WYMAGANIA - bajki

WYMAGANIA – ANALIZA I INTERPRETACJA BAJEK
WYMAGANIA OGÓLNE
• Samodzielnie dociera do informacji.
• Podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia.
• Krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
• Doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury.
• Poznaje nowe gatunki i konwencje literackie.
• Wykorzystuje poznane pojęcia w refleksji o literaturze i wartościach.
• Zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych.
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
I. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTANIE ZAWARTYCH W NICH INFORMACJI
1. CZYTANIE I SŁUCHANIE
• Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu.
• Odróżnia informacje o faktach od opinii.
• Rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem.
• Rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym.
• Rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
• Rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski.
• Czerpie dodatkowe informacje z przypisu.
2. SAMOKSZTAŁCENIE I DOCIERANIE DO INFORMACJI
• Znajduje definicję bajki w „Słowniku terminów literackich”.
• Dociera do informacji dotyczących okoliczności powstania bajek.
• Dobiera synonimy i antonimy do wskazanych wyrazów.
3. ŚWIADOMOŚĆ JĘZYKOWA
• Wskazuje w tekście wyrazy gwarowe, archaizmy, zgrubienia, zdrobnienia i określa ich funkcję.
• Rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, artystyczny.
• Rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście.
• Wskazuje szyk przestawny, zdania eliptyczne.
• Określa typy zdań i ich funkcje w wypowiedzi.
• Na podstawie formy czasownika określa typ narracji.
• Rozróżnia wypowiedzi narratora od partii dialogowych.
II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY
1. WSTĘPNE ROZPOZNANIE
• Prezentuje pierwsze wrażenia po lekturze bajek.
• Nazywa uczucia, które budzi w nim utwór.
• Dostrzega w bajkach określone problemy.
2. ANALIZA
• Tworzy plan wypowiedzi.
• Charakteryzuje narratora – obserwatora, komentatora, moralistę, moralizatora – określa jego rolę.
• Określa typ narracji na podstawie form czasownika i zaimka.
• Podaje przykłady środków językowych: archaizmów, zdrobnień, metafor, pytań retorycznych,
powtórzeń, wykrzyknień, onomatopei, itp. i określa ich funkcje w utworze.
• Omawia funkcję tytułu, nauk moralnych (puenty i morału).
• Wyjaśnia, że bajka to gatunek synkretyczny – wskazuje cechy poszczególnych rodzajów literackich.
Wioletta Wodnicka
Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze
• Wskazuje cechy bajki: elementy świata przedstawionego; określa nastrój utworu, cechy konwencji
klasycystycznej, itd.
• Rozróżnia typy bajek.
3. INTERPRETACJA
• Stawia hipotezy interpretacyjne i podaje argumenty.
• Określa kontekst biograficzny, etyczny i kulturowy.
• Wskazuje konteksty literackie.
• Interpretuje głosowo tekst w różnych stylach.
4. WARTOŚCI I WARTOŚCIOWANIE
• Ocenia postępowanie bohaterów.
• Dostrzega uniwersalizm, ponadczasowość problematyki.
• Dostrzega „bajkowe postawy” w życiu codziennym.
• Wskazuje wartości wpisane w tekst: dobro, zło, egoizm,...
• Formułuje kodeks etyczny oparty na przesłaniu bajek.
III. TWORZENIE WYPOWIEDZI
1. MÓWIENIE I PISANIE
• Opisuje przeżycia i doznania bohaterów.
• Redaguje streszczenie bajki, rozprawkę, sprawozdanie.
• Tworzy twórczy plan swojej wypowiedzi.
• Tworzy spójną i logiczną wypowiedź na dany temat.
• Redaguje tekst poprawny pod względem językowym, stylistycznym, ortograficznym i interpunkcyjnym.
• Bierze udział w dyskusji, uzasadnia własne zdanie.
2. ŚWIADOMOŚĆ JĘZYKOWA
• Operuje słownictwem związanym z ponadczasowym tematem moralności człowieka.
• Stosuje różne rodzaje wypowiedzeń we własnych tekstach.
• Stosuje różne typy wypowiedzi.
• Zmienia mowę niezależną na zależną.
• Omawia konwencje językowe zależne od środowiska (dobór odpowiedniego stylu językowego,
słownictwa).
• Wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych, stosuje synonimy i antonimy, korzysta ze słowników.
• Wskazuje i buduje wykrzyknienia w celu wyrażenia emocji.
• Poprawnie odmienia wyrazy.
• Przekształca zdania w równoważniki.
• Sprawdza i koryguje błędy w notatkach kolegów.
• Zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych.
• Rozpoznaje wyrazy gwarowe.
• Stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych.
Wioletta Wodnicka
Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze