XII Konkurs Filozoficzny

Szczecin, 19.11.2015
Do Nauczycieli i Uczniów szkół gimnazjalnych
Województwa zachodniopomorskiego
ZAPROSZENIE
Szanowni Państwo,
Komitet organizacyjny XII Gimnazjalnego Konkursu Filozoficznego serdecznie zaprasza
uczniów gimnazjów do uczestnictwa w kolejnej, dwunastej już edycji Konkursu Filozoficznego.
Organizatorami Konkursu są Gimnazjum nr 9 w Szczecinie oraz Instytut Filozofii Uniwersytetu
Szczecińskiego.
Konkurs ma na celu popularyzację filozofii wśród gimnazjalistów województwa
zachodniopomorskiego oraz odkrywanie utalentowanych uczniów – przyszłych studentów
kierunków filozoficznych. Konkurs służy także wspieraniu nauczycieli szkół gimnazjalnych w
rozwijaniu filozoficznej ścieżki edukacyjnej.
Uczniowie chętni do udziału w Konkursie powinni w terminie do poniedziałku 1 lutego 2016r.
(decyduje data stempla pocztowego) rozwiązać test etapu szkolnego i przesłać go wraz ze
zgłoszeniem na adres:
Gimnazjum nr 9
ul. Dunikowskiego 1
70-123 Szczecin
Półfinał Konkursu odbędzie się 8 kwietnia 2016 r. (piątek) w Gimnazjum nr 9 w Szczecinie.
Tego dnia uczestnicy napiszą test otwarty sprawdzający ogólną wiedzę filozoficzną.
Finał Konkursu oraz wręczenie nagród odbędą się 20 maja 2016 r. (piątek) na Wydziale
Humanistycznym Uniwersytetu Szczecińskiego.
Serdecznie zapraszamy do udziału w Konkursie!
W razie pytań lub wątpliwości proszę o kontakt: Katarzyna Ciarcińska: [email protected]
1
REGULAMIN XII GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO:
Organizator:
- Gimnazjum nr 9 w Szczecinie
Współpraca i opieka merytoryczna:
- Instytut Filozofii, Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego
Zespół organizacyjny:
- dr hab. prof. US Maciej Witek – wicedyrektor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego
- mgr Teresa Ostrowska – dyrektor Gimnazjum nr 9
- mgr Katarzyna Ciarcińska – doktorantka IF US
- mgr Małgorzata Kacprzykowska – nauczycielka Gimnazjum nr 9
Cele konkursu:
1.
Wspieranie nauczycieli szkół gimnazjalnych w rozwijaniu filozoficznej ścieżki edukacyjnej.
2.
Propagowanie filozofii wśród gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego.
3.
Zainteresowanie uczniów edukacją filozoficzną i etyką.
Uczestnicy
Uczestnikami konkursu mogą być uczniowie szkół gimnazjalnych województwa
zachodniopomorskiego. Chętni mogą zgłaszać się indywidualnie lub za pośrednictwem opiekuna.
Etapy Konkursu
1. Etap szkolny (grudzień 2015 r. – 1 luty 2016 r.)
Uczestnicy rozwiązują samodzielnie lub pod kierunkiem nauczyciela test sprawdzający ogólną
wiedzę z filozofii i etyki.
Rozwiązania wraz ze zgłoszeniem należy przesyłać na adres:
Gimnazjum nr 9
ul. Dunikowskiego 1
70-123 Szczecin
z dopiskiem: XII Gimnazjalny Konkurs Filozoficzny.
Termin nadsyłania prac upływa 1 lutego 2016 r. (decyduje data stempla pocztowego).
2
2. Półfinał Konkursu (8 kwietnia 2016 r.)
Półfinał odbędzie się w Gimnazjum nr 9 w Szczecinie. Uczniowie napiszą test otwarty
sprawdzający ich wiedzę filozoficzną. Uczniowie, którzy uzyskają najwyższą liczbę punktów z
testu awansują do finału Konkursu, o czym zostaną poinformowani listownie w terminie do 30
kwietnia 2016 r. Maksymalna liczba punktów do zdobycia w półfinale wynosi 60. Wszyscy
uczestnicy półfinału są zaproszeni do wzięcia udziału w jednodniowych Warsztatach Filozoficznych
organizowanych przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego (ul. Krakowska 71/79,
Szczecin). Warsztaty odbędą się 6 maja 2016 r.
3. Finał konkursu (20 maja 2016 r.)
Finał Konkursu odbędzie się na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Finał
składa się z dwóch części, ocenianych oddzielnie. Za każdą część można otrzymać maksymalnie po
30 punktów. Część pierwsza to samodzielnie przygotowane i wygłoszone przez finalistę
przemówienie na wybrany temat filozoficzny (listę tematów do wyboru otrzymają finaliści wraz z
wynikami półfinału). W części drugiej finaliści losują 5 pytań, z których wybierają trzy.
Maksymalna liczna punktów do zdobycia w finale wynosi 60. Zwycięzcy otrzymują tytuły
Laureatów oraz nagrody rzeczowe.
Zakres materiału
Zakres materiału XII Gimnazjalnego Konkursu Filozoficznego realizuje Podstawę programową
kształcenia ogólnego MEN oraz treści programowe filozoficznej ścieżki edukacyjnej. Wobec tych
dokumentów Konkurs ma charakter uzupełniający i rozszerzający.
3
Zagadnienia konkursowe:
•
Podstawowe pytania, problemy i dyscypliny filozoficzne;
•
Ontologia: wieczne idee Platona; Arystoteles: hylemorfizm, teoria aktu i potencjalności;
•
Epistemologia: spór Sokratesa z sofistami o prawdę, jaskinia Platona, klasyczna definicja
prawdy, starożytny sceptycyzm, cogito i racjonalizm Kartezjusza, empiryzm i tabula rasa
Locke’a, idealizm transcendentalny Kanta, pragmatyczna koncepcja prawdy Jamesa;
•
Etyka: intelektualizm etyczny Sokratesa, spór Sokratesa z sofistami o relatywizm etyczny,
etyka cnót i teoria złotego środka Arystotelesa, hedonizm, epikureizm, stoicyzm, etyka
obowiązku Kanta, utylitaryzm Milla;
•
Aksjologia: triada platońska, sceptycyzm Pirrona, relatywizm, rodzaje wartości, koncepcja
wartości Kanta, przewartościowanie wartości według Nietzschego, teoria wartości Maksa
Schelera;
•
Filozofia języka: język naturalny i idealny, gry językowe, teoria aktów mowy, teoria
komunikacji, znaczenie i sens językowy, teoria deskrypcji, teoria prawdy Tarskiego;
•
Kognitywistyka: przedmiot kognitywistyki, teatr kartezjański, rola zmysłów w procesie
poznawczym, sensepcja a percepcja;
•
Filozofia umysłu: świadomość, intencjonalność, problem psychofizyczny (umysł–ciało,
umysł–mózg, umysł–organizm), eksternalizm i internalizm w badaniach świadomości,
emocje i uczucia;
•
Inne zagadnienia filozoficzne:
o Sposoby uprawiania filozofii, np.: metoda majeutyczna Sokratesa, analityczna we
współczesnej filozofii;
o Filozofia a sztuka: klasyczna koncepcja piękna;
o Filozofia a religia: wiara a rozum, dylemat Epikura, ontologiczny dowód Anzelma
na istnienie Boga, pięć dróg Tomasza z Akwinu, zakład Pascala, pojęcia teizmu,
deizmu, agnostycyzmu i ateizmu;
o Filozofia języka: spór o uniwersalia, L. Wittgenstein – teoria języka prywatnego;
o Koncepcje społeczne i polityczne: państwo platońskie, umowa społeczna Hobbesa,
zasłona niewiedzy Rawlsa, społeczeństwo otwarte Poppera;
o Człowiek: koncepcja miłości Platona, trzcina myśląca Pascala, wola mocy
Nietzschego, egzystencjalizm Sartre’a i Camusa, koncepcja miłości Fromma;
4
o Prawa człowieka: jednostka a państwo, podmiotowość człowieka, totalitaryzm;
o Prawa kobiet i etyka troski: Mary Wollstonecraft Wołanie o prawa kobiety, John
Stuart Mill, Simone de Beauvoir Druga płeć, Carol Gilligan;
o prawa zwierząt: etyka czci dla życia A. Schweitzera, Wyzwolenie zwierząt Petera
Singera, moralne argumenty za wegetarianizmem;
Literatura:
➢ K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii, Wydawnictwo Antyk, Warszawa 2003.
➢ H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu, Warszawa 2014
➢ J. Baggini, P.S. Fost, Przybornik filozofa, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2010.
➢ J. Baggini, P.S. Fost, Przybornik etyka. Kompendium metod i pojęć etycznych, IW PAX ,
Warszawa 2010.
➢ A. Camus, Obcy, Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa 2003.
➢ F. Copleston, Historia filozofii (10 tomów), IW PAX (różne wydania).
➢ S. Blackburn, Myśl, Dom Wydawniczy Rebis, Warszawa 2002.
➢ S. Blackburn, Sens dobra, Dom Wydawniczy Rebis, Warszawa 2002.
➢ J. Gaarder, Świat Zofii, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 1995.
➢ Peter Ekberg, Sven Nordqvist, Wielka księga młodego filozofa, Wydawnictwo Czarna
Owieczka, Warszawa 2011.
➢ J. Hołówka, Etyka w działaniu, Wydawnictwo Prószyński i S–ka 2001.
➢ L. Kołakowski, O co nas pytają wielcy filozofowie. Trzy serie, Wydawnictwo Znak,
Warszawa 2008.
➢ D. Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów (różne wydania).
➢ B. Markiewicz (red.), Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, Warszawa 1987.
➢ T. Nagel, Co to wszystko znaczy?, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 1997.
➢ Marie–Luise Raters, Filozof bez brody, czyli jak polubić myślenie, IW PAX, Warszawa 2010.
➢ J.– P. Sartre, Egzystencjalizm jest humanizmem, Wydawnictwo Muza, Warszawa 1998.
➢ J.– P. Sartre, Mdłości, Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa 2005.
5
➢ A. Schopenhauer, Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, Wydawnictwo Almapress,
Warszawa 1997.
➢ P. Singer, Przewodnik po etyce (różne wydania).
➢ P. Singer, Wyzwolenie zwierząt, Warszawa 2004.
➢ M. Środa, Etyka dla myślących, Wydawnictwo Czarna Owca Warszawa 2012.
➢ W. Tatarkiewicz, Historia filozofii tom 1–3, Wydawnictwo PWN, Warszawa (wiele wydań).
➢ G. Trela, Chmury i zegary, czyli wybrane metafory filozoficzne, Wydawnictwo Szkolne
PWN, Warszawa 2009.
➢ Podręczniki do edukacji filozoficznej i etyki, na przykład:
o A. Aduszkiewicz, P. Marciszuk, R. Piłat, Edukacja filozoficzna dla III klasy
gimnazjum, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 2005.
o A. Jedynak, T. Walentowicz, Filozofia. Podręcznik dla Gimnazjum, Wydawnictwo
Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000.
o M. Środa, Idee etyczne starożytności i średniowiecza, Warszawa 1994.
Ważne: powyższa lista nie ma charakteru obowiązującego. Organizatorzy
zachęcają do samodzielnych poszukiwań filozoficznych.
6
KARTA ZGŁOSZENIOWA
XII GIMNAZJALNY KONKURS FILOZOFICZNY
Imię i nazwisko
Imię ojca
Data i miejsce urodzenia
Klasa
Adres i nazwa szkoły
(z kodem pocztowym i numerem telefonu)
Imię i nazwisko nauczyciela prowadzącego
Adres domowy uczestnika
(z kodem pocztowym, numerem telefonu,
adresem e–mail)
7
XII GIMNAZJALNY KONKURS FILOZOFICZNY
ROK SZKOLNY 2015/2016
ETAP SZKOLNY
TEST
Informacje:
1. Odpowiedzi należy zapisać wyłącznie na arkuszu testowym, czytelnie, zgodnie z poleceniami. W wypadku pomyłki należy wyraźnie przekreślić błędną odpowiedź.
2. Rozwiązania należy przesłać do dnia 31 stycznia 2016 r.
3. Maksymalna liczba punktów, jaką można zdobyć w eliminacjach wynosi 20. Punktów
uzyskanych w etapie szkolnym nie dodaje się do wyników półfinału i finału.
Życzymy powodzenia!
Komitet Organizacyjny Konkursu
8
1. Przyporządkuj zagadnienia dla właściwej dziedziny filozofii (1 p.):
Lista: logika, etyka, aksjologia, filozofia człowieka, filozofia społeczna, epistemologia,
filozofia języka, estetyka, ontologia
Zagadnienie
Dziedzina filozofii
istnienie
tautologia
wartości autoteliczne
umowa społeczna
eksternalizm semantyczny
2. „Jestem niemal pewien, że nigdy nie żyję na jawie. Nie mogę wykluczyć, że śnię, kiedy
żyję, że żyję, kiedy śnię" pisał portugalski poeta i myśliciel Fernando Pessoa. Cytat ten
łączy się z poglądami francuskiego myśliciela, twórcy racjonalizmu oświeceniowego –
podaj nazwisko tego filozofa oraz tytuł dzieła, w którym porusza on taki temat. (1 p.)
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
3. Wyjaśnij, czym różni się język naturalny od języka idealnego? (1 p.)
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
4. Napisz, co oznacza termin „lokucyjne akty mowy"? (1 p.)
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
5. Przyporządkuj myślicielom poruszane prze nich zagadnienia filozoficzne (1 p.) :
Putnam
Deus sive Natura
Kant
panta rhei
Sartre
mózg w naczyniu
Heraklit z Efezu
istniejemy tylko przez innych
Spinoza
uczynek moralny jest dobrowolny
9
6. Odpowiedz na pytania (3 p.):
a) Jakie są dwa najbardziej znane nakazy moralnego postępowania proponowane przez
Immanuela Kanta? (1 p.)
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
b) Czy zdaniem Kanta należy odróżnić moralność od prawa? Uzasadnij swoją odpowiedź.
(1 p.)
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
c) Co, zdaniem Kanta, stanowi fundament moralnego porządku? (1 p.)
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
7. Pierre Hadot napisał: „Rzadko zastanawiamy się nad tym, czym jest filozofia jako taka.
Bo też – rzeczywiście – nadzwyczaj trudno ją zdefiniować." Jak sądzisz, dlaczego tak
trudno wytłumaczyć czym jest filozofia i filozofowanie? (4 p.)
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
10
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
……………………………………….…………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
8. Uzupełnij tabelkę oraz wyjaśnij znaczenie jednego (wybranego) z podanych w tabeli
cytatów (4 p.):
Lista nazwisk: Simone de Beauvoir, Thomas Hobbes, Fryderyk Nietzsche, Holbach, Epikur
Cytat
Filozof
„Jest więc oczywiste, że gdy ludzie żyją, nie
mając nad sobą mocy, która by ich wszystkich
trzymała w strachu, to znajdują się w stanie,
który zwie się wojną: i to w stanie takiej wojny,
jak gdyby każdy był w wojnie z każdym
innym."
„Człowiek nie jest wolny w żadnej chwili
swojego istnienia. Nie jest panem swojej
budowy, którą otrzymuje od przyrody; nie jest
panem swoich idei."
„Że też ktoś może wierzyć w to, iż wyższą
płacą uda się wyeliminować najistotniejszy
aspekt ich nieszczęścia, a więc osobiste
zniewolenie! A fe!
Że też ktoś pozwala sobie wmawiać, iż
pogłębienie bezosobowości w trybach machiny
nowego społeczeństwa może przemienić hańbę
niewolnictwa w cnotę!"
„Nigdy nie istniała sprawiedliwość sama w
sobie, sprawiedliwość jest raczej umową
zawartą między społecznościami w dowolnym
miejscu po to, aby nie wyrządzać ani nie
doznawać szkody."
„Nie rodzimy się kobietami – stajemy się nimi.
Kształtu przybieranego w społeczeństwie przez
samicę człowieka nie determinuje żadne
przeznaczenie biologiczne, psychiczne czy
ekonomiczne."
11
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………….………………………………………………….…
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
9. Jak rozumiesz myśl A. Schweitzera „Jestem życiem, które pragnie żyć, pośród życia, które
pragnie żyć”. (4 p.).
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
………………………………………………….………………………………………………….
……………………………………….…………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
Koniec testu
12