popularyzatorski opis rezultatów projektu

Nr wniosku: 205959, nr raportu: 12981. Kierownik (z rap.): mgr inż. Tomasz Michał Bińczycki
Prezentowany projekt badawczy koncentruje się na charakterystyce składu izotopowego ołowiu w bielicach
wierzchowinowych partii Karkonoszy. Jest to unikatowe środowisko, które od wielu wieków pozostaje pod wpływem
zróżnicowanej antropopresji. W konsekwencji, wywołało to w latach 80-tych ubiegłego stulecia serię negatywnych
zmian. Wpływ wielu niekorzystnych czynników spowodował klęskę ekologiczną, która objawiła się masowym
wymieraniem drzewostanów. Wydarzenie to spowodowało intensyfikację badań zmierzających do wyjaśnienia przyczyn
katastrofy. Wśród podjętych badań zajmowano się między innymi problemem obecności metali ciężkich w glebach
Karkonoskiego Parku Narodowego. W badaniach tych stwierdzono podwyższone zawartości niektórych metali ciężkich,
jednak stosowane metody nie mogły bezpośrednio wykazać ich antropogenicznego pochodzenia.
Zupełnie nowe możliwości stwarzają metody izotopowe, dotychczas nie stosowane w polskich badaniach
gleboznawczych, a ostatnio coraz szerzej wykorzystywane w geologii oraz badaniach środowiskowych. Analizując
stosunki ilościowe między izotopami ołowiu Pb204, Pb206, Pb207 oraz Pb208 obecnego w skałach lub glebach, można
określić pochodzenie występującego w nich ołowiu.
Przeprowadzone analizy stosunków izotopowych ołowiu występującego w poziomach próchnicy nadkładowej gleb
zlokalizowanych w wierzchowinowej partii Karkonoszy wykazały antropogeniczne pochodzenie tego metalu. Ponad 90%
występującego w tych poziomach ołowiu pochodzi z emisji będących efektem spalania węgla wydobywanego na terenie
Czech i Polski, zwłaszcza węgla kamiennego wydobywanego na terenie Górnego Śląska. Iluwialne poziomy genetyczne
wykazują obecność ołowiu pochodzącego ze spalania węgla, jak też wytapiania rud zawierających galenę.
Profilowe rozmieszczenie ołowiu pochodzenia antropogenicznego w bielicach karkonoskich jest związane z głębokością
oraz zawartością materii organicznej. Stosunki izotopowe ołowiu występującego w poziomach skały macierzystej
(zwietrzelina granitu) oraz w spągu gleb torfowych wskazują na naturalne pochodzenie tego pierwiastka, co świadczy o
braku oddziaływania antropogenicznego na materiał glebowy tych poziomów. Ze względu na złożony charakter procesów
glebowych, a także różny stopień antropopresji w minionych stuleciach, celowe jest prowadzenie dalszych badań z
wykorzystaniem stosunków izotopowych, w celu dokładnego rozpoznania zmian środowiska glebowego Karkonoszy
zachodzących w pod wpływem czynnika antropogenicznego.