymalną liczbę uruchomień.
zabraniają redystrybucji lub ją ograniczają .
§ Dodatkowo częś ć programó w freeware zezwala tylko na
użytek niekomercyjny
niekomercyjny,, a do użytku komercyjnego trzeba
kupić pełną wersję.
§ nagware
nagware,, crippleware
crippleware,, etc.
30
29
Freeware
Freeware
§ Typowe programy rozprowadzane jako freeware
freeware,,
§ Chociaż oprogramowanie freeware jest darmowe, to
podobnie jak shareware
shareware,, są udostępniane bez kodu
źró dłowego, a ich modyfikowanie jest zabronione.
częś ć jego twó rcó w prosi:
§ o dobrowolne wpłaty pieniędzy - donationware (ang.
donation – datek, dotacja) na konto twó rcy, lub na konto
jakiejś organizacji charytatywnej,
§ o wysłanie do nich kartki pocztowej - cardware
cardware,,
§ beerware
beerware,,
§ catware
catware,,
§ sisterware
§ Inne nietypowe licencje pod hasłem otherware
31
Izabela Szczę ch
32
8
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Adware
Oprogramowanie własnościowe
§ Adware – darmowe oprogramowanie wyś wietlają ce
§ Podsumowują c:
użytkownikowi reklamy.
Reklamy mogą być dla twó rcy głó wnym źró dłem
dochodu.
§ terminy zwią zane z shareware mogą się łą czyć w
przeró żnych kombinacjach,
dlatego warto przeczytać licencję każdego programu
i sprawdzić na co ona pozwala.
§ Niektó rzy twó rcy łą czą adware z shareware
shareware,, i za
jednorazową opłatą oferują wersję bez reklam.
§ Tym bardziej, że niektó rzy producenci mylnie te
§ Można też łą czyć wiele w/w
w/w kategorii – np. program
pojęcia interpretują i np. okreś lają swó j program
mianem shareware
shareware,, mimo iż jego redystrybucja jest
zabroniona.
pocztowy Eudora przez długi czas był oferowany w 3
wersjach:
§ płatnej, bez reklam;
§ darmowej, z reklamami;
§ darmowej, bez reklam, ale z ograniczoną funkcjonalnoś cią .
34
33
Wolne oprogramowanie
Oprogramowanie własnościowe
§ Trochę historii…
§ W 1983r. Richard Stallman (wcześ niej pracują cy z AI
Lab w MIT) ogłosił rozpoczęcie prac nad stworzeniem
kompletnego, kompatybilnego z Uniksem systemu
operacyjnego będą cego wolnym oprogramowaniem,
zwanego GNU (ang. Gnu’s Not Unix – Gnu to nie
Unix).
§ Pierwszą pró bą zdefiniowania wolnego
oprogramowania był Manifest GNU opublikowany
przez Stallmana w 1985r. w celu pozyskania
wspó łpracownikó w i poparcia dla Projektu GNU.
Źró dło: Przemysław Kulczycki "Analiza poró wnawcza modeli
licencjonowania oprogramowania"
Izabela Szczę ch
35
36
9
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Wolne oprogramowanie
Richard Matthew Stallman
§ Trochę historii…
§ W 1985 r. Stallman założył Free Software Foundation
(fundację wolnego oprogramowania) – organizację
non--profit skupiają cą programistó w tworzą cych wolne
non
oprogramowanie i tworzą cą prawne podstawy ruchu
wolnego oprogramowania.
§ Najważniejszym dziełem FSF jest GNU General
Public Licence (Powszechna Licencja Publiczna
GNU, w skró cie GPL) – ogó lna licencja, któ rą każdy
programista może zastosować do swojego dzieła,
w celu nadania mu statusu wolnego oprogramowania
i ochrony wolnoś ci jego użytkownikó w.
§ Urodził się 16 marca 1953 na Manhattanie.
§ W 1974 roku ukończył fizykę na Harvard University
University..
§ Pracował jako haker w Laboratorium Sztucznej Inteligencji MIT,
między innymi nad systemami operacyjnymi.
§ Jeden z twó rcó w ruchu wolnego oprogramowania
§ Założyciel projektu GNU oraz Free Software Foundation
Foundation,,
http://www.fsf.org/
37
Wolne oprogramowanie
wspó łtwó rca licencji GNU GPL
38
Wolne oprogramowanie
§ Dokładniej, mó wimy o czterech rodzajach wolnoś ci
Oficjalna definicja wg FSF
FSF::
użytkownikó w programu:
§ „Wolne oprogramowanie” to kwestia wolnoś ci, nie ceny.
§ wolnoś ć uruchamiania programu, w dowolnym celu (wolnoś
(wolnoś ć 0)
0)
By zrozumieć tę koncepcję, powinniś my myś leć o
„wolnoś ci słowa”, a nie „darmowym piwie”
§ wolnoś ć analizowania, jak program działa, i dostosowywania go
do swoich potrzeb (wolnoś
(wolnoś ć 1).
1). Warunkiem koniecznym jest tu
dostęp do kodu źró dłowego
§ Wolne oprogramowanie odnosi się do prawa
użytkownikó w do swobodnego uruchamiania,
kopiowania, rozpowszechniania, analizowania, zmian i
ulepszania programó w.
§ wolnoś ć rozpowszechniania kopii, byś cie mogli pomó c są siadom
(wolnoś ć 2)
2)
§ wolnoś ć udoskonalania programu i publicznego
rozpowszechniania własnych ulepszeń, dzięki czemu może z
nich skorzystać cała społecznoś ć (wolnoś
(wolnoś ć 3).
3). Warunkiem
koniecznym jest tu dostęp do kodu źró dłowego
http://www.fsf.org/
http://www.fsf.org/
39
Izabela Szczę ch
40
10
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Wolne oprogramowanie
Wolne oprogramowanie
§ Oprogramowanie nazywamy wolnym, jeś li wszyscy
§ Wolne oprogramowanie należy wyraźnie odró żnić od
użytkownicy posiadają w pełni wszystkie te prawa.
freeware..
freeware
§ Zatem, powinniś cie mieć swobodę rozpowszechniania
§ Samo udostępnianie za darmo oraz zezwolenie na
kopii programu, zmodyfikowanych bą dź oryginalnych, za
darmo bą dź pobierają c opłatę za dystrybucję, wszędzie i
każdemu.
redystrybucję programu nie wystarczają do nazwania
danego programu wolnym.
§ Wolnoś ć robienia tego wszystkiego oznacza (między
innymi), że nie musicie prosić o pozwolenie ani płacić za
nie.
http://www.fsf.org/
42
41
Otwarte oprogramowanie
Otwarte oprogramowanie
§ Pokrewnym pojęciem do wolnego oprogramowania jest
Open Source Initiative definiuje otwarte oprogramowanie
otwarte oprogramowanie (open source
source,, oprogramowanie
o otwartym kodzie źró dłowym
dłowym).
).
§ Okreś lenie to zostało sformułowane w 1998r. jako nowa
§ Open source nie oznacza tylko dostępu do kodu
źró dłowego.
§ Warunki dystrybucji oprogramowania open source
nazwa dla wolnego oprogramowania:
muszą być zgodne z dziesięcioma kryteriami:
§ nie powodowała niejednoznacznoś ci i nie kojarzyła się tylko z
darmowym oprogramowaniem,
§ była bardziej przyjazna dla ludzi biznesu.
http://www.opensource.org/docs/osd
43
Izabela Szczę ch
44
11
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Otwarte oprogramowanie
Otwarte oprogramowanie
1. Swoboda redystrybucji
4. Spó jność kodu źró dłowego autora
Licencja nie może ograniczać swobody któ rejkolwiek ze stron do sprzedawania
lub rozdawania oprogramowania jako elementu szerszej dystrybucji
zawierają cej programy z ró żnych źró deł.
Licencja może ograniczać dystrybucję kodu źró dłowego w zmodyfikowanej
postaci tylko wtedy, jeś li dozwolona jest przy tym dystrybucja « poprawek» (ang.
patch)) wraz z kodem źró dłowym, za pomocą któ rych program jest potem
patch
modyfikowany w trakcie kompilacji. Licencja musi jawnie zezwalać na
dystrybucję oprogramowania skompilowanego ze zmodyfikowanego kodu
źró dłowego. Licencja może wymagać , aby dzieła pochodne nosiły inną nazwę
lub numer wersji niż oprogramowanie oryginalne.
2. Kod źró dłowy
Do programu musi być dołą czony kod źró dłowy, a licencja musi zezwalać na
dystrybucję zaró wno w postaci kodu źró dłowego, jak i skompilowanej.
5. Niedozwolona dyskryminacja osó b i grup
3. Dzieła pochodne
Licencja musi zezwalać na dokonywanie zmian oraz tworzenie dzieł
pochodnych. Musi ró wnież umożliwiać dystrybucję takich dzieł na tych samych
warunkach, jakie opisuje licencja oryginalnego oprogramowania.
6. Niedozwolona dyskryminacja obszaró w zastosowań
Licencja nie może zabraniać wykorzystywania programu w jakimś konkretnym
obszarze zastosowań. Na przykład, nie może zabraniać wykorzystania
programu w sposó b komercyjny lub używania go do badań genetycznych.
46
45
Otwarte oprogramowanie
Otwarte oprogramowanie
7. Dystrybucja licencji
9. Licencja nie moż e ograniczać stosowania innego oprogramowania
Okreś lenie praw dołą czone do programu musi obowią zywać wszystkich, któ rzy
otrzymują oprogramowanie bez koniecznoś ci przestrzegania przez te osoby
dodatkowych licencji.
Licencja nie może nakładać ograniczeń na inne oprogramowanie rozprowadzane
wraz z oprogramowaniem objętym licencją . Na przykład, nie może wymagać aby
wszystkie inne programy rozprowadzane na tym samym noś niku były programami
open source
source..
8. Licencja nie moż e obejmować konkretnego produktu
Okreś lenie praw dołą czone do programu nie może zależeć od tego, że dany
program stanowi częś ć okreś lonej dystrybucji oprogramowania. Jeś li program
został pobrany z takiej dystrybucji i wykorzystywany lub rozprowadzany zgodnie z
warunkami licencji, wszystkie osoby do któ rych program trafia powinny posiada ć te
same prawa, któ re okreś lone są dla oryginalnej dystrybucji oprogramowania.
47
Izabela Szczę ch
10. Licencja musi być neutralna technologicznie
Żaden punkt licencji nie może narzucać konkretnej technologii lub stylu interfejsu.
48
12
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Wolne czy otwarte?
Wolne czy otwarte?
§ Obie definicje w dużej mierze się pokrywają , choć
§ Wg Stallmana oba terminy opisują niemal tę samą
definicja OSI jest znacznie bardziej sformalizowana.
§ Obie definicje wyraźnie zezwalają na pobieranie opłat za
dystrybucję oprogramowania i jednocześ nie wymagają
aby w ten sposó b pozyskany program można było
bezpłatnie redystrybuować .
kategorię oprogramowania, ale oznaczają poglą dy oparte
na fundamentalnie odmiennych wartoś ciach.
Dla niego open source to metodologia tworzenia
oprogramowania, a wolne oprogramowanie to ruch
społeczny..
społeczny
§ Obie definicje żą dają dostarczenia kodu źró dłowego
programu oraz zezwolenia na jego modyfikację i
dystrybucję zmodyfikowanych wersji.
§ R. Ghosh (członek zarzą du OSI) zaproponował
§ FSF i OSI publikują na swoich stronach listy licencji
zgodnych z ich definicjami.
49
Free/Libre Open
Free/
Open--Source Software (w skró cie FLOSS
FLOSS,, ew.
FOSS) jako neutralne pojęcie, bez przechylania się na
któ rą kolwiek ze stron, ale popularnoś ć tego terminu jest
niska.
50
Klauzula copyleft
Klauzula copyleft
§ Zasady działania pojęcia copyleft wg Projektu GNU:
§ Licencje wolnego oprogramowania można podzielić ze
względu na obecnoś ć klauzuli copyleft
copyleft..
„By poddać program działaniu copyleft
copyleft,, najpierw
zastrzegamy copyright, prawa autorskie do niego.
§ Copyleft jako sparodiowanie słowa
copyright (prawo autorskie); „lewo autorskie”
Następnie dokładamy warunki rozpowszechniania,
będą ce prawnym ś rodkiem, dzięki któ remu dajemy
każdemu prawo do używania, modyfikowania i
rozpowszechniania kodu naszego programu lub
dowolnego programu pochodnego, ale tylko wtedy gdy
warunki rozpowszechniania pozostaną niezmienione.
§ Copyleft samo w sobie nie jest licencją .
Jest tylko modelem opisują cym pewien typ licencji
§ Podstawowym przykładem zastosowania idei copyleft
jest licencja GNU General Public License (GPL),
stworzona przez Richarda Stallmana
W ten sposó b, kod i przekazane wolnoś ci stają się
prawnie nierozdzielne.”
51
Izabela Szczę ch
52
13
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
GNU General Public License (GPL)
§ Podstawowym przykładem zastosowania idei copyleft jest
licencja GNU General Public License (GPL)
(GPL),, stworzona
przez Stallmana
Inne licencje z klauzulą copyleft
§ Mozilla Public License (MPL) oraz, oparta na niej,
Common Development and Distribution License (CDDL)
(CDDL)..
§ GPLv1, GPLv2, GPLv3 etc.
§ Obie licencje zostały uznane za licencje wolnego
§ Mity zwią zane z GPL:
oprogramowania (przez FSF) oraz open source (przez
OSI). Są niekompatybilne z GPL
§ oprogramowania na GPL nie można sprzedawać i trzeba je
rozdawać za darmo
§ Najbardziej znanym programem na licencji MPL jest
Stwierdzenie to jest nieprawdziwe, gdyż każda wersja licencji GPL
zezwala na pobieranie opłat za dystrybucję oprogramowania.
§ każdy program stworzony przy użyciu oprogramowania na GPL
przeglą darka Mozilla
Mozilla,, zaś na CDDL – system operacyjny
OpenSolaris
ró wnież podlega tej licencji
Stwierdzenie to jest nieprawdziwe, gdyż GPL nie nakłada żadnych
ograniczeń na zastosowania uruchamianego programu.
http://www.gnu.org/licenses/
Licencje bez klauzuli copyleft
Licencje BSD
§ Licencje na wolne oprogramowanie bez klauzuli copyleft
nazywane są zezwalają cymi (ang. permissive
permissive)) lub
licencjami akademickimi.
akademickimi.
§ Licencje BSD zezwalają m.in. na użytkowanie i
redystrybucję oprogramowania, z modyfikacjami lub bez,
w formie kodu źró dłowego lub binarnego.
§ Przykłady:
§ Konsekwencją tych liberalnych warunkó w licencji jest
§ BSD (ang. Berkeley Software Distribution
Distribution,, czasami
nazywany Berkeley Unix) – odmiana systemu operacyjnego
Unix wywodzą ca się ze stworzonych na Uniwersytecie
Kalifornijskim Berkeley rozszerzeń dla systemu rozwijanego
przez firmę AT&T
AT&T..
Także potoczna nazwa licencji BSD,
BSD, na któ rej te systemy są
wydawane oraz pokrewnych licencji tego typu (np. licencja
MIT).
55
Izabela Szczę ch
54
53
zezwolenie na włą czanie oprogramowania nią objętego do
produktó w na innych licencjach, zaró wno otwartych, jak i
zamkniętych.
§ Kod na takich licencjach można bez problemu włą czyć do
swoich produktó w bez ujawniania ich kodu źró dłowego.
56
14
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Copyleft kontra
licencje akademickie
Podwó jne licencjonowanie
§ W ś rodowisku wolnego oprogramowania także istnieją
§ Właś ciciel praw autorskich może licencjonować swoje
rozbieżnoś ci w poglą dach na iloś ć praw udzielanych
użytkownikowi.
dzieła wielokrotnie i na odmiennych warunkach.
§ Firmy sprzedają ce oprogramowanie własnoś ciowe często
§ Konflikt pomiędzy zwolennikami licencji GPL i licencji
stosują kilka typó w licencji jednocześ nie – np. licencje dla
użytkownikó w indywidualnych, dla użytkownikó w
grupowych, oraz dla instytucji akademickich.
akademickich (głó wnie BSD):
§ „GPL gwarantuje wolnoś ć od zamkniętego
§ Niektó re firmy wydają produkty na licencji typu copyleft
copyleft,,
oprogramowania, a BSD daje wolnoś ć do tworzenia
zamkniętego oprogramowania”
oraz komercyjnej (np. z dodatkową funkcjonalnoś cią ,
wsparciem technicznym etc)
np.baza danych MySQL
57
58
Creative Commons
§ Wolne oprogramowanie wywarło też istotny wpływ na inne
dziedziny.
§ Licencje wolnej dokumentacji utorowały drogę organizacji
Creative Commons
Commons,, któ ra zasady wolnego
oprogramowania przeniosła na grunt kultury.
kultury.
§ Dzięki nim, twó rcy utworó w muzycznych, graficznych,
George Bernard Shaw
audiowizualnych, literackich i innych, mogą w wielu
przypadkach swobodnie korzystać z dorobku innych
twó rcó w, a konsumenci kultury mogą się nią swobodnie
dzielić .
59
Izabela Szczę ch
Jeś li ty masz jabłko i ja mam jabłko i wymienimy się tymi
jabłkami, to wtedy ty i ja wcią ż będziemy mieli po 1
jabłku. Ale jeś li ty masz pomysł i ja mam pomysł
i wymienimy się tymi pomysłami, to wtedy oboje
będziemy mieli 2 pomysły.
60
15
Narzę dzia informatyki (wykład 2)
Literatura
§ Przemysław Kulczycki „Analiza poró wnawcza modeli
licencjonowania oprogramowania”
Praca na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na
tych samych warunkach 3.0 Unported
http://jakilinux.org/felietony/analiza-porownawczamodeli-licencjonowania-oprogramowania-wstep/
§ The History of Shareware,
http://www.asp shareware.org/users/history of shareware
.asp
61
Izabela Szczę ch
16