RBS - Terminologia in polacco

TERMINOLOGIA SPECJALISTYCZNA
analizy retorycznej
1. TERMINY OKREŚLAJĄCE JEDNOSTKI RETORYCZNE
Zdarza się często, iŜ w dziełach egzegetycznych takie terminy jak „sekcja”, „fragment”, a przede
wszystkim „urywek”, „część”, są uŜywane w sposób niejednoznaczny. Czytelnik znajdzie poniŜej
listę terminów, które określają jednostki tekstu na poszczególnych poziomach.
1.1 Poziomy „niŜsze” (lub niesamodzielne)
Z wyjątkiem dwóch pierwszych (wyraz i człon), pozostałe jednostki niŜszych poziomów
składają się z jednej, dwóch lub trzech jednostek poprzedniego poziomu.
WYRAZ
odpowiada zwykle terminowi „leksem”, czyli jednostce słownictwa takiej jak
rzeczownik, przymiotnik, czasownik, przysłówek.
CZŁON
jest syntagmą czyli obejmuje grupę „wyrazów” połączonych między sobą ścisłymi
relacjami składniowymi; „człon” jest najmniejszą jednostką retoryczną; w pewnych
przypadkach człon moŜe zawierać nawet tylko jeden wyraz.
SEGMENT zawiera jeden, dwa lub trzy człony; moŜna mówić o segmencie „jednoczłonowym”,
„dwuczłonowym” lub „trójczłonowym” (stosując terminologię grecką mówi się o
segmencie „jednowierszowym”, „dwuwierszowym” lub „trójwierszowym”).
URYWEK
zawiera jeden, dwa lub trzy segmenty.
CZĘŚĆ
zawiera jeden, dwa lub trzy urywki.
1.2 Poziomy „wyŜsze” (lub samodzielne)
Wszystkie poziomy wyŜsze składają się z jednej lub wielu jednostek poprzedniego poziomu.
FRAGMENT
składa się z jednej lub wielu części; jest odpowiednikiem „perykopy” uŜywanej
przez egzegetów .
SEKWENCJA
składa się z jednego lub wielu fragmentów.
SEKCJA
składa się z jednej lub wielu sekwencji.
KSIĘGA
składa się z jednego lub wielu sekcji.
W pewnych przypadkach trzeba czasem posłuŜyć się poziomami pośrednimi, takimi jak:
„podczęść”, „podsekwencja”, „podsekcja”; owe jednostki pośrednie definiuje się w taki sam sposób
jak część, sekwencja czy sekcja.
WERSANT
jest całością tekstu, która poprzedza środek pewnej konstrukcji lub następuje po nim;
jeśli środek jest dwuczęściowy, to wersant odpowiada kaŜdej z dwóch połówek owej
konstrukcji.
2. TERMINY OKREŚLAJĄCE ZWIĄZKI MIĘDZY JEDNOSTKAMI SYMETRYCZNYMI
2.1 Symetrie całkowite
KOMPOZYCJA
RÓWNOLEGŁA
jest to figura kompozycyjna, w której elementy symetryczne znajdują się w
pozycji równoległej: A B C D / A’ B’ C’ D’.
Kiedy dwie jednostki wzajemnie równoległe zawierają między sobą jeden
odrębny element, to choć określając symetrię między tymi dwoma jednostkami
mówi się o paralelizmie, niemniej jednak całość (jednostkę na poziomie
wyŜszym) uwaŜa się za kompozycję koncentryczną: A / x /A’.
„Kompozycję równoległą” określa się równieŜ mianem „paralelizmu” (w
odróŜnieniu od „koncentryzmu”).
KOMPOZYCJA
KONCENTRYCZNA
jest to figura kompozycyjna, w której elementy symetryczne są ułoŜone wokół
wspólnego centrum (które moŜe być jednostką dowolnego poziomu organizacji
tekstu): A B C D / x / D’ C’ B’ A’.
„Kompozycję koncentryczną” określa się równieŜ mianem „koncentryzmu”
(w odróŜnieniu od „paralelizmu”).
2.2 Symetrie częściowe
WYRAZY
POCZĄTKOWE
są to wyrazy lub wyraŜenia identyczne bądź podobne, które wyznaczają
początek symetrycznych jednostek tekstowych; anafora w retoryce klasycznej.
WYRAZY
KOŃCOWE
są to wyrazy lub wyraŜenia identyczne bądź podobne, które wyznaczają koniec
symetrycznych jednostek tekstowych; epifora w retoryce klasycznej.
WYRAZY
SKRAJNE
WYRAZY
ŁĄCZĄCE
są to wyrazy lub wyraŜenia identyczne bądź podobne, które wyznaczają krańce
jednostki tekstowej; inkluzja w tradycyjnej egzegezie.
są to wyrazy lub wyraŜenia identyczne bądź podobne, które wyznaczają koniec
jednej i początek drugiej, symetrycznej do niej jednostki tekstowej; słowo
spinające w tradycyjnej egzegezie.
WYRAZY
CENTRALNE
są to wyrazy lub wyraŜenia identyczne bądź podobne, które wyznaczają środki
dwóch symetrycznych jednostek tekstowych.
Cyfr. G. FLOR SERRANO, Diccionario de la ciencia bíblica, Estella (Navarra) 2000; przekład
włoski: Dizionario della scienza biblica, Città del Vaticano 2002.