Snowboard

edukacja olimpijska – Soczi 2014
Zimowe dyscypliny sportu dostarczają sportowcom, kibicom, a także
sympatykom wspaniałych wrażeń i emocji. Oglądane bezpośrednio
lub na ekranach telewizyjnych – emanują pięknem i dynamiką
wyczynu, barwnego życia, wspaniałego sposobu postrzegania świata.
Snowboard
– olimpijskie szaleństwo na stoku
 ADAM CICHOSZ
Wśród wielu dyscyplin sportów zimowych, na uwagę na uwagę zasługuje dynamicznie rozwijający się
snowboard. Tej dyscyplinie warto nie tylko się biernie się
przyglądać. Spróbujmy dopasować buty, strój i „deskę”
i samemu podjąć próbę zmierzenia się z tą ze wszech
miar interesującą dyscypliną.
Początki snowboardu
Twórcą tej dyscypliny jest Amerykanin – Sherman Poppen, który połączył ze sobą dwie narty tworząc tym samym
deskę o nazwie „snurfer” – bez stałych wiązań, a jedynie
z umocowaną w przedniej części linką do sterowania
zjazdem. Wykorzystano zatem do zjazdu dwie techniki
– skatebordingu i surfingu. Ten, opatentowany w latach
sześćdziesiątych ubiegłego wieku, wynalazek Poppena
szybko zyskał swoich licznych zwolenników i był produkowany w tysiącach egzemplarzy. Jak każdy sprzęt sportowy
snowboard podlegał doskonaleniu – deskę Poppena także
Amerykanin Dimitrije Milovich zastąpił deską z tworzywa
sztucznego, produkowaną w latach siedemdziesiątych seryjnie. Zastosowanie w produkcji desek z drogich włókien
szklanych ze specjalnym ślizgiem doprowadziło jednak
Milovicha do bankructwa. Ale oto pojawił się Tom Sims
wprowadzający do masowej produkcji laminowaną deskę
28
z drewnianym wkładem i on jest postrzegany jako pierwszy konstruktor współczesnej deski snowboardowej. Z kolei Jake Burton umieścił na desce specjalne paski, które
posłużyły do mocowania butów – podnosząc tym samym
bezpieczeństwo zjazdu i samą sterowalność deską. I tak
powstały wiązania stosowane w produkcji seryjnej przez
firmę Burton Snowboards.
Na rynku pojawiają się wciąż nowe deski oparte na perfekcyjnej technologii i pomysłowości, o szokującym niekiedy designie. Widać to zarówno na stokach, jak też na
trasach prowadzących do wybranych miejsc zjazdowych
i na przysłowiowym „wybiegu” także, gdzie np. w Zakopanem oglądać możemy uliczną modę snowboardową.
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne
Z biegiem lat i gromadzeniem nowych doświadczeń
zrodziła się inicjatywa przeprowadzenia zawodów.
Pierwsze odbyły się w Leadwille – Colorado (1981),
a pierwsze zwycięstwo zjazdowe w slalomie przypadło
Tomowi Simsowi, który dokonał tego wyczynu na desce z krawędziami utwardzanymi metalem. Snowboard
szybko przenosi się do europejskich stolic narciarstwa
zjazdowego. W St. Moritz (1986) Jose Fernandes na desce asymetrycznej z wiązaniami do butów w stylu Alpina,
osiąga mistrzowski tytuł Szwajcarii.
Pierwsze mistrzostwa świata w snowboardzie odbyły
się w USA (1985), w których pojawiła się nowa konkurencja – halfpipe, czyli sportowy wyczyn zjazdowy trasą
biegnącą w specjalnie do tego celu wykonanej rynnie
śniegowej.
W ostatniej dekadzie minionego stulecia nasi deskarze powołują Polskie Stowarzyszenie Snowboardu, które
w 1991 r. przystąpiło do IFS – Międzynarodowej Federacji Snowboardu z siedzibą w Zurychu. Pierwsze zawody
w naszym kraju przeprowadzono w ramach snowboardowego Pucharu Polski (1994) (poprzedzone nieoficjalnymi
mistrzostwami – Szczyrk 1992), a kolejno snowboardowe
Mistrzostwa Świata Juniorów (1994) w Zakopanem. Nasza
reprezentacja wywalczyła wówczas dwa złote, dwa srebrne i jeden brązowy medale. W tym czasie Stowarzyszenie
PSS przekształca się w Polski Związek Snowboardu.
W Zieleńcu, miejscowości predestynującej do miana
zimowej stolicy sportów, powstaje pierwszy w naszym
kraju „snowpark” co niewątpliwie przyspiesza rozwój jibingu (technika jazdy na snowboardzie – rodzaj Freestyle, polegająca na zjeżdżaniu przy wykorzystaniu różnych
przedmiotów jak drzwi, skrzynie, kosze, poręcze itp.).
W nowe, dwudzieste pierwsze stulecie zawodnicy i miłośnicy tej, jak się okazało pięknej i atrakcyjnej dyscypliny
sportu zimowego wchodzą z bagażem interesujących
doświadczeń i nowych pomysłów. IFS zostaje zastąpiona
WSF – World Snowboard Federation. Powstaje też (2002)
TTR – Terje Hakonsena (Ticked to Ride) z systemem zawodów freestylowych Pucharu Świata, a w Polsce – to
bardzo istotne dla rozwoju sportów zimowych – tworzy
się SIiTS (Stowarzyszenie Instruktorów i Trenerów Snow-
nr 2 luty 2014
boardu). Aktualnie, stowarzyszenie to prowadzi ożywioną
działalność dydaktyczną i wychowawczą tworząc znakomite podstawy rozwoju tej, ze wszech miar zasługującej
na upowszechnianie dyscypliny.
Konkurencje i techniki snowboardowe
Wytrawni zawodnicy na specjalistycznym sprzęcie
potrafią przekraczać szybkość 100 km/h. Takie wyczyny
dotyczą szybkiego pokonywania trasy slalomu, wyznaczonej przy pomocy charakterystycznych trójkątnych
bramek. W slalomie gigancie (podobnie jak w przypadku nart klasycznych) ustawia się mniej bramek i większe
są odległości zjazdu.
Właśnie slalom gigant oraz wspomniany już halfpipe
(oba w konkurencji mężczyzn i kobiet) rozegrano po raz
pierwszy w 1998 r. na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich
w Nagano. W Salt Lake City (2002) jako konkurencja olimpijska pojawiły sie po raz pierwszy gigant równoległy,
a także snoweross – szybki przejazd torem wypełnionym
przeszkodami i bramkami określającymi tor zjazdowy.
W tej, niezwykle widowiskowej konkurencji zjeżdża jednocześnie czterech zawodników. Ale najbardziej popularną
a jednocześnie spektakularną imprezą sportów zimowych
na snowboardzie są konkurencje zaliczane do freestyli, jak
wspomniane helfpipe. W tej grupie widowiskowych konkurencji zawodnicy podczas zjazdu wykonują różne ewolucje i triki, a w konkurencji Big Air – wykonują efektowne
skoki na specjalnie przygotowanej skoczni. A wszystko
to odbywa się na odpowiednio dobranym podkładzie nastrojowej muzyki jako elementu towarzyszącego, zapewne
także emocjonalnego, którą zawodnicy odbierają przez
cały czas zjazdu. Muzykę dobiera się indywidualnie wg
wskazań i upodobań zawodnika, która pobudza, mobilizuje wysiłek, wzmaga kreatywność ruchową i widowiskową
a nade wszystko stanowi ważny element estetyczny.
Pokonywanie przeszkód (raile, boksy, skocznie itp.)
jest domeną slopestyle – konkurencji jibingu, którą przewiduje się do włączenia jako jedną z konkurencji olimpijskich na najbliższej olimpiadzie w Soczi (2014). Warto też
wspomnieć o konkurencjach freeride polegających na
zjazdach obok wyznaczonych tras. Zatem nie można się
dziwić temu, że ruch snowboardowy na stokach zyskał
29
edukacja olimpijska – Soczi 2014
Pierwsze zawody snowboardowe
edukacja olimpijska – Soczi 2014
swą niezwykłą dynamikę wszak jest nie pozbawiony kreatywności i niezwykłego efektu ruchowego.
Czym zatem jest snowboard
Aby zachęcić czytelników do uprawiania tej zaprezentowanej w zarysie interesującej dyscypliny sportów zimowych należy omówić niektóre elementy instruktorsko-metodyczne. Uprawnieni instruktorzy dbają o jakość,
ale też o przestrzeganie narzuconych standardów w nauczaniu. Zwłaszcza technika jazdy wymaga dochodzenia
od elementów prostych do skomplikowanych ewolucji
– opanowania takich szczegółów jak upadki, podejścia,
wykonywanie zwrotów, ślizgi itp. Wszystko to wedle
stopniowania trudności, dochodzenia do perfekcji zjazdowych drogą opanowania poszczególnych elementów
technicznych. Istnieją odpowiednie poziomy zaawansowania (trzy etapy doskonalenia) – od prostej technicznej
umiejętności zjazdu począwszy, poprzez stan pośredniego zaawansowania, do sprawności instruktorskiej włącznie. Po drodze trzeba będzie jeszcze oswoić się z klimatem tej pięknej dyscypliny co wcale nie jest trudne jak się
to pozornie wydawać by mogło.
W snowboardzie funkcjonuje dość trudne do przyswojenia nazewnictwo, z którym tym łatwiej się oswoić im częściej wychodzimy z deską na trasę zjazdową. Znakomity
zawodnik, instruktor snowboardu o najwyższych kwalifikacjach i uprawnieniach – mgr Radosław Bar z katowickiej AWF w opracowaniu pt. Zastosowanie wideo analizy
w nauczaniu i doskonaleniu ewolucji snowboardowych
(AWF Katowice, 2013) zamieścił słownik wyrazów stosowanych w nauczaniu ewolucji snowboardowych, przez co
praktycznie, czytelnie i komunikatywnie oswaja czytelnika
z wyrażeniami stosowanymi na stoku. Warto je jak najszybciej przyswoić chociażby po to by sprawnie przyłączyć się
do licznej już bądź co bądź rzeszy amatorów tego sportu
o różnym zaawansowaniu w technice jazdy. A zatem „ślizgowy” albo „cięty” odnosi się do sposobu prowadzenia
deski w skręcie – czego efektem jest m. in. pozostawiony
ślad na stoku; rotacja „ślizgowy rotacyjny” czyli skręt tuło-
30
wia, „zakrawędziowanie” – element poprzedzający skręt
cięty wysoko lub nisko „kompensacyjny”. Technika „NW
i WN” (nisko – wysoko lub wysoko – nisko) stosowana
w skrętach zarówno ślizgowych, jak też ciętych wymaga umiejętności odciążania deski podczas zachodzenia
w dół z przekrawędziowaniem lub zmiennie dociążaniu
deski i stopniowego prostowania pozycji zjazdowej.
Czy to jest trudne? Ta, pobieżna próba przybliżenia
sposobów komunikowania się w snowboardzie, pozornie trudnego dla początkujących w praktyce trudną nie
jest. Zatem chcąc opanować podstawy i doskonalić swą
sprawność zjazdową trzeba podporządkować się instruktorowi i pod kontrolą doskonalić swe umiejętności
zjazdowe. Pozostawiony ślad, jeśli przyswoimy prostą
umiejętność oceny wykonywanych czynności zjazdowych będzie jednocześnie odczytem nabywanych umiejętności w technice zjazdowej. Tak też nauczymy się prostych ewolucji takich jak łuki znaczone deską na śniegu,
rytmu skrętów, promień i symetria.
Jeśli już potrafimy wykonywać skręty ślizgowe i cięte,
pozostawić zjazdowy ślad, umożliwiający odczytywanie
skrętów i stosowanej techniki – będzie to znaczny postęp.
A jeśli zdołamy opanować poszczególne fazy skrętu począwszy od przygotowania, zapoczątkowania, stosowania
i odpowiedniego zakończenia, będzie to dla nas dobra
informacja o tym, że przed nami otwarta droga. Nie tylko
na stok z deską dla zwykłego relaksu, lecz doskonalenia
umiejętności zjazdowych, a w następstwie wyczynu.
Z biegiem czasu nie tylko skręty na dużym i średnim
promieniu, ale płynną jazdę od zapoczątkowania manewru aż do zakończenia zdołamy przyswoić śmigając z powodzeniem po stokach i zaśnieżonych trasach. Śnieżnobiałe szaleństwo na stoku, wyczyn i emocje – w twoim
zasięgu. Nie trać czasu, nie zwlekaj, zima to naprawdę
piękna pora roku!
dr Adam Cichosz
AWF Katowice
Wydział Zarządzania Sportem Turystyką i Rekreacją
Zdjęcia Fotolia; edgeoworld.com;
360guide.info; snowboardingdefinitive.com
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne