Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata
Transkrypt
Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata
Załącznik Nr1 do Uchwały Nr XXIII/240/V/2008 Rady Miasta Trzebini z dnia 25 lipca 2008r Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Kraków, czerwiec 2008 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Zawartość WSTĘP - GENEZA .............................................................................................................................................. 9 I. STRESZCZENIE PROGRAMU.................................................................................................................... 12 II. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI NA OBSZARZE ......................................................... 17 1. SFERA MIESZKANIOWA I SPOŁECZNE ASPEKTY MIESZKALNICTWA................................................................. 17 Stan zasobów mieszkaniowych: typologia budynków mieszkalnych, patologie stanu technicznego budynków mieszkalnych, definicja komfortu mieszkań i jego braków .......................................................................... 17 Stan uŜytkowania mieszkań: wielkość mieszkań, zagęszczenie mieszkań, typ uŜytkowania i własności...... 20 Identyfikacja problemów w zakresie mieszkalnictwa na obszarze rewitalizacji.......................................... 21 2. STAN INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ NA OBSZARZE PRZEWIDZIANYM DO REWITALIZACJI.......................... 21 Diagnoza stanu infrastruktury technicznej, określenie stopnia degradacji oraz identyfikacja skutków...... 21 Główne kierunki robót technicznych potrzebnych na obszarze ................................................................... 28 Identyfikacja problemów w zakresie stanu infrastruktury technicznej na obszarze rewitalizacji................ 29 3. SFERA SPOŁECZNA ........................................................................................................................................ 30 Struktura demograficzna i społeczna - trendy ............................................................................................. 30 Grupy społeczne wymagające wsparcia w ramach programu rewitalizacji ............................................... 44 Stan i zróŜnicowanie dochodowości gospodarstw domowych ..................................................................... 45 Struktura organizacji pozarządowych ......................................................................................................... 46 Instytucje i organizacje działające w sferze społecznej ............................................................................... 48 Identyfikacja problemów w sferze społecznej .............................................................................................. 52 4. GOSPODARKA................................................................................................................................................ 54 Główni pracodawcy / struktura i trendy rozwoju gospodarki w Mieście .................................................... 54 Struktura własnościowa i wielkościowa podstawowych branŜ gospodarki znajdującej się na terenie Miasta – trendy........................................................................................................................................................ 56 Ilość podmiotów gospodarczych i osób zatrudnionych w danych sektorach – trendy................................. 59 Identyfikacja problemów w sferze gospodarki na obszarze rewitalizacji .................................................... 60 5. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE .......................................................................................................... 61 Charakterystyka przestrzenna Miasta i Gminy Trzebinia............................................................................ 61 Uwarunkowania wynikające z ochrony konserwatorskiej ........................................................................... 62 Uwarunkowania ochrony środowiska ......................................................................................................... 63 Własność gruntów i budynków, przekształcenia własnościowe................................................................... 68 Komunikacja................................................................................................................................................ 70 Projekty w sferze przestrzeni publicznej...................................................................................................... 72 Określenie funkcji poszczególnych stref na rewitalizowanym obszarze ...................................................... 75 Identyfikacja problemów w zakresie zagospodarowania przestrzennego na obszarze rewitalizacji........... 78 6. ZAKTUALIZOWANA ANALIZA SWOT ............................................................................................................ 79 3 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Sfera mieszkaniowa i społeczne aspekty mieszkalnictwa............................................................................. 79 Stan infrastruktury technicznej na obszarze przewidzianym do rewitalizacji.............................................. 80 Sfera społeczna............................................................................................................................................ 81 Sfera gospodarki.......................................................................................................................................... 83 Sfera przestrzenna ....................................................................................................................................... 83 7. PODSUMOWANIE – OKREŚLENIE KLUCZOWYCH PROBLEMÓW I ICH SKUTKÓW DLA OBSZARÓW PRZEWIDZIANYCH DO REWITALIZACJI (WG SEKTORÓW – GOSPODARKA, ŚRODOWISKO, SPOŁECZEŃSTWO ITP.) 85 III. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZWOJU PRZESTRZENNO-SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO MIASTA I REGIONU....................................... 87 REWITALIZACJA W KRAJOWYCH I REGIONALNYCH DOKUMENTACH PROGRAMOWYCH ..................................... 87 Strategia Rozwoju Kraju ............................................................................................................................. 87 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie Narodowa Strategia Spójności (NSRO)....................................................................................................... 87 Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013 „Małopolska 2015”......................... 88 DOKUMENTY PLANISTYCZNE GMINY TRZEBINIA .............................................................................................. 90 1. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2007 - 2015........................................................................ 90 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia...................... 92 3. Dokumenty dotyczące polityk w róŜnych sektorach społeczno-gospodarczych na poziomie lokalnym ... 92 IV. ZAŁOśENIA PROGRAMU REWITALIZACJI...................................................................................... 96 UZASADNIENIE WYBORU OBSZARU ................................................................................................................... 96 BENEFICJENCI I PARTNERZY PROGRAMU REWITALIZACJI ................................................................................. 98 ZAKTUALIZOWANE CELE PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA TRZEBINIA ...................................................... 99 ZASADY WŁĄCZANIA PROJEKTÓW DO PROGRAMU REWITALIZACJI ................................................................. 100 Rodzaje projektów z MRPO....................................................................................................................... 100 Procedura naboru wniosków do Programu............................................................................................... 102 Kryteria wyboru projektów i kolejność realizacji...................................................................................... 102 V. PLANOWANE ZADANIA W LATACH 2007-2013 NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM – PROJEKTY REWITALIZACJI ..................................................................................................................... 104 VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI REALIZACJI PROGRAMU REWITALIZACJI ............................. 124 VII. PLAN FINANSOWY PROGRAMU REWITALIZACJI...................................................................... 126 VIII. INSTRUMENTY WDRAśANIA PROGRAMU I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ ...................... 134 PODMIOT ZARZĄDZAJĄCY PROGRAMEM - OPERATOR ..................................................................................... 134 Rola organów Miasta w zarządzaniu Programem Rewitalizacji............................................................... 134 Rola Operatora/Koordynatora w zarządzaniu Programem Rewitalizacji................................................. 135 Koszty zarządzania Programem ................................................................................................................ 137 4 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 SYSTEM OBIEGU INFORMACJI ORAZ ŚRODKÓW FINANSOWYCH PRZY WDRAśANIU PROGRAMU REWITALIZACJI ........................................................................................................................................................................ 137 PARTNERZY PROGRAMU I SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM, PRYWATNYM I ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ......................................................................................... 138 PLANOWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ROZPOWSZECHNIENIA INFORMACJI, WIARYGODNOŚCI PROGRAMU I POZYSKANIA OPINII PUBLICZNEJ (KOMUNIKACJA SPOŁECZNA)........................................................................ 140 Zasady promocji wynikające z wytycznych Unii Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Województwa Małopolskiego .................................................................................................................... 140 Public Relations Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich w Trzebini ............................ 140 SPOSOBY MONITOROWANIA I OCENY............................................................................................................... 144 System monitorowania Programu Rewitalizacji........................................................................................ 144 Sposoby i rodzaje oceny Programu Rewitalizacji .................................................................................... 147 ZAŁĄCZNIKI................................................................................................................................................... 151 ZAŁĄCZNIK NR 1 MAPA OBSZARU REWITALIZACJI. ......................................................................................... 151 ZAŁĄCZNIK NR 2 „FORMAT WNIOSKU O WPROWADZENIE PROJEKTU DO PROGRAMU REWITALIZACJI”........... 153 5 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Spis tabel Tabela 1 Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczno-sanitarne w Mieście Trzebini w latach 2003-2006... 17 Tabela 2 Wiek budynków naleŜących lub z udziałami Gminy Trzebinia. ............................................................ 17 Tabela 3 WyposaŜenie techniczne gminnych lokali mieszkalnych....................................................................... 18 Tabela 4 Ocena stanu technicznego lokali gminnych ........................................................................................... 18 Tabela 5 Potrzeby inwestycyjne i remontowe na okres 2007-2012 w zasobach stanowiących własność lub współwłasność Gminy Trzebinia .......................................................................................................................... 19 Tabela 6 Zasoby mieszkaniowe wg form własności w Mieście Trzebini w latach 2003–2006. ........................... 20 Tabela 7 Podstawowe wskaźniki dotyczące zasobów mieszkaniowych w Mieście Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006 r. ....................................................................................................................................... 20 Tabela 8 Infrastruktura wodociągowa w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r. ..................... 22 Tabela 9 Infrastruktura kanalizacyjna w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r. ..................... 23 Tabela 10 ZuŜycie wody i oczyszczalnie ścieków na terenie Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006 r. ............................................................................................................................................................................ 24 Tabela 11 Zmieszane odpady komunalne zebrane w ciągu roku 2006 w Mieście na tle grupy porównawczej.... 25 Tabela 12 Zaopatrzenie w gaz na terenie Miasta Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r....................... 26 Tabela 13 Zaopatrzenie gospodarstw domowych w energię elektryczną w Mieście Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006 r. ....................................................................................................................................... 27 Tabela 14 Zmiany w liczbie ludności Miasta Trzebini w latach 2003-2006 (stan na 31 XII). ............................. 30 Tabela 15 Dynamika wzrostu populacji Miasta Trzebini na tle sytuacji w Gminie, powiecie chrzanowskim oraz województwie małopolskim w latach 2003-2006 ................................................................................................. 31 Tabela 16 Ruch naturalny (na 1000 ludności) w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w 2006 r........................................................................................................................................ 31 Tabela 17 Migracje ludności Miasta Trzebini w latach 2002 – 2006.................................................................... 32 Tabela 18 Saldo migracji na 1000 ludności w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego w latach 2003-2006 ............................................................................................................................................................. 32 Tabela 19 Zmiany w liczebności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia w latach 2003 – 2006 ................. 33 Tabela 20 Odsetek ludności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia i w grupie porównawczej oraz wskaźnik obciąŜenia demograficznego (ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) w 2006 r. .............................................................................................................................................................................. 33 Tabela 21 Powiat chrzanowski na tle województwa i Polski - prognozowana liczba ludności w latach 2005-2030 .............................................................................................................................................................................. 34 Tabela 22 Przekrój wykształcenia ludności Miasta Trzebini na tle województwa małopolskiego w 2002 r........ 34 Tabela 23 Aktywność ekonomiczna ludności Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej................................. 35 Tabela 24 Pracujący* w Mieście wg sektorów w ujęciu porównawczym w 2006 r. ............................................ 35 Tabela 25 Liczba osób bezrobotnych na 1000 mieszkańców - Gmina Trzebinia na tle powiatu i województwa, w latach 2003-2006 (dane na 31 XII). ...................................................................................................................... 36 6 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 26 Bezrobocie zarejestrowane wg podstawowych kategorii w 2007 (31 XII; dla Gminy równieŜ w ujęciu 2004 – 2006) ......................................................................................................................................................... 37 Tabela 27 Bezrobotni zamieszkali w Gminie Trzebinia wg wykształcenia na koniec IV kwartału 2007 r. ......... 37 Tabela 28 Ośrodki opieki społecznej oraz udzielone świadczenia w powiecie chrzanowskim i województwie małopolskim w latach 2004-2006 ......................................................................................................................... 39 Tabela 29 Liczba osób i rodzin korzystających z róŜnych form pomocy społecznej w zakresie zadań własnych i zleconych w 2007r. ............................................................................................................................................... 39 Tabela 30 Liczba osób i kwota za udzielone świadczenia w zł w ramach zadań zleconych i zadań własnych Gminy w 2007 r. ................................................................................................................................................... 40 Tabela 31 Przyczyny, które zmusiły rodziny do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej w Gminie Trzebinia w 2007 r. ............................................................................................................................................... 40 Tabela 32 Postępowania wszczynane, przestępstwa stwierdzone i wskaźnik wykrywalności przestępstw w latach 2005-2007 ............................................................................................................................................................. 42 Tabela 33 Liczba popełnionych przestępstw wg rodzajów w latach 2006 i 2007 oraz dynamika zmian w Gminie Trzebinia ............................................................................................................................................................... 42 Tabela 34 Bezpieczeństwo w ruchu drogowym na terenie Gminy Trzebinia w latach 2006 – 2007.................... 43 Tabela 35 Główne źródła utrzymania gospodarstw domowych w Mieście Trzebinia na tle Gminy i województwa w 2002 r. ............................................................................................................................................................... 45 Tabela 36 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w zł w 2006 r. w powiecie chrzanowskim na tle województwa małopolskiego. ............................................................................................................................... 46 Tabela 37 Zestawienie liczby instytucji w sektorze NGO w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w latach 2003 – 2006........................................................................................... 46 Tabela 38 Opieka zdrowotna i apteki w Gminie Trzebinia na tle powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w 2006 r........................................................................................................................................ 48 Tabela 39 Dane o placówkach oświaty na terenie Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w roku szkolnym 2006/2007......................................................................................................... 49 Tabela 40 Instytucje oraz imprezy kulturalne i sportowe na terenie Miasta na tle grupy porównawczej w 2005 r. .............................................................................................................................................................................. 51 Tabela 41 Podmioty gospodarki narodowej wg sektorów własności w Mieście Trzebinia w latach 2003-2006.. 56 Tabela 42 Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD z REGON w Mieście Trzebini w latach 2003-2006 57 Tabela 43 Liczba podmiotów gospodarczych w Mieście Trzebini w marcu 2008 r. na podstawie ewidencji działalności gospodarczej w Mieście .................................................................................................................... 58 Tabela 44 Podstawowe wskaźniki dotyczące podmiotów gospodarczych w Mieście na tle grupy porównawczej w 2006 r. ................................................................................................................................................................... 58 Tabela 45 Pracujący* w Mieście wg sektorów oraz liczba podmiotów gospodarczych w latach 2003-2006....... 59 Tabela 46 Osoby fizyczne* prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji w 2006 r...................... 60 Tabela 47 Wyniki z badań zanieczyszczeń powietrza w zakresie NO2 i SO2 metodą pasywną prowadzonych na terenie miasta i gminy Trzebinia za okres czerwiec 2003 – maj 2004.................................................................. 66 7 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 48 Wyniki prowadzonych badań zanieczyszczeni powietrza w zakresie benzenu na terenie gminy Trzebinia Zestawienie wyników badań w latach 2003 – 2004............................................................................. 66 Tabela 49 Wykaz terenów przeznaczonych do rekultywacji z obszaru gminy Trzebinia..................................... 67 Tabela 50 Struktura uŜytkowania gruntów w Mieście i Gminie ........................................................................... 69 Tabela 51 Struktura własnościowa gruntów w Mieście, wg wybranych form własności ..................................... 69 Tabela 52 Przeznaczenie terenów w Mieście i Gminie wg SUiKZP .................................................................... 69 Tabela 53 Wskaźniki Trzebini, jako obszaru kryzysowego wymagającego wsparcia w zakresie projektów mieszkaniowych.................................................................................................................................................... 98 Tabela 54 Partnerzy – projektodawcy Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia ............................ 104 Tabela 55 Program Rewitalizacji – Zadania przestrzenne (techniczo-materialne) kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO ............................................................................................................................. 109 Tabela 56 Program Rewitalizacji – zadania gospodarcze kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO ................................................................................................................................................................. 113 Tabela 57 Zadania Wspierające - zadania przestrzenne (techniczno-materialne) ............................................... 113 Tabela 58 Zadania Wspierające – zadania gospodarcze ..................................................................................... 117 Tabela 59 Zadania Wspierające – zadania społeczne.......................................................................................... 120 Tabela 60 Przewidywane rodzaje produktów projektów Programu Rewitalizacji............................................. 124 Tabela 61 Przewidywane rodzaje rezultatów projektów Programu Rewitalizacji .............................................. 125 Tabela 62. Przewidywane wskaźniki osiągnięć Programu Rewitalizacji............................................................ 125 Tabela 63 Plan Finansowy Programu Rewitalizacji – Projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO .......................................................................................................................................................... 128 Tabela 64. Częstotliwość sprawozdawczości z uwzględnieniem pomiaru wskaźników..................................... 147 8 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Wstęp - Geneza 1. Opracowanie wykonane zostało na zlecenie Gminy Trzebinia, zwanej dalej Gminą, na podstawie Umowy z autorem, zwanej dalej Umową. 2. Opracowanie stanowi aktualizację dokumentu pt. „Program Rewitalizacji centrum Miasta Trzebinia na lata 2007-2015”, przyjętego uchwałą nr VIII/76/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 25 maja 2007 r. 3. W dalszej części stosowane będzie następujące nazewnictwo: a. Opracowanie eksperckie pt. „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 (projekt aktualizacji)” będące Programem Rewitalizacji w rozumieniu wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz Małopolskiego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego – zwane będzie dalej Programem, Programem Rewitalizacji lub Opracowaniem, b. Dokument programowy Miasta „Program Rewitalizacji centrum Miasta Trzebinia na lata 2007-2015”, przyjęty uchwałą nr VIII/76/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 25 maja 2007 r., zwany będzie dalej Dotychczasowym Programem, Dotychczasowym Programem Rewitalizacji, c. Miasto Trzebinia, w granicach administracyjnych, zwane będzie dalej Miastem lub Miastem Trzebinia, d. Gmina Trzebinia zwana będzie dalej Gminą lub Gminą Trzebinia, e. Urząd Miasta w Trzebini, zwany będzie dalej Urzędem, Urzędem Miasta lub UM w Trzebini, f. Narodowy Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013, określane będą jako NSRO, g. Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013, zwany będzie dalej MRPO, h. Metodyka przygotowania i oceny programu rewitalizacji w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013, stanowiąca załącznik do MRPO, zwana będzie Metodyką, a. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, określany będzie jako EFRR, b. Europejski Fundusz Społeczny, określany będzie jako EFS, c. Strategia Rozwoju Gminy na lata 2007-2015 określana będzie dalej Strategią Rozwoju, d. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebinia określane będzie, jako SUiKZP, Studium Gminy lub Studium Trzebini, e. Wnioskodawcy projektów zgłoszonych do Programu Rewitalizacji określani będą jako Partnerzy. f. Podmiot zarządzający wdroŜeniem Programu Rewitalizacji, określany będzie mianem Operatora Rewitalizacji. 4. Opracowanie zostało wykonane przez zespół autorski (określany dalej jako autorzy), w składzie: • dr hab. inŜ. arch. Aleksander Noworól prof. UJ – kierownik tematu, • dr Kamila Noworól – konsultant, • mgr inŜ. Alina Kwaśniak – konsultant, • Zofia Noworól – staŜysta. 5. Ze strony Urzędu Miasta prace nad Programem Rewitalizacji koordynowały: mgr inŜ. Małgorzata Matysiak i mgr Józefa Zielińska. 6. Opracowanie zostało wykonane na podstawie materiałów otrzymanych od Gminy, statystyk publicznych oraz danych zawartych w Biuletynie Informacji Publicznej. 9 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 7. Program Rewitalizacji został opracowany z uwzględnieniem: a. zapisów Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego i jego Uszczegółowienia (z marca 2008 r.), b. zapisów dokumentu Zarządu Województwa Małopolskiego „Metodyka przygotowania i oceny programu rewitalizacji w ramach MRPO na lata 20072013” z listopada 2007 r., c. rozporządzeń oraz wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego: 1. Projekt: Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych (projekt z 06 sierpnia 2007 r.), 2. Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa, Warszawa 18 stycznia 2008 r., d. zapisów NSRO, e. aktualnej wiedzy eksperckiej na temat programowania przekształceń struktur funkcjonalno – przestrzennych oraz społeczno – gospodarczych miast. 8. Aktualizację Programu opracowano dla całego Miasta Trzebinia, w jego granicach administracyjnych, zgodnie z zapisami MRPO, stanowiącymi, Ŝe programy (rewitalizacji) powinny dotyczyć jasno wyodrębnionych obszarów miejskich, za wyjątkiem miast o liczbie mieszkańców poniŜej 20 tys., które w całości mogą być objęte jednym programem rewitalizacji. 9. W ramach procesu aktualizacji Programu, po zakończeniu I etapu prac, polegającego na uściśleniu jego ZałoŜeń, zostały one upublicznione m.in. poprzez spotkania konsultacyjne i udostępnienie dokumentu w Internecie. Następnie przeprowadzono nabór wniosków do Programu, obejmujący zarówno wnioski komunalne, jak i projekty Partnerów. Na podstawie uwag oraz przekazanych wniosków został opracowany projekt Programu Rewitalizacji, który będzie przedłoŜony pod obrady Rady Miasta Trzebinia. 10. Aktualizacja Programu jest zgodna ze Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego. 11. Aktualizacja Programu Rewitalizacji przewiduje, Ŝe posiada on charakter zintegrowanego programu na rzecz odnowy miejskiej, czyli oznacza opracowany, przyjęty i koordynowany przez Gminę wieloletni program działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennej i technicznej, zmierzający do wyprowadzenia obszaru rewitalizacji z sytuacji kryzysowej oraz stworzenia warunków do jego dalszego rozwoju. 12. Program Rewitalizacji będzie podstawą do podejmowania określonych w nim działań oraz ubiegania się o środki Unii Europejskiej. 13. Przebieg procedury przygotowania Programu Rewitalizacji przedstawia poniŜszy schemat. 10 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Schemat 1 Przebieg procedury przygotowania Programu Rewitalizacji PROGRAM REWITALIZACJI CENTRUM MIASTA TRZEBINIA NA LATA 2007-2015 UCHWAŁA NR VIII/76/V/2007 RADY MIASTA TRZEBINI Z DNIA 25 MAJA 2007 R. ZAŁOśENIA PROGRAMU REWITALIZACJI (AKTUALIZACJA I UZUPEŁNIENIE) PROJEKTY BENEFICJENTÓW ZEWNĘTRZNYCH I PARTNERÓW KOMUNIKACJA SPOŁECZNA NABÓR WNIOSKÓW PROJEKTY GMINY LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA TRZEBINIA NA LATA 2007-2013 (PROJEKT) PRZYJĘCIE PROGRAMU UCHWAŁĄ RADY MIASTA REALIZACJA PROCESU REWITALIZACJI MIASTA TRZEBINIA POPRZEZ WDRAśANIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Źródło: Opracowanie własne 11 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 I. Streszczenie Programu Tytuł - Program rewitalizacji: „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013” Aktualizacja Programu Rewitalizacji Trzebini przygotowana została na lata 2007-2013, adekwatnie do okresu programowania Unii Europejskiej. Lokalizacja: Program dotyczy Miasta Trzebinia, połoŜonego na terenie gminy miejsko-wiejskiej Trzebinia, zlokalizowanej w powiecie chrzanowskim, w województwie małopolskim. Gmina Trzebinia połoŜona jest w zachodniej części województwa małopolskiego, w powiecie chrzanowskim, na granicy Małopolski i Górnego Śląska (mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Krakowem a Katowicami). Trzebinia sąsiaduje z następującymi gminami: od północy Bukowno i Olkusz, od wschodu Krzeszowice, od południa Alwernia oraz Chrzanów, od zachodu Jaworzno. Geograficznie obszar Miasta i Gminy jest wyŜyną wzniesioną od 270 do 470 m. n.p.m. Obszar: Obszar rewitalizacji zgodnie z zapisami MRPO umoŜliwiającymi objęcie jego zasięgiem całego miasta posiadającego do 20 tys. mieszkańców, obejmuje Miasto Trzebinia w jego granicach administracyjnych, czyli obszar o powierzchni 31 km2 (załącznik nr 1). Łącznie Gmina zajmuje powierzchnię 105,28 km2 i obejmuje: Miasto Trzebinia oraz sołectwa: Bolęcin, CzyŜówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary. Uzasadnienie wyboru obszaru: Programy z zakresu rewitalizacji miast powinny zapewniać kompleksową odnowę rewitalizowanego obszaru. W świetle zapisów MRPO miasta do 20 tys. mieszkańców mogą być traktowane w całości jako jeden obszar rewitalizacji. Występowanie problemów, zidentyfikowanych na podstawie przeprowadzonej na potrzeby Aktualizacji diagnozy stanu Miasta i Gminy oraz wyników analizy SWOT, uzasadniają objęcie procesem i programem rewitalizacji obszaru całego Miasta. Trzebinia, jako miasto, boryka się z wieloma problemami tak o charakterze gospodarczym, jak i społecznym, a na jej obszarze bez wdroŜenia odpowiednich działań, pogłębiać się będzie degradacja przestrzenna i środowiskowa. Wynika to głównie z pełnionych od stuleci funkcji przemysłowych. JuŜ od XV w. Trzebinia była jednym z większych ośrodków gospodarczych, w tym ze względu na bogate zasoby naturalne w postaci złóŜ kopalin. Obecnie, w wyniku restrukturyzacji wielu gałęzi gospodarki, w tym przemysłu wydobywczego i energetycznego, Trzebinia stoi przed wyzwaniem unowocześnienia lokalnego rynku i zapewnienia alternatywnych, wobec tradycyjnego przemysłu, dróg rozwoju. Władze lokalne od lat podejmują starania na rzecz rewitalizacji przestrzeni miejskich oraz poprzemysłowych. Podejmują liczne inicjatywy skierowane na aktywizację gospodarczą Miasta i Gminy, i co waŜne, poszukują wciąŜ nowych partnerów do współpracy. Z drugiej strony, istotne zamierzenia dotyczą odnowy Miasta – wykreowania tzw. serca Miasta. W latach 2007-2013 priorytetowym działaniem władz gminnych jest zatem projekt odnowy centrum Miasta. Jednak proces rewitalizacji wymaga zespolenia wysiłków róŜnych partnerów i szerszych, niŜ jedynie przekształcenia przestrzeni publicznych, interwen- 12 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 cji. Stąd potrzeba włączenia do realizacji Programu przedstawicieli miejskiej społeczności, instytucji społecznych i gospodarczych oraz róŜnych inwestorów. Podstawę do zakwalifikowania całego obszaru Miasta do rewitalizacji stanowi występowanie na terenie miasta niekorzystnych zjawisk demograficznych i społeczno-gospodarczych, nakładających się na degradację przestrzeni miejskich. Mapka sytuacyjna / plan obszaru: Mapkę obszaru przedstawia Załącznik nr 1 do ZałoŜeń Programu. Operator programu: W zakresie zarządzania Programem, biorąc pod uwagę moŜliwości i uwarunkowania Miasta Trzebinia rekomenduje się włączenie zadań Operatora/Koordynatora do jednostki organizacyjnej w strukturze Urzędu oraz powołanie stałego zespołu zadaniowego, w skład którego weszliby przedstawiciele Urzędu oraz jednostek organizacyjnych Miasta (w tym przede wszystkim Stanowiska ds. Europejskich Funduszy Strukturalnych, Wydziału Marketingu Gminnego, Wydziału Rozwoju Gminy, Ośrodka Pomocy Społecznej). RozwaŜyć naleŜy udział w zespole zadaniowym przedstawicieli partnerów społeczno-gospodarczych Programu Rewitalizacji. Partnerzy: Na etapie przygotowywania załoŜeń aktualizacji Programu naleŜy zwrócić uwagę, iŜ zgodnie z zapisami MRPO dla projektów realizowanych w ramach działania 6.1 w niniejszym Programie przewiduje się, Ŝe beneficjentami Programu Rewitalizacji będą: 1. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. 2. Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną. 3. Administracja rządowa. 4. Instytucje kultury. 5. Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki. 6. Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyŜej). 7. Partnerzy społeczni i gospodarczy. 8. Kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych. 9. Instytucje otoczenia biznesu. 10. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS. W toku przygotowania niniejszej aktualizacji Programu pozyskano Partnerów, wykraczających poza rodzaje beneficjentów uwzględnionych w działaniu 6.1. MRPO, co poszerza bazę partnerstwa i proponowanych przekształceń. Ostatecznie udziałem w Programie zainteresowano 76 Partnerów, którzy obok Gminy, uczestniczą w przygotowaniu projektów. Warto w tym miejscu, zauwaŜyć bardzo duŜą ich aktywność – złoŜyli łącznie 98 projektów. Struktura Partnerów przestawia się następująco: • Firmy – 29, • Wspólnoty Mieszkaniowe – 7, • Prywatni właściciele nieruchomości strefy centrum Miasta – 8, • Parafie Rzymsko – Katolickie – 5, • Organizacje Pozarządowe – 11, • Instytucje kultury – 3, 13 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki wychowawcze – 5, • Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobność prawną – 3, • Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawna oraz ich związki – 5. Wielu spośród Partnerów Programu posiada juŜ doświadczenia w kierowaniu projektami i zdobywaniu funduszy na ich realizację. Udział w Programie Rewitalizacji stanowi dla Partnerów takŜe swoiste poparcie władz lokalnych dla społecznych i prywatnych wysiłków i inicjatyw członków lokalnej wspólnoty, współrealizujących cele Gminy. Liczba mieszkańców obszaru: Liczba mieszkańców obszaru wynosi ok. 18,8 tys. (ok. 55% Gminy). Teren całej Gminy zamieszkuje około 34,1 tys. mieszkańców. Cele programu: Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonej diagnozy oraz analizy SWOT, zapisy dokumentów planistycznych Gminy Trzebinia, dostępne instrumenty polityki regionalnej Unii Europejskiej i państwa w sferze animowania rewitalizacji miejskiej, z uwzględnieniem zasad i regulacji dotyczących okresu programowania 2007-2013, proponuje się ustanowienie następujących zaktualizowanych celów Programu Rewitalizacji: Cel główny programu: Eliminacja zjawisk kryzysowych oraz likwidacja barier rozwoju występujących w Mieście Trzebinia, poprzez zintegrowanie działań publicznych i prywatnych w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym Proponuje się teŜ przyjąć następujące cele szczegółowe dla poszczególnych obszarów problemowych rewitalizacji: 1. w sferze zagospodarowania przestrzennego: • poprawa estetyki i funkcjonalności obiektów oraz przestrzeni publicznych, • rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych, • poprawa estetyki centrum Miasta i ładu przestrzennego poprzez przebudowę płyty Rynku, • modernizacja ciągów komunikacyjnych, remont/renowacja, wyburzenie lub budowa nowych obiektów kubaturowych oraz gospodarka zielenią. 2. w sferze mieszkalnictwa: • zapewnienie podstawowych warunków Ŝycia mieszkańców poprzez remont i modernizację budynków wielorodzinnych oraz przeznaczonych na lokale socjalne, • zwiększenie zasobów mieszkaniowych i powierzchni usługowych poprzez budowę nowych obiektów kubaturowych o funkcji mieszkalno-usługowej stanowiących uzupełnienie pierzei oraz adaptację poddaszy; 3. w sferze społecznej: • rozwój infrastruktury słuŜącej budowie kapitału społecznego lokalnej wspólnoty, • ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez renowację zabytkowych obiektów znajdujących się w Trzebini, • integracja środowisk lokalnych (np. mieszkańców, organizacji pozarządowych, partnerów gospodarczych) poprzez ich zaangaŜowanie się w realizację Programu Rewitalizacji, 14 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • wsparcie instytucjonalne dla organizacji pozarządowych, przeciwdziałanie wykluczeniu młodych matek na rynku pracy poprzez zapewnienie kompleksowej opieki nad małym dzieckiem (Ŝłobek, przedszkola), • przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych i chorych poprzez powstanie domów spokojnej starości i hospicjum, • zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieŜy; 4. w sferze infrastruktury technicznej: • poprawa standardu Ŝycia mieszkańców i prowadzenia działalności gospodarczej przez modernizację i rozbudowę sieci technicznych uzbrojenia terenu; 5. w sferze gospodarczej: • zwiększenie potencjału gospodarczego Miasta, poprzez stworzenie warunków dla rozwoju funkcji usługowych na bazie atutów połoŜenia Miasta i jego walorów kulturowych oraz krajobrazowych, • zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej Miasta poprzez poprawę standardów urbanistycznych tkanki śródmiejskiej (projekt centrum Miasta) oraz przygotowanie terenów inwestycyjnych na bazie istniejących zasobów poprzemysłowych; Środki realizacji celów / główne planowane przedsięwzięcia i ich orientacyjny ich koszt: Program obejmuje: • projekty i zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, ubiegające się o wsparcie w ramach Działania 6.1 MRPO, • projekty i zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, w zakresie wykraczającym poza moŜliwość ubiegania się o środki w ramach Działania 6.1 MRPO, w tym kwalifikujące się do wsparcia z innych funduszy i programów europejskich - tzw. projekty wspierające. Konsultacje społeczne stworzyły moŜliwość uzupełnienia listy projektów o nowe zadania i działania, zbieŜne z celami Programu. Wnioskodawcy projektów ubiegających się o wsparcie w ramach Działania 6.1 MRPO winni byli spełniać kryteria formalne, uwzględnione w MRPO oraz innych wytycznych MRR i Województwa Małopolskiego. W wyniku naboru wniosków i procesu konsultacji społecznych do Programu zgłoszono ogółem 111 projektów, a w tym: • 57 projektów przestrzennych (techniczno-materialnych), • 27 projektów gospodarczych, • 27 projektów społecznych. Ogólnie przewiduje się, Ŝe koszt Programu Rewitalizacji – to ok. 547,5 mln zł kosztów całkowitych. W Planie Finansowym uwzględniono takŜe projekty, dla których nie jest moŜliwe oszacowanie udziału środków publicznych i prywatnych. Projekty takie wymagają nakładów całkowitych ok. 153,3 mln zł. Oznacza to, Ŝe koszt projektów, dla których istnieje moŜliwość określenia udziału środków publicznych i prywatnych to ok. 394,3 mln zł, przy czym ok. 354,8 mln zł – to środki publiczne, a ok. 39,5 mln zł – środki prywatne. Z budŜetu Gminy pochodzić powinno ogółem ok. 18,6 mln zł, a w tym: • ok. 11,9 mln zł na współfinansowanie projektów kwalifikujących się do wsparcia w ramach działania 6.1 MRPO, przy załoŜeniu udziału własnego na poziomie 30%, • ok. 0,25 mln zł – na zarządzanie Programem i jego promocję, • ok. 6,4 mln zł na finansowanie i współfinansowanie tzw. gminnych projektów wspierających, przy załoŜeniu, Ŝe: 15 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 o zadania przestrzenne finansowane są w 100%, o zadania społeczne finansowane są w 15%. Ogółem wsparcie Unii Europejskiej w ramach działania 6.1 MRPO na rzecz realizacji Programu Rewitalizacji sięgać powinno ok. 127,9 mln zł. Główny projekt Programu Rewitalizacji o znaczeniu strategicznym dla procesu społecznogospodarczej i przestrzennej odnowy Miasta to zadanie: Rewitalizacja Miasta Trzebinia Etap I – Przebudowa płyty rynku wraz z budową parkingu oraz renowacją gminnych budynków w centrum Miasta. Projekt przewidziany jest do realizacji w latach 2009-2011. Gmina zakłada, Ŝe rezultaty projektu obejmą: 1,8 ha powierzchni zrehabilitowanych przestrzeni publicznych, ok. 6,3 tys. m2 powierzchni zabudowy istniejących budynków oraz ok. 1 tys. m2 powierzchni zabudowy zrewitalizowanych budynków. Koszty kwalifikowane projektu wyniosą ok. 16,4 mln zł. Do najwaŜniejszych projektów wspierających Programu zaliczyć takŜe trzeba budowę dwóch gminnych budynków: mieszkalno-usługowego i administracyjno-usługowego w centrum Miasta. Zadanie będzie realizowane w latach 2009-2011. Jego zakładane rezultaty to: odnowa przestrzeni publicznej poprzez budowę i renowację budynków o kubaturze ok. 5,2 tys. m3. Gmina przewiduje realizację projektu za ok. 4,0 mln zł. 16 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 II. Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze 1. Sfera mieszkaniowa i społeczne aspekty mieszkalnictwa Stan zasobów mieszkaniowych: typologia budynków mieszkalnych, patologie stanu technicznego budynków mieszkalnych, definicja komfortu mieszkań i jego braków W 2006 r. w Mieście było 6 853 mieszkań z ok. 23,8 tys. izb, o łącznej powierzchni uŜytkowej 434,4 m2. Średnia powierzchnia jednego mieszkania wyniosła 63,4 m2, a na jednego mieszkańca przypadało średnio 23,2 m2. Największy zasób mieszkań naleŜy do osób fizycznych i wynosi 74%. Mieszkania komunalne stanowią 12,7%, a spółdzielcze 10,6% wszystkich lokali w Mieście. Udział zasobów pozostałych właścicieli jest stosunkowo niewielki. Mieszkania w Mieście stanowią ponad 53% wszystkich zasobów mieszkaniowych znajdujących się na terenie Gminy. Średnia powierzchnia mieszkania w Gminie jest o ok. 5 m2 większa niŜ w Mieście (wynosi 68,5 m2). Stan wyposaŜenia mieszkań w Mieście w instalacje techniczno sanitarne jest raczej średni. Dowodem na to są braki podstawowych instalacji. Dostęp do wodociągów ma 98% mieszkań, ale ustęp spłukiwany i łazienkę odpowiednio 94,5% i 93,3%. Centralne ogrzewanie dociera do 82% zasobów, a gaz z sieci do 79,2%. Jak przedstawia poniŜsza tabela, oprócz nieznacznego rozszerzenia zasięgu sieci gazowej (o blisko 5%), w Mieście w okresie 2003-2006 nie nastąpiły szczególne zmiany w wyposaŜeniu mieszkań. Tabela 1 Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczno-sanitarne w Mieście Trzebini w latach 20032006. Mieszkania wyposaŜone w instalacje techniczno-sanitarne 2003 2004 2005 2006 Mieszkania ogółem 6 794 6 800 6 844 6 853 Wodociąg 98,0% 98,0% 98,0% 98,0% Ustęp spłukiwany 94,5% 94,5% 94,5% 94,5% Łazienka 93,2% 93,2% 93,3% 93,3% Centralne ogrzewanie 81,9% 81,9% 82,0% 82,0% Gaz sieciowy 74,1% 74,1% 79,3% 79,2% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Stan zasobów komunalnych Dane dotyczące stanu zasobów komunalnych pochodzą z „Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini” i dotyczą całej Gminy, chyba Ŝe zaznaczono inaczej. AŜ 20% budynków w Gminie ma co najmniej 100 lat, a od lat sześćdziesiątych powstało jedynie 18,3%, z czego od lat 80. XX w. jedynie 4,2%. Tabela 2 Wiek budynków naleŜących lub z udziałami Gminy Trzebinia. Lata budowy Liczba Udział procentowy w całości Wybudowane przed 1910 24 20% Wybudowane w latach 1911-1930 20 16,7% Wybudowane w latach 1931-1950 7 6% Wybudowane w latach 1951-1960 47 39,0% Wybudowane w latach 1961-1970 16 13,3% Wybudowane w latach 1971-1980 1 0,8% Wybudowane po 1980 5 4,2% Razem 120 100% Źródło: Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini. 17 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Wszystkie lokale komunalne posiadają instalację elektryczną. Równocześnie widać istotne braki w wyposaŜeniu w instalację centralnego ogrzewania (posiada je jedynie 66,7% lokali), przez co ponad 30% mieszkań ogrzewanych jest piecami. Dostęp do instalacji centralnego ogrzewania, takŜe gazowej, jest duŜo niŜszy niŜ średnio w Mieście. Niski jest teŜ udział mieszkań z instalacją wodno-kanalizacyjną. AŜ 6,4% zasobów komunalnych stanowią lokale bez urządzeń. Tabela 3 WyposaŜenie techniczne gminnych lokali mieszkalnych Nazwa urządzenia technicznego Liczba Mieszkania Udział procentowy w całości Ogrzewanie a) centralne ogrzewanie 561 66,7% b) ogrzewanie etaŜowe ( elektr. ) 21 2,5% c) ogrzewanie piecowe 259 30,8% Instalacja elektryczna 841 100,0% Instalacja wodno-kanalizacyjna 770 93,6% Instalacja gazowa 596 70,9% Centralnie dostarczana ciepła woda uŜytkowa 137 16,3% Lokale z łazienką i wc 770 93,6% Lokale z wc 17 2% Lokale bez urządzeń 54 6,4% Źródło: Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini. Jak pokazuje poniŜsza tabela, ogólny stan techniczny lokali gminnych nie jest dobry. Dokonując oceny gminnych zasobów, stan 20,2% lokali sklasyfikowano jako dobry lub bardzo dobry, co oznacza, Ŝe są one wyposaŜone we wszystkie media w budynkach niewymagających większych napraw (por. dokładne definicje: Tabela 4). AŜ 71,3% stanowią lokale w średnim stanie, zaopatrzone w media, ale wymagające remontów. Stan ponad 8% mieszkań uznaje się za zły, co oznacza, Ŝe brak w nich zarówno dostępu do łazienki i toalety, jak i wymagają gruntownych napraw i modernizacji. Tabela 4 Ocena stanu technicznego lokali gminnych Stan Opis stanu Lokale wyposaŜone we wszystkie media w budynkach nowych (do 20 lat) lub po remontach kapitalnych Lokale wyposaŜone we wszystkie media w budynkach wymagających Dobry jedynie drobnych napraw Lokale wyposaŜone we wszystkie media w budynkach wymagających Średni napraw (remontów) poszczególnych elementów w okresie najbliŜszych 10-ciu lat Lokale bez łazienek i wc usytuowane w budynkach wymagających Zły gruntownych remontów i modernizacji Źródło: Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini. Bardzo dobry Mieszkania Liczba % w całości 34 4% 136 16,2% 600 71,3% 71 8,4% Z prognozy wielkości i stanu zasobu mieszkaniowego Gminy na lata 2008–2012 wynika, iŜ jego wielkość zmniejszy się o ponad 7%. Gmina ma w planach prywatyzację części swoich zasobów: o ponad połowę (54%) zmniejszyć ma się w tym okresie udział pełnostandardowych mieszkań komunalnych, o ok. 8% udział lokali o obniŜonym standardzie. Planuje się natomiast powiększenie udziału mieszkań socjalnych o blisko 86%. Zatem jednym z głównych załoŜonych działań jest znacząca zmiana w zarządzaniu zasobem mieszkalnym Gminy i ukierunkowanie go na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych o charakterze socjalnym. 18 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Wg planu inwestycji słuŜących powiększeniu zasobów mieszkaniowych Miasta, w 2008 r. planowany jest przyrost o 30 lokali komunalnych, w 2009 r. 42 lokali socjalnych, a w 2012 r. kolejnych 18 lokali socjalnych. Urząd Miasta zamierza przeznaczyć na cele socjalne następujące budynki: • 19 budynków przy ul. Kościuszki, • 4 budynki przy ul. Pułaskiego, • 2 przy ul. 1000-lecia, • oraz po jednym przy ulicach: 22. Lipca, Piłsudskiego, Długiej, Szewskiej, K. śmirka i Grunwaldzkiej. „Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini” zawiera listę potrzeb inwestycyjnych na lata 2007–2012. Ich analiza pozwala dodatkowo ocenić stan zasobów stanowiących własność oraz współwłasność Gminy. Planuje się wyremontować łącznie: 85 dachów (80% z zasobów współwłasnościowych), instalacje w 82 budynkach (ok. 82% z zasobów współwłasnościowych). Przewiduje się teŜ termorenowację 13 budynków oraz prace ogólnobudowlane w 41 budynkach. Szacuje się, Ŝe koszty przedsięwzięć ponoszonych przez Gminę wyniosą 4,137 mln zł. Tabela 5 Potrzeby inwestycyjne i remontowe na okres 2007-2012 w zasobach stanowiących własność lub współwłasność Gminy Trzebinia Liczba budynków przewidzianych do remontu lub Prace remontowe do wykonania inwestycji W zasobach stanowiących współwłasność Gminy Dachy 68 Instalacje (c-wod-kan-gaz-elektr) 67 Termorenowacja 6 Ogólnobudowlane (w tym malowanie klatek scho18 dowych) W zasobach stanowiących w 100% własność Gminy Dachy 17 Instalacje (c-wod-kan-gaz-elektr) 15 Termorenowacja 7 Ogólnobudowlane (w tym malowanie klatek schodowych) 23 4 137 000 Kwota przeznaczona na inwestycje w zł Źródło: Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebini. Na terenie Miasta działa 6 wspólnot mieszkaniowych, w których Gmina ma swoje udziały, są one zarządzane przez: 1. Trzebińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o., zarządzające 79 budynkami z udziałem Gminy 37,6%, 2. „NIERUCHOMOŚCI” Sp. z o.o., zarządzające 4 budynkami z udziałem Gminy 28,7%, 3. BONITA NIERUCHOMOŚCI, zarządzająca 4 budynkami z udziałem Gminy 17,3%, 4. „GWAREK” Sp. z o.o. zarządzający jednym budynkiem z udziałem Gminy 4,9%, 5. Wspólnotę Mieszkaniową na os. Gaj zarządzające jednym budynkiem z udziałem Gminy 42,6%, 6. Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości w zarządzie firmy Instalacje sanitarne – Obsługa Nieruchomości M. Pytlik, który zarządza 2 budynkami z udziałem Gminy 17,2%. 19 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Stan uŜytkowania mieszkań: wielkość mieszkań, zagęszczenie mieszkań, typ uŜytkowania i własności W latach 2003–2006 zasoby mieszkaniowe w Mieście wzrosły nieznacznie o niespełna 1% (59 mieszkań), co zaowocowało zwiększeniem łącznej powierzchni mieszkań o 1,2%. Wzrosła dzięki temu o 0,5 m2 średnia powierzchnia przypadająca na 1 mieszkańca. Analiza danych zawartych w poniŜszej tabeli ujawnia zaleŜność między powierzchnią lokali mieszkalnych a strukturą własności. Największe powierzchnie mają mieszkania prywatne. W wypadków innych form własności przeciętny metraŜ mieszkań był duŜo niŜszy i wynosił między 43 m2 – lokale komunalne, a 58,5 m2 – mieszkania naleŜące do spółdzielni mieszkaniowych (dane za rok 2006). Tabela 6 Zasoby mieszkaniowe wg form własności w Mieście Trzebini w latach 2003–2006. Zasoby mieszkaniowe 2003 2004 2005 Mieszkania 6 794 6 800 6 844 Ogółem powierzchnia uŜytkowa mieszkań 427 134 428 451 432 899 średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2 62,9 63,0 63,3 W tym: mieszkania 15,7% 15,7% 12,7% Komunalne 43,9 43,9 43,0 średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2 mieszkania 10,7% 10,7% 10,6% Spółdzielni mieszkaniowych średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2 58,5 58,5 58,5 mieszkania 2,5% 2,5% 2,3% Zakładów pracy średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2 48,1 48,1 48,1 mieszkania 71,0% 71,1% 73,9% Osób fizycznych średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2 68,2 68,4 67,9 mieszkania 0,3% TBS średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2 47,9 mieszkania 0,1% 0,1% 0,1% Pozostałe średnia powierzchnia 1 mieszkania w m2 88,6 88,6 88,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych 2006 6 853 434 431 63,4 12,7% 43,0 10,6% 58,5 2,3% 48,1 74,0% 68,1 0,3% 47,9 0,1% 88,6 Zasoby mieszkaniowe zlokalizowane w Mieście na tle grupy porównawczej wyróŜnia wysoki udział mieszkań komunalnych w ogóle, blisko trzykrotnie większy niŜ w powiecie i województwie, oraz niski udział mieszkań spółdzielczych, blisko dwukrotnie mniejszy niŜ w powiecie i regionie. Udział mieszkań będących własnością osób fizycznych w trzech wyŜej porównywanych jednostkach był zbliŜony, natomiast w Gminie przekroczył o blisko 10% poziom z Miasta. Zaobserwowano istotne róŜnice w powierzchni mieszkań w porównywanych jednostkach, przy czym Miasto Trzebinia wypadało tu bardzo negatywnie – w porównaniu do regionu mieszkania w Mieście są średnio o 10 m2 mniejsze. Za to liczba osób przypadająca na jedno mieszkanie pozytywnie odbiega od standardów regionu, wskutek czego powierzchnia uŜytkowa na jedną osobę w porównywanych jednostkach jest prawie jednakowa. Tabela 7 Podstawowe wskaźniki dotyczące zasobów mieszkaniowych w Mieście Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006 r. Miasto Gmina Powiat Województwo Wskaźnik Trzebinia Trzebinia chrzanowski małopolskie Mieszkania ogółem w liczbach bezwzględnych 6 853 11 751 43 265 1 031 658 % komunalnych 12,7% 7,6% 4,9% 4,6% % spółdzielczych 10,6% 6,2% 20,2% 20,7% % naleŜących do osób fizycznych 74,0% 83,2% 72,3% 71,6% Powierzchnia uŜytkowa w m2 1 mieszkania 63,4 68,5 69,2 73,9 20 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 na 1 osobę 23,2 23,7 23,4 Liczba osób na 1 mieszkanie 2,73 2,89 2,96 na 1 izbę 0,79 0,78 0,78 Zasiłki mieszkaniowe Na 100 mieszkańców 29,5 16,3 18,6 Średnia kwota w zł 157,7 157,4 146,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych 23,3 3,17 0,84 11,2 149,1 Na tle powiatu oraz województwa liczba osób na 100 mieszkańców, która otrzymuje dodatki mieszkaniowe w Mieście jest znacznie wyŜsza. Podobnie wyŜsza jest średnia kwota dodatków mieszkaniowych. Identyfikacja problemów w zakresie mieszkalnictwa na obszarze rewitalizacji Wśród problemów w zakresie mieszkalnictwa na obszarze Miasta wyróŜnić naleŜy przede wszystkim: 1. Niski komfort mieszkań, czego potwierdzeniem są braki w podstawowym wyposaŜeniu lokali w Mieście. Szczególną uwagę zwrócić naleŜy na odsetek mieszkań pozbawionych łazienki (6,7%), ale i nieznacznie wyŜsze, niŜ w skali miast regionu, braki w instalacji wodociągowej oraz centralnego ogrzewania. 2. Znacząco większy niŜ w grupie porównawczej udział mieszkań komunalnych, zwiększa znacząco zakres wydatków Gminy na ich utrzymanie oraz zakres dodatków mieszkaniowych, co przy stanie zasobów przekracza moŜliwości inwestycyjne Gminy. 3. Blisko 80% zasobów komunalnych Gminy stanowią mieszkania w średnim bądź złym stanie technicznym i aŜ 6,4% mieszkań komunalnych nie posiada podstawowych urządzeń. 4. Niespełna 82% budynków komunalnych Gminy powstało do roku 1960, przy czym aŜ 20% ogółu do 1910 r. Po 1980 r. wybudowano jedynie 5 budynków częściowo lub w zupełności wchodzących w skład zasobów Gminy. 5. Mieszkania gminne mają niŜszy niŜ przeciętny standard, co ujawnia takŜe niewielki średni metraŜ lokali w Mieście. 6. Gmina staje przed wyzwaniem rozbudowy zasobów lokali socjalnych, co wymagać będzie znacznych nakładów inwestycyjnych. 7. Jak pokazuje lista potrzeb remontowych i inwestycyjnych w ramach zasobów komunalnych Gminy, do roku 2012 istnieje konieczność wyremontowania 85 dachów, instalacji w 82 budynkach, termorenowacji 13 budynków oraz robót ogólnobudowlanych (w tym malowania klatki schodowej) w 41 budynkach. 2. Stan infrastruktury technicznej na obszarze przewidzianym do rewitalizacji Diagnoza stanu infrastruktury technicznej, określenie stopnia degradacji oraz identyfikacja skutków Ciepłownictwo1 System ciepłowniczy w Mieście Trzebinia czerpie ciepło z dwóch źródeł: Energomedia Sp. z o.o. oraz z PKE S.A. – Elektrownia Siersza i jest podzielone na trzy rejony zaopatrzenia: 1 Dane za SUiKZP Trzebini 21 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Centrum Miasta W tej części Miasta, w znacznej mierze o zabudowie wielomieszkaniowej, ciepło rozprowadza miejski system ciepłowniczy, który w sezonie grzewczym zaopatruje teren równieŜ w ciepłą wodę uŜytkową. Gorącą wodę, stanowiącą medium grzewcze, do miejskich osiedli doprowadza sieć cieplna dwuprzewodowa obsługiwana przez Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Chrzanowie. W okresie letnim c.w.u. doprowadzane jest z kotłowni olejowogazowej, połoŜonej przy ul. Młoszowskiej. • Osiedle Gaj i Energetyków Ze względu na lokalizację, w tej części Miasta medium grzewcze do ogrzewania osiedli dostarcza się siecią cieplną dwuprzewodową eksploatowaną z PKE S.A. Elektrowni Siersza. • Osiedle Gwarków Do ogrzewania budynków mieszkalnych i uŜytkowych z tego rejonu gorąca woda dostarczana jest siecią trójprzewodową z PKE S.A Elektrownia Siersza. Dawniej sieć ta słuŜyła do zasilania energią cieplną kopalni przemysłowej, dlatego, po likwidacji kopalni, występują nadmierne straty przesyłu, wynikające z przewymiarowania sieci. Dla 5 budynków na Osiedlu „Górka” w Trzebini-Siersza medium grzewcze pochodzi z kotłowni gazowej (ul. 1000-lecia PP). Infrastruktura wodnokanalizacyjna Zaopatrzenie w wodę Woda na zaspokojenie potrzeb odbiorców indywidualnych, w tym sektora mieszkaniowego, i przemysłowych na teren Trzebini dostarczana jest głównie przez Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Chrzanowie z ujęć podziemnych. Długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie Miasta wynosi 103 km (w Gminie 205,5 km) i jest zintegrowana z budynkami mieszkalnymi i zbiorowego zamieszkania przy pomocy 3302 połączeń. W 2006 r. do miejskich gospodarstw domowych dostarczono 593,3 dam3, co stanowiło 65,3% wody pobranej do gospodarstw domowych z wodociągów w całej Gminie. Z sieci wodociągowej korzysta 98,4% mieszkańców Miasta, co na tle regionu wypada bardzo korzystnie. Poziom zuŜycia wody na 1 mieszkańca oraz na 1 korzystającego/odbiorcę w Mieście i Gminie był bardzo zbliŜony do poziomu z terenu powiatu, odbiegał za to od poziomu obu wskaźników w regionie. W kwestii zmian stanu infrastruktury w Mieście warto zaznaczyć, iŜ mimo wzrostu w latach 2003–2006 liczby połączeń wodociągowych (o 46 połączeń) do budynków mieszkalnych, o 12,3% spadło zuŜycie wody dostarczonej do gospodarstw domowych. Na przestrzeni omawianych lat długość sieci wodociągowej wzrosła o 1,8 km. PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat funkcjonowania wodociągów w Mieście i grupie porównawczej w 2006 r. Tabela 8 Infrastruktura wodociągowa w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r. Powiat Województwo Wodociągi J. m. Miasto Gmina chrzanowski małopolskie Długość czynnej sieci rozdzielczej km 103,0 205,5 711,9 15 966,6 Połączenia prowadzące do budynków szt 3 302 7 357 23 560 372 393 mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Woda dostarczona gospodarstwom dam3 593,3 909,0 3 645,9 85 819,9 domowym Ludność korzystająca z sieci osoba 18 444 18 444 78 266 1 515 419 wodociągowej w miastach Ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 18 444 33 268 124 955 2 413 807 ZuŜycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych Na 1 mieszkańca m3 31,6 31,6 31,9 38,7 Na 1 korzystającego / odbiorcę m3 32,2 32,2 32,4 41,4 22 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Wodociągi J. m. Miasto Gmina Powiat chrzanowski Korzystający z instalacji w miastach w % ogółu ludności miast Wodociąg % 98,4 98,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych 98,6 Województwo małopolskie 93,7 Według danych SUiKZP Gminy Trzebinia, większość ujęć wody z terenu Gminy administrowana jest przez Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Chrzanowie (4 ujęcia wód podziemnych, 2 źródła, 1 wody powierzchniowe). Drugim w Gminie administratorem ujęć wód podziemnych jest PKE S.A. – Elektrownia „Siersza” (łącznie 6 studni). Stan techniczny sieci wodociągowej i ujęć wód podziemnych jest raczej dobry, natomiast stan przyłączy wodociągowych bardzo dobry. Kanalizacja Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w Mieście wynosi 53,9 km i stanowi 94,2% całej sieci kanalizacyjnej w Gminie oraz 21,4% w powiecie chrzanowskim. W Mieście istnieją 902 połączenia kanalizacji z budynkami mieszkalnymi. Łącznie z sieci kanalizacji korzysta ponad 13 tys. osób. Kanalizacja w 2006 r. odprowadziła 1368,4 dam3 ścieków. Udział korzystających z instalacji do ogółu ludności Miasta wynosi 69,5%, co na tle populacji miast powiatu oraz regionu stanowi niewielki odsetek (tam odpowiednio: 81,9% i 82,8%). Długość kanalizacji w Mieście w latach 2003–2006 wzrosła o 1,9%. Natomiast ilość odprowadzanych ścieków w Mieście spadła w stosunku do 2003 r. aŜ o 25,6%. Wg „Raportu o stanie Gminy Trzebinia za lata 2002-2005” konieczne jest równieŜ regulowanie odprowadzania wód opadowych, dlatego wśród inwestycji z zakresu rozbudowy kanalizacji zaznacza się konieczność inwestycji dotyczących kanalizacji deszczowej. PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat systemu kanalizacji w Mieście na tle grupy porównawczej. Tabela 9 Infrastruktura kanalizacyjna w Mieście Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r. Powiat Województwo Kanalizacja J. m. Miasto Gmina chrzanowski małopolskie Długość czynnej sieci km 53,9 57,2 251,4 7 738,9 kanalizacyjnej Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych szt. 902 967 5 124 165 744 i zbiorowego zamieszkania Ścieki odprowadzone dam3 1 368 1 381 3 914 94 115 Ludność korzystająca z sieci osoba 13 018 13 018 65 013 1 339 754 kanalizacyjnej w miastach Ludność korzystająca z sieci osoba 13 018 14 396 68 241 1 621 598 kanalizacyjnej Korzystający z instalacji w miastach w % ogółu ludności miast Kanalizacja % 69,5 69,5 81,9 82,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Wg SUiKZP istnieje zapotrzebowanie na rozbudowę sieci kanalizacyjnej na terenie Miasta z powodu niedociąŜenia oczyszczalni ścieków, co negatywie wpływa na proces oczyszczania. Oczyszczanie ścieków 23 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 W 2006 r. w Mieście zuŜyto łącznie 13433,5 dam3 wody, z czego znaczna większość - aŜ 80,1% wykorzystana została w przemyśle, a 19,9% na eksploatację sieci wodociągowej. ZuŜycie wody w gospodarstwach domowych stanowi jedynie 4,4% całkowitego zuŜycia. Na terenie Miasta działa 7 oczyszczalni ścieków, które razem oczyszczają 67441 dam3 ścieków na dobę. Na sumę tę składa się 6 oczyszczalni przemysłowych (4 mechaniczne i 2 biologiczne) o łącznej przepustowości 62200 dam3 na dobę oraz oczyszczalnia komunalna z podwyŜszonym usuwaniem biogenów, która przepuszcza 5241 dam3 na dobę. Z tej ostatniej oczyszczalni ścieków korzysta 11,6 tys. osób. Wielkość trzebińskich oczyszczalni komunalnych w RLM (równowaŜna liczba mieszkańców) wynosi 17 645 osób. Jest to o 2,5 tys. osób mniej niŜ w latach 2003 i 2004. Łączna ilość ścieków odprowadzanych do wód i do ziemi w Mieście to 7443,4 dam3, z czego 80,6% oczyszczane jest mechanicznie, 18,4% z podwyŜszonym usuwaniem biogenów, a 1,1% biologicznie. W stosunku do roku 2003 ilość ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzanych do ziemi i wód spadła o ok. 20%. Tabela 10 ZuŜycie wody i oczyszczalnie ścieków na terenie Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006 r. Powiat ZuŜycie wody Województwo J. m. Miasto Gmina chrzanowi oczyszczalnie ścieków małopolskie ski ZuŜycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności Ogółem dam3 /rok 13433,5 13 798,8 19 351,2 816 848 Przemysł dam3 /rok 10 755 10 755 12 768 626 310 Rolnictwo i leśnictwo dam3 /rok 0 0 187 77 699 Eksploatacja sieci wodocią3 dam /rok 2 678,5 3 043,8 6 396,2 112 839 gowej Gospodarstwa domowe dam3/rok 593,3 909 3 645,9 85 820 Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków Oczyszczalnie Ogółem ob. 7 7 15 310 Z podwyŜszonym usuwaniem ob. 1 1 3 45 biogenów Przepustowość Ogółem dam3/dobę 67 441 67 441 141 011 2 103 614 Z podwyŜszonym usuwaniem 3 dam /dobę 5 241 5 241 45 441 461 497 biogenów Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków miejskich i wiejskich Ogółem osoba 11 600 11 650 57 562 1 739 785 Z podwyŜszonym usuwaniem osoba 11 600 11 650 51 370 777 122 biogenów Wielkość oczyszczalni komunalnych w RLM Ogółem osoba 17 645 17 645 181 611 2930239 Ścieki wymagające oczyszczania odprowadzone do wód lub do ziemi Ogółem dam3 7 443,4 7456,3 18 372,4 267 889 Oczyszczane razem dam3 7 443 7456 18 365 265 766 Oczyszczane mechanicznie dam3 5 996 5996 14 027 185 928 Oczyszczane chemicznie dam3 0 0 157 8 458 Oczyszczane biologicznie dam3 79 79 778 22 778 Oczyszczane z podwyŜszodam3 1 368 1 381 3 403 48 602 nym usuwaniem biogenów 3 Nieoczyszczane razem dam 0,4 0,3 7,4 2 123 Nieoczyszczane odprowadza3 dam 0 0 2 1 533 ne z zakładów przemysłowych Nieoczyszczane odprowadzo0,4 0,3 5,4 590 dam3 ne siecią kanalizacyjną Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych 24 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Gospodarka odpadami Odpady komunalne W 2006 r. w Mieście zebrane zostało 6 103,88 t odpadów komunalnych, z czego 76,7% stanowiły odpady z gospodarstw domowych (w Gminie ich udział wyniósł 80,4%), to jest przeszło o 10% więcej niŜ w regionie. Z wszystkich zebranych odpadów w Mieście, Gminie i powiecie 100% zdeponowano na składowiskach, natomiast w regionie 96,92%. W przeliczeniu na 1 mieszkańca w Mieście w 2006 r. zebrano 324 kg odpadów, jest to blisko o 18% mniej niŜ w roku 2003. Nadal jednak ilość odpadów zebranych na mieszkańca głównie w Mieście, ale i w Gminie, jest wysoka. Tabela 11 Zmieszane odpady komunalne zebrane w ciągu roku 2006 w Mieście na tle grupy porównawczej. Zmieszane odpady Powiat Województwo J.m. Miasto Gmina zebrane w ciągu roku chrzanowski małopolskie Ogółem t 6 103,88 7 407,62 26 859,07 646 565,31 Z gospodarstw domowych t 4 679,77 5 956,31 21 117,16 425 493,02 Odpady zdeponowane na składo% 100 100 100 96,92 wiskach w % zebranych Na 1 mieszkańca rocznie kg 324 217 209 199 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Odpady gospodarcze Za najwaŜniejszy cel gospodarowania odpadami z sektora gospodarczego uznaje się minimalizację ich wytwarzania, wprowadzenie nowoczesnych systemów unieszkodliwiania i odzysku, a w wypadku pozostałych – bezpieczny sposób składowania. W stosunku do roku 2003 ilość odpadów ogółem w Mieście spadła o blisko 20%, wynosząc 1278,0 tys. t. Odzyskowi poddane zostało 86,1%, a unieszkodliwieniu i składowaniu 13,8%. WaŜnym problemem, z którym boryka się Gmina jest likwidacja dzikich wysypisk śmieci. Władze corocznie prowadzą działania na rzecz oczyszczania obszarów, na których mieszkańcy nielegalnie składują odpady. W latach 2002–2005 zlikwidowano łącznie 30 dzikich wysypisk śmieci. Recykling i działania proekologiczne Wg danych Urzędu Miasta 3 apteki prowadzą zbiórkę przeterminowanych leków, a w budynku Urzędu i w budynku Biblioteki Publicznej znajdują się punkty zbiórki baterii małogabarytowych (inicjatywa prowadzona wspólnie z Organizacją Odzysku REBA). Na terenie Gminy znajduje się:2 • 13 stanowisk, na których stoją po 3 szt. pojemników o pojemności 1m3 (do selektywnej zbiórki papieru, szkła, plastiku i puszek), • 7 stanowisk, na których stoją po 2 szt. pojemników o pojemności 1,5 m3 (do selektywnej zbiórki makulatury i plastiku). Pojemniki są opróŜniane w miarę zapotrzebowania, co najmniej 2 razy w miesiącu. Firmy zajmujące się recyclingiem w Gminie (zlokalizowane na terenie Miasta) to: • Ferpol-MF Sp. z o.o. Odlewnia Aluminium (planowo od drugiej połowy 2006 r. miesięcznie przetapia się 600 t), • Inter-Recycling. Przetwórstwo odpadów gumowych. 2 Wg inwentarza do przetargu: http://zamowienia.money.pl/selektywna;zbiorka;segregacja;oraz;transport;odpadow;komunalnych;w;gminie;trze binia;,info,126149.html 25 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Władze Gminy przykładają wagę do działań na rzecz środowiska, od ponad 4 lat oferując dofinansowanie na inicjatywy budowania przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków. Pomoc finansowa z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej proponowana jest równieŜ osobom, które instalują w zamieszkiwanych budynkach ekologiczne systemy grzewcze. Jako pierwsza w Polsce, Gmina Trzebinia wprowadziła w Wydziale Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska Rolnictwa i Leśnictwa System Ekozarządzania i Audytu EMAS. System ten to unijny instrument zarządzania działaniami Urzędu, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na środowisko. Zaopatrzenie w gaz Łączna długość czynnej sieci gazowej w Mieście wynosi przeszło 84 km, z czego 87,7% stanowi sieć rozdzielcza. Gaz dostarczany jest łącznie do 5390 gospodarstw domowych, w których Ŝyje blisko 15 tys. osób. Łączne zuŜycie gazu w 2006 r. wyniosło 2 368 tys. m3. W Mieście Trzebini zuŜyto 126,2 m3 na jednego mieszkańca. Było to więcej niŜ w Gminie i powiecie, lecz mniej niŜ średnio w województwie. Natomiast na jednego korzystającego/odbiorcę zuŜyto 439,3 m3, a to z kolei mniej niŜ w pozostałych jednostkach, zwłaszcza w regionie. Z instalacji gazowej w Mieście korzysta 79,1% populacji, co nieznacznie przekracza odsetek osób korzystających z niej w miastach powiatu i województwa. Tabela 12 Zaopatrzenie w gaz na terenie Miasta Trzebinia na tle grupy porównawczej w 2006 r. Jednostka Powiat Województwo Sieć gazowa Miasto Gmina miary chrzanowski małopolskie Długość czynnej sieci ogółem w m m 84 362 223 084 754 326 21 609 692 Długość czynnej sieci przesyłowej w m m 10 335 19 151 46 374 1 391 652 Długość czynnej sieci rozdzielczej w m m 74 027 203 933 707 952 20 218 040 Czynne połączenia do budynków szt. 2 623 5 861 17 657 380 571 Mieszkalnych Odbiorcy gazu gosp. dom. 5 390 8 151 30 380 674 543 Odbiorcy gazu ogrzewający gosp. dom. 1 150 2 795 8 426 186 211 mieszkania gazem Odbiorcy gazu w miastach gosp. dom 5 390 5 390 22 033 463 537 3 3 ZuŜycie gazu w tys. m tys. m 2 368 3 889 13 398 433 013 ZuŜycie gazu na ogrzewanie mieszkań 3 tys. m 1 206,6 2 397,0 7 979,5 236 298,7 w tys. m3 Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 14 821 23 398 89 419 2 059 275 ZuŜycie gazu z sieci w gospodarstwach domowych Na 1 mieszkańca m3 126,2 114,5 104,6 132,5 3 Na 1 korzystającego / odbiorcę m 439,3 477,1 441,0 641,9 Korzystający z instalacji w miastach w % ogółu ludności miast Gaz % 79,1 79,1 78,0 78,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Gaz ziemny w rejon Trzebini dostarczany jest ze źródłowych sieci wysokiego ciśnienia relacji Oświęcim-Dulowa, a dalej poprzez odgałęzienia, które zasilają stacje redukcyjno-pomiarowe I i II stopnia. Znaczna część gazu dostarczana jest do odbiorców siecią średniego i niskiego ciśnienia z gazociągu wysokopręŜnego relacji Zabierzów – Oświęcim (ciśnienie nominalne 2,5 MPa). Długość sieci rozprowadzającej gaz do odbiorców indywidualnych wynosi 84,3 km na terenie Miasta (i 122,639 km na terenach wiejskich). Ocenia się, Ŝe istniejąca infrastruktura gazownicza zaspakaja zarówno potrzeby komunalnobytowe, jak i grzewcze. Wraz z pojawianiem się wzrostu poboru gazu i nowych odbiorców 26 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 następuje sukcesywna rozbudowa rozdzielczej sieci gazowej oraz modernizacja i rozbudowa stacji redukcyjno-pomiarowych. Dzięki zwiększeniu wykorzystania gazu dla celów grzewczych, zmniejsza się eksploatacja źródeł niskiej emisji, co skutkuje zmniejszeniem zanieczyszczenia powietrza. UwaŜa się, Ŝe w związku z potrzebą doprowadzenia gazu na obszary przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową i usługową, konieczne będzie utworzenie nowych odcinków sieci gazowej. Zaopatrzenie w energię elektryczną Łączna liczba odbiorców energii elektrycznej w Mieście w 2006 r. wynosiła 8 304, co stanowiło 25,5% wszystkich odbiorców w miastach powiatu chrzanowskiego. Energia zuŜyta w Mieście Trzebinia stanowi 26,3% (17211 MW*h) energii elektrycznej wykorzystywanej w miastach powiatu. Na 1 mieszkańca w Mieście przypadało 917,0 kW*h, to jest o ponad 5% więcej niŜ w skali województwa. Na 1 korzystającego/odbiorcę w Mieście przypadało 2 072,6 kW*h, to z kolei o ok. 5% mniej niŜ w miastach w województwie. W latach 2003–2006 wzrosła zarówno liczba odbiorców energii elektrycznej, jak i jej zuŜycie (odpowiednio o 0,9% i 4,5%). Tabela 13 Zaopatrzenie gospodarstw domowych w energię elektryczną w Mieście Trzebini na tle grupy porównawczej w 2006 r. Energia elektryczna Jednostka Powiat Województwo Miasto Gmina w gospodarstwach domowych Miary chrzanowski małopolskie Odbiorcy energii elektrycznej szt 8 304 8 304 32 559 642 097 na niskim napięciu w miastach ZuŜycie energii elektrycznej MW*h 17 211 17 211 65 536 1 398 163 na niskim napięciu w miastach ZuŜycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych Na 1 mieszkańca kW*h 917,0 917,0 823,6 863,5 Na 1 korzystającego / odbiorcę kW*h 2 072,6 2 072,6 2 012,9 2 177,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Elektrownia Siersza, zlokalizowana na terenie Miasta doprowadza do krajowego systemu elektroenergetycznego energię elektryczną o napięciu 220 i 110 kV. Na teren całej Gminy energię elektryczną rozprowadza GPZ „Trzebinia”, „Wodna” i „Włodzimierz”. Miejskich odbiorców przemysłowych zasilają GPZ „Szyb Artur” i „ZMT”. Zdolność przesyłową sieci wysokiego napięcia uznać naleŜy za wystarczającą. Gorzej ocenić trzeba fragmenty sieci średniego i niskiego napięcia, które wymagają przebudowy bądź z powodu złego stanu technicznego, bądź dlatego, Ŝe są przestarzałe.3 Przewiduje się dalsze zwiększenie zapotrzebowania na dostawy energii elektrycznej pod nową zabudowę mieszkalną i usługową, co wiązać się będzie z budową nowych odcinków sieci średniego i niskiego napięcia oraz stacji transformatorowych. Oprócz zidentyfikowanych, jako będące w złym stanie fragmentów sieci, w niedalekim czasie nadejdzie potrzeba takŜe częściowej zmiany ich przebiegu. W ramach bardziej odległych zamierzeń planuje się ujednolicić SN na poziomie 20kV. Infrastruktura telekomunikacyjna Miasto i Gmina posiadają rozbudowaną infrastrukturę telekomunikacyjną, dzięki której na terenie Gminy nie ma ograniczeń w dostępności do usług. Na istniejący system telekomunika3 Za: Plan Gospodarki Odpadami dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, LibiąŜa, Trzebini „Gospodarka Komunalna”. 27 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 cyjny składają się między innymi: centrale telefoniczne, linie teletechniczne międzymiastowe, okręgowe, międzycentralowe i abonenckie. Widoczny jest teŜ rozwój telefonii komórkowej.4 Główne kierunki robót technicznych potrzebnych na obszarze W związku z powyŜszą diagnozą sytuacji oraz w odniesieniu do wniosków zawartych w „Programie Ochrony Środowiska” i SUiKZP Trzebini wskazuje się następujące kierunki robót z obszaru infrastruktury technicznej: • W ramach ciepłownictwa: o powiększanie długości instalacji w celu zwiększenia liczby odbiorców; • W ramach infrastruktury wodnej i ściekowej najwaŜniejsze to: o utrzymanie w dobrym stanie sieci wodociągowej (dotyczy głównie bardziej wyeksploatowanych odcinków sieci) oraz utrzymanie dobrego stanu systemów zaopatrzenia w wodę, o rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie Trzebini, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rozwój sieci ogólnospławnej (rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej) i realizacja nowych odcinków sieci w Gminie, czego celem końcowym jest zrównanie sieci wodociągowej z kanalizacyjną (zadanie priorytetowe). Rozbudowa sieci kanalizacyjnej zmierza równieŜ do optymalizacji wykorzystania oczyszczalni ścieków (poprzez dociąŜenie), o budowa przydomowych oczyszczalni na obszarach, gdzie występują duŜe trudności w poprowadzeniu sieci oraz w miejscach, gdzie jest to nieopłacalne ekonomicznie; prowadzenie inwentaryzacji i okresowych kontroli przydomowych oczyszczalni (weryfikacja prawidłowego odprowadzania ścieków), o rekultywacja nieczynnych składowisk odpadów oraz rekultywacja wyrobiska pomarglowego „Górka” (tj. zbiornika zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem odpadów, w przewaŜającej części wodorotlenku glinu), o realizacja działań w celu ochrony wód podziemnych w czasie likwidacji wyrobisk kopalni KWK „Siersza” - prowadzenie monitoringu procesu zatapiania, o BieŜąca konserwacja koryt potoków; • W ramach infrastruktury technicznej procesu gospodarowania odpadami: o rekultywacja eksploatowanej obecnie części składowiska oraz jego rozbudowa (nowe kwatery słuŜące do składowania odpadów), o wdraŜanie systemu selektywnej zbiórki surowców wtórnych oraz eliminacji odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych (sposoby zbierania i unieszkodliwiania, punkty zbiórki), o osiągnięcie zakładanego poziomu odzysku i recyklingu dla wydzielonych strumieni odpadów komunalnych (w tym wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych) oraz wdraŜanie nowych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów; • W ramach infrastruktury gazowej: o powiększanie sieci rozdzielczej gazu oraz rozbudowa i modernizacja stacji redukcyjno-pomiarowych, zwłaszcza w wypadku realizacji nowych inwestycji pod zabudowę mieszkaniową i usługową, dla wykorzystywania gazu dla celów grzewczych, co zmniejsza eksploatację źródeł niskiej emisji i prowadzi do obniŜenia poziomu zanieczyszczenia powietrza; • W ramach infrastruktury elektrycznej: o wymiana bądź odnowa fragmentów sieci średniego i niskiego napięcia z powodu ich złego stanu technicznego lub zbyt długiej eksploatacji, 4 Za: SUiKZP. 28 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • o budowa nowych odcinków sieci elektrycznej niskiego i średniego napięcia oraz stacji transformatorowych, zwłaszcza w wypadku realizacji nowych inwestycji pod zabudowę mieszkaniową i usługową, o w dalszej perspektywie planuje się ujednolicenie sieci średniego napięcia w Gminie na poziomie 20kV; W zakresie rozwoju telekomunikacji: o utrzymanie dobrego stanu istniejącego obecnie systemu telekomunikacyjnego, central telefonicznych, koncentratorów oraz linii teletechnicznych wszystkich rodzajów, o budowa nowych linii magistralnych i abonenckich w ramach sieci teletechnicznej, o zwiększenie liczby numerów abonenckich z istniejącej centrali miejskiej Trzebinia, o budowa koncentratorów wyniesionych i linii telekomunikacyjnych oraz innych elementów infrastruktury przez nowych operatorów. Identyfikacja problemów w zakresie stanu infrastruktury technicznej na obszarze rewitalizacji Na podstawie przedstawionej wyŜej diagnozy oraz kierunków robót technicznych zidentyfikowano następujące problemy: 1. Występowanie nadmiernych strat przesyłu ciepła, wynikające z przewymiarowania sieci trójprzewodowej, która dostarcza gorącą wodę do ogrzewania budynków na osiedle Gwarków. 2. Zły stan techniczny fragmentów instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej. 3. Niewystarczający zasięg sieci kanalizacyjnej w Mieście (obejmuje niecałe 70% gospodarstw domowych, dla porównania w regionie prawie 83%). Docelowo zmierza się do wyrównania długości kanalizacji do długości wodociągów. 4. NiedociąŜenie oczyszczalni ścieków, co prowadzi do spadku efektywności ich działania. 5. Nieuregulowany proces odprowadzania wód opadowych, niedostatek kanalizacji deszczowej. 6. Istnienie zjawiska odprowadzania ścieków nieoczyszczonych (w 2006 r. 0,4 dam3 na terenie Miasta) siecią kanalizacyjną do wód. 7. Konieczność prowadzenia monitoringu stanu utrzymania i sposobu odprowadzania ścieków z przydomowych oczyszczalni. 8. Niewystarczający zasięg sieci gazowej, co uniemoŜliwia stosowanie gazu jako środka do ogrzewania budynków. To z kolei powoduje stosunkowo częste wykorzystywanie do ogrzewania źródeł niskiej emisji, które stanowią zagroŜenie dla środowiska. 9. Zły stan techniczny fragmentów sieci elektrycznej średniego i niskiego napięcia. 10. Coroczne pojawianie się nowych dzikich wysypisk na obszarze Gminy, które stanowią zagroŜenie dla środowiska naturalnego. 29 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 3. Sfera społeczna Struktura demograficzna i społeczna - trendy Zgodnie z danymi5 z 31.12.2006 r. w Mieście Trzebinia mieszkało 18 817 osób. Równocześnie liczba mieszkańców według faktycznego miejsca zamieszkania wynosiła 18 739 osób, czyli o 78 osób mniej. Kobiety stanowiły 51,4% populacji. Ludność Miasta to 55,2% ogółu populacji Gminy, gdzie liczba wszystkich mieszkańców wg miejsca zameldowania wynosiła 34 097 osób. Mieszkańcy Miasta stanowią ok. 14,6% całej populacji powiatu chrzanowskiego (128,6 tys. mieszkańców) oraz 0,006% populacji województwa (3 256,9 tys. mieszkańców). Populacja Gminy to ok. 26,5% całej populacji powiatu oraz ok. 1% populacji regionu. Powierzchnia Gminy wynosi 106 km2, z czego 31 km2 zajmuje Miasto. Gęstość zaludnienia na terenie Gminy w roku 2006 wyniosła 322 osoby na km2, to jest nieco mniej niŜ średnio w powiecie – 345 osób na km2, a w Mieście – 599 osób na km2. Wskaźnik ten dla regionu wyniósł 215 osób na km2. Współczynnik feminizacji dla Miasta wzrósł w 2006 r. ze 105 (taki pozostał na obszarze całej gminy) do 106 kobiet na 100 męŜczyzn, i tym samym osiągnął poziom notowany w powiecie oraz w województwie małopolskim. W latach 2003 - 2006 zaobserwowano spadek liczby mieszkańców Miasta, których liczba w 2006 r. stanowiła 98,6% liczby mieszkańców z 2003 r. Nieco większy spadek liczebności dotyczył męŜczyzn. Zmiany w liczbie ludności Miasta w latach 2003-2006 obrazuje takŜe tabela poniŜej. Tabela 14 Zmiany w liczbie ludności Miasta Trzebini w latach 2003-2006 (stan na 31 XII). Stan ludności 2003 2004 2005 2006 wg stałego miejsca zameldowania ogółem 19 090 18 985 18 916 18 817 MęŜczyźni 9 282 9 228 9 203 9 140 Kobiety 9 808 9 757 9 713 9 677 wg faktycznego miejsca zamieszkania ogółem 19 000 18 887 18 831 18 739 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych 2006/2003 98,6% 98,5% 98,7% 98,6% By uzyskać moŜliwość porównania rozwoju populacji Miasta, poniŜej przestawione zostały dane dotyczące Gminy, powiatu i województwa. Miasto to wybrano ze względu na szereg podobieństw do Miasta Trzebinia, jak zbliŜona liczba ludności, przynaleŜność terytorialna do powiatu chrzanowskiego oraz podobna tradycja związana górnictwem i przemysłem cięŜkim. Na ich tle sytuacja Miasta Trzebini wypada niekorzystnie. W Mieście na przestrzeni 4 lat odnotowano największy spadek w liczbie mieszkańców, aŜ o 1% większy niŜ w Gminie. Nie lepiej prezentuje się relacja do powiatu, gorzej Miasto wypada na tle regionu. Co znaczące, wśród wymienionych jednostek terytorialnych, jedynie w regionie zaobserwowano wzrost liczby ludności. PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat zmiany w liczbie mieszkańców Miasta na tle Gminy, powiatu i województwa. Dalsze rozwaŜania na temat dynamiki zmian demograficznych znajdują się w kolejnej tabeli (Tabela 16), przedstawiającej dane o ruchu naturalnym ludności, w tym o przyroście naturalnym. 5 Tutaj oraz jeŜeli nie podano innego źródła, dane pochodzą z baz GUS, w większości z Banku Danych Regionalnych. 30 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 15 Dynamika wzrostu populacji Miasta Trzebini na tle sytuacji w Gminie, powiecie chrzanowskim oraz województwie małopolskim w latach 2003-2006 Stan ludności 2003 2004 2005 2006 2006/2003 Województwo małopolskie 3 238 036 3 244 995 3 251 690 3 256 937 100,6% Powiat chrzanowski 129 376 129 122 128 919 128 644 99,4% Gmina Trzebinia 34 242 34 205 34 161 34 097 99,6% w tym Miasto 19 090 18 985 18 916 18 817 98,6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Miasto Trzebinia charakteryzuje stosunkowo wysoki, na tle pozostałych jednostek terytorialnych, wskaźnik zawierania małŜeństw, który w roku 2006 osiągnął poziom 7,4 na 1000 ludności (w ostatnich latach stała tendencja wzrostowa, dla porównania dla 2003 r. wartość wskaźnika wyniosła 4,8 na 1000 ludności).6 Wskaźnik Ŝywych urodzeń w Mieście równieŜ przewyŜsza wartość odpowiadającą Gminie oraz powiatowi. Co istotne, liczba Ŝywych urodzeń spadła w stosunku do roku poprzedniego o 0,3 na 1000 ludności, niemniej w dłuŜszej perspektywie wartość wskaźnika jest zbliŜona do poziomu z poprzednich lat (w okresie 2002– 2006 wartość wskaźnika wahała się między 8,9 a 9,4 na 1000 ludności). W liczbie zgonów, która w roku 2006 wyniosła 10,8 na 1000 ludności, pomimo nieznacznego spadku w stosunku do 2005 r., w ostatnich latach wartość wskaźnika przyjmuje podobne wartości (w przedziale 10,8- 11,6 na tysiąc ludności). Miasto cechuje najwyŜszy poziom tego wskaźnika w grupie porównawczej. RównieŜ z powyŜszych przyczyn przyrost naturalny w Mieście w 2006 r. wyniósł -1,8 na 1000 ludności, co na tle powiatu wypada raczej, a na tle województwa bardzo niekorzystnie. W okresie 2003–2006 zaobserwowano początkowo spadek przyrostu naturalnego, aŜ do roku 2004, gdy osiągnął on krytyczny poziom -2,4 na 1000 ludności, a potem delikatny wzrost. Nie zmienia to jednak faktu, iŜ przyrost pozostaje ujemny. Szczegółowe dane na temat ruchu naturalnego ludności w Mieście i pozostałych obszarach w roku 2006 zawiera poniŜsza tabela. Tabela 16 Ruch naturalny (na 1000 ludności) w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w 2006 r. MałŜeństwa Urodzenia Ŝywe Zgony Przyrost naturalny Jednostka na 1000 ludności Województwo małopolskie 6 10 8,8 1,2 Powiat chrzanowski 6,1 8,4 9,2 -0,8 Gmina Trzebinia 6 8,3 10,3 -1,9 w tym Miasto 7,4 9 10,8 -1,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych W latach 2002–2005 stopniowo zmniejszał się odpływ ludności z Miasta, by w roku następnym wzrosnąć do poziomu zbliŜonego do początku okresu. W 2006 r. zwiększyła się, w stosunku do przeciętnego poziomu z lat poprzednich, liczba osób napływających do Miasta (o 15,3% w stosunku do roku 2002). Wzrost ten był jednak niewystarczający, by zbilansować odpływ, który wzrósł gwałtownie w 2006 r., co decydowało o ujemnym saldzie migracji. Znaczna większość imigrantów przybywała z innych miejsc w kraju (w 2006 r. 100%). W wypadku odpływu ludności zaobserwowano znaczną dynamikę w odsetku osób emigrujących zagranicę. W 2006 r. 8,2% ludności, która opuściła Miasto, opuściła teŜ kraj. Był to najwyŜszy odsetek w opisywanym okresie. Najmniejszy udział emigracji zagranicznych w całkowitym odpływie z Miasta miał miejsce w roku 2004 i wyniósł jedynie 2%. 6 Tu oraz poniŜej dane dot. ruchu naturalnego ludności pochodzą z Banku Danych Regionalnych. 31 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 W opisywanym okresie saldo migracji niezmiennie pozostawało ujemne. W 2006 r. równało się -3,5 osób na 1000 ludności i był to wynik najniŜszy w perspektywie 4 lat, aczkolwiek nieco zbliŜony do 2004 r. NajniŜsze saldo migracji na tysiąc ludności w Trzebini odnotowano ostatnio w 2002 r.: -5,3. Szczegółowe dane o migracjach ludności Miasta w latach 2002–2006 przedstawia tabela poniŜej. Tabela 17 Migracje ludności Miasta Trzebini w latach 2002 – 2006 Wskaźnik 2002 2003 2004 Napływ ludności 182 235 196 w tym z zagranicy 1,6% 0,4% 1,0% Odpływ ludności 283 276 255 w tym zagranicę 4,6% 5,8% 2,0% Saldo migracji krajowych -91 -26 -56 Saldo migracji zagranicznych -10 -15 -3 Saldo migracji ogółem na 1000 ludności -5,3 -2,1 -3,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych 2005 200 1,5% 225 5,3% -16 -9 -1,3 2006 215 0,0% 281 8,2% -43 -23 -3,5 Ruch migracyjny w regionie wykazywał w ostatnich latach nieco inne tendencje. Co zdaje się być najbardziej znaczące, saldo migracji w województwie, mimo spadku w stosunku do lat poprzedzających, jest dodatnie i w 2006 r. wyniosło 0,4 na 1000 ludności. Odsetek osób przybywających z zagranicy w ogóle przybywających wyniósł 3,3%, natomiast aŜ 9,3% z wszystkich emigrantów udało się zagranicę. Gdy porównamy te dane z danymi z 2003 r., widać kilku procentowy wzrost liczby migrantów (o 6,3% wzrosła na przestrzeni 4 lat liczba zameldowań w województwie, a liczba wymeldowań aŜ o 13,7%). Wśród porównywanych jednostek saldo migracji na 1000 ludności w Mieście Trzebinia wykazuje tendencję bardzo negatywną. Ujemne saldo migracji w opisywanym okresie odnotowano równieŜ w powiecie chrzanowskim, niemniej nigdy o takiej skali. Negatywny trend dotyczy równieŜ Gminy, choć do roku 2006 saldo migracji na 1000 ludności było jeszcze dodatnie. Tabela 18 Saldo migracji na 1000 ludności w poszczególnych jednostkach podziału terytorialnego w latach 2003-2006 Jednostka 2003 2004 2005 2006 Województwo małopolskie 1,0 1,0 1,0 0,4 Powiat chrzanowski -1,0 -1,1 -0,4 -1,3 Gmina Trzebinia 1,7 1,1 1,1 0,1 w tym Miasto -2,1 -3,1 -1,3 -3,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych W strukturze wiekowej ludności w latach 2003–2006 zaobserwowano spadek odsetka osób w wieku przedprodukcyjnym o 1,4 %. Odsetek osób w wieku produkcyjnym wzrósł o 1%, a w wieku poprodukcyjnym o 0,4%. Procesy te pogłębiały się stopniowo z roku na rok. Świadczą one o stopniowym starzeniu się społeczeństwa, które uznaje się za jeden z najbardziej niekorzystnych procesów demograficznych. W udziale procentowym kobiet w poszczególnych grupach wiekowych w ostatnich latach nie zaobserwowano szczególnych zmian. Wśród osób w wieku przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym stanowią one 47,6 – 48%, natomiast w grupie osób w wieku poprodukcyjnym stanowią zasadniczą większość: 66,2 – 66,4%. Zmiany w liczbie osób w poszczególnych grupach wiekowych w Mieście w latach 2003-2006 przedstawia tabela poniŜej. 32 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 19 Zmiany w liczebności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia w latach 2003 – 2006 Liczba ludności wg grup wiekowych 2003 2004 2005 2006 ogółem 19 090 18 985 18 916 18 817 w tym odsetek kobiet 51,4 51,4 51,4 51,4 w wieku przedprodukcyjnym 19,1 18,6 18,3 17,7 (% z ogółem) w tym odsetek kobiet 47,9 47,6 47,8 47,7 w wieku produkcyjnym 62,7 63,0 63,3 63,7 (% z ogółem) w tym odsetek kobiet 47,8 47,9 47,9 48,0 w wieku poprodukcyjnym 18,2 18,4 18,4 18,6 (% z ogółem) w tym odsetek kobiet 66,4 66,3 66,2 66,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych W województwie małopolskim w 2006 r. odsetek osób w wieku produkcyjnym wynosił 63%, a osoby w wieku przedprodukcyjnym miały liczebną przewagę nad ostatnią grupą wiekową. Mimo to, w ostatnich latach powoli obserwowano procesy starzenia się społeczeństwa równieŜ w regionie. W latach 2003–2006 odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym spadł o 1,8%, a w pozostałych grupach wiekowych nastąpił wzrost, z czego w omawianym okresie odsetek osób w wieku poprodukcyjnym wzrósł o 0,5%. Gmina Trzebinia, a w szczególności Miasto, wypada stanowczo najgorzej z wszystkich porównywanych w poniŜszej tabeli przypadków, zarówno jeśli idzie o niewielki odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym, jak i w przypadku odsetka osób w wieku poprodukcyjnym. Dla uzupełnienia obrazu sytuacji zestawiono dwie zmienne: wskaźnik obciąŜenia demograficznego z liczbą osób w wieku przedprodukcyjnym. Wynika z niego wyraźnie, iŜ procesy starzenia społeczeństwa są bardzo niekorzystnym zjawiskiem, odróŜniającym Miasto i Gminę Trzebinia od jednostek z grupy porównawczej. I chociaŜ w regionie poziom obciąŜenia demograficznego jest wyŜszy niŜ w Trzebini, województwo posiada znacznie dłuŜszą perspektywę bezpiecznego udziału grup wiekowych i stabilniejszy poziom obciąŜenia. Tabela 20 Odsetek ludności w grupach wiekowych w Mieście Trzebinia i w grupie porównawczej oraz wskaźnik obciąŜenia demograficznego (ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) w 2006 r. Miasto Gmina Powiat Województwo Odsetek ludności w wieku: Trzebinia Trzebinia chrzanowski małopolskie Przedprodukcyjnym 17,7 17,9 18,4 21,3 Produkcyjnym 63,7 63,8 64,8 63,0 Poprodukcyjnym 18,6 18,3 16,8 15,7 Wskaźnik obciąŜenia 57,0 56,7 54,2 58,7 demograficznego Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Lepszemu określeniu sytuacji demograficznej słuŜą teŜ prognozy dynamiki zmian liczby ludności w nadchodzących latach. Z braku szczegółowych danych o Mieście i Gminie Trzebinia odniesiono się do prognozy dla większych struktur administracyjnych, do których Trzebinia przynaleŜy. Jak pokazuje Tabela 21, do 2030 r. przewiduje się spadek ogólnej liczby mieszkańców Polski o 6,37% w porównaniu do stanu z roku 2005. Podobna prognoza zakładana jest dla powiatu chrzanowskiego (6,23%). W obu jednostkach zmiany będą jednokierunkowe i z czasem coraz bardziej gwałtowne (por. Tabela 21 – zestawienie danych z pięcioletnimi odstępami). Jedynie województwo małopolskie powinno utrzymać względnie zbliŜony rozmiar populacji, której wzrost przewiduje się aŜ do roku 2020. 33 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 21 Powiat chrzanowski na tle województwa i Polski - prognozowana liczba ludności w latach 20052030 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Jednostka 2030/2005 w tysiącach ludności Polska 38123,3 37899,2 37625,9 Województwo ma3265,2 3289,5 3308,9 łopolskie Powiat chrzanow128,4 127,4 126,4 ski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 37228,8 36598,0 35693,0 93,63% 3317,2 3304,4 3264,6 99,98% 125,1 123,1 120,4 93,77% O poziomie rozwoju kapitału ludzkiego Gminy i Miasta świadczy poziom wykształcenia ludności. Ze względu na ograniczoną dostępność danych przeanalizowano wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. Odsetek populacji Miasta z wykształceniem wyŜszym (7,8%) i policealnym (2,9%) był mniejszy niŜ dla powiatu (odpowiednio 8,0 i 3,2%) oraz znacząco mniejszy niŜ dla województwa (odpowiednio 10,5 i 3,4%). Udział osób posiadających wykształcenie średnie, w tym zarówno ogólnokształcące, jak i zawodowe, był natomiast w Mieście wyŜszy niŜ w porównywanych jednostkach. Osoby z wykształceniem średnim stanowiły łącznie największą procentowo grupę mieszkańców (32,0%). Na tle regionu i powiatu, w populacji Miasta odnotowano najniŜszy odsetek osób posiadających wykształcenie podstawowe nieukończone oraz nieposiadających w ogóle wykształcenia. Wśród osób z wykształceniem wyŜszym, policealnym oraz średnim ogólnokształcącym odsetek kobiet przekraczał odsetek męŜczyzn, zwłaszcza w wypadku drugiej i trzeciej wymienionej kategorii (kobiety stanowiły odpowiednio 79,5% i 76,0% populacji). Tabela 22 Przekrój wykształcenia ludności Miasta Trzebini na tle województwa małopolskiego w 2002 r. Liczba osób % z danej populacji* % kobiet w grupie Wykształcenie miasto powiat region miasto powiat region miasto powiat region WyŜsze 1 273 8 535 272 888 7,8% 8,0% 10,5% 55,6% b.d. 54,7% Policealne 477 3 427 88 635 2,9% 3,2% 3,4% 79,5% b.d. 77,4% Średnie razem 5 192 31 774 755 401 32,0% 29,6% 29,0% 53,9% b.d. 56,6% Średnie ogólno1 539 9 216 228 559 9,5% 8,6% 8,8% 76,0% b.d. 70,3% kształcące Średnie zawodowe 3 653 22 558 526 842 22,5% 21,0% 20,2% 44,6% b.d. 50,7% Zasadnicze zawo4 184 28 713 679 216 25,8% 26,7% 26,0% 36,2% b.d. 38,3% dowe Podstawowe ukoń5 156 34 930 782 919 31,8% 32,5% 30,0% 59,0% b.d. 54,8% czone Podstawowe nie414 2 886 84 974 2,6% 2,7% 3,3% 58,9% b.d. 58,7% ukończone i bez *100% stanowią tu osoby w wieku 15 lat i więcej Źródło: NSP 2002 Aktywność ekonomiczna ludności i sytuacja na rynku pracy Struktura wiekowa wpływa na aktywność ekonomiczną ludności i sytuację na rynku pracy. NSP 2002 ujawnił, Ŝe aŜ 52,4% mieszkańców Miasta jest biernych zawodowo, podczas gdy w województwie odsetek ten wynosił 44,2% – o ponad 8% mniej. Mniejszy był teŜ odsetek biernych zawodowo na terenie powiatu chrzanowskiego (50,1%), natomiast w skali całej Gminy wyniósł 52,9%. Nie tylko zatem w Mieście, ale i w jego bezpośrednim otoczeniu, bierność zawodowa stanowi problem o szerokiej skali. Negatywnym zjawiskiem jest, niŜszy od udziału tej kategorii w pozostałych jednostkach, udział osób aktywnych zawodowo pracu- 34 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 jących w całej populacji. Natomiast blisko 25% wśród osób aktywnych zawodowo to osoby bezrobotne, podczas gdy w Gminie i powiecie jest to ok. 22,4%, a w województwie 19%. Tabela 23 Aktywność ekonomiczna ludności Miasta Trzebini na tle grupy porównawczej Powiat Województwo Aktywność Miasto Gmina chrzanowski małopolskie ekonomiczLiczba %z Liczba %z Liczba %z Liczba %z na ludności osób ogółu osób ogółu osób ogółu osób ogółu Ogółem 16 217 100% 28 730 100% 107 348 100% 2 607 547 100% Aktywni zawodowo 7 515 46,3% 13 170 45,8% 51 360 47,8% 1 357 213 52,0% ogółem Aktywni zawodowo 5 659 34,9% 10 213 35,5% 39 863 37,1% 1 097 673 42,1% pracujący Aktywni zawodowo 1 856 11,4% 2 957 10,3% 11 497 10,7% 259 540 10,0% bezrobotni Bierni za8 505 52,4% 15 204 52,9% 53 808 50,1% 1 152 079 44,2% wodowo Źródło: NSP 2002 Z zestawienia danych dotyczących wykształcenia i aktywności ekonomicznej ludności, wynika, iŜ 100% osób z wykształceniem wyŜszym, policealnym, średnim i zasadniczym zawodowym to osoby aktywne ekonomicznie, natomiast niŜszy poziom wykształcenia znacznie częściej łączy się z biernością ekonomiczną. Zgodnie z danymi GUS w 2006 r. w Mieście pracowało 6411 osób (dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie), z czego jedynie 37% stanowiły kobiety. W przedstawionej grupie porównawczej był to najniŜszy udział kobiet w ogóle pracujących. Sytuacja ta zdaje się być wyjątkowo niekorzystna zwłaszcza w porównaniu z województwem małopolskim, gdzie w tym samym okresie odsetek kobiet wśród pracujących wyniósł aŜ 49,1%, więc niemal połowę pracujących. Sytuacja jest niekorzystna takŜe na tle powiatu, w którym udział kobiet wyniósł 48,8%. Pracujący w sektorze prywatnym stanowią większość tak w Mieście (59,6%), jak i w całej Gminie (60,0%). W Mieście aŜ 56,5% osób pracuje w przemyśle i budownictwie, a w sektorze usług jedynie 43,3%. Taki układ determinuje teŜ omówiony wyŜej udział kobiet w ogóle pracujących. Struktura pracujących w Gminie jest z oczywistych powodów zbliŜona do sytuacji Miasta. Jeszcze bardziej kontrastowo wygląda sytuacja Miasta (i Gminy) w zestawieniu z danymi o województwie, gdzie w przemyśle i budownictwie w 2006 r. pracowało jedynie 34,5%, a w usługach 64,7%. W Mieście Trzebinia udział usług rynkowych w ogóle usług wyniósł w 2006 r. 60,0%, co wyróŜnia je na tle powiatu (45,2%), ale i na tle województwa (53,8%). Tabela 24 Pracujący* w Mieście wg sektorów w ujęciu porównawczym w 2006 r. Ogółem Sektor PrzeRolnictwo, mysł i łowiectwo w tym buPubPryi leśnictwo kobieJednostka ogódowliczny watny ; rybactwo ty łem nictwo % z ogółem Województwo małopol631314 49,1% 42,1% 57,9% 0,8% 34,5% skie Usługi ogółem 64,7% rynkowe w usługi ogółem 53,8% 35 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Ogółem Jednostka ogółem w tym kobiety Sektor Publiczny Prywatny Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo ; rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi ogółem rynkowe w usługi ogółem % z ogółem Powiat chrza21546 48,8% 42,8% 57,2% 0,5% 46,5% 53,0% 45,2% nowski Gmina Trze7073 39,3% 40,0% 60,0% 0,3% 55,1% 44,6% 57,9% binia w tym Mia6411 37,8% 40,4% 59,6% 0,2% 56,5% 43,3% 60,0% sto * według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Bezrobocie Niepokojące zjawiska w strukturze wieku, wykształcenia i aktywności zawodowej, znajdują swoje odzwierciedlenie w skali bezrobocia. Ze względu na dostępność danych porównanie obejmuje skalę Gminy. W poniŜszej tabeli zestawiono liczbę bezrobotnych na tysiąc mieszkańców w latach 2003 2006. Poziom bezrobocia w regionie jest znacznie niŜszy od poziomu w Trzebini. Trzeba takŜe zwrócić uwagę na dynamikę zmian w ostatnich latach, kiedy w Gminie odnotowano znaczący spadek liczby bezrobotnych na 1000 ludności (o ponad 15 osób), choć wciąŜ mniejszy niŜ dla powiatu. W województwie poziom bezrobocia był najniŜszy w całym okresie, lecz dynamika spadku w 2006 r. duŜo niŜsza. Tabela 25 Liczba osób bezrobotnych na 1000 mieszkańców - Gmina Trzebinia na tle powiatu i województwa, w latach 2003-2006 (dane na 31 XII). Jednostka 2003 2004 2005 2006 Województwo małopolskie 64,2 59,7 54,8 44,6 Powiat chrzanowski 78,5 74,6 68,3 52,5 Gmina Trzebinia 74,4 69,9 63,8 48,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Bardzo niepokojącym zjawiskiem jest to, Ŝe wraz ze spadkiem liczby bezrobotnych, następował stały wzrost feminizacji zjawiska bezrobocia, która sięgnęła w 2007 r. aŜ 64,2% ogółu bezrobotnych. Poziom tego wskaźnika zbliŜony jest do poziomu z powiatu, lecz wyŜszy w porównaniu z województwem. Skalę problemu uzupełniają dane PUP w Chrzanowie, wskazujące, Ŝe w 2006 r. na terenie powiatu aŜ 7, z pierwszej dziesiątki najliczniej reprezentowanych przez bezrobotnych zawodów, zdominowanych było przez kobiety. Taki poziom bezrobocia wśród kobiet nie dziwi na tle omówionych wyŜej danych o odsetku pracujących kobiet oraz odsetku pracujących w poszczególnych sekcjach (por. Tabela 24). Udział mieszkańców Gminy pozostających na bezrobociu więcej niŜ 12 miesięcy, zbliŜony jest do odsetka długotrwale bezrobotnych w powiecie oraz niewiele mniejszy od tegoŜ w województwie. Sytuacja osób poniŜej 25 oraz powyŜej 50 roku Ŝycia w Gminie równieŜ była zbliŜona do sytuacji w regionie, jednak warto zauwaŜyć, iŜ na przestrzeni dwóch lat udział bezrobotnych do 25 lat spadł o ok. 5%, przy równoczesnym wzroście udziału osób po 50 roku Ŝycia o ok. 6%. W ostatnich dwóch latach wzrósł w Trzebini odsetek bezrobotnych z prawem do zasiłku. Pomimo to jest o mniejszy niŜ w regionie. 36 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 26 Bezrobocie zarejestrowane wg podstawowych kategorii w 2007 (31 XII; dla Gminy równieŜ w ujęciu 2004 – 2006) Do 25 Po 50 W tym DługoZ prawem NiepełnoOgóroku Ŝyroku ŜyJednostka kobiet trwale do zasiłku sprawni łem cia cia % z ogółem Województwo 112 602 61,3% 59,2% 22,9% 17,8 13,4% 4,2% małopolskie Powiat 6758 64,7% 58,8% 22,5% 18,2% 9,6% 2,7% chrzanowski Gmina 1347 64,2% 58,4% 22,7% 17,8% 10,0% 2,5% Trzebinia 1662 62,6% 62,8% 22,6% 14,6% 8,4% 1,4% 2006 2179 57,7% 62,2% 27,5% 11,7% 9,3% 0,8% 2005 2390 54,7% b.d. b.d. b.d. 13,6% 7,1% 2004 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Chrzanowie oraz WUP w Krakowie Istotnym elementem analizy sytuacji bezrobotnych jest relacja pomiędzy poziomem wykształcenia i moŜliwościami na rynku pracy. W tabeli poniŜej przedstawiono liczbę i odsetek bezrobotnych wg wykształcenia w IV kwartale 2007 r. Z danych tych wynika, Ŝe osoby z wykształceniem wyŜszym oraz średnim ogólnokształcącym stanowią mniejszość w ogóle bezrobotnych (odpowiednio 8% i 11%). Największy udział w nim mają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i poniŜej. Tabela 27 Bezrobotni zamieszkali w Gminie Trzebinia wg wykształcenia na koniec IV kwartału 2007 r. Policealne Średnie OgóZasadnicze Gimnazjalne i średnie ogólnoWykształcenie WyŜsze łem zawodowe i poniŜej zawodowe kształcące Bezrobotni w liczbach bez1347 108 328 148 392 371 względnych % z ogółem 100% 8,0% 24,4% 11,0% Długotrwale bezrobotni w liczbach 787 37 178 66 bezwzględnych % długotrwale bezrobotnych 58,4% 34,3% 54,3% 44,6% w kategorii Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Chrzanowie 29,1% 27,5% 253 253 64,5% 68,2% Bezrobocie długotrwałe Jednym z najpowaŜniejszych problemów rynku pracy jest bezrobocie długotrwałe, skutkujące m.in.: pauperyzacją, wzrostem bierności zawodowej, obniŜeniem kondycji psychicznej i spadkiem atrakcyjności osób z perspektywy pracodawcy. Wymienione powyŜej konsekwencje nierzadko prowadzą do wykluczenia społecznego osób pozostających bez pracy. Liczba osób długotrwale pozostających na bezrobociu na koniec 2007 r. wynosiła w skali Gminy 787, co stanowiło 58,4% wszystkich bezrobotnych. W grupie długotrwale bezrobotnych dominują kobiety (67,7% ogółu). Ze względu na posiadane kwalifikacje największy udział mają długotrwale bezrobotni wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym i poniŜej (stanowili aŜ 68,2%). Najmniejszy udział wśród osób z wykształceniem wyŜszym oraz średnim ogólnokształcącym, co potwierdza ogromną potrzebę podnoszenia kwalifikacji lokalnej społeczności. Zawody deficytowe i nadwyŜkowe w powiecie chrzanowskim 37 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Interesujących danych dostarczają informacje o zawodach deficytowych i nadwyŜkowych na terenie powiatu chrzanowskiego, gdyŜ obrazują one niedopasowanie kwalifikacji kapitału ludzkiego do potrzeb rynku pracy. Zgodnie z opracowaniem PUP w Chrzanowie pt. „Monitoring Zawodów deficytowych i nadwyŜkowych, Raport za rok 2006”, wśród zawodów deficytowych wymieniono następujące: • „operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej”, • „mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych”, • „brukarz”, • „robotnik gospodarczy”, • „pracownik administracyjny”, • „kelner”, • „monter/składacz okien” • „robotnik pomocniczy”. Zawody nadwyŜkowe to: • „asystent ekonomiczny”, • „pozostali mechanicy pojazdów samochodowych”, • „obuwnik przemysłowy”, • „kucharz”, • „technik mechanik”, • „ślusarz”, • „technik elektryk”. W 2006 r. do PUP w Chrzanowie zgłoszono 2933 oferty pracy, w porównaniu z rokiem poprzednim oznacza o 17% więcej wolnych miejsc pracy. Zawody, które najczęściej pojawiały się w ofertach, to: • „sprzedawca”, • „pracownik biurowy”, • „robotnik gospodarczy”, • „mechanicy maszyn i urządzeń przemysłowych”, • „krawiec”. Mimo Ŝe zidentyfikowane zawody deficytowe nie wymagają wysokiego poziomu wykształcenia, pracodawcy nie znajdują na lokalnym rynku pracy odpowiednich osób. Oznacza to w skali powiatu konieczność promowania innych kierunków kształcenia, w tym kształcenia ustawicznego. Szczególnie waŜne jest to w skali problemów ze strukturą wykształcenia ludności i grupy samych bezrobotnych w Gminie i Mieście. Pomoc Społeczna Przedstawione powyŜej problemy demograficzne i struktura społeczna Gminy i Miasta znajduje swoje odzwierciedlenie w skali i rodzaju udzielanej pomocy społecznej. Dane o instytucjonalnych formach opieki oraz o ogóle świadczeń w powiecie chrzanowskim i regionie przedstawiono w kolejnej tabeli. Nie obserwuje się istotnych zmian w liczbie miejsc i mieszkańców domów i zakładów opieki społecznej w powiecie, przy wzroście w województwie. W obydwu jednostkach w okresie 2004–2006 nastąpił natomiast wyraźny wzrost kwot udzielonych świadczeń. Pomimo Ŝe większy wzrost nastąpił w skali województwa, wysokość udzielonych świadczeń na 1 mieszkańca w powiecie w 2006 r. wyniosła blisko o 20 zł więcej. 38 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 28 Ośrodki opieki społecznej oraz udzielone świadczenia w powiecie chrzanowskim i województwie małopolskim w latach 2004-2006 Domy i zakłady opieki społeczUdzielone świadczenia nej Z tego zrealizowane Na jedJednostka przez (w tys. zł) Ogółem nego w danym roku OgóPowiatowe Miejsca* Mieszkańcy* (w tys. mieszłem Centra Pokańca zł) Gminy mocy Rodziw zł nie 2004 111 8424 8344 167488,2 51,67 35772,0 131716,2 Woj. 2005 116 8522 8304 184637,0 56,85 37016,5 147620,5 małopolskie 2006 116 8675 8422 230774,3 70,94 39942,3 190832,0 2004 3 161 158 9622,6 74,45 1433,8 8188,8 Powiat 2005 3 161 157 10343,4 80,19 1495,9 8847,5 chrzanowski 2006 3 161 158 11609,2 90,20 1770,8 9838,4 * z filiami Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na terenie Gminy działa Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini (ul. Kościuszki 38). Opis sytuacji społecznej w Mieście oparto na danych pochodzących ze „Sprawozdania z działalności za rok 2007” OPS w Trzebini. W bazie danych Ośrodka znajduje się 3436 rodzin, w których mieszka 9866 osób. Liczba ta stanowi aŜ 28,9% mieszkańców Gminy. W 2007 roku łączna ilość rodzin, które uzyskały pomoc społeczną ( w zakresie działań własnych i zleconych oraz pracy socjalnej) wyniosła 1 368 , Ŝyło w nich 3 547 osób. Czyli pomocą społeczną objęto w 2007 roku ponad 10%7 mieszkańców Trzebini. Najwięcej rodzin otrzymało świadczenia w ramach zadań własnych – 1146 tj., w których Ŝyło 2 964 osoby tj. 83,77 % rodzin objętych pomocą społeczną. Natomiast z tytułu realizacji zadań zleconych gminie pomocą społeczna objęto w 2007 roku 163 rodziny, w których Ŝyło 278 osób tj. 11,91 % rodzin objętych pomocą społeczną. Szczegółowe dane przedstawia tabela poniŜej. Tabela 29 Liczba osób i rodzin korzystających z róŜnych form pomocy społecznej w zakresie zadań własnych i zleconych w 2007r. Liczba gospodarstw Liczba osób Wyszczególnienie domowych w gospodarstwach domowych Łączna liczba przyznanych świadczeń 1 368 3 547 Świadczenia przyznane w ramach zadań 1 146 2 964 własnych Świadczenia przyznane w ramach zadań 163 278 zleconych Pomoc udzielona wyłącznie w postaci 59 305 pracy socjalnej Źródło: Urząd Miasta w Trzebini BudŜet przeznaczony na świadczenia pomocy społecznej i świadczenia rodzinne w Gminie Trzebinia w 2007 r. wyniósł łącznie nieco ponad 7,8 mln zł, z czego 33,8% stanowiły wydatki na zadania własne, 7,7% na zadania zlecone i 58,5% na świadczenia rodzinne. Najwięcej osób skorzystało z pomocy w formie darmowego posiłku dla dzieci, zasiłku celowego specjalnego oraz z zasiłku okresowego. Na pobór tego ostatniego przeznaczono największą kwotę świadczeń: 984,3 tys. zł, druga co do wielkości kwota świadczeń wyniosła 7 Odsetki liczone są z liczby mieszkańców według danych UM w Trzebini na dzień 31.XII.2007 r, która wynosiła 34 036 osób. 39 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 494,2 tys. zł na zasiłki stałe, przydzielone 154 osobom. PoniŜsza tabela przedstawia ogólne zestawienie osób i kwot za udzielone świadczenia w ramach zadań własnych i zleconych Gminy. Tabela 30 Liczba osób i kwota za udzielone świadczenia w zł w ramach zadań zleconych i zadań własnych Gminy w 2007 r. Formy pomocy Liczba osób Kwota świadczeń Realizacja zadań zleconych Zasiłki stałe 154 494 215 Składki na ubezpieczenie zdrowotne 126 39 769 Realizacja zadań własnych Schronienie 2 180 Posiłek dla dzieci 551 350 529 Posiłek dla dorosłych 96 113 400 Zasiłek celowy- Program „Pomoc państwa w zakresie do202 107 221 Ŝywiania” Pogrzeb 3 5 822 Zdarzenie losowe 3 3 000 Zasiłek na odzieŜ 121 22 053 Zasiłek celowy na Ŝywność 285 103 960 Zasiłek na zakup opału 196 80 285 Zasiłek na leki 133 32 200 Zasiłek na remont mieszkania 15 4 355 Zasiłek na artykuły gospodarstwa domowego 36 29 031 Zasiłki na opłaty mieszkaniowe 169 52 561 Zasiłki na opłacenie kolonii 9 6 000 Zasiłki zwrotne 2 1 300 Zasiłek na zakup przyborów szkolnych 7 1 020 Refundacja zasiłków celowych 5 2 012 Zasiłek celowy specjalny 471 283 846 Opał w naturze 233 91 195 Talony Ŝywnościowe 30 7 205 Gminny program przeciwdziałania groźnie eksmisji 14 86 452 Zasiłek okresowy, w tym: 984 344 • środki własne gminy 59,2% 449 40,8% • dotacja z budŜetu państwa do zadań własnych Pomoc w naturze - pościel 198 50 017 Źródło: Sprawozdanie z działalności za rok 2007 Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini. Dla niniejszej analizy istotne są przyczyny, które zmusiły mieszkańców Gminy do skorzystania z pomocy Ośrodka Opieki Społecznej. Najczęstszą z nich było bezrobocie, które dotyczyło 1856 osób (w 612 rodzinach), co stanowi 5,4% ogółu mieszkańców Gminy. Stosunkowo częstymi przyczynami były teŜ ubóstwo (4,3% populacji gminy), długotrwała choroba (4,2% populacji) i niepełnosprawność (3,4% populacji).8 Tabela 31 Przyczyny, które zmusiły rodziny do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej w Gminie Trzebinia w 2007 r. Liczba osób w gospodarstwach Liczba gospodarstw Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej domowych domowych Ubóstwo 580 1472 Sieroctwo 1 4 Bezdomność 16 17 Potrzeba ochrony macierzyństwa 112 456 Bezrobocie 612 1856 8 Odsetki liczone z ogólnej populacji Gminy z dnia 31 XII 2006 r. 40 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej Liczba gospodarstw domowych 518 620 Liczba osób w gospodarstwach domowych 1160 1417 Niepełnosprawność Długotrwała choroba Bezradność w sprawach opiekuń257 czo-wychowawczych: w tym: Rodziny niepełne 204 Rodziny wielodzietne 44 Przemoc w rodzinie 134 Alkoholizm 202 Narkomania 12 Trudność w przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karne18 go Zdarzenia losowe 3 Sytuacja kryzysowa 28 Źródło: Sprawozdanie z działalności za rok 2007 Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini 954 674 284 387 522 36 40 5 78 OPS prowadzi takŜe pomoc w zakresie poradnictwa specjalistycznego, którą zajmują się głównie pracownicy Zespołu Profilaktyki i Terapii Rodzin. Wśród ich zadań znajdują się między innymi działalność profilaktyczna i terapeutyczna dla osób i rodzin dotkniętych róŜnymi problemami, w tym zaburzeniami Ŝycia psychicznego, uzaleŜnieniami czy przemocą w rodzinie. Inne zadania Zespołu to takŜe prowadzenie „Telefonu Zaufania” i Klubu Integracji Społecznej. W ramach Ośrodka pomocy Społecznej działa: • MłodzieŜowa Grupa Wsparcia dla dzieci w wieku od 13 do 23 roku Ŝycia. • Klub Integracji Społecznej. W wykonywaniu zadań z zakresu pomocy społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini współpracuje z organizacjami społecznymi: • Polskim Czerwonym KrzyŜem, • Związkiem Harcerstwa Polskiego, • Polskim Komitetem Pomocy Społecznej, • Parafialnymi Zespołami „Caritas” oraz • Fundacją im. Brata Alberta w Krakowie. Gmina dysponuje następującymi zasobami, umoŜliwiającymi prowadzenie działalności profilaktycznej i terapeutycznej: • Punkt Konsultacyjny dla osób uzaleŜnionych i ich rodzin oraz dla ofiar przemocy domowej w Trzebini, • Punkt Konsultacyjny dla dzieci i młodzieŜy, • Grupy wsparcia dla osób współuzaleŜnionych, • Grupa edukacyjno-motywacyjna skierowana do osób uzaleŜnionych bądź zagroŜonych uzaleŜnieniem, • Poradnia Leczenia UzaleŜnień, • Grupy samopomocowe, • Przeszkoleni nauczyciele – realizatorzy młodzieŜowych programów profilaktycznych, • Zespół Profilaktyki i Terapii Rodzin, • Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna. Niepełnosprawność Szczególna sytuacja osób niepełnosprawnych wpływa na mobilność Ŝyciową i zawodową tej grupy. Wg Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, w 2005 r. problem niepełnosprawności dotyczył bezpośrednio 1042 osób (3,1% populacji Gminy) w 444 rodzi41 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 nach, z czego 306 rodzin zamieszkiwało w Mieście. Większość grupy niepełnosprawnych stanowią kobiety (56,8%). Blisko 50% osób niepełnosprawnych jest w wieku poprodukcyjnym. Bezpieczeństwo publiczne Komisariat Policji w Trzebini (ul. Kościuszki 35) obejmuje teren Miasta i Gminy. Ze względu na to, o ile nie zostanie wyszczególnione, poniŜsze dane dotyczyć będą obszaru całej Gminy. Analizę sytuacji oparto na danych ze „Sprawozdania z działalności Komisariatu w Trzebini za rok 2007”. Odsetek wszczętych postępowań w Komisariacie Policji w Trzebini stanowił w 2007 r. ponad 25,7% postępowań przygotowawczych z całego powiatu chrzanowskiego. W dynamice zmian w liczbie wszczętych dochodzeń wyraźnie zaznaczył się jednak trend spadkowy (dynamika w latach 2005–2007 – 78,7%). Inaczej sytuacja wyglądała w przypadku liczby przestępstw stwierdzonych. Między rokiem 2005 a 2006 wzrosła ona o 6,3%, by w 2007 r. nieznacznie spaść (dynamika 2006–2007: 95,6%). Spadek liczby przestępstw stwierdzonych w tym roku wiązał się jednak z równoległym spadkiem wskaźnika wykrywalności przestępstw z 70,3% na 67%. Przy czym w kategorii przestępstw o charakterze kryminalnym wykrywalność w roku 2007 wyniosła 50,9%. Mimo to Trzebinię charakteryzuje znacznie wyŜszy niŜ w województwie wskaźnik wykrywalności przestępstw (w 2006 r. o 11,6%). Tabela 32 Postępowania wszczynane, przestępstwa stwierdzone i wskaźnik wykrywalności przestępstw w latach 2005-2007 Dochodzenia Przestępstwa stwierdzoWskaźnik Jednostka wszczęte ne wykrywalności 2005 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 Gmina Trzebinia 1237 1072 974 1366 1452 1388 54,9 70,3 67 Powiat chrzanowski 4806 4259 3784 6150 6069 5558 61,3 68,4 68,2 Województwo b.d. b.d. b.d. 115179 105630 b.d. 53,7 58,7 b.d. małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z działalności Komisariatu w Trzebini za rok 2007 oraz danych GUS. Na podstawie powyŜszych danych, na potrzeby porównania, obliczono wskaźnik liczby przestępstw stwierdzonych na 1000 ludności. W 2006 r. wartość tego wskaźnika dla Gminy wyniosła 42,6 przestępstwa na 1000 ludności. W powiecie chrzanowskim stwierdzono o blisko 5 przestępstw więcej (47,2), natomiast w województwie wskaźnik przybrał duŜo niŜszą wartość - 32,4 przestępstwa na 1000 ludności, a więc o ponad 10 mniej niŜ w Gminie. W 2007 r. popełniono w Gminie 1388 przestępstw, z czego 65% stanowiły przestępstwa o charakterze kryminalnym (tendencja spadkowa w stosunku do roku poprzedniego), a przestępstwa gospodarcze 24,9% (tendencja wzrostowa w stosunku do roku poprzedniego). Ogólna liczba przestępstw spadła w stosunku roku poprzedniego (dynamika 2006-2007: 95,5%). Wśród najczęściej występujących przestępstw znajdują się te przeciw mieniu: kradzieŜe oraz kradzieŜe z włamaniem. W latach 2006-2007 wzrost liczby przestępstw dotyczył: uszkodzeń rzeczy, kradzieŜy z włamaniem i kradzieŜy cudzej rzeczy. W przypadku pozostałych typów przestępstw, o których informacje zamieszczono w poniŜszej tabeli, w 2007 r. odnotowano spadek ich występowania. Tabela 33 Liczba popełnionych przestępstw wg rodzajów w latach 2006 i 2007 oraz dynamika zmian w Gminie Trzebinia Liczba Rodzaj przestępstwa 2006/2007 2006 2007 Zabójstwo 0 0 0 Zgwałcenie 11 5 45,5% 42 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Liczba 2006 2007 KradzieŜe cudzej rzeczy 214 215 KradzieŜ samochodu 15 5 KradzieŜ z włamaniem 166 193 Rozbój i wymuszenie rozbójnicze 98 41 Uszczerbek na zdrowiu 24 19 Bójka lub pobicie 24 15 Uszkodzenie rzeczy 51 96 Przestępstwa narkotykowe 90 27 Razem o charakterze kryminalnym 1006 904 Razem o charakterze gospodarczym 259 346 Ogółem przestępstw 1452 1388 Źródło: Sprawozdanie z działalności Komisariatu w Trzebini za rok 2007 Rodzaj przestępstwa 2006/2007 100,4% 33,3% 116,2% 41,8% 79,1% 62,5% 188,2% 30% 89,8% 133,5% 95,5% Przestępczość nieletnich Ogromnym problemem, z którym borykają się współczesne społeczeństwa jest przestępczość wśród nieletnich. Patologie społeczne wśród młodzieŜy często wynikają z trudnej sytuacji Ŝyciowej lub cięŜkich warunków Ŝycia młodego człowieka i jego rodziny. W 2007 r. nieletni popełnili w Trzebini 66 czynów o charakterze przestępczym, z czego 31,8% stanowiły kradzieŜe rzeczy. Częste były teŜ przestępstwa rozbójnicze (24,2%). W 2007 r. nastąpił jednak znaczny spadek liczby podobnych czynów w stosunku do roku poprzedniego, gdy liczba ich sięgnęła aŜ 134. Pomimo tego ogromnego spadku, liczba przestępstw popełnionych przez nieletnich w 2007 r. nadal jest większa niŜ w roku 2005. Jednocześnie przy spadku liczby przestępstw, liczba nieletnich przestępców wzrastała w opisywanym okresie: z 47 osób w 2005 r., do 58 w 2007 r. MoŜna z tego wnioskować, Ŝe o ile skuteczność działań policji rośnie i dochodzi do mniejszej liczby czynów przestępczych wśród młodzieŜy, liczba młodych ludzi, włączających się w działalność przestępczą rośnie. Bezpieczeństwo w ruchu drogowym Obowiązki w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego w Trzebini pełni Ogniwo Ruchu Drogowego Sekcji Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Powiatowej Policji w Chrzanowie. Trzebińscy policjanci obsługują jedynie część kolizji drogowych na podlegającym im terenie. Porównanie danych o ruchu drogowym z 2007 r. i z 2006 r. wskazuje na wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie Gminy. Nieznacznie spadła liczba wypadków, ich ofiar oraz rannych. Spadła teŜ liczba kolizji. Szczegółowe dane na temat bezpieczeństwa na drodze przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 34 Bezpieczeństwo w ruchu drogowym na terenie Gminy Trzebinia w latach 2006 – 2007. Wypadki Zabici Ranni Kolizje 2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007 43 36 3 2 48 42 222 185 Źródło: Sprawozdanie z działalności Komisariatu w Trzebini za rok 2007. Ulice Miasta, na których miało miejsce najwięcej wypadków to Piłsudskiego (5), Kościuszki (4) i Długa (3). Najwięcej rannych odnotowano na ulicach: Piłsudskiego (7), 1 Maja (6), Długiej (4) oraz Kościuszki (4 oraz jedna ofiara śmiertelna). Jako główne przyczyny zaistnienia wypadków wymienia się: • niedostosowanie prędkości jazdy do warunków drogowych, • nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu, • niezachowanie bezpiecznej odległości, • nieprawidłowo wykonany manewr cofania. 43 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Ochrona przeciwpoŜarowa W Trzebini działa Oddział Miejsko-Gminny Związku Ochotniczych StraŜy PoŜarnych, w którym wg danych z 2007r. działa 9 Ochotniczych StraŜy PoŜarnych. Wg Sprawozdania z działalności za rok 2007, na terenie Gminy w okresie styczeń-listopad 2007 r. miało miejsce 520 zdarzeń, a Ochotnicze StraŜe PoŜarne z Trzebini brały udział w 273 zdarzeniach (w tym: 132 poŜary i 141 miejscowych zagroŜeń róŜnego typu). Spośród nich do Miasta skierowane było jedynie 17 wyjazdów. Łącznie uczestniczyły w nich 1892 osoby w 292 załogach. Grupy społeczne wymagające wsparcia w ramach programu rewitalizacji Przeprowadzona powyŜej analiza podstawowych problemów społecznych występujących w Mieście i Gminie, wskazuje na konieczność podjęcia szeregu działań wspierających wobec następujących grup: • MłodzieŜ i dzieci zagroŜone patologią społeczną ( świetlice, kluby pozwalające zagospodarować im wolny czas). • Dzieci do trzeciego roku Ŝycia, których matki chcą powrócić na rynek pracy po urlopie macierzyńskim. • Kobiety, wymagają szczególnie szerokiego wsparcia ze względu na wykluczenie przede wszystkim na rynku pracy. Pomimo, Ŝe są stanowczo lepiej wykształcone, stanowią jedynie 37,8% pracujących i aŜ 64,2% bezrobotnych w Gminie oraz 67,7% w grupie długotrwale bezrobotnych. • Osoby dotknięte niepełnosprawnością, stanowiące 3,1% populacji Gminy i w większości zamieszkałe w Mieście (problem w 2007 r. dotyczył 518 rodzin, w których Ŝyło 1160 osób), będące w grupie największego ryzyka, jeśli chodzi o wykluczenie z rynku pracy, a nawet Ŝycia społeczności, często zmuszone do ograniczenia do minimum swej mobilności ze względu na brak warunków infrastrukturalnych. • Bezrobotni, stanowiący w 2006 r. blisko 4,9% populacji Gminy, ze względu na nieznaczny udział bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku (10%) i fakt, Ŝe bezrobocie stanowi jeden z najczęstszych powodów ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej (w 2007 r. dotyczyło 5,4% populacji Gminy). Szczególnej troski wymagają długotrwale bezrobotni, których udział na koniec IV kwartału 2007 r. wyniósł 58,4% w ogóle bezrobotnych oraz bezrobotni po 50 roku Ŝycia (trend wzrostowy z 11,7% na 17,8% w latach 2005 - 2007), ze względu na skutki długotrwałego pozostawania bez pracy, jak: pauperyzacja, wzrost bierności zawodowej, obniŜenie kondycji psychicznej, spadek atrakcyjności osób z perspektywy pracodawcy. • Osoby dotknięte ubóstwem, jako stanowiące jedną z najliczniejszych grup klientów opieki społecznej (w 2007 r. 4,3% populacji Gminy) i grupę szczególnie naraŜoną na wykluczenie społeczne. • Osoby i rodziny osób dotkniętych długotrwałą chorobą, stanowiące jedną z najliczniejszych grup wśród klientów opieki społecznej (w 2007 r. 4,2% populacji). • Osoby zamieszkałe w gospodarstwach domowych pozostających w głównej części na utrzymaniu ze źródeł niezarobkowych (58,9% mieszkańców Miasta w 2002 r.). • Osoby o niskim poziomie wykształcenia i bez zawodu: według danych Narodowego Spisu Powszechnego aŜ 34,4% populacji Miasta posiada wykształcenie podstawowe (31,8%), podstawowe nieukończone lub nie posiadało wykształcenia (2,6%), co znacznie obniŜa ich moŜliwości podjęcia pracy. Osoby te, wraz z grupą posiadającą wykształcenie zasadnicze zawodowe (25,6% ogółu), charakteryzuje niski poziom mobilności na rynku pracy. 44 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Osoby posiadające kwalifikacje zawodowe, wchodzące w skład zawodów nadwyŜkowych, które nie umieją dostosować się do nowych warunków rynku pracy. Stan i zróŜnicowanie dochodowości gospodarstw domowych Według informacji sygnalnej Urzędu Statystycznego w Krakowie pt. „BudŜety gospodarstw domowych w województwie małopolskim w 2006 roku”, przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwach domowych województwa małopolskiego wyniósł 765,10 zł, czyli o 32,83 zł więcej niŜ rok wcześniej (tj. o 4,3% więcej). Dochód rozporządzalny przeciętnego mieszkańca kraju w 2006 r. był wyŜszy o około 70 zł od dochodu rozporządzalnego w Małopolsce. Głównym źródłem dochodów gospodarstw domowych był dochód z pracy najemnej (47,1%, w kraju o 0,4% więcej). Dochody ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej stanowiły natomiast 34,2% (w kraju 33,5%) i były drugim, co do wielkości źródłem dochodów gospodarstw domowych. PoniŜsza tabela przedstawia główne źródła utrzymania gospodarstw domowych Miasta i Gminy na tle województwa w 2002 r. Z danych wynika, iŜ z pracy najemnej w Trzebini utrzymywało się wówczas ok. 36% gospodarstw domowych (Miasto: 35,9%, Gmina: 36,3%), przy średniej w województwie 40,5%. Tak w Mieście i Gminie, jak i w województwie, w 2002 r. głównym źródłem utrzymania najczęściej były źródła niezarobkowe. NaleŜy jednak zwrócić uwagę na to, Ŝe w Małopolsce sytuacja ta dotyczyła 43,2%, podczas gdy w Mieście aŜ 58,9%, a w całej Gminie 58,2% gospodarstw domowych. Pokazuje to, jak znacząca część społeczeństwa Trzebini jako główne źródło utrzymania wskazuje róŜne formy niezarobkowe, w tym pomoc o charakterze publicznym. Interesujące jest porównanie swoistej przedsiębiorczości mieszkańców (w postaci odsetka gospodarstw domowych, w których głównym źródłem utrzymania jest praca na własny rachunek: w województwie stanowiły one 10,9%, w całej Gminie 3,7%, a w Mieście jedynie 3,4%). Tabela 35 Główne źródła utrzymania gospodarstw domowych w Mieście Trzebinia na tle Gminy i województwa w 2002 r. Miasto Gmina Województwo Główne źródło utrzymania gospodarstw domowych Trzebinia Trzebinia małopolskie Poza rolnictwem w sektorze publicznym 1 593 2 787 216 619 Poza rolnictwem w sektorze prywatnym 928 1 707 201 651 W rolnictwie w sektorze publicznym 0 3 877 W rolnictwie w sektorze prywatnym 0 6 2 115 Poza rolnictwem 235 450 70 875 W swoim gospodarstwie rolnym 5 13 41 281 W rolnictwie poza swoim gospodarstwem rolnym 0 0 807 Emerytura pracownicza, kombatancka i pochodne 2 330 4 080 203 447 Emerytura rolna 3 13 19 830 Renta z tytułu niezdolności do pracy 807 1 405 146 418 Renta socjalna 30 35 2 899 Renta rodzinna 575 1 035 40 324 Zasiłek dla bezrobotnych 65 87 10 235 Zasiłek pomocy społecznej 87 125 5 895 Inne niezarobkowe źródło 239 439 20 319 Dochody z własności 6 6 1 359 Dochody z najmu 0 0 1 237 Na utrzymaniu 108 194 45 061 Nieustalone 16 23 9 575 Źródło: NSP 2002 45 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 W poniŜszej tabeli znajdują się dane o przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu brutto w województwie małopolskim i powiecie chrzanowskim. RóŜnica w wysokości średniego wynagrodzenia ogółem między dwoma obszarami jest niewielka (38,61 zł) na korzyść regionu. Większe róŜnice zaznaczają się w wynagrodzeniach w podziale na sektory. Wyraźnie gorsze płace posiadają mieszkańcy powiatu pracujący w sektorze publicznym oraz w usługach, zarówno rynkowych, jak i nierynkowych. Tabela 36 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w zł w 2006 r. w powiecie chrzanowskim na tle województwa małopolskiego. Sektor Rolnictwo, Usługi Przemysł łowiectwo Jednostka Ogółem i budownii leśnictwo; publiczny prywatny rynkowe nierynkowe ctwo rybactwo Województwo 2443,91 2684,61 2271,21 2374,58 2422,16 2346,15 2577,36 małopolskie Powiat chrza2405,30 2399,91 2409,50 3757,16 2544,82 2114,99 2342,03 nowski *Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz zatrudnionych za granicą, fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji. Źródło: Opracowanie własne na postawie danych GUS Niepokojące jest, Ŝe przy wyŜszych niŜ w regionie wynagrodzeniach w przemyśle i budownictwie, znacząco niŜsze w powiecie chrzanowskim są wynagrodzenia w sektorze usług, którego rozwój stanowi obecnie o konkurencyjności lokalnych gospodarek. Struktura organizacji pozarządowych DuŜe moŜliwości kreowania pozytywnych zmian w sytuacji społecznej Miasta, posiadają działające na rzecz grup oraz całej społeczności lokalnej organizacje pozarządowe, w których obywatele rozwijać mogą własne zainteresowania i uzdolnienia, ale i realizować cele wspólnoty, uczestnicząc w jej Ŝyciu. Organizacje pozarządowe z terenu Miasta w 2006 r. stanowiły 20,7%, a z Gminy aŜ 28,8% wszystkich organizacji powiatu. Jak obliczono, na 1000 mieszkańców w Mieście Trzebini przypadają 2,3 organizacje, co stanowi bardzo wysoki poziom wskaźnika, zwłaszcza w porównaniu do poziomu gminnego (1,8) oraz powiatowego (1,6). Wartość wskaźnika w Mieście jest taka jak w regionie. PoniŜsza tabela przedstawia dane dotyczące organizacji pozarządowych w podziale na fundacje oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne w latach 2003-2006 w Mieście na tle grupy porównawczej. Tabela 37 Zestawienie liczby instytucji w sektorze NGO w Mieście na tle Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w latach 2003 – 2006. Jednostka 2003 2004 2005 2006 Fundacje Miasto 3 4 4 4 Gmina Trzebinia 3 4 4 4 Powiat chrzanowski 9 10 11 13 Województwo małopolskie 582 664 717 773 Stowarzyszenia i organizacje społeczne Miasto 35 37 39 39 Gmina Trzebinia 48 51 56 56 Powiat chrzanowski 161 174 186 195 Województwo małopolskie 5 541 5 929 6 270 6 577 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych 46 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 W strukturze organizacji pozarządowych w Mieście główne znacznie odgrywają organizacje: • kulturalne i hobbystyczne, • na rzecz niepełnosprawnych, • zajmujące się pomocą społeczną, • zajmujące się zdrowiem, • Ochotnicza StraŜ PoŜarna, • wspierające określone grupy społeczne (głównie związki emerytów, rencistów i inwalidów), • organizacje zajmujące się kultywowaniem tradycji narodowych. Oddaje to lista organizacji pozarządowych działających na terenie Miasta Trzebinia: 1. Stowarzyszenie Emerytów, Rencistów i Inwalidów „Radość”, 2. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów koło nr 1, 3. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów koło nr 2, 4. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów koło nr 3 w Sierszy, 5. Polski Związek Emerytów i Rencistów koło nr 4, 6. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów koło nr 7, 7. Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Hufca im. „Ks. hm Mariana Luzara”, 8. Regionalne Stowarzyszenie Diabetyków z siedzibą w Chrzanowie, koło terenowe w Trzebini, 9. Stowarzyszenie „Amazonki Ziemi Chrzanowskiej”, 10. Fundacja „śyć z chorobą Parkinsona” – koło terenowe w Trzebini, 11. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „MUMINKI”, 12. Fundacja Brata Alberta – warsztat terapii zajęciowej, 13. Klub Obywatelski, 14. Stowarzyszenie Miejskiej Orkiestry Dętej w Trzebini, 15. Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych Oddział 0162 Trzebinia, 16. Śląski Związek Pszczelarzy koło w Trzebini, 17. Polski Związek Filatelistów koło nr 7, 18. Polski Związek Wędkarski koło nr 122 w Trzebini, 19. Polski Komitet Pomocy Społecznej koło w Trzebini, 20. Fundacja „DOBRY START”, 21. Parafialny Zespół „Caritas” im. Bł. Matki Teresy z Kalkuty przy Parafii Św. Barbary w Trzebini-Krystynowie, 22. Parafialny Zespół „CARITAS” przy Parafii p.w. Niepokalanego Serca NMP w Trzebini-Sierszy, 23. Ochotnicza StraŜ PoŜarna – Siersza, 24. Ochotnicza StraŜ PoŜarna – Trzebinia, 25. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Trzebińskiej „COR”, 26. Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, 27. Komitet Obywatelski „Solidarność”, 28. Stowarzyszenie Ruch na Rzecz Samorządu Miasta i Gminy Trzebinia – Trzebińska Lewica, 29. Demokratyczna Unia Kobiet, 30. Stowarzyszenie Przyjaciół Gimnazjum nr 3 BONA FIDE. Mimo pozytywnych wniosków płynących z analizy powyŜszych danych, naleŜy zaznaczyć, iŜ na terenie Miasta większość organizacji pozarządowych kieruje swoją działalność do konkretnych, zazwyczaj zamkniętych, grup członków, będących jednocześnie beneficjentami 47 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 własnych działań. Brakuje struktur, które byłyby bardziej otwarte na rozwój społeczności lokalnej, edukację i wspieranie demokracji oraz aktywizację obywateli. UwaŜa się, Ŝe istnieje potrzeba lepszego wsparcia instytucjonalnego dla organizacji pozarządowych. Powinno to polegać na tworzeniu centrów informacji i wspomaganiu tworzenia zaplecza wspierającego dla nowoutworzonych organizacji, a takŜe dla juŜ istniejących (pomoc doradcza, szkoleniowa, porady prawne, księgowość). Instytucje i organizacje działające w sferze społecznej Infrastruktura społeczna Poziom infrastruktury społecznej jest istotnym czynnikiem lokalizacji inwestycji gospodarczych, a jej dostępność stanowi bardzo waŜny wskaźnik jakości Ŝycia. Pod względem dostępności i jakości usług społecznych (edukacyjnych, zdrowotnych, kulturalnych) o charakterze ponadlokalnym Trzebinia wiele zyskuje dzięki swej lokalizacji w stosunkowo niewielkich odległościach od takich ośrodków jak Kraków i Górny Śląsk. PoniŜej przedstawiono dane dotyczące podstawowych usług świadczonych na poziomie lokalnym, związanych z ochroną zdrowia, edukacją oraz dostępem do infrastruktury kulturalnej i rekreacyjnej. Infrastruktura zdrowotna Pierwsza pomoc i opieka szpitalna nad mieszkańcami Trzebini leŜy w gestii Szpitala Powiatowego w Chrzanowie. Natomiast usługi medyczne na terenie Gminy oferują 3 podmioty świadczące takie usługi (w ramach których funkcjonuje 9 ośrodków zdrowia, z czego w Mieście – 6):9 1. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (ul. Harcerska 13), wraz z Miejską Przychodnią Rejonowo-Specjalistyczną nr 1, do którego na terenie Miasta przynaleŜą równieŜ Poradnia Dziecięca (Oś. ZWM 18), Miejska Przychodnia Rejonowa nr 2 (os. Gaj ul. Matejki 39) i Miejska Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna nr 3 (ul. Grunwaldzka 69) oraz 3 oddziały w sołectwach. 2. Przychodnia Specjalistyczna "MEDIC-US" Sp. z o.o., (Trzebinia, ul. Fabryczna 22), 3. Centrum Rehabilitacyjno-Medyczne "Remedium" Sp. z o.o. (Trzebinia, ul. Sikorskiego 71). W 2006 r. w Gminie, której populacja stanowi 26,5% ogółu ludności powiatu, udzielono 26,9% wszystkich porad z powiatu chrzanowskiego. Jak widać dostępność usług medycznych w Gminie jest wysoka, co dobrze obrazuje wartość wskaźnika: porady ogólnodostępne na 1 mieszkańca, który równa się wartości wskaźnika w powiecie (4,2) oraz przewyŜsza jego wartość w skali regionu. Co naleŜy równieŜ uwzględnić, w 2006 r. w Gminie udzielono ponad 60 tys. porad specjalistycznych. Tabela 38 Opieka zdrowotna i apteki w Gminie Trzebinia na tle powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w 2006 r. Gmina Jednostka Powiat chrzaWojewództwo Wskaźnik Trzebimiary nowski małopolskie nia* Przychodnie, ośrodki zdrowia, poob. 9 34 1 184 radnie ogółem Publiczne ob. 0 7 277 Niepubliczne ob. 9 27 907 słuŜby medycyny pracy ob. 5 0 37 9 Dane z materiałów Urzędu Miasta Trzebinia. 48 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Wskaźnik Jednostka miary Gmina Trzebinia* Powiat chrzanowski Województwo małopolskie praktyki lekarskie w miastach osoba 19 8 279 praktyki lekarskie na wsi osoba 3 0 166 porady ogólnodostępne ogółem jed. 144 034 535 482 12 140 779 porady ogólnodostępne ogółem na jed. 4,2 4,2 3,7 1 mieszkańca apteki ob. 7 34 944 mgr farmacji osoba 13 64 2 022 ludność na aptekę ogólnodostępną osoba 2 677 3 767 3 465 * Dane przekazane przez Urząd Miasta w Trzebini, niespójne z informacjami zawartymi w Banku Danych Regionalnych GUS. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych oraz danych Urzędu Miasta. W opinii mieszkańców istnieje potrzeba powstania domu spokojnej starości oraz hospicjum dla osób chorych. Infrastruktura oświatowa Na terenie Miasta znajduje się 5 przedszkoli samorządowych, do których uczęszcza łącznie 410 dzieci.10 Według danych GUS za rok 2006 w Gminie zlokalizowano 15 placówek wychowania przedszkolnego, do których uczęszczało 788 dzieci, w tym do 8 istniejących przedszkoli – 580 dzieci. W odczuciu społecznym liczby przedszkoli jest niewystarczająca, co potwierdza fakt, ilość chętnych jest większa niŜ miejsc (stosuje się listy rezerwowe). Inną bolączką jest brak Ŝłobka dla dzieci do trzeciego roku Ŝycia. PoniŜsza tabela przedstawia dane dotyczące wszystkich typów szkół mieszczących się na terenie Gminy 2006 r. na tle danych o powiecie i regionie. Tabela 39 Dane o placówkach oświaty na terenie Gminy, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego w roku szkolnym 2006/2007 Jednostka Szkoły Pomieszczenia Oddziały Uczniowie Absolwenci* Szkoły podstawowe Województwo 1 524 14 347 12 061 225 957 42 932 małopolskie Powiat chrza42 450 386 7 551 1 505 nowski Trzebinia 12 147 99 1 863 414 Gimnazja Województwo 714 5 912 5 799 136 616 46 973 małopolskie Powiat chrza20 212 190 4 806 1 661 nowski Trzebinia 3 57 44 1 139 373 Zasadnicze zawodowe Województwo 187 b.d. 966 22 953 7 779 małopolskie Powiat chrza4 b.d. 26 477 138 nowski Technika Województwo 206 b.d. 2 019 55 463 11 414 małopolskie Powiat chrza4 b.d. 54 1 489 289 nowski 10 Dane z materiałów Urzędu Miasta Trzebinia. 49 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Jednostka Szkoły Pomieszczenia Licea ogólnokształcące Województwo 204 2 429 małopolskie Powiat chrza6 75 nowski Licea profilowane Województwo 99 b.d. małopolskie Powiat chrza3 b.d. nowski Dla dorosłych Województwo 296 b.d. małopolskie Powiat chrza6 b.d. nowski Szkoły policealne Województwo 305 b.d. małopolskie Powiat chrza8 b.d. nowski * z roku szkolnego 2005/2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Oddziały Uczniowie Absolwenci* 2 147 64 725 20 879 77 2 323 899 382 10 049 4 812 9 207 115 799 19 998 9 366 23 708 375 1 133 27 110 8 800 45 1014 344 Z 12 szkół podstawowych w Gminie, 4 znajdują się na terenie Miasta i uczęszcza do nich łącznie 1049 dzieci (oraz 92 w oddziałach przedszkolnych). W Mieście znajdują się teŜ 2 gimnazja i 1 zespół szkół gimnazjalnych, w których łącznie uczy się 1059 dzieci oraz 115 uczniów OHP. Według danych Urzędu Miasta w Gminie istnieją następujące placówki ponadgimnazjalne (wszystkie posiadają siedzibę w Mieście): • Liceum Ogólnokształcące im. Marii Curie – Skłodowskiej (ul. Grunwaldzka 101, Trzebinia), • Zespół Szkół Techniczno-Usługowych (ul. Gwarków 3, Trzebinia), • Zespół Szkół Ekonomiczno-Chemicznych (ul. Krakowska 12, Trzebinia), gdzie uczęszczają obecnie 764 osoby, z czego 238 do szkół dla dorosłych; • OHP w Trzebini (ul. 22 Lipca 5, Trzebinia). Dosyć rozbudowana infrastruktura oświaty w Gminie, skupiona głównie na terenie Miasta, daje moŜliwość odebrania edukacji na poziomie średnim. Oprócz stosunkowo duŜej dostępności do lokalnej infrastruktury oświatowej, korzystna sytuacja ma miejsce takŜe na poziomie wyŜszym kształcenia, co wynika z bliskości takich ośrodków naukowych jak: Kraków, aglomeracja górnośląska i Oświęcim. Dodatkowo na terenie Gminy (w sołectwie Młoszowa) znajduje się oddział Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach. Infrastruktura kulturalna i sportowa11 Trzebinia charakteryzuje się duŜą aktywnością kulturalną i sportową mieszkańców. MoŜliwe jest to dzięki rozbudowanej sieci instytucji kulturalnych, jak i kół (klubów), czy zespołów artystycznych. Tabela poniŜej zestawia dane o instytucjach kultury i sportu oraz liczbie imprez i ich uczestników w 2005 r. w Mieście, na tle Gminy Trzebinia, powiatu chrzanowskiego i regionu. 11 Informacje zamieszczone poniŜej pochodzą z materiałów przekazanych przez Urząd oraz ze stron internetowych poszczególnych instytucji, chyba Ŝe opisano inaczej. 50 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 40 Instytucje oraz imprezy kulturalne i sportowe na terenie Miasta na tle grupy porównawczej w 2005 r. Gmina Powiat Województwo Instytucje oraz imprezy Miasto Trzebinia chrzanowski małopolskie Instytucje 4 10 18 489 Imprezy 63 280 905 24 961 Uczestnicy imprez 15 635 30 778 154 248 3 771 434 Zespoły artystyczne 7 32 80 2 021 Członkowie zespołów artystycznych 152 471 1 125 34 303 Koła (kluby) 16 16 25 1 594 Członkowie kół (klubów) 166 337 540 29 539 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych oraz danych Urzędu Miasta. Do najwaŜniejszych instytucji kultury w Mieście Trzebinia naleŜą: • Dwór Zieleniewskich (ul Piłsudskiego 47a, Trzebinia). Od 1995 r. prowadzona jest w nim szeroka działalność o charakterze kulturalnym, w tym organizuje się tu: koncerty, spotkania ciekawymi osobistościami, wystawy i konkursy twórczości artystycznej, spotkania poetyckie, imprezy plenerowe, warsztaty etnograficzne i wiele innych. Liczba imprez zorganizowanych w ostatnich latach to: w roku 2005 – 74, 2006 – 89, 2007 – 63. • Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Trzebini (ul. Kościuszki 74, Trzebinia), skupiający równieŜ Domy Kultury z poszczególnych sołectw, Dom Kultury „SOKÓŁ” o szerokiej gamie zajęć, równieŜ ruchowych. W tym samym budynku mieści się trzebińskie kino „SOKÓŁ” oraz Trzebiński Impresariat Artystyczny „SOKÓŁ”. Do MGOKSiR naleŜy równieŜ Dom Kultury Willa NOT w TrzebiniSierszy. MGOKSiR organizuje szereg imprez o charakterze wojewódzkim, ogólnopolskim i międzynarodowym (turnieje szachowe). • Powiatowy MłodzieŜowy Dom Kultury (ul. Kościuszki 70 i 72, Trzebinia) to instytucja mająca na celu m.in. wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieŜy w wymiarach: kulturalnym i artystycznym, sportowym, społecznym i osobistym. Prowadzi szeroko zakrojoną współpracę z placówkami oświatowymi. Działa równieŜ na rzecz przeciwdziałania bezrobociu wśród młodzieŜy. • Miejska Biblioteka Publiczna w Trzebini (ul. Narutowicza 10, Trzebinia) o łącznej liczbie 13 placówek w Gminie, z czego 5 znajduje się na terenie Miasta. Liczba wszystkich woluminów w 2006 r. wynosiła ponad 195 tys.. Za najwaŜniejszy sukces biblioteki uznać naleŜy wyjątkowo wysoki wskaźnik czytelnictwa, który w Gminie wyniósł 33,8 na 100 mieszkańców, podczas gdy w regionie jedynie 21,5, a w kraju 18,4 na 100 mieszkańców. W związku z ciągłym rozwojem placówki, istotne wydają się istniejące ograniczenia lokalowe. ZauwaŜyć naleŜy, iŜ według danych Urzędu Miasta w ostatnich latach dynamicznie wzrastała liczba uczestników imprez sportowych i rekreacyjnych w Gminie Trzebinia, których w 2006 r. było ok. 25 tys., a w 2007 32 tys. Wzrastała równieŜ liczba ofert sportowych i rekreacyjnych, która wyniosła odpowiednio 216 i 219. Wśród organizacji o charakterze sportowym w Mieście wymienić naleŜy: • Miejski Klub Sportowy „Trzebinia – Siersza” (ul. Kościuszki 33, Trzebinia), • Miejski Klub Sportów Wodnych „Trzebinia”, z przystanią kajakową (ul. Głowackiego 31, Trzebinia), • Uczniowski Klub Sportowy „Gala” (ul. Piłsudskiego, Trzebinia), 51 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • Uczniowski Klub Sportowy „Hetman Koronny” (ul. Kościuszki 74, Trzebinia), Uczniowski Klub Sportowy „Trzebinia” (os. ZWM przy SP nr 8 w Trzebini), Parafialny Uczniowski Klub Sportowy „Trzebinia” przy SP nr 3 (ul. 1 Maja 60, Trzebinia), • Parafialny Klub Sportowy „Opoka” przy Parafii p.w. Niepokalanego Serca NMP w Trzebini (ul. Górnicza 8, Trzebinia), • Miejski Uczniowski Klub Sportowy „Jutrzenka” w Trzebini (ul. Szkolna 3, Trzebinia), • Uczniowski Klub Sportowy „Szóstka” w Trzebini (os. Gaj SP nr 6 w Trzebini), • Uczniowski Klub Tenisowy „Trzebinia” w Trzebini (ul. Grunwaldzka 29, Trzebinia), • Sportowy Klub Taneczny „Focus” (os. Gaj SP nr 6 w Trzebini), • Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Fizycznej „Trzebinia Centrum” w Trzebini (ul. Parkowa 29, Trzebinia), • Ludowy Klub Sportowy „Trzebinia” w Trzebini (Hala Sportowa „Zbyszek”, Trzebinia), • Klub Rekreacyjno – Sportowy TKKF „Budowlani” (ul. 22 Lipca 5, Trzebinia), • Uczniowski Osiedlowy Klub Sportowy „Salwator” (ul. Kopernika 40, Trzebinia), • Klub Turystyczno Sportowy Biker Trzebinia w Trzebini (ul. Waryńskiego 4, Trzebinia). Dla uzupełnienia danych warto zaznaczyć, iŜ w Mieście, oprócz wyŜej wymienionych klubów, znajduje się inne obiekty sportowo-rekreacyjne, a w tym: basen kryty Aqua Planet Sp. z o.o., Miesjski Stadion Sportowy w Trzebini oraz boiska do piłki noŜnej i gier małych. Przedstawione dane wskazują, Ŝe w Mieście zlokalizowane są liczne placówki i organizacje, umoŜliwiające rozwijanie umiejętności artystycznych, kulturalnych, sportowych oraz ciekawe i aktywne spędzanie wolnego czasu. Identyfikacja problemów w sferze społecznej Problemy związane z poziomem zatrudnienia i bezrobocia, w zestawieniu z wykształceniem mieszkańców Na sytuację w Mieście i Gminie, w tym równieŜ poziom zatrudnienia i bezrobocia, wpływa szereg negatywnych czynników demograficznych, z których najbardziej niekorzystne to: • Spadek liczby ludności w Mieście; dynamika na poziomie 98,6% na przestrzeni lat 2003–2006, najwyraźniej widać to na tle województwa, gdzie wciąŜ obserwuje się przyrost liczby ludności; • Ujemny przyrost naturalny w Mieście, w 2006 r. sięgający -1,8 na 1000 ludności, szczególnie w zestawieniu z danymi o regionie: 1,2 na 1000 ludności; • Ujemne saldo migracji w Mieście, w 2006 r. sięgające -3,5 na 1000 ludności; • Mocno zaawansowany problem starzenia się społeczeństwa Miasta, objawiający się duŜym udziałem osób w wieku poprodukcyjnym, przewyŜszającym udział osób w wieku przedprodukcyjnym. Rozkład grup wiekowych wypada negatywnie na tle powiatu i województwa; • Spadkowa prognoza ludności dla powiatu chrzanowskiego, dynamika do roku 2030 równa 93,77%. Problemy łączące poziom wykształcenia z sytuacją na lokalnym rynku pracy obejmują następujące zjawiska: • Udział ludności z wykształceniem wyŜszym (7,8%) i policealnym (2,9%) w Mieście, jest niski i wypada bardzo niekorzystnie, zwłaszcza na tle średniej wojewódzkiej. Równocześnie duŜy udział osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (25,6%), 52 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • • • • podstawowym (31,8%), nieukończonym i bez wykształcenia (2,6%) jest jednym ze powodów utrzymywania się wysokiego poziomu bierności zawodowej i bezrobocia. Wysoki odsetek biernych zawodowo (52,4%), przekraczający odsetek aktywnych zawodowo. Szczególnie widoczny w zestawieniu z województwem (44,2%). Malejący, ale nadal wysoki poziom bezrobocia (48,7 osób na tysiąc mieszkańców Gminy jest bezrobotnych). W ostatnich latach zaobserwowano wzrost udziału osób po 50 roku Ŝycia w grupie bezrobotnych (z 11,7% na 17,8% w latach 2005–2007), co prowadzi często do wykluczenia zarówno z rynku pracy, jak i z Ŝycia społecznego. Na terenie Gminy utrzymuje się wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych (58,4% z ogółu bezrobotnych), z których 64,3% charakteryzuje wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i poniŜej. Wysoki udział kobiet wśród bezrobotnych (64,2%) i niski udział wśród pracujących (37,8%). Sytuacja zdeterminowana prawdopodobnie tradycyjną strukturą gospodarki. Jak podaje PUP w Chrzanowie z 10 najliczniej reprezentowanych przez bezrobotnych zawodów 7 zdominowanych jest przez kobiety (skala powiatu). Ogólne niedostosowanie kwalifikacji mieszkańców do warunków rynku pracy. Jak pokazały dane o zawodach deficytowych i nadwyŜkowych, brak na powiatowym rynku pracowników nawet o niewysokim poziomie wykształcenia, ale wykwalifikowanych w odpowiednich branŜach. Przypomina to o potrzebie promowania odpowiadających zapotrzebowaniu kierunków kształcenia i kształcenia ustawicznego. Wielowymiarowe i spontaniczne procesy restrukturyzacyjne zachodzące w gospodarce Miasta, prowadzą do zmniejszania się liczby miejsc pracy w branŜach tradycyjnych bez rekompensaty inwestycyjnej na rzecz nowych miejsc pracy, na co wskazuje SUiKZP. Analiza danych dotyczących struktury podmiotów gospodarczych (szczegółowo przedstawiona niŜej) nasuwa w tym kontekście niepokojące wnioski. Podczas gdy udział pracujących w sektorze publicznym stanowi w Mieście 40,4% pracujących (dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie), firmy z sektora publicznego stanowią jedyne 7,8% wszystkich firm w Mieście (dane za rok 2006). Oznacza to, Ŝe nieliczne państwowe przedsiębiorstwa zatrudniają znaczną część pracującej populacji. Niepokojącym zjawiskiem jest takŜe udział osób pracujących w przemyśle i budownictwie wynoszący 56,5% w Mieście przy udziale ilościowym podmiotów gospodarczych w tej kategorii, stanowiących jedynie 19,6% ogółu firm. Oznacza to, Ŝe lokalny rynek pracy uzaleŜniony jest od sytuacji tych branŜ gospodarki, więc w kontekście pojawienia się kryzysu w którymś z przedsiębiorstw, stanowczo wzrasta prawdopodobieństwo masowych zwolnień i eskalacji bezrobocia. Problemy związane z jakością Ŝycia mieszkańców – dostęp do infrastruktury społecznej, aktywność mieszkańców Na jakość Ŝycia mieszkańców Miasta wpływa szereg czynników społecznych i instytucjonalnych. Bardzo waŜnym wymiarem zadowolenia z warunków Ŝycia jest poziom bezpieczeństwa publicznego, który ogólnie w Gminie jest dosyć wysoki. Kwestie problemowe stanowić moŜe jednak: • Spadek w 2007 r. poziomu wykrywalności przestępstw (w stosunku do roku poprzedniego). Zaznaczyć naleŜy równocześnie, Ŝe nie odbiega on szczególnie od grupy porównawczej. • Wśród przestępstw wykazujących tendencję wzrostową znajdują się kradzieŜe i kradzieŜe z włamaniem oraz przestępstwa gospodarcze (okres 2006-2007). 53 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Wzrost liczby nieletnich popełniających przestępstwa (pomimo spadku liczby przestępstw). • Brak wystarczających moŜliwości zagospodarowania wolnego czasu dzieci i młodzieŜy. Pozytywnie naleŜy ocenić stan infrastruktury społecznej w Mieście. WyróŜnia się tu stan infrastruktury oświatowej, dający dość zróŜnicowane moŜliwości edukacji na poziomie średnim w Mieście oraz dostęp do edukacji na poziomie wyŜszym nawet w Gminie. Jako brak w infrastrukturze oświatowej uznać naleŜy niewystarczającą liczbę miejsc w przedszkolach (listy rezerwowe). Biorąc pod uwagę sytuację na rynku pracy, wskazać moŜna niedostatek instytucji prowadzących kształcenie ustawiczne oraz brak Ŝłobka dla dzieci do trzeciego roku Ŝycia, co utrudnia młodym matkom szybki powrót na rynek pracy. Aktywność oddolna mieszkańców wydaje się być pozytywną cechą społeczności lokalnej, z danych statystycznych wynika, iŜ sytuacja organizacji pozarządowych w Mieście jest dobra, a społeczność aktywnie uczestniczy w Ŝyciu Miasta. Jednak wśród trzebińskich organizacji pozarządowych brakuje struktur o szerszym charakterze działalności niŜ przewaŜające organizacje kulturalno-hobbystyczne lub skupiające ludzi o zbliŜonych problemach (na przykład zdrowotnych, związanych z wiekiem). Istnieje potrzeba rozwijania aktywności obywatelskiej w kierunku promocji rozwoju społeczności lokalnej, wspierania demokracji, kreowania postaw obywatelskich, ukierunkowanych na współdziałanie społeczne. Jako problem zidentyfikować naleŜy niedostateczne wsparcie instytucjonalne dla organizacji pozarządowych. W związku z tym postuluje się tworzenie centrów informacji i wspomaganie tworzenia zaplecza wspierającego dla nowoutworzonych organizacji, a takŜe dla juŜ istniejących (pomoc doradcza, szkoleniowa, porady prawne, księgowość). 4. Gospodarka Główni pracodawcy / struktura i trendy rozwoju gospodarki w Mieście Miasto Trzebinia od wieków było waŜnym ośrodkiem gospodarczym regionu. Od końca XIX w. Miasto posiada charakter przemysłowy. W czasie II wojny światowej powstała w nim wytwórnia mundurów. Bazując częściowo na istniejących wcześniej obiektach przemysłowych, po II wojnie światowej powstawały przedsiębiorstwa państwowe jak Elektrownia „Siersza” oraz kopalnia rud cynku i ołowiu, działająca aktualnie jako Zakłady Górnicze „ Trzebionka”. RównieŜ działała kopalnia węgla kamiennego KWK „Siersza”, a takŜe – w sąsiedztwie dworca kolejowego – Zakłady Konfekcji Technicznej „GUMOWNIA” oraz – między dworcem PKP i rynkiem – Zakłady Metalurgiczne i Zakłady Tłuszczowe. Zakłady Surowców Ogniotrwałych „Górka” w latach 90. uległy przekształceniu w firmę „Górka – Cement” Sp. z o.o. Przebiegający burzliwie proces restrukturyzacji przemysłu trzebińskiego w latach 90. spowodował, Ŝe na terenach po zlikwidowanych państwowych zakładach przemysłowych jak np. Zakładach Metalurgicznych, terenie ZSO „Górka”, czy terenie po Zakładach Tłuszczowych, powstało szereg róŜnych prywatnych firm produkcyjnych i usługowo-handlowych. Tereny po zlikwidowanej KWK „Siersza” są w tracie zagospodarowania przez nowe firmy. Trwają teŜ przygotowania do utworzenia strefy gospodarczej w ramach Krakowskiego Parku Technologicznego. Przykładem przemian restrukturyzacyjnych w Mieście Trzebinia jest równieŜ przejęcie państwowych Zakładów Konfekcji Technicznej „GUMOWNIA” przez prywatnych przedsiębiorców, działających pod firmą Zakład Powlekania i Konfekcjonowania Tkanin „GREVITA” S.A., po upadłości którego rozpoczął działalność kolejny przedsiębiorca. Wśród największych pracodawców wymienia się: 54 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Rafinerię „Trzebinia”, wchodzącą w skład Polskiego Koncernu Naftowego, • Elektrownię „Siersza”, wchodzącą w skład Południowego Koncernu Energetycznego, • ENION S.A Oddział w Będzinie - Terenowe Biuro Handlowe Trzebinia-Siersza. Równocześnie, zauwaŜa się rosnące znaczenie firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, co stanowi odpowiedź na istniejące problemy rynku pracy oraz wpisuje się w polityki wspólnotowe Unii Europejskiej. Otoczenie biznesu WaŜnym wydarzeniem w historii Trzebini oraz motorem istotnych zmian w rozwoju gospodarczym w Mieście moŜe okazać się powstanie Chrzanowsko-Trzebińskiego Parku Przemysłowego12. W 2005 r. Gmina Chrzanów, Gmina Trzebinia, Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. oraz Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A.(ARMZ SA)13 podpisały "Porozumienie w sprawie utworzenia i rozpoczęcia działalności przez CHTPP", w postaci zespołu nieruchomości o łącznej powierzchni 55,453 ha zlokalizowanego na obszarze Gminy Chrzanów i Gminy Trzebinia.14 Na rzecz utworzenia CHTPP Gmina Trzebinia udostępniła tereny przy ul. Piłsudskiego i ul. Grunwaldzkiej (łącznie 7,4651 ha) oraz tereny przy ul. Kopalnianej (3,7802 ha), w tym budynki byłej Kopalni Siersza. Spółka Restrukturyzacji Kopalń udostępniła tereny przy ul. Grunwaldzkiej i Kopalnianej (35,2452 ha). Oznacza to, iŜ na terenie Miasta na cele projektu przeznaczono łącznie 46,4905 ha, co stanowi ponad 83% powierzchni Parku. Zarządzanie Parkiem stanowi jedno ze strategicznych zadań ARMZ SA. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie dogodnych warunków dla prowadzenia działalności gospodarczej, tworzenia nowych, trwałych miejsc pracy oraz pozyskiwanie inwestorów. Zakłada się, Ŝe poprzez kreowanie i rozwijanie przemysłu zaawansowanych technologii, wspieranie ich transferu i komercjalizacji, stymulowanie procesów innowacyjnych oraz szeroko rozumianej przedsiębiorczości, w ramach CHTPP powstanie dogodny obszar do prowadzenia działalności gospodarczej i inwestowania, co skutkować ma szeroko zakrojonymi zmianami w regionie, wzrostem gospodarczym i zmniejszeniem bezrobocia. Wśród celów szczegółowych o charakterze ekonomicznym projektu wymienia się: • wzrost i rozwój usługowego sektora MŚP w gospodarce lokalnej i regionalnej, • stworzenie preferencyjnych warunków opłat uŜytkowych i podatkowych, • zwiększenie wpływów do budŜetów Gmin poprzez podatki dochodowe od osób fizycznych i prawnych, rekompensujących utratę wpływów z podatku od nieruchomości. Projekt zakłada więc bardzo istotne w skali Miasta i Gminy oraz powiatu przekształcenia w zakresie rewitalizacji obszarów poprzemysłowych przez ich gospodarcze oŜywienie i promowanie konkurencyjnych i nowoczesnych branŜ gospodarki. W Mieście znajduje się juŜ Inkubator Przedsiębiorczości (ul. Kościuszki 59, Trzebinia), który umoŜliwia osobom prowadzącym działalność gospodarczą (z wyjątkiem handlu), zarejestrowaną na terenie Gminy, najem lokali wyposaŜonych w niezbędne sprzęty biurowe na bardzo korzystnych warunkach i tym samym stanowi pomoc dla początkujących przedsiębiorców. Od roku 2004 w Mieście działa takŜe Lokalne Okienko Przedsiębiorczości, oferujące pomoc doradczą istniejącym bądź powstającym przedsiębiorstwom, zarówno na etapie zakładania działalności, jak zmian formalno-prawnych związanych z wdraŜaniem prawa unijnego oraz poprzez udzielanie informacji o moŜliwościach uzyskania pomocy finansowej z funduszy unijnych. Na terenie Gminy działają dwa punkty w ramach LOP: Punkt Informacji Unij12 W skrócie CHTPP. W skrócie ARMZ S.A. 14 Dane pochodzą ze strony http://www.armz.pl/park.php. 13 55 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 nej – Wydział Marketingu Gminnego – Referat Wspierania Inicjatyw Społecznych (Rynek 18, Trzebinia) oraz Punkt informacyjny w sprawach rejestracji działalności gospodarczej w Wydziale Spraw Obywatelskich i Administracyjnych – Referat Spraw Społecznych (ul. Narutowicza 10, Trzebinia). Jak wynika z danych Urzędu Miasta, najczęstszym motywem odwiedzania punktów informacyjnych jest poszukiwanie moŜliwości pozyskania dotacji z funduszy unijnych do zakładania działalności bądź na rzecz rozwoju firmy. W 2007 r. Gmina Trzebinia zdobyła I miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich w II edycji ogólnopolskiego konkursu „Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości”. Podsumowując naleŜy zaznaczyć, Ŝe na terenie Gminy zachodzi szereg bardzo pozytywnych procesów, które doprowadzić mogą do poprawy sytuacji na rynku pracy, wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw i poprawy jakości Ŝycia mieszkańców oraz rozwoju gospodarczego Miasta. W ostatnich latach powstają struktury ułatwiające aktywizację gospodarczą ludności i rozpoczęcie nowych rozwojowych inicjatyw. Struktura własnościowa i wielkościowa podstawowych branŜ gospodarki znajdującej się na terenie Miasta – trendy Na terenie Miasta Trzebinia w 2006 r. działało 1916 podmiotów gospodarki narodowej, z czego ponad 92% (dokładnie 1767 podmiotów) stanowiły przedsiębiorstwa prywatne. Na przestrzeni 4 lat nastąpił niewielki wzrost liczby podmiotów (dynamika wzrostu 3,2%), przy czym działo się to za sprawą powstawania nowych przedsiębiorstw w sektorze prywatnym (dynamika wzrostu 3,6%). W opisywanym okresie najbardziej wzrosła liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (o 36) oraz spółek handlowych (o 13). Odsetek osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w ogóle przedsiębiorstw wyniósł nieznacznie ponad 70%. W Mieście istnieje 6 prywatnych spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego. W sektorze publicznym nie zaobserwowano dynamicznych zmian. PoniŜsza tabela przedstawia dane o podmiotach gospodarki narodowej w Mieście Trzebinia w latach 2003–2006. Tabela 41 Podmioty gospodarki narodowej wg sektorów własności w Mieście Trzebinia w latach 20032006 Podmioty gospodarki narodowej 2003 2004 2005 2006 Ogółem 1 856 1 901 1 930 1 916 Państwowe Podmioty gospodarki narodowej ogółem 151 160 151 149 Państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego ogółem 52 50 41 40 Przedsiębiorstwa państwowe 2 2 2 1 Spółki handlowe 5 5 5 5 Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 0 0 0 0 Państwowe i samorządowe jednostki prawa budŜetowego, gospodarstwa pomocnicze 0 0 0 0 Prywatne Podmioty gospodarki narodowej ogółem 1 705 1 741 1 779 1 767 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 1 308 1 334 1 364 1 344 Spółki handlowe 106 109 117 119 Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 5 6 5 6 Spółdzielnie 2 2 2 2 Fundacje 3 4 4 4 Stowarzyszenia i organizacje społeczne 35 37 39 39 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Dla opisania struktury wielkościowej podstawowych branŜ gospodarki w Mieście podstawę stanowi udział podmiotów gospodarki narodowej w poszczególnych sekcjach PKD. Z analizy danych wynika, iŜ najwięcej, bo 655 przedsiębiorstw (tj. 34,2% ogółu) w Mieście działa w sekcji „Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz arty56 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 kułów uŜytku osobistego i domowego”. W powiązaniu ze znacznym udziałem osób fizycznych wśród podmiotów gospodarczych, wskazuje to na rozdrobnienie lokalnego rynku. 17,8% ogółu podmiotów gospodarczych naleŜy do sekcji K – „Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”, 10,7% do sekcji F – „Budownictwo”. Licznie reprezentowane są teŜ sekcje: O – „Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna” (8,9%), D – „Przetwórstwo przemysłowe” (8,7%) oraz I – „Transport, gospodarka magazynowa i łączność” (7,2%). W ostatnich latach nie zaobserwowano istotnych zmian w liczbie przedsiębiorstw w poszczególnych sekcjach oraz ich udziale w ogóle firm. Nieznaczne zmiany, dotyczyły sekcji zgrupowanych jako „usługi rynkowe”, co świadczy o pewnej stagnacji w rozwoju sektora usług w Mieście15. PoniŜsza tabela przedstawia szczegółowe dane na temat liczby przedsiębiorstw wg sekcji PKD w Mieście w 2006 r. Tabela 42 Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD z REGON w Mieście Trzebini w latach 20032006 Sekcje PKD 2003 2004 2005 2006 A (Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo) 19 19 18 20 B (Rybołówstwo i rybactwo) 0 0 0 0 C (Górnictwo i kopalnictwo) 3 3 3 3 D (Przetwórstwo przemysłowe) 161 162 168 166 E (Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę) 2 2 2 2 F (Budownictwo) 185 192 198 205 G (Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów 642 662 676 655 mechanicznych, motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego) H (Hotele i restauracje) 58 58 60 58 I (Transport, gospodarka magazynowa i łączność) 148 145 142 137 J (Pośrednictwo finansowe) 59 64 64 63 K (Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka 311 325 324 341 i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej) L (Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia 7 7 7 7 społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne) M (Edukacja) 65 63 55 52 N (Ochrona zdrowia i opieka społeczna) 37 34 38 36 O (Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna) 159 165 175 171 P (Gospodarstwo domowe zatrudniające pracowników) 0 0 0 0 Q (Organizacje i zespoły eksterytorialne) 0 0 0 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych Pomimo znacznego potencjału turystycznego Gminy i samego Miasta firmy działające w sekcji hotele i restauracje nie są liczne. Według danych Urzędu Miasta za lata 2006 i 2007, ogólna liczba miejsc noclegowych w Gminie wynosi 208, a w sezonie letnim 314. Zaznacza się, iŜ w roku 2007 na terenie Miasta powstały dwa punkty informacji turystycznej (w Domu Kultury „Sokół” w Trzebini oraz w Dworze Zieleniewskich). Dane na temat branŜowej struktury gospodarki w Mieście prezentują równieŜ informacje o podmiotach gospodarczych zarejestrowanych w ewidencji działalności gospodarczej, prowadzone przez Burmistrza Miasta (dane z marca 2008 r.). Z branŜ wyraźnie wyróŜnia się „Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego”. NaleŜące do niej przedsiębiorstwa stanowią 46,9% ogółu. Istotny udział stanowi teŜ budownictwo (13,7%) i przetwórstwo przemysłowe (8,7%). 15 Zawierają w sobie sekcje PKD: G, H, I, J, K, O, P 57 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 43 Liczba podmiotów gospodarczych w Mieście Trzebini w marcu 2008 r. na podstawie ewidencji działalności gospodarczej w Mieście Sekcje PKD 2008 Ogółem 401 A (Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo) 0 B (Rybołówstwo i rybactwo) 0 C (Górnictwo i kopalnictwo) 0 D (Przetwórstwo przemysłowe) 35 E (Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę) 0 F (Budownictwo) 55 G (Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, 188 motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego) H (Hotele i restauracje) 17 I (Transport, gospodarka magazynowa i łączność) 27 J (Pośrednictwo finansowe) 14 K (Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane 23 z prowadzeniem działalności gospodarczej) L (Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe 0 ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne) M (Edukacja) 4 N (Ochrona zdrowia i opieka społeczna) 16 O (Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna) 22 P (Gospodarstwo domowe zatrudniające pracowników) 0 Q (Organizacje i zespoły eksterytorialne) 0 Źródło: Ewidencja działalności gospodarczej Gminy Trzebinia, marzec 2008 r. Udział podmiotów gospodarczych z sektora prywatnego w Mieście był niŜszy niŜ w jednostkach z grupy porównawczej, wynosił o 4,7% mniej niŜ średnio w regionie. WiąŜe się to z górniczo-przemysłowym charakterem Gminy. Podobnie, udział osób samozatrudnionych w Mieście jest niŜszy niŜ w grupie porównawczej. Od średniego poziomu w województwie odbiega o 6%. Pomimo tych negatywnych cech na 10 tys. mieszkańców w Mieście istnieje 1022 podmiotów gospodarczych. Na tle grupy porównawczej to bardzo duŜo, zwłaszcza w zestawieniu z sytuacją w powiecie chrzanowskim. Jak wynika z zestawienia udziału najliczniej reprezentowanych branŜ (wg sekcji PKD), we wszystkich porównywanych jednostkach terytorialnych do poziomu powiatu włącznie, sytuacja jest podobna. Najwięcej przedsiębiorstw naleŜy do sekcji G – „Handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów uŜytku osobistego i domowego”. Drugą, co do udziału przedsiębiorstw, jest sekcja K – „Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej”. Charakter obu sekcji determinuje ich usytuowanie raczej w sektorze prywatnym. GUS kwalifikuje podmioty z tych sekcji jako usługi rynkowe. Trzecią najczęściej spotykaną sekcją jest sekcja F – „Budownictwo”. Jedynie na poziomie regionu miejsce to zajmuje sekcja D – „Przetwórstwo przemysłowe”, niemniej liczba podmiotów gospodarczych z sekcji F w województwie równieŜ utrzymywała się w okolicach 11%. Tabela 44 Podstawowe wskaźniki dotyczące podmiotów gospodarczych w Mieście na tle grupy porównawczej w 2006 r. Miasto Gmina Powiat Wskaźnik Województwo małopolskie Trzebinia Trzebinia chrzanowski Ogółem 1 916 2 923 10 780 289 368 % z sektora prywatnego 92,2% 94,5% 96,4% 96,9% % osób fizycznych prowadzących 70,1% 75,5% 77,3% 76,1% działalność gospodarczą Na 10 tys. mieszkańców 1022 861 842 885 58 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Wskaźnik Miasto Trzebinia Gmina Trzebinia Powiat chrzanowski Województwo małopolskie Najliczniejsze sekcje PKD (% z ogółem) G (34,2%) G (34,5%) G (36,1%) 1. K (17,8%) K (15,1%) K (14,0%) 2. F (10,7%) F (12,2%) F (11,9%) 3. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Regionalnych G (30,3%) K (15,1%) D (11,4%) Ilość podmiotów gospodarczych i osób zatrudnionych w danych sektorach – trendy Analiza danych z czteroletniego okresu 2003–2006 o liczbie pracujących w poszczególnych sektorach pozwala określić sytuację jako raczej stabilną. NaleŜy podkreślić przy tym spadek liczby pracujących o 4,5%, przy czym nie było to konsekwencją stałego trendu. Najwyraźniejsza zmiana wystąpiła w latach 2005-2006. Podobnie nie zaobserwowano jednej tendencji w udziale kobiet wśród pracujących, który nieprzerwanie jest wyjątkowo niski. Poziom zatrudnienia w sektorze prywatnym wahał się między 59,0% a 60,7%. Spadł nieco udział pracujących w usługach rynkowych. Ogólnie sytuacja trzebińskich pracujących była zatem stabilna, wykazując nieznaczne tendencje negatywne. Równocześnie nastąpił nieznaczny (3,2%) wzrost liczby podmiotów gospodarczych. Pokazuje to, Ŝe ilościowy rozwój firm nie idzie w parze ze wzrostem zatrudnienia. Szczegółowo trendy w liczbie podmiotów gospodarczych wg sektorów i sekcji PKD zostały opisane powyŜej (por. Tabela 41, Tabela 42 oraz ich opisy). Tabela 45 Pracujący* w Mieście wg sektorów oraz liczba podmiotów gospodarczych w latach 2003-2006 Rolnictwo, Sektor Usługi Przemysł w tym łowiectwo Liczba podi budowpubpryrynnierynRok Ogółem kobiety i leśnictwo, miotów** gonictwo liczny watny kowe kowe rybactwo spodarczych % z ogółem 2003 6714 38,5% 41,0% 59,0% 0,1% 55,3% 28,2% 16,5% 1 856 2004 6660 39,0% 40,3% 59,7% 0,1% 57,7% 25,7% 16,5% 1 901 2005 6697 37,9% 39,3% 60,7% 0,2% 57,2% 26,0% 16,6% 1 930 2006 6411 37,8% 40,4% 59,6% 0,2% 56,5% 26,0% 17,3% 1 916 * według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. ** liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w REGON Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Przyjmując, iŜ o strukturze wielkościowej podstawowych branŜ gospodarki, stanowi udział pracujących w zgrupowanych sekcjach PKD16, najliczniej reprezentowana branŜa to „Przemysł i budownictwo”, w której zatrudnionych jest aŜ 56,5% ogółu pracujących. W tym samym okresie w regionie udział pracujących w tej branŜy wyniósł 34,5%, co obrazuje ogromną dysproporcję między sytuacją Miasta i województwa. W usługach w 2006 r. pracowało łącznie 43,3% pracujących, przy czym większość (60%) z nich stanowiło zatrudnienie w usługach rynkowych. Dla porównania w województwie udział osób pracujących w usługach w tym okresie wyniósł aŜ 64,7%. Najwięcej podmiotów gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne zalicza się do branŜy handel i naprawy – 40,1%, co odbiega od przeciętnego (w województwie) udziału tego 16 Gdzie: „Przemysł” zawiera sekcje C, D, E; „Usługi rynkowe” zawierają sekcje: G, H, I, J, K, O, P; ”usługi nierynkowe” zawierają sekcje: L, M, N. 59 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 typu przedsiębiorstw. NajniŜszy, co oczywiste, jest za to udział przedsiębiorstw prowadzonych przez osoby fizyczne w sektorze przetwórstwo przemysłowe (8,5%). Tabela 46 Osoby fizyczne* prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji w 2006 r. Transport, PrzetwórHotele Obsługa gospodarka PośredBudow- Handel i stwo i renieruJednostka Ogółem magazynictwo nictwo naprawy stauprzemychomości nowa finansowe słowe racje i firm i łączność Województwo 220301 11,7% 12,4% 31,8% 3,8% 9,2% 3,9% 14,0% małopolskie Powiat 8 333 10,1% 13,1% 39,1% 3,1% 8,8% 3,8% 12,1% chrzanowski Gmina 2 208 9,1% 13,8% 38,6% 2,8% 10,5% 4,2% 12,1% Trzebinia w tym Miasto 1 344 8,5% 12,3% 40,1% 3,0% 9,2% 4,5% 12,9% * bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne Źródło: GUS Identyfikacja problemów w sferze gospodarki na obszarze rewitalizacji Na podstawie powyŜszej diagnozy moŜna wywieść szereg wniosków świadczących o poprawie ogólnej sytuacji gospodarczej w Mieście. Wśród nich najwaŜniejsze to wysoka aktywność władz Gminy i ARMZ S.A. w zakresie wdraŜania nowych inicjatyw, które słuŜą aktywizacji gospodarczej i wsparciu przedsiębiorczości (por. „Otoczenie biznesu”) oraz wysoki poziom wskaźnika liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. mieszkańców (1022), zwłaszcza na tle grupy porównawczej. Pomimo, iŜ obserwuje się wzrost udziału sektora prywatnego oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w ogólnej liczbie podmiotów gospodarki narodowej, Miasto wciąŜ wyróŜnia relatywnie niski udział jednego i drugiego wskaźnika, zwłaszcza na tle grupy porównawczej. Niebezpieczną sytuacją jest bardzo duŜy na tle województwa udział pracujących w przemyśle i budownictwie (56,5%). Zwłaszcza, Ŝe równocześnie udział sektora usług w ogóle pracujących w Mieście jest stanowczo niŜszy niŜ w regionie (odpowiednio 43,3% i 64,7%). Analiza udziału wszystkich pracujących w poszczególnych branŜach gospodarki wykazała, iŜ większość osób pracujących znajduje zatrudnienie w przemyśle i budownictwie (56,5% wszystkich pracujących w Mieście). W zestawieniu z udziałem przedsiębiorstw tej kategorii w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych (19,6%), pozwala to wnioskować, Ŝe główni pracodawcy to wciąŜ duŜe przedsiębiorstwa przemysłowe, a liczne małe firmy dają niewielkie zatrudnienie lokalnej społeczności. Powoduje to, iŜ sytuacja na rynku pracy jest mocno uzaleŜniona od kondycji firm, w bardzo podatnych na wahania koniunktury branŜach, jakimi są przemysł i budownictwo. Istnieje obawa, Ŝe upadłość bądź problemy jednej firmy nie pozostają bez znaczenia dla stabilności sytuacji gospodarczej w Mieście. Zestawienie odsetka przedsiębiorstw z sektora publicznego – 7,8% z udziałem pracujących w tym sektorze – 40,4% (dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie), sugeruje, iŜ nieliczne państwowe przedsiębiorstwa zatrudniają znaczną część pracującej populacji, a spadek ich rentowności równieŜ oddziałać moŜe brutalnie na sytuację ludności zatrudnionej. Szczególnie, Ŝe reprezentują one wymagające restrukturyzacji gałęzie gospodarki (w tym górnictwo). Obecna, wciąŜ znaczna na tle grupy porównawczej, skala bezrobocia, jest tego dowodem. 60 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 5. Zagospodarowanie przestrzenne Charakterystyka przestrzenna Miasta i Gminy Trzebinia Trzebinia jest gminą miejsko-wiejską połoŜoną w północno-zachodniej części województwa małopolskiego, w północnej części powiatu chrzanowskiego, na styku dwóch aglomeracji: katowickiej i krakowskiej. Gmina Trzebinia sąsiaduje z następującymi gminami: od północy Bukowno i Olkusz, od wschodu Krzeszowice, od południa Alwernia oraz Chrzanów i Jaworzno od zachodu. Gmina zajmuje powierzchnię ok. 105 km2, a jej teren zamieszkuje około 34,1 tys. mieszkańców. Gmina obejmuje: miasto Trzebinia oraz 10 sołectw: Bolęcin, CzyŜówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary. W obręb Gminy Trzebinia do miejscowości Dulowa, został włączony teren o powierzchni ok. 6,94 ha. Obszar Trzebini połoŜony jest na WyŜynie Śląsko-Krakowskiej (od 270 do 470 m. n.p.m.), w zachodniej części województwa małopolskiego, w powiecie chrzanowskim. Gmina ma charakter przemysłowy. Do niedawna dominował przemysł wydobywczy mający długie tradycje, oparty na bogatej bazie kopalin przede wszystkim węglu kamiennym, rudach Zn-Pb, wapieniach i piaskach. Likwidacja kopalni węgla kamiennego „Siersza” i przewidywana likwidacja kopalni rud cynku i ołowiu „Trzebionka” (na przełomie 2009/2010 r.) powodują istotne zmiany gospodarcze. Większość zakładów produkcyjnych i przetwórczych zlokalizowana jest na terenie Miasta Trzebinia. W strukturze zagospodarowania przestrzennego Gminy wyróŜnia się następujące obszary: • Obszar centralny, który tworzą Trzebinia oraz sołectwa Myślachowice i Młoszowa o podstawowych funkcjach: przemysłowej, centrum administracyjnego i usługowego oraz mieszkalnictwa i wypoczynku. • Obszar północno-zachodni obejmujący Sierszę i CzyŜówkę z dominującą funkcją gospodarczą: produkcji energii elektrycznej i byłej eksploatacji węgla kamiennego. • Obszar wschodni złoŜony z sołectw: Psary, Karniowice, Dulowa, głównie o funkcjach mieszkaniowych oraz turystycznych i rolniczych. • Obszar południowy – Bolęcin i Piła Kościelecka, takŜe głównie o funkcjach mieszkaniowych. • Sołectwa „satelity” Płoki i Lgota, o funkcjach turystycznych i mieszkaniowych. SUiKZP wskazuje na zarysowujące się „osie” rozwojowe na kierunkach: • Śródmieście - Śródmieście Chrzanowa, • Śródmieście – Myślachowice, • Śródmieście – Młoszowa, • Dulowa - Karniowice - Psary. W Studium wskazuje się takŜe m.in. następujące kierunki działań dla rozwoju Gminy, wiąŜące się z procesami rewitalizacji miejskiej: • Rozwój funkcji produkcyjnych w obrębie terenów zakładów istniejących z przekształceniem rodzajów wytwórczości likwidującym uciąŜliwości dotychczasowych technologii. Intensyfikacja wykorzystania i rewitalizacja obiektów i terenów. • Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw nieuciąŜliwych dla otoczenia w zasadzie bez ograniczeń. Przedsiębiorstwa wymagające większych terenów, o pewnym stopniu uciąŜliwości (np. transport) winny być lokalizowane poza zwartymi terenami mieszkaniowymi, najlepiej we wskazanych w studium terenach (np. Bereska); w ramach wyznaczonych terenów urbanizacji. • Ochrona i rewitalizacja (waloryzacja, modernizacja) załoŜeń przestrzennych oraz zasobów zabudowy mieszkaniowej i usługowej o walorach historycznych i zabytko61 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • • • • wych, w tym centrum Miasta w obszarze pomiędzy ul. Młoszowską, Krakowską, Św. Stanisława, zabudową przy ul. Szkolnej, Narutowicza, Piłsudskiego do ul. Starowiejskiej. Rozwój zabudowy mieszkaniowej głównie poprzez przekształcenia jakościowe (wymiana zabudowy, modernizacje, rozbudowy) i koncentrowanie nowej zabudowy w istniejących zespołach osiedleńczych (wypełnianie luk budowlanych). Tworzenie nowych, zorganizowanych zespołów zabudowy w oparciu o uporządkowaną gospodarkę gruntową i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, z wyprzedzającą realizacją infrastruktury technicznej. Zdecydowane ograniczenie moŜliwości dalszego rozpraszania zabudowy. Wzbogacanie programowe i jakościowe instytucji publicznych słuŜących ogółowi mieszkańców tak w skali Gminy, jak i poszczególnych dzielnic i sołectw. PoŜądana koncentracja obiektów dla kształtowania lokalnych ośrodków obsługi. Aktywizacja turystyczna (i gospodarcza zarazem) terenów połoŜonych w granicach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego wraz z otulinami (nowe wędrówkowe szlaki piesze i rowerowe, baza turystyczna, agroturyzm, turystyka pielgrzymkowa, jeździectwo, ośrodki wypoczynku stacjonarnego itp.). Rozbudowa i modernizacja sieci dróg o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym (w tym odciąŜenie centrum Miasta z ruchu przelotowego, zaplecze parkingowe). Uwarunkowania wynikające z ochrony konserwatorskiej W obszarze rewitalizacji, tj. w granicach administracyjnych Miasta Trzebinia strefą B ochrony konserwatorskiej objęte są: • Centrum Trzebini w granicach: od skrzyŜowania ulicy Św. Stanisława i ulicy Kościuszki w kierunku północno-zachodnim, do rozwidlenia ulicy Św. Stanisława, następnie w kierunku północno-wschodnim, po zachodniej granicy działki szkolnej, dalej w kierunku wschodnim równieŜ po granicy działki, w kierunku południowym po granicy działki, następnie w kierunku wschodnim tyłami zabudowy ulicy Św. Jana, wzdłuŜ skarpy po zachodniej granicy działki budynków przy zachodniej pierzei Rynku, następnie na północ tyłami zabudowy usytuowanej po zachodniej stronie ulicy Piłsudskiego do granic załoŜenia pałacowo-parkowego (chronionego zapisem w rejestrze zabytków), dalej po granicy południowej do osi drogi, po tej osi w kierunku północnym do skrzyŜowania z ulicą Kościelną, po osi tej drogi w kierunku wschodnim, obejmując granice działki kościelnej oraz sąsiednią zabudowę, dalej linią umowną do styku z ulicą Młoszowską (na jej zakręcie), w kierunku południowo-zachodnim po osi drogi, do skrzyŜowania z ulicą Krakowską, za skrzyŜowaniem na zachód po osi drogi do zachodnich granic wschodniej zabudowy ulicy Ochronkowej, w kierunku południowo-zachodnim po granicach działek do zakrętu ulicy o 90 stopni, następnie w kierunku północno-zachodnim tyłami zabudowy do osi ulicy Kościuszki i w kierunku wschodnim po osi drogi do punktu wyjścia; • Osiedle przy ulicy Kościuszki i ulicy Pułaskiego, obejmując trzy typy zabudowy, budynki mieszkalne wraz z budynkami gospodarczymi (nr od 102 do 118 przy ulicy Kościuszki oraz trzy obiekty przy ulicy Pułaskiego). Strefa pokrywa się z granicami działek budowlanych budynków przy ulicy Kościuszki i przy ulicy Pułaskiego; • w dzielnicy Siersza-Centrum tereny parku wraz z zabudową dawnej dyrekcji, teren kościoła oraz zabudowę po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej. Jej granica przebiega: po osi drogi ulicy 22 Stycznia (ograniczająca od zachodu teren parku), następnie w kierunku wschodnim tyłami zabudowy ulicy Dyrekcyjnej, dalej po granicy terenu parku do osi ulicy Górniczej, obejmuje działkę kościoła, następnie tyłami zabudo62 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 wy usytuowanej po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej, po granicach w kierunku północno-zachodnim, następnie skręt w kierunku północno-wschodnim do osi drogi i po osi drogi na północny-zachód do punktu wyjścia; • na osiedlu Trętowiec osiedle przy ulicy Grunwaldzkiej tzw. „Trętowiec”, tj. budynki mieszkalne i gospodarcze w granicach działek budowlanych; • przy ul. Poprzedniej zespół zabudowy czterech budynków mieszkalnych z zabudową gospodarczą (nr 2, 4, 6, 8) w granicach działek budowlanych; • przy ul. Grunwaldzkiej zespół zabudowy pięciu budynków mieszkalnych z zabudową gospodarczą (nr 51, 53, 55, 57, 59) usytuowanych na zakręcie ulicy Grunwaldzkiej, na wysokości stacji PKP - Siersza. Granice ochrony - w granicach działek budowlanych. • na osiedlu przy ulicy 1000-lecia Państwa Polskiego budynki mieszkalne z zabudową gospodarczą - w granicach działek budowlanych; • na osiedlu przy ulicy Słowackiego trzy budynki z zabudową gospodarczą (ul. Słowackiego nr 47, 47a, 47b usytuowane przy Zakładach Tłuszczowych), w granicach działek budowlanych; • Kościół św. Barbary z plebanią oraz otoczeniem w granicach ogrodzenia; • Kościół oo. Salwatorianów z plebanią oraz całością otaczającego załoŜenia - w granicach ogrodzenia; • Góry Luszowskie - Dwór budynek mieszkalny, zabudowę gospodarczą wraz z otoczeniem - w granicach ogrodzenia. Do najwaŜniejszych obiektów zabytkowych na terenie Gminy naleŜy Dwór Zieleniewskich, połoŜony w obszarze rewitalizacji (w Trzebini przy ul. Piłsudskiego), wpisany do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie (nr A-301 z 11.10.1971=A-1593/95 (Kat) + decyzja z 30.09.1996 r. z uściśleniem granic ochrony). Historia zespołu obejmującego dwór, park i mur ogrodzeniowy sięga XIII w. Ostatnimi właścicielami byli Paulina i Marian Zieleniewscy. Dwór posiada wiele charakterystycznych cech dla staropolskich dworów m.in.: łamany dach polski oraz czterokolumnowy portyk od strony zajazdu. Obecnie jest on siedzibą instytucji kultury, organizującej liczne koncerty, wystawy i spotkania z ciekawymi ludźmi. Dwór Zieleniewskich oferuje takŜe pokoje gościnne o wysokim standardzie, w jego stylowych piwnicach znajduje się restauracja i kawiarnia. Do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wpisane są takŜe zlokalizowane w Mieście: dom na rogu ul. Narutowicza i Kościuszki w Trzebini (nr A-1469/92 z dnia 30.06.1992 (Kat)), Kaplica przy ul. Chrzanowskiej obok ul. Grunwaldzkiej w TrzebiniSierszy (st. Rej. Nr 739, dec. Kl.V-WK-101/16/61 z 28.11.1961). Na terenie Gminy znajdują się jeszcze zabytkowe: budynek dawnej huty Ŝelaza w Płokach oraz Zespół PałacowoParkowy w Młoszowej. Do interesujących obiektów naleŜy takŜe Sanktuarium Matki BoŜej Fatimskiej w Trzebini – kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, słynący z cudownej Figury Matki BoŜej Fatimskiej umieszczonej w kaplicy. Na podkreślenie zasługują barwne witraŜe, 35 głosowe organy i wieŜa kościelna. Kościół i klasztor są otoczone rozległym parkiem, w którym znajduje się w kamiennej grocie figura Matki BoŜej. W parku zlokalizowano stacje Drogi KrzyŜowej. Przy kościele znajduje się grobowiec Salwatorianów i pierwszy w Polsce Dom Rekolekcyjny dla osób świeckich. Uwarunkowania ochrony środowiska Uwarunkowania geograficzne, przyrodnicze i klimatyczne Gmina Trzebinia połoŜona jest na terenie, dość mocno zróŜnicowanym pod względem ukształtowania. Południowa i zachodnia część Gminy to tereny pagórkowate, charakteryzują63 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 ce się niewielkim zróŜnicowaniem wzniesień terenu, o nieduŜych spadkach terenu. Północno – wschodnia część terenu gminy posiada bardziej zróŜnicowanie ukształtowanie, z większymi wzniesieniami o większych spadkach. Pomimo przemysłowego charakteru, Gmina posiada wiele obszarów o wybitnych walorach turystycznych, krajoznawczych i kulturowych. W panoramie Miasta natomiast dominują sylwety licznych zakładów przemysłowych. Wschodnie i południowe tereny Gminy Trzebinia posiadają duŜą wartość krajobrazową. Zostały objęte ochroną krajobrazu przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. Na terenie Miasta ciekawym miejscem pod względem krajobrazowym jest BoŜniowa Góra – bezleśny masyw zbudowany ze zlepieńców myślachowickich pokryty jedynie trawą. Okolice BoŜniowej Góry uzupełniają ciekawe krajobrazowo wąwozy wykorzystywane przez mieszkańców jako tereny spacerowe. Teren Gminy ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyja rozwojowi turystyki pieszej, konnej i rowerowej. Przez teren gminy przebiegają piesze szlaki turystyczne: • Szlak Pomarańczowy – rozpoczyna się przy Zespole Pałacowo Parkowym w Młoszowej i przebiega przez Górę Bartoską, rezerwat przyrody Ostra Góra, wzgórze Bialny Dół w Psarach oraz skały zwane Martwicą Karniowicką. • Szlak Niebieski – rozpoczyna się w Pile Kościeleckiej przy Zalewie Chochło, przechodzi obok strzelnicy koła Łowieckiego „Diana” do ulicy Skalnej w Bolęcinie i umiejscowionej w pobliŜu Skałki Triasowej, a dalej aŜ do akwenu Gliniak. • Szlak Zielony - rozpoczyna się w centrum Myślachowic, przebiega przez teren CzyŜówki (Cisowe Skałki) dalej wzdłuŜ meandrów potoku Kozi Bród, aŜ do Sanktuarium w Płokach. Ze względu na złoŜoną budowę geologiczną Gmina naleŜy do obszarów występowania złóŜ kopalin: węgla kamiennego, rud cynku i ołowiu, dolomitów, wapieni, zlepieńców, iłów ceramiki budowlanej, piasków. W granicach gminy występują zarówno kopaliny klasyfikowane jako podstawowe (węgiel kamienny, dolomity, piaski podsadzkowe), jak i pospolite, które mogą mieć tylko znaczenie lokalne (wapienie, iły ceramiki budowlanej). Do wód powierzchniowych naleŜą cieki, wody w korytach sztucznych, zbiorniki naturalne i sztuczne oraz podmokłości. Obszar gminy Trzebinia jest połoŜony w obrębie dorzecza Wisły. Jego północna część jest odwadniana przez lewobrzeŜne dopływy Białej Przemszy (tj. przez potok Kozi Bród wraz ze swoim dopływem Jaworznikiem), południowa przez Chechło z dopływami (tj. Młoszówka, PstruŜnik, Wodna, wraz z niewielkimi ciekami), a południowowschodnia przez górną Rudawę (główne znaczenie ma Dulówka z mniejszymi dopływami). NajdłuŜszą rzeką na terenie Miasta i Gminy jest Kozi Bród. Na terenie Gminy istnieją takŜe zbiorniki wód stających: • Zbiornik „Balaton” w granicach miasta Trzebinia, utworzony w dawnym wyrobisku wapiennym, lustro wody o pow. ok. 3 ha, głębokość średnio 9,5 m. • Zbiornik Chechło - nazywany Jeziorem Chechło o pow. 54 ha, połoŜony na skraju Puszczy Dulowskiej (wieś Piła Kościelecka) - największy tego typu zbiornik w Gminie, utworzony poprzez spiętrzenie wód rzeki Chechło, • Zbiornik wodny w Bolęcinie - połoŜony na skraju Puszczy Dulowskiej, powstały w wyniku eksploatacji gliny dla pobliskiej cegielni. Jeden z tych zbiorników pełni rolę rekreacyjną dla mieszkańców. • Zbiornik Kozi Bród – zalew został utworzony przez spiętrzenie wód rzeki, nad zalewem funkcjonuje ośrodek wypoczynkowy z zapleczem gastronomicznym oraz zagospodarowaniem (boiska, korty, wypoŜyczalnie sprzętu wodnego). W Mieście występują teŜ zbiorniki wodne w starych kamieniołomach, cementowni oraz wyrobiskach piaskowni. Niektóre z nich są wykorzystywane jako kąpieliska. Wody gruntowe 64 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Wody gruntowe zalegają w skałach litych i w utworach luźnych. W mioceńskich i plejstoceńskich piaskach Niecki Dulowskiej, Kotliny Biskupiego Boru i w większych dolinach, zwierciadło wody zalega płytko, od 0 do kilku metrów. Wody te są słabo filtrowane, a po deszczach stają się mętne. W zaopatrzeniu mają znaczenie lokalne, ale są waŜne dla gospodarstw wiejskich. Wodonośność leŜących niŜej utworów mioceńskich jest bardzo słaba. Wody w utworach litych zalegają głęboko, w kilku poziomach o róŜnej zasobności. Najbogatsze w wodę są wapienie i dolomity triasowe. JednakŜe roboty górnicze powaŜnie je zaburzyły i zuboŜyły. Wody podziemne W granicach Gminy poziomy wodonośne występują w utworach czwartorzędowych, jurajskich, triasowych, permskich i karbońskich. Znajdują się tu fragmenty czterech głównych zbiorników wód podziemnych oraz UŜytkowy Poziom Wód Podziemnych (UPWP MikołówSosonowiec) w utworach czwartorzędowych w rejonie CzyŜówki - Płok i Bolęcina. Klimat kształtowany jest przez napływające masy powietrza: podzwrotnikowego (przez cały rok), podzwrotnikowo-kontynentalnego (latem i jesienią), polarnomorskiego (przez cały rok), polarnokontynentalnego (zimą), arktycznego (w półroczu zimowym) oraz z wyŜszych warstw troposfery (w czasie letniej pogody wyŜowej). Wiatry najczęściej wieją z kierunku zachodniego (45,6%), nieco rzadziej z wschodniego (33,5%). Najmniejszą częstotliwość mają wiatry południowe (2,4%). Prędkości wiatrów są niewielkie. Stosunkowo duŜe ilości cisz i słabych wiatrów na terenie Gminy są zjawiskiem wpływającym negatywnie na stan aerosanitarny powietrza. Średnia roczna temperatura powietrza w Trzebini wynosi 7,8°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec (średnia temp.: 17,4°C), a najzimniejszym styczeń (średnia temp.: - 4,1°C). Długość okresu wegetacyjnego w regionie wynosi 200-210 dni, co w przybliŜeniu odpowiada średnim warunkom w kraju. Roczna suma opadów wynosi 811 mm. Najwięcej opadów występuje w lipcu, a najmniej w styczniu. Pokrywa śnieŜna zalega przez około 75 dni. Ilość dni z mgłą wynosi 37,1. Szata roślinna Miasta i Gminy Trzebinia naleŜy do krainy botanicznej WyŜyny Śląskiej, okręgu wschodniego. Lasy zajmują 43% powierzchni, przy czym blisko 90% to lasy państwowe (pod zarządem Nadleśnictwa Chrzanów), 9,4% - lasy prywatne, a 0,7% - lasy gminne. Mają one charakter ochronny grupy I, co wiąŜe się z ich połoŜeniem na terenach ekologicznie zagroŜonych. Występuje tu wiele duŜych kompleksów leśnych, np. Puszcza Dulowska. Większość lasów to bory (ponad 80%), ponadto występują lasy mieszane bukowe z niewielką domieszką świerków oraz lasy łęgowe. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna oraz brzoza. W strukturze wiekowej przewaŜają drzewa młode i średnie. Najcenniejszym zbiorowiskiem leśnym na terenie Gminy jest Puszcza Dulowska. Puszcza charakteryzuje się zróŜnicowaniem typów siedlisk i róŜnorodnością zbiorowisk roślinnych. Wyrazem tego jest duŜa liczba gatunków roślin, w tym aŜ 53 roślin chronionych. Wschodnia część Gminy objęta jest wielkoprzestrzenną ochroną przyrody i krajobrazu. Znajdują się tu dwa parki krajobrazowe: Dolinki Krakowskie i Tenczyński Park Krajobrazowy. Na terenie Gminy znajduje się takŜe rezerwat przyrody „Ostra Góra” o pow. 7,22 ha, utworzony w celu zachowania naturalnego fragmentu buczyny karpackiej występującego na WyŜynie Krakowskiej wśród obszarów czystych drzewostanów sosnowych. W północno-zachodniej część Gminy, wewnątrz lasów Sierszy, znajduje się uŜytek ekologiczny „Podbuczyna” o powierzchni 8 ha, wyznaczony w celu ochrony starodrzewu bukowego, liczącego ok. 130 lat. Ciekawym przyrodniczo obszarem jest Góra BoŜniowa o wys. 402 m n.p.m. połoŜona na terenie Miasta Trzebinia z bogatymi murawami kserotermicznymi oraz najbogatszym w Trzebini stanowiskiem dziewięćsiła bezłodygowego. 65 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 We wschodniej części Gminy, na zachód od Psar, znajduje się jedno z najpiękniejszych przyrodniczo miejsc Trzebini – wzniesienie Bialny Dół, z wyjątkowym nagromadzeniem rzadkich gatunków roślin. Wzgórze zbudowane jest z wapieni i dolomitów. Obszarem cennym są Wąwozy Karniowickie – piękny krajobrazowo teren leśny o powierzchni ok. 56 ha z systemem wielu rozgałęziających się, dość głębokich i stromych wąwozów. Na terenie Gminy znajduje się ok. 25 pomników przyrody oŜywionej (w tym 10 w samych Mieście) oraz pomnik przyrody nieoŜywionej – Triasowa skałka wapienna im. Prof. S. Siedleckiego w Bolęcinie leŜąca na obszarze Jurajskich Parków Krajobrazowych. Ochronie podlegają takŜe: zespół pałacowo-parkowy w Młoszowej (nr rejestru zabytków 640/166) oraz park przy dworze Zieleniewskich w Trzebini (nr rejestru Kr-301/71). Stan środowiska17 Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Wyniki średniorocznych wartości stęŜeń zanieczyszczeń powietrza w zakresie dwutlenku siarki (SO2) i dwutlenku azotu (NO2) z 11 punktów pomiarowo-kontrolnych na obszarze Miasta i Gminy Trzebinia oraz benzenu z 3 punktów pomiarowych na obszarze Miasta Trzebinia, wykonanych przez WIOŚ w latach 2003-2004, przedstawiono w poniŜszych tabelach. Tabela 47 Wyniki z badań zanieczyszczeń powietrza w zakresie NO2 i SO2 metodą pasywną prowadzonych na terenie miasta i gminy Trzebinia za okres czerwiec 2003 – maj 2004 Nr punktu Lokalizacja punktu pomiarowego NO2 [µ µg/m3] Średnia z okresu letniego Średnia z okresu grzewczego SO2 [µ µg/m3] Średnia roczna Średnia z okresu letniego 1 Trzebinia ul. Harcer10,5 22,9 16,7 12,6 ska 2 CzyŜówka 4,5 15,8 10,2 14,3 3 Myślachowice 6,5 17,2 11,9 11,9 4 Trzebinia Osiedle 9,2 14,6 11,6 7,8 Gaj 5 Trzebinia ul. 1 Maja 8,2 22,8 15,5 15,2 6 Trzebinia Krystynów 4,9 17,5 12,4 10,2 7 Trzebinia Osiedle 6,8 17,9 12,3 12,0 ZWM 8 Trzebinia ul. Kiliń7,4 21,3 14,4 9,4 skiego 9 Trzebinia ul. Piłsud9,3 21,9 15,6 10,7 skiego 10 Trzebinia ul. Długa 17,8 30,0 23,9 9,3 11 Zalew Chechło 9,4 21,2 16,5 11,5 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia, załącznik nr 2, Tabela 1. Średnia z okresu grzewczego Średnia roczna 30,7 21,7 53 32,2 33,6 22,1 28,1 17,1 55,1 28,3 35,1 21,0 33,0 22,5 44,1 26,7 35,3 23,0 30,9 27,8 20,1 21,3 Tabela 48 Wyniki prowadzonych badań zanieczyszczeni powietrza w zakresie benzenu na terenie gminy Trzebinia Zestawienie wyników badań w latach 2003 – 2004 Punkty pomiarowe Stanowisko pomiarowe Średnie stęŜenie benzenu [µ µg/m3] Sezon letni Trzebinia – Osiedle Gaj Stanowisko nr 32, Przedszkole 1,2 Trzebinia - Młoszowa Stanowisko nr 33, Szkoła Podstawowa 1,5 Trzebinia - Osiedle ZWM Stanowisko nr 34, Ujęcie wody 1,7 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia, załącznik nr 2, Tabela 2. 17 Sezon zimowy Roczne 2,7 5,5 3,7 2,1 3,5 2,7 Opracowano na podstawie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia. 66 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 NaleŜy podkreślić, Ŝe w Ŝadnym punkcie pomiarowym zlokalizowanym na terenie Miasta i Gminy Trzebinia nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnego średniorocznego poziomu NO2 i benzenu. Wystąpiły przekroczenia średniego stęŜenia SO2 w roku i dopuszczalnej wartości 24 godzinnej (automatyczny pomiar) pyłu zawieszonego PM 10. Wzrost wartości stęŜeń SO2 i PM 10 występuje w sezonie zimowym, w okresie grzewczym, kiedy na zanieczyszczenia pochodzące z procesów technologicznych oraz komunikacyjnych nakładają się zanieczyszczenia powstające w wyniku niskiej emisji. Zanieczyszczenie powietrza spowodowane ruchem kołowym Przeprowadzone badania stęŜeń w powietrzu podstawowych zanieczyszczeń związanych z ruchem kołowym na odcinku autostrady A-4 obejmującym m.in. Gminę Trzebinia nie wykazały istotnych z tego tytułu zagroŜeń dla środowiska. StęŜenia tlenku węgla, węglowodorów alifatycznych i dwutlenku azotu poza terenem pasa autostrady nie przekraczają poziomów dopuszczalnych lub wartości odniesienia. PodwyŜszone stęŜenie ołowiu odnotowano w punktach o zwiększonym natęŜeniu ruchu (węzły drogowe). Tereny przeznaczone do rekultywacji Wykaz terenów zdegradowanych w obrębie administracyjnym gminy Trzebinia przedstawiono w poniŜszej tabeli. Tabela 49 Wykaz terenów przeznaczonych do rekultywacji z obszaru gminy Trzebinia Lp. 1 2 3 4 5 Nazwa terenu Wyrobisko pomarglowe „Górka” – zbiornik zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem odpadów głównie wodorotlenku glinu Składowisko odpadów pogórniczych ul. Kopalniana Wyrobisko popiaskowe w sektorze 3 pola SIERSZA Hałda odpadów hutniczych cynkowoołowiowomiedziowych (hałda hutnicza) ZM I ul. Kościuszki 59 po Zakładach Metalurgicznych „Trzebinia” w upadłości Składowisko odpadów poflotacyjnych (staw osadowy) ZG „Trzebionka” Nazwa zakładu Powierzchnia [ha] Teren Skarbu Państwa po zlikwidowanych ZSO „Górka” 9,7 KWK Siersza 16,75 PCC Rail „Szczakowa” S.A. 21,55 Właściciel – osoba fizyczna 3 Zakłady Górnicze „Trzebionka” S.A. 14,4 (powierzchnia wierzchowiny zbiornika) Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia, Tabela 3-9. Źródła zanieczyszczenia gleb Zanieczyszczenia powierzchni terenu w Gminie są pochodzenia antropogenicznego i wiąŜą są z działalnością i funkcjonowaniem: • PKE S.A. Elektrowni „Siersza" - Składowisko Odpadów Poprocesowych Południowego Koncernu Energetycznego S.A, • KWK „Siersza” w całkowitej likwidacji - hałda pogórnicza, • Zakładu Surowców Ogniotrwałych „Górka” (zlikwidowanego) - wyrobisko pomarglowe „Górka” – zbiornik zanieczyszczonych wód wraz ze składowiskiem odpadów głównie wodorotlenku glinu, • Zakładów Górniczych „Trzebionka” - staw osadowy, 67 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Zakładów Metalurgicznych „Trzebinia” - hałda odpadów hutniczych cynkowoołowiowomiedziowych (hałda hutnicza) ZM I, oraz składowisko zgarów i ŜuŜli odlewniczych ZM II, • Usług Komunalnych w Trzebini - składowisko odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne (komunalne), • PCC Rail „Szczakowa” S.A. (Kopalnia Piasku „Szczakowa”) – wyrobisko popiaskowe. Zasoby wodne i stan ich czystości Główne elementy znaczącego oddziaływaniu na stosunki wodne Gminy to: • pompowanie wód podziemnych i powstanie leja depresji, • zrzuty wód dołowych do cieków powierzchniowych, • degradacja źródeł przez odpompowywanie wód i zaburzenia górotworu (prace strzałowe), • regulacja koryt cieków, • odwodnienia powierzchniowe systemem rowów, • pobór wód oraz zrzuty ścieków zgodnie z prowadzoną gospodarką wodnościekową. Według przeprowadzonych pomiarów w 2004 roku: • stan czystości wód potoku Chechło w punkcie pomiarowym odpowiadał normatywom IV klasy (wody niezadowalającej jakości), ze względu na zanieczyszczenie fizykochemiczne i bakteriologiczne. Dla tego potoku wymagana jest klasa czystości wód I/II. • stan czystości wód potoku Kozi Bród w punkcie pomiarowym odpowiadał normatywom III klasy (wody zadowalającej jakości). Dla tego potoku wymagana jest klasa czystości wód I/II. Stan czystości pozostałych wód płynących w granicach Gminy nie jest zadawalający. Wyniki przeprowadzanych okresowo badań wskazują na ponadnormatywne zanieczyszczenie większości badanych cieków powierzchniowych. Powodem zanieczyszczenia jest wysoki stopień uprzemysłowienia, dotychczasowe niedoinwestowanie w dziedzinie ochrony środowiska oraz stosunkowo duŜe skupisko ludności. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych jest nierównomierne, odcinki źródłowe potoków i rzek mają na ogół znacznie lepszą jakość wód, która ulega szybkiemu pogorszeniu z biegiem rzeki. ZagroŜenie powaŜną awarią Na terenie Gminy znajdują się zakłady o duŜym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. Zgodnie z informacją uzyskaną w Komendzie Powiatowej StraŜy PoŜarnej w Chrzanowie nadzwyczajne zagroŜenie z tytułu posiadania większych ilości substancji niebezpiecznych zgłosił tylko jeden obiekt znajdujący się na terenie gminy tj. Grupa Kapitałowa Rafinerii „Trzebinia” S.A. Plany operacyjno-ratownicze na wypadek zagroŜenia awarią przemysłową lub jej wystąpienia opracowały: • Południowy Koncern Energetyczny S.A. Elektrownia „Siersza” w Trzebini, • Zakłady Górnicze „Trzebionka” S.A. Własność gruntów i budynków, przekształcenia własnościowe Gmina Trzebinia posiada łączną powierzchnię 106 km2, a Miasto 31 km2. Struktura uŜytkowania gruntów w Mieście i w Gminie przedstawiona jest w poniŜszej tabeli. 68 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 50 Struktura uŜytkowania gruntów w Mieście i Gminie Lasy i grunty Pozostałe grunty (zabudowania, Ogólna powierzchUŜytki rolne leśne drogi, wody, nieuŜytki) Powierzchnia nia gruntów % % w ha ha ha ha % pow. pow. pow. Gmina 10522 2858 27,2 4090 38,9 3574 40,0 Miasto 3130 630 20,1 727 23,2 1773 56,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie Programu Ochrony Środowiska, s. 51. Struktura własnościowa gruntów ujawnia znaczący udział gruntów Skarbu Państwa w ogóle gruntów w granicach administracyjnych Miasta. Tabela 51 Struktura własnościowa gruntów w Mieście, wg wybranych form własności Własność gruntów Powierzchnia w ha % powierzchni Miasta Łącznie grunty w Mieście 3132 100% Grunty Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych 1640 52,4% Grunty SP oddane w uŜytkowanie wieczyste, w tym: 349 11,1% osób fizycznych 70 2,2% spółdzielni mieszkaniowych 0 0,0% Grunty gminne i związków międzygminnych 375 12,0% Grunty gminne i zw. międzygm. oddane 7 0,2% w uŜytkowanie wieczyste, w tym: osób fizycznych 5 0,2% spółdzielni mieszkaniowych 1 0,0% Grunty osób fizycznych, w tym: 1048 33,5% w składzie gospodarstw rolnych 146 4,7% poza gospodarstwami rolnymi 902 28,8% Grunty spółdzielni 10 0,3% Grunty kościołów i związków wyznaniowych 30 1,0% Grunty spółek prawa handlowego 13 0,4% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Zamieszczony w SUiKZP bilans terenów wskazuje, Ŝe Miasto w swoich granicach administracyjnych posiada znaczący udział terenów przemysłowych, które obejmują w róŜnych kategoriach blisko 4,5 km2, czyli prawie 15% powierzchni całkowitej. W Studium przewidziano takŜe utrzymanie znaczących istniejących terenów przemysłowych. W Mieście zlokalizowanych jest ponad 90% obszarów przeznaczonych w skali Gminy pod mieszkalnictwo i usługi o wysokiej intensywności (93,6%) oraz do utrzymania funkcji przemysłowych (99,7%). PoniŜej przedstawiono bilans terenów wg ich przeznaczenia. Tabela 52 Przeznaczenie terenów w Mieście i Gminie wg SUiKZP Powierzchnia Przeznaczenie terenów w ha Miasto Gmina Mieszkaniowo-usługowe do utrzymania 357,12 855,3 o średniej i niskiej intensywności Mieszkaniowo-usługowe do utrzymania 43,56 46,51 o wysokiej intensywności Przemysłowe do utrzymania 150,61 151,06 Przemysłowe do adaptacji z sukcesywną zmianą 103,23 227,01 profilu działalności Przemysłowe do rekonwersji terenów i działalności 191,19 277,51 Pod małe i średnie przedsiębiorstwa 65,37 108,54 Usług wolnostojących do adaptacji 45,6 76,75 Miasto Gmina Miasto / Gmina w% 11,4 8,1 41,7 1,4 0,4 93,6 4,8 1,4 99,7 3,3 2,2 37,2 6,1 2,1 1,5 2,6 1,0 0,7 68,9 60,2 59,4 % powierzchni 69 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Przeznaczenie terenów Istniejące zieleni do utrzymania (cmentarze, zieleń parkowa, ogródki działkowe) Projektowane parkowo-rekreacyjne Wody otwarte Stacje węzłowe 220/110 kV Łącznie Niewykorzystane potencjalne tereny do zabudowy (do sukcesywnego obejmowania planami miejscowymi) Źródło: opracowanie własne na podstawie SUiKZP Powierzchnia w ha Miasto Gmina Miasto Gmina Miasto / Gmina w% % powierzchni 29,78 55,84 0,9 0,5 53,3 50,42 29,63 2,23 1068,74 73,86 41,77 8,61 1922,76 1,6 0,9 34,1 0,7 0,4 18,3 68,3 70,9 25,9 55,6 502,29 1325,8 16,0 12,6 37,9 Komunikacja Gmina posiada dogodne warunki komunikacyjne, m.in. dzięki połoŜeniu w III Paneuropejskim Korytarzu Transportowym, z czym wiąŜe się rozbudowany układ drogowy i kolejowy, w tym magistrala kolejowa i autostrada A4. Trzebinia jest połoŜona w połowie drogi pomiędzy Krakowem a Katowicami (odpowiednio 37 km oraz 36 km), dzięki czemu atrakcyjność komunikacyjną Gminy i Miasta zwiększa dostępność do portów lotniczych w Balicach – 30 km i Pyrzowicach – 62 km. Na podstawowy układ komunikacyjny Miasta i Gminy składają się istniejące odcinki sieci drogowej i kolejowej. Układ drogowy Układ drogowy Gminy składa się z następujących ciągów: • autostrada A-4 odcinek Kraków – Katowice (bez węzłów w obszarze Gminy); • droga krajowa nr 79 odcinek Chrzanów – Trzebinia – Młoszowa -Dulowa – (Kraków); • droga wojewódzka nr 791 Trzebinia – Myślachowice – Lgota – (Olkusz); • z odcinków dróg powiatowych: o nr 1051 K: Gaj – CzyŜówka –Płoki – Lgota, o nr 1048 K: od drogi nr K 1051 – Myślachowice – Młoszowa – Piła Kościelecka, o nr 1050 K: Płoki – Myślachowice, o nr 1052 K: od drogi nr K 1048 – Psary – (Nowa Góra), o nr 1049 K: Biała Góra – Psary –Dulowa, o nr 1024 K: Bolęcin – Płaza, o nr 1028 K: Piła Kościelecka – Bolęcin, o nr 1029 K: Trzebinia – Piła Kościelecka – do drogi nr K 1026, o nr 1026 K: Chrzanów – Bolęcin, o nr 1047 K: Siersza – Trzebinia, o nr 1041 K: Góry Luszowskie – Chrzanów, o nr 1052 K: od drogi nr 791 – Ostra Góra – Karniowice. Sieć dróg układu podstawowego uzupełniają odcinki pozostające w zarządzie Gminy. Wg danych Urzędu Miasta długość gminnych dróg lokalnych w granicach Miasta wynosi 59,8 km, natomiast poza nim 65 km. Wśród głównych problemów wynikających z aktualnego kształtu układu drogowego, SUiKZP wymienia duŜy udział ruchu tranzytowego na odcinkach dróg krajowej i wojewódzkiej usytuowanych w centralnych częściach Miasta i niektórych miejscowości. WiąŜe się to z: • brakiem segregacji ruchu ze względu na motywacje przemieszczeń, • brakiem powiązań i odcinków alternatywnych umoŜliwiających ominięcie enklaw zwartej zabudowy przez ruch tranzytowy, 70 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • odczuwalną uciąŜliwością akustyczną i aerosanitarną na terenach enklaw przylegających do niektórych odcinków dróg. Do pozostałych problemów naleŜy brak niektórych powiązań wewnątrzmiejskich i wewnątrzgminnych o odpowiednich parametrach technicznych, a takŜe brak niektórych powiązań z obszarami sąsiednich gmin. Przebieg DK nr 79 przez centralne części Trzebini ulicami Krakowską – Kościuszki – Długą, a takŜe centralną część Młoszowej oraz południowe krańce Dulowej, jest głównym problemem komunikacyjnym w skali Miasta i Gminy. Oprócz wpływu na nieprawidłowy rozkład przemieszczeń komunikacyjnych w obszarze Gminy związany z kumulacją motywacji ruchowych o róŜnym charakterze, stan taki jest źródłem odczuwalnych uciąŜliwości dla duŜej części mieszkańców Miasta. Udział ruchu tranzytowego na ciągu ulic Krakowska – Kościuszki – Długa, posiadającego bezpośrednie powiązanie z autostradą A-4 przekracza 60%. Przebieg drogi wojewódzkiej nr 791 (d. 782) od obecnej trasy DK nr 79 (ul. Krakowska) poprzez obszar centralny Miasta (w tym Rynek), skutkuje przemieszaniem motywacji ruchowych i wiąŜe się z duŜymi uciąŜliwościami dla części mieszkańców. Układ kolejowy Przez Gminę i Miasto przebiegają waŜne szlaki komunikacji kolejowej, w tym o znaczeniu międzynarodowym. Układ kolejowy tworzą następujące linie kolejowe: • linia magistralna (Kraków) – Trzebinia – (Jaworzno Szczakowa – Katowice), • linia regionalna Trzebinia – (Oświęcim – Bielsko-Biała), • linia lokalna Trzebinia – Wadowice, • linia lokalna Chrzanów – Bolęcin, • linia towarowa Trzebinia – Trzebinia Siersza. Stacja Trzebinia jest stacją węzłową dla 4 spośród tych linii (z wyjątkiem linii Chrzanów – Bolęcin). Linie magistralna i regionalna poza ruchem tranzytowym obsługują takŜe – w niewielkim zakresie powiązania wewnętrzne i ruch wyjazdowo-przyjazdowy z obszaru Gminy. Linia magistralna (Kraków) – Trzebinia – (Jaworzno Szczakowa – Katowice) E-30 jest jedną z głównych linii kolejowych kraju, zlokalizowaną w obrębie III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego Berlin/Drezno – Kraków – Lwów – Kijów – Odessa. Planuje się dostosowanie jej parametrów do rangi, jaką posiada i będzie posiadać w przyszłości. Aktualnie jest to linia dwutorowa zelektryfikowana dostosowana do prędkości V proj. = 120 km/h. Linia regionalna Trzebinia – (Oświęcim – Bielsko-Biała) jest jedną z głównych linii regionalnych południowej części kraju; aktualnie jest to linia dwutorowa zelektryfikowana dostosowana do prędkości V proj. = 100 km/h. Linie lokalne Trzebinia – Wadowice i Chrzanów – Bolęcin mają marginalne znaczenie dla przewozów pasaŜerskich i niewielkie dla przewozów towarowych, odcinkowo są wyłączone z ruchu. Są to linie jednotorowe zelektryfikowane. Komunikacja zbiorowa System komunikacji zbiorowej w Gminie oparty jest głównie na przewozach autobusowych, przy dominującej roli linii małych autobusów (busów) obsługujących praktycznie wszystkie relacje kierunkowe, wynikające z potrzeb pasaŜerów. Uzupełniają go powiązania autobusowe, głównie o charakterze przelotowym. Na obszarze Miasta działają linie komunikacji miejskiej i strefowej śląskich przewoźników. Funkcję węzła komunikacji zbiorowej pełni dworzec autobusowy zintegrowany ze stacją kolejową Trzebinia. Trasy rowerowe Trasy rowerowe posiadają głównie charakter szlaków rekreacyjnych biegnących drogami o małym ruchu ogólnym, bądź drogami polnymi i leśnymi. Aktualnie Trzebinia nie posiada sys71 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 temu tras rowerowych, oferującego alternatywne w stosunku do samochodu moŜliwości przemieszczeń niepieszych na głównych kierunkach ruchu. Według danych Urzędu Miasta łączna długość szlaków rowerowych przebiegających przez Gminę wynosi 72,5 km, na co składają się szlaki: • czerwony – 49,1 km, • niebieski – 11,1 km, • czarny – 3,8 km, • czarny – 4,7 km, • niebieski – 3,8 km. Projekty w sferze przestrzeni publicznej Projekty priorytetowe – Centrum Miasta Do podstawowych i strategicznych z punktu widzenia procesu rewitalizacji projektów w sferze publicznej zaliczyć naleŜy rewitalizację Centrum Miasta. Priorytetowy charakter zadań składających się na ten projekt wynika z roli centrum i rynku jako serca Miasta oraz z przyjętej w dokumentach strategicznych Gminy idei tzw. Ŝywego centrum. Rys historyczny Powstanie Trzebini datuje się na XIII w. Pierwotne centrum miejscowości utworzyło się wokół Dworu, a Rynek wytyczony został dopiero w 1731 r. Miał formę kwadratu o boku 72 m, wokół którego powstały potem domy, karczmy, waga, magazyny na kruszec, kuźnia warsztat oraz ratusz, wzmiankowany po raz pierwszy w 1792 r. Dominowała zabudowa drewniana, która utrzymywała się do lat dwudziestych XX w. (dom z podcieniami). Jednym z obiektów murowanych był gmach szkoły wybudowany ok. 1840 r. przy Rynek 1. Budynek szkoły istnieje do dziś i jest najstarszym budynkiem w Rynku. Drugim murowanym obiektem był prywatny dom „Pod Baranem” zlokalizowany przy Rynek 3, w którym mieścił się urząd miejski, poczta, urząd akcyzowy oraz komisariat policji. Płyta Rynku była wybrukowana nieregularnymi głazami z piaskowca i kamienia wapiennego. W centralnej części Rynku znajdowały się sukiennice, był to murowany, parterowy budynek z neogotycką attyką i dwoma gmerkami w kształcie chorągiewek, kutymi z Ŝelaza, umieszczonymi po obydwu stronach budynku. Sukiennice pierwotnie były stacją dyliŜansów obsługujących pocztę na drodze wrocławskiej, miejscem gdzie wymieniano konie cugowe. Sukiennice prawdopodobnie były równieŜ siedzibą „wagi trzebińskiej”, mającej związek z dystrybucją galmanu. Potem sukiennice pełniły funkcje handlowe, mieściły dziewięć lokali handlowych. W Rynku znajdowała się zbudowana z kamienia wapiennego karczma „U Babki”, w której znajdował się hotel i zegarmistrz. Dawny XVIII wieczny Rynek, widoczny na starych pocztówkach i fotografiach, to przestrzeń pełniąca funkcje placu targowego i waŜny punkt komunikacyjny. Na początku XX-go wieku, zgodnie z panującymi wtedy w Europie tendencjami, wprowadzającymi do miast zieleń publiczną, rynek zmienił charakter na bardziej reprezentacyjny. Pojawiły się, podkreślające pierzeje szpalery małych drzew o kulistych koronach, część terenu zajęły zgeometryzowane trawiaste zieleńce. Po wojnie cały obszar Rynku został przekształcony w zieleniec porośnięty drzewami i krzewami, początkowo wprowadzonymi w geometrycznym układzie (lipy, głogi, strzyŜone Ŝywopłoty). Z upływem czasu kolejne dosadzenia, coraz bardziej chaotyczne i przypadkowe oraz zróŜnicowane rodzajowo i gatunkowo, zatarły czytelność przedwojennego układu. W efekcie tego zacierał się coraz bardziej kształt Rynku, zieleń zasłaniała fasady starych kamieniczek oraz waŜne osie widokowe. Obecnie teren ten utracił charakter placu miejskiego i w swym wyrazie przestrzennym bardziej przypomina ogród przydomowy. 72 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Stan obecny Centrum i Rynku Dzisiejsze zagospodarowanie terenu Rynku róŜni się bardzo wyraźnie od jego pierwotnego charakteru. W centralnej części Rynku znajduje się fontanna. Przy południowej pierzei zlokalizowany jest parking, a od zachodu szalety. Obiekty te, wraz z domem handlowym Orion, stanowią elementy dysharmonii. Charakterystyczne dla trzebińskiego Rynku są duŜe róŜnice w poziomach terenu sięgające 8 m. Zachodnia pierzeja Rynku odcięta jest ruchliwą ulicą Piłsudskiego. Znajdujące się w Rynku i przy ulicy Rynek budynki przedstawiają zróŜnicowaną wartość architektoniczną oraz stan techniczny. Partery większości budynków pełnią funkcje handlowo-usługowe, natomiast piętra funkcje mieszkalne. Zabytkowa zabudowa znajduje się przy pierzei południowej Rynku, z wyjątkiem domu handlowego oraz przy ul. Narutowicza i Kościuszki. Nowsza zabudowa usytuowana jest w pierzei północnej i zachodniej. Obszar ten objęty jest strefą „B” ochrony konserwatorskiej. W obszarze tzw. Małego Rynku znajduje się 15 obiektów o charakterze handlowym lub usługowym, część z nich wymaga wykończenia, a część juŜ odnowy elewacji zewnętrznych. Obszar Małego Rynku pozbawiony jest zieleni i obiektów małej architektury. Z powyŜszego wynika konieczność realizacji działań rewitalizacyjnych w obrębie Centrum (w tym Rynku) jako podstawowych i priorytetowych przedsięwzięć w skali Miasta i Gminy. Mają one na celu poprawę estetyki Centrum Miasta, wprowadzenie funkcji centrotwórczych, poprawę atrakcyjności inwestycyjnej Miasta, ochronę obiektów zabytkowych, zwiększenie oferty mieszkaniowej, poprawę jakości Ŝycia, a w konsekwencji wykreowanie miejsca atrakcyjnego do zamieszkania i inwestowania. W ramach dotychczasowym działań na rzecz rewitalizacji Centrum Miasta zrealizowano: • wymianę sieci gazowej (2005 i 2006 r.), • częściową wymianę sieci wodno-kanalizacyjnej przy pierzei północnej i wschodniej (2005, 2006), • remont budynków: Rynek 1, 14 i 15, Piłsudskiego 2 oraz Narutowicza 10. Dodatkowo opracowano ocenę stanu technicznego i koncepcje modernizacji/rozbudowy sieci technicznych; uzyskano opinie konserwatorskie dla strefy Rynku i dla kamienicy nr 16 w Rynku; sporządzono koncepcję architektoniczną rewitalizacji strefy Rynku; projekt budowlany i studium wykonalności dla parkingu; sporządzono karty opisowe dla budynków w strefie Rynku zawierające szczegółowe wytyczne dla ich rewitalizacji; zidentyfikowano beneficjentów rewitalizacji Centrum Trzebini i zapoznano ich z załoŜeniami Dotychczasowego Programu, umoŜliwiono właścicielom obiektów objętych planowanymi przekształceniami konsultowanie kwestii dotyczących rewitalizacji z miejskim architektem. Obecnie planuje się następujące przedsięwzięcia w obszarze Centrum Miasta: • przebudowa płyty Rynku, • prace remontowe oraz wzbogacające wystrój elewacji zewnętrznych obiektów budowlanych, budowa nowych obiektów o charakterze mieszkalno-usługowym, • zwiększenie i urozmaicenie oferty usługowej i kulturowej, • modernizacja ciągów komunikacyjnych. Inne projekty w sferze przestrzeni publicznej w Mieście Wymienione wyŜej projekty związane z rewitalizacją Centrum, nie wyczerpują przewidzianych w skali Miasta projektów w sferze przestrzeni publicznej. I tak, w Studium w granicach administracyjnych Miasta wskazano następujące istniejące placówki usług publicznych wymagające adaptacji: • Przedszkola Nr 1, 2, 3, 4, 6, • Szkoły podstawowe Nr 3, 4, 6, 8, • Gimnazja Nr 1 i 3, 73 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • • • Liceum Ogólnokształcące Nr 1, Zespół Szkół Gimnazjalnych przy ul. Sobieskiego, Zespół Szkół Ekonomiczno – Chemicznych przy ul. Krakowskiej, Zespół Szkół Mechaniczno – Elektrycznych przy ul. Grunwaldzkiej, Obiekty SłuŜby Zdrowia: Miejska Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna Nr 1, Poradnia Dziecięca na Osiedlu ZWM, Miejska Przychodnia Rejonowa Nr 2 (Os. Gaj),Miejska Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna Nr 3 (Os. Siersza), • Obiekty administracji samorządowej, • Miejska Biblioteka Publiczna wraz z filiami ( Os. Gaj, Os. Wodna i Os. Siersza), • Dom Kultury „Sokół”, • Dom Kultury „Willa Not”, • MłodzieŜowy Dom Kultury w Trzebini, • Dwór Zieleniewskich, • Urzędy Pocztowe Nr 1 i Nr 2, • StraŜnica OSP w Trzebini i w Sierszy, • Obiekty sportowe i wypoczynkowe: Miejski Stadion Sportowy, Zbiornik „Balaton”, Ośrodki wypoczynkowe nad zbiornikiem Chechło, Zespół Boisk Piłkarskich byłej KWK „Siersza”, Basen Otwarty „Siersza”, Ośrodek Rekreacyjny Elektrowni ”Siersza”. W aktualnej opinii Urzędu Miasta, powyŜszą listę naleŜy uzupełnić o następujące przedsięwzięcia: powstanie Ŝłobka i zwiększenie ilości miejsc w przedszkolach (rozbudowa istniejących lub budowa nowego). W obszarze rewitalizacji zidentyfikowano takŜe następujące potrzeby terenowe: • tereny pod budownictwo mieszkaniowo-usługowe: Trzebinia: łącznie 65,1 ha, a w tym: budownictwo jednorodzinne (40,0 ha), małe domy mieszkalne (8,0 ha), budownictwo wysokie (4,0 ha) i w osiedlu Siersza: budownictwo jednorodzinne (10,00 ha), małe domy mieszkalne (2,10 ha), budownictwo wysokie (1,00 ha). W Studium wskazano, Ŝe istnieją moŜliwości terenowe pozwalające na pozyskanie ww. obszarów. • tereny pod małe i średnie przedsiębiorstwa: Trzebinia: łącznie 59 ha, w tym 9 ha w osiedlu Siersza. W SUiKZP wskazano moŜliwość pozyskania jedynie 3,8 ha poza osiedlem Siersza i moŜliwość uzyskania terenów w Sierszy w drodze negocjacji i porozumień. Do poŜądanych na terenie Miasta przedsięwzięć publicznych naleŜą: • Powstanie Ŝłobka, • Zwiększenie ilości miejsc w przedszkolach ( rozbudowa istniejących lub budowa nowego), • Przychodnia zdrowia, w tym gabinety geriatryczne wydzielone dla osób powyŜej 60 roku Ŝycia (pow. 0,2 ha), • Dzienne domy opieki społecznej (6x200 miejsc, pow. 6,0 ha), • Domy opieki społecznej dla osób obłoŜnie chorych (2x150 miejsc, pow. 3,0 ha), • Domy spokojnej starości (3x150 miejsc, pow. 6,0 ha), • Szkoła muzyczna (ewentualna adaptacja jednej ze szkół podstawowych, pow. 1,5 ha), • Szkoła ponadpodstawowa (profil turystyczno-hotelarski, pow. 1,5 ha), • Szkoła ponadpodstawowa (liceum ogólnokształcące, pow. 3,0 ha), • Hala widowiskowo-sportowa (pow.2,0 ha), 74 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Zagospodarowanie zbiorników Balaton i Chechło (zajazd turystyczny dla korzystających z autostrady oraz turystów ze szlaków JPK) oraz Doliny Rybnej (m.in. pole piknikowo-biwakowe), • Teren zabaw publicznych (muszla koncertowa, kręgi taneczne, place dla wędrownych wesołych miasteczek i cyrku, place zabaw dziecięcych itp., pow. 3,0 - 5,0 ha), • Ośrodek lotniarski na Górze BoŜniowej, • Posterunek Policji w Sierszy. Studium Gminy wskazuje równieŜ poŜądane na terenie Miasta przedsięwzięcia o charakterze komercyjnym, a to: • hotel z parkingiem i gastronomią, • banki, • gastronomia, • handel, • dzielnicowy ośrodek usługowy w Sierszy (handel, naprawy, edukacja, kultura), • rozbudowa Ośrodka Sportowo-Rekreacyjnego w Sierszy. Określenie funkcji poszczególnych stref na rewitalizowanym obszarze Ze względu na proces rewitalizacji szczególne znaczenie ma wyznaczona w Studium strefa urbanizacji, którą objęto istniejące obszary mieszkaniowe, usługowe, składowe, produkcyjne i inne zainwestowane, posiadające dogodne warunki obsługi komunikacyjnej wraz z terenami bezpośrednio do nich przylegającymi. Podstawowym kierunkiem działań w obszarach urbanizacji jest utrzymanie i rozwój funkcji usługowej i mieszkaniowej (w tym w obszarze Miasta - mieszkaniowej o wysokiej intensywności), oraz działalności gospodarczej i przemysłowej, przy zachowaniu warunków ochrony środowiska przyrodniczego. W strefie ustalono do utrzymania: • istniejące zainwestowanie mieszkaniowo-usługowe, mieszkaniowe o niskiej i wysokiej intensywności, • istniejące zainwestowanie usługowe o charakterze publicznym i komercyjnym, • istniejące zainwestowanie przemysłowe i składowe. W strefie urbanizacji wyznaczono tereny rozwoju dla: • zabudowy mieszkaniowej i usługowej, • koncentracji zabudowy usługowej, • zabudowy dla działalności gospodarczej i przemysłu, • dla realizacji obiektów i urządzeń sportu, turystyki i rekreacji w zieleni urządzonej. Zasięgiem strefy objęto równieŜ zdegradowane tereny przemysłowe przeznaczone do rehabilitacji i przekształceń na zieleń, a takŜe zdegradowane obszary przemysłowe przeznaczone do rehabilitacji i przekształceń na usługi. Strefą urbanizacji objęto równieŜ tereny istniejącej zabudowy połoŜone w niekorzystnym sąsiedztwie terenów przemysłowych z zaleceniem dąŜenia do przekształcania tych terenów w kierunku usługowym. Podstawowym kierunkiem działań w strefie jest równieŜ realizacja systemu zieleni urządzonej, tworzonego na bazie istniejących zasobów przyrodniczych wraz z urządzeniami i obiektami sportu, turystyki i rekreacji. WaŜną częścią systemu jest między innymi teren „Balatonu” wydzielony dodatkowo granicą obszaru inwestycji celu publicznego. Tereny przeznaczone dla rozwoju funkcji mieszkaniowo-usługowej – podstawowym kierunkiem działań w terenach mieszkaniowych i usługowych jest utrzymanie, rozbudowa i uzupełnianie istniejącej zabudowy mieszkaniowej i usługowej o charakterze komercyjnym i publicznym wraz pełną infrastrukturą techniczną i komunikacyjną obejmującą dojazdy i zaple75 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 cze parkingowe. Tereny przeznaczone dla rozwoju funkcji mieszkaniowo-usługowej, obejmują tereny o róŜnej strukturze i róŜnych współczynnikach intensywności i zabudowy, w zaleŜności od lokalizacji. Na terenach o duŜym zainwestowaniu w śródmiejskiej części Miasta dla terenów mieszkalnych ustalono intensywność zabudowy na poziomie 1,0 ÷ 1,4. Rejon koncentracji zabudowy mieszkaniowej o podwyŜszonej intensywności z dopuszczeniem zabudowy wielorodzinnej w ramach zwartych kompleksów mieszkaniowych wyznaczono w obrębie Miasta Trzebinia. Na terenach o niskim zainwestowaniu (obrzeŜe Miasta) ustalono intensywność zabudowy na poziomie 0,3 ÷ 0,8. UŜytkowaniem uzupełniającym tych terenów jest zieleń urządzona, a dopuszczalnym – działalność gospodarcza. Tereny przeznaczone dla rozwoju funkcji usługowej – obejmują oprócz istniejących terenów usług (szkół, przedszkoli, budynków OSP, kościołów i innych obiektów usług o charakterze publicznym i komercyjnym) tereny predysponowane dla rozwoju tej funkcji, zazwyczaj połoŜone w bezpośrednim sąsiedztwie waŜnych tras komunikacyjnych, często przylegające do istniejących terenów usługowych i zwartych terenów mieszkaniowych. Wyznaczone w studium obszary usługowe, zwłaszcza w obszarze Miasta, w znacznej części obejmują zdegradowane obecnie tereny po byłej działalności przemysłowej. Podstawowym kierunkiem działań w terenach usług jest utrzymanie i rozwój istniejących terenów usługowych, ich lepsze wykorzystanie, skoncentrowanie oraz poszerzanie. UŜytkowaniem uzupełniającym w tych terenach jest zieleń urządzona a dopuszczalnym – mieszkalnictwo oraz ograniczona, nieobniŜająca standardów środowiska działalność gospodarcza. Tereny przeznaczone dla rozwoju działalności gospodarczej i przemysłu – wyznaczone zostały na bazie istniejących terenów przemysłowych, w znacznej mierze na zasadzie rewitalizacji istniejącego uŜytkowania. Podstawowym kierunkiem działań jest utrzymanie i przekształcanie tych obszarów w tereny róŜnego rodzaju działalności gospodarczej i przemysłowej. UŜytkowaniem uzupełniającym w tych terenach jest zieleń urządzona, a dopuszczalnym są usługi. Tereny zieleni urządzonej wraz z obiektami sportu, turystyki i rekreacji – wyznaczone zostały na bazie istniejących zasobów przyrodniczych terenu oraz istniejącego zagospodarowania. W znacznej części obejmują one tereny korytarzy ekologicznych typu „A” i „B” – przeznaczone do zachowania i wzbogacenia zasobów przyrodniczych. W terenach tych istnieje moŜliwość realizacji obiektów sportu, turystyki i rekreacji wraz z funkcjami uzupełniającymi (komunikacja, dojazdy, parkingi, z ograniczonym komercyjnym zapleczem usługowym słuŜącym przeznaczeniu podstawowemu). Ze względu na atrakcyjność turystyczną Gminy w Studium przewidziano rozwój funkcji turystycznych, w tym: • realizację obiektów umoŜliwiających nocleg w zróŜnicowanych warunkach standardu, np. hotel w śródmieściu, • rozwój ośrodków sportowych (uniwersalnych z kortami tenisowymi w śródmieściu oraz w Sierszy), • zagospodarowanie odpowiadające współczesnym wymogom ośrodków wypoczynku cotygodniowego w śródmieściu („Balaton”). Funkcje gospodarcze i centrotwórcze w skali Miasta i Gminy pełni Śródmieście Trzebini, w którym przewiduje się intensywne działania na rzecz: • wzbogacania ilościowego i jakościowego działalności gospodarczych oraz oferty usług publicznych (głównie w oparciu o istniejące tereny przemysłowe, wymagające zmiany dotychczasowego profilu produkcji), • kompleksowej rewaloryzacji zabudowy, uwzględnienia uwarunkowań konserwatorskich i modyfikacji obsługi komunikacyjnej, • rozwoju obszaru centrum Miasta w kierunku południowym z odtworzeniem ul. Ochronkowej, 76 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • zagospodarowania rekreacyjnego terenów wskazanych do ujęcia w ekologicznym systemie obszarów chronionych, • przebudowy i rozbudowy urządzeń infrastruktury technicznej stosownie do wymagań nowoczesnego śródmieścia. Śródmieście określone jest w SUiKZP jako jedna z tzw. stref wraŜliwych, czyli obszar wymagający szczególnych polityk. Tak określone Śródmieście obejmuje: • Stare Miasto (od ulicy Nowotki na północy do ulicy Krakowskiej na południu), • „Balaton” i dolinę Rybnej, • Śródmieście – zachód (pomiędzy Rafinerią a ulicą Kościuszki), • Śródmieście – południe (pomiędzy ulicą Krakowską, Słowackiego i Kościuszki), • Śródmieście przemysłowe (dawne Zakłady Metalurgiczne, ZKT Grevita). W obszarze Śródmieścia przewiduje się działania urzeczywistniających ideę tzw. „Ŝywego centrum”, polegające na: • rewaloryzacji historycznej zabudowy o walorach zabytkowych w celu podniesienia jej standardów i atrakcyjności dla mieszkalnictwa i przedsiębiorczości odpowiadającej funkcjom centrum Miasta (usługi komercyjne), • rekonwersji terenów „miejskich” (uporządkowanie własności gruntów i obiektów, poszukiwanie przedsiębiorców dla inwestycji wzbogacających wizerunek Miasta i atrakcyjność gospodarczą), • odciąŜeniu ulicy Piłsudskiego z ruchu tranzytowego i organizacji bezpiecznych przejść pieszych przez ulicę Krakowską i Kościuszki, • wygospodarowaniu wydzielonych tras rowerowych i ciągów pieszych, • odzysku terenów składowiska odpadów dawnych Zakładów Metalurgicznych i zagospodarowaniu dla nowych rodzajów wytwórczości oraz przedsiębiorczości z odtworzeniem ul. Ochronkowej i wprowadzeniem zieleni, • utworzeniu zagospodarowanego dla celów wypoczynku i sportu ciągu zieleni urządzonej wzdłuŜ istniejącego parku z wykorzystaniem „Balatonu”, istniejącego parku i stadionu przy ul. Kościuszki i terenów poprzemysłowych (w powiązaniu „osią poprzeczną” poprzez park przy Dworze Zieleniewskich z rejonem kościoła i cmentarza). Kolejną strefę wraŜliwą wg Studium stanowi „Górka”, obejmująca tereny pomiędzy ulicą 22 Lipca na zachodzie i Nowotki na południu, ulicą Zawadzkiego, bocznicą kolejową i Piłsudskiego na wschodzie oraz ulicą Grunwaldzką na północy. Zgodnie z zapisami SUiKZP obszar ten wymaga następujących działań: • unieszkodliwienia składowiska sody kaustycznej zagraŜającej zatruciu wód podziemnych i zbiornika „Balaton”, • wykorzystania terenów poprzemysłowych i innych w tym rejonie dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw nie kwalifikujących się do lokalizacji w obrębie terenów mieszkaniowych (np. uciąŜliwych ze względu na transport), • realizacji przedłuŜenia ul. Zawadzkiego do ul. Grunwaldzkiej (przejazd przez bocznicę kolejową do szybu Zbyszek), • rekompozycji i odtworzenia zabytkowego załoŜenia parkowego przy ul. Nowotki. W granicach administracyjnych Miasta wyznaczona została równieŜ strefa wraŜliwa „Bereska”, obejmująca teren pomiędzy liniami kolejowymi południowego-zachodu i północy, ulicą Słowackiego od wschodu i autostradą na południu. Obszar ten został szczególnie wskazany dla lokalizacji róŜnej wielkości przedsiębiorstw ze względu na bliskie sąsiedztwo węzła na autostradzie oraz ekstensywne zainwestowanie terenu. W Studium przewiduje się w odniesieniu do tych terenów: • ich udostępnienie komunikacyjne, 77 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • utworzenie programu zieleni wysokiej, izolującej zainwestowanie obszaru od uciąŜliwości składowiska odpadów poflotacyjnych ZG „Trzebionka” oraz autostrady, • utrzymanie rezerwy terenu wzdłuŜ linii kolejowej dla przyszłościowej realizacji alternatywnej drogi krajowej DK 79, omijającej centrum Trzebini (droga ta jeszcze bardziej podniosłaby atrakcyjność inwestycyjną obszaru), • ograniczenie moŜliwości rozwoju funkcji mieszkaniowych, umniejszających moŜliwości lokalizacyjne inwestycji niemieszkaniowych, • zachowanie istniejących powierzchni leśnych, • ukształtowanie lokalnych elementów miejskiego systemu ekologicznego terenów otwartych wzdłuŜ istniejących cieków. ZróŜnicowane funkcje cechują tereny części Miasta zwanej Siersza, gdzie rozwój powinien polegać głównie na zmianach jakościowych zarówno w sferze gospodarczej, jak i na zmianie warunków mieszkaniowych i standardów obsługi mieszkańców. Identyfikacja problemów w zakresie zagospodarowania przestrzennego na obszarze rewitalizacji Problemy związane z zagospodarowaniem przestrzennym obszaru Miasta wynikają głównie z jego przemysłowego charakteru. Obserwowane aktualnie w skali globalnej zmiany społecznoekonomiczne, wymuszają modyfikację sposobu wykorzystywania przestrzeni przeznaczanych na cele gospodarcze. Wzrost zrozumienia potrzeb zachowania wysokich standardów środowiskowych wymusza procesy rekultywacji i rewitalizacji. Do głównych problemów związanych z zagospodarowaniem środowiska przestrzennego zaliczyć naleŜy: • potrzebę rewitalizacji centrum, które – z uwagi na stan zagospodarowania i infrastruktury – nie pełni roli serca Miasta; • konieczność ochrony, rewaloryzacji i rewitalizacji (waloryzacja, modernizacja) załoŜeń przestrzennych oraz zasobów zabudowy mieszkaniowej i usługowej o walorach historycznych i zabytkowych, w tym: stref konserwatorskich i obiektów zabytkowych, co w szczególności odnosi się do Centrum Trzebini, Osiedla przy ulicy Kościuszki i ulicy Pułaskiego, terenów parku wraz z zabudową dawnej dyrekcji oraz terenu kościoła wraz z zabudową po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej w Sierszy-Centrum, i innych; • potrzebę intensyfikacji wykorzystania i rewitalizacji obiektów i terenów poprzemysłowych (9,4% powierzchni Miasta zajmują tereny przemysłowe, które wg SUiKZP wymagają adaptacji i rekonwersji); • konieczność rekultywacji ok. 65,4 ha terenów – ok. 2% powierzchni Miasta; • potrzebę aktywizacji turystycznej i gospodarczej terenów połoŜonych w granicach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego wraz z otulinami. Główne problemy związane ze stanem środowiska Miasta polegają na: • występowaniu przekroczenia średniego stęŜenia SO2 w roku i dopuszczalnej wartości 24 godzinnej (automatyczny pomiar) pyłu zawieszonego PM 10 (wzrost wartości stęŜeń SO2 i PM 10 występuje w sezonie zimowym, w okresie grzewczym, kiedy na zanieczyszczenia pochodzące z procesów technologicznych oraz komunikacyjnych nakładają się zanieczyszczenia powstające w wyniku niskiej emisji); • występowaniu presji na środowisko, wynikającej z kontynuacji działalności przemysłowej, co powoduje zanieczyszczenie powierzchni terenów w Mieście; 78 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • ponadnormatywnym zanieczyszczeniu większości badanych cieków powierzchniowych w Gminie, co wiąŜe się z wysokim stopniem uprzemysłowienia, dotychczasowym niedoinwestowaniem w dziedzinie ochrony środowiska oraz stosunkowo duŜym skupiskiem ludności (niski stan czystości wód – poniŜej normy o 2 klasy w przypadku potoku Chechło i o 1 klasę w przypadku potoku Kozi Bród); • ryzyku wystąpienia powaŜnej awarii w 3 duŜych zakładach przemysłowych na terenie Miasta. Do głównych problemów związanych z komunikacją zaliczyć naleŜy: • przebieg DK nr 79 przez centralne części Trzebini ulicami Krakowską – Kościuszki – Długą; • brak segregacji ruchu ze względu na motywacje przemieszczeń; • brak powiązań i odcinków alternatywnych umoŜliwiających ominięcie enklaw zwartej zabudowy przez ruch tranzytowy; • odczuwalną uciąŜliwość akustyczną i aerosanitarną na terenach enklaw przylegających do niektórych odcinków ww. dróg. NaleŜy podkreślić, Ŝe wymienione wyŜej problemy koncentrują się na obszarze centrum Miasta. Wynika z tego konieczność realizacji działań rewitalizacyjnych w obrębie Centrum (w tym Rynku) jako podstawowych i priorytetowych przedsięwzięć w skali Miasta i Gminy. 6. Zaktualizowana analiza SWOT Sfera mieszkaniowa i społeczne aspekty mieszkalnictwa MOCNE STRONY • istnienie polityki miejskiej w zakresie zarządzania zasobami gminnymi i przeciwdziałania eksmisjom, w tym załoŜenie prywatyzacji części zasobów i zwiększenie wielkości zasobu lokali mieszkalnych dla najuboŜszych mieszkańców • wyznaczone nieruchomości do adaptacji na lokale socjalne SŁABE STRONY • niski komfort mieszkań, czego potwierdzeniem są braki w podstawowym wyposaŜeniu lokali w Mieście: relatywnie wysoki odsetek mieszkań pozbawionych łazienki, instalacji wodociągowej oraz centralnego ogrzewania • znacząco wyŜszy (niŜ w grupie porównawczej) udział mieszkań komunalnych, zwiększający zakres wydatków Gminy na ich utrzymanie oraz skalę dodatków mieszkaniowych • wysoki (blisko 80%) udział mieszkań w średnim bądź złym stanie technicznym w zasobach komunalnych (aŜ 6,4% mieszkań komunalnych nie posiada podstawowych urządzeń) • zaawansowany wiek zasobów mieszkaniowych Gminy (ponad 80% budynków komunalnych powstało do roku 1960, w tym – 20% do 1910 r.) • niewielki średni metraŜ lokali komunalnych • Gmina staje przed wyzwaniem rozbudowy zasobów lokali socjalnych, co wymagać będzie znacznych nakładów inwestycyjnych 79 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • konieczność przeprowadzenia znacznych remontów w zasobach komunalnych do 2012 r. (85 dachów, instalacji w 82 budynkach, termorenowacji 13 budynków oraz robót ogólnobudowlanych w 41 budynkach) SZANSE • moŜliwości pozyskania współfinansowania inwestycji w substancji mieszkaniowej ze środków Unii Europejskiej • rozwój instrumentów kredytowania mieszkalnictwa (dostępność kredytów hipotecznych) • boom na rynku budowlanym w Polsce ZAGROśENIA • nieprzygotowanie prywatnych właścicieli do współpracy przy rewitalizacji zasobów mieszkaniowych • wysoka konkurencja przy pozyskiwaniu środków pomocowych • odwrócenie koniunktury na rynku nieruchomości i rynku budowlanym Stan infrastruktury technicznej na obszarze przewidzianym do rewitalizacji MOCNE STRONY • dostępność i stan sieci wodociągowej (korzysta z niej 98,4% mieszkańców Miasta, co na tle regionu wypada bardzo korzystnie), wzrost długości sieci wodociągowej, dobry stan techniczny sieci wodociągowej i ujęć wód podziemnych, bardzo dobry stan przyłączy wodociągowych • znaczący spadek ogólnego zuŜycia wody w Mieście • spadek ilości ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzanych do ziemi i wód • spadek ilości odpadów oraz wzrost liczby odpadów poddawanych odzyskowi • wprowadzenie, jako pierwsza gmina w Polsce, Systemu Ekozarządzania i Audytu EMAS w Wydziale Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska Rolnictwa i Leśnictwa • istnienie programu dofinansowywania inicjatyw budowania przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków i instalacji ekologicznych systemów grzewczych (z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) • rozbudowane działania w zakresie recyklingu i innych inicjatyw proekologicznych • korzystanie z instalacji gazowej w Mieście przez ok. 79% populacji – dostateczne zaspokajanie potrzeb w ramach istniejącej infrastruktury gazowniczej (tak komunalnobytowych, jak i grzewczych) • sukcesywna rozbudowa rozdzielczej sieci gazowej oraz modernizacja i rozbudowa stacji redukcyjno-pomiarowych, a dzięki temu zmniejszanie się eksploatacji źródeł niskiej emisji i co za tym idzie zmniejszanie zanieczyszczenia powietrza • wystarczająca na potrzeby Miasta i Gminy zdolność przesyłowa sieci wysokiego napięcia • rozbudowana infrastruktura telekomunikacyjna, dzięki której na terenie Gminy nie ma ograniczeń w dostępności do tego rodzaju usług SŁABE STRONY • występowanie nadmiernych strat przesyłu ciepła • zły stan techniczny fragmentów instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej 80 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • • • • niewystarczający zasięg sieci kanalizacyjnej w Mieście (obejmuje niecałe 70% gospodarstw domowych, dla porównania w regionie prawie 83%) niedociąŜenie oczyszczalni ścieków, co prowadzi do spadku efektywności ich działania nieuregulowany proces odprowadzania wód opadowych, niedostatek kanalizacji deszczowej istnienie zjawiska odprowadzania ścieków nieoczyszczonych siecią kanalizacyjną do wód zły stan techniczny fragmentów sieci elektrycznej średniego i niskiego napięcia pojawianie się nowych dzikich wysypisk na obszarze Gminy, które stanowią zagroŜenie dla środowiska naturalnego SZANSE • moŜliwości pozyskania współfinansowania inwestycji infrastrukturalnych ze środków Unii Europejskiej • wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców • energooszczędność nowych technologii ZAGROśENIA • wysoka konkurencja przy pozyskiwaniu środków pomocowych • utrzymanie energochłonnych gałęzi gospodarki Sfera społeczna MOCNE STRONY • stosunkowo wysoki wskaźnik zawierania małŜeństw • niski odsetek mieszkańców posiadających wykształcenie podstawowe nieukończone oraz nieposiadających w ogóle wykształcenia • znaczący spadek liczby bezrobotnych na 1000 ludności (wciąŜ jednak mniejszy niŜ dla powiatu) • działalność grup wsparcia i dobra współpraca Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzebini z organizacjami społecznymi • poprawa stanu bezpieczeństwa w Mieście i Gminie (spadek liczby wszczętych dochodzeń, wysoki wskaźnik wykrywalności przestępstw) • wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie Gminy (spadek liczby wypadków, ich ofiar oraz liczby kolizji) • wyŜsze niŜ w regionie wynagrodzenia w przemyśle i budownictwie • wysoki poziom wskaźnika liczby organizacji społecznych na 1000 mieszkańców w Mieście (2,3 organizacje) • dobra dostępność i jakość usług społecznych • rozbudowana infrastruktura oświaty w Gminie, skupiona głównie na terenie Miasta, co daje moŜliwość odebrania edukacji na poziomie średnim, a nawet wyŜszym • lokalizacja w Mieście licznych placówek i organizacji, umoŜliwiających rozwijanie umiejętności artystycznych, kulturalnych, sportowych oraz ciekawe i aktywne spędzanie wolnego czasu SŁABE STRONY • spadek liczby ludności i towarzyszące mu: ujemny przyrost naturalny, wysoki wskaźnik zgonów, ujemne saldo migracji, spadkowa prognoza ludności dla powiatu 81 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • • • • • • • • • • • • • zaawansowany proces starzenia się społeczeństwa Miasta, przejawiający się duŜym udziałem osób w wieku poprodukcyjnym, przewyŜszającym udział osób w wieku przedprodukcyjnym wykluczenie kobiet, przede wszystkim na rynku pracy (feminizacja bezrobocia 64,2%, szczególnie niska aktywność zawodowa, niski udział kobiet wśród pracujących – 37,8%), pomimo znacznie lepszego poziomu wykształcenia wciąŜ znaczący (pomimo spadku) problem bezrobocia, w tym: nieznaczny udział bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku, bezrobocie jako jeden z najczęstszych powodów ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej, skala długotrwałego bezrobocia oraz znaczny wzrost udziału bezrobotnych po 50 roku Ŝycia, niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych znaczny udział ludności korzystającej z pomocy społecznej (udział osób dotkniętych ubóstwem – ok. 4,3% populacji Gminy, udział osób i rodzin dotkniętych długotrwałą chorobą – ok. 4,2% populacji) znaczny odsetek mieszkańców pozostających na utrzymaniu ze źródeł niezarobkowych (58,9% mieszkańców Miasta w 2002 r.) wysoki odsetek biernych zawodowo (52,4%) niekorzystna struktura wykształcenia ludności, z niewielkim udziałem osób z wyŜszym wykształceniem, co wpływa na niski poziom mobilności na rynku pracy (udział ludności z wykształceniem wyŜszym – 7,8% i policealnym – 2,9% w Mieście) ogólne niedostosowanie kwalifikacji mieszkańców do warunków rynku pracy niedostatek instytucji prowadzących kształcenie ustawiczne uzaleŜnienie lokalnego rynku pracy od sytuacji tradycyjnych branŜ gospodarki wielowymiarowe i spontaniczne procesy restrukturyzacyjne zachodzące w gospodarce Miasta, prowadzące do zmniejszania się liczby miejsc pracy w branŜach tradycyjnych bez rekompensaty inwestycyjnej na rzecz nowych miejsc pracy znaczny udział osób pracujących w przemyśle i budownictwie wynoszący 56,5% w Mieście przy niespełna 20% udziale ilościowym podmiotów gospodarczych w tej kategorii niski odsetek organizacji pozarządowych o szerszym charakterze działalności niŜ organizacje kulturalno-hobbystyczne lub skupiające ludzi o zbliŜonych problemach tendencja wzrostowa liczby kradzieŜy i kradzieŜy z włamaniem oraz przestępstw gospodarczych wzrost liczby nieletnich popełniających przestępstwa SZANSE • realizacja strategii lizbońskiej w Polsce • dostępność i jakość usług społecznych (edukacyjnych, zdrowotnych, kulturalnych) o charakterze ponadlokalnym dzięki lokalizacji Miasta w stosunkowo niewielkich odległościach od ośrodków miejskich Krakowa i Górnego Śląska. • rozwój Krakowa jako ośrodka transferu wiedzy i technologii oraz potencjał naukowy i kulturowy stolicy Małopolski • dobre przygotowanie regionu do absorpcji środków Unii Europejskiej • wzrost siły nabywczej mieszkańców Polski i regionu • spadek poziomu bezrobocia w kraju ZAGROśENIA • niekorzystne procesy demograficzne w skali kraju i regionu – starzenie się społeczeństwa, niski przyrost naturalny ludności 82 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • • • emigracja zarobkowa z kraju osób najbardziej przedsiębiorczych a zarazem najlepiej wykształconych postępujące rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa polskiego nakładanie na samorząd gminny nowych zadań w drodze ustawy, przez przekazania odpowiednich środków brak zaufania społecznego do instytucji państwa brak reformy finansów publicznych Sfera gospodarki MOCNE STRONY • poprawa ogólnej sytuacji gospodarczej w Mieście • wysoka aktywność władz Gminy i ARMZ S.A. w zakresie wdraŜania nowych inicjatyw, które słuŜą aktywizacji gospodarczej i wsparciu przedsiębiorczości • wysoki poziom wskaźnika liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. mieszkańców SŁABE STRONY • relatywnie niski udział sektora prywatnego w tym – osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – w ogólnej liczbie podmiotów gospodarki narodowej • bardzo duŜy na tle województwa udział pracujących w przemyśle i budownictwie (56,5%), przy niskim udziale sektora usług w ogóle pracujących • niekorzystna struktura gospodarki lokalnej – główni pracodawcy to duŜe przedsiębiorstwa przemysłowe • liczne małe firmy dają niewielkie zatrudnienie lokalnej społeczności – sytuacja na rynku pracy uzaleŜniona od kondycji firm, w bardzo podatnych na wahania koniunktury branŜach, jakimi są przemysł i budownictwo SZANSE • rozwój III Korytarza Transportowego, a zwłaszcza autostrady A4, jako tzw. „autostrady innowacji” • inwestycje zagraniczne, w tym w zakresie innowacyjnych gałęzi gospodarki lokowanych wzdłuŜ autostrady A4 • ułatwienia proceduralne związane z zakładaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej • lepsza dostępność atrakcyjnych środków finansowych na inwestycje gospodarcze • zwiększenie oferty wsparcia dla przedsiębiorstw • promocja partnerstwa publiczno-prywatnego ZAGROśENIA • konkurencyjność innych ośrodków w zakresie przyciągania inwestorów i nowych mieszkańców • częste zmiany przepisów prawnych, nieprecyzyjne przepisy • odpływ młodych i wykształconych pracowników zagranicę • obciąŜenia podatkowe i ubezpieczeniowe podmiotów gospodarczych, powodujące wysokie koszty pracy • ryzyko załamania się koniunktury gospodarczej w Polsce Sfera przestrzenna MOCNE STRONY • bliskość Krakowa i aglomeracji GOP jako biegunów wzrostu 83 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • • • • • lokalizacja w III Paneuropejskim Korytarzu Transportowym (autostrada A4, magistrala kolejowa) walory krajobrazowe Gminy walory kulturowe działania Gminy w zakresie planowania przestrzennego dotychczasowa aktywność samorządu w odniesieniu do rewitalizacji przestrzeni SŁABE STRONY • stan zagospodarowania i infrastruktury w centrum Miasta, nie pozwalający pełnić właściwych śródmieściu funkcji społecznych • wysoki odsetek terenów poprzemysłowych wymagających adaptacji i rewitalizacji • konieczność rekultywacji ok. 2% powierzchni Miasta • konieczność ochrony, rewaloryzacji i rewitalizacji załoŜeń przestrzennych oraz zasobów zabudowy mieszkaniowej i usługowej o walorach historycznych i zabytkowych, w tym: stref konserwatorskich i obiektów zabytkowych, a szczególnie – centrum Miasta • występowanie ponadnormatywnych zanieczyszczeń powietrza, w tym związanych z niską emisją • występowanie presji na środowisko, wynikającej z kontynuacji działalności przemysłowej, co powoduje zanieczyszczenie powierzchni terenów w Mieście • ponadnormatywne zanieczyszczenie większości cieków powierzchniowych w Gminie • przebieg DK nr 79 przez centralne części Trzebini ulicami Krakowską – Kościuszki – Długą • brak powiązań i odcinków alternatywnych umoŜliwiających ominięcie enklaw zwartej zabudowy przez ruch tranzytowy • odczuwalna uciąŜliwość akustyczna i aerosanitarna na terenach przylegających do niektórych odcinków dróg SZANSE • policentryczny model rozwoju aglomeracji krakowskiej i górnośląskiej • współpraca terytorialna w obrębie powiatu chrzanowskiego • rozwój, modernizacja, rozbudowa lotniska w Balicach • rozwój III Korytarza Transportowego, a zwłaszcza autostrady A4 • moŜliwości pozyskania współfinansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej • polityka Unii Europejskiej i państwa w zakresie rewitalizacji ZAGROśENIA • ryzyko wystąpienia powaŜnej awarii w 3 duŜych zakładach przemysłowych na terenie Miasta • wpływ aglomeracji górnośląskiej na stan powietrza w Gminie • wysoka konkurencja przy pozyskiwaniu środków pomocowych • szeroko rozumiana konkurencyjność ośrodków ościennych 84 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 7. Podsumowanie – określenie kluczowych problemów i ich skutków dla obszarów przewidzianych do rewitalizacji (wg sektorów – gospodarka, środowisko, społeczeństwo itp.) Zgodnie z Metodyką, obszarem objętym rewitalizacją w Trzebini jest teren całego miasta o pow. ok. 31 km2. Szereg problemów wymienionych powyŜej, zarówno w rozdziałach dotyczących ich identyfikacji w poszczególnych obszarach problemowych, jak i w analizie SWOT, dotyczy całego Miasta. Występowanie niektórych problemów, zwłaszcza środowiskowych, związanych ze stanem zanieczyszczenia gruntów, koncentruje się w wybranych enklawach, oddziałując jednak negatywnie na obszar Gminy. Syntetyzując zawarte powyŜej analizy naleŜy podkreślić, Ŝe główne problemy Trzebini wiąŜą się z jej – skądinąd chwalebnymi – tradycjami przemysłowymi. Wynika stąd kompleks zagadnień, wśród których najwaŜniejsze to: • w sferze gospodarki lokalnej: o uzaleŜnienie od tradycyjnych gałęzi gospodarki: przemysłu i budownictwa, co w dłuŜszej perspektywie nie stwarza szans rozwojowych, zwłaszcza w epoce globalnej gospodarki, gdzie energochłonne i negatywnie oddziałujące na środowisko branŜe poddane są konkurencji ośrodków oferujących tańszą siłę roboczą i bardziej elastyczne regulacje ekologiczne, o restrukturyzacja tradycyjnych gałęzi gospodarki, której skutkiem jest zmniejszanie się liczby miejsc pracy w branŜach tradycyjnych, typowych dla Trzebini, o słabość lokalnych firm z sektora MŚP, przejawiająca się w ich niskiej innowacyjności i niewielkim udziale w rynku pracy, co obniŜa konkurencyjność Miasta poprzez brak dynamiki rozwojowej i elastyczności w tworzeniu alternatywnych branŜ działalności gospodarczej (zwłaszcza usług), o relatywnie niski poziom prywatyzacji gospodarki lokalnej, skutkujące uzaleŜnieniem przedsiębiorstw publicznych od wpływu czynników pozarynkowych, nie związanych z efektywnością prowadzonej działalności, o niewykorzystany potencjał turystyczny Miasta i Gminy, przejawiający się w słabej infrastrukturze obsługi przyjezdnych i niewykształceniem sektora odpowiednich usług; • w sferze środowiska przestrzennego: o niewypełnianie funkcji śródmiejskich przez centrum Miasta, w tym - Rynek, z uwagi na zły stan zagospodarowania i infrastruktury i stąd potrzeba zakrojonych na szeroką skalę przekształceń (rewitalizacji) śródmiejskiej tkanki urbanistycznej, a w tym – przestrzeni publicznych, o problemy wynikające z istniejącego układu komunikacyjnego, a w szczególności związane z obecnością ruchu tranzytowego (drogi krajowej) w centrum Miasta, powodujące uciąŜliwości dla mieszkańców i przyjezdnych oraz ograniczające moŜliwość przekształceń tkanki urbanistycznej, o środowiskowe skutki intensywnej działalności przemysłowej w odniesieniu do zanieczyszczenia powierzchni ziemi (potrzeby rekultywacji), powietrza i wód, co wpływa na jakość Ŝycia w Mieście i negatywny wizerunek Trzebini w oczach przyjezdnych, o konieczność rewitalizacji obiektów i terenów poprzemysłowych w granicach Miasta, co wymaga: przekształceń strukturalnych (własnościowych) oraz znacznych nakładów publicznych, 85 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 o znaczny udział mieszkań komunalnych w zasobie mieszkaniowym Miasta, przy braku lokali socjalnych, co wymaga poniesienia istotnych nakładów na zmianę struktury lokali, o problemy zasobów mieszkaniowych, związane z wiekiem i poziomem dekapitalizacji budynków i lokali oraz niskim standardem powierzchni i wyposaŜenia mieszkań, co wiąŜe się z niską jakością Ŝycia w Mieście i obniŜa atrakcyjność zamieszkania; • w sferze społecznej: o negatywne zmiany demograficzne, skutkujące starzeniem się społeczeństwa i obniŜaniem aktywności zawodowej, a zatem – niŜszym potencjałem kapitału ludzkiego w Mieście, o odpływ ludności z Miasta, co potęguje wymienione wyŜej problemy, o niewielki odsetek osób posiadających wysokie kwalifikacje (np. wyŜsze wykształcenie), umoŜliwiające elastyczne uczestnictwo w rynku pracy, niezbędne we współczesnej gospodarce, o niedostosowanie kwalifikacji mieszkańców do aktualnych potrzeb rynku pracy, co uniemoŜliwia mobilność zawodową, o wysoki odsetek biernych zawodowo oraz osób utrzymujących się ze źródeł niezarobkowych, co skutkuje pauperyzacją i stwarza zagroŜenie wykluczeniem społecznym duŜych grup mieszkańców Trzebini, o wysoki poziom bezrobocia, charakteryzującego się znacznym udziałem długotrwale bezrobotnych, bezrobotnych po 50. roku Ŝycia i niskim wykształceniem, co potęguje wymienione wyŜej problemy, o wyjątkowo niekorzystna sytuacja kobiet na rynku pracy i pod względem aktywności zawodowej, przy wyŜszym poziomie wykształcenia, o znaczny odsetek ludności korzystającej z róŜnych form pomocy społecznej i dodatków mieszkaniowych, co wskazuje na postępujący proces marginalizacji niektórych grup, szczególnie osób bezrobotnych i/lub niepełnosprawnych, o brak wystarczających moŜliwości zagospodarowania wolnego czasu dzieci i młodzieŜy, o brak wystarczającej liczby przedszkoli ( więcej chętnych niŜ miejsc – listy rezerwowe), o brak Ŝłobka dla dzieci do trzeciego roku Ŝycia. 86 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 III. Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno-społeczno-gospodarczego Miasta i Regionu Rewitalizacja w krajowych i regionalnych dokumentach programowych Strategia Rozwoju Kraju18 Głównym celem Strategii Rozwoju Kraju jest podniesienie poziomu i jakości Ŝycia mieszkańców Polski. Priorytety określają najwaŜniejsze kierunki i główne działania, dzięki którym moŜliwe będzie osiągnięcie głównego celu, są to następująco: 1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki; 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej; 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości; 4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa; 5. Rozwój obszarów wiejskich; 6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej. Szczególną rolę dla procesów rewitalizacyjnych ma priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej, jako działania ukierunkowane na zbudowanie lub zmodernizowanie niezbędnej infrastruktury warunkującej prowadzenie konkurencyjnej działalności przez przedsiębiorców oraz osiągnięcie przez obywateli europejskiego poziomu cywilizacyjnego. W ramach infrastruktury mieszkaniowej Strategia wskazuje, iŜ promowane będą inwestycje odtworzeniowe i rewitalizacyjne, w tym wykorzystanie obiektów poprzemysłowych i innych, co pozwoli na efektywniejsze zagospodarowanie przestrzeni i infrastruktury. Wspierane będzie takŜe wyposaŜanie terenów w podstawowe media, w tym budowa sieci kanalizacyjnych, wodociągowych, gazowych i energetycznych. Poza inwestycjami w infrastrukturę techniczną, dokument podkreśla konieczność zapewniania wystarczającego dostępu do usług „publicznych”, a takŜe infrastruktury do wykorzystania czasu wolnego. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie Narodowa Strategia Spójności (NSRO)19 Analiza SWOT przeprowadzona na potrzeby NSRO wśród słabych stron polskiej gospodarki w wymiarze przestrzennym wymienia m.in.: • duŜą ilość zdegradowanych społecznie, gospodarczo i technicznie terenów miejskich, poprzemysłowych, a takŜe powojskowych wymagających rewitalizacji; • niedostateczny rozwój funkcji miejskich w ośrodkach małych i średnich, obsługujących obszary wiejskie. Celem strategicznym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Celami horyzontalnymi NSRO są: 1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa; 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej; 18 19 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. Dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. 87 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski; 4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług; 5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej; 6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. W ramach realizacji celu 5 wskazuje się związek pomiędzy rozwojem miast i wykorzystaniem tkwiącego w nich potencjału, a rewitalizacją obszarów zdegradowanych, dotkniętych problemami społecznymi i gospodarczymi. Jednym z elementów rewitalizacji miast będą działania słuŜące renowacji mieszkalnictwa na obszarach dotkniętych lub zagroŜonych degradacją fizyczną i wykluczeniem społecznym. WaŜną rolę w realizacji celów spójności NSRO przypisuje interwencjom słuŜącym przeciwdziałaniu marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych. Głównym ich celem jest wsparcie przekształceń zapewniających warunki dla zrównowaŜonego i długofalowego rozwoju, poprzez przeciwdziałanie pogłębianiu się procesów marginalizacji wybranych grup regionów. Przekształcenia te obejmują procesy rewitalizacji, rozumianej jako proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych częściach miast, przyczyniający się do poprawy jakości Ŝycia mieszkańców, przywrócenia ładu przestrzennego i do oŜywienia gospodarczego. Tak zdefiniowana rewitalizacja obejmuje: części starej, często zabytkowej zabudowy, ale równieŜ humanizację osiedli budowanych z wielkiej płyty. Celem tego procesu jest równieŜ zachowanie walorów historycznych (w tym głównie urbanistycznych i architektonicznych) oraz podkreślenie ich unikalności i kolorytu lokalnego. NSRO wskazuje, Ŝe procesom rewitalizacji powinny być poddane obszary miast dotkniętych problemami gospodarczymi i społecznymi oraz tereny poprzemysłowe i powojskowe, dające się stosunkowo szybko przystosować do nowych funkcji miejskich. Kolejnym obszarem interwencji rewitalizacyjnych są zdegradowane obszary miejskie, obejmujące zniszczone budynki zamieszkane przez ludność zagroŜoną wykluczeniem społecznym. Zgodnie z zawartą definicją, rewitalizacja prowadzona będzie poprzez połączenie działań technicznych z rozwojem gospodarczym i społecznym, w oparciu o kompleksowe plany rozwoju miast i/lub programów rewitalizacji. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013 „Małopolska 2015”20 W dokumencie przedstawiono wizję Małopolski jako regionu szans wszechstronnego rozwoju ludzi i nowoczesnej gospodarki, silnym aktywnością swych mieszkańców, czerpiącym z dziedzictwa przeszłości i zachowującym toŜsamość w integrującej się Europie. ZałoŜono, iŜ Strategia Rozwoju Województwa w latach 2007–2013 koncentrować ma się na trzech polach aktywności, z przyporządkowanymi im obszarami polityki rozwoju: • A – Konkurencyjność gospodarcza: o I Społeczeństwo wiedzy i aktywności, o II Gospodarka regionalnej szansy, o III Infrastruktura dla rozwoju regionalnego, o IV Krakowski Obszar Metropolitalny; • B – Rozwój społeczny i jakość Ŝycia: o V Spójność wewnątrzregionalna, o VI Ochrona środowiska, 20 Uchwała Nr XLI/527/06 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 stycznia 2006 r. 88 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 o VII Dziedzictwo i przestrzeń regionalna; • C – Potencjał instytucjonalny: o VIII Współpraca terytorialna, o IX Nowoczesne zarządzanie publiczne. KaŜdemu z wymienionych pól aktywności odpowiada jeden cel strategiczny: • Cel strategiczny I: Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa - która określi atrakcyjność i pozycję regionu jako miejsca aktywności gospodarczej, co jest fundamentem ekonomicznym pomyślności i standardu Ŝycia mieszkańców województwa. • Cel strategiczny II: Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości Ŝycia – co decyduje o atrakcyjności i spójności regionu jako bezpiecznego i przyjaznego miejsca zamieszkania oraz pobytu, a w konsekwencji o jego konkurencyjności jako wszechstronnego środowiska Ŝycia. • Cel strategiczny III: Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa, jako niezbędnego narzędzia realizacji pozostałych zmian. Zagadnienie rewitalizacji obszarów zdegradowanych stanowi jeden z kierunków w obszarze VII Dziedzictwo i przestrzeń regionalna. Procesy rewaloryzacji i rewitalizacji układów urbanistycznych powiązano z działaniami na rzecz ochrony i kształtowania małopolskiego krajobrazu kulturowego. Ich podstawowy zakres określono jako: • podniesienie standardu przestrzeni publicznych, • przeprowadzenie kompleksowych prac remontowo-konserwatorskich najcenniejszych zabytków w regionie, • oŜywianie centrów historycznych miast oraz rehabilitację urbanistyczną starych miast, • budowę centrów miast i miejscowości ukształtowanych wokół zakładów przemysłowych, • sanację zasobów mieszkalnych. Strategia definiuje najwaŜniejsze działania wynikające z przygotowanych i zaakceptowanych społecznie programów rewitalizacji: • adaptację obiektów i terenów poprzemysłowych, powojskowych i pogórniczych do nowych funkcji gospodarczych, kulturowych lub rekreacyjnych, • dostosowywanie zdegradowanych obszarów dla potrzeb nowych inwestycji, • rekultywację zdegradowanych terenów z przeznaczeniem na cele publiczne, • tworzenie sieci współpracy instytucji uŜyteczności publicznej, mieszkańców, przedsiębiorców, • powstawanie i rozwój inkubatorów przedsiębiorczości, parków przemysłowych, technologicznych, centrów zaawansowanych technologii, • poprawę infrastruktury komunikacyjnej, • rozbudowę i unowocześnienie infrastruktury technicznej, • rozbudowę i modernizację infrastruktury turystycznej i kulturowej przy wykorzystaniu zabytkowych obiektów, • rozbudowę i modernizację infrastruktury społecznej, • przedsięwzięcia modernizacyjne w budownictwie mieszkaniowym, • działania w zakresie bezpieczeństwa publicznego. Procesy rewitalizacyjne finansowane są z następujących źródeł: • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, • instrument w ramach funduszy UE „Rewitalizacja miast i miasteczek”, którego celem jest skoncentrowanie działań prorozwojowych róŜnego typu na dominujących elementach struktury osiedleńczej Polski, znajdujących się w bardzo złej kondycji gospodarczej, a takŜe nadanie silnego, skoncentrowanego impulsu rozwojowego wielu poten89 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 cjalnym subregionalnym ośrodkom wzrostu, • Instrument Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego, • Norweski Mechanizm Finansowy. Niniejsza aktualizacja Programu Rewitalizacji Trzebini wpisuje się w realizację celów strategii Małopolski. Diagnoza problemów Miasta wskazuje na konieczność podjęcia interwencji, o których mowa w strategicznym dokumencie Regionu. Dokumenty planistyczne Gminy Trzebinia 1. Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2007 - 2015 Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2007–2015 przyjęta została uchwałą Nr LII/733/IV/2006 Rady Miasta Trzebini w dniu 29.09.2006 r. Dokument zawiera diagnozę stanu Gminy Trzebinia, w ramach której przedstawiono szczegółową charakterystykę Gminy oraz analizę strategiczną wytyczającą kierunki, cele i zadania Gminy Trzebinia na kolejny okres programowania unijnego. Za kierunki rozwoju strategicznego Gminy Strategia przyjmuje: 1. Kierunek strategiczny: gospodarka oparta na wiedzy 1.1. Cel strategiczny: wspieranie rozwoju lokalnych przedsiębiorstw, 1.2. Cel strategiczny: wykorzystanie terenów poprzemysłowych pod nowe inwestycje, 1.3. Cel strategiczny: rozwój przemysłu opartego na wiedzy, 2. Kierunek strategiczny: jakość Ŝycia mieszkańców 2.1. Cel strategiczny: zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych, 2.2. Cel strategiczny: zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa publicznego, 2.3. Cel strategiczny: dostęp do wysokiego poziomu usług medycznych i profilaktyki zdrowotnej, 2.4. Cel strategiczny: poczucie bezpieczeństwa socjalnego, 3. Środowisko 3.1. Cel strategiczny: poprawa ładu przestrzennego, 3.2. Cel strategiczny: rewitalizacja terenów poprzemysłowych, 4. Edukacja, kultura, sport i rekreacja 4.1. Cel strategiczny: permanentne kształcenie dzieci, młodzieŜy i dorosłych, 4.2. Cel strategiczny: rozwój i promocja przemysłu czasu wolnego, Dla realizacji pierwszego kierunku strategicznego wyznaczono cele strategiczne, operacyjne i konkretne zadania, które w swej istocie odpowiadają działaniom realizowanym w ramach Programu Rewitalizacji. W ramach celu strategicznego 1.1 Wspieranie rozwoju lokalnych przedsiębiorstw wyznaczono cele operacyjne 1.1.1 Kreowanie otoczenia administracyjnego korzystnego dla przedsiębiorczości, poprzez zadanie 1: stworzenie systemu ulg dla przedsiębiorców oraz zadanie 2: organizację systemu poręczeń kredytowych. Następny cel operacyjny 1.1.2 to Poprawa infrastruktury technicznej i sieci powiązań, gdzie nacisk połoŜono na wykorzystanie oraz powiększanie potencjału komunikacyjnego Gminy, głównie poprzez rozwój infrastruktury drogowej. Istotne dla rewitalizacji jest zadanie 1: przygotowanie i promocja terenów inwestycyjnych zlokalizowanych przy węźle kolejowym i drogowym oraz autostradzie A4. Z szeroko rozumianym procesem rewitalizacji łączy się ściśle cel strategiczny 1.2 Wykorzystanie terenów poprzemysłowych pod nowe inwestycje oraz podległy mu cel operacyjny 1.2.1 Stwarzanie warunków adaptacji terenów poprzemysłowych dla nowych inwestycji. Dla jego realizacji wyznaczono następujące zadania: 1.2.1.1 Rekultywacja terenów poprzemysłowych, w tym poprawa ich dostępności komunikacyjnej, 1.2.1.2 Agregacja rozproszonych terenów poprzemysłowych i tworzenie stref aktywności gospodarczej, 1.2.1.3 Wielokanałowe prezentowanie ofert inwestycyjnych Gminy: strona internetowa Trzebini, RCOI, PAIiIZ 90 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 (i inne), 1.2.1.4 Utworzenie parku przemysłowego, zielonego parku przedsiębiorczości lub innej formy działalności gospodarczej. Dla celu strategicznego 1.3. Rozwój przemysłu opartego na wiedzy przyjęto cel operacyjny 1.3.1 Rozwój przemysłu w oparciu o innowacyjne technologie – transfer nowoczesnych technologii, który realizowany ma być poprzez współpracę przedsiębiorstw z regionalnymi ośrodkami naukowymi i ośrodkami transferu technologii oraz utworzenie parku technologicznego. Z drugiego kierunku strategicznego Jakość śycia Mieszkańców dla realizacji załoŜeń Programu Rewitalizacji istotny jest przede wszystkim cel strategiczny 2.1 Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych zmierzający do uwzględniania potrzeb mieszkaniowych, w zaleŜności od cech demograficzno-społecznych i kulturowych rodzin poprzez zwiększenie liczby mieszkań (rodzaj dostosowany do aktualnych potrzeb). Innym waŜnym celem strategicznym z kierunku drugiego jest 2.4 Poczucie bezpieczeństwa socjalnego, którego cel operacyjny 2.4.1 brzmi: Identyfikacja potrzeb społeczeństwa w zakresie poczucia bezpieczeństwa socjalnego i reagowanie na nie, a którego realizacja polegać ma na monitoringu stanu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych i zagroŜenia ubóstwem. NajwaŜniejsze podstawy dla niniejszego Programu zawiera trzeci kierunek strategii Środowisko, w ramach którego wyznaczono dwa bardzo waŜne cele strategiczne. Cel 3.1. Poprawa ładu przestrzennego, zawiera cel operacyjny 3.1.1 Poprawa wizerunku miasta, a jego ramach jako najwaŜniejsze wybrano zadania: 1. rewitalizacja reprezentacyjnych obszarów miasta: wjazdu do miasta od strony autostrady A4, terenu centrum, okolic dworca PKP, terenów wzdłuŜ głównych osi rozwojowych Rynek – Dworzec, Rynek – Szyb „Zbyszek”, Rynek – Młoszowa, Rynek –ul. Ochronkowa w kierunku Południowym; 2. opracowywanie programów rewitalizacji Miasta; 4. wkomponowanie w krajobraz Miasta (adaptacja) obiektów poprzemysłowych stanowiących o jego toŜsamości oraz 6. Tworzenie zasobów gruntów gminnych i przygotowanie terenów do zabudowy i 7. Stworzenie systemu informacji o terenie (GIS). Drugim celem strategicznym w kierunku Środowisko jest uzupełniający dla procesu rewitalizacji obszarów miejskich cel strategiczny 3.2 Rewitalizacja terenów poprzemysłowych, gdzie cel operacyjny 3.2.1. Przygotowanie niezbędnych opracowań i dokumentów dla rewitalizacji zawiera zadania: 1. inwentaryzacja terenów poprzemysłowych na terenie Gminy z nakreśleniem ogólnych kierunków rewitalizacji, 2. inwentaryzacja starych składowisk odpadów przemysłowych, ocena moŜliwości re-eksploatacji, 3. regulowanie spraw własnościowych terenów poprzemysłowych, agregacja terenów (działek), a cel operacyjny 3.2.2. Sukcesywna rewitalizacja terenów poprzemysłowych uwzględniająca ochronę dziedzictwa przemysłowego, realizują zadania: 1. rewitalizacja terenów poprzemysłowych, 2. dąŜenie do re-eksploatacji/likwidacji, rekultywacji i zagospodarowania składowisk odpadów przemysłowych. Z ostatniego kierunku Strategii Edukacja, Kultura, Sport i Rekreacja powiązane z problematyką rewitalizacji zapisy obejmują cel operacyjny 4.1.1 Stwarzanie warunków dla zwiększenia liczby dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym oraz młodzieŜy i dorosłych podejmujących naukę (z celu strategicznego 4.1: Permanentne kształcenie dzieci, młodzieŜy i dorosłych), gdzie najistotniejsze zadania to: 4. promocja przedsiębiorczości wśród młodzieŜy szkolnej i doradztwo zawodowe dla młodzieŜy szkolnej oraz 6. rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych oraz przekwalifikowanie osób bezrobotnych. Natomiast cel strategiczny 4.2 Rozwój i promocja przemysłu czasu wolnego, w ramach celu operacyjnego 4.2.2 Rozwój toŜsamości lokalnej i zachowywanie tradycji, zakłada między innymi zadanie 1. opracowanie gminnego programu opieki nad zabytkami i jego realizacja oraz 4. adaptacja obiektów poprzemysłowych na „Ŝywe” muzea – prawdziwe obiekty i urządzenia przemysłowe. Zatrudnianie byłych pracowników zakładów przemysłowych jako przewodników. 91 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Zapisy Strategii stanowią podstawę dla Programu Rewitalizacji, który wpisuje się w realizację wielu celów w ramach czterech kierunków rozwoju Gminy. Zadania, zapisane w Strategii są w znacznej mierze zorientowane na stymulowanie korzystnych przemian społecznych, gospodarczych i przestrzennych. Sprawia to, iŜ rozwój Miasta Trzebinia zaleŜny jest w duŜej mierze od wprowadzenia szeroko zakrojonych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, uzasadnionych w świetle zapisów Strategii. 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia SUiKZP przyjęte zostało Uchwałą nr XII/114/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 września 2007 r. Dokument stanowi kompleksową diagnozę wszystkich podstawowych uwarunkowań rozwoju oraz kierunków przekształceń struktury przestrzennej Gminy Trzebinia. Studium wskazuje ponadto tereny pod inwestycje z rozróŜnieniem na sposoby uŜytkowania gruntów oraz wyznacza główną sieć dróg w gminnym systemie transportu. Jako cztery niezbędne programy operacyjne wymienia: 1. Program realizacji przedsięwzięć publicznych samorządu terytorialnego, 2. Program gospodarki gruntami, 3. Program ochrony dziedzictwa kulturowego i kształtowania atrakcyjnego krajobrazu gminy oraz 4. Program rozwoju nowoczesnej edukacji i nauki. Co istotne dla Programu Rewitalizacji, w dokumencie tym wyznaczono obszary zdegradowane, wymagające rewitalizacji oraz zidentyfikowano szereg problemów infrastrukturalnych.21 Aktualizacja Programu rewitalizacji Trzebini uwzględnia zapisy Studium, o czym szerzej w części II.5 (Zagospodarowanie przestrzenne). 3. Dokumenty dotyczące polityk w róŜnych sektorach społecznogospodarczych na poziomie lokalnym Mieszkalnictwo Wieloletni Plan Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Trzebinia Na podstawie uchwały Nr XVII/165/V/2008 Rady Miasta Trzebini z dnia 1 lutego 2008 r. przyjęty został „Wieloletni Plan Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Trzebinia”. Dokument przedstawia analizę aktualnego stanu mieszkaniowego zasobu Gminy Trzebinia, prognozę dotyczącą jego wielkości z podziałem na lokale mieszkalne pełnostandardowe, lokale o obniŜonym standardzie i lokale socjalne. Diagnozuje teŜ stan techniczny zasobu mieszkaniowego oraz definiuje zakres potrzeb remontowych i inwestycyjnych. Stanowi kompleksowy opis działań mających na celu poprawę wykorzystania i racjonalizację gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Trzebinia.22 Niniejszy Program Rewitalizacji uwzględnia zapisy Planu, w tym odnosi się do niego w części poświęconej sferze mieszkalnictwa. Infrastruktura i usługi komunalne Program Ochrony Środowiska Zgodnie z uchwałą Nr XLI/601/IV/2005 Rady Miasta Trzebini z dnia 2 grudnia 2005 r. na terenie Gminy obowiązuje Program Ochrony Środowiska. Program przedstawia stan i ocenę 21 Por. liczne odniesienia do SUiKZP Gminy w rozdziale: „Sfera przestrzenna”. Por. liczne odniesienia do „Wieloletniego Planu Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Trzebinia” w rozdziale: „Sfera mieszkaniowa”. 22 92 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 środowiska przyrodniczego w Gminie. Jako podstawowe narzędzie zarządzania zasobami przyrodniczymi zawiera listę działań priorytetowych z uwzględnieniem podziału na krótko i długookresowe (do 2012 r.), a takŜe wzmiankuje o szeregu zagroŜeniach, które wywołać moŜe infrastruktura komunalna w złym stanie technicznym lub jej braki. Program odnosi się do kwestii rewitalizacji zarówno poprzez realizację celów zrównowaŜonego rozwoju w Gminie, jak i stanowiąc podstawę dla poprawiania jakości i dostępności infrastruktury. Aktualizacja programu Rewitalizacji uwzględnia zapisy POŚ. Plan gospodarki odpadami dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, LibiąŜa, Trzebini „Gospodarka Komunalna” Dokument jest kompleksowym opracowaniem dotyczącym gospodarki odpadami na terenie trzech gmin, w tym Trzebini. Definiuje cele i kierunki działań związanych z gospodarowaniem odpadami w sektorze komunalnym oraz cele i kierunki działań w gospodarowaniu odpadami w sektorze gospodarczym, w tym odpadami niebezpiecznymi. DuŜy nacisk w opracowaniu został połoŜony na kwestie infrastrukturalne i wpływ stanu infrastruktury technicznej na moŜliwości ekologicznego gospodarowania odpadami oraz na tematy edukacji ekologicznej i odpowiedniej segregacji odpadów. W ten sposób Plan ma na celu ochronę potencjału środowiskowego Gminy i realizuje zasadę zrównowaŜonego rozwoju. Rozwój przedsiębiorczości Program pomocy „de minimis” udzielanej przedsiębiorcom na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenie nowych miejsc pracy na terenie Gminy Trzebinia Program przyjęto uchwałą Nr VII/70/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 25.04.2007 r., a jego celem było stworzenie zachęty dla inwestorów do podejmowania aktywności na terenie Trzebini. Na jego podstawie przedsiębiorcy mogą ubiegać się o zwolnienie od podatku od nieruchomości pod warunkiem, Ŝe ich działanie ukierunkowane jest na tworzenie nowych miejsc pracy w wyniku nowej inwestycji. Poprzez program władze lokalne stworzyły preferencyjne warunki dla osób zainteresowanych działaniem na rzecz rozwoju przedsiębiorczości w Gminie, co zmierzać ma do zmniejszenia skali kryzysu na lokalnym rynku pracy. W przypadku takich Gmin jak Trzebinia, które wciąŜ podlegają skutkom procesów restrukturyzacji przemysłu, podobne działania są niezbędne i wpisują się w cele wdraŜania Programu Rewitalizacji. Polityka społeczna związana z przeciwdziałaniem patologiom społecznym Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych NajwaŜniejszym dokumentem w ramach aktywnej polityki społecznej, prowadzonej przez Gminę Trzebinia jest Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych. Dokument składa się z diagnozy sytuacji społecznej, misji wraz z obszarami priorytetowymi oraz planu działań w wyznaczonych obszarach priorytetowych na lata 2006 – 2013. Strategia wytycza cztery obszary priorytetowe, definiuje cele strategiczne i operacyjne oraz wymienia najwaŜniejsze zadania do realizacji. W obszarze 1. Środowisko lokalne celem strategicznym jest budowanie więzi międzypokoleniowej i systemu wsparcia w społeczności lokalnej, realizowane między innymi poprzez integrację i jednoczesne zapobieganie niekorzystnym zjawiskom w środowisku lokalnym. W ramach obszaru 2. Osoba i rodzina dysfunkcyjna za cel strategiczny przyjęto koncentrację profesjonalnych działań na osobie i rodzinie z dysfunkcją, na rzecz poprawy ich funkcjonowania w społeczności lokalnej, przy czym najistotniejszym 93 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 celem operacyjnym w drugim obszarze jest 2.1. Podejmowanie działań na rzecz osób bezrobotnych. Dwa pozostałe obszary Strategii odnoszą się do sytuacji ludności najbardziej zagroŜonej wykluczeniem i wyznaczają działania na rzecz zapobieŜenia takiej sytuacji. W obszarze 3. Seniorzy za cel strategiczny uznano poprawę jakości Ŝycia osób starszych, natomiast w obszarze 4. Niepełnosprawność, cel strategiczny stanowi integracja osób niepełnosprawnych ze środowiskiem lokalnym. Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych uzupełnia i poszerza cele społeczne Programu Rewitalizacji w zakresie przeprowadzenia niezbędnych interwencji społecznych pozwalających na wydostanie obszaru Miasta z sytuacji kryzysowej. Do najwaŜniejszych osi GSRPS naleŜy niesienie pomocy osobom naraŜonym na wykluczenie społeczne oraz zapobieganie kryzysowej sytuacji społecznej w Gminie. Co waŜne, szczególną uwagę przywiązuje się do działań realizowanych w społeczności lokalnej, budując tym samym pole aktywności społeczeństwa obywatelskiego. Gminny program pomocy społecznej w zakresie przeciwdziałania groźbie eksmisji Program ten został zatwierdzony uchwałą Nr VI/58/V/2007 Rady Miasta Trzebini z 29.03.2007 r. Celem programu jest oferowanie pomocy materialnej osobom, które w wyniku trudnej sytuacji Ŝyciowej posiadają powaŜnej skali zadłuŜenie wobec właścicieli uŜytkowanych mieszkań. Działania pomocowe słuŜyć mają równieŜ powiększeniu zdolności rodzin do pokonywania trudności Ŝyciowych i wyuczeniu nawyku regularnego płacenia za mieszkanie. W ramach programu oferuje się równieŜ pomoc w zakresie odzyskania tytułu prawnego do lokalu, w wypadku jego utraty. Jako dokument ukierunkowany na uniknięcie groźby wykluczenia rodzin z ich środowiska wpisuje się on w podstawowe załoŜenia działań rewitalizacyjnych. Program poprawy bezpieczeństwa „Bezpieczna Gmina Trzebinia” na lata 2006 – 2013 „Bezpieczna Gmina Trzebinia” jest programem opracowanym w 2006 r. Przedstawia analizę zagroŜeń w Mieście i informacje na temat poczucia bezpieczeństwa mieszkańców oraz wyznacza podstawowe kierunki działań, zmierzających do utrzymania bezpieczeństwa publicznego i ograniczenia przestępczości w środowisku lokalnym. NajwaŜniejsze cele szczegółowe, które w istotny sposób odnoszą się do załoŜeń Programu Rewitalizacji, to: • ograniczenie zjawisk patologii społecznej; • zmniejszenie liczby przestępstw; • poszerzenie strefy monitoringu miejsc szczególnie niebezpiecznych; • zwiększenie poszanowania prawa w społeczeństwie lokalnym; • kształtowanie właściwych postaw obywateli poprzez przełamanie ich bierności; • ustalenie zasad szybkiego reagowania na zgłoszenia o zagroŜeniach; • stworzenie infrastruktury technicznej przyczyniającej się do poprawy bezpieczeństwa na drogach; • budowa wzajemnych więzi społecznych. Program kładzie nacisk na rozwój poczucia wzajemnej odpowiedzialności w społeczności lokalnej oraz na budowę poczucia bezpieczeństwa w sferze publicznej, skierowany jest jednak równieŜ na działania o charakterze prewencyjnym oraz konkretne sposoby reagowania na zagroŜenia. Realizacja programów z zakresu polityk przeciwdziałania patologiom społecznym daje Gminie szansę na skuteczne zapobieganie niekorzystnym zjawiskom i rozwiązywanie zaistniałych problemów ludności. Równoległa realizacja powyŜszych programów oraz 94 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Programu Rewitalizacji zwiększy skuteczność działań władz lokalnych skierowanych na walkę z marginalizacją społeczną oraz przysłuŜy się ograniczeniu zasięgu oraz konsekwencji zjawisk patologicznych. 95 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 IV. ZałoŜenia Programu Rewitalizacji Uzasadnienie wyboru obszaru Rewitalizacja to kompleksowy, skoordynowany, wieloletni, prowadzony na określonym obszarze proces przemian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, inicjowany przez samorząd terytorialny (głównie lokalny) w celu wyprowadzenia tego obszaru ze stanu kryzysowego, poprzez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju, w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne.23 W okresie programowania Unii Europejskiej 2007-2013 program rewitalizacji rozumiany jest jako opracowany i przyjęty przez jednostkę samorządu terytorialnego (uchwałą rady) i koordynowany przez tę jednostkę (lub instytucję zewnętrzną na zlecenie j.s.t.) wieloletni program w sferze przestrzeni, urządzeń technicznych, społeczeństwa i gospodarki, a takŜe środowiska naturalnego, opisujący stan i stopień degradacji terenu (obszaru rewitalizacji) za pomocą wskaźników społecznych i ekonomicznych oraz planowane do realizacji działania oraz system ich wdraŜania, których celem jest wyprowadzenie tego obszaru z sytuacji kryzysowej poprzez nadanie mu nowych funkcji lub przywróceniu funkcji, jakie pełnić powinien zgodnie ze swoją specyfiką. Celem takiego programu jest takŜe – oprócz przywrócenia funkcjonalności – stworzenie korzystnych warunków do jego dalszego trwałego rozwoju.24 NSRO wskazują, Ŝe rewitalizacja prowadzona będzie poprzez połączenie działań technicznych z rozwojem gospodarczym i społecznym, w oparciu o kompleksowe plany rozwoju miast i/lub programów rewitalizacji. Rewitalizacja w rozumieniu Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 (MRPO) dotyczyć będzie wyodrębnionych obszarów miasta wraz z grupą obiektów budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych, przestrzennych i innych, utraciły częściowo swoją pierwotną funkcję i przeznaczenie. Programy rewitalizacji naleŜy zatem traktować jako kompleksowe programy działań obejmujących budowę, modernizację zabudowy i przestrzeni ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni publicznych, rewaloryzację zabytków na wybranym obszarze miasta, w powiązaniu z wprowadzeniem zmian gospodarczych i społecznych na tym obszarze. Rewitalizacja jest więc połączeniem działań o charakterze technicznym z programami oŜywienia gospodarczego i przedsięwzięciami na rzecz rozwiązania problemów społecznych. Wg zapisów Uszczegółowienia MRPO projekty z zakresu rewitalizacji mogą obejmować zdegradowane centra miast (w tym zabytkowe), zdegradowane osiedla mieszkaniowe stanowiące ciągłą tkankę miejską i tereny poprzemysłowe. Wyłącznie w ramach programów rewitalizacji moŜliwe jest wsparcie inwestycji w infrastrukturę społeczną (edukacyjną, rekreacyjną i sportową) na obszarze objętym programem oraz inwestycji drogowych zapewniających lub polepszających dostęp do tych obiektów infrastruktury społecznej. Oczekiwać moŜna równieŜ wsparcia społecznego budownictwa mieszkaniowego (pod warunkiem ujęcia w programie rewitalizacji danego obszaru) polegającego na adaptacji na cele mieszkaniowe budynków stanowiących własność publiczną lub własność podmiotów prowadzących działalność niedochodową, wykorzystywanych na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osób o szczególnych potrzebach. Programy z zakresu rewitalizacji miast powinny zapewniać kompleksową odnowę rewitalizowanego obszaru. W świetle zapisów MRPO miasta do 20 tys. mieszkańców mogą być traktowane w całości jako jeden obszar rewitalizacji. 23 Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa, Warszawa, 16 stycznia 2008 r., nr MRR/H/18(01)/08, s. 4. 24 Metodyka przygotowania i oceny programu rewitalizacji w ramach MRPO na lata 2007-2013, s. 3-4. 96 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Występowanie problemów, zidentyfikowanych na podstawie przeprowadzonej na potrzeby Aktualizacji diagnozy stanu Miasta i Gminy oraz wyniki analizy SWOT, uzasadniają objęcie procesem i programem rewitalizacji obszaru całego Miasta. Trzebinia, jako miasto, boryka się z wieloma problemami tak o charakterze gospodarczym, jak i społecznym, a na jej obszarze bez wdroŜenia odpowiednich działań pogłębiać się będzie degradacja przestrzenna i środowiskowa. Wynika to głównie z pełnionych od stuleci funkcji przemysłowych. JuŜ od XV w. Trzebinia była jednym z większych ośrodków gospodarczych regionu. Pod koniec XIX w. i w latach międzywojennych XX w. utrwalił się obraz Miasta jako duŜego ośrodka przemysłowego. Miasto utrzymało przemysłowy charakter równieŜ po wojnie. Na bazie istniejących wcześniej zakładów powstawały przedsiębiorstwa będące własnością państwa. W 1962 r. uruchomiono Elektrownię „Siersza” i kopalnię rud cynkowo-ołowiowych „Trzebionka”. Obecnie, w wyniku restrukturyzacji wielu gałęzi gospodarki, w tym przemysłu wydobywczego i energetycznego, Trzebinia stoi przed wyzwaniem unowocześnienia lokalnego rynku i zapewnienia alternatywnych, wobec tradycyjnego przemysłu, dróg rozwoju. Władze lokalne od lat podejmują starania na rzecz rewitalizacji przestrzeni miejskich oraz poprzemysłowych. Podejmują liczne inicjatywy skierowane na aktywizację gospodarczą Miasta i Gminy, i co waŜne poszukują wciąŜ nowych partnerów do współpracy. Z drugiej strony istotne zamierzenia dotyczą odnowy Miasta – wykreowania tzw. serca Miasta W latach 2007-2013 priorytetowym działaniem władz gminnych jest zatem właśnie projekt odnowy centrum Miasta.25 W ramach przeciwdziałania dalszej degradacji przestrzeni miejskich interwencje Programu Rewitalizacji skierowane być powinny takŜe na wsparcie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i dalsze wspieranie rozwoju gospodarczego. A wysiłki na rzecz rewitalizacji obejmować winny inicjatywy róŜnych partnerów, w tym prywatnych i społecznych. Oznacza to, konieczność poszerzenia podejmowanych zadań o charakterze technicznym, słuŜących przekształcaniu przestrzeni publicznych, o inicjatywy partnerów rewitalizacji, w tym beneficjentów działania 6.1 MRPO. Pozwoliło to na włączenie do Programu Rewitalizacji inwestycji remontowych i modernizacyjnych wielorodzinnych zasobów mieszkaniowych, jak równieŜ adaptacji istniejących budynków na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osób o szczególnych potrzebach. W tym kontekście naleŜy podkreślić, Ŝe do najistotniejszych kryteriów, na podstawie których zaliczono Miasto Trzebinia do obszarów wymagających wsparcia w ramach rewitalizacji, jest nawarstwienie problemów społecznych i demograficznych, przy stopniu dekapitalizacji zasobów mieszkaniowych (w tym głównie komunalnych) oraz degradacji środowiska, związanej z występowaniem obszarów przemysłowych i poprzemysłowych na terenie Miasta. Istotny element rewitalizacji obszaru Miasta powinny stanowić zatem takŜe projekty rozwoju infrastruktury społecznej, słuŜącej rozwojowi kapitału społecznego lokalnej wspólnoty. Podstawę do zakwalifikowania całego obszaru Miasta Trzebinia do rewitalizacji stanowi występowanie na jego terenie niekorzystnych zjawisk demograficznych i gospodarczospołecznych połączonych z degradacją przestrzenną Miasta, opisanych wyŜej. W poniŜszej tabeli zamieszczono, zgodnie z Metodyką, zestaw kryteriów wymaganych dla określenia obszarów interwencji w substancję mieszkaniową (zgodnie z art. 47 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006). 25 Por. opis projektu w części Zagospodarowanie przestrzenne. 97 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 53 Wskaźniki Trzebini, mieszkaniowych Wskaźnik obszaru Źródło kryzysowego Tabela 23 Tabela wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia 7 Tabela 24 Tabela 22 niski poziom wykształcenia Tabela 18 Tabela 16 niekorzystne trendy demograficzne Tabela 7 porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego jako obszaru kryzysowego wymagającego wsparcia w zakresie projektów Miara wskaźnika % biernych zawodowo (NSP 2002) zasiłki mieszkaniowe na 1000 mieszkańców (2006) % kobiet wśród pracujących (2006) % mieszkańców posiadających wykształcenie wyŜsze (NSP 2002) saldo migracji na 1000 ludności (2006) przyrost naturalny na 1000 ludności (2006) % mieszkań komunalnych /w Trzebini 80% mieszkań gminnych wymaga co najmniej napraw i remontów/ (2006) powierzchnia uŜytkowa mieszkania w m2 (2006) Trzebinia Powiat Chrzanowski Województwo Małopolskie 52,4% 50,1% 44,2% 29,5 18,6 11,2 37,8% 48,8% 49,1% 7,8% 8,0% 10,5% -3,5 -1,3 0,4 -1,8 -0,8 1,2 12,7% 4,9% 4,6% 63,4 69,2 73,9 Źródło: Opracowanie własne Występowanie problemów, zidentyfikowanych na podstawie przeprowadzonej na potrzeby Programu diagnozy stanu Miasta oraz wyniki analizy SWOT, uzasadniają objęcie procesem i programem rewitalizacji obszaru całego Miasta. Nawarstwienie problemów o charakterze demograficznym i społecznym oraz gospodarczym przy specyfice przestrzennej i środowiskowej Trzebini, groŜą degradacją i marginalizacją tego ośrodka miejskiego. Aktualizacja Programu Rewitalizacji Trzebini przygotowana została na lata 2007-2013, adekwatnie do okresu programowania Unii Europejskiej. Beneficjenci i partnerzy Programu Rewitalizacji Na etapie przygotowywania załoŜeń aktualizacji Programu naleŜy zwrócić uwagę, iŜ zgodnie z zapisami MRPO dla projektów realizowanych w ramach działania 6.1 w niniejszym Programie przewidziano, Ŝe beneficjentami Programu Rewitalizacji będą: 1. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia. 2. Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną. 3. Administracja rządowa. 4. Instytucje kultury. 5. Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki. 6. Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyŜej). 7. Partnerzy społeczni i gospodarczy. 8. Kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych. 9. Instytucje otoczenia biznesu. 10. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS. 98 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Przez Partnerów Rewitalizacji naleŜy jednak rozumieć wszystkie wyŜej wymienione typy beneficjentów oraz inne podmioty, które mogą wnieść istotny wkład do rewitalizacji obszaru kryzysowego, np. przedsiębiorców, czy prywatnych właścicieli nieruchomości. Te inne podmioty, poprzez „wpisanie się” w Program Rewitalizacji zyskały swoistą rekomendację ze strony Gminy dla planowanych działań. Umieszczenie w Programie Partnera i jego projektu moŜe mieć znaczenie przy ubieganiu się o dofinansowanie z innych źródeł niŜ działanie 6.1. MRPO, podkreślając znaczenie działań nie tylko dla Partnera, ale dla całej Gminy. Szeroko zakrojone partnerstwo jest warunkiem powodzenia procesów rewitalizacji. Zaktualizowane cele Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonej diagnozy problemów Miasta oraz analizy SWOT, a takŜe zapisy dokumentów planistycznych Gminy Trzebinia, dostępne instrumenty polityki regionalnej Unii Europejskiej i państwa w sferze animowania rewitalizacji miejskiej, z uwzględnieniem zasad i regulacji dotyczących okresu programowania 2007-2013, proponuje się ustanowienie następujących zaktualizowanych celów Programu Rewitalizacji: Cel główny programu: Nawiązując do celu strategicznego Strategii: Restrukturyzacja gospodarki gminy w celu osiągnięcia trwałego rozwoju gospodarczo – społecznego, poprzez wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw oraz inwestycji proponuje się cel główny Programu w brzmieniu Eliminacja zjawisk kryzysowych oraz likwidacja barier rozwoju występujących w Mieście Trzebinia, poprzez zintegrowanie działań publicznych i prywatnych w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym Dla kaŜdej z objętych diagnozą i identyfikacją problemów sfer, proponuje się przyjąć cele szczegółowe, a to: 1. w sferze zagospodarowania przestrzennego: • poprawa estetyki i funkcjonalności obiektów oraz przestrzeni publicznych, • rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych, • poprawa estetyki centrum Miasta i ładu przestrzennego poprzez przebudowę płyty Rynku, • modernizacja ciągów komunikacyjnych, remont/renowacja, wyburzenie lub budowa nowych obiektów kubaturowych oraz gospodarka zielenią. 2. w sferze mieszkalnictwa: • zapewnienie podstawowych warunków Ŝycia mieszkańców poprzez remont i modernizację budynków wielorodzinnych oraz przeznaczonych na lokale socjalne, • zwiększenie zasobów mieszkaniowych i powierzchni usługowych poprzez budowę nowych obiektów kubaturowych o funkcji mieszkalno-usługowej stanowiących uzupełnienie pierzei oraz adaptację poddaszy; 3. w sferze społecznej: • rozwój infrastruktury słuŜącej budowie kapitału społecznego lokalnej wspólnoty, • ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez renowację zabytkowych obiektów znajdujących się w Trzebini, 99 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • integracja środowisk lokalnych (np. mieszkańców, organizacji pozarządowych, partnerów gospodarczych) poprzez ich zaangaŜowanie się w realizację Programu Rewitalizacji, • wsparcie instytucjonalne dla organizacji pozarządowych, • przeciwdziałanie wykluczeniu młodych matek na rynku pracy poprzez zapewnienie kompleksowej opieki nad małym dzieckiem (Ŝłobek, przedszkola), • przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych i chorych poprzez powstanie domów spokojnej starości i hospicjum, • zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieŜy; 4. w sferze infrastruktury technicznej: • poprawa standardu Ŝycia mieszkańców i prowadzenia działalności gospodarczej przez modernizację i rozbudowę sieci technicznych uzbrojenia terenu; 5. w sferze gospodarczej: • zwiększenie potencjału gospodarczego Miasta, poprzez stworzenie warunków dla rozwoju funkcji usługowych na bazie atutów połoŜenia Miasta i jego walorów kulturowych oraz krajobrazowych, • zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej Miasta poprzez poprawę standardów urbanistycznych tkanki śródmiejskiej (projekt centrum Miasta) oraz przygotowanie terenów inwestycyjnych na bazie istniejących zasobów poprzemysłowych. Zamieszczona powyŜej kolejność celów szczegółowych oddaje ich znaczenie dla procesu rewitalizacji Trzebini. Zasady włączania projektów do Programu Rewitalizacji Rodzaje projektów z MRPO Zgodnie z MRPO w ramach tego działania 6.1, schemat A, realizowane mogą być następujące projekty: 1. Modernizacje, renowacje budynków poprawiające ich estetykę zewnętrzną: • obiekty uŜyteczności publicznej, z wyłączeniem budynków administracji publicznej; • obiekty naleŜące do beneficjenta, słuŜące prowadzeniu działalności gospodarczej. 2. Modernizacje, renowacje części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, tj. odnowienie elementów strukturalnych budynku (dachy, fasady, okna i drzwi w fasadzie, zewnętrzne/wewnętrzne klatki schodowe i korytarze, windy). 3. Modernizacje, renowacje i/lub adaptacje budynków na cele utworzenia mieszkań socjalnych. 4. Budowa, przebudowa, rozbudowa i modernizacja obiektów infrastruktury społecznej (z wyłączeniem opieki zdrowotnej oraz opieki społecznej), w szczególności: • szkół i przedszkoli; • obiektów sportowych i rekreacyjnych (np. boisk sportowych, kortów tenisowych, ścieŜek zdrowia, placów zabaw); • obiektów infrastruktury kulturalnej o znaczeniu lokalnym (wartość całkowita kwoty wydatków kwalifikowanych inwestycji w obiekt infrastruktury kulturalnej nie moŜe przekroczyć 1 000 000 zł – inwestycje w kwocie równej i wyŜszej od 1 000 000 zł – Działanie 3.3), • obiektów wielofunkcyjnych, w których łączone są róŜne funkcje z zakresu infrastruktury społecznej. 5. Zagospodarowanie przestrzeni miejskich. 6. Budowa, przebudowa, rozbudowa i modernizacja podstawowej infrastruktury komunalnej (np. przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycz100 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 nych, gazowych lub telekomunikacyjnych) na obszarze objętym projektem, w celu zapewnienia dostępu wszystkich obiektów i terenów rewitalizowanych do podstawowych usług komunalnych – wyłącznie w ramach typów projektów 1 - 5. 7. Zagospodarowanie pustych przestrzeni miejskich na cele publiczne i/lub gospodarcze, w tym: • uzupełnianie pierzei ulic i rynków; • zabudowa zdegradowanych przestrzeni (o charakterze środowiskowym bądź przemysłowym); • projekty związane z wyburzeniem obiektów zdegradowanych (których remont jest nieopłacalny) i zagospodarowaniem powstałej przestrzeni; wyłącznie w ramach typów projektów 1 - 5. 8. Budowa i modernizacja infrastruktury drogowej, wyłącznie w ramach typów projektów 1 - 5. Inne działania MRPO w ramach których istnieje moŜliwość dofinansowania projektów zgłoszonych przez Partnerów do Programu Rewitalizacji, to m.in.: • Priorytet 2. Gospodarka regionalnej szansy – 2.1 Rozwój i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw o Schemat A: Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MŚP o Schemat B: Wspólne przedsięwzięcia i tworzenie powiązań kooperacyjnych pomiędzy przedsiębiorstwami, w tym tworzenie klastrów o Schemat C: Dotacje dla instytucji otoczenia biznesu o Schemat D: Wsparcie funduszy zwrotnych, przeznaczonych dla przedsiębiorstw • Priorytet 3. Turystyka i przemysł kulturowy – 3.1. Rozwój infrastruktury turystycznej o Schemat A. Budowa regionalnego systemu informacji turystycznej o Schemat C. Rozwój produktów i oferty turystycznej regionu o Schemat D. Inwestycje w poprawę bazy noclegowej oraz przystosowanie obiektów zabytkowych do celów turystycznych Warto teŜ podkreślić moŜliwość współfinansowania projektów społecznych w ramach komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Przykładowe działania, w ramach których moŜna poszukiwać dofinansowania projektów Partnerów, obejmują: • Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, • Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia, • Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji, • Działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora pomocy społecznej, • Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, • Działanie 9.3 Upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego (projekty konkursowe). I tak na przykład, od lipca 2008 roku Urząd Miasta w Trzebini realizował będzie projekty systemowe w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w priorytecie VII Promocja Integracji Społecznej, działaniu 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji, poddziałaniu 7.1.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej. 101 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Procedura naboru wniosków do Programu W celu rozszerzenia zakresu Programu Rewitalizacji w wyniku niniejszej Aktualizacji przewidziano następującą procedurę opracowania listy projektów Programu: • Informacja o moŜliwości wprowadzania własnych projektów przez potencjalnych partnerów podana została do publicznej wiadomości z wyznaczeniem terminu na ich składania. • W wyznaczonym terminie partnerzy zgłaszali do Urzędu Miasta w Trzebini wnioski o wprowadzenie projektu do Programu Rewitalizacji. Zakres informacji podawanych we wniosku do Programu Rewitalizacji musiał być zgodny z wymaganiami, zawartymi w Załączniku nr 2 do Programu: „Format wniosku o wprowadzenie projektu do Programu Rewitalizacji”. Przyjęto, Ŝe Gmina nie refunduje kosztów przygotowania wniosków o włączenie projektu do Programu Rewitalizacji, opracowywanych przez Partnerów. Partner zobowiązuje się, iŜ w przypadku ujęcia projektu w Programie Rewitalizacji, samodzielnie i na własny koszt przygotuje wniosek wg wymagań dotyczących pozyskiwania środków z konkretnych źródeł, w tym przede wszystkim wg wymagań MRPO i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i do dalszego samodzielnego pilotowania projektu. Wnioski niekompletne, z punktu widzenia przyjętych zasad, nie były rozpatrywane przy sporządzaniu ostatecznej wersji Programu. Urząd Miasta w Trzebini nie będzie ponosił odpowiedzialności za dalszy los zgłoszonych projektów (tzn. nie gwarantuje pozyskania jakichkolwiek środków na ich realizację, czy – wcześniej - ich przygotowanie). Kryteria wyboru projektów i kolejność realizacji Zakłada się następujące zasady wyboru projektów do ujęcia w aktualizowanym Programie Rewitalizacji: • w odniesieniu do projektów uwzględnionych w dotychczasowej wersji Programu uwzględnienie wszystkich projektów, których projektodawcą jest Gmina i jej jednostki organizacyjne; • w odniesieniu do nowych projektów, których projektodawcą jest Gmina i jej jednostki organizacyjne wymaga się zgłoszenia projektu oraz spełnienia przez projektodawcę wymogów formalnych i merytorycznych; • w odniesieniu do nowych projektów, których projektodawcami są partnerzy inni niŜ jednostki Gminy, wymaga się zgłoszenia projektu w czasie naboru wniosków o włączenie do Programu Rewitalizacji oraz spełnienia przez projektodawcę wymogów formalnych i merytorycznych (w rzeczywistości dotyczy to: lokalizacji projektu na terenie Miasta Trzebinia, bycia podmiotem uprawnionym oraz rodzaju projektu i czasu realizacji, zgodnych z zasadami działania 6.1. MRPO, schemat A, a takŜe podania danych o projekcie zgodnie z zawartością wzoru wniosku. W Programie określono szacunkowy i maksymalny udział moŜliwych do uzyskania na finansowanie konkretnego projektu środków, jednak stopień zaawansowania przygotowania przyszłych projektów w czasie prowadzonego naboru wniosków (brak: szczegółowych załoŜeń, studiów wykonalności, itp.) spowodował, Ŝe faktyczna wysokość dofinansowania jest niemoŜliwa do oszacowania w Programie. Zatem Partnerzy muszą się liczyć z tym, Ŝe nawet w przypadku pozyskania środków zewnętrznych (w tym z działania 6.1. MRPO) ich udział do środków własnych moŜe się znacząco róŜnić od załoŜeń planu finansowego zawartego w Programie Rewitalizacji. 102 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 W okresie programowania 2007-2013 Unia Europejska ustaliła nowe zasady kwalifikowalności projektów i wydatków ubiegających się o wsparcie z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, a w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W związku z powyŜszym załoŜono następujące zasady wyboru projektów do Programu Rewitalizacji Trzebini w latach 2007-2013: • Czy projekt jest zgodny ze Strategią Rozwoju Gminy Trzebinia na lata 2005-2015? • Czy projekt jest zgodny z Programem Rewitalizacji i przyczynia się do realizacji jego celów? • Czy projekt jest zgodny z Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym i czy przyczynia się do realizacji działań Osi Priorytetowej 6 w obszarze Rozwój miast? • Czy projektodawca jest beneficjentem w rozumieniu beneficjenta Osi Priorytetowej 6 MRPO i Programu Rewitalizacji? • Czy wielkość projektu i przewidywane wsparcie jest zgodne z zapisami Uszczegółowienia Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego? Projekty zgłoszone do włączenia do zaktualizowanego Programu Rewitalizacji, aby następnie uzyskać dofinansowanie ze środków funduszy strukturalnych, będą musiały spełniać równieŜ kryterium trwałości, co oznacza, Ŝe: • Trwałość projektu musi być zachowana przez okres pięciu lat od daty przekazania beneficjentowi płatności końcowej. • W przypadku projektów realizowanych w celu utrzymania inwestycji lub miejsc pracy stworzonych przez MŚP, okres trwałości projektu wynosi 3 lata od daty przekazania beneficjentowi płatności końcowej. W zakresie kwalifikowalności wydatków na etapie wyboru wniosków o włączenie projektu do niniejszego Programu, sprawdzeniu podlegała kwalifikowalność, w tym: • czy wydatek jest zgodny z postanowieniami MRPO i Programu Rewitalizacji? • czy wydatek jest niezbędny do realizacji przedłoŜonego projektu? • czy przewidywana wielkość wsparcia jest zgodna z zapisami Uszczegółowienia Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego? Zgodnie z opisanymi wcześniej załoŜeniami w Programie ujęto wszystkie zgłoszone wnioski, dzieląc je na grupy według moŜliwości pozyskania współfinansowania z działania 6.1. MRPO. Projekty zostały zhierarchizowane według wagi poszczególnych celów szczegółowych, które realizują (zgodnie z kolejnością). 103 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 V. Planowane zadania w latach 2007-2013 na obszarze rewitalizowanym – projekty rewitalizacji Konsultacje społeczne stworzyły moŜliwość uzupełnienia listy projektów o nowe zadania i działania, zbieŜne z celami Programu. Wnioskodawcy projektów ubiegających się o wsparcie w ramach Działania 6.1 MRPO winni byli spełniać kryteria formalne, uwzględnione w MRPO oraz innych wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Województwa Małopolskiego. W wyniku naboru wniosków i procesu konsultacji społecznych do Programu zgłoszono ogółem 111 projektów, a w tym: • 57 projektów przestrzennych (techniczno-materialnych), • 27 projektów gospodarczych, • 27 projektów społecznych. Upublicznienie ZałoŜeń Programu spotkało się z bardzo duŜym zainteresowaniem ze strony mieszkańców i licznych podmiotów działających na terenie Gminy. W wyniku konsultacji społecznych 76 podmiotów (poza samorządem Trzebini) zgłosiło aŜ 98 projektów. Rodzaje Partnerów Programu oraz ilość zgłoszonych przez nich wniosków przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 54 Partnerzy – projektodawcy Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia Liczba partIlość proL.p. Projektodawcy nerów jektów szt. szt. 1. Przedsiębiorstwa 29 38 2. Wspólnoty mieszkaniowe (kaŜdy zarządca przedstawił jeden projekt dla zarządzających Wspólnot oraz PSM i TBS zarządzające zasobami 7 8 gminnymi i własnością Wspólnot) 3. Prywatni właściciele nieruchomości strefy centrum Miasta* 8 1* 4. Parafie rzymskokatolickie w obszarze Miasta 5 9 5. Organizacje pozarządowe 11 13 6. Instytucje kultury 3 4 7. Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i 5 7 placówki 8. Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość praw3 3 ną 9. Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną oraz ich 5 15 związki 10. Projekty wnioskowane przez Gminę 1 13 OGÓŁEM 77 111 *Z uwagi na ogólnikowość wniosków, w Programie Rewitalizacji 8 projektów indywidualnych zostało scalonych w 1 projekt wspierający, zakwalifikowany do zadań przestrzennych. Źródło: opracowanie Urzędu Miasta Skalę partnerstwa na rzecz procesu rewitalizacji Trzebini ilustruje poniŜsze zestawienie, w którym pogrupowano wszystkie podmioty, uczestniczące w zgłaszaniu wniosków: I) FIRMY 1) Zakłady Górnicze „ Trzebionka” 2) Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji 3) ENION GRUPA TAURON S.A. – Oddz. w Będzinie Będziński Zakład 104 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 4) Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o w Chrzanowie 5) Firma EPS SYSTEM ROBERT LIPNICKI 6) Firma Handlowo – usługowa „Mazur” Domurat Zdzisław 7) Firma HEBAN INVEST Sp. z o.o w Krakowie 8) Firma P.H.P.U. „ HARDKOP” z siedzibą w Olkuszu 9) Firma „VARIANT” S.A. z siedzibą w Krakowie 10) Firma „Magbud” TADEUSZ GŁOWACZ , siedziba w Chrzanowie 11) Firma Z.P.H.U. „ELIMEX” JACEK PABIS 12) Firma MATBUD S.J. DUDEK & DUDEK 13) Firma TRANSGÓR S.A. Mysłowice 14) Firma Kontur , Stańczyk i Dudek Sp. jawna 15) „SPOŁEM” Powszechna Spółdzielnia SpoŜywców w Chrzanowie 16) Gminna Spółdzielnia „ Samopomoc Chłopska” z siedzibą w Trzebini 17) Usługi Komunalne „ Trzebinia” Sp. z o. o z siedzibą w Trzebini 18) Firma PPUH Ha BA – med. Sp. jawna z siedzibą w Chrzanowie 19) Firma Handlowa Janusz Kurek w Trzebini ul. Zwycięstwa 20) Firma Gastronomiczna BoŜena Biały i Wiktor Biały Bar „Puchatek” 21) Firma Piekarnia Leszek Siwek w Trzebini ul. Kościuszki 17 22) Firma „EWA” Jamrozik Ewa Trzebinia ul . Piłsudskiego 5 23) Firma Salon Fryzjerski „VIOLA” Motz Wioletta 24) Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A. z siedzibą w Chrzanowie 25) „GWAREK” Sp. z o . o w Trzebini ul. Kopalniana 3 26) Firma P.H.U. „OLMAR” Sp. jawna J. Maj , B. Maj Trzebinia ul. Puszkina 5 27) Firma HEUREKA Swakoń Krzysztof Roczyny – Andrychów 28) Firma ELEKTROMETAL S.A. siedzibą w Cieszynie 29) Santer Agencja Nieruchomości S.C. E. Waciak, M. Ciszek 47-400 Racibórz II) SPÓŁDZIELNIE MIESZKANIOWE , WSPÓLNOTY MIESZKANIOWE I ICH ZARZĄDCY ORAZ TBS- y 1) Powszechna Spółdzielnia Mieszkaniowa w Chrzanowie 2) Trzebińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o. o w Trzebini 3) NIERUCHOMOŚĆI Sp. z o. o Jaworzno – Zarządca zasobów mieszkaniowych Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. Głogowskiej w Trzebini 4) „GWAREK” Sp. z o.o. w Trzebini ul. Kopalniana 3 5) ZARZĄDCA NIERUCHOMOŚĆI Mariusz Pytlik 6) Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości nr 24 Os. Gaj Trzebinia 7) „BONITA” Maria Podmokły w Chrzanowie III) PRYWATNI WŁAŚCICIELE NIERUCHOMOŚCI STREFY CENTRUM TRZEBINI 1) Maria Głogowska i Alina Głogowska, współwłaściciele nieruchomości zabudowanej przy ul. Ochronkowej 4 2) Agata Kurdziel, Maria Kapustnik, współwłaściciele nieruchomości zabudowanej przy Rynek 1 w Trzebini 3) Ewa i Bogdan Sroka, współwłaściciele nieruchomości przy Rynek 8 a w Trzebini 4) Robert Bugdalski, właściciel obiektu handlowego przy ul. Rynek 12 5) Jakóbik Krystyna, właściciel nieruchomości przy ul. Rynek 21 w Trzebini 6) Andrzej Kuska - właściciel nieruchomości przy ul. Rynek 3 B w Trzebini 7) Krystyna , Marian Kumala - współwłaściciele nieruchomości przy ul. Rynek 16 A w Trzebini 105 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 8) ElŜbieta , Marek Szczepina - współwłaściciele nieruchomości zabudowanej przy ul. Rynek 5 i Rynek 5A IV) PARAFIE RZYMSKOKATOLICKIE W OBSZARZE MIASTA 1) Klasztor Salwatorianów w Trzebini 2) Parafia Rzymskokatolicka Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Trzebini 3) Parafia Rzymskokatolicka Św. Barbary w Trzebini – Krystynowie 4) Parafia Rzymskokatolicka pw. Niepokalanego Serca N.M.P. w Trzebini – Sierszy 5) Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa z Kantalicjo w Krakowie V) ORGANIZACJE POZARZĄDOWE 1) Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów i Inwalidów „Radość” w Trzebini 2) Polski Związek Emerytów i Rencistów i Inwalidów. Koło nr 7 w Trzebini 3) Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Trzebini ul. Piłsudskiego 4) Komenda Hufca ZHP Trzebinia 5) Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Trzebińskiej „COR” 6) Uczniowski Osiedlowy Klub Sportowy „ SALWATOR” w Trzebini 7) Śląski Związek Pszczelarzy w Katowicach . Koło Pszczelarzy w Trzebini 8) Polski Związek Filatelistów. Zarząd Główny Warszawa. Koło nr 5 w Trzebini 9) Parafialny Klub Sportowy „ OPOKA” w Trzebini – Siersza 10) Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „ MUMINKI” w Trzebini 11) Fundacja „DOBRY START” w Trzebini VI) INSTYTUCJE KULTURY 1) Dwór Zieleniewskich – Instytucja Kultury w Trzebini 2) Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury , Sportu i Rekreacji w Trzebini 3) Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Trzebini VII) OSOBY PRAWNE I FIZYCZNE BĘDACE ORGANAMI PROWADZACYMI SZKOŁY I PLACÓWKI WYCHOWAWCZE 1) Trzebińskie Centrum Administracyjne w Trzebini 2) Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Leona Kruczkowskiego w Trzebini (Os. Górka) 3) Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej – Curie w Trzebini 4) Zespół Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini 5) Zespół Szkół Techniczno – Usługowych w Trzebini VIII) JEDNOSTKI SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH POSIADAJĄCE OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ 1) Komisariat Policji w Trzebini. Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie 2) Ochotnicze Hufce Pracy. Małopolska Wojewódzka Komenda w Krakowie Ośrodek szkolenia i Wychowania nr 4 w Trzebini 3) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Sp. z o. o w Trzebini IX) JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE JST POSIADAJĄCE OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ ORAZ ICH ZWIĄZKI 1) Związek Komunalny „Komunikacja Międzygminna” w Chrzanowie 2) Miejska Pracownia Geodezyjna w Trzebini, Jednostka Organizacyjna Gminy 3) Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini 4) Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie 5) Powiatowy Zarząd Dróg w Chrzanowie 106 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Z uwagi na to, Ŝe nie wszystkie zgłoszone projekty były zgodne z zasadami opisanymi w ZałoŜeniach Programu dokonano podziału projektów na dwie grupy. Projekty, które nie mogły być zakwalifikowane do Planu Finansowego Programu Rewitalizacji w rozumieniu Osi Priorytetowej 6 MRPO działania 6.1., z uwagi na spójność i wielowątkowość procesu rewitalizacji, a takŜe – uwzględniając zasadę partnerstwa – uwzględniono w postaci tzw. projektów wspierających Program Rewitalizacji Trzebini. Program obejmuje zatem: • projekty – zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, ubiegające się o wsparcie w ramach Działania 6.1 MRPO, • projekty – zadania zgłoszone przez Gminę oraz innych Partnerów Programu Rewitalizacji, w zakresie wykraczającym poza moŜliwość ubiegania się o środki w ramach Działania 6.1 MRPO – tzw. projekty wspierające. W szczególności, podstawą podziału była zgodność rodzajów beneficjentów oraz projektów z Uszczegółowieniem MRPO i zasadami kwalifikowalności zapisanymi w „Podręczniku kwalifikowalności wydatków w MRPO”, szczególnie w punktach: 1.1.c, 5.1, 5.8, 6.3, 12.1, 23 i 24, a takŜe w opisie na stronach 47-48 tego Podręcznika. Wynika z tego, Ŝe: • tylko projekty zgodne z MRPO są kwalifikowane, co naleŜy interpretować tak, Ŝe jeśli projekt nie mieści się wśród przykładowych rodzajów projektów (punkt 14 opisu działania 6.1 w Uszczegółowieniu), to wydatek na ten projekt nie jest kwalifikowany, • punkt 29 opisu działania 6.1 w Uszczegółowieniu wyraźnie określa minimalną i maksymalną kwotę wsparcia w Schemacie A, przy czym: o minimalna kwota wsparcia wynosi 500 000 PLN, o maksymalna kwota wsparcia wynosi 15 000 000 PLN, w konsekwencji czego projekty, które oczekują wsparcia niŜszego niŜ 500 000 PLN, niezaleŜnie od rodzaju, uznane zostały za zadania wspierające Program Rewitalizacji. Tak więc, w związku z pojawieniem się w procesie naboru projektów o charakterze lub zakresie wykraczającym poza moŜliwości wsparcia w ramach Osi Priorytetowej 6 Działania 6.1. MRPO, a w rzeczywistości przyczyniających się do osiągania załoŜonych celów rewitalizacji Trzebini, włączono je jako projekty wspierające Program Rewitalizacji Trzebini. Projekty te będą mogły ubiegać się o wsparcie z innych niŜ działania w ramach Osi Priorytetowej 6 MRPO Działanie 6.1. źródeł, a ich umieszczenie w Programie stanowi rekomendację samorządu Gminy dla projektowanych przedsięwzięć. Podejście to jest zgodne ze zintegrowanym charakterem przekształceń rewitalizacyjnych i realizuje zasadę szerokiego partnerstwa w ich realizacji. W wyniku naboru wniosków i procesu konsultacji społecznych jako projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO do Programu włączono 30 zadań: • 29 projektów przestrzennych (techniczno-materialnych), • 1 projekt gospodarczy. Ponadto zgłoszone zostały Projekty, które nie mają moŜliwości wsparcia w ramach Osi Priorytetowej 6 MRPO, ale traktowane są jako projekty wspierające Program Rewitalizacji Trzebini. Status taki posiada łącznie 81 projektów, z tego: • 28 projektów przestrzennych (techniczno-materialnych), • 26 projektów gospodarczych, • 27 projektów społecznych. 107 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 NaleŜy podkreślić, Ŝe uwzględnione w Programie Projekty wpisują się w realizację celu głównego Programu, a takŜe słuŜą osiąganiu jego celów szczegółowych. KaŜdy z nich posiada przy tym wysoki poziom integracji celów społecznych, gospodarczych i przestrzennych. Stąd moŜna przyjąć, Ŝe mają one charakter operacji dotyczących zintegrowanego rozwoju obszaru miasta. Projekty zostały zhierarchizowane, zgodnie z kolejnością celów szczegółowych Programu, odzwierciedlając jego wewnętrzną logikę. W tabelach poniŜej zestawiono wszystkie objęte Programem Projekty rewitalizacji. 108 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 ZADANIA PROGRAMU REWITALIZACJI KWALIFIKUJĄCE SIĘ DO WSPARCIA W RAMACH DZIAŁANIA 6.1. MRPO Tabela 55 Program Rewitalizacji – Zadania przestrzenne (techniczo-materialne) kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO Instytucje i podmioty Okres Koszt Lp. Nazwa zadania Oczekiwane rezultaty uczestniczące we realizacji całkowity [zł] wdraŜaniu 1, 8 ha powierzchni zrehabilitowanych przeRewitalizacja Miasta Trzebinia Etap I – strzeni publicznych Przebudowa płyty rynku wraz z budową 6 320,4 m2 powierzchni zabudowy istniejących 1. 2009 r. – 2011 r. 16 458 330 Gmina Trzebinia parkingu oraz renowacją gminnych bubudynków w rejonie rewitalizacji dynków w centrum Miasta 988,35 m2 powierzchnia zabudowy zrewitalizowanych budynków Poprawa stanu technicznego 43 budynków wieloRemont i modernizacja zarządzanych zasoTrzebińskie Towarzyrodzinnych, 2. bów mieszkaniowych stanowiących własność 2009 – 2013 4 461 500 stwo Budownictwa oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej Gminy Trzebinia Społecznego Sp. z o.o. energii) w 43 budynkach SANTER Agencja NieRemont budynku wielomieszkaniowego w Poprawa stanu technicznego 1 budynku wieloro3. 2007 - 2008 7 000 000 ruchomości Sp. C. E Trzebini Sierszy przy ul. Grunwaldzkiej 5/2 dzinnego. Waciak, M. Ciszek 2007 – 2013 8 361 393 Remont i modernizacja zarządzanych zasow tym: bów mieszkaniowych przez „GWAREK Sp. z o.o. – budynki: 299 649 4.1. Osiedle ZWM 18 2007 – 2013 4.2. Osiedle ZWM 17 2009 – 2013 683 000 2008 – 2009 4.3. ul. Grunwaldzka 51 313 000 2007 – 2009 4.4. ul. Grunwaldzka 51A 321 500 2008 – 2013 4.5. ul. Grunwaldzka 69 64 400 Poprawa stanu technicznego 31 budynków wieloZarządca Wspólnot 2011 – 2013 rodzinnych, 4.6. ul. Grunwaldzka 70 105 000 4. „GWAREK Sp. z o.o. 2010 – 2013 oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej 4.7. ul. Grunwaldzka 71 59 300 w Trzebini energii) 31 budynkach 4.8. ul. Grunwaldzka 72 2011 – 2013 135 000 2010 – 2013 4.9. ul. Grunwaldzka 73 118 000 2007 – 2013 4.10. ul. Grunwaldzka 75 119 820 4.11. ul. Grunwaldzka 77 2008 – 2013 62 000 2008 – 2013 4.12. ul. Gwarków 2 865 000 2008 – 2013 4.13. ul. Gwarków 4 782 000 4.14. ul. Gwarków 6 2008 – 2013 756 900 4.15. ul. Kopalniana 4 2011 – 2013 190 000 109 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 5. Nazwa zadania 4.16. ul. Kopalniana 6 4.17. ul. Kopalniana 10 4.18. Osiedle Gaj 37 4.19. Osiedle Gaj 38 4.20. ul. Dyrekcyjna 7 4.21. ul.1000 – lecia PP 50 4.22. ul. Bema 2, 4, 6, 8, 10 4.23. ul. Św. Stanisława 2 4.24. ul. Zawadzkiego 5 4.25. ul. Zawadzkiego 5a 4.26. ul. Zawadzkiego 5b 4.27. ul. Zawadzkiego 5c 4.28. ul. Zawadzkiego 7 4.29. ul. Zawadzkiego 7a 4.30. ul. Zawadzkiego 7b 4.31. ul. Zawadzkiego 7c Remont i modernizacja budynków mieszkalnych wielorodzinnych ( nr 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,5,16) na Osiedlu ZWM w Trzebini Termoizolacja i renowacja budynków Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. Głogowa 2, Głogowa 4, Głogowa 6 i Głogowa 7 w Trzebini: 6.1. ul. Głogowa 2 6.2. ul. Głogowa 4 6.3. ul. Głogowa 6 6.4. ul. Głogowa 7 Okres realizacji Oczekiwane rezultaty 2009 – 2013 2011 – 2013 2009 – 2013 2007 – 2013 2008 – 2013 2008 – 2013 2009 – 2013 2009 – 2010 2008 – 2013 2010 – 2013 2010 – 2013 2008 – 2013 2007 – 2013 2010 – 2013 2010 – 2013 2008 – 2013 2008 – 2013 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu 262 000 345 000 396 000 381 474 347 000 310 000 515 000 420 000 85 000 62 000 62 000 62 000 53 350 57 000 60 000 69 000 Poprawa stanu technicznego 15 budynków wielorodzinnych, oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii) w 15 budynkach wielorodzinnych 2009 – 2013 Poprawa stanu technicznego 4 budynków wielorodzinnych, oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii) w 4 budynkach 7. Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych stanowiących własność Wspólnot Mieszkaniowych 2009 – 2013 Poprawa stanu technicznego 79 budynków wielorodzinnych, oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii) w 79 budynkach 8. Modernizacja i remont budynku klasztornego w Krystynowie 2009 – 2012 Poprawa stanu technicznego części mieszkaniowej budynku klasztornego w Krystynowie 9. Renowacja Domu Kultury Willa NOT – za- 2008 - 2013 Zwiększenie dostępności i poprawa warunków 6. Koszt całkowity [zł] 12 600 000 + VAT 838 000 w tym: 271 000 150 000 231 000 186 000 19 853 500 800 000 3 000 000 Powszechna Spółdzielnia Mieszkaniowa w Chrzanowie Właściciele Wspólnot Mieszkaniowych ” przy ul. Głogowa 2, Głogowa 4, Głogowa 6 i Głogowa 7 w Trzebini - Zarządca Wspólnot: „Nieruchomości” Sp z o.o w Jaworznie. Trzebińskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. Zgromadzenie Sióstr Św. Felicja z Kantalicjo w Krakowie Miejsko – Gminny 110 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji bytkowego budynku o charakterze kulturalnym przy ul. Grunwaldzkiej 29 w Trzebini – Sierszy Oczekiwane rezultaty Koszt całkowity [zł] korzystania z oferty kulturalnej Domu Kultury Willa NOT dla 2000 osób 10. Trzebińskie MULTICENTRUM 2009 - 2012 Nowa oferta edukacyjno – kulturalna 11. Rewitalizacja bryły Kościoła Św. Ap. Piotra i Pawła w Trzebini i jego bezpośredniego otoczenia 2009 - 2013 Poprawa warunków korzystania z obiektu, poprawa estetyki i stanu technicznego obiektu oraz jego otoczenia, zmodernizowany obiekt 12. Modernizacja kompleksu budynków o charakterze sakralnym 2009 - 2012 Poprawa warunków korzystania z obiektu, poprawa estetyki i stanu technicznego obiektu , zmodernizowany obiekt 13. Remont Budynku Domu Harcerza w Trzebini 2009 - 2011 14. Budowa budynku wielofunkcyjnego z pomieszczeniami dla remizy straŜackiej 2009 - 2011 15. Wyburzenie baraków administracyjnych, budowa w miejscu wyburzeń kortów tenisowych i boisk sportowych (do piłki noŜnej, wielofunkcyjnego, bieŜni) wraz z modernizacja parkingu na terenie połoŜonym przy ul.22 Lipca 5 2009 - 2010 Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowo- rekreacyjnej, powstanie nowego obiektu sportowo - rekreacyjnego 887 000 Ochotnicze Hufce Pracy Małopolska Wojewódzka Komenda OHP 16. Odnowienie urządzeń sportowych przy Szkole Podstawowej Nr 4 w Trzebini (oś. Górka) 2009 - 2011 Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej dla 200 uczniów, zmodernizowany obiekt infrastruktury sportowo – edukacyjnej 900 000 Szkoła Podstawowa Nr 4 w Trzebini 17. Poszerzenie oferty oświatowej w Technikum Nr 2 w Zespołu Szkół Techniczno – Usługowych w Trzebini 2009 - 2013 Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy edukacyjnej ponad 1000 osób 4 500 000 18. Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Techniczno – Usługowych w Trzebini 2011- 2012 Poprawa stanu budynków szkolnych (wymieniona stolarka okienna, ocieplone ściany) oraz oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej 1 782 426 Poprawa warunków działalności prowadzonej przez ZHP w Trzebini, zmodernizowany obiekt Poprawa warunków pracy słuŜb poŜarniczych – poprawa bezpieczeństwa mieszkańców , zmodernizowany obiekt 12 000 000 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Trzebini Miejska Biblioteka Publiczna Parafia Rzymsko Katolicka pw. Św. Ap. Piotra i Pawła w Trzebini Parafia Rzymsko – Katolicka Św. Barbary w Trzebini - Krystynowie Komenda Hufca ZHP w Trzebini 995 000 1 000 000 900 000 3 900 000 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Trzebini Technikum Nr 2 w Zespołu Szkół Techniczno –Usługowych w Trzebini Starostwo Powiatowe Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie 111 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 19. Nazwa zadania Modernizacja i remont Domu Pielgrzyma przy Sanktuarium M.B. Fatimskiej Okres realizacji 2009 - 2012 Oczekiwane rezultaty energii), zmodernizowany obiekt Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy noclegowej (dla 2000 osób w ciągu roku), zmodernizowany obiekt Koszt całkowity [zł] 1 500 000 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Klasztor Salwatorianów Parafia Rzymsko – Katolicka pw. Niepokalanego Serca N- M- P w Trzebini Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. 20. Budowa Kaplicy – Dom Pogrzebowy w Gaju 2010 - 2013 Poprawa standardu świadczonych usług (ceremonii pogrzebowych) 21. Rekultywacja eksploatowanej części kwatery składowiska odpadów 2010 - 2018 Przywrócenie terenu (części kwatery składowiska odpadów) do stanu pierwotnego 1 000 000 22. Budowa kwatery na odpady azbestowe 2009 - 2010 Wyeliminowanie azbestu w gminie 1 500 000 2008 - 2013 ObniŜenie strat przesyłu ciepła –zmodernizowana siec ciepłownicza, zwiększenie dostępności do sieci ciepłowniczej. 13 000 000 + VAT 2007 - 2013 ObniŜenie strat przesyłu ciepła –zmodernizowana siec ciepłownicza 6 000 000 2007-2013 Zwiększenie dostępności komunikacyjnej obszarów inwestycyjnych na terenie po byłych Zakładach Metalurgicznych, oraz w obrębie centrum Miasta: ul. Narutowicza, ul. Ślepa Kościuszki, część ul. Św. Stanisława 15 000 000 2009 – 2010 Poprawa stanu dróg i bezpieczeństwa na drogach w Trzebini 3 900 000 Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie 2010 -2012 Spadek wypadkowości Wzrost przepustowości przejazdu na skrzyŜowaniach i bezpieczeństwa na drogach w Trzebini 1 000 000 Powiatowy Zarząd Dróg w Chrzanowie Przygotowanie dokumentacji 2009 – 2013, realizacja po 2013 roku Przyrost docelowej sieci dróg o znaczeniu regionalnym w Gminie Trzebinia o 5 400 mb 40 000 000 23. 24. 25. 26. 27. 28. Rewitalizacja infrastruktury ciepłowniczej (wymiana sieci kanałowej na preizolowane), likwidacja stacji wymienników ciepła oraz rozwój infrastruktury ciepłowniczej Dostosowanie systemu ciepłowniczego do ogrzewania infrastruktury mieszkaniowej po likwidacji KW Siersza Budowa i przebudowa dróg w obszarze rewitalizowanego Miasta Trzebinia Remont i przebudowa ul. Grunwaldzkiej. Przebudowa nawierzchni i chodników na dl. 500 m. Przebudowa skrzyŜowania dróg powiatowych: 1042K i 1058K w Trzebini w kierunku uzyskania skrzyŜowania 4 – wlotowego i ruchu okręŜnym. Budowa obwodnicy wschodniej Trzebini łączącej drogę krajową nr 79 z drogą wojewódzką nr 791 z pominięciem centrum miasta 1 000 000 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. Gmina Trzebinia Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie 112 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Oczekiwane rezultaty Budowa Południowej obwodnicy Miasta , Młoszowej , Dulowej . Etap I odcinek ob29. 2007-2013 wodnicy Chrzanów – Trzebinia z włączeniem do drogi DK nr 79 w rejonie ul . Długiej Źródło: opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini Przyrost docelowej sieci dróg o znaczeniu regionalnym w Gminie Trzebinia o 2 300 mb Koszt całkowity [zł] Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu 18 000 000 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad o/Kraków Tabela 56 Program Rewitalizacji – zadania gospodarcze kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO Lp Nazwa zadania Okres realizacji Oczekiwane rezultaty Zagospodarowanie terenu wchodzącego Powstanie nowych miejsc pracy w skład Chrzanowsko – Trzebińskiego 2009 – 2012 Zwiększenie dostępności terenów dla przedsięParku Przemysłowego – etap II wzięć gospodarczych Źródło: opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini 1. Koszt całkowity [zł] 20 000 000 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A. z siedzibą w Chrzanowie ZADANIA WSPIERAJĄCE PROGRAM REWITALIZACJI Tabela 57 Zadania Wspierające - zadania przestrzenne (techniczno-materialne) Lp. 1. Nazwa zadania Okres realizacji Oczekiwane rezultaty Budowa dwóch gminnych budynków: budynku mieszkalno – usługowego i budynku administracyjno – usługowego w centrum Miasta 2009 r. – 2011 r. Odnowa przestrzeni publicznej – budowa i renowacja budynków o kubaturze 5 210 m3 Koszt całkowity [zł] 4 007 084 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Gmina Trzebinia 113 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 2. 3. 4. 5. Nazwa zadania Okres realizacji Rewitalizacja strefy CENTRUM Trzebini: 2.1. Modernizacja zabytkowej kamienicy mieszkalnej w Trzebini, Rynek 1 2.2. Remont budynku mieszkalnego – Trzebinia Rynek 3 B 2.3. Remont obiektu handlowego – Trzebinia Rynek 12 2.4. Remont budynku – Trzebinia Rynek 21 2.5. Budowa kamienicy (parter: lokale handlowe, 1 piętro: lokale handlowo - usługowe , poddasze: mieszkania przeznaczone na wynajem) – Trzebinia Rynek 8 a 2.6. Obiekty Rynek 5 i Rynek 5 A 2.7. Remont budynku w Trzebini ul. Ochronkowa 4 2.8. Remont budynku w Trzebini Rynek 16 A 2008 – 2013 Wymiana składników budowlanych przystanków (wiat przystankowych) 2008 – 2013 „Zamieńmy stare płoty na kwitnące Ŝywopłoty” – wprowadzenie zieleni wzdłuŜ dróg gminnych i powiatowych w obrębie miasta Trzebini Remont i modernizacja budynku mieszkalnego zarządzanego przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości Nr 24 oś. Gaj Oczekiwane rezultaty Koszt całkowity [zł] Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Agata Kurdziel, Maria Kapuścik Andrzej Kuska Robert Bugdalski 2008 – 2012 2009 – 2013 Poprawa stanu technicznego budynków mieszkalnych i mieszkalno – usługowych oraz wzrost jakości Ŝycia mieszkańców . Poprawa estetyki kamienic przyrynkowych Poprawa standardu usług komunikacyjnych Poprawa estetyki dróg gminnych (ok. 5 km w ciągu roku) poprzez nasadzenie wzdłuŜ dróg w obrębie miasta Trzebini drzew, krzewów i pnączy ozdobnych Poprawa stanu technicznego 1 budynku wielorodzinnego, oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii) 150 000 zł odnosi się tylko do kamienicy Rynek 1 370 500 Krystyna Jakubik Ewa i Bogdan Sroka ElŜbieta i Marek Szczepienia Maria Głogowska, Alina Głogowska Krystyna i Marian Kumala Związek Komunalny „Komunikacja Międzygminna” w Chrzanowie 110 000 Koło Pszczelarzy w Trzebini 200 000 Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości Nr 24 oś. Gaj w Trzebini 114 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 6. 7. 8. 9. 10. Nazwa zadania Remont i modernizacja pięciu budynków mieszkalnych administrowanych przez Biuro Nieruchomości BONITA, budynki: 6.1. ul. Wiśniowa 2 6.2. ul. Wiśniowa 3 6.3. ul. Wiśniowa 4 6.4. ul. Wiśniowa 5 6.5. ul. Wiśniowa 6 Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości przy ul. Głowackiego 13A i 15 A Boisko piłkarskie w Sierszy Zmiana lokalizacji osiedlowego boiska sportowego do piłki noŜnej na oś. Salwator w Trzebini Rozbudowa placów zabaw na terenie Miasta Trzebini Okres realizacji Oczekiwane rezultaty Koszt całkowity [zł] Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu 615 000 W tym: 2009 – 2013 Poprawa stanu technicznego 5 budynków wielorodzinnych, oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii) w 5 budynkach 2008 - 2013 Poprawa stanu technicznego 2 budynków wielorodzinnych, oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii) 2010 – 2012 2009 – 2013 2009-2013 Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej – stworzenie moŜliwości zorganizowania 20 imprez sportowych rocznie 80 000 28 000 193 000 130 000 184 000 570 000 + VAT 400 000 180 000 Wzrost ilości dzieci korzystających z placów zabaw 300 000 11. Modernizacja Parku pn. „Boisko Harcerskie” 2009 – 2013 Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy sportowej – umoŜliwienie uczestnictwa w imprezach sportowych dla 600 osób w ciągu roku 110 000 12. Utworzenie Muzeum Ziemi Trzebińskiej 2008 – 2013 Zwiększenie dostępności i poszerzenie bazy kulturalnej - utworzenie dwóch stałych ekspozycji 20 000 13. Rewitalizacja Obiektu Dziedzictwa Kulturowego Dwór Zieleniewskich 2009 – 2015 Zwiększenie dostępności i poprawa warunków korzystania z obiektu Dwór Zieleniewskich 386 000 14. Renowacja kościoła w Sierszy 2010 – 2013 Poprawa warunków korzystania z obiektu, poprawa estetyki i stanu technicznego obiektu 500 000 Zarządca Biuro Nieruchomości BONITA Maria Podmokły Chrzanów Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości przy ul. Głowackiego 13a i 15 a Parafialny Klub Sportowy OPOKA Uczniowski Osiedlowy Klub Sportowy „SALWATOR” Gmina Trzebinia ZHP Chorągiew Krakowska Komenda Hufca w Trzebini Stowarzyszenie Miłośników Ziemi trzebińskiej „COR” Dwór Zieleniewskich – instytucja kultury Parafia Rzymsko – Katolicka pw. Niepokalanego Serca N- M- P 115 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 15. Adaptacja obiektu poprzemysłowego z przeznaczeniem na usługi medyczne – ul. Wiśniowa 14 2008 - 2013 16. MontaŜ windy zewnętrznej w MPRS nr 1 w Trzebini, ul. Harcerska 13 2009 17. Remont budynku Komisariatu Policji w Trzebini wraz z garaŜami 18. Oczekiwane rezultaty Wzrost jakości i dostępności usług medycznych, powstanie nowego obiektu świadczącego usługi medyczne Koszt całkowity [zł] 3 000 000 Ułatwienie dostępu do usług medycznych osobom niepełnosprawnym 100 000 2009 – 2011 Poprawa warunków pracy policjantów 100 000 Zakup specjalistycznego sprzętu komputerowo - geodezyjnego 2008 – 2013 Podniesienie jakości świadczonych usług publicznych 250 000 19. Budowa Sali gimnastycznej przy Zespole Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini 2009 – 2011 Poprawa warunków nauczania w zakresie przedmiotu wychowanie fizyczne 20. Termomodernizacja budynku Powiatowego MłodzieŜowego Domu Kultury w Trzebini 2011 – 2012 21. Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini 2011 – 2012 22. Powiększenie cmentarza grzebalnego w Gaju 2010 – 2012 Zwiększenie ilości miejsc grzebalnych 500 000 23. Parking przy Kościele w Sierszy 2010 – 2012 Poprawa dostępności Kościoła w Sierszy 200 000 2007 – 2010 Poprawa standardu obsługi mieszkańców 230 000 2007 – 2010 Poprawa standardu zaplecza technicznego oraz uruchomienie nowych miejsc pracy 100 000 24. 25. Modernizacja budynku Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. Modernizacja budynku usługowo – warsztatowego Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. Poprawa stanu budynku Domu Kultury (wymieniona stolarka okienna, ocieplone ściany) oraz oszczędności w kosztach eksploatacji (zuŜytej energii) Poprawa stanu budynków szkolnego (wymieniona stolarka okienna, ocieplone ściany) oraz oszczędności w kosztach ich eksploatacji (zuŜytej energii) 3 000 000 345 992 473 848 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu HaBa – MED. H. Bromboszcz, W .Bartman S.J. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej TRZEBINIA Sp. z o.o. Komisariat Policji w Trzebini, Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie Miejska Pracownia Geodezyjna – Gmina Trzebinia Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedzibą w Chrzanowie Parafia Rzymsko – Katolicka pw. Niepokalanego Serca N- M- P Parafia Rzymsko – Katolicka pw. Niepokalanego Serca N- M- P Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. 116 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Oczekiwane rezultaty Utworzenia GPZON (Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów NiebezZminimalizowanie negatywnego wpływu na śro26. 2008 – 2010 piecznych) oraz (GPZOW) Gminnego dowisko odpadów niebezpiecznych oraz odpadów wielkogabarytowych Punktu Zbiórki Odpadów Wielkogabarytowych Modernizacja (wymiana) linii kabloPoprawa bezpieczeństwa energetycznego - zmoder27. wych średniego napięcia na terenie 2011 - 2013 nizowane linie kablowe miasta Trzebinia "Gospodarka wodna w Chrzanowie" Poprawa dostępności do sieci wodociągowej i kana(budowa kanalizacji i magistrali wo28. 2010 lizacyjnej dociągowej dla zapewnienia wody dla Trzebini ) Źródło: opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini Koszt całkowity [zł] 400 000 4 046 976 150 000 000 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. ENION GRUPA TAURON S.A. Oddział w Będzinie RPWiK Sp z o.o. Tabela 58 Zadania Wspierające – zadania gospodarcze Lp. 1. 2. 3. Nazwa zadania Rewitalizacja poprzemysłowych górnictwa rud cynku i ołowiu przy szybie „Włodzimierz” ZG „Trzebionka” S.A. Baza logistyczno – składowa produkcji na potrzeby budownictwa Rewitalizacja poprzemysłowych terenów rud cynku i ołowiu w rejonie składowiska odpadów poflotacyjnych ZG „Trzebionka” S.A. Koszt całkowity [zł] Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Okres realizacji Oczekiwane rezultaty 2011 – 2013 Udostępnienie terenów dla nowych przedsięwzięć gospodarczych (22 ha) 40 000 000 ZG „Trzebionka” S.A. 2009 - 2012 Powstanie nowych miejsc pracy (75 miejsc) Zwiększenie dostępności terenów dla przedsięwzięć gospodarczych 25 000 000 HEUREKA Swakoń Jerzy 2011 – 2013 Udostępnienie terenów (64 ha) dla celów gospodarczych z przeznaczeniem na przedsięwzięcia z zakresu rekreacji 20 000 000 ZG „Trzebionka” S.A. 117 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Nazwa zadania Budowa Centrum Logistyczno – Produkcyjnego w tym: Rozbudowa Hali Magazynowej B1 Rozbudowa Instalacji Rafinacji 4. 5. 6. Projekt – Inwestycje – Recykling Odpadów Rozbudowa Hali Rerafinacji Olejów Projekt – Inwestycje –Nowe Urządzenia – Instalacje na Produkcji Chemii Budowa dwóch pawilonów handlowych o pow. po 1900 m 2, oraz miejsc parkingowych wraz z infrastruktura techniczną Utworzenie centrum logistycznego – rozpoczęcie działalności produkcyjno – remontowej, Trzebinia ul. Słowackiego 49 Okres realizacji Oczekiwane rezultaty Koszt całkowity [zł] 2009 4 000 000 2009 2 000 00 2009 – 2010 Powstanie nowych miejsc pracy (60 miejsc) 3 000 000 2009 – 2010 3 500 000 2010 - 2011 500 000 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu VARIANT S.A. 2009 – 2011 Powstanie nowych miejsc pracy (60 miejsc) 10 000 000 HEBAN INVEST Sp. z o.o. 2009 – 2011 Powstanie nowych miejsc pracy (50 miejsc) 10 000 000 ELEKTROMETAL S.A. 5 000 000 Tadeusz Głowacz 32 – 500 Chrzanów ul .Metalowców 32 3 060 000 Transgór S.A. Powstanie nowych miejsc pracy (50 miejsc) 2 500 000 EPS SYSTEM – Robert Lipnicki 2008 Powstanie nowych miejsc pracy (40 miejsc) 2 500 000 Tadeusz Głowacz 32 – 500 Chrzanów ul .Metalowców 32 2008 – 2012 Powstanie nowych miejsc pracy (18 miejsc) 2 500 000 PHPU „HARDKOP” 7. Adaptacja budynku biurowego na cele hotelowe – ul. Kościuszki 59 2007 – 2008 8. Zakup 6 autobusów SOLCITY 11 2008 – 2013 9. Zakup działki wraz nieruchomością, modernizacja hali produkcyjnej połoŜonej przy ul. Harcerskiej 2007 – 2013 10. Remont i modernizacja Domu Handlowego ORION 11. Remont hali rafinacji aluminium byłych Zakładów Metalowych i adaptacja na halę produkcyjną. Modernizacja dróg wewnętrznych. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Trzebini – powstanie 1 obiektu turystycznego Powstanie nowych miejsc pracy (20 miejsc) Utrzymanie istniejących miejsc pracy Podniesieni standardu jazdy pasaŜerów 118 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. Nazwa zadania Rewitalizacja poprzemysłowych terenów przy szybie „Andrzej” ZG „Trzebionka” S.A. Budowa pawilonu handlowego wraz z zapleczem logistyczno - magazynowym Zakup, budowa i modernizacja trzech obiektów przeznaczonych na nową działalność gospodarcza – ul. Korczaka Modernizacja budynku biurowego – ul. Kościuszki 45 A Remont i adaptacja budynku wraz z oficyną i tarasem (Trzebinia Rynek 3 A) Rozbudowa i modernizacja budynku z przeznaczeniem na działalność gospodarczą - ul. Piłsudskiego 5 Odnowienie elewacji obiektu handlowego wraz z zagospodarowaniem otoczenia – w centrum Sierszy Wykonanie termoizolacji budynku, remont dachu, modernizacja ogrodzenia i terenu przylegającego do budynku GS "Samopomoc Chłopska” Budowa obiektu handlowego – Trzebinia Rynek 20 Rozbudowa piekarni oraz wyposaŜenie w urządzenia produkcyjne: 21.1. zmiana opalania pieca z węglowego na ekologiczny 21.2. rozbudowa i modernizacja piekarni (budowa dodatkowej hali produkcyjnej) 21.3. zmiana poszycia dachowego 21.4. wykonanie elewacji zewnętrznej budynku Koszt całkowity [zł] Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Okres realizacji Oczekiwane rezultaty 2011 – 2012 Udostępnienie terenów dla nowych przedsięwzięć gospodarczych )6 ha 2 200 000 2008 – 2010 Powstanie nowych miejsc pracy (10 miejsc) 2 000 000 2008 – 2013 Powstanie nowych miejsc pracy (45 miejsc) 2 000 000 2009 – 2010 Powstanie nowych miejsc pracy (7 miejsc) 1 200 000 2008 – 2009 Powstanie nowych miejsc pracy (4 miejsc) 500 000 2009 - 2010 Powstanie nowych miejsc pracy (2 miejsc) 650 000 2009 – 2010 Powstanie nowych miejsc pracy (2 miejsc) 80 000 2009 – 2011 Poprawa wizerunku budynku oraz rewitalizacja bezpośredniego otoczenia . Poprawa standardu i warunków pracy. 400 000 Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” 2009 – 2012 Powstanie nowych miejsc pracy (3 miejsc) 300 000 Firma Kontur , Stańczyk i Dudek Sp. Jawna 2009 – 2012 Wzrost produkcji piekarniczej – wzmocnienie pozycji na rynku 200 000 Piekarnia Leszek Siwek Trzebinia ul. Kościuszki 17 ZG „Trzebionka” S.A. PHU „OLMAR” sp. J.Maj, B.Maj Firma Handlowo – Usługowa „Mazur” Z. Domurat ZPHU „ELiMEX” Jacek Pabis „Bar Puchatek” BoŜena i Wiktor Biały „EWA” Jamrozik Ewa ul. Piłsudskiego 5 Sklep OgólnospoŜywczy Janusz Kurek, Trzebinia ul. Zwycięstwa 9 119 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 22. 23. 24. 25. 26. Nazwa zadania Okres realizacji Remont obiektu budowlanego z przeznaczeniem na działalność gospodarczą – Trzebinia ul. Grunwaldzka 16 Zakup nieruchomości (teren po zlikwidowanej KWK „Siersza”), zagospodarowaniem działki oraz wybudowanie obiektu handlowo - usługowego Hala magazynowa wysokiego składowania – Piłsudskiego 150 Modernizacja obiektów handlowych PSS Społem w Chrzanowie Zagospodarowanie terenu pod „Krakowską Strefę Ekonomiczną” Oczekiwane rezultaty Koszt całkowity [zł] 2010 – 2011 Powstanie nowych miejsc pracy (1 miejsce) 35 000 2011-2013 Powstanie nowych miejsc pracy (5 miejsc) 900 000 2009-2013 Powstanie nowych miejsc pracy (2 miejsc) 500 000 2009 – 2013 Powstanie nowych miejsc pracy (10 miejsc) Zwiększenie dostępności terenu dla przedsięwzięć gospodarczych . Powstanie nowych miejsc pracy 2009-2013 1 000 000 Na etapie porozumienia Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Salon Fryzjerski „Viola” Chrzanów ul. Świętokrzyska 8 Firma GWAREK Sp. z o.o. MATBUD S.J.Dudek & Dudek. PSS Społem w Chrzanowie Krakowski Park Technologiczny Kraków CzyŜyny Źródło: Opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini Tabela 59 Zadania Wspierające – zadania społeczne Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 1. Projekt „Zielone światło dla aktywnej integracji” w Gminie Trzebinia 2008 – 2013 2. Projekt „Trzebinia równych szans edukacyjnych” 2009 – 2011 3. Projekt pn. „Jesteśmy aktywni” 2009-2013 4. Projekt pn. „Trzymaj pion” 2009-2013 Oczekiwane rezultaty Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez podniesienie mobilności zawodowej osób bezrobotnych, w tym długotrwale objętych pomocą społeczną . Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych (np. wycieczkach, turniejach wiedzy) dla 1100 uczniów Zwiększenie aktywności fizycznej wśród ludności pozostającej poza aktywnością zawodowa – grupy emerytowi rencistów Zwiększenie aktywności ruchowej wśród dzieci i młodzieŜy oraz korygowanie wad postawy Koszt całkowity [zł] 900 000 1 305 232 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini Trzebińskie Centrum Administracyjne 400 000 Gmina Trzebinia 250 000 Gmina Trzebinia 120 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 5. 6. 7. Nazwa zadania Projekt pn. „Klucz do sukcesu” Close to Natural Creatures – Aviary Europe. Watching Birds In National Parks (Obcując z naturą – ptaszarnia Europy Obserwacja ptaków w parkach narodowych) Program LLP Comenius -Partnerskie projekty CITIZENSHIP AT SCHOOL – Promoting Linguistic Diversity thtough Digital Contents ( samorząd szkolny - poprzez konkurs informatyczny promowanie róŜnorodności językowej) Program LLP Comenius - Partnerskie projekty 8. „Aktywna młodzieŜ szansą na lepsze jutro dla miasta i gminy” 9. Promocja pszczelarstwa i produktów pszczelich wśród mieszkańców miasta Trzebinia 10. Trzebiński Bieg Trzeźwości „Oznaką mądrości jest Ŝycie w trzeźwości” 11. Organizacja rekreacyjnego Rajdu Rowerowego na trasie Kraków - Trzebinia Okres realizacji Oczekiwane rezultaty 2008 – 2009 Modernizacja oferty kształcenia zawodowego, efektywne programy doradztwa edukacyjno zawodowego, wdroŜone nowe, innowacyjne formy nauczania, wyposaŜenie szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe w nowoczesne materiały dydaktyczne 2008 – 2010 Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. edukacyjne programy z wykorzystaniem technologii informacyjno – komunikacyjnej) dla 90 uczniów. 2008 – 2010 Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach 160 uczniom. Koszt całkowity [zł] Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu 180 000 Zespół Szkół Ekonomiczno-Chemicznych w Trzebini 84 000 Trzebińskie Centrum Administracyjne, Szkoła Podstawowa Nr 6 w Trzebini 84 000 Trzebińskie Centrum Administracyjne, Szkoła Podstawowa Nr 6 w Trzebini 2008 – 2010 Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. wycieczkach turystycznych, do teatru, muzeów) dla 250 uczniów 60 000 Starostwo Powiatu Chrzanowskiego z siedziba w Chrzanowie oraz Liceum Ogólnokształcące w Trzebini 2008 – 2012 Podniesienie poziomu znajomości znaczenia pszczół i pszczelarstwa dla środowiska naturalnego. Zwiększenie produkcji i sprzedaŜy miodu i produktów pszczelarskich przez lokalnych pszczelarzy. 90 000 Koło Pszczelarzy w Trzebini cyklicznie od 2009 we wrześniu Cyklicznie co roku w m-cu kwiecień Propagowanie postaw abstynenckich wobec alkoholu i narkotyków jedna edycja 20 000 Gmina Trzebinia Upowszechnienie kolarstwa jako formy rekreacji i aktywnego wypoczynku jedna edycja 19 195 Gmina Trzebinia 121 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Stowarzyszenie Pomocy osobom Niepełnosprawnym „Muminki” Polski Związek Filatelistów – zarząd Główny – PZF Koło Nr 5 w Trzebini Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji Stowarzyszenie Emerytów, Rencistów i Inwalidów „Radość” Okres realizacji 12. Adaptacja i remont pomieszczeń świetlicy integracyjnej dla osób niepełnosprawnych 2009 – 2010 Poszerzenie bazy edukacyjno – rehabilitacyjne i zwiększenie ilości zajęć (40 w ciągu roku) 13. Międzynarodowa Wystawa Filatelistyczna 2011 „Całostki 2011 w Trzebini” 2009 – 2011 UmoŜliwienie uczestnictwa mieszkańcom Trzebini w Międzynarodowej Wystawie Filatelistycznej 14. Trzebiński Letni Salon Artystyczny 2009 – 2013 15. Aktywizacja działalności „Klubu Seniora” w obszarze Miasta Trzebini 2009 – 2011 16. Organizacja MłodzieŜowego Centrum Wolontariatu i Klubu Inteligencji Katolickiej w modernizowanym budynku katechetycznym 2009 – 2013 Aktywizacja młodzieŜy, stworzenie moŜliwości organizacji wolontariatu wśród młodzieŜy 450 000 Parafia Rzymsko Katolicka pw. Św. Ap. Piotra i Pawła w Trzebini 17. Prowadzenie i działalność Klubu Seniora „Przez aktywność ku zdrowiu” 2008 – 2013 Aktywizacja osób starszych, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. wycieczkach, spotkaniach edukacyjnych) dla 3 300 osób 135 353 Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Koło Nr 7 18. Organizacja i prowadzenie placówek opiekuńczo - wychowawczych dla młodzieŜy – typu dziennego 2009 – 2013 Nabycie kompetencji i umiejętności pozwalających na uczestnictwo w Ŝyciu społecznym 200 000 Fundacja „DOBRY START” 708 870 Trzebińskie Centrum Administracyjne, Szkoła Podstawowa Nr 6 w Trzebini 19. Projekt „Młodości ty nad poziomy wylatuj” 2008 – 2010 20. Szkolenia dla organizacji pozarządowych 2009 – 2013 21. Projekt pn „System wsparcia dla ofiar przemocy” 2008-2013 Oczekiwane rezultaty Koszt całkowity [zł] Nazwa zadania UmoŜliwienie uczestnictwa w imprezach kulturalnych (np. twórcze imprezy kulturalne, Dni Trzebini) dla 17 000osób Aktywizacja osób starszych, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach (np. wycieczkach, prelekcjach) dla 230 osób Aktywizacja dzieci i młodzieŜy, stworzenie moŜliwości uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych (np. koła zainteresowań, zajęcia wyrównawcze, wycieczki konkursy j. angielskiego, obozy językowe) dla 180 uczniów Stworzenie moŜliwości dodatkowego rozwoju wiedzy i umiejętności wśród członków trzebińskich organizacji pozarządowych Rozpoznawanie i reagowanie poprzez róŜnorodne wsparcie na przemoc w rodzinie 100 000 50 000 330 000 30 700 25 000 w ramach bieŜącej działalności OPS Gmina Trzebinia Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini oraz Gminna Koalicja „Przeciw przemocy” 122 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 22. Nazwa zadania Projekt pn „Grupa wsparcia dla osób współuzaleŜnionych i ofiar przemocy domowej” Okres realizacji 2008 - 2013 23. Grupa psycho - edukacyjna dla osób stosujących przemoc 2008 - 2013 24. Projekt pn. „MłodzieŜowa Grupa Wsparcia” 2008 - 2013 25. Projekt pn „Grupa wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi” 2008-2013 Oczekiwane rezultaty Zmotywowanie osób uzaleŜnionych i ofiary przemocy domowej do zmiany sytuacji. Uświadomienie uczestnikom spotkań, iŜ stosowanie przemocy jest przestępstw i nieszczęściem zarówno dla ofiary jak i sprawcy przemocy oraz przygotowanie do budowania właściwych relacji z najbliŜszymi Wyprowadzenie młodzieŜy z sytuacji kryzysowych Inicjowanie wzajemnych kontaktów, wzmocnienie zachowań prospołecznych Udzielenie wsparcia osobom znajdującym się w kryzysie Budowanie właściwych relacji z dziećmi, wzmocProjekt pn „Grupa edukacyjno – samonienie wiary we własne siły, rozbudzenie poczucia 27. 2008-2013 pomocowa dla matek” bezpieczeństwa Źródło: Opracowanie zespołu autorskiego oraz Urzędu Miasta w Trzebini 26. Projekt pn. Telefon zaufania 2008 - 2013 Koszt całkowity [zł] 36 000 6000 300 000 36 000 90 000 42 000 Instytucje i podmioty uczestniczące we wdraŜaniu Ośrodek Pomocy Społecznej, Poradnia UzaleŜnień Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini oraz Poradnia Zdrowia Psychicznego Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini Ośrodek Pomocy Społecznej w Trzebini 123 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 VI. Oczekiwane Wskaźniki Realizacji Programu Rewitalizacji W związku z aktualizacją Programu Rewitalizacji proponuje się następujące podejście do określenia oczekiwanych wskaźników osiągnięć Programu. Program Rewitalizacji ma charakter zintegrowany. Oznacza to ujęcie wielu wybranych projektów w całość, pozwalającą na ukierunkowanie działań Gminy w zwalczaniu marginalizacji społeczno-gospodarczej Miasta. Wskaźniki tak pojmowanego Programu przybierają postać zagregowanych wskaźników osiągnięć poszczególnych projektów. Biorąc pod uwagę sposób określania wskaźników w projektach, przewidzianych do współfinansowania przez Unię Europejską, moŜna byłoby odnieść się do trzech poziomów analizy: produktów, rezultatów i oddziaływań. Byłoby to moŜliwe w przypadku, gdyby kaŜdy z wnioskowanych projektów opisany był z odpowiednią szczegółowością, wynikającą ze studium wykonalności, opracowanego z dokładnością wymaganą dla projektów współfinansowanych w ramach MRPO. Tak jednak nie jest. Wiele projektów, takŜe tych, które są w pełni kwalifikowane w kontekście pozyskania środków z MRPO, znajduje się na wczesnym etapie przygotowania, nie pozwalającym w pełni określić wszystkich wskaźników. Stąd konieczność – zwłaszcza przy określaniu osiągnięć Programu – zastosowania równolegle drugiego podejścia, polegającego na tym, Ŝe abstrahuje od informacji jednostkowych o projektach i bazuje na zagregowanych danych statystycznych. Ujęcie to, choć poprawne metodologicznie, pozostaje obarczone potencjalnym błędem, wynikającym m.in. z braku precyzyjnego monitoringu dyslokacji zjawisk kryzysowych na obszarze Miasta. Wskaźniki osiągnięć Programu Rewitalizacji przyjęto wg wymienionych wyŜej metod, przy czym: • pomiar wskaźników produktów i rezultatów oparto na informacjach zawartych we wnioskach Partnerów Programu, • syntetyczne wskaźniki osiągnięć (prognoza oddziaływań) – przyjęto w wyniku kombinacji obu opisanych metod: o w oparciu o informacje Partnerów, oraz o w oparciu o zagregowane dane o Mieście Realizacja projektów ujętych w Programie pozwolić powinna na uzyskanie produktów i rezultatów, przedstawionych wg rodzajów w poniŜszych tabelach. Dane ilościowe w tabelach są zatem wynikiem obliczeń wskaźników zgłoszonych we wnioskach do Programu. Tabela 60 Przewidywane rodzaje produktów projektów Programu Rewitalizacji Nazwa wskaźnika produktu Liczba projektów zapewniających zrównowaŜony rozwój oraz poprawiających atrakcyjność miast Liczba projektów kwalifikujących się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO zapewniających zrównowaŜony rozwój oraz poprawiających atrakcyjność miast Liczba zmodernizowanych budynków wielorodzinnych Liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury społecznej Liczba zmodernizowanych obiektów zabytkowych Długość zmodernizowanych i wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej Źródło: Opracowanie własne na podstawie zgłoszonych Projektów Jedn. miary Ilość jednostek w latach 2007-2013 szt. 111 szt. 31 szt. szt. szt. mb 174 6 3 6 700 124 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 61 Przewidywane rodzaje rezultatów projektów Programu Rewitalizacji Nazwa wskaźnika rezultatu Jedn. miary Powierzchnia obszarów poddanych rewitalizacji ha2 Liczba zmodernizowanych przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie rewitaliszt. zowanym, Liczba osób korzystających ze zmodernizowanej lokalnej bazy kulturalnej i tuosoby/rok rystycznej Liczba osób korzystających z obiektów infrastruktury społeczno-edukacyjnej osoby Liczba dzieci i młodzieŜy uczestniczących w zorganizowanych zajęciach pozaosoby lekcyjnych (turnieje wiedzy, kola zainteresowań, obozy językowe, wycieczki, itp.) Liczba osób uczestniczących w zorganizowanych imprezach/wydarzeniach kulosoby. turalnych w roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie zgłoszonych Projektów Ilość jednostek w latach 2007-2013 87,8 12 1 000 5 000 1 280 17 000 Przewiduje się, Ŝe w wyniku realizacji Programu Rewitalizacji w latach 2007-2013 nastąpią, zmiany wskaźników, wymienionych w poniŜszej tabeli. Ich oszacowanie liczbowe lub procentowe dokonane zostało po napłynięciu i uwzględnieniu nowych wniosków o włączenie projektu do Programu. Tabela 62. Przewidywane wskaźniki osiągnięć Programu Rewitalizacji Nazwa wskaźnika osiągnięć Miernik wskaźnika wskaźnik aktywności gospodarczej podmioty gospodarcze na 1000 mieszkańców ludności odsetek osób (wraz z członkami rodzin) objęspadek wskaźnika ubóstwa wśród tych świadczeniami pomocy społecznej w mieszkańców ogóle mieszkańców liczba nowych miejsc pracy - ogółem w Programie (tylko projekty wspierające), a w tym: ilość nowych miejsc pracy powsta• liczba nowych miejsc pracy w branŜach: łych w wyniku programu z podziawytwórczość i logistyka łem na branŜe • liczba nowych miejsc pracy w branŜy: usługi rynkowe Źródło: Opracowanie własne, w tym – na podstawie zgłoszonych Projektów Stan bazowy Stan na koniec okresu 2007 – 2013 101,82 110 10,42% 9% 0 407 0 198 0 209 125 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 VII. Plan Finansowy Programu Rewitalizacji Plan Finansowy Programu Rewitalizacji opracowano w oparciu o regulacje prawne determinujące zasady i sposób kwalifikowania wydatków na zadania objęte regionalnymi programami operacyjnymi w okresie programowania 2007-2013. Podstawowe zasady podziału na Projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO i projekty wspierające opisano powyŜej (strona 107). Określając zakładany poziom wsparcia, czyli maksymalny udział środków Unii Europejskiej w wydatkach kwalifikowalnych na poziomie projektu, kierowano się następującymi zasadami: 1. zgodnie z opisem działania 6.1 w Uzupełnieniu MRPO – maksymalny udział środków Unii Europejskiej to 70% wydatków kwalifikowanych projektu, 2. zgodnie z Projektem Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z 6 sierpnia 2007 r. w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych, załoŜono, Ŝe intensywność pomocy, obliczona jako stosunek ekwiwalentu dotacji brutto do wydatków kwalifikowanych, nie moŜe przekraczać: a. 50% w odniesieniu do projektów polegających na: i. przebudowie, rozbudowie, remoncie lub renowacji infrastruktury i przestrzeni; ii. rekultywacji środowiska fizycznego; iii. promowaniu przedsiębiorczości, w tym przygotowanie terenów pod prowadzenie działalności gospodarczej, umoŜliwienie podjęcia lub rozszerzenia zakresu działalności gospodarczej; b. w odniesieniu do projektów renowacji części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych, polegających na: a) odnowieniu następujących elementów konstrukcji budynku: dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i drzwiowej, klatki schodowej, korytarzy wewnętrznych lub zewnętrznych, wejścia i elementów jego konstrukcji zewnętrznej, windy, b) realizacji instalacji technicznych budynku, c) działaniach w zakresie oszczędności energetycznej, załoŜono: i. 20% – w przypadku zarządcy, będącego osobą fizyczną wykonującą działalność w zakresie wynajmu lokali mieszkalnych lub uŜytkowych, ii. 85% – w przypadku pozostałych zarządców (przyjęto 70% w zgodzie z MRPO); 3. 85% w odniesieniu do projektów polegających na przygotowaniu do uŜytkowania nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkalnych dobrego standardu poprzez renowację i adaptację budynków istniejących stanowiących własność władz publicznych lub własność podmiotów działających w celach niezarobkowych (przyjęto 70% w zgodzie z MRPO); 4. uznano, Ŝe – o ile wnioskodawca nie podał inaczej – zgłoszone we wnioskach koszty całkowite projektów są kwotami „brutto” – w konsekwencji wielkość kosztów kwalifikowanych obliczono pomniejszając koszty całkowite o podatek VAT. NaleŜy podkreślić, Ŝe w przypadku projektów generujących dochód netto, w rozumieniu art. 55 ust. 2 Rozporządzenia WE 1083/2006, obliczenie poziomu dotacji Unii Europejskiej winno nastąpić przy wykorzystaniu „wskaźnika luki w finansowaniu”, czyli tej części sumy zdyskontowanego kosztu pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto projektu. W praktyce oznacza to, Ŝe wielkość dofinansowania konkretnego 126 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 projektu dochodowego obliczyć moŜna wyłącznie w studium wykonalności, po dokonaniu pogłębionej analizy finansowej. Wartości zawarte w Planie Finansowym Programu traktować naleŜy jako potencjalny – maksymalny pułap dofinansowania. W odniesieniu do większości projektów wspierających znajdą zastosowanie regulacje dotyczące pomocy publicznej. W przypadku projektów objętych pomocą publiczną poziom wsparcia jest zgodny z właściwymi przepisami prawa Wspólnotowego i krajowego dotyczącymi zasad udzielania tej pomocy, obowiązującymi w momencie udzielania wsparcia, przy uwzględnieniu: 1. Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis (do 100 tys. € w ciągu 3 lat) w ramach regionalnych programów operacyjnych – z załoŜeniem maksymalnie do 70% wydatków kwalifikowanych (za MRPO), 2. Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 października 2007 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych – z załoŜeniem maksymalnej intensywności pomocy do 50% wydatków kwalifikowanych w województwie małopolskim z moŜliwością zwiększania o 10% w przypadku średniego przedsiębiorcy i o 20% w przypadku mikroprzedsiębiorcy i małego przedsiębiorcy. Plan finansowy Programu Rewitalizacji opracowano na podstawie wstępnych estymacji kosztów poszczególnych Projektów. Przewiduje się, Ŝe realizacja Projektów Rewitalizacji wymagać będzie: • ponoszenia kosztów, w tym – nakładów inwestycyjnych, wynikających z kalkulacji kosztorysowej poszczególnych Projektów Programu, • działań w sferze zarządzania Programem Rewitalizacji, opisanych poniŜej w rozdziale VIII, na które Gmina rezerwować powinna się ok. 0,5% nakładów całkowitych projektów własnych. Ogólnie przewiduje się, Ŝe koszt Programu Rewitalizacji – to ok. 547,5 mln zł kosztów całkowitych. W Planie Finansowym uwzględniono takŜe projekty, dla których nie jest moŜliwe oszacowanie udziału środków publicznych i prywatnych. Projekty takie wymagają nakładów całkowitych ok. 153,3 mln zł. Oznacza to, Ŝe koszt projektów, dla których istnieje moŜliwość określenia udziału środków publicznych i prywatnych to ok. 394,3 mln zł, przy czym ok. 354,8 mln zł – to środki publiczne, a ok. 39,5 mln zł – środki prywatne. Z budŜetu Gminy pochodzić powinno ogółem ok. 18,6 mln zł, a w tym: • ok. 11,9 mln zł na współfinansowanie projektów kwalifikujących się do wsparcia w ramach działania 6.1 MRPO, przy załoŜeniu udziału własnego na poziomie 30%, • ok. 0,25 mln zł – na zarządzanie Programem i jego promocję, • ok. 6,4 mln zł na finansowanie i współfinansowanie gminnych projektów wspierających, przy załoŜeniu, Ŝe: o zadania przestrzenne finansowane są przez Gminę w 100%,26 o zadania społeczne finansowane są przez Gminę w 15%. Ogółem wsparcie Unii Europejskiej w ramach działania 6.1 MRPO na rzecz realizacji Programu Rewitalizacji sięgać powinno ok. 127,9 mln zł. Plan Finansowy Programu przedstawia poniŜsza tabela. Listę projektów uszeregowano wg hierarchii ich waŜności. Hierarchia waŜności zgodna jest z Celami szczegółowymi Programu (patrz: „Zaktualizowane cele Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia”). 26 W szczególności – nie ma innej moŜliwości finansowania z EFRR projektów mieszkaniowych niŜ w ramach programów rewitalizacji, czyli w Małopolsce – z MRPO. 127 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Tabela 63 Plan Finansowy Programu Rewitalizacji – Projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Działania 6.1. MRPO Lp. CZĘŚĆ A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Nazwa zadania Ogółem - Program Rewitalizacji Zarządzanie Programem Rewitalizacji Program Rewitalizacji - wszystkie projekty Razem projekty kwalifikujące się do 6.1 MRPO Razem projekty wspierające Projekty kwalifikujące się do 6.1 MRPO Zadania Przestrzenne Rewitalizacja Miasta Trzebinia Etap I – Przebudowa płyty rynku wraz z budową parkingu oraz renowacją gminnych budynków w centrum Miasta Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych stanowiących własność Gminy Trzebinia Remont budynku wielomieszkaniowego w Trzebini Sierszy przy ul. Grunwaldzkiej 5/2 Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych przez GWAREK Sp. z o.o. : Remont i modernizacja budynków mieszkalnych wielorodzinnych ( nr 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,5,16) na Osiedlu ZWM w Trzebini Termoizolacja i renowacja budynków Wspólnot Mieszkaniowych przy ul. Głogowa 2, Głogowa 4, Głogowa 6 i Głogowa 7 w Trzebini: Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych stanowiących własność Wspólnot Mieszkaniowych Modernizacja i remont budynku klasztornego w Krystynowie Renowacja Domu Kultury Willa NOT – zabytkowego budynku o charakterze kulturalnym przy ul. Grunwaldzkiej 29 w Trzebini - Sierszy Trzebińskie MULTICENTRUM Rewitalizacja bryły Kościoła Św. Ap. Piotra i Pawła w Trzebini i jego bezpośredniego otoczenia Modernizacja kompleksu budynków o charakterze sakralnym Remont Budynku Domu Harcerza w Trzebini Budowa budynku wielofunkcyjnego z pomieszczeniami dla remizy straŜackiej Wyburzenie baraków administracyjnych, budowa w miejscu wyburzeń kortów tenisowych i boisk sportowych (do piłki noŜnej, wielofunkcyjnego, bieŜni) wraz z modernizacja parkingu na terenie połoŜonym przy ul.22 Lipca 5 Odnowienie urządzeń sportowych przy Szkole Podstawowej Nr 4 w Trzebini (oś. Górka) Okres realizacji Koszt całkowity 547 565 509 251 430 547 314 079 224 909 149 322 404 930 224 909 149 204 909 149 wszystkie dane w PLN Środki Środki publiczne prywatne 354 863 710 39 450 347 251 430 354 612 280 39 450 347 185 458 802 39 450 347 169 153 478 0 185 458 802 39 450 347 177 262 081 27 647 068 2009 – 2011 16 458 330 16 458 330 0 2009 – 2013 4 461 500 4 461 500 0 2007 – 2008 7 000 000 1 400 000 5 600 000 2007 – 2013 8 361 393 5 852 975 2 508 418 2008 – 2013 15372000 8 820 000 6 552 000 2009 – 2013 838 000 586 600 251 400 2009 – 2013 19 853 500 9 926 750 9 926 750 2009 – 2012 800 000 560 000 240 000 2008 – 2013 3 000 000 3 000 000 0 2009 – 2012 12 000 000 12 000 000 0 2009 – 2013 995 000 696 500 298 500 2009 – 2012 2009 – 2011 2009 – 2011 1 000 000 900 000 3 900 000 700 000 900 000 2 730 000 300 000 0 1 170 000 2009 – 2010 887 000 887 000 0 2009 – 2011 900 000 900 000 0 128 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 1 CZĘŚĆ B 1 Nazwa zadania Poszerzenie oferty oświatowej w Technikum Nr 2 w Zespołu Szkół Techniczno – Usługowych w Trzebini Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Techniczno – Usługowych w Trzebini Modernizacja i remont Domu Pielgrzyma przy Sanktuarium M.B.Fatimskiej Budowa Kaplicy – Dom Pogrzebowy w Gaju Rekultywacja eksploatowanej części kwatery składowiska odpadów Budowa kwatery na odpady azbestowe Rewitalizacja infrastruktury ciepłowniczej (wymiana sieci kanałowej na preizolowane), likwidacja stacji wymienników ciepła oraz rozwój infrastruktury ciepłowniczej Dostosowanie systemu ciepłowniczego do ogrzewania infrastruktury mieszkaniowej po likwidacji KW Siersza Budowa i przebudowa dróg w obszarze rewitalizowanego Miasta Trzebinia Remont i przebudowa ul. Grunwaldzkiej. Przebudowa nawierzchni i chodników na dl. 500 m. Przebudowa skrzyŜowania dróg powiatowych: 1042K i 1058K w Trzebini w kierunku uzyskania skrzyŜowania 4 – wlotowego i ruchu okręŜnym. Budowa obwodnicy wschodniej Trzebini łączącej drogę krajową nr 79 z drogą wojewódzką nr 791 z pominięciem centrum miasta Budowa Południowej obwodnicy Miasta , Młoszowej , Dulowej . Etap I odcinek obwodnicy Chrzanów – Trzebinia z włączeniem do drogi DK nr 79 w rejonie ul . Długiej Zadania Gospodarcze razem Zagospodarowanie terenu wchodzącego w skład Chrzanowsko – Trzebińskiego Parku Przemysłowego – etap II Projekty Wspierające, w tym - kwalifikujące się do dofinansowania z innych programów unijnych Zadania Przestrzenne razem Budowa dwóch gminnych budynków: budynku mieszkalno-usługowego i budynku administracyjno-usługowego w centrum Miasta Okres realizacji Koszt całkowity Środki publiczne Środki prywatne 2009 – 2013 4 500 000 4 500 000 0 2011- 2012 2009 – 2012 2010 – 2013 2010 – 2018 2009 – 2010 1 782 426 1 500 000 1 000 000 1 000 000 1 500 000 1 782 426 1 000 000 700 000 1 000 000 1 500 000 0 500 000 300 000 0 0 2008 – 2013 13 000 000 13 000 000 0 2007 – 2013 6 000 000 6 000 000 0 2007 – 2013 15 000 000 15 000 000 0 2009 – 2010 3 900 000 3 900 000 0 2010 – 2012 1 000 000 1 000 000 0 Przygotowanie dokumentacji 2009 – 2013, realizacja po 2013 roku 40 000 000 40 000 000 0 2007-2013 18 000 000 18 000 000 0 20 000 000 8 196 721 11 803 279 20 000 000 8 196 721 11 803 279 322 404 930 169 153 478 0 170 790 800 164 120 400 0 4007084 4007084 0 2009 – 2012 2009 – 2011 129 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Nazwa zadania Rewitalizacja strefy CENTRUM Trzebini: Modernizacja zabytkowej kamienicy mieszkalnej Rynek 1, Remont budynku mieszkalnego – Rynek 3 B, Remont obiektu handlowego – Rynek 12, Remont budynku Rynek 21, Budowa kamienicy (parter: lokale handlowe, 1 piętro: lokale handlowo - usługowe , poddasze: mieszkania przeznaczone na wynajem) – Rynek 8 a, Obiekty Rynek 5 i Rynek 5 A, Remont budynku ul. Ochronkowa 4, Remont budynku Rynek 16 A, kwota 150 000 zł odnosi się tylko do kamienicy Rynek 1 Wymiana składników budowlanych przystanków (wiat przystankowych) „Zamieńmy stare płoty na kwitnące Ŝywopłoty” – wprowadzenie zieleni wzdłuŜ dróg gminnych i powiatowych w obrębie miasta Trzebini Remont i modernizacja budynku mieszkalnego zarządzanego przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości Nr 24 oś. Gaj Remont i modernizacja pięciu budynków mieszkalnych administrowanych przez Biuro Nieruchomości BONITA, Remont i modernizacja zarządzanych zasobów mieszkaniowych przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości przy ul. Głowackiego 13A i 15 A Boisko piłkarskie w Sierszy Zmiana lokalizacji osiedlowego boiska sportowego do piłki noŜnej na oś. Salwator w Trzebini Rozbudowa placów zabaw na terenie Miasta Trzebini Modernizacja Parku pn. „Boisko Harcerskie” Utworzenie Muzeum Ziemi Trzebińskiej Rewitalizacja Obiektu Dziedzictwa Kulturowego Dwór Zieleniewskich Renowacja kościoła w Sierszy Adaptacja obiektu poprzemysłowego z przeznaczeniem na usługi medyczne – ul. Wiśniowa 14 MontaŜ windy zewnętrznej w MPRS nr 1 w Trzebini, ul. Harcerska 13 Remont budynku Komisariatu Policji w Trzebini wraz z garaŜami Zakup specjalistycznego sprzętu komputerowo - geodezyjnego Budowa Sali gimnastycznej przy Zespole Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini Termomodernizacja budynku Powiatowego MłodzieŜowego Domu Kultury w Trzebini Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół Ekonomiczno – Chemicznych w Trzebini Powiększenie cmentarza grzebalnego w Gaju Parking przy Kościele w Sierszy Modernizacja budynku Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. Modernizacja budynku usługowo-warsztatowego Usługi Komunalne „Trzebinia” Sp. z o.o. Okres realizacji Koszt całkowity Środki publiczne Środki prywatne 2009 - 2013 150000 * * 2008 - 2013 370500 370500 0 2008 - 2012 110000 * * 2009 - 2013 200000 * * 2009 - 2013 615000 * * 2008 - 2013 695400 * * 2010 - 2012 400000 * * 2009 - 2013 180000 * * 2009-2013 2009 - 2013 2008 - 2013 2009 - 2015 2010 - 2013 300000 110000 20000 386000 500000 300000 110000 * 386000 * 0 0 * 0 * 2008 – 2013 3 000 000 * * 2009 2009 - 2011 2008 - 2013 2009 - 2011 2011 - 2012 2011 - 2012 2010 - 2012 2010 - 2012 2007 - 2010 100000 100000 250000 3000000 345992 473848 500000 200000 230000 * 100000 250000 3000000 345992 473848 * * 230000 * 0 0 0 0 0 * * 0 2007 - 2010 100000 100000 0 130 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. 26 27 28 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 18 19 20 21 Nazwa zadania Utworzenia GPZON (Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych) oraz (GPZOW) Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Wielkogabarytowych Modernizacja (wymiana) linii kablowych średniego napięcia na terenie miasta Trzebinia "Gospodarka wodna w Chrzanowie" (budowa kanalizacji i magistrali wodociągowej dla zapewnienia wody dla Trzebini ) Zadania Gospodarcze razem Rewitalizacja poprzemysłowych terenów górnictwa rud cynku i ołowiu przy szybie "Włodzimierz" ZG „Trzebionka” S.A. Baza logistyczno – składowa produkcji na potrzeby budownictwa Rewitalizacja poprzemysłowych terenów rud cynku i ołowiu w rejonie składowiska odpadów poflotacyjnych ZG „Trzebionka” S.A. Budowa Centrum Logistyczno – Produkcyjnego Budowa dwóch pawilonów handlowych o pow. po 1900 m 2, oraz miejsc parkingowych wraz z infrastruktura techniczną Utworzenie centrum logistycznego – rozpoczęcie działalności produkcyjno – remontowej, Trzebinia ul. Słowackiego 49 Adaptacja budynku biurowego na cele hotelowe – ul. Kościuszki 59 Zakup 6 autobusów SOLCITY 11 Zakup działki wraz nieruchomością, modernizacja hali produkcyjnej połoŜonej przy ul. Harcerskiej Remont i modernizacja Domu Handlowego ORION Remont hali rafinacji aluminium byłych Zakładów Metalowych i adaptacja na halę produkcyjną. Modernizacja dróg wewnętrznych. Rewitalizacja poprzemysłowych terenów przy szybie „Andrzej” ZG „Trzebionka” S.A. Budowa pawilonu handlowego wraz z zapleczem logistyczno - magazynowym Zakup, budowa i modernizacja trzech obiektów przeznaczonych na nową działalność gospodarcza – ul. Korczaka Modernizacja budynku biurowego – ul. Kościuszki 45 A Remont i adaptacja budynku wraz z oficyną i tarasem (Trzebinia Rynek 3 A) Rozbudowa i modernizacja budynku z przeznaczeniem na działalność gospodarczą - ul. Piłsudskiego 5 Odnowienie elewacji obiektu handlowego wraz z zagospodarowaniem otoczenia – w centrum Sierszy Wykonanie termoizolacji budynku, remont dachu, modernizacja ogrodzenia i terenu przylegającego do budynku GS "Samopomoc Chłopska" Budowa obiektu handlowego – Trzebinia Rynek 20 Okres realizacji Koszt całkowity Środki publiczne Środki prywatne 2008 - 2010 400000 400000 0 2011 – 2013 4 046 976 4 046 976 0 150 000 000 150 000 000 0 145 525 000 0 0 2011 – 2013 40 000 000 * * 2009 – 2012 25 000 000 * * 2011 – 2013 20 000 000 * * 2009 – 2011 13 000 000 * * 2009 – 2011 10 000 000 * * 2009 – 2011 10 000 000 * * 2007 – 2008 2008 – 2013 5 000 000 3 060 000 * * * * 2007 – 2013 2 500 000 * * 2008 2 500 000 * * 2008 – 2012 2 500 000 * * 2011 – 2012 2008 – 2010 2 200 000 2 000 000 * * * * 2008 – 2013 2 000 000 * * 2009 – 2010 2008 - 2009 1 200 000 500000 * * * * 2009 - 2010 650000 * * 2009 - 2010 80000 * * 2009 - 2011 400000 * * 2009 - 2012 300000 * * 2010 131 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Nazwa zadania 25 26 Rozbudowa piekarni oraz wyposaŜenie w urządzenia produkcyjne (zmiana opalania pieca z węglowego na ekologiczny, rozbudowa i modernizacja piekarni (budowa dodatkowej hali produkcyjnej). zmiana poszycia dachowego, wykonanie elewacji zewnętrznej budynku) Remont obiektu budowlanego z przeznaczeniem na działalność gospodarczą – Trzebinia ul. Grunwaldzka 16 Zakup nieruchomości (teren po zlikwidowanej KWK „Siersza”), zagospodarowaniem działki oraz wybudowanie obiektu handlowo - usługowego Hala magazynowa wysokiego składowania – Piłsudskiego 150 Modernizacja obiektów handlowych PSS Społem w Chrzanowie 27 Zagospodarowanie terenu pod „Krakowską Strefę Ekonomiczną” 22 23 24 8 9 Zadania Społeczne razem Projekt "Zielone światło dla aktywnej integracji" w Gminie Trzebinia Projekt „Trzebinia równych szans edukacyjnych” Projekt pn. "Jesteśmy aktywni" Projekt pn. „Trzymaj pion” Projekt pn. „Klucz do sukcesu” Close to Natural Creatures – Aviary Europe. Watching Birds In National Parks (Obcując z naturą – ptaszarnia Europy - Obserwacja ptaków w parkach narodowych) Program LLP Comenius -Partnerskie projekty CITIZENSHIP AT SCHOOL – Promoting Linguistic Diversity thtough Digital Contents ( samorząd szkolny poprzez konkurs informatyczny promowanie róŜnorodności językowej) Program LLP Comenius - Partnerskie projekty „Aktywna młodzieŜ szansą na lepsze jutro dla miasta i gminy” Promocja pszczelarstwa i produktów pszczelich wśród mieszkańców miasta Trzebinia 10 Trzebiński Bieg Trzeźwości „Oznaka mądrości jest Zycie w trzeźwości” 11 Organizacja rekreacyjnego Rajdu Rowerowego na trasie Kraków - Trzebinia 12 13 14 15 Adaptacja i remont pomieszczeń świetlicy integracyjnej dla osób niepełnosprawnych Międzynarodowa Wystawa Filatelistyczna 2011 „Całostki 2011 w Trzebini” Trzebiński Letni Salon Artystyczny Aktywizacja działalności „Klubu Seniora” w obszarze Miasta Trzebini 1 2 3 4 5 6 7 Okres realizacji Koszt całkowity Środki publiczne Środki prywatne 2009 - 2012 200000 * * 2010 – 2011 35000 * * 2011 – 2013 900000 * * 2009 - 2013 2009 – 2013 2009 - 2013 2008 – 2013 2009 – 2011 2009 - 2013 2009 - 2013 2008 – 2009 500000 * * 1000000 * * Na etapie Po- Na etapie Po- Na etapie Porozumienia rozumienia rozumienia 6 089 130 5 033 078 0 900 000 900 000 0 1 305 232 1 305 232 0 400000 400000 0 250000 250000 0 180000 180000 0 2008 – 2010 84000 84000 0 2008 – 2010 84000 84000 0 2008 – 2010 2008 – 2012 cyklicznie od 2009 cyklicznie co roku w m-cu kwiecień od 2009 r. 2009 – 2010 2009 – 2011 2009 – 2013 2009 – 2011 60000 90000 60000 * 0 * 100000 100000 0 95975 95975 0 100000 50000 330000 30700 * * 330000 * * * 0 * 132 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 19 20 Organizacja MłodzieŜowego Centrum Wolontariatu i Klubu Inteligencji Katolickiej w modernizowanym budynku katechetycznym Prowadzenie i działalność Klubu Seniora „Przez aktywność ku zdrowiu” Organizacja i prowadzenie placówek opiekuńczo - wychowawczych dla młodzieŜy – typu dziennego Projekt „Młodości ty nad poziomy wylatuj" Szkolenia dla organizacji pozarządowych 21 Projekt pn. "System wsparcia dla ofiar przemocy" 2008 - 2013 22 23 24 25 26 27 Projekt pn. "Grupa wsparcia dla osób współuzaleŜnionych i ofiar przemocy domowej" Projekt pn. "Grupa psycho- edukacyjna dla osób stosujących przemoc" Projekt pn. MłodzieŜowa Grupa Wsparcia Projekt pn. "Grupa wsparcia dla osób z zaburzeniami społecznymi" Projekt pn. "Telefon zaufania" Projekt pn. "Grupa edukacyjno – samopomocowa dla matek" 2008 - 2013 2008- 2013 2008- 2013 2008 - 2013 2008 - 2013 2008 - 2013 16 17 18 Koszt całkowity Środki publiczne Środki prywatne 2009 – 2013 450000 * * 2008 – 2013 135353 * * 2009 – 2013 200000 * * 708 870 708 871 25000 25000 W ramach W ramach bieŜącej dzia- bieŜącej działalności OPS łalności OPS 36000 36000 6000 6000 300000 300000 36000 36000 90000 90000 42000 42000 0 0 2008 – 2010 2009 – 2013 0 0 0 0 0 0 0 * projekty, dla których – na obecnym etapie przygotowania – nie jest moŜliwe oszacowanie udziału środków publicznych i prywatnych (projekty te wymagają indywidualnej analizy pod kątem moŜliwości pozyskania finansowania ze środków Unii Europejskiej) Źródło: Opracowanie własne na podstawie złoŜonych wniosków i zasad finansowania projektów, opisanych na stronie 126. 133 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 VIII. Instrumenty wdraŜania Programu i komunikacji społecznej Podmiot zarządzający Programem - Operator Ze względu na zintegrowany charakter Programu Rewitalizacji oraz potrzebę współpracy z lokalnymi partnerami, szczególne znaczenie ma struktura organizacyjna i model funkcjonowania podmiotu zarządzającego (koordynatora) Programu. Wśród struktur organizacyjnych biorących udział w realizacji Programu Rewitalizacji, wymienić naleŜy dwa typy podmiotów: • podmioty wykonawcze, czyli jednostki realizujące poszczególne zadania (projekty ujęte w Programie),27 • podmioty zarządzające, czyli jednostki nadzorujące oraz koordynujące wdroŜenie Programu, jako całości, a przy tym prowadzące monitoring i ocenę programu. Dla określenia systemu wdraŜania samego Programu kluczowe znaczenie mają podmioty zarządzające, do których zaliczyć naleŜy następujące struktury bezpośrednio zaangaŜowane w zarządzanie Programem: • organy gminy, powołane do zarządzania samorządem gminnym, na podstawie ustawowego umocowania (Rada Miejska, Burmistrz Trzebini), • Urząd Miasta i jego komórki organizacyjne, zespoły zadaniowe wyodrębnione ze struktury Urzędu lub gminne jednostki poza strukturą Urzędu Miasta, działające na podstawie Statutu Gminy Trzebini i regulaminu organizacyjnego, • specjalny podmiot zarządzający Programem, o ile zostanie ustanowiony. Rola organów Miasta w zarządzaniu Programem Rewitalizacji Niezbędna i szczególna rola w zarządzaniu Programem przypada organom Gminy i polega na jego: ukierunkowaniu, uchwaleniu, kontrolowaniu i ocenie z punktu widzenia lokalnej strategii rozwoju. Ma to generalne znaczenie w związku ze znaczeniem realizacji Programu dla uszczegółowiania i wcielania w Ŝycie instrumentów rozwoju Gminy, pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych, itp. Do wyłącznych kompetencji Rady Miasta naleŜy: • uchwalenie Programu Rewitalizacji, • nadzór nad realizacją Programu przez Burmistrza Trzebini, • opiniowanie i uchwalanie zmian i aktualizacji Programu, przedstawionych przez Burmistrza Trzebini, • delegowanie na rzecz Burmistrza Trzebini wprowadzania operacyjnych modyfikacji elementów wykonawczych Programu dotyczących harmonogramu realizacji Projektów i Podprojektów. Do kompetencji Burmistrza Trzebini naleŜy: • realizacja zapisów Programu m.in. poprzez wyznaczenie Operatora/Koordynatora Programu Rewitalizacji i nadzór nad jego działalnością oraz zapewnienie i uwzględnienie w planach budŜetowych finansowania zadań ujętych w Programie, zgodnie z załoŜonym udziałem Gminy, 27 Patrz: rozdz. : V. Planowane zadania w latach 2007-2013 na obszarze rewitalizowanym – projekty rewitalizacji. 134 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • podejmowanie decyzji o potrzebie weryfikacji Programu, m.in. na podstawie wniosków zarówno samego Operatora/Koordynatora, jak i wniosków wydziałów i jednostek miejskich, a takŜe partnerów społeczno-gospodarczych. Rola Operatora/Koordynatora w zarządzaniu Programem Rewitalizacji W związku z tym, Ŝe wdraŜanie Programu Rewitalizacji wymaga podejmowania szerokiego wachlarza róŜnorodnych działań o charakterze wykonawczym, z załoŜenia powinno stanowić wyłączne zadanie jednostki, określanej jako Operator lub Koordynator Programu Rewitalizacji”.28 Wśród zadań Operatora/Koordynatora znajdują się takie elementy procesu zarządzania Programem, jak: • kontynuacja procesu planowania, • realizacja Programu, w znaczeniu koordynacji i animowania działań administracji i Partnerów, w kierunku przestrzegania zasad wdroŜenia, wymagań wewnętrznych (Gminy) i zewnętrznych (wytyczne UE, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Województwa Małopolskiego w odniesieniu do Regionalnego Programu Operacyjnego), a takŜe spójności Programu, • organizacja procesu upowszechnienia Programu i komunikacji społecznej (organizacje poŜytku publicznego, przedsiębiorcy, spółdzielnie mieszkaniowe, struktury partnerstwa publiczno – prywatnego), • monitoring realizacji Programu, • sprawozdawczość i wewnętrzna ocena efektów Programu. Operator musi dysponować mechanizmami motywacyjnymi, mogącymi zainteresować uŜytkowników i potencjalnych inwestorów, a takŜe pozwalającymi wzmacniać wiarygodność Programu i wykazywać inwestorom ich interes w przystąpieniu do niego. Do zakresu zadań Operatora Rewitalizacji zalicza się działania, wymagające szerokiej wiedzy i doświadczenia w zakresie: • wymagań Unii Europejskiej w odniesieniu do wspierania rozwoju regionalnego w kwestiach: sposobów finansowania programów rewitalizacji, zasad udziału poszczególnych partnerów, a takŜe wymogów unijnych i krajowych dotyczących sfery zamówień publicznych, • przygotowywania biznes-planów i studiów wykonalności projektów pod kątem Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego i/lub innych źródeł finansowania, • koordynacji publicznych i prywatnych programów inwestycyjnych wraz i ich finansowaniem i wdraŜaniem, • animowania partnerstwa róŜnych podmiotów, a w tym: ich identyfikacji, określania grup interesów, zarządzania konfliktami interesów i ich usuwania, prowadzenia mediacji i dochodzenia do konsensusu, • zarządzania kwestiami społecznymi, dotyczącymi: przesiedleń, współpracy z pracownikami słuŜb socjalnych, współpracy między róŜnymi partnerami rynku mieszkaniowego w sektorze socjalnym, • problematyki badań społecznych, • problemów bezrobocia i marginalizacji społecznej oraz włączania się w programy zatrudnienia bezrobotnych. Ze względu na szeroki charakter przekształceń składających się na proces rewitalizacji Miasta Trzebinia, w tym priorytetową potrzebę odnowy historycznego centrum przy uwzględnieniu 28 Operator/Koordynator Programu Rewitalizacji określany będzie jako Operator/Koordynator Rewitalizacji. 135 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 skutków działalności przemysłowej na jego obszarze, znaczny cięŜar realizacji projektów spoczywa na samorządzie gminnym. Dotyczy to zarówno projektów infrastrukturalnych, jak i społecznych. Gmina podjęła juŜ wiele działań związanych z planowaniem, zarządzaniem i realizacją procesu rewitalizacji miejskiej. Pomimo znaczącego udziału projektów partnerów społeczno-gospodarczych przyjęto zatem, iŜ rolę Operatora/Koordynatora pełnić powinny podmioty gminne. Najprostszą formułą organizacyjną funkcjonowania Operatora/Koordynatora jest umiejscowienie go w istniejącej strukturze Urzędu Miasta. Szeroki zakres działań Operatora/Koordynatora, opisany powyŜej, wymaga wyznaczenia podmiotu zarządczego o sformalizowanej strukturze. W celu określenia odpowiedzialności osobowej za zarządzanie Programem Rewitalizacji, Burmistrz Trzebini moŜe ustanowić Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji i/lub wskazać Wydział (inną komórkę Urzędu, zespół zadaniowy), który pod kierownictwem i nadzorem Pełnomocnika Burmistrza, przejmie funkcję Operatora/Koordynatora Programu. Oznacza to, Ŝe Gmina moŜe: • włączyć zadania Operatora/Koordynatora do bieŜącej działalności jednego z wydziałów lub innych jednostek w strukturze Urzędu Miasta oraz wzmocnić go powołaniem zespołu zadaniowego pod kierownictwem Burmistrza albo Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji, • włączyć zadania Operatora/Koordynatora do bieŜącej działalności jednostki Gminy poza strukturą Urzędu Miasta oraz ewentualnie jednocześnie wzmocnić go powołaniem zespołu zadaniowego pod kierownictwem Burmistrza albo Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji, • ustanowić nowego Operatora/Koordynatora poprzez utworzenie odrębnej jednostki do tych celów, w tym np. w formie jednostki budŜetowej poza Urzędem Miasta, • ustanowić nowego Operatora/Koordynatora, poprzez powołanie stałego zespołu zadaniowego pod kierownictwem Burmistrza albo Pełnomocnika Burmistrza ds. Rewitalizacji, w skład którego weszliby przedstawiciele Urzędu oraz jednostek organizacyjnych Gminy. Praktyczne uwarunkowania, łączące wdraŜanie Programu z innymi działaniami o charakterze wykonawczym, wymagają, by wybór najlepszego wariantu organizacyjnego pozostawiony był do decyzji Burmistrza Trzebini (w drodze zarządzenia). Biorąc pod uwagę moŜliwości i uwarunkowania Miasta Trzebinia, rekomenduje się włączenie zadań Operatora/Koordynatora do jednostki organizacyjnej w strukturze Urzędu oraz powołanie stałego zespołu zadaniowego, w skład którego weszliby przedstawiciele Urzędu oraz jednostek organizacyjnych Miasta (w tym przede wszystkim Stanowiska ds. Europejskich Funduszy Strukturalnych, Wydziału Marketingu Gminnego, Wydziału Rozwoju Gminy, Ośrodka Pomocy Społecznej). RozwaŜyć naleŜy udział w zespole zadaniowym przedstawicieli partnerów społeczno-gospodarczych Programu Rewitalizacji. W przypadku Miasta Trzebinia, ze względu na szeroki udział partnerów społecznogospodarczych w procesie rewitalizacji, przy określaniu statusu Operatora/Koordynatora w ramach działalności jednostek Miasta, naleŜy zwrócić uwagę, aby mógł on stać się równieŜ organizatorem, animatorem i koordynatorem współpracy róŜnych podmiotów, a nie jedynie podmiotem bezpośrednio wdraŜającym gminne zadania inwestycyjne. Ze względu na realizację zasady partnerstwa zadania Koordynatora Programu obejmować powinny: 136 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • utrzymywanie stałych kontaktów z jednostkami wdrąŜającymi Program, w tym z partnerami społeczno-gospodarczymi, • organizowanie okresowych spotkań z Partnerami Programu, • monitorowanie zadań realizowanych przez podmioty objęte Programem, • zarządzanie powierzonymi środkami finansowymi w odniesieniu do projektów gminnych, • pomoc w przygotowaniu i promocji projektów partnerów. Koszty zarządzania Programem Wymienione powyŜej zadania, związane z wdroŜeniem Programu będą ściśle powiązane z – opisaną poniŜej – problematyką jego monitoringu, oceny i komunikacji społecznej. W związku z tym naleŜy przyjąć, Ŝe kontynuacja procesu rewitalizacji Miasta pociągnie za sobą określone koszty zarządzania, które wstępnie określono na poziomie 0,5% wartości całkowitej zgłoszonych projektów gminnych tj. ok. 250 tys. zł. System obiegu informacji oraz środków finansowych przy wdraŜaniu Programu Rewitalizacji Kluczowym elementem wdroŜenia Programu Rewitalizacji, jako programu zintegrowanego, jest koordynacja objętych nim przedsięwzięć z innymi działaniami operacyjnymi Gminy oraz Partnerów Programu. W przypadku projektów gminnych koordynacja ta będzie moŜliwa dzięki równoległej realizacji szeregu programów, warunkujących wdraŜanie instrumentów rozwoju w Gminie Trzebinia. W celu rewitalizacji Miasta Trzebinia wdraŜanych będzie wiele projektów o oddziaływaniu społeczno-gospodarczym, na których realizację moŜna uzyskać dodatkowe, inne niŜ w ramach osi 6 MRPO, środki finansowe (w tym z innych niŜ EFRR, funduszy strukturalnych czy innych źródeł). Gmina w trakcie przygotowania Programu Rewitalizacji zrealizowała jedno z podstawowych zadań Operatora/Koordynatora - dokonała identyfikacji, zlokalizowanych w obszarze rewitalizacji pomysłów i projektów róŜnych Partnerów – przygotowywanych, wdraŜanych i zrealizowanych, ubiegających się lub dofinansowanych w ramach róŜnych programów i róŜnych źródeł (w tym prywatnych). Oznacza to, ze istniejący w Gminie system obiegu informacji zapewnia skuteczną realizację zadań w zakresie animowania współpracy, komunikacji społecznej. Rekomendowane osadzenie Operatora/ Koordynatora w strukturach gminnych jest w stanie zagwarantować udaną współpracę w tym zakresie. Na system obiegu informacji w ramach zarządzania Programem Rewitalizacji składają się – przedstawione poniŜej – zasady monitoringu i oceny wdraŜania Programu, uwzględniające udział gremiów zewnętrznych i partnerów społeczno-gospodarczych. WaŜnym zadaniem Gminy jako Operatora/Koordynatora będzie udostępnienie partnerom Programu swoistego pakietu usług (informacji o programie, projektach, partnerach do współpracy, źródłach finansowania projektów, zasadach przyznawania pomocy od donorów, itp.). Rodzaj i sposób świadczonych na rzecz Partnerów Programu usług oraz system obiegu informacji instytucji / komórce odpowiedzialnej za zarządzanie programem, za względu na pozostawienie wyboru formuły Operatora/Koordynatora w gestii Burmistrza Trzebini, określone zostaną w stosownym zarządzeniu Burmistrza. Przyjęta w załoŜeniach Programu Rewitalizacji odpowiedzialność kaŜdego z Partnerów za kształt projektu, jego przygotowanie, zdobycie finansowania i realizację, oznacza, Ŝe Opera137 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 tor/Koordynator nie będzie odpowiadał za przepływy środków finansowych w części dotyczącej projektów partnerów, a jego rola w obiegu środków finansowych we wdraŜaniu projektów miejskich ustalona zostanie w zarządzeniu Burmistrza ustanawiającym ten podmiot. Partnerzy Programu i sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi Rola partnerskiej współpracy w procesie rewitalizacji obszarów miejskich (w tym przy wdraŜaniu Programu Rewitalizacji oraz realizacji ujętych w nim projektów) jest szczególnie podkreślana w dokumentach Unii Europejskiej. Wybór formuły, w jakiej odbywać się będzie tworzenie zasad oraz realizacja samego partnerstwa, pozostawiono władzom i społecznościom lokalnym. Przed uchwaleniem Dotychczasowego Programu Rewitalizacji (z 2007 r.) Gmina podjęła się opracowania dokumentów oraz realizacji prac rewitalizacyjnych w centrum Miasta, a to: • wymiana sieci gazowej (2005 i 2006 r.); • częściowa wymiana sieci wodno-kanalizacyjnej przy pierzei północnej i wschodniej (2005, 2006); • ocena stanu technicznego i koncepcje modernizacji/rozbudowy sieci technicznych; • uzyskanie opinii konserwatorskich dla strefy Rynku i dla kamienicy nr 16 w Rynku; • przeprowadzenie remontu budynków: Rynek 1, 14 i 15, Piłsudskiego 2 oraz Narutowicza 10; • sporządzenie koncepcji architektonicznej rewitalizacji strefy Rynku; • wykonanie projektu budowlanego i studium wykonalności dla parkingu; • sporządzenie kart opisowych dla budynków w strefie Rynku zawierających szczegółowe wytyczne dla ich rewitalizacji; • imienna identyfikacja beneficjentów rewitalizacji centrum Trzebini i zapoznanie ich z załoŜeniami Programu, umoŜliwienie właścicielom obiektów objętych Programem konsultowania kwestii dotyczących rewitalizacji z miejskim architektem. Władze Gminy Trzebinia juŜ w trakcie przygotowywania Dotychczasowego Programu Rewitalizacji wdroŜyły szeroko zakrojone działania na rzecz włączenia lokalnej społeczności, organizacji społecznych i pozarządowych oraz przedsiębiorców w proces planowania, a takŜe bezpośrednio współwdraŜania projektów rewitalizacji miejskiej lub projektów wspierających. Wśród podjętych działań wymienić naleŜy: • proces konsultacji społecznych podczas prac nad opracowaniem Dotychczasowego Programu Rewitalizacji, co obejmowało m.in.: o spotkanie z beneficjentami rewitalizacji centrum Trzebini (29.08.2006 r.), w którym udział wzięli mieszkańcy, przedstawiciele Urzędu Miasta w Trzebini i gminnych jednostek organizacyjnych, przedsiębiorcy, stowarzyszenia; o przeprowadzenie ankiety kierowanej do mieszkańców na temat potrzeby i zakresu działań rewitalizacyjnych w Mieście; o indywidualne konsultacje społeczne (moŜliwość wnoszenia uwag i su gestii do Programu) skierowane do mieszkańców oraz potencjalnych beneficjentów (luty-marzec 2007 r.); o udostępnienie informacji na temat procesu rewitalizacji na stronie internetowej Gminy, w prasie lokalnej, w formie ogłoszeń i ulotek. 138 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • proces konsultacji społecznych i naboru wniosków podczas prac nad Aktualizacją Programu Rewitalizacji w roku 2008, co obejmowało m.in.: o spotkanie konsultacyjno-informacyjne z mieszkańcami i potencjalnymi partnerami Programu, mające na celu przedstawienie zaktualizowanych załoŜeń Programu oraz moŜliwości włączenia projektów partnerów (14.04.2008 r.), połączone z dyskusją; o upowszechnienie syntezy załoŜeń aktualizacji Programu Rewitalizacji wśród mieszkańców i potencjalnych partnerów; o nabór wniosków partnerów oraz pomoc w ich przygotowaniu przez Urząd Miasta w Trzebini (kwiecień-maj 2008 r.); o udostępnienie informacji na temat procesu rewitalizacji na stronie internetowej Gminy, w prasie lokalnej, w formie ogłoszeń i ulotek. W toku przygotowania niniejszej aktualizacji Programu pozyskano ostatecznie 76 partnerów, którzy obok Gminy, uczestniczą w przygotowaniu projektów. Warto w tym miejscu, zauwaŜyć bardzo duŜą aktywność Partnerów, którzy złoŜyli łącznie 98 projektów. Struktura Partnerów przestawia się następująco: • Firmy – 29, • Wspólnoty Mieszkaniowe – 7, • Prywatni właściciele nieruchomości strefy centrum Miasta – 8, • Parafie Rzymsko – Katolickie – 5, • Organizacje Pozarządowe – 11, • Instytucje kultury – 3, • Osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki wychowawcze – 5, • Jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobność prawną – 3, • Jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawna oraz ich związki – 5.29 Wielu spośród Partnerów Programu posiada juŜ doświadczenia w kierowaniu projektami i zdobywaniu funduszy na ich realizację. Udział w Programie Rewitalizacji stanowi dla partnerów takŜe swoiste poparcie władz lokalnych dla społecznych i prywatnych wysiłków i inicjatyw lokalnej społeczności, współrealizujących cele Gminy. We wdraŜaniu Programu podstawową rolę w dalszym inicjowaniu oraz koordynacji współpracy pomiędzy sektorami odegra podmiot zarządzający – Operator/Koordynator Programu. Wśród zakładanych instrumentów wymienić naleŜy: • Stworzenie w ramach działalności Operatora/Koordynatora Programu oferty, pozwalającej w jednym miejscu i niedługim czasie na uzyskanie pełnej informacji o: o moŜliwościach zainwestowania, o moŜliwościach pozyskania partnera, o ofertach dzierŜawy, najmu lokali uŜytkowych lub poddzierŜawy, podnajmu lokalu lub pomieszczeń, w powstających w ramach Programu powierzchniach publicznych i uŜytkowych, o przetargach i konkursach ofert organizowanych w ramach realizacji Programu. • Uwzględnianie w rutynowej pracy Urzędu Miasta w Trzebini potrzeby koordynacji działań programowych i planistycznych, dostosowanych do zapisów Programu Rewitalizacji. Bezpośrednio łączy się to z moŜliwością wykorzystywania Programu do poszerzania bazy inwestycji publicznych oraz do włączania partnerów społecznych w 29 Więcej o Partnerach Programu w rozdz.: Beneficjenci i partnerzy Programu Rewitalizacji. Pełny wykaz Partnerów Programu na stronach: 104-106. 139 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 system finansowania i realizacji miejskich inwestycji (z załoŜeniem, Ŝe część ujętych w Programie projektów moŜe być zaczątkiem inwestycji o bardziej złoŜonym montaŜu finansowym, w tym z wykorzystaniem form partnerstwa publiczno-prywatnego lub projektowanego partnerstwa publicznego-społecznego). • Ścisłe powiązanie procedur związanych z przygotowywaniem programu inwestycyjnego z załoŜeniami dotyczącymi aktualizacji Projektów i wprowadzania nowych projektów gminnych. • Wykorzystanie stron internetowych Miasta m.in. do: o Public Relations Programu Rewitalizacji w pełnym, opisanym poniŜej zakresie, o informowania o warunkach włączenia się do Programu z nowymi działaniami i projektami (aktualizacja Programu), o prowadzenia bazy partnerów do projektów, o informowania o moŜliwości pozyskania środków na projekty związane z celami rewitalizacji. • Inicjowanie i organizowanie dyskusji publicznej, związanej z istotnymi fazami procesu rewitalizacji, bądź zmianami mogącymi wpłynąć na jego realizację (np. przyjęcie nowych ustaleń z ramach Regionalnego Programu Operacyjnego w następnym okresie programowania, przystąpienie do tworzenia załoŜeń na kolejny okres programowania) z udziałem: przedstawicieli władz Miasta, regionu, instytucji uczestniczących w realizacji polityki regionalnej, Operatora/Koordynatora oraz innych zainteresowanych partnerów społeczno-gospodarczych (przedstawicieli organizacji pozarządowych, nauki, kultury, biznesu, samorządów zawodowych, itp.). Planowane działania na rzecz rozpowszechnienia informacji, wiarygodności Programu i pozyskania opinii publicznej (komunikacja społeczna) Zasady promocji wynikające z wytycznych Unii Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Województwa Małopolskiego Plan promocji przyjęty przez Operatora Programu, a takŜe realizacja przez Partnerów planu promocji kaŜdego projektu, który ujęto w niniejszym Programie i który pozyskał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej, odpowiadać winny zaleceniom dotyczącym promocji unijnych źródeł finansowania, określonych w róŜnych wytycznych, w tym w szczególności Ministra Rozwoju Regionalnego.30 Wszyscy Partnerzy, objęci Programem Rewitalizacji, którzy uzyskają wsparcie ze środków funduszy strukturalnych są zobowiązani do stosowania odpowiednich środków informowania i promocji w zaleŜności od charakteru realizowanego projektu. Public Relations Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich w Trzebini Plan Public Relations (PR) i promocji Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013, ustalony powinien zostać przez Operatora/Koordynatora Programu i określać: • cele działań informacyjnych i promocyjnych, • potencjalne grupy docelowe działań informacyjnych i promocyjnych, 30 Minister Rozwoju Regionalnego, „Wytyczne w zakresie informacji i promocji”, 13 sierpnia 2007 r. 140 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • strategie informowania i promocji. Oprócz Operatora/Koordynatora, instytucje odpowiedzialne za prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych na szczeblu realizacji Programu, to: • Urząd Miasta i jego jednostki organizacyjne, biorące udział w przygotowaniu, wdraŜaniu i ewaluacji Programu (zakres zaleŜy od przyjętego statusu i formy Operatora/Koordynatora), • Partnerzy Programu. Przyjąć naleŜy trzy podstawowe cele działań informacyjnych i promocyjnych, realizowane w ramach Programu Rewitalizacji: • skuteczne informowanie potencjalnych Partnerów o moŜliwościach zgłoszenia projektów do realizacji w ramach Programu oraz o obowiązujących w tym zakresie procedurach; • informowanie partnerów Programu o stanie jego wdraŜania, o moŜliwościach współpracy i o moŜliwych źródłach dofinansowywania projektów rewitalizacyjnych; • podniesienie świadomości opinii publicznej o przebiegu realizacji i rezultatach Programu. Rola Operatora/Koordynatora w działalności promocyjnej i PR powinna obejmować dwa obszary problemowe: • przygotowanie i bezpośrednie realizowanie przyjętego planu promocji, dysponowanie środkami finansowymi i odpowiedzialność za efekty działalności promocyjnej i PR Programu Rewitalizacji, jako całości; • nadzór, pomoc w działaniach promocyjnych, związanych z realizacją poszczególnych projektów, uwzględnionych w Programie Rewitalizacji oraz animacja i koordynacja działań promocyjnych poszczególnych Partnerów, w celu uzyskania efektu synergii i uniknięcia rozproszenia lub wręcz konkurencyjności podejmowanych działań (np. organizacji podobnych imprez w tym samym terminie). Zakłada się, iŜ Burmistrz lub jego Pełnomocnik ds. Rewitalizacji lub Operator/Koordynator Programu wyznaczy osoby odpowiedzialne za działania informacyjne i promocję, oraz wskaŜe imiennie osoby udzielające wszelkich informacji o wdraŜaniu Programu oraz sposoby kontaktu z tymi osobami. Informacje o odpowiedzialnych osobach i sposobach kontaktu z nimi zostaną upublicznione. Decyzje w tej kwestii znajdą się w zarządzeniu Burmistrza Trzebini dotyczącym formuły koordynacji Programu Rewitalizacji Trzebini. Określenie grup docelowych działań PR Programu Rewitalizacji Ze względu na zintegrowany charakter Programu, zasięg terytorialny i rangę realizacji jego celów, do grup docelowych działań PR zaliczyć naleŜy: • Społeczność lokalną (wspólnotę mieszkańców Trzebini), z uwzględnieniem specyficznych narzędzi kierowanych do mieszkańców obszarów rewitalizowanych (Miasta Trzebinia) oraz kierowanych do mieszkańców obszarów Gminy nie objętych Programem; • Partnerów i potencjalnych Partnerów Programu i jego kolejnych aktualizacji (podmioty kwalifikujące się do pozyskania środków z MRPO oraz podmioty kwalifikujące się do pozyskania środków w ramach działań komplementarnych, nie objętych dofinansowaniem w ramach tego programu lub funduszu); • Organizacje pozarządowe, zawodowe, samorządy gospodarcze; • Właściwe władze publiczne (władze regionalne województwa małopolskiego, administracja rządowa szczebla wojewódzkiego, władze publiczne gmin i powiatów sąsiedzkich, władze publiczne miast i gmin partnerskich); 141 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Media (prasa, radio, telewizja o zasięgu lokalnym, regionalnym, ogólnopolskim oraz media elektroniczne). Określenie sfer zadaniowych promocji i PR Programu Rewitalizacji Proponuje się przyjęcie następujących sfer działalności promocyjnej i PR31: • SłuŜba informacyjna, jako sfera związana z rozpowszechnianiem oraz nagłaśnianiem informacji, bez skupiania się na określonej grupie docelowej, głównie za pośrednictwem masmediów; • Relacje inwestycyjne – podtrzymywanie kontaktów z uczestnikami Programu (partnerami, dostawcami, wykonawcami); • Relacje finansowe – nawiązywanie i podtrzymywanie dobrych kontaktów z instytucjami finansowymi, takimi jak: o fundusze strukturalne, instytucje wdraŜające, pośredniczące, zarządzające, o banki, inne instytucje finansowe (kredytowe, ubezpieczeniowe, poręczeniowe); • Relacje ze społecznościami lokalnymi; • Relacje z władzami; • Organizacja imprez promocyjnych; • Ogłoszenia i reklamy płatne; • Analizy i badania (odbioru społecznego Programu). Określenie instrumentów promocji i PR Programu Rewitalizacji Proponowane instrumenty w sferach: słuŜba informacyjna, relacje inwestycyjne, relacje ze społecznościami lokalnymi Proces informowania o Programie Rewitalizacji powinien mieć charakter dwukierunkowy, to znaczy pozwalać odbiorcom przekazów na formułowanie informacji zwrotnych i własnych opinii. Plan promocji powinien zatem realizować zarówno bierne, jak i czynne prawo obywateli do informacji, zgodnie z obowiązującymi przepisami i standardami. Wśród instrumentów realizacji działań PR w tych sferach wymienić naleŜy: • Wykorzystanie oficjalnych stron internetowych Gminy i jednostek gminnych (w tym BIP), z uwzględnieniem moŜliwości wejścia na odrębny serwis internetowy poświęcony Programowi Rewitalizacji ze strony głównej. • Przygotowanie prezentacji internetowej Programu Rewitalizacji, w której skład wejść powinny: o opis problematyki związanej z rewitalizacją obszarów miejskich, o informacje, a co najmniej linki do stron, na których znajdują się informacje dotyczące zasad wspierania rozwoju regionalnego, o publikacja Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia, o informacje o bieŜącym stanie wdraŜania, finansowania, ewaluacji Programu, o inne informacje i materiały o charakterze informacyjnym (komunikaty o przetargach, konkursach ofert i ich wynikach); o forum mieszkańców (pozwalające na przekazywanie przez mieszkańców wizji moŜliwej aktualizacji Programu); o baza projektów, planowanych lub realizowanych komplementarnych z Programem Rewitalizacji; o baza umoŜliwiająca znalezienie partnera do projektu; 31 Przy formułowaniu sfer zadaniowych PR adaptowano systematykę przedstawioną w: T.Goban-Klas „Public Relations czyli promocja reputacji. Pojęcia, definicja, uwarunkowania”. Wydawnictwo Business Press, Warszawa. 142 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 o statystyki, raporty; o galerie fotografii. • Broszury informacyjne, publikacje związane z realizacją poszczególnych projektów, wydawane przez Operatora/Koordynatora oraz podmioty zaangaŜowane w realizację Programu Rewitalizacji. Proponowane instrumenty w sferze: relacje inwestycyjne Do działań mających na celu podtrzymywanie kontaktów z uczestnikami Programu (partnerami, dostawcami, wykonawcami) zaliczyć moŜna: • Szkolenia i seminaria dla instytucji zaangaŜowanych we wdraŜanie Programu Rewitalizacji oraz partnerów, na temat m.in.: moŜliwości udziału w Programie (aktualizacji), zarządzania projektami, monitorowania realizacji projektów, zasad finansowania projektów. • Nadzór i wparcie (organizacyjne, doradcze, techniczne) Partnerów Programu Rewitalizacji przy wypełnianiu obowiązków promocyjnych, związanych z unijnym źródłem finansowania, takich jak przygotowywanie, zgodnie z obowiązującymi zasadami: o billboardów (na miejscu realizacji danego projektu), o stałych tablic pamiątkowych (w miejscach powszechnie dostępnych, po zakończeniu realizacji projektu), o plakatów i innych materiałów dotyczących projektu. Proponowane instrumenty w sferze: relacje finansowe Wśród instrumentów ukierunkowanych na nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktów z instytucjami finansowymi i potencjalnymi inwestorami wymienić moŜna: • konferencje, spotkania z przedstawicielami instytucji finansowych zaangaŜowanych w realizację Programu. • broszury informacyjne o moŜliwości i warunkach włączenia się do współfinansowania Programu. • przygotowanie oferty dla instytucji finansowych i inwestorów. • organizacja wizyt studyjnych dla potencjalnych inwestorów i instytucji mogących współfinansować realizację Programu. Proponowane instrumenty w sferach: relacje ze społecznościami lokalnymi, organizacja imprez promocyjnych Wśród działań skierowanych do społeczności lokalnej w ramach organizacji imprez moŜna wykorzystać następujące instrumenty promocyjne: • Festyny, święta Miasta i osiedla. • Konkursy dla mieszkańców, dzieci i młodzieŜy. • Konkursy w mediach (plastyczne, fotograficzne, dla wspólnot mieszkaniowych, inwestorów). • Uroczystości związane z zakończeniem realizacji projektów. Proponowane instrumenty w sferze: ogłoszenia i reklamy płatne W sferze zadaniowej określonej jako ogłoszenia i reklamy płatne znaleźć się powinny np. następujące działania: • Przygotowanie i realizacja planu zamieszczania płatnych form reklamy, ogłoszeń i komunikatów w mediach (w zaleŜności od przyjętej roli Operatora/Koordynatora). • Pomoc techniczna świadczona przez Operatora/Koordynatora na rzecz Partnerów w przygotowywaniu materiałów przeznaczonych do publikacji. • Zapewnienie zamieszczania i aktualizacji w serwisie internetowym Programu Rewitalizacji informacji, objętych ogłoszeniami i komunikatami publikowanymi w mediach, a dotyczących tak samego Programu, jak i projektów w nim ujętych. Proponowane instrumenty w sferze: analizy i badania 143 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 W ramach procesu promocji i PR duŜe znaczenie, takŜe dla oceny i monitoringu realizacji Programu Rewitalizacji, będzie miało prowadzenie analiz i badań. Narzędzia dotyczące tej sfery obejmować mogą: • Monitoring odwiedzin stron internetowych Programu Rewitalizacji, przygotowywanie raportów z forum mieszkańców. • Przeprowadzanie badań opinii wśród mieszkańców na temat realizacji Programu Rewitalizacji. • Przeprowadzanie badań opinii Partnerów, dotyczących wdroŜenia, realizacji, efektów Programu i realizowanych w jego ramach projektów. • Przygotowywanie raportów z wyników procesu ewaluacji Programu Rewitalizacji. • Przygotowywanie raportów i sprawozdań z realizacji przyjętego planu promocji. • Zbieranie opinii zaangaŜowanych podmiotów o skuteczności realizowanego planu promocji. Finansowanie działań promocyjnych i PR Programu Rewitalizacji Sposób, przyjęte instrumenty i poziom środków przeznaczanych na finansowanie działań promocyjnych Programu i projektów, zaleŜeć będzie m.in. od ilości projektów, które uzyskają wsparcie z funduszy strukturalnych i wysokości tego wsparcia, a takŜe od przyjętego sposobu wdraŜania Programu Rewitalizacji oraz formy Operatora/Koordynatora Programu. Wysokość środków przeznaczonych na promocję projektów, monitoring i reklamę ujęta została w kosztach zarządzania Programem, przyjętych na poziomie 0,5% wartości projektów gminnych (ok. 250 tys. zł). Sposoby monitorowania i oceny System monitorowania Programu Rewitalizacji Monitorowanie to proces systematycznego zbierania, raportowania i interpretowania danych opisujących postęp i efekty programu. Tak rozumiany monitoring spełnia takŜe rolę systemu wczesnego ostrzegania o ewentualnych nieprawidłowościach. W monitorowaniu powinny brać udział wszystkie podmioty zaangaŜowane we wdraŜanie Programu Rewitalizacji. Do instytucji i podmiotów biorących udział w monitoringu Programu Rewitalizacji zaliczyć naleŜy w szczególności: • W odniesieniu do monitoringu projektów, otrzymujących wsparcie w ramach MRPO: o Instytucję Zarządzającą i/lub Pośredniczącą RPO, o Komitet Monitorujący Małopolski Regionalny Program Operacyjny. • W odniesieniu do monitoringu Programu Rewitalizacji: o Radę Miasta w Trzebini, o Burmistrza Trzebini, o Odpowiednie jednostki organizacyjne Urzędu Miasta lub jednostki Gminy, odpowiedzialne za nadzór i kontrolę nad istotnymi dla procesu rewitalizacji sferami, o Operatora/Koordynatora Programu Rewitalizacji, o Partnerów Programu Rewitalizacji; • W odniesieniu do monitoringu projektów ujętych w Programie Rewitalizacji: o Odpowiednie jednostki organizacyjne Urzędu Miasta lub jednostki Gminy, odpowiedzialne za nadzór i kontrolę, nad istotnymi dla procesu rewitalizacji, sferami, o Operatora/Koordynatora Programu Rewitalizacji, 144 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 o Partnerów Programu Rewitalizacji. Dla osiągania wskaźników Programu Rewitalizacji, szczególna rola w procesie monitoringu przypada Partnerom, którzy mają obowiązek monitorowania wdraŜania poszczególnych, ujętych w nim projektów, w tym przygotowywania i przedkładania okresowych, rocznych i końcowych sprawozdań z ich realizacji instytucjom właściwym ze względu na źródło współfinansowania projektu. Na poziomie monitorowania Programu Rewitalizacji głównym podmiotem, monitorującym oraz dokonującym oceny osiągania załoŜonych wskaźników, stać się powinien Operator/Koordynator Programu, a w odniesieniu do osiągania celów szczegółowych i ogólnych rewitalizacji Rada Miasta oraz Burmistrz Trzebini. Rola Operatora/Koordynatora Programu obejmować powinna jednocześnie monitoring oraz sprawozdawczość dotyczącą projektów gminnych. Sprawozdania z ich realizacji (rzeczowofinansowe) przedkładane być powinny przez Operatora/Koordynatora Burmistrzowi w cyklach kwartalnych i w formie sprawozdania rocznego, a takŜe załączane do sprawozdania z realizacji całego Programu Rewitalizacji przedkładanego corocznie Radzie Miasta. Jednostki organizacyjne Urzędu Miasta lub jednostki Gminy będą brały bezpośredni udział w monitorowaniu projektów, zgłoszonych i zarządzanych przez siebie, tak jak kaŜdy Partner Programu. Z drugiej strony mogą włączać się w proces monitorowania, w związku z udostępnianiem przez nie danych o stanie spraw, prowadzonych przez Gminę i jego jednostki, a dotyczących inwestycji, zgłoszonych jako projekty do Programu Rewitalizacji. Jednym z celów monitoringu jest dostarczanie informacji o postępie realizacji i efektywności wdraŜania pomocy – na poziomie pojedynczego projektu i całego Programu. Zakłada się przyjęcie następującej systematyki dla Lokalnego Programu Rewitalizacji Trzebini: Monitoring rzeczowy Monitoring rzeczowy dostarcza danych, obrazujących postęp we wdraŜaniu Programu oraz umoŜliwiających ocenę jego wykonania w odniesieniu do ustalonych celów. Dane wykorzystywane przy monitorowaniu powinny zostać skwantyfikowane i obrazować postęp we wdraŜaniu oraz rezultaty działań, w podziale na trzy kategorie wskaźników: • wskaźniki produktu, które odnoszą się do rzeczowych efektów działalności i są liczone w jednostkach materialnych, • wskaźniki rezultatu, odpowiadające bezpośrednim i natychmiastowym efektom wynikającym z wdroŜenia Programu, które mogą mieć formę wskaźników materialnych lub finansowych, • wskaźniki oddziaływania, obrazujące konsekwencje Programu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów (mogą przybrać formę oddziaływań bezpośrednich, jak i oddziaływań pośrednich). Wskaźniki formułowane są w trakcie opracowywania wniosków o finansowanie poszczególnych projektów. Studia wykonalności projektów stanowią zatem podstawę do monitorowania efektów rzeczowych przez odpowiednie podmioty. Poziom wymaganej kwantyfikacji celów zaleŜy od rodzaju interwencji. W przypadku tych celów, które nie mogą być skwantyfikowane ex-ante, wskaźniki będą musiały być dopracowane juŜ we wczesnej fazie wdraŜania. Monitoring finansowy Monitoring finansowy dostarcza danych, dotyczących finansowych aspektów realizacji Programu i stanowi podstawę do oceny sprawności wydatkowania przeznaczonych na niego środków. Oznacza to, iŜ odbywa się on w oparciu o sprawozdania – okresowe, roczne oraz końcowe (obejmujące projekt, cele szczegółowe, Program Rewitalizacji), które przedstawiane są: 145 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • Operatorowi/Koordynatorowi Programu – w formie kopii sprawozdań, przedkładanych Instytucji Zarządzającej przez beneficjentów projektów, • Operatorowi/Koordynatorowi Programu – w formie sprawozdań, przedkładanych przez Partnerów Programu, którzy nie pozyskali środków z Funduszy Strukturalnych, ale rozpoczęli realizację projektów, ujętych w Programie Rewitalizacji i wykorzystują inne publiczne źródła finansowania, w tym środki Gminy, • Burmistrzowi Trzebini – w formie sprawozdań przedkładanych przez Operatora/Koordynatora Programu, dotyczących finansowania w odniesieniu do Programu – w podziale na cele szczegółowe rewitalizacji, a w odniesieniu do projektów miejskich – z realizacji poszczególnych projektów, • Radzie Miasta – w formie rocznych sprawozdań przedkładanych przez Operatora/Koordynatora Programu w zakresie realizacji i sposobu finansowania Programu Rewitalizacji.32 Dane zawarte w tych sprawozdaniach obejmować powinny wysokość wkładu finansowego, pochodzącego ze środków publicznych (wydatki poniesione w okresie objętym sprawozdaniem, wydatki poniesione od początku realizacji zadania, stan zaawansowania realizacji zadania w ujęciu procentowym), z wyszczególnieniem: • wkładu wspólnotowego: ogółem, środków z EFRR oraz EFS, • krajowego wkładu publicznego: ogółem oraz budŜet państwa, budŜet jednostek samorządu terytorialnego szczebla regionalnego, budŜet Gminy, inne środki publiczne (fundusze celowe, środki specjalne), • środków z poŜyczek na prefinansowanie realizacji projektów, • środków z poŜyczek Europejskiego Banku Inwestycyjnego, • środków prywatnych, • innych środków. Dodatkowo sprawozdania winny zawierać informacje na temat postępu realizacji planu finansowego odpowiednio projektu lub Programu, w okresie sprawozdawczym oraz prognozę w tym zakresie na rok następny. Sprawozdawczość Monitorowanie rzeczowe i finansowe odbywać się powinno na podstawie dostarczanych sprawozdań z realizacji: okresowych, rocznych i końcowych. Sprawozdawczość zakłada bieŜący i periodyczny przepływ informacji, co pozwala na weryfikację nieprawidłowości w procesie wdraŜania i monitorowania Programu. Elementami systemu sprawozdawczości w przypadku Programu Rewitalizacji są: • instytucje i podmioty otrzymujące i sporządzające sprawozdania, tu: Rada Miasta, Burmistrz Trzebini, Operator/Koordynator Programu, Partnerzy, • przedmiot sprawozdania, tj. informacje o postępie realizacji projektu, celów szczegółowych oraz całego Programu, • narzędzia sprawozdawczości, tj. sprawozdania, umowy o dofinansowanie i wnioski aplikacyjne / o refundację, • okresy sprawozdawcze. Sprawozdania będą składane w formie zgodnej z zasadami, obowiązującymi przy składaniu sprawozdań, odpowiadających wymaganiom kaŜdego z podmiotów monitorujących. 32 Por.: NiŜej. Te rozwiązania przyjęto równieŜ dla sprawozdawczości kompleksowej (obejmującej monitoring rzeczowy). 146 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Zasady pomiaru i doboru wskaźników monitorowania Wskaźniki monitorowania podzielono na kategorie: produktu, rezultatu i oddziaływania. Wszystkie wskaźniki mierzone będą cyklicznie. Częstotliwość pomiaru wskaźników jest uzaleŜniona od kategorii wskaźnika. Bazowym okresem, wobec którego porównywane są zmiany wskaźników jest rok (lub jego ostatni kwartał) poprzedzający rok, w którym rozpoczęto wdraŜanie Programu. Częstotliwość pomiaru w zaleŜności od kategorii wskaźników i przedmiotu sprawozdawczości przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 64. Częstotliwość sprawozdawczości z uwzględnieniem pomiaru wskaźników Przedmiot Podmiot składający Podmiot Wskaźniki Wskaźniki reWskaźniki sprawosprawozdanie monitorujący produktu zultatu oddziaływania zdawczości Burmistrz Trzebini lub jego pełnomocnik ds. okresowo Rewitalizacji (projekty corocznie lub (co najProjekt po zakończeniu Beneficjent / Partner gminy); Operamniej raz projektu tor/Koordynator Prona kwartał) gramu (wszystkie projekty) corocznie lub okresowo zgodnie z zapiCel szczegó(co najsami umowy o corocznie Operator/Koordynator Burmistrz Trzebini łowy mniej raz dofinansowanie na kwartał) działania okresowo Burmistrz Trzebini, (co najCel główny corocznie corocznie Operator/Koordynator Rada Miasta mniej raz na kwartał) okresowo Burmistrz Trzebini Program (co najlub jego Pełnomocnik corocznie corocznie Rada Miasta Rewitalizacji mniej raz ds. Rewitalizacji lub na kwartał) Operator/Koordynator Źródło: Opracowanie własne Sposoby i rodzaje oceny Programu Rewitalizacji Ocena (ewaluacja) Programu Rewitalizacji pozwala oszacować oddziaływanie samego Programu, jak i pomocy publicznej, w tym pomocy strukturalnej Unii Europejskiej w odniesieniu do załoŜonych celów. Konkretne wymogi sposobu przeprowadzenia oceny wynikają z dwóch przesłanek: • stosowanego w Gminie własnego systemu zarządzania, • zaleceń instytucji współfinansujących projekty objęte Programem. PoniŜej przedstawiono zasady przeprowadzenia oceny Programu. Zakłada się, Ŝe ze względu na krótki czas obowiązywania Dotychczasowego Programu Rewitalizacji oraz ze względu na brak moŜliwości ubiegania się w tym okresie o dofinansowanie na projekty rewitalizacyjne ze środków Funduszy Strukturalnych, za pierwszy element oceny ex-ante uznać naleŜy zamieszczoną w niniejszej Aktualizacji Programu Rewitalizacji analizę SWOT rozwoju Miasta. Dalsza ewaluacja (ocena) skuteczności podejmowanych działań, zarówno na podstawie określonych wskaźników rzeczowych, osiągniętego wyniku finansowego, jak i oceny sprawności systemu administracyjnego uruchamiania środków publicznych, będzie obejmować: 147 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • ewaluację w połowie okresu wdraŜania (mid-term), która winna być przeprowadzona najpóźniej w 2010 r. w celu ocenienia postępu realizacji Programu Rewitalizacji w odniesieniu do zobowiązań przyjętych na początku okresu; • ewaluację bieŜącą (on-going), połączoną z procesem monitoringu Programu; niezaleŜnie od prowadzenia innych form ewaluacji, Rada Miasta, Burmistrz Trzebini oraz Operator/Koordynator mogą inicjować bieŜącą ocenę Programu Rewitalizacji, której przedmiotem jest efektywność stosowanych instrumentów i całego systemu wdraŜania; • ewaluację ad hoc, którą moŜna przeprowadzić w przypadku, gdy monitorowanie programu wykaŜe znaczące odejście od celów początkowo ustalonych i w przypadku, gdy przedstawiane są propozycje zmiany i aktualizacji Programu; • ewaluację na zakończenie realizacji Programu (ex-post), której celem będzie określenie długotrwałych efektów wdroŜenia Programu Rewitalizacji, w tym wielkości zaangaŜowanych środków, skuteczności i efektywności pomocy. Z ewaluacji końcowej wynikać powinny wskazania odnośnie dalszych kierunków polityki rozwoju Gminy, szczególnie w zakresie zdefiniowania czynników, które przyczyniły się do sukcesu lub niepowodzenia wdraŜania Programu. Za organizację procesu ewaluacji końcowej odpowiadać powinien Operator/ Koordynator Programu z udziałem Burmistrza Trzebini i Rady Miasta, jako organu przyjmującego wyniki oceny. Ocenę przeprowadzić powinni niezaleŜni ewaluatorzy. Wyniki oceny powinny zostać wykorzystane w celu jak najlepszego dopasowania realizowanych przedsięwzięć do rzeczywistych potrzeb oraz najbardziej efektywnego wydatkowania środków. Ocena udziela odpowiedzi na pytanie o celowość / trafność i wartość dodaną interwencji planowanej, przeprowadzanej lub zakończonej. Warunkiem dobrej oceny jest dostępność danych i terminowość raportowania przez wszystkie podmioty zaangaŜowane w system wdraŜania Programu. Kryteria oceny Za główne kryteria oceny Programu Rewitalizacji, przyjąć naleŜy następujące kryteria: • Trafność – kryterium, pozwalające ocenić, w jakim stopniu cele Programu odpowiadają potrzebom i priorytetom na danym poziomie analizy, Np. na poziomie Obszaru Rewitalizacji, Miasta, regionu. Trafność jest głównym kryterium przy przeprowadzaniu oceny ex-ante i mid-term. • Efektywność – kryterium, pozwalające ocenić poziom „ekonomiczności” Programu, czyli stosunek poniesionych nakładów (zasobów finansowych, zasobów ludzkich i poświęconego czasu) do uzyskanych wyników i rezultatów. • Skuteczność – kryterium, pozwalające ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia, zdefiniowane na etapie programowania, zostały osiągnięte. • UŜyteczność – kryterium, pozwalające ocenić, do jakiego stopnia oddziaływanie Programu odpowiada potrzebom grup docelowych. • Trwałość – kryterium, pozwalające ocenić, na ile moŜna się spodziewać, Ŝe pozytywne zmiany wywołane oddziaływaniem Programu, będą trwać po jego zakończeniu. Ma zastosowanie przy ocenie wartości Programu w kategoriach jego uŜyteczności, w dłuŜszej perspektywie czasowej. W ocenie ex-post zaś, zwłaszcza realizowanej w dłuŜszym odstępie czasu po zakończeniu Programu, moŜna zbadać, na ile zmiany wywołane jego oddziaływaniem są rzeczywiście istotnie trwałe. 148 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 ZaangaŜowane podmioty i ich rola w procesie oceny Programu Do obowiązków Operatora/Koordynatora Programu Rewitalizacji w zakresie oceny będzie naleŜało: • organizowanie i nadzorowanie ewaluacji, • udostępnianie informacji niezbędnych do wykonania badania, • zapewnienie, Ŝe wyniki przeprowadzonych badań zostaną wykorzystane. Przewiduje się, Ŝe Operator/Koordynator Programu opowiadał będzie za: • przygotowanie pełnej oceny ex-ante, • współpracę z uczestnikami procesu rewitalizacji w zakresie organizacji oceny ex-post, • inicjowanie badań nad efektywnością wykorzystywanych instrumentów i systemów wdraŜania (ocena bieŜąca), • gromadzenie informacji o przeprowadzonych ocenach i badaniach oraz raportów prezentujących ich wyniki, • przyjmowanie raportów z oceny, • wykorzystywanie wyników przeprowadzonych badań ewaluacyjnych we wdraŜaniu Programu, • opracowywanie sposobów oraz nadzorowanie wykorzystania wyników przeprowadzonych badań ewaluacyjnych przez Partnerów Programu, • udostępnianie danych oraz zgromadzonych dokumentów w ramach monitoringu, w tym okresowych, rocznych i końcowych sprawozdań z realizacji Programu, • udostępnianie wiedzy posiadanej przez osoby odpowiedzialne za zarządzanie poszczególnymi elementami Programu, poprzez umoŜliwienie ewaluatorom przeprowadzenia z nimi wywiadów. W procesie oceny Programu Burmistrz Trzebini: • podejmuje decyzję o podjęciu ocen uzupełniających, • nadzoruje działania Operatora/Koordynatora w zakresie ewaluacji, • zatwierdza raporty ewaluacyjne, • udostępnia wiedzę na temat Programu. W procesie oceny Programu Rada Miasta odpowiada za: • ustalanie standardów ewaluacji Programu Rewitalizacji, • ostateczne zatwierdzanie wyników oceny Programu. Zarządzanie oceną Rekomenduje się, aby ewaluacje Programu Rewitalizacji przeprowadzane były przez zewnętrznych ewaluatorów, wybieranych przez Operatora/Koordynatora lub Burmistrza Miasta, zgodnie z przepisami Ustawy Prawo zamówień publicznych. Badania przeprowadzane będą zgodnie z priorytetami ustalonymi przez zamawiającego we współpracy z Radą Miasta. Priorytety zostaną sformułowane w projekcie ewaluacji i zapisane w warunkach kontraktu. Wyniki z ewaluacji zaprezentowane zostaną być powinny w formie raportu, zawierającego rekomendacje, które wykorzystane zostaną przy dalszej realizacji Programu. Roczny plan ewaluacji Ewaluacje przeprowadzane być powinny na podstawie planu ewaluacji, sporządzanego przez Operatora/Koordynatora w porozumieniu z Burmistrzem. Plan zawierać będzie ilość, terminy oraz w zarysie charakter przewidywanych ewaluacji. W celu inicjowania partnerstwa, takŜe w procesie ewaluacji Programu, proponuje się powstanie ciała doradczego (powoływanego przez Burmistrza spośród radnych miejskich oraz przedstawicieli Partnerów Programu), do którego zadań naleŜeć będzie: • pomoc przy formułowaniu zagadnień i pytań do ewaluacji, 149 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 • pomoc w sformułowaniu warunków kontraktu, • ułatwienie ewaluatorowi dostępu do informacji potrzebnych do przeprowadzenia badań, • systematyczne akceptowanie przeprowadzonych etapów ewaluacji, • przeprowadzenie oceny jakości ewaluacji (np. zaopiniowanie wstępnej wersji raportu), • opiniowanie raportu końcowego z ewaluacji. Końcowym produktem ewaluacji jest raport ewaluacyjny, przekazywany Burmistrzowi oraz Operatorowi/Koordynatorowi Programu. Raport ewaluacyjny zawierać powinien następujące elementy: • przedmiot badania i kontekst ewaluacji – w celu zaprezentowania tego, co i w jakich okolicznościach było badane, • procedurę badawczą – koncepcja oceny, jej projekt i stosowane metody, • wyniki badania i przedstawienie zebranych podczas ewaluacji danych – informacja o zebranych danych, interpretacja danych, wyniki badań, • wnioski z ewaluacji – z uwzględnieniem specyfiki badanego obszaru, traktując ewaluowany obszar jako całość, pokazując zarówno zalety, jak i słabości, • rekomendacje – zalecenia i sugestie ułatwiające podejmowanie decyzji. Raport podlegać winien ocenie i opinii ciała doradczego oraz zatwierdzeniu przez Radę Miejską. Raport będzie udostępniony grupie odbiorców, zgodnie ze sporządzoną listą odbiorców ewaluacji. Wyniki ewaluacji powinny być równieŜ udostępniane zgodnie z przepisami dotyczącymi udostępniania informacji publicznej. 150 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Załączniki Załącznik nr 1 Mapa obszaru rewitalizacji. 151 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 152 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Załącznik nr 2 „Format wniosku o wprowadzenie projektu do Programu Rewitalizacji” 1. Nazwa planowanego projektu lub zadania inwestycyjnego przeznaczonego do realizacji w okresie 2007-2013: ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 2. Cel, zakres i rodzaj projektu a. Cel ogólny i zakres projektu: …………………………………………………………………............................................. ...........................................................................................……………………… b. Rodzaj Projektu/Zadania*: ........................................………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… c. Charakter projektu:** • Uwzględniający interwencje w tkankę mieszkaniową • Nie uwzględniający interwencji w tkankę mieszkaniową 3. Czy projekt jest zgodny ze Strategią Rozwoju Gminy?** • Tak • Nie 4. Czy projekt jest zgodny z ZałoŜeniami Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia i przyczynia się do realizacji jego celów?** • Tak • Nie 5. Instytucja odpowiedzialna za realizację/Beneficjent: ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 6. Szacunkowe koszty projektu: a. Koszt całkowity (zł): ………………………………………………………….. b. Koszt kwalifikowany (zł): ...................................................................…… c. Oczekiwany udział dofinansowania ze środków UE (% szacunkowych kosztów kwalifikowanych): ....................................................................... d. Spodziewane źródło współfinansowania (np. Małopolski Regionalny Program Operacyjny): ………………………………..................................... 153 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 ..................................................................................................................... e. Planowany udział własny Beneficjenta (% szacunkowych kosztów kwalifikowanych): .......................................................................................... 7. Przewidywany okres realizacji projektu ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 8. Miejsce realizacji (lokalizacja na obszarze rewitalizacji)** • adres …………………………………………………………………………………… 9. Spodziewane wskaźniki osiągnięć projektu:*** a. Produkty Nazwa wskaźnika Jedn. miary Ilość jednostek Jedn. miary Ilość jednostek Jedn. miary Ilość jednostek b. Rezultaty Nazwa wskaźnika c. Oddziaływania Nazwa wskaźnika * lista celów i rodzajów projektów proponowanych do wykorzystania na końcu wniosku ** właściwe otoczyć obwódką *** lista proponowanych wskaźników na końcu wniosku 154 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Rodzaje projektów Projekty przestrzenne (techniczno-materialne) 1) rozwoju infrastruktury technicznej, 2) rozwoju transportu, 3) restrukturyzacji przemysłu, 4) remontów i renowacji istniejących zasobów mieszkaniowych, 5) budowy nowych mieszkań, 6) rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej, turystycznej, 7) zabezpieczenie puli mieszkań rotacyjnych i zamiennych. Projekty gospodarcze 1) wspierania przedsiębiorczości, 2) rozwoju turystyki bądź innych sektorów gospodarki lokalnej, 3) uruchamiania finansowych mechanizmów wsparcia (np. lokalny fundusz poręczeń), 4) inne, wynikające z programów pomocowych, dotyczące rozwoju MSP Projekty społeczne 1) rozwoju zasobów ludzkich, 2) przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu, 3) walki z patologiami społecznymi, 4) tworzenia równych szans, 5) zapobieganiu zjawisku bezrobocia, 6) zapobieganiu zjawisku bezdomności, 7) aktywizacji środowisk dziecięcych i młodzieŜowych, 8) przekwaterowywania mieszkańców rewitalizowanych terenów, 9) uruchamiania systemów wsparcia organizacji pozarządowych, 10) kształcenia ustawicznego. 155 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata 2007-2013 Lista proponowanych wskaźników: Wskaźniki produktu: 1. liczba zmodernizowanych budynków/mieszkań; 2. liczba zmodernizowanych i zrewaloryzowanych obiektów zabytkowych; 3. ilość nowych mieszkań (dobudowy i nowe budynki); 4. ilość infrastruktury turystycznej przygotowanej w ramach programu; 5. ilość nowej i zmodernizowanej infrastruktury technicznej; 6. ilość wspieranych projektów organizacji pozarządowych. Wskaźniki rezultatu: 1. ilość nowych jednostek gospodarczych; 2. wzrost ilości mieszkańców zlokalizowanych na obszarze i w promieniu do 1 km poza obszarem, ilość udostępnionych obszarów inwestycyjnych (w ha); 3. określenie efektu dźwigni finansowej, zaangaŜowanie sektora prywatnego w stosunku do sektora publicznego; 4. zróŜnicowanie oferty mieszkaniowej (pozostawanie przy jednym typie mieszkańców czy róŜnicowanie grup społecznych) / standardów cenowych. Wskaźniki oddziaływania, wpływ pośredni, długofalowy: 1. ilość nowych miejsc pracy powstałych w wyniku projektu z podziałem na branŜe; 2. wartość dodana generowana przez lokalną działalność gospodarczą; 3. wzrost dochodów gminy z podatków od nieruchomości; 4. ilość MSP; 5. wzrost liczby turystów odwiedzających obszary miejskie i obiekty zabytkowe; 6. spadek poziomu przestępczości; 7. przyrost naturalny (napływ młodych mieszkańców). 156 ALEKSANDER NOWORÓL KONSULTING