docplik w formacie pdf - Kujawsko
download 
Reklamacja Transkrypt
plik w formacie pdf - Kujawsko
MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Projekt z dnia 17 lutego 2006 r. PROCEDURY PRZYGOTOWANIA PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 W RAMACH NSRO ORGANIZACJA PRAC Spis Treści WSTĘP ........................................................................................................................................... 3 ORGANIZACJA PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM NSRO I PO NA LATA 2007-2013 ............................. 4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. INSTYTUCJE BIORĄCE UDZIAŁ W PRACACH ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 ......................................................................................................... 4 KOORDYNACJA PROGRAMOWANIA EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO Z EUROPEJSKIM FUNDUSZEM ROLNYM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I EUROPEJSKIM FUNDUSZEM RYBACKIM ............................................................................................................................. 6 KOORDYNACJA PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W RAMACH NSRO ...... 7 SZEFOWIE GRUP ROBOCZYCH .................................................................................................................... 7 USTALENIE ZAWARTOŚCI PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I PRIORYTETÓW SEKTOROWYCH PO ............ 8 PRZEKAZANIE PROJEKTÓW PROGRAMÓW OPERACYJNYCH RADZIE MINISTRÓW ORAZ ICH NEGOCJACJE Z KOMISJĄ EUROPEJSKĄ...................................................................................................... 9 PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ ORAZ PROGRAMÓW WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO INSTRUMENTU SĄSIEDZTWA I PARTNERSTWA (EISP) ............................................................................ 10 OCENA EX-ANTE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH ..................................................................................... 10 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH .................................... 11 HARMONOGRAM PRAC ............................................................................................................... 11 PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ ............................................................................................................... 12 1. 2. UKŁAD PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 ................................................................... 12 STRUKTURA I ZAKRES PROGRAMÓW OPERACYJNYCH ............................................................................ 13 ZASADY PLANOWANIA FINANSOWEGO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH .................................... 18 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. PODZIAŁ ŚRODKÓW FINANSOWYCH W RAMACH NOWEJ PERSPEKTYWY FINANSOWEJ ........................ 18 PODZIAŁ ŚRODKÓW Z BUDśETU POLITYKI SPÓJNOŚCI ............................................................................ 19 PODZIAŁ ŚRODKÓW POMIĘDZY WOJEWÓDZTWA .................................................................................... 20 ZASADY WŁĄCZANIA ŚRODKÓW KRAJOWYCH I UNIJNYCH POCHODZĄCYCH Z RÓśNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH (FUNDUSZY).......................................................................................... 21 POZIOM WKŁADU KRAJOWEGO W REALIZACJĘ PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I ICH PRIORYTETÓW .......................................................................................................................................... 23 KWALIFIKOWALNOŚĆ WYDATKÓW ......................................................................................................... 24 OBOWIĄZKOWE ZABEZPIECZANIE ŚRODKÓW NA REALIZACJĘ PEWNYCH PRIORYTETÓW I DZIAŁAŃ .. 24 ZABEZPIECZENIE ŚRODKÓW NA REALIZACJĘ STRATEGII LIZBOŃSKIEJ ................................................. 26 INICJATYWY FINANSOWE EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO I KOMISJI EUROPEJSKIEJ ...... 27 WERYFIKACJA ZASADY DODATKOWOŚCI ................................................................................................ 28 PROGRAMOWANIE ZOBOWIĄZAŃ W POSZCZEGÓLNYCH LATACH. UWZGLĘDNIANIE ZASADY N+2 I N+3 PROGNOZY WYDATKÓW ................................................................................................................... 29 SPOSÓB PRZYGOTOWANIA TABEL FINANSOWYCH ................................................................................... 29 PROJEKTY GENERUJĄCE DOCHODY ......................................................................................................... 30 ZAŁĄCZNIKI: ............................................................................................................................... 32 ZAŁĄCZNIK 1 „LINIA DEMARKACYJNA” (NA PODSTAWIE MATERIAŁU WYPRACOWANEGO PODCZAS WARSZTATÓW W DN. 11-12 SIERPNIA 2005 R.) ....................................................................................... 33 ZAŁĄCZNIK 2 INSTYTUCJE UCZESTNICZĄCE W PRACACH NAD PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 ....................................................................................................... 46 ZAŁĄCZNIK 3 HARMONOGRAM PRAC ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM NSRO I PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 ....................................................................................................... 49 ZAŁĄCZNIK 4 PROJEKT UKŁADU PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I PRIORYTETÓW NA LATA 2007-2013 ZAAKCEPTOWANY PRZEZ RADE MINISTRÓW W DNIU 24 STYCZNIA 2006 R............. 52 ZAŁĄCZNIK 5 FUNKCJONOWANIE ELASTYCZNEGO FINANSOWANIA (CROSS-FINANCING)........................... 55 ZAŁĄCZNIK 6 WZÓR PRZYGOTOWANIA PLANU INWESTYCYJNEGO 2007-2013 ............................................ 57 ZAŁĄCZNIK 7 ANKIETA - ZAGADNIENIA, KTÓRE POWINNY BYĆ UJĘTE I SPRAWDZONE W REGIONALNYM PROGRAMIE OPERACYJNYM ........................................................................................... 58 ZAŁĄCZNIK 8 SZACUNKOWE ZESTAWIENIE MOśLIWOŚCI ZAPEWNIENIA WSPÓŁFINANSOWANIA FUNDUSZY WSPÓLNOTOWYCH ZE STRONY KRAJOWYCH ŚRODKÓW PUBLICZNYCH W MLN EURO WG DYSPONENTÓW PROGRAMU OPERACYJNEGO (W PODZIALE NA DZIAŁANIA ORAZ LATA). ..................... 64 WSTĘP Prowadzone na bieŜąco prace w zakresie przygotowania strategicznych dokumentów programowych oraz prace legislacyjne, zarówno po stronie polskiej, jak i na forum Unii Europejskiej, spowodowały konieczność opracowania Procedur przygotowania programów operacyjnych na lata 2007-2013. Przedstawiony dokument bazuje na Wytycznych do przygotowania programów operacyjnych na lata 2007-2013 (z dnia 21 lipca 2005 r.), które zostały wypracowane przez Podzespół ds. Programów operacyjnych działający w ramach Międzyresortowego Zespołu do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju na lata 20072013. Materiał ten wprowadza jednak zasadnicze modyfikacje do procesu opracowania programów operacyjnych, wynikające z przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 27 grudnia 2005 r., ZałoŜeń do zmian Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia w stosunku do wstępnego projektu dokumentu, zaakceptowanego przez Radę Ministrów w dniu 27 września 2005 r. oraz w dniu 14 lutego 2006 r. Wstępnego projektu Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013. Uzupełnienia te opierają się ponadto na zatwierdzonych zmianach odnośnie opracowania i uzgodnienia z Komisją Europejską dokumentów programowych dla perspektywy 2007-2013, przyjętych w Programie Działania Rządu „Solidarne Państwo” z 9 listopada 2005 r. Procedury w trakcie dalszych prac programowych oraz w wyniku ustaleń z Komisją Europejską mogą ulec zmianie więc naleŜy je traktować jako dokument roboczy. Procedury przygotowania programów operacyjnych na lata 2007-2013 zostały opracowane przez Ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a ich adresatem są głównie instytucje zaangaŜowane w opracowywanie programów operacyjnych, tj. instytucje zarządzające i pośredniczące w zarządzaniu programami operacyjnymi. Procedury mają charakter przewodnika. Sformułowane w nich zasady odnoszą się do sposobu programowania regionalnych i sektorowych programów operacyjnych i mają na celu harmonizację zakresu treści oraz sposobu jej prezentacji. Procedury dotyczące organizacji i harmonogramu prac nad przygotowaniem programów operacyjnych nie mają zastosowania w odniesieniu do programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz programów współpracy transgranicznej realizowanych w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. Odrębne zasady przygotowania tych programów wynikają z zaangaŜowania we współpracę innych państw członkowskich lub krajów trzecich. Harmonogram prac nad przygotowaniem programów operacyjnych wynika z harmonogramu przyjętego przez Radę Ministrów, dlatego istotne jest dotrzymanie zawartych w nim terminów przez wszystkie instytucje zarządzające i pośredniczące w realizacji naleŜących do nich zadań. Instytucje zarządzające odpowiedzialne są za organizację prac nad programami operacyjnymi i ich przygotowanie na podstawie priorytetów, przekazanych przez właściwe instytucje pośredniczące. Za przygotowanie poszczególnych priorytetów, które stanowić będą wkład do programów operacyjnych odpowiadają instytucje pośredniczące, które ściśle współpracują z instytucjami zarządzającymi. Procedury składają się z czterech zasadniczych rozdziałów, tj. sposobu organizacji prac i harmonogramu przygotowania programów operacyjnych, zagadnień dotyczących układu programów w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 (NSRO), struktury i zakresu priorytetów programów operacyjnych oraz części omawiającej najwaŜniejsze kwestie finansowe. Jednocześnie poszczególne zagadnienia, omawiane w rozdziałach, wzbogacono o odpowiednie załączniki. 3 ORGANIZACJA PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM NSRO I PO NA LATA 20072013 1. INSTYTUCJE BIORĄCE UDZIAŁ W PRACACH ZWIĄZANYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 Z PRZYGOTOWANIEM W dniu 31 października 2005 r. utworzono Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR)jednolitą, strukturę rządową odpowiedzialną za zarządzanie wszystkimi programami rozwojowymi finansowanymi z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Minister właściwy dla działu rozwój regionalny obsługiwany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego wypełnia funkcje horyzontalne w zakresie programowania i zarządzania realizacją programów operacyjnych (PO) finansowanych ze środków UE. Powoduje to umiejscowienie funkcji instytucji zarządzających dla krajowych PO związanych z funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności w MRR, pozostawiając ministrom sektorowym funkcje instytucji pośredniczących, odpowiedzialnych za programowanie, a następnie wdraŜanie priorytetów PO właściwych dla danego sektora. Uzupełnieniem tego systemu jest 16 regionalnych programów operacyjnych (RPO), dla których instytucjami zarządzającymi są Zarządy Województw1 oraz programy operacyjne rozwoju obszarów wiejskich i rybołówstwa, dla których instytucje zarządzające znajdują się w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Minister Rozwoju Regionalnego będzie odpowiedzialny za koordynację opracowania projektów dokumentów programowych dla polityki spójności UE na poziomie krajowym w okresie 2007-2013, tj. Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO), projektów sektorowych PO, koordynację przygotowania projektów RPO oraz programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej i programów współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Partnerstwa i Sąsiedztwa. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego będzie równieŜ odpowiedzialny za przygotowanie planu komunikacji obejmującego wszystkie programy operacyjne realizowane w ramach NSRO. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego przygotowuje i koordynuje projekty wymienionych dokumentów kierując się przyjętymi przez Rząd RP dokumentami strategicznymi i programowymi oraz w oparciu o dokumenty i akty prawne z zakresu polityki spójności Unii Europejskiej. NSRO i programy operacyjne powinny równieŜ być skoordynowane z innymi politykami wspólnotowymi: Wspólną Polityką Rolną, Wspólną Polityką Rybacką, polityką w zakresie współpracy przygranicznej, a takŜe odzwierciedlać cele Strategii Lizbońskiej. Decyzję w sprawie przyjęcia NSRO, projektów programów operacyjnych oraz planu komunikacji podejmuje Rada Ministrów. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego zapewnia osiąganie celów NSRO poprzez właściwe ukierunkowanie realizacji programów operacyjnych. W imieniu rządu RP, odpowiada za organizację, nadzór i prawidłowe funkcjonowanie systemu zarządzania, monitorowania, oceny realizacji oraz promocji i informacji NSRO. W obszarze polityki spójności minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego reprezentuje kraj członkowski, i odpowiada wobec Komisji Europejskiej za przygotowanie NSRO i odpowiednich programów operacyjnych i ich negocjacje. Odpowiada równieŜ za przygotowanie wytycznych na poziomie krajowym oraz zapewnia ich stosowanie przez wszystkie instytucje zaangaŜowane w realizację programów finansowanych ze środków UE. 1 Zgodnie z przepisami obowiązującej ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr. 116, poz. 1206) 4 Właściwi ministrowie i Zarządy Województw są zobowiązani do przekazania Ministrowi właściwemu do spraw rozwoju regionalnego, przygotowanych przez nich projektów programów operacyjnych. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego podda programy operacyjne analizie oceniającej ich metodyczne i merytoryczne przygotowanie oraz zaproponuje ewentualne zmiany w tym zakresie. Analiza pozwoli równieŜ na ostateczne ukształtowanie zapisów wszystkich dokumentów strategicznych wymaganych przez regulacje unijne. Na podstawie projektów programów operacyjnych Minister Rozwoju Regionalnego przygotowuje załoŜenia planu komunikacji, który następnie przekazywany jest do konsultacji właściwym ministrom i Zarządom Województw. Tabela 1. Instytucje przygotowujące poszczególne programy operacyjne. Program operacyjny Infrastruktura i środowisko Konkurencyjna gospodarka Instytucje odpowiedzialne za przygotowanie programów operacyjnych Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Instytucje współpracujące w przygotowaniu programów operacyjnych Kapitał ludzki Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Rozwój Polski Wschodniej Regionalne Programy Operacyjne Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz programy współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Partnerstwa i Sąsiedztwa Pomoc techniczna 2 Minister właściwy ds. transportu Minister właściwy ds. środowiska Minister właściwy ds. gospodarki Minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego Minister właściwy ds. zdrowia Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy Województw Minister właściwy ds. gospodarki Minister właściwy ds. nauki Minister właściwy ds. informatyzacji Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy Województw Minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego Minister właściwy ds. pracy Minister właściwy ds. oświaty i wychowania Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyŜszego Minister właściwy ds. spraw administracji publicznej Minister właściwy ds. zdrowia Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy województw2 Minister właściwy ds. rolnictwa Samorządy Województw Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Samorząd Województwa Zainteresowani ministrowie Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Zainteresowani ministrowie i Samorządy Województw Minister właściwy ds. rozwoju regionalnego Zainteresowani ministrowie i Samorządy Województw Funkcja Samorządów województw przy wdraŜaniu PO Kapitał Ludzki będzie określona na dalszym etapie prac 5 2. KOORDYNACJA PROGRAMOWANIA EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO Z EUROPEJSKIM FUNDUSZEM ROLNYM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I EUROPEJSKIM FUNDUSZEM RYBACKIM W związku z wyłączeniem z polityki spójności instrumentów sekcji orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej i zlokalizowaniem całokształtu działań dotyczących rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz przesunięciem wszystkich funduszy dotyczących rybołówstwa do Wspólnej Polityki Rybackiej, konieczne jest zapewnienie pełnej spójności między działaniami podejmowanymi we wszystkich obszarach. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego we współpracy z ministrem właściwym do spraw rolnictwa i rozwoju wsi będzie koordynował spójność zapisów w sektorowych i regionalnych programach operacyjnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Pełna komplementarność instrumentów wspólnotowych powinna zostać zapewniona juŜ w fazie programowania poprzez szczegółowe ustalenie kryteriów demarkacji (tzw. linia demarkacyjna) dla projektów realizowanych w ramach poszczególnych dokumentów strategicznych. Określenie linii demarkacyjnej dotyczy przede wszystkim przypadków, gdy programy operacyjne współfinansowane w ramach danego funduszu obejmują zakresem wsparcia projekty, które są równieŜ kwalifikowalne w ramach wsparcia innych instrumentów Wspólnoty, w szczególności dotyczy to interwencji Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W trakcie prac nad programami operacyjnymi wypracowana zostanie tzw. linia demarkacyjna wskazująca podział interwencji pomiędzy sektorowe PO i RPO. Za punkt wyjścia w pracach nad opracowaniem zakresu interwencji programów operacyjnych powinna słuŜyć linia demarkacyjna, wypracowana w sierpniu 2005 r. (załącznik nr 1). Wszelkie zmiany zakresu interwencji poszczególnych programów operacyjnych, wprowadzane przez instytucje zarządzające, w odniesieniu do podziału w istniejącej linii demarkacyjnej, powinny być zgłaszane do Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej w MRR. Rozdysponowaniu działań dotyczących wsparcia przedsięwzięć realizowanych na obszarach wiejskich pomiędzy programami operacyjnymi finansowanymi ze środków polityki spójności i programem finansowanym ze środków Wspólnej Polityki Rolnej powinny słuŜyć ramy prawne na poziomie wspólnotowym dotyczące obszarów wiejskich. Są to dwa podstawowe akty prawne, które determinują sposób oraz charakter wsparcia w tym zakresie. 1. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej3 2. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 dotyczące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich4. Ponadto Komisja Europejska przygotowała Strategiczne Wytyczne UE dla polityki rozwoju obszarów wiejskich (dokument z dnia 5 lipca 2005 r.), na podstawie których kaŜdy kraj członkowski jest zobligowany do opracowania Krajowego Planu Strategicznego. 3 W celu umoŜliwienia realizacji programów rozwoju obszarów wiejskich w krajach członkowskich Rada (WE) wydała rozporządzenie nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, które zastąpi obecnie obowiązujące rozporządzenie Rady (WE) nr 1258/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej od 16 października 2006 r. w odniesieniu do wydatków dokonywanych przez państwa członkowskie, a od 1 stycznia 2007 r. dla wydatków dokonywanych przez Komisję Europejską. 4 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 dotyczące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich jest podstawą do opracowania Krajowego Planu Strategicznego oraz Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 6 Rozporządzenie dotyczące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich ustanawia ogólne zasady wsparcia programu rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW i określa cele wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, reguły oceny realizacji programów, zasady partnerstwa, zarządzania finansowego, monitorowania i kontroli wydatków. Nowa polityka rozwoju obszarów wiejskich kładzie większy nacisk na zrównowaŜony rozwój obszarów wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony przyrody, innowacyjności w rolnictwie oraz potrzeby modernizacyjne w sektorze rolnym i leśnym (w tym róŜnicowanie działalności na obszarach wiejskich i szersze wykorzystanie podejścia typu Leader). 3. KOORDYNACJA RAMACH NSRO PRAC NAD PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W Prace mające na celu przygotowanie NSRO i programów operacyjnych będą koordynowane przez, nadrzędny w stosunku do wszystkich grup roboczych, Zespół składający się z podsekretarzy stanu odpowiedzialnych, w poszczególnych ministerstwach, za przygotowanie PO oraz przedstawicieli urzędów marszałkowskich. Zespół będzie miał charakter opiniodawczo-doradczy, koordynujący i inicjujący prowadzenie prac w zakresie przygotowania programów operacyjnych. Prace Zespołu prowadzone będą w formie spotkań słuŜących konsultacji przy określeniu celów i priorytetów PO, poprawności tabel finansowych i systemu realizacji oraz zapewnieniu spójności PO z celami i priorytetami NSRO. Głównym celem spotkań jest skoordynowanie prac wszystkich instytucji zarządzających i pośredniczących związanych z przygotowaniem poszczególnych PO (równieŜ programów dot. rolnictwa i rybołówstwa) oraz RPO, a takŜe skorelowanie tych programów na poziomie horyzontalnym. DKS w MRR będzie pełnił funkcję operacyjną związaną z zapewnieniem bieŜących kontaktów, przepływu informacji oraz organizowaniem roboczych spotkań (w formie warsztatów) z przedstawicielami wszystkich instytucji zarządzających i pośredniczących bezpośrednio zaangaŜowanych w prace związane z przygotowaniem dokumentów programowych. DKS będzie takŜe czuwał nad poprawnością metodologiczną wykonywanych w resortach prac oraz dokonywał oceny, na ile propozycje instytucji zarządzających są zgodne z celami i priorytetami projektu NSRO. Departament pełnił będzie funkcję operacyjną w zakresie opracowania wstępnych załoŜeń planu komunikacji, a następnie przeprowadzenia procesu uzgodnień i konsultacji NSRO. W wykonywaniu swoich zadań Departament będzie posiłkował się grupą ekspertów zewnętrznych (w szczególności w zakresie merytorycznej oceny napływających od grup roboczych propozycji zapisów projektów programów operacyjnych). 4. SZEFOWIE GRUP ROBOCZYCH Instytucja zarządzająca danym PO jest odpowiedzialna za powołanie grupy roboczej na poziomie dyrektorów/zastępców departamentów i kierowania nim. W przypadku RPO wyznaczony został szef grupy roboczej (na poziomie dyrektora departamentu, tj. Departament Polityki Regionalnej w MRR) odpowiedzialny za koordynację przygotowania 16 RPO. Skład grup roboczych sektorowych PO powinien obejmować przedstawicieli instytucji pośredniczących oraz przedstawicieli: − samorządów wojewódzkich (wyłonionych przez Konwent Marszałków), − instytucji odpowiedzialnej za przygotowanie NSRO, − Ministerstwa Finansów, − Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 7 − − Głównego Urzędu Statystycznego, przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych. Szef grupy roboczej koordynującej przygotowanie 16 RPO jest odpowiedzialny za utworzenie grupy składającej się w szczególności z przedstawicieli: − − − − − − − 16 Urzędów Marszałkowskich, instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie poszczególnych PO, instytucji odpowiedzialnej za przygotowanie NSRO, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Głównego Urzędu Statystycznego, przedstawicieli partnerów społecznych i gospodarczych. Do udziału w pracach nad RPO rekomendowani są równieŜ przedstawiciele Urzędów Wojewódzkich. Szef grupy roboczej odpowiedzialnej za koordynację przygotowania 16 RPO systematycznie, (raz na dwa tygodnie) w formie pisemnej lub na forum spotkań podsekretarzy stanu, informuje o postępie i kierunkach prac nad RPO w regionach. Szefowie grup roboczych odpowiadają bezpośrednio za przygotowanie poszczególnych programów; ścisłą współpracę i koordynację prac instytucji pośredniczących oraz za zapewnienie pełnej współpracy wszystkich instytucji i środowisk społecznych i gospodarczych istotnych z punktu widzenia procesu przygotowania programu. Ponadto, szefowie grup roboczych powinni zapewnić spójność poszczególnych priorytetów z celami PO, jak i NSRO, (m.in. przedstawić propozycje procentowego podziału środków w ramach PO, systemu realizacji, skorelowania systemu monitoringu, itp.). Instytucje pośredniczące są odpowiedzialne za programowanie poszczególnych priorytetów w ramach PO i udzielanie instytucji zarządzającej pomocy merytorycznej, w szczególności przez przekazywanie informacji niezbędnych do realizacji powierzonych jej zadań. Listę podsekretarzy stanu, szefów grup roboczych odpowiedzialnych za przygotowanie poszczególnych programów i priorytetów, jak równieŜ osoby odpowiedzialne w DKS MRR za koordynacje prac nad programami zawiera załącznik nr 2. 5. USTALENIE ZAWARTOŚCI SEKTOROWYCH PO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I PRIORYTETÓW Przygotowane, przez instytucje zarządzające wskazane w załączniku 2, projekty PO i 16 RPO będą przedmiotem oceny i negocjacji. Ustalenie ostatecznego kształtu właściwego sektorowego PO odbywać się będzie w drodze konsultacji instytucji zarządzającej PO z właściwymi instytucjami pośredniczącymi – zgodnie z harmonogramem ustalonym przez instytucję zarządzającą PO. Za ustalenie zawartości poszczególnych RPO odpowiada Zarząd Województwa we współpracy z instytucją koordynującą prace nad 16 RPO oraz Wojewodą5. Zadaniem Wojewodów, jako przedstawicieli władzy centralnej na poziomie regionalnym, będzie opiniowanie zgodności zapisów 16 RPO ze Strategią Rozwoju Kraju oraz projektem NSRO i innymi strategiami rządowymi. Ponadto w trakcie prac nad ustaleniem zawartości RPO mogą odbywać się konsultacje z przedstawicielami zainteresowanych resortów. Jednocześnie, na 5 Szczegółowe kwestie roli Wojewody w pracach nad RPO zostaną wyjaśnione osobno przez Departament Polityki Regionalnej, MRR. 8 skutek powierzenia Zarządom Województw przez Ministra Rozwoju Regionalnego, realizacji niektórych priorytetów/działań sektorowych programów operacyjnych (PO Kapitał ludzki) prowadzone będą uzgodnienia dotyczące ustalenia sposobu ich realizacji, pomiędzy Zarządami Województw a Ministrem Rozwoju Regionalnego6 (Departamentem Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym). MRR będzie czuwał nad zachowaniem spójności przygotowywanych projektów PO i RPO z celami i priorytetami projektu NSRO, wymogami wynikającymi z rozporządzeń dotyczących funduszy UE na lata 2007-2013 oraz wymogami określonymi w niniejszym dokumencie. Zawartość PO i RPO będzie negocjowana z przedstawicielami odpowiednio DKS i DPR w MRR w celu sprawdzenia dokumentów pod względem merytorycznym oraz zawartości dokumentów. Planowany termin tego procesu to marzec 2006 r. Po ustaleniu ostatecznego kształtu projektów PO i RPO Minister Rozwoju Regionalnego dokonuje akceptacji PO i RPO. 6. PRZEKAZANIE PROJEKTÓW PROGRAMÓW OPERACYJNYCH ICH NEGOCJACJE Z KOMISJĄ EUROPEJSKĄ RADZIE MINISTRÓW ORAZ Minister Rozwoju Regionalnego, po akceptacji kształtu projektów PO i 16 RPO, przedkłada je do opinii Radzie Ministrów celem rozpoczęcia negocjacji projektów programów operacyjnych z Komisją Europejską. Rada Ministrów podejmuje ostateczne decyzje w przypadku ewentualnych rozbieŜności dotyczących kształtu projektu PO lub RPO. Do udziału w posiedzeniu, podczas którego Rada Ministrów będzie zapoznawać się z projektami PO i RPO, zostaną zaproszeni przedstawiciele Zarządów Województw. Odpowiedzialność za NSRO i towarzyszące im projekty wszystkich programów operacyjnych ponosi Rada Ministrów. Rada Ministrów wyraŜa zgodę na rozpoczęcie negocjacji projektów PO i 16 RPO z Komisją Europejską. Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej Rada Ministrów prowadzi politykę zagraniczną kraju i sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi. Minister Rozwoju Regionalnego, jako przedstawiciel Rady Ministrów i z jej upowaŜnienia odpowiada za negocjacje NSRO i wszystkich programów operacyjnych z Komisją Europejską: - proces negocjacji sektorowych PO prowadzą właściwe instytucje zarządzające programami operacyjnymi, przy udziale instytucji pośredniczących w zarządzaniu PO, będących merytorycznie odpowiedzialnymi za właściwe priorytety, - proces negocjacji 16 RPO prowadzi Minister Rozwoju Regionalnego. Do udziału w negocjacjach z Komisją Europejską zaprasza właściwe Zarządy Województw. Przed rozpoczęciem negocjacji przedstawiciel Ministra Rozwoju Regionalnego oraz właściwe Zarządy Województw ustalają plan negocjacji. Rada Ministrów przyjmuje do wiadomości wyniki negocjacji projektów programów operacyjnych z Komisją Europejską i wyraŜa zgodę na rozpoczęcie realizacji PO i RPO. 6 Szczegółowe kwestie dotyczące sposobu wdraŜania zadań EFS na poziomie regionalnym będą przedstawione na późniejszym etapie. 9 7. PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH EUROPEJSKIEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ ORAZ PROGRAMÓW WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO INSTRUMENTU SĄSIEDZTWA I PARTNERSTWA (EISP) W kaŜdym programie EWT oraz programie współpracy transgranicznej w ramach EISP uczestniczą co najmniej dwa państwa. ZaangaŜowanie partnerów zagranicznych pociąga za sobą konieczność koordynacji procesu programowania EWT i transgranicznych programów EISP na poziomie międzynarodowym. W przypadku programów EWT oraz EISP, w których funkcje zarządzające będą wykonywane przez stronę polską, MRR inicjuje i organizuje pracę międzynarodowych grup roboczych przygotowujących projekty programów operacyjnych. W programach EWT i EISP zarządzanych przez inne państwa MRR koordynuje prace związane z przygotowaniem programów operacyjnych po stronie polskiej. W skład międzynarodowych grup roboczych opracowujących programy współpracy transgranicznej ze strony polskiej wchodzą przedstawiciele Instytucji Zarządzającej/Koordynującej wdraŜanie tych programów, samorządów województw przygranicznych biorących udział w danym programie, euroregionów oraz partnerów społecznych i gospodarczych. W pracach grup roboczych mogą równieŜ uczestniczyć przedstawiciele zainteresowanych rozwojem współpracy terytorialnej resortów. W wypadku programów współpracy transnarodowej i międzyregionalnej w międzynarodowych grupach roboczych uczestniczy przedstawiciel MRR, w pracach tych grup moŜe równieŜ brać udział przedstawiciel samorządów wojewódzkich, w zaleŜności od rozwiązań przyjętych dla poszczególnych programów. Po zatwierdzeniu projektów programów operacyjnych przez międzynarodowe grupy robocze Instytucja Zarządzająca przesyła projekt dokumentu do Komisji Europejskiej. Instytucja Zarządzająca jest równieŜ odpowiedzialna za negocjacje programu z Komisją. W wypadku programów współpracy transgranicznej z udziałem Polski zarządzanych przez partnerów zagranicznych MRR uczestniczy w negocjacjach z Komisją i współpracuje z Instytucją Zarządzającą w tym zakresie. Zawartość programów operacyjnych EWT została określona w art. 12 Rozporządzenia wprowadzającego przepisy dotyczące EFRR. Ogólne zasady przygotowywania programów operacyjnych EWT są zbieŜne z zasadami dotyczącymi programów Celu 1. Szczegółowe przepisy, uwzględniające specyfikę programów EWT, określone są w Rozdziale III Rozporządzenia dotyczącego EFRR. 8. OCENA EX-ANTE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH Wszystkie programy operacyjne muszą zostać poddane ocenie ex-ante (ewaluacji ex-ante7). Wnioski z tych ocen pozwolą na wypracowanie ostatecznych wersji dokumentów programowych. Odpowiedzialność za przeprowadzenie ewaluacji ex-ante programów operacyjnych spoczywa na instytucjach zarządzających. Minister Rozwoju Regionalnego finansuje i organizuje prace nad wykonaniem oceny ex-ante NSRO i programów operacyjnych na lata 2007-2013 na poziomie krajowym. Z uwagi na charakter ewaluacji i sposób jej realizacji, wysoki koszt badania oraz potrzebę zachowania spójności ewaluacji wszystkich RPO, Minister Rozwoju Regionalnego organizuje i finansuje prace nad przeprowadzeniem ewaluacji ex-ante 16 RPO. Niemniej za koordynację przeprowadzenia procesu oceny ex-ante wszystkich regionalnych programów odpowiada instytucja koordynująca prace nad 16 RPO w MRR. Krajowa Jednostka Oceny w Departamencie Koordynacji Polityki Strukturalnej MRR organizuje prace nad ewaluacją ex-ante NSRO, natomiast koordynacja opracowania ocen 7 Zwanej oceną szacunkową zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o NPR (art. 57 ust. 1 i art. 59). 10 szacunkowych sektorowych programów operacyjnych leŜy w gestii instytucji zarządzających poszczególnymi programami sektorowymi w MRR. Elementem oceny ex-ante będzie ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego realizacji programu operacyjnego. Dla 16 RPO ocena zostanie przygotowana za pomocą regionalnych modeli ekonometrycznych HERMIN. Pracownicy kaŜdego z urzędów marszałkowskich zostaną przeszkoleni w zakresie obsługi modelu i wyposaŜeni w konieczne oprogramowanie umoŜliwiające samodzielną pracę. Za przygotowanie oceny odpowiedzialne będą instytucje zarządzające RPO. Ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego realizacji NSRO i pozostałych PO zostanie przygotowana przy zastosowaniu krajowego modelu HERMIN. Za przygotowanie oceny odpowiedzialne będzie MRR. Koordynacja wszystkich prac odbywać się będzie w ramach Grupy sterującej ewaluacją dokumentów unijnych na lata 2007-2013. 9. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH Obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania skutków realizacji planów i programów i sporządzenia w jego ramach prognozy oddziaływania na środowisko spoczywa na Ministrze Rozwoju Regionalnego, a w jego strukturze na instytucjach zarządzających danymi programami operacyjnymi, które organizują i finansują wszystkie prace. Natomiast za przeprowadzenie postępowania dla RPO odpowiadają Zarządy Województw, przy czym za koordynację prac nad 16 prognozami odpowiada instytucja koordynująca prace nad 16 RPO. Zasady przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji planów i programów reguluje Dział VI rozdział 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) Biorąc pod uwagę zapisy ustawy Prawo ochrony środowiska dla Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna nie jest konieczne przygotowanie prognoz oddziaływania, ze względu na nieznaczny wpływ tych programów na środowisko. HARMONOGRAM PRAC Mimo braku formalnych podstaw prawnych w postaci zatwierdzonych rozporządzeń dotyczących polityki spójności na lata 2007-13 i biorąc pod uwagę potrzebę przygotowania Polski do rozpoczęcia wykorzystania środków strukturalnych od początku 2007 roku, konieczne jest zapewnienie szybkiego tempa prac nad NSRO, programami operacyjnymi oraz planem komunikacji. W związku z tym MRR przygotowało szczegółowy harmonogram prac przedstawiony w załączniku nr 3. Proponuje się przygotowanie przez wszystkich Szefów grup roboczych szczegółowych harmonogramów dla danych programów operacyjnych, które wyznaczą m.in. terminy przesyłania poszczególnych materiałów np. przez instytucje pośredniczące. 11 PRZYGOTOWANIE PROGRAMÓW OPERACYJNYCH WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ 1. UKŁAD PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 Podstawowym zadaniem na okres budŜetowy 2007-2013 jest stworzenie lepszego, tzn. prostszego, sprawniejszego i tańszego systemu wdraŜania niŜ ma to miejsce w okresie 20042006, a następnie uzyskanie większego efektu makroekonomicznego i społecznego z realizacji programów rozwoju kraju dla okresu 2007-2013. Programowanie PO odbywać się będzie w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego przy współpracy ministrów właściwych odpowiedzialnych za konkretne działy administracji rządowej oraz Zarządów Województw. Ich zadaniem jest, w odniesieniu do uzgodnionych zapisów NSRO, zaprogramowanie priorytetów programów operacyjnych, a takŜe struktury ich wdraŜania. Ministrowie właściwi dla poszczególnych priorytetów będą odpowiedzialni za przygotowanie i realizację priorytetów, natomiast instytucja zarządzająca programem będzie koordynować prace związane z programowaniem i realizacją na poziomie programów operacyjnych, polityki spójności oraz celów poszczególnych funduszy strukturalnych, w szczególności w odniesieniu do Strategii Rozwoju Kraju (SRK)8. Punktem wyjścia dla określenia priorytetów i działań programów operacyjnych będą cele NSRO, zdefiniowane w odpowiedzi na wyzwania odnowionej Strategii Lizbońskiej, Strategicznych Wytycznych Wspólnoty oraz na podstawie wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron polskiej gospodarki, a takŜe szans i zagroŜeń przed nią stojących. Z punktu widzenia sytuacji społecznej i gospodarczej w Polsce najwaŜniejsze znaczenie ma rozdysponowanie priorytetów i działań pomiędzy sektorowe PO, a 16 RPO. W ramach wydatkowania funduszy unijnych powinny być realizowane działania o wysokich efektach mnoŜnikowych, które mają znaczenie dla wszystkich państw członkowskich, a równocześnie cechują się wysoką wartością dodaną w skali całej Wspólnoty. Wszystkie programy operacyjne powinny zostać skonstruowane zgodnie z poniŜej zaproponowaną strukturą. W związku z nakreślonymi w „ZałoŜeniach do zmian NSRO...” priorytetami rozwoju Polski i koncentracją dostępnych środków finansowych na kilku najwaŜniejszych sektorach gospodarki, zmianie uległ układ programów operacyjnych. Układ PO zawarty we Wstępnym projekcie NSRO, zaakceptowanym przez Radę Ministrów w dniu 14 lutego 2006 r., róŜni się w stosunku do propozycji w Projekcie NPR 2007-2013, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 6 września 2005 r. Nowa propozycja programów operacyjnych, choć wynika bezpośrednio z zapisów projektów programów przyjętych w ramach NPR, odpowiada obecnie koncepcji programu Rządu, tj. skupieniu się na działaniach infrastrukturalnych, wspierających innowacyjność,, przedsiębiorczość i gospodarkę opartą na wiedzy, zwiększeniu liczby miejsc pracy, inwestycjach w kapitał ludzki i system edukacji, rozwoju obszarów wiejskich, wsparciu obszarów Polski Wschodniej (5 najsłabszych regionów Polski) oraz polepszeniu jakości administracji. 8 SRK 2007-2015 będzie określać główne cele i priorytety, na których powinny koncentrować się programy działania rządu oraz innych instytucji publicznych, oraz wskazywać obszary, na których będzie koncentrowane wsparcie ze środków publicznych. Będzie słuŜyć zaprogramowaniu wykorzystania środków w ramach polityki spójności UE, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, dostępnych dla Polski w latach 20072013. 12 Na podstawie przyjętych do realizacji priorytetów NSRO w latach 2007-2013 realizowane będą następujące programy operacyjne: 9 1. 2. 3. 4. 5. 6. 16 Regionalnych Programów Operacyjnych, PO Infrastruktura i środowisko, PO Kapitał ludzki, PO Konkurencyjna gospodarka, PO Rozwój Polski Wschodniej, Programy europejskiej współpracy terytorialnej oraz programy współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. Uzupełniająco do systemu programów sektorowych i regionalnych wdraŜany będzie Program Operacyjny Pomocy Technicznej, słuŜący wsparciu wdraŜania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. W ramach przygotowywanych programów słuŜących realizacji Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej realizowane będą: 1. PO Rozwój obszarów wiejskich, 2. PO ZrównowaŜony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeŜnych obszarów rybackich. Działania finansowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (rozwój obszarów wiejskich) oraz Wspólnej Polityki Rybackiej będą skoordynowane z działaniami realizowanymi w ramach polityki spójności. Mechanizm koordynacji określi i zapewni Strategia Rozwoju Kraju 20072015. 2. STRUKTURA I ZAKRES PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 2.1. Struktura i zakres programu operacyjnego Struktura i zakres programu operacyjnego wynikają z projektu rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne przepisy dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności. Zgodnie z nimi niezbędnymi elementami programu operacyjnego są: 1. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej kwalifikowalnego obszaru lub sektora z analizą sytuacji pod kątem mocnych i słabych stron, Diagnoza powinna obrazować sytuację sektora/regionu na tle sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i Unii Europejskiej. Zasadniczym elementem części diagnostycznej powinna być analiza SWOT, która –przedstawia atuty i słabości sektora czy regionu wobec szans i zagroŜeń stwarzanych przez otoczenie. Analiza SWOT powinna być punktem wyjścia budowania części strategicznej programu operacyjnego. Część diagnostyczna powinna być maksymalnie syntetyczna (maksymalnie 5-10 stron), a jej uzupełnieniem powinna być analiza i ocena wykorzystania wsparcia krajowego i zagranicznego dla sektora/regionu w podziale na środki przedakcesyjne (PHARE, ISPA, SAPARD, PAOW) i fundusze strukturalne. 2. Strategia rozwoju z uzasadnieniem wybranych priorytetów, w odniesieniu do Strategicznych Wytycznych Wspólnoty, Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz spodziewanych wyników oceny ex-ante. Strategia rozwoju sektora/regionu w programie operacyjnym powinna informować o zgodności programu ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty w odniesieniu do EFRR, ESF, Funduszu Spójności, a takŜe regulacjami UE dot. instrumentów strukturalnych oraz z krajowymi dokumentami programowymi. Strategia powinna określać cel strategiczny działań rozwojowych podejmowanych w sektorze lub regionie i określać cele 9 Projekt układu programów operacyjnych i priorytetów na lata 2007-2013 zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 24 styczni 2006 r. – załącznik nr 4. 13 szczegółowe wynikające z celu strategicznego wraz z ich uzasadnieniem i wzajemnymi powiązaniami. Niezbędne jest takŜe określenie wskaźników dla celu głównego i celów szczegółowych, częstotliwość ich pomiaru oraz wartość bazową i wartość oczekiwaną. Wskaźniki dla celu głównego i celów szczegółowych nie mogą być takie same. 3. Informacje o priorytetach10 i ich celach, Zgodnie z nowymi propozycjami rozporządzeń UE na lata 2007-2013 opis priorytetu programu operacyjnego nie musi zawierać szczegółowych informacji o działaniach, jak miało to miejsce w okresie programowania 20002006. Zalecane jest jednak aby priorytety nie skupiały się tylko na opisie celów, a informacje w nich zawarte jasno wskazywały główne obszary interwencji oraz moŜliwe typy projektów. Opis priorytetu powinien zawierać następujące informacje11: • główne cele priorytetu, • wskaźniki i ich wartości docelowe12, • identyfikację głównych grup/sektorów/obszarów celów i/lub beneficjentów, • indykatywne rozbicie środków pomiędzy kategorie interwencji zgodnie z projektem rozporządzenia wykonawczego, • w przypadku korzystania z moŜliwości elastycznego finansowania ze środków drugiego funduszu (cross-financing), naleŜy uzasadnić korzyści wynikające z takiego sposobu finansowania13, 4. Informacje o komplementarności z działaniami finansowanymi z EFRROW oraz działaniami finansowanymi z EFR, tam gdzie jest to właściwe. Programy operacyjne, których priorytety wspierać będą przedsięwzięcia w obszarach interwencji programów finansowanych z EFRROW lub EFR powinny zawierać opis komplementarności z działaniami realizowanymi w ramach takich programów, w celu zapobiegania ich pokrywania się. W uzasadnionych przypadkach powinna zostać przedstawiona informacja o tym czy realizowane przedsięwzięcia stanowią część większych programów będących w trakcie realizacji bądź teŜ przygotowywanych do realizacji w ramach innych programów. 5. Plan finansowy w podziale na lata i priorytety operacyjne ze wskazaniem źródeł finansowania Plan finansowy powinien zawierać dwie tabele: ogólną tabelę zobowiązań (w podziale całkowitej puli środków finansowych przewidzianych jako wkład kaŜdego Funduszu na poszczególne lata) i szczegółową tabelę zobowiązań (określa dla całego okresu programowania oraz dla kaŜdego priorytetu wysokość całkowitych środków finansowych pochodzących z wkładu wspólnotowego oraz krajowego wkładu publicznego, a takŜe stopę udziału Funduszy. Tabela ta określa, dla celów informacyjnych, udział EBI oraz innych instrumentów finansowych). 6. Szczegółowy system wdraŜania programu ze wskazaniem instytucji odpowiedzialnych za realizację poszczególnych priorytetów System wdraŜania kaŜdego Programu Operacyjnego powinien wskazywać wszystkie instytucje biorące udział we wdraŜaniu PO/RPO i precyzować ich zadania, w szczególności: Instytucji zarządzającej, Instytucji pośredniczących w zarządzaniu, Instytucji certyfikującej, Instytucji audytu, instytucji odpowiedzialnej za otrzymywanie i dokonywanie płatności. System wdraŜania powinien jasno i precyzyjnie określać podział zadań 10 Wyjaśnienie: Terminologia „priorytet” stosowana dla okresu programowania 2007-2013 jest wzorowana na rozumieniu tego pojęcia stosowanego w NPR i programach operacyjnych w okresie 2004-2006. Zgodnie z rozporządzeniem ogólnym w sprawie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na lata 2007-2013 oś priorytetowa to jeden z priorytetów strategii w programie operacyjnym obejmujący grupę powiązanych ze sobą działań posiadających szczególnie wymierne cele. Dla ułatwienia stosowane będzie pojęcie priorytet a nie oś priorytetowa. 11 Zgodnie z zapisami dokumentu roboczego KE: Aide-mémoire for the implementation of Structural Funds 2007-2013. 12 Cele priorytetów programów operacyjnych powinny zostać określone ilościowo za pomocą moŜliwie ograniczonej liczby wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania – rekomenduje się po 3 wskaźniki kaŜdego rodzaju, uwzględniając zasadę proporcjonalności. Wskaźniki te mają umoŜliwić zmierzenie postępu, w odniesieniu do sytuacji bazowej i efektywności celów. Punktem wyjścia dla opracowania wskaźników wszystkich programów operacyjnych powinna być lista wskaźników monitorowania załączona do projektu NSRO. 13 Funkcjonowanie elastycznego finansowania przedstawia nota informacyjna w załącznik nr 5 14 pomiędzy poszczególnymi instytucjami, przy zapewnieniu maksymalnie moŜliwej do osiągnięcia prostoty struktury i stosowanych procedur. Ponadto system powinien charakteryzować się elastycznością umoŜliwiającą dostosowanie do potrzeb aktualnych lub zmieniających się warunków. System wdraŜania powinien zawierać: - opis systemów monitoringu i ewaluacji, - informacje o instytucji właściwej dla otrzymywania płatności pochodzących z Komisji oraz o instytucji lub instytucjach odpowiedzialnych za dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów, - opis procedur uruchamiania i przepływów finansowych w celu zapewnienia ich przejrzystości, - elementy zapewnienia promocji i informacji nt. programu operacyjnego, - opis procedur dla wymiany danych elektronicznych w celu spełnienia wymogów dotyczących płatności, monitoringu i oceny. 2.2. Załączniki do projektów programów operacyjnych Wraz z projektem programu operacyjnego instytucje zarządzające są zobowiązane do przekazania załączników do tych dokumentów, tj.: 1. Indykatywna lista duŜych projektów (major projects) Zgodnie z projektem rozporządzenia (art. 38) wykaz duŜych projektów do realizacji w ramach programu operacyjnego powinien zawierać poniŜsze informacje: - instytucję odpowiedzialną za ich wdroŜenie, - charakter inwestycji oraz jej opis, wartość finansową oraz lokalizację, - wyniki studiów wykonalności, - harmonogram realizacji projektu oraz, jeŜeli spodziewany okres wdraŜania jednego z jego etapów wykracza poza okres programowania, transze stanowiące przedmiot wspólnotowego współfinansowania zawierające się w okresie programowania 2007-2013, - analizę kosztów i korzyści, obejmującą ocenę ryzyka i przewidywalny wpływ na dany sektor oraz na sytuację społeczno-gospodarczą kraju i/lub regionu oraz, jeŜeli to moŜliwe, innych regionów Wspólnoty, - analizę wpływu na środowisko, - uzasadnienie wkładu publicznego, - plan finansowy wykazujący kwotę całkowitą zaplanowanych zasobów finansowych i zaplanowany wkład Funduszy, EBI, EFI i z innych wspólnotowych źródeł finansowania, w tym roczny indykatywny harmonogram zobowiązań EFRR lub Funduszu Spójności przeznaczonych na kluczowy projekt. W okresie programowania 2007-2013 jedynie projekty, których wartość przekracza 25 mln euro dla projektów z zakresu środowiska i 50 mln euro dla innych projektów będą przedstawiane KE do akceptacji (tzw. major projects). 2. Indykatywna lista programów pomocy publicznej Lista programów pomocowych przewidywanych do przygotowania wraz z terminami ich opracowania powinna stanowić załącznik do projektu programu operacyjnego. Programy operacyjne, w ramach których udzielana będzie pomoc publiczna powinny zawierać tabele przedstawiające schematy udzielania tej pomocy. NaleŜy wyjaśnić konieczność przygotowania programów pomocy publicznej przez wskazanie podstawy prawnej jej występowania. Dodatkowo naleŜy jasno zdefiniować i wyróŜnić pomoc publiczną w poszczególnych działaniach PO lub RPO oraz wskazać organy jej udzielające. Zaleca się ponadto wydzielenie priorytetów dotyczących w całości pomocy publicznej i objętych obowiązkiem notyfikacji w KE. Programy pomocowe powinny zostać przygotowane przez instytucje zarządzające programami operacyjnymi we współpracy z instytucjami pośredniczącymi w zarządzaniu programami operacyjnymi (tj. resort transportu, środowiska, gospodarki i inne). W odniesieniu do RPO instytucja koordynująca prace nad 16 RPO przy współpracy z Zarządami Województw opracuje programy pomocowe, które będzie moŜna stosować w ramach wszystkich RPO, zgodnie z potrzebami danego województwa. Rozwiązanie to nie wyklucza jednak realizacji specyficznych priorytetów charakterystycznych dla poszczególnych województw i współfinansowanych ze źródeł regionalnych i krajowych, dotyczących pomocy publicznej. W takim przypadku odpowiedni program pomocowy zostanie przygotowany przez podmiot regionalny i lokalny, postępując zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. 15 3. Ocena programu przed rozpoczęciem realizacji (ocena ex-ante) wraz z oceną spodziewanego efektu makroekonomicznego Oceny mają na celu poprawę jakości, skuteczności i spójności interwencji Funduszy oraz wdraŜania programów operacyjnych w odniesieniu do problemów strukturalnych kraju i poszczególnych regionów, z jednoczesnym uwzględnieniem celu zrównowaŜonego rozwoju i regulacji wspólnotowych w zakresie wpływu na środowisko oraz strategicznej oceny środowiskowej. Elementem oceny ex-ante jest ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego realizacji programu operacyjnego. Oceny prowadzone są przez ekspertów lub podmioty wewnętrzne lub zewnętrzne, niezaleŜne od instytucji certyfikującej i audytu. Ich wyniki są publikowane zgodnie z stosownymi zasadami dostępu do dokumentów. 4. Ocena przewidywanego wpływu programu na środowisko Prognozę oddziaływania programu operacyjnego na środowisko przygotowuje się na podstawie zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska. 5. Sprawozdanie z przeprowadzonych konsultacji społecznych Sprawozdanie z przebiegu konsultacji społecznych programu powinno zawierać informacje o udziale w tym procesie zaproszonych reprezentatywnych środowisk i wkładzie tych środowisk w przygotowaniu programu. Powinien zawierać główne wnioski z przeprowadzonych konsultacji oraz prezentować plan promocji programu tak, aby zapewnić mu dotarcie do szerokiego grona odbiorców-potencjalnych beneficjentów. Za przeprowadzenie konsultacji społecznych projektów programów operacyjnych odpowiedzialne są instytucje zarządzające PO i RPO. Po zakończeniu procesu konsultacji instytucje odpowiedzialne za przygotowanie sektorowych programów operacyjnych zobowiązane są do przygotowania sprawozdań z przeprowadzonych spotkań i przekazania ich do Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej w MRR. W przeprowadzeniu procesu konsultacji społecznych programów operacyjnych instytucje zarządzające posiłkują się wsparciem instytucji pośredniczących, powierzając im część zadań związanych z organizacją spotkań konsultacyjnych. W przypadku regionalnych programów operacyjnych instytucja koordynująca prace nad 16 RPO (Departament Polityki Regionalnej w MRR (DPR MRR)) zobowiązana jest do sporządzenia i przekazania do DKS MRR zbiorczej informacji na podstawie sprawozdań z przeprowadzonych konsultacji społecznych 16 RPO we wszystkich województwach. 2.3. Załączniki do projektów programów operacyjnych dla celów krajowych W ramach projektów programów operacyjnych w marcu 2006 r. powinny zostać przygotowane dodatkowe dokumenty przedstawiające szczegółowe informacje słuŜące realizacji programu operacyjnego. Załączniki te nie będą przekazywane Komisji Europejskiej i nie będą przedmiotem negocjacji z KE. Są jednak potrzebne w celu sprecyzowania jakie konkretnie działania będą realizowane w ramach programów operacyjnych, jaki jest podział środków oraz jak będzie wyglądał szczegółowy system ich wyboru i realizacji. Będą istotnym elementem w trakcie negocjacji zapisów PO i RPO z Ministrem Rozwoju Regionalnego. Będą one stanowiły załącznik do projektu programu operacyjnego: 1. Informacja o działaniach14 realizowanych w ramach priorytetów Działania realizowane w ramach priorytetów powinny w szczególności zawierać: jego opis, cel z krótką charakterystyką, narzędzia realizacji, opis komplementarności realizowanych działań z innymi programami, wskaźniki monitorowania działania, spodziewane rezultaty realizacji działania oraz rodzaje potencjalnych beneficjentów, a takŜe typy projektów realizowanych w ramach działań. W przypadku, kiedy przewiduje się realizację działań przy uŜyciu grantów globalnych instytucja zarządzająca PO/RPO zobowiązana jest do wskazania działania objętego wsparciem oraz do szczegółowego opisu sposobu 14 Wyjaśnienie: Terminologia „działanie” stosowana dla okresu programowania 2007-2013 jest wzorowana na rozumieniu tego pojęcia stosowanego w NPR i programach operacyjnych w okresie 2004-2006. W ślad za rozporządzeniem ogólnym w sprawie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na lata 2007-2013 „działanie” naleŜy rozumieć jako projekt lub grupę projektów wybranych przez organ zarządzającyi danym programem operacyjnym lub na jego odpowiedzialność, zgodnie z kryteriami ustanowionymi przez komitet nadzoru, i realizowanych przez jednego lub więcej beneficjentów, umoŜliwiających osiągnięcie celów priorytetu operacyjnego, którego to działanie dotyczy. Innymi słowy „działanie” stanowi niepodzielną liczbę operacji mających ten sam cel i system wdraŜania. 16 jego wdraŜania. Niedopuszczalne jest skoncentrowanie w ramach jednego priorytetu wszystkich działań i środków przeznaczonych na program. Zarówno opis działań, jak i podział środków na działania, nie będzie przedmiotem umowy z Komisją Europejską. Opis działań będzie wykorzystywany wyłącznie na potrzeby wewnętrzne instytucji biorących udział w zarządzaniu i wdraŜaniu programów operacyjnych. 2. Kryteria wyboru projektów Opis kryteriów wyboru projektów powinien przedstawiać zasady wyboru projektów realizowanych w ramach programu operacyjnego. Za przygotowanie ogólnych kryteriów wyboru projektów sektorowych PO odpowiedzialne są właściwe instytucje zarządzające. Przygotowanie szczegółowych kryteriów wyboru projektów spoczywa na instytucjach pośredniczących w zarządzaniu PO. Za przygotowanie kryteriów wyboru projektów dla 16 RPO odpowiedzialne są właściwe Zarządy Województw, we współpracy z Instytucją koordynującą prace nad 16 RPO. Zgodnie z art. 64 rozporządzenia kryteria wyboru projektów będą rozpatrywane i zatwierdzane przez komitet monitorujący dla programu operacyjnego. 3. Szacunkowa tabela finansowa dla programu operacyjnego wg priorytetów, działań i lat (zobowiązania) Dla wewnętrznych potrzeb instytucji zarządzających niezbędne jest opracowanie szacunkowej tabeli podziału środków finansowych na działania z określeniem publicznego oraz prywatnego poziomu współfinansowania. Tak szczegółowy podział środków UE zapewni przejrzystość rozdysponowania środków. 4. Szacunkowa tabela moŜliwości zapewnienia współfinansowania15 Dla wewnętrznych potrzeb instytucji zarządzających niezbędne jest takŜe opracowanie szacunkowej tabeli płatności podziału środków finansowych na działania oraz lata z określeniem publicznego oraz prywatnego poziomu współfinansowania funduszy wspólnotowych. Tabela pozwoli na zidentyfikowanie ewentualnych niedoborów we współfinansowaniu. Taki podział środków umoŜliwi zaplanowanie w budŜecie państwa i budŜecie jst. środków na pokrycie wydatków związanych ze współfinansowaniem. Tabela pokazująca źródła dofinansowania krajowego umoŜliwi oszacowanie z jakich środków moŜe zostać zapewnienie współfinansowania krajowego. 5. Plan inwestycyjny przedstawiający wykaz kluczowych projektów16 W celu monitorowania przygotowania projektów do realizacji w ramach programów operacyjnych istotne jest opracowanie przez instytucje zarządzające i pośredniczące planów inwestycyjnych. Jest to szczególnie waŜne w przypadku duŜych projektów, dla których proces przygotowawczy jest bardzo długi. Plany inwestycyjne mogą zawierać projekty o wartości mniejszej niŜ 25 mln euro, które jednak mają kluczowe znaczenie dla realizacji strategii rozwoju sektora/regionu. W przypadku kluczowych projektów stosowane będą pozakonkursowe metody ich wyboru, dlatego teŜ istotne jest dokonanie takiego wyboru projektów do realizacji, które umoŜliwią realizację projektów zapewniających realizację strategii. Wzór wypełnienia Planu inwestycyjnego, który będzie musiał być przygotowany przez instytucje zarządzające został podany w załączniku 6. Komisji Europejskiej przekazana zostanie wyłącznie indykatywna lista duŜych projektów. Pozostałe projekty, w tym takŜe projekty współfinansowane przez Fundusz Spójności, nie będą oceniane bezpośrednio przez Komisję. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia w przygotowaniu i realizacji duŜych projektów infrastrukturalnych współfinanowanych z instrumentów strukturalnych UE, istnieje potrzeba przygotowywania i aktualizowania raz na pół roku planów inwestycyjnych odnoszących się do wszystkich najwaŜniejszych inwestycji infrastrukturalnych (środowisko, transport, infrastruktura energetyczna i inne), które będą realizowane na poziomie krajowym (poprzez programy sektorowe) i regionalnym (poprzez RPO). Przygotowanie planów inwestycyjnych przez poszczególne instytucje pozwoli na skonstruowanie krajowego planu inwestycyjnego, który będzie zawierał projekty o podstawowym znaczeniu dla realizacji wizji rozwojowej Polski, a jednocześnie pozwoli na stałe monitorowanie ich przygotowania. Celem opracowania i aktualizacji planów inwestycyjnych co pół roku będzie monitorowanie stopnia przygotowania duŜych projektów infrastrukturalnych (środowisko, transport, infrastruktura energetyczna, i inne) realizowanych na poziomie krajowym (programy sektorowe), jak i regionalnym (RPO), identyfikowanie 15 Wzór tabeli przedstawiony został w załączniku 8. Kluczowe projekty – są to projekty, które mają istotne znaczenie dla realizacji strategii rozwoju sektora/regionu. 16 17 ewentualnych zagroŜeń, opóźnień w przygotowaniu i realizacji projektów oraz ocena wypełniania zadań przez instytucje odpowiedzialne za realizację, jak równieŜ instytucje nadzorujące. W planie inwestycyjnym powinny się znaleźć w osobnych tabelach projekty o wartości całkowitej od 5-25 mln euro i projekty o wartości całkowitej powyŜej 25 mln euro. Projekty których wartość jest niŜsza niŜ ww. kwota mogą zostać równieŜ umieszczone na liście, o ile instytucja pośrednicząca odpowiedzialna za przygotowanie priorytetu lub instytucja zarządzająca uzna je za projekty kluczowe. W przypadku PO Infrastruktura i środowisko naleŜy dodatkowo dokonać podziału na projekty planowane do współfinansowania z Funduszu Spójności oraz z EFRR. Tak skonstruowany program operacyjny (bez zał.) będzie przekazany Komisji Europejskiej celem negocjacji. Decyzja KE o akceptacji PO/RPO umoŜliwia jego realizację na poziomie kraju. W MRR przygotowana została ankieta (załącznik 7), która ma za zadanie sprawdzenie poprawności rozdziałów, jakie powinny być zawarte w programach operacyjnych oraz ich spójności z innymi dokumentami strategicznymi (SWW, NSRO). Ankieta pozwoli zidentyfikować ewentualne rozbieŜności w stosunku do ww. wzoru. W przypadku programów finansowanych jednocześnie z Funduszu Spójności i EFRR poszczególne priorytety muszą być finansowane z jednego z funduszy, tj. z Funduszu Spójności, albo EFRR. Dokonując podziału działań pomiędzy priorytety finansowane z poszczególnych funduszy naleŜy uwzględniać zakres działań, jakie dany fundusz moŜe wspierać, wynikający z traktatów i projektów rozporządzeń na lata 2007-2013 oraz wskazówki w tym zakresie umieszczone w projekcie SWW. Pomocne w dokonaniu podziału działań do realizacji na poziomie krajowym i regionalnym mogą być juŜ istniejące projekty programów operacyjnych wynikające z NPR 2007-2013. ZASADY PLANOWANIA FINANSOWEGO PROGRAMÓW OPERACYJNYCH Zasady sformułowane poniŜej odnoszą się do wszystkich programów operacyjnych realizowanych w latach 2007-2013 ze środków UE - rozbieŜności w programowaniu wynikające z odrębnych w stosunku do polityki spójności rozwiązań prawnych dotyczących Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, zaznaczono w tekście. 1. PODZIAŁ ŚRODKÓW FINANSOWYCH W RAMACH NOWEJ PERSPEKTYWY FINANSOWEJ Łączna wielkość środków wspólnotowych dostępnych dla Polski w latach 2007-2013 wyniesie ok. 91 mld euro. Z tej sumy ok. 59, 5 mld euro stanowi wkład z budŜetu polityki spójności na realizację Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności). Kwota ta zostanie uzupełniona środkami pochodzącymi z budŜetów Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej w wysokości ok. 12,4 mld euro. Z sumy tej na realizację projektów współfinansowanych przez Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich zaangaŜowanych zostanie ok. 11,8 mld euro, a z Europejskiego Funduszu Rybackiego ok. 0,6 mld euro. Ponadto na realizację wspólnych programów zmierzających do budowy siły konkurencyjnej gospodarki europejskiej (dział 1a Nowej Perspektywy Finansowej (NPF)) Polska ma szanse otrzymać wsparcie w wysokości ok. 3,7 mld euro. W ramach ogólnej alokacji zarezerwowano równieŜ wsparcie w wysokości 880 mln euro z EFRR dla 5 najbiedniejszych regionów Polski (województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie). 18 2. PODZIAŁ ŚRODKÓW Z BUDśETU POLITYKI SPÓJNOŚCI Podział środków finansowych w ramach polityki spójności w układzie poszczególnych funduszy kształtuje się następująco:17 • • • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) - około 52%, Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – około 15%, Fundusz Spójności – około 33%. W ramach ogólnej alokacji wspólnotowej na realizację NSRO utworzona zostanie krajowa rezerwa programowa w wysokości 5% całkowitej alokacji funduszy strukturalnych. Środki z rezerwy zostaną wykorzystane (po przeprowadzeniu procesu konsultacji programów i dokonaniu oceny ex-ante) na wzmocnienie wybranych priorytetów w ramach programów operacyjnych. Ponadto w ramach środków finansowych Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej utworzona zostanie rezerwa na przedsięwzięcia istotne w skali kraju. Jej wysokość wyniesie 10% ogólnej alokacji na ww. Program. W związku z przyjęciem przez Polskę propozycji KE dotyczącej monofunduszowości nastąpiło przeniesienie dotychczasowych środków EFS przewidzianych do wykorzystania w ramach regionalnych programów do programu operacyjnego zarządzanego na poziomie sektorowym. Jednocześnie 70% całości alokacji w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego zostanie przeznaczone na wsparcie regionów, pozostałe środki będą wdraŜane centralnie (por. wykres 1)18. Całość alokacji Funduszu Spójności zostanie przekazana na realizację przedsięwzięć infrastrukturalnych z zakresu środowiska i transportu na poziomie krajowym. Podział środków pomiędzy programy operacyjne przedstawiony jest w projekcie Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia 2007-2013. Wykres 1. Procentowy podział środków UE w ramach poszczególnych funduszy NSRO 2007-2013 (%) 33,0 52,0 EFS centralnie (30%) 15,0 EFRR EFS FS EFS regionalnie (70%) 17 18 wg „ZałoŜeń do zmian NSRO...” przyjętych przez Radę Ministrów w dn. 27.12.2005 r. wg „ZałoŜeń do zmian NSRO...” przyjętych przez Radę Ministrów w dn. 27.12.2005 r. 19 Zgodnie z ustaleniami Rady Europejskiej ws. perspektywy finansowej na lata 2007-2013 w ramach Celu 3 na programy operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej przeznaczone zostanie 2,44% środków polityki spójności, udział komponentów transgranicznego, transnarodowego oraz współpracy międzyregionalnej określono na poziomie odpowiednio 77%, 19% oraz 4%, przy czym państwom członkowskim pozostawiono moŜliwość przesunięcia do 10% środków pomiędzy współpracą transgraniczną i transnarodową. 12,12% środków z EFRR na realizację programów współpracy transgranicznej i transnarodowej na poziomie UE przeznaczonych będzie na wdraŜanie programów współpracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. 3. PODZIAŁ ŚRODKÓW POMIĘDZY WOJEWÓDZTWA 3.1. Podział środków w ramach RPO Podstawowe zasady podziału środków publicznych na województwa w ramach polityki rozwoju regionalnego państwa w latach 2007-2013 określa algorytm wypracowany w ramach prac nad przygotowaniem programów operacyjnych. Sposób podziału jest kontynuacją algorytmu zastosowanego w NSRR na lata 2001-2006 oraz w Programie wsparcia na lata 2001-2003, z uwzględnieniem aktualniejszych danych statystycznych niezbędnych do jego przygotowania. Jest on wypadkową następujących trzech kryteriów: Kryterium I Cały obszar Polski, z niskim poziomem PKB na mieszkańca w stosunku do średniego poziomu dla UE 25, objęty jest obecnie wsparciem w ramach Celu 1 polityki strukturalnej UE, a w przyszłym okresie planistycznym będzie zaliczony do Celu Konwergencja polityki spójności UE. Uzasadnia to dominującą rolę kryterium ludnościowego w podziale regionalnym środków wsparcia. Dlatego 80% tych środków jest dzielone pomiędzy wszystkie województwa proporcjonalnie do liczby mieszkańców. Kryterium II Ze względu na duŜe róŜnice w poziomie rozwoju najbiedniejszych województw, 10% środków jest dzielone proporcjonalnie do liczby mieszkańców pomiędzy województwa, w których poziom produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca jest niŜszy od 80% średniego poziomu PKB na mieszkańca w kraju. Kryterium III Ze względu na wysoką stopę bezrobocia, zagraŜającą w wielu powiatach trwałą marginalizacją znaczących grup społecznych, 10% środków jest dzielone proporcjonalne do liczby mieszkańców w powiatach, w których stopa bezrobocia przekracza w kaŜdym z ostatnich 3 lat 150% średniej krajowej stopy bezrobocia. 3.2 Podział środków na RPO Jeśli chodzi o podział środków na realizację poszczególnych priorytetów19 w ramach danego RPO ustanawia się następujące limity: • działania w sferze produkcyjnej (m.in. wsparcie dla przedsiębiorstw, badania i rozwój, społeczeństwo informacyjne) – min. 40% całkowitej przyznanej alokacji 19 Zgodnie z Propozycją Układu Programów Operacyjnych i Priorytetów, zaakceptowaną przez Radę Ministrów w dniu 24 stycznia 2006 r. 20 • • • infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia - max. 7% całkowitej przyznanej alokacji (w tym max. 3% na ochronę zdrowia i opiekę nad dzieckiem) małe projekty infrastrukturalne (niesieciowe, niekompleksowe) – max. 20% całkowitej przyznanej alokacji współpraca międzyregionalna – max. 2% całkowitej przyznanej alokacji. 3.3 Podział środków w ramach PO RPW W czerwcu br. Rząd RP w ramach negocjacji Nowej Perspektywy Finansowej zaproponował utworzenie specjalnego instrumentu pomocy najbiedniejszym regionom UE (tj. regionom o poziomie PKB na mieszkańca poniŜej 40% średniej UE oraz o stopie bezrobocia powyŜej 150% średniej UE). W wyniku negocjacji NPF na szczycie Rady Europejskiej w dniach 15-16 grudnia 2005 r. strona polska uzyskała dodatkowe środki EFRR (880 mln Euro) na wsparcie regionów zajmujących pięć ostatnich miejsc w UE-25 o najniŜszym PKB na mieszkańca, które umoŜliwią przeznaczenie dodatkowych środków (107 euro na mieszkańca na lata 20072013) na realizację Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej, który obejmie województwa : lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie). Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej zawierać będzie najwaŜniejsze działania i projekty o znaczeniu ponadregionalnym, mające na celu przyśpieszenie procesów osiągania spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej w pięciu najbiedniejszych województwach w kontekście Polski i UE. 3.3 Podział środków w ramach PO Kapitał ludzki W ramach PO Kapitał ludzki współfinansowanego z EFS uwzględniono priorytety wdraŜane na poziomie regionalnym. W ten sposób wydatkowane będzie ok. 70% środków. 4. ZASADY WŁĄCZANIA ŚRODKÓW KRAJOWYCH I UNIJNYCH POCHODZĄCYCH Z RÓśNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH (FUNDUSZY) 4.1 Typy projektów strukturalnych UE i wydatków objęte klasyfikacją interwencji instrumentów Ze względu na znaczną ilość środków na działania rozwojowe, dostępną z instrumentów strukturalnych UE oraz innych instrumentów realizacji polityk wspólnotowych, konieczne jest takie zaprogramowanie wydatków krajowych przeznaczonych na przedsięwzięcia, aby słuŜyły one w pierwszym rzędzie finansowaniu wydatków kwalifikowalnych20 w ramach priorytetów współfinansowanych z instrumentów UE. Ze względu na fakt, Ŝe minimalny poziom współfinansowania ze źródeł publicznych wymagany od kraju członkowskiego ustalany będzie: • • w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej na poziomie priorytetów, w ramach europejskiej polityki spójności na poziomie programów operacyjnych i priorytetów (a nie działań, jak to miało miejsce dotychczas) wszystkie wydatki przeznaczone na realizację typów projektów objętych interwencją funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz środków Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej powinny zasadniczo być programowane w ramach 20 Kwalifikowalność wydatków w obecnej perspektywie finansowej określana jest na podstawie rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 448/2001. Według niekwestionowanej w dotychczasowych negocjacjach propozycji Komisji Europejskiej kwalifikowalność (poza wyłączeniami określonymi bezpośrednio w rozporządzeniach dotyczących poszczególnych funduszy) dla funduszy strukturalnych będzie określona przez kraje członkowskie. 21 priorytetów współfinansowanych ze środków UE, nawet wtedy, kiedy poszczególne projekty nie będą zawierały współfinansowania ze środków UE. Tabela 2. Przykładowa schematyczna struktura tabeli finansowej regionalnego programu operacyjnego (przydatna takŜe dla programów sektorowych) Nazwa Typy projektów i wydatków Kwalifikowalne Środki UE EFRR Środki Krajowe publiczne Współfinansowanie Działanie 1 Kwalifikowalne EFRR - Działanie 2 Kwalifikowalne EFRR Współfinansowanie Działanie 3 Kwalifikowalne - Środki krajowe jst Priorytet 2 Kwalifikowalne EFRR Współfinansowanie Priorytet 3 Niekwalifikowalne - Środki krajowe Priorytet 1 Podejście takie pozwoli na integrację wydatków realizowanych w ramach NSRO 2007-2013 ze środkami przeznaczanymi na te same typy wydatków pochodzącymi wyłącznie ze źródeł krajowych. Do przykładów takich wydatków będących obecnie poza systemem funduszy UE moŜna zaliczyć część środków pochodzących m.in. z kontraktów wojewódzkich, Krajowego Funduszu Drogowego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz od ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego, ministra właściwego do spraw nauki i ministra właściwego do spraw informatyzacji, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania itd.21 Przy takich mechanizmach zapewnienia finansowania poszczególnych programów operacyjnych ich zapisy będą mogły być uwzględnione przy opracowywaniu projektu budŜetu państwa (limity wieloletnich zobowiązań oraz wydatków w pierwszym roku i w kolejnych latach obowiązywania NSRO ujmowane będą w wykazie stanowiącym załączniki do ustawy budŜetowej), projektów budŜetów jednostek samorządu terytorialnego, rocznych planów funduszy celowych oraz rocznych planów finansowych innych jednostek i form organizacyjno-prawnych sektora finansów publicznych w kolejnych latach jego obowiązywania. W przypadku programów rozwoju regionalnego istotne jest rozwaŜenie włączenia w ramy priorytetów, współfinansowanych ze źródeł UE, inwestycji realizowanych wyłącznie przez samorządy terytorialne w sferach, które mogą być liczone jako wkład krajowy, a więc w zgodzie z regulacjami UE. Dla właściwego skonstruowania tablic finansowych niezbędne jest dokonanie wcześniejszej analizy wszystkich wydatków o charakterze rozwojowym, zgodnych z typami projektów oraz wydatkami kwalifikowalnymi. Dotyczy to zarówno programów sektorowych (gdzie odpowiedzialność spoczywa na danym Ministrze – instytucji pośredniczącej w zarządzaniu PO), jak i programów regionalnych (gdzie dane powinny być zgromadzone przez zarządy województw, w koordynacji instytucji koordynującej prace nad 16 RPO). 21 Jedną z poŜądanych konsekwencji takiego podejścia moŜe być ustanie konieczności utrzymywania w budŜecie państwa (lub w ramach róŜnych funduszy parabudŜetowych) środków na realizację róŜnych przedsięwzięć, których cele i typy projektów dają się realizować całkowicie w systemie planowania środków na cele rozwojowe 22 Dane przedstawione przez instytucje przygotowujące projekty programów operacyjnych zostaną zweryfikowane przez zespół roboczy złoŜony z pracowników Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. 4.2 Wkład Europejskiego Banku Inwestycyjnego Ze względu na występującą tendencję do coraz większej spójności i integracji przedsięwzięć wspieranych z instrumentów strukturalnych UE oraz poŜyczek udzielanych przez Europejski Bank Inwestycyjny, planując wydatki naleŜy wykazywać wkład EBI (chodzi tylko o poŜyczki, o których juŜ wiadomo, Ŝe są udzielone), zarówno w przypadku priorytetów, w których będą realizowane projekty kwalifikowalne, jak i niekwalifikowalne do wsparcia z funduszy strukturalnych. NaleŜy pamiętać, Ŝe poŜyczki EBI przeznaczone są na finansowanie wkładu własnego biorcy, a więc de facto wykazywane są one w rubryce wkład krajowy publiczny – w zaleŜności od biorcy kredytu. Wielkość ewentualnych dodatkowych poŜyczek EBI zostanie oszacowana na podstawie analizy potrzeb w zakresie współfinansowania poszczególnych projektów. 5. POZIOM WKŁADU KRAJOWEGO W REALIZACJĘ PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I ICH PRIORYTETÓW Zgodnie z decyzją szczytu Rady Europejskiej w dn. 15-16 grudnia br. została podniesiona maksymalna stopa współfinansowania wspólnotowego do 85% dla programów realizowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego dla państw o wielkości PKB na mieszkańca poniŜej 85% średniej UE-25 w latach 2001-2003, w tym Polski. Minimalny wkład środków krajowych na współfinansowanie w odniesieniu do funduszy wspólnotowych na obszarach Celu 1 polityki spójności wynosi 15%. PoniewaŜ maksymalny poziom dofinansowania określony jest w wysokości 85% na poziomie programu operacyjnego, moŜliwe jest zróŜnicowanie maksymalnego wkładu dla poszczególnych priorytetów. Jednocześnie, zgodnie z projektem rozporządzenia wkład Funduszy w realizację kaŜdego priorytetu nie powinien być niŜszy niŜ 20% kwalifikujących się wydatków. Decyzja Komisji Europejskiej o przyjęciu programu operacyjnego określi maksymalny poziom interwencji i maksymalną wysokość wkładu poszczególnych Funduszy w ramach kaŜdego z programów operacyjnych i kaŜdego priorytetu. Rekomenduje się, aby tam, gdzie jest to niezbędne i uzasadnione ekonomicznie proponować zwiększenie limitu na poziomie priorytetu, co umoŜliwi realizację większej ilości projektów. Warto pamiętać, Ŝe przy zasadzie łączenia środków UE i krajowych, opisany powyŜej poziom dofinansowania poszczególnych działań moŜe być bardzo zróŜnicowany, co pozwala na większą elastyczność programowania. Faktyczny średni poziom współfinansowania krajowego na poziomie priorytetów moŜe być takŜe wyŜszy od minimalnego, w zaleŜności od udziału inwestycji generujących dochód. W przypadku działań stanowiących element programów pomocy publicznej proponuje się załoŜenie dofinansowania ze strony krajowych środków publicznych w wysokości min. 20% wkładu publicznego22. W przypadku inwestycji generujących dochód, które nie stanowią pomocy publicznej, poziom współfinansowania będzie określany w odniesieniu do luki finansowej dla danego projektu. Ta część inwestycji, która będzie pokryta przez przyszłe dochody, traktowana będzie jak koszt niekwalifikowany. W związku z powyŜszym w tabelach finansowych jako koszt kwalifikowany naleŜy wskazywać wartość luki finansowej, a pozostały koszt umieścić jako koszt niekwalifikowany. 22 Maksymalne poziomy pomocy publicznej nie są jeszcze zatwierdzone. Do czasu ostatecznych rozstrzygnięć proponuje się stosowanie poziomów zaproponowanych przez KE 23 Doświadczenia z obecnego okresu programowania wskazują, Ŝe w wielu działaniach warto zastanowić się nad zwiększeniem poziomu wkładu krajowego wymaganego od beneficjentów. Dzięki temu zwiększa się „wartość dodana” środków UE oraz istnieje moŜliwość zaspokojenia większego popytu ze strony beneficjentów w sytuacji, kiedy kaŜdy z nich posiada wkład własny na współfinansowanie. Proponowane podejście nie musi oznaczać zwiększenia krajowych wydatków publicznych, pod warunkiem przeprowadzenia procesu włączenia środków krajowych, obecnie pozostających poza systemem realizacyjnym NPR 2004-2006. Przy opracowywaniu budŜetu programu naleŜy wymienić krajowe środki publiczne (tzw. współfinansowanie) wraz z podaniem źródła środków i wskazaniem podstawy prawnej na jakiej następuje ich wydatkowanie. 6. KWALIFIKOWALNOŚĆ WYDATKÓW Zgodnie z ustaleniami Rady Europejskiej podczas szczytu w dn. 15-16 grudnia 2005 r. w przyszłym okresie programowania w odniesieniu do Polski utrzymane zostaną dotychczasowe zasady w zakresie kwalifikowalności, zgodnie z którymi nieodzyskiwalny VAT będzie kwalifikowalny. W Polsce i innych nowych państwach członkowskich Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego będzie mógł współfinansować projekty z zakresu mieszkalnictwa. W kompromisowej wersji projektu rozporządzenia ws. EFRR z dn. 21 grudnia 2005 r. Prezydencja brytyjska zaproponowała, by wydatki związane z mieszkalnictwem mogły być kwalifikowalne na zasadzie wyjątkowości (exceptionally) w ramach zintegrowanego projektu w zakresie rozwoju miejskiego, przy czym działania kwalifikowalne obejmować mają odnowę mieszkalnictwa społecznego, włączając w to wydajność energetyczną, maksymalnie do wartości 3% alokacji danego programu operacyjnego. Szczegółowe rozwiązania dotyczące wsparcia mieszkalnictwa z EFRR zostaną uregulowane w rozporządzeniu Rady i Parlamentu Europejskiego przygotowanego na podstawie propozycji Komisji. Obecna dyskusja na poziomie KE nad uzgadnianiem zapisów tego rozporządzenia daje Polsce jeszcze korzystniejsze rozwiązania. Wskutek wspólnego wystąpienia Polski z innymi państwami Grupy Wyszechradzkiej do KE z postulatem zwiększenia zakresu finansowania mieszkalnictwa z EFRR, w programach operacyjnych na lata 2007-2013 istnieje moŜliwość wspierania ze środków EFRR mieszkalnictwa w ramach zintegrowanych projektów w zakresie rozwoju miejskiego rewitalizacji na obszarach zagroŜonych fizycznym zniszczeniem i wykluczeniem społecznym, maksymalnie do wysokości 3% całkowitej alokacji EFRR (bez ograniczenia do mieszkalnictwa społecznego). Z wyjątkiem zasad określonych w projektach rozporządzeń na lata 2007-2013, szczegółowe zasady kwalifikowalności będą w odróŜnieniu od obecnego okresu programowania określone przez Polskę, a nie poprzez rozporządzenia unijne. Po uzgodnieniu ostatecznego kształtu rozwiązań prawnych w tym zakresie, MRR przedstawi propozycję rozwiązań w tym zakresie. 7. OBOWIĄZKOWE ZABEZPIECZANIE ŚRODKÓW NA REALIZACJĘ PEWNYCH PRIORYTETÓW I DZIAŁAŃ 7.1 Pomoc techniczna W kaŜdym z programów operacyjnych proponuje się rezerwowanie, w postaci odrębnego priorytetu, sumy w wysokości maksymalnie 3% całości alokacji na program, na działania z zakresu pomocy technicznej (pomoc we wdraŜaniu funduszy). W programach EWT pomoc techniczna moŜe obejmować do 6% alokacji na dany program. NaleŜy jednak zwrócić uwagę, Ŝe lista róŜnych przedsięwzięć, które mogą być sfinansowane z pomocy technicznej jest 24 ograniczona. W związku z tym, w przypadku duŜych programów o wartości kilku miliardów euro, w szczególności infrastrukturalnych, nie ma uzasadnienia dla tak duŜej alokacji na pomoc techniczną. Kolejnym ograniczeniem, które naleŜy brać pod uwagę jest moŜliwość zapewnienia krajowego współfinansowania oraz zdolność administracyjną do przygotowania i realizacji przetargów przez potencjalnych beneficjentów. 7. 2 Współpraca międzyregionalna W ramach regionalnych programów operacyjnych Celu 1 istnieje moŜliwość alokowania środków EFRR na wyodrębnione działania związane z realizacją współpracy międzyregionalnej pomiędzy podmiotami w UE. Projekt rozporządzenia ogólnego nie zawiera propozycji limitu w tym zakresie. Biorąc pod uwagę względną waŜność tego komponentu w całości działań związanych ze współpracą terytorialną (2,4% wartości alokacji na Cel 3) oraz w całości działań Celu 1 proponujemy, aby maksymalnie przeznaczać do 2% alokacji w ramach poszczególnych programów regionalnych na ten cel. Działania tego typu powinny być realizowane jako odrębne działania w ramach układu priorytetów. Uzasadnienie przeznaczania konkretnej sumy musi wynikać z celów programu operacyjnego oraz jego priorytetów. Nie przewiduje się alokowania kwot na tę sferę współpracy terytorialnej w ramach programów sektorowych –jednak będzie istniała dodatkowa moŜliwość prowadzenia takiej współpracy takŜe w ramach programu Celu 3 zarządzanego na poziomie subeuropejskim. 7. 3 Wsparcie dla wzmocnienia administracji publicznej oraz partnerstwa W ramach PO Kapitał ludzki przewiduje się priorytet, który zawierał będzie instrumenty kompleksowych zmian w sferze administracji i jej relacji z otoczeniem. Obejmował on będzie wsparcie administracji publicznej na poziomie krajowym, jak i regionalnym, co oznacza, Ŝe na obecnym etapie nie ma potrzeby planowania tego typu działań we wszystkich programach operacyjnych. 7. 4 Rezerwy Obecnie prowadzona dyskusja dotycząca rezerw w obszarze polityki spójności ustala moŜliwość tworzenia przez państwo członkowskie dwóch rodzajów krajowych rezerw: • krajowej rezerwy wykonania (national performance reserve) - zgodnie z art. 48 projektu Rozporządzenia Rady ustanawiającym ogólne przepisy dla EFRR, ESF i Funduszu Spójności z dnia 21 grudnia 2005 r. krajowa rezerwa wykonania zostanie utworzona na poziomie NSRO w wysokości 3% całości alokacji. Jej środki posłuŜą na wzmocnienie właściwych priorytetów programów operacyjnych. • krajowej rezerwy na nieprzewidziane okoliczności (national contingency reserve) – zgodnie z art. 49 projektu Rozporządzenia Rady ustanawiającego ogólne przepisy dla EFRR, ESF i Funduszu Spójności z dnia 21 grudnia 2005 r. krajowa rezerwa na nieprzewidziane okoliczności zostanie utworzona na poziomie NSRO w wysokości 1% całkowitej alokacji na fundusze strukturalne. Jej środki zostaną uruchomione w odpowiedzi na nieprzewidziane problemy w regionie lub sektorze związane z restrukturyzacją gospodarczą lub społeczną lub liberalizacją handlu. Ponadto na wzmocnienie priorytetów w ramach właściwych programów operacyjnych utworzona zostaje krajowa rezerwa programowa w wysokości 5% całości alokacji w ramach funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego). Rezerwa ta zostanie rozdysponowana po zakończeniu prac programowych oraz przeprowadzeniu procesu konsultacji programów i dokonaniu oceny exante. 25 7. 5 Geograficzne obszary problemowe Projekt rozporządzenia wprowadzającego ogólne zasady dotyczące funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności przewiduje moŜliwość specjalnego traktowania pewnych wyodrębnionych obszarów geograficznych takich jak: obszary wiejskie, obszary górskie, zdegradowane obszary miejskie, obszary ultraperyferyjne. Zakłada się, Ŝe sposób wspierania tych obszarów w programach operacyjnych powinien wynikać z właściwych strategii sektorowych i regionalnych. JednakŜe, w szczególności dla zdegradowanych obszarów miejskich, proponuje się wyodrębnienie we wszystkich programach regionalnych, działań tak aby mogły być one łatwo identyfikowalne. Zagadnienie właściwego ujęcia wsparcia dla obszarów wiejskich i górskich jest problemem znacznie bardziej horyzontalnym – i będzie jako takie podlegało rozwiązaniom koordynacyjnym na poziomie centralnym. 8. ZABEZPIECZENIE ŚRODKÓW NA REALIZACJĘ STRATEGII LIZBOŃSKIEJ Podczas szczytu Rady w dn. 15-17 grudnia ubiegłego roku określono zasady stosowania tzw. earmarkingu w okresie programowania 2007-2013, tj. przeznaczania środków na rzecz wzmocnienia działań przyczyniających się do realizacji dwóch głównych wyzwań politycznych UE, tj. wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Spełnienie załoŜeń earmarkingu uwarunkowane jest prawidłową identyfikacją i wyodrębnieniem inwestycji dokonywanych za pośrednictwem polityki spójności prowadzących do osiągnięcia celów odnowionej Strategii lizbońskiej a wpisujących się w obszary priorytetowe szczegółowo zdefiniowane w Zintegrowanym Pakiecie Wytycznych dla wzrostu i Zatrudnienia 2007-2013 (ZPW), tj.: - B+R oraz społeczeństwo informacyjne (Zalecenia ZPW nr 7-9), - Usprawnienie otoczenia legislacyjnego i usługowego dla przedsiębiorstw, a zwłaszcza MSP (Zalecenia ZPW nr 10 i 15), - ZrównowaŜone wykorzystanie zasobów a zwłaszcza wydajność energetyczna, rozwój źródeł energii odnawialnej, rozwój technologii przyjaznych dla środowiska (Zalecenie ZPW nr 11), - Rozwój europejskiej infrastruktury podstawowej, uzupełniającej w stosunku do infrastruktury TEN (energia, transport oraz telekomunikacja), (Zalecenie ZPW nr 16), - Rynek pracy, kapitał ludzki, polityka na rzecz zatrudnienia (Zalecenia ZPW nr 17-24). W świetle tych zasad podczas szczytu Rady Europejskiej ustalono, Ŝe docelowe poziomy wydatków w ramach celu „Konwergencja” będą wynosiły 60% alokacji środków wspólnotowych i krajowych w ramach polityki spójności w ciągu całego okresu programowania. Przepisy te nie dotyczą państw członkowskich UE-10, jednakŜe Polska zobowiązała się dołoŜyć wszelkich starań, aby zalecany pułap został osiągnięty. Podczas obecnie prowadzonych negocjacji dotyczących pakietu rozporządzeń Nowej Perspektywy Finansowej Komisja Europejska zaproponowała równieŜ, aby wszystkie państwa członkowskie jak i Wspólnota znacząco wzmocniły swoje wsparcie finansowe na rzecz ww. obszarów priorytetowych w stosunku do pułapów wydatków poniesionych w okresie 2000-2006. Alokacje środków zatwierdzone w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia zostały określone z uwzględnieniem powyŜszych zaleceń. Działania rozwojowe zaplanowane w poszczególnych programach operacyjnych – tematycznych i regionalnych - winny równieŜ odzwierciedlać zasady earmarkingu. 26 9. INICJATYWY FINANSOWE EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO EUROPEJSKIEJ I KOMISJI W okresie 2007-2013 zostały zaproponowane trzy wspólne inicjatywy Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Inwestycyjnego (JEREMIE, JASPERS i JESSICA) słuŜące wzmocnieniu absorpcji środków strukturalnych UE w państwach członkowskich. Inicjatywa JEREMIE (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprise) zakłada zaangaŜowanie Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego w proces wzmacniania funduszy poŜyczkowych, poręczeniowych oraz inwestycyjnych wspierających finansowo MŚP. Program zakłada wydzielenie środków z EFRR, które następnie zostałyby wsparte znacznie większymi środkami EBI, z przeznaczeniem na dofinansowanie rozwoju MŚP. Tym samym, małe i średnie przedsiębiorstwa mogłyby uzyskać znacznie większe wsparcie finansowe na poziomie regionalnym i lokalnym w porównaniu z przewidywanymi dla nich środkami ujętymi w budŜetach aktualnie przygotowywanych programów operacyjnych na okres 20072013. Zdaniem Komisji, zarówno państwa członkowskie, jak i regiony, które zechciałyby uczestniczyć w ww. inicjatywie (w ramach Nowej Perspektywy Finansowej 2007-2013), mogą oczekiwać następujących korzyści: bezpośredniego dostępu do ekspertyz przygotowywanych przez Grupę EBI w procesie wyboru, oceny i pomocy technicznej, a takŜe akredytowania pośredniczących instytucji finansowych, moŜliwości korzystania ze zdolności Grupy EBI do uzyskiwania poŜyczek na międzynarodowych rynkach finansowych na konkurencyjnych warunkach, zrównowaŜenia braku środków publicznych, które są niezbędne dla wspierania inwestycji w MSP, poprzez atrakcyjne poŜyczki Grupy EBI, moŜliwości skorzystania z wieloletniego doświadczenia Grupy EBI oraz istniejącej sieci partnerów instytucjonalnych w regionach europejskich. W ramach inicjatywy JEREMIE, państwo członkowskie, KE oraz Grupa EBI zawierają porozumienie, w ramach którego państwo członkowskie będzie miało moŜliwość stworzenia odrębnych kont (w ramach European Investment Fund). Środki na nich umieszczone, obejmujące zarówno środki EFRR, jak i dofinansowanie krajowe w ramach programu operacyjnego, byłyby zarządzane przez Grupę EBI i miałyby na celu wsparcie dostępu MSP do finansowania inwestycji. Instytucja zarządzająca dla programu operacyjnego, w porozumieniu z Grupą EBI przeprowadziłaby przetarg dla finansowych instytucji pośredniczących, oferując im moŜliwość udziału w ww. inicjatywie. Oceny, wyboru oraz akredytacji finansowych instytucji pośredniczących dokonywałaby Grupy EBI. Uzyskana akredytacja stanowiłaby podstawę do uzyskania poŜyczek, gwarancji oraz pomocy technicznej w okresie programowania 2007-2013. Inicjatywa JASPERS (Joint Assistance in Supporting Projects in European Regions), to program pomocy technicznej adresowany przede wszystkim do nowych państw członkowskich. Ma słuŜyć przygotowaniu nowych projektów infrastrukturalnych w sektorze transportu i środowiska, które mogą być sfinansowane z funduszy europejskich przeznaczonych na lata 2007-2013 i/lub poŜyczek z EBI czy EBRD. Pomoc ta jest oferowana dla projektów od fazy przygotowawczej aŜ do pozyskania decyzji Komisji o przyznaniu środków UE. Wszystkie państwa członkowskie mogą, ale nie są zobowiązane do korzystania z tej pomocy w przypadku wnioskowania o środki europejskie. TakŜe skorzystanie z tej pomocy nie oznacza konieczności uŜycia poŜyczek z wymienionych banków dla realizacji duŜych projektów infrastrukturalnych. 27 Spodziewanym efektem uruchomienia JASPERS jest przyspieszenie procesu decyzyjnego w zakresie przyznawania funduszy europejskich na duŜe projekty infrastrukturalne. Zakłada się, Ŝe dzięki temu jakość ich przygotowania będzie zdecydowanie wyŜsza. JASPERS moŜe być wykorzystywany przez kraje członkowskie do przygotowania projektów, moŜe teŜ być wykorzystany przez DG REGIO do oceny wniosków złoŜonych formalnie przez kraje członkowskie. MoŜe być teŜ przydatnym instrumentem przy realizacji projektów w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Zakres pomocy JASPERS będzie obejmował w szczególności: nowe kraje członkowskie oraz Bułgarię i Rumunię, duŜe projekty Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (powyŜej 25 mln euro w sektorze środowiska i powyŜej 50 mln euro w sektorze transportu i innych sektorach) - inne projekty finansowane z Funduszu Spójności, - inne projekty kwalifikujące się do pomocy z EFRR. - Źródłem finansowania tego instrumentu będą środki Komisji Europejskiej (EFRR do 2006 r.) oraz EBI. Kraje beneficjenci programu nie będą obciąŜeni kosztami JASPERS. Priorytety i cele JASPERS będą uzgadniane przez DG REGIO i kraj beneficjenta w corocznym planie działań dla kaŜdego kraju (ACTION PLAN). Inicjatywa JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) zakłada współpracę między KE, EBI oraz Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOR), mającą na celu wspieranie inwestycji w zakresie zrównowaŜonego rozwoju na obszarach miejskich w UE. Potrzebę działań w tym zakresie Komisja dostrzegła podczas procesu konsultacji Strategicznych Wytycznych Wspólnoty przyjętych w lipcu 2005 r. Dzięki inicjatywie JESSICA instytucje zarządzające programami operacyjnymi będą mogły korzystać z zewnętrznych ekspertów oraz mieć zwiększony dostęp do kapitału w celu wspierania rozwoju miejskiego, w tym uzyskania poŜyczek na działania związane z mieszkalnictwem społecznym. Podobnie jak JEREMIE, JESSICA ma funkcjonować w postaci specjalnych funduszy – w tym przypadku - funduszy rozwoju miejskiego lub funduszy holdingowych. Fundusze holdingowe mają inwestować w fundusze rozwoju miejskiego, gwarantując w ten sposób kapitał własny, poŜyczki i gwarancje. Natomiast fundusze rozwoju miejskiego mają bezpośrednio inwestować w partnerstwa publiczno-prywatne (PPP) i inne projekty o charakterze miejskim. Przyjęte projekty byłyby finansowane z poŜyczek lub kapitału własnego, nie poprzez granty. Wsparcie będą mogły orz trzymać tylko te projekty, które będą realizowane w ramach zintegrowanego planu zrównowaŜonego rozwoju miejskiego. Instytucje zarządzające, które chciałby korzystać z inicjatywy JESSICA, muszą wydzielić środki EFRR z programu, które zostaną wsparte środkami EBI, innych instytucji finansowych, prywatnych banków i inwestorów. Środki EFRR mają finansować poŜyczki przyznane w ramach funduszy rozwoju miejskiego beneficjentom końcowym w oparciu o gwarancje ustanowione przez te fundusze oraz uczestniczące w przedsięwzięciu banki. Nie będą zatem wymagane gwarancje ze strony państwa, stąd poŜyczki nie będą obciąŜać finansów publicznych i długi publicznego. Podobnie jak w przypadku innych instrumentów montaŜu finansowego, wydzielone z programów do funduszy środki będą uznawane jako kwalifikowalne płatności pośrednie w ramach EFRR. 10. WERYFIKACJA ZASADY DODATKOWOŚCI Weryfikacja zasady dodatkowości zostanie przeprowadzona na szczeblu centralnym. Dlatego nie ma potrzeby weryfikacji tej zasady na poziomie programów operacyjnych. Określenie 28 poziomu krajowych wydatków publicznych w tabeli dodatkowości na lata 2007-2013 dla wszystkich obszarów Celu 1 (czyli w naszym przypadku dla całej Polski) będzie dokonane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego wspólnie z Ministerstwem Finansów. 11. PROGRAMOWANIE ZOBOWIĄZAŃ W POSZCZEGÓLNYCH ZASADY N+2 I N+3 PROGNOZY WYDATKÓW LATACH. UWZGLĘDNIANIE W latach 2007-2010 zarówno dla Funduszu Spójności jak i funduszy strukturalnych przewiduje się stosowanie zasady n+3. Po 2010 roku stosowana będzie zasada n+2. Na potrzeby programowania, na obecnym etapie prac, naleŜy stosować rozkład zobowiązań środków EFRR i EFS określony poniŜszej: Lata % 2007 14,4 2008 14,5 2009 14,5 2010 14,1 2011 14,1 2012 14,2 2013 14,2 2012 17,3 2013 18,8 Dla Funduszu Spójności rozkład zobowiązań jest następujący: Lata % 2007 9,7 2008 11,3 2009 13 2010 14,1 2011 15,8 Na podstawie rozkładu zobowiązań naleŜy przeprowadzić symulację płatności w formie odrębnej tabeli finansowej. Wzór rozkładu płatności w ramach poszczególnych lat i przypisanych im zobowiązań jest indywidualną kwestią wynikającą ze specyfiki poszczególnych programów. Na podstawie doświadczeń związanych z wdraŜaniem programów operacyjnych współfinanowanych z funduszy strukturalnych rekomenduje się zastosowanie dwóch wzorów rozkładu płatności, odpowiadających zasadom n+3 i n+2: 1. Dla okresu 2007-2010: 1 rok – 5% alokacji, 2 rok – 15% alokacji, 3 rok - 30% alokacji, 4 rok – 50% alokacji dla danego roku n; 2. Po 2010 roku wzoru odzwierciedlającego dotychczasowe doświadczenia: 1 rok – 10% alokacji, 2 rok – 30 % alokacji, 3 rok 60% alokacji dla danego roku n. 12. SPOSÓB PRZYGOTOWANIA TABEL FINANSOWYCH Podstawowy opis systemu finansowania programów operacyjnych oraz tabele finansowe powinny znaleźć się w oddzielnym rozdziale pt. finansowanie/plan finansowy. Rozdział ten powinien zawierać podstawowe informacje dotyczące wielkości finansowania i źródeł finansowania programu oraz poziomu współfinansowania. Tam gdzie to jest moŜliwe, powinna zostać dołączona tabela pokazująca spodziewany rozkład wydatków w układzie przestrzennym (na poziomie NUTS II, czyli województw). Część informacji, zgodnie z pkt. 2.3, powinna się znaleźć takŜe przy opisie poszczególnych priorytetów i działań. Obok tabeli obrazującej strukturę wydatków w ramach programu i poszczególnych priorytetów w tekście powinny się znaleźć informacje dotyczące źródeł UE oraz źródeł pochodzenia współfinansowania krajowego. Wysokość dofinansowania unijnego oraz krajowego powinna być oszacowana w miarę moŜliwości realistycznie, z uwzględnieniem przewidywanej wysokości wsparcia dla projektów, które są związane z pomocą publiczną, a w przypadku priorytetów obejmujących projekty generujące dochody, które nie stanowią pomocy publicznej, maksymalnej wysokości dofinansowania dla tych projektów. Ostateczny kształt rozwiązań prawnych dotyczących sposobu obliczania wysokości dofinansowania dla projektów generujących przychody nie został jeszcze wprawdzie ostatecznie uzgodniony, jednak element ten musi być brany pod uwagę przy przygotowaniu projektów i szacowaniu niezbędnych kwot na dofinansowanie. 29 W przypadku funduszy strukturalnych, zasady pozostają podobne do obowiązujących obecnie. Jednak w przypadku Funduszu Spójności obecna propozycja Komisji oznacza, Ŝe podobnie jak w funduszach strukturalnych, ze środków UE nie będzie pokryta cała luka finansowa, ale tylko jej część zgodnie ze stopą dofinansowania określoną dla danego priorytetu. Dla właściwego skonstruowania tablic finansowych niezbędne jest dokonanie szczegółowej analizy źródeł finansowania krajowego. Załącznik 8 zawiera wzór tabeli finansowej Szacunkowe zestawienie moŜliwości zapewnienia współfinansowania funduszy wspólnotowych ze strony krajowych środków publicznych w mln euro wg dysponentów programu operacyjnego oraz lat. Lewa część tabeli wskazuje na dysponentów środków budŜetowych, którzy mają zapewnić współfinansowanie. W tej części tabeli naleŜy wykazać łączny poziom współfinansowania krajowego (zapewniony i niezapewniony) dla danych dysponentów, odwołując się do projektu ustawy budŜetowej na rok 2006 lub innych dokumentów określających źródła środków. Ponadto naleŜy dokonać identyfikacji źródeł pochodzenia środków budŜetu jednostek samorządu terytorialnego. W tabeli z prawej strony naleŜy określić niedobory środków ze źródeł publicznych – wskazać te środki, na które nie ma odpowiedniej pozycji (lub występują w nieodpowiedniej wysokości) w projekcie ustawy budŜetowej na 2006 r. lub wydatkach realizowanych na podstawie innych regulacji prawnych. Za przygotowanie tabel finansowych dla sektorowych programów operacyjnych odpowiedzialne są właściwe instytucje zarządzające, w porozumieniu z instytucjami pośredniczącymi w zarządzaniu sektorowym programem operacyjnym. Koordynacja przygotowania tabel finansowych dla 16 RPO spoczywa na instytucji koordynującej prace nad 16 RPO (DPR MRR). Dane przedstawione przez instytucje przygotowujące projekty programów operacyjnych zostaną zweryfikowane przez zespół roboczy złoŜony z pracowników Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. 13. PROJEKTY GENERUJĄCE DOCHODY Zgodnie z projektem rozporządzenia Rady wprowadzającym ogólne przepisy dotyczące EFRR, EFS i FS projektami generującymi przychód są wszystkie projekty inwestycyjne dotyczące infrastruktury, której wykorzystanie zakłada ponoszenie opłat bezpośrednio przez uŜytkowników oraz projekty dotyczące sprzedaŜy lub dzierŜawy gruntów, lub budynków, lub teŜ świadczenie usług w zamian za płatności. Tam, gdzie jest moŜliwe obiektywne oszacowanie dochodów na początku, koszty kwalifikowane dla projektów generujących dochody powinny być równe luce finansowej, tj. powinny być obliczane na podstawie kosztów całej inwestycji pomniejszonych o bieŜącą wartość dochodów z inwestycji w określonym czasie odniesienia. Przy obliczaniu państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę: kategorię projektu, spodziewaną dochodowość rozpatrywanej kategorii inwestycji oraz stosowanie zasady zanieczyszczający płaci, oraz jeŜeli jest to właściwe, zasadę kapitału związaną ze względnym dobrobytem państwa członkowskiego. Gdy nie jest moŜliwe oszacowanie dochodów przed realizacją projektu, generowane dochody powinny zostać odliczone od wydatków deklarowanych Komisji. Odliczenie powinno być wykonane przez instytucję certyfikującą najpóźniej w częściowym lub końcowym zamknięciu programu operacyjnego. Płatność końcowa powinna zostać odpowiednio skorygowana. Instytucje zarządzające we współpracy z instytucjami pośredniczącymi dla poszczególnych priorytetów powinny określić szczegółowe zasady i parametry stosowane do szacowania przyszłych dochodów dla poszczególnych obszarów działań (sektorów i podsektorów). W 30 przypadku działań w tym samym obszarze realizowanych zarówno w programie sektorowym, jak i regionalnym, konieczne jest ustalenie jednolitych zasad. NaleŜy przyjąć, Ŝe dla większości projektów moŜna oszacować przyszłe dochody obiektywnie, w szczególności w przypadku, w którym potencjalni beneficjenci zobowiązani są do wykazania, Ŝe projekt będzie po realizacji będzie miał dostateczne środki na finansowanie. Tylko w przypadku, gdy dochody mają charakter nieregularny i nieprzewidywalny, np. poniewaŜ nie są związane z głównym celem realizacji projektu, naleŜy korzystać z moŜliwości odliczania dochodów od deklaracji wydatków. W przypadku braku wytycznych dotyczących danego obszaru, oszacowanie powinno zostać dokonane przez beneficjenta i zweryfikowane przez właściwą instytucję zarządzającą lub pośredniczącą przed podpisaniem umowy dotyczącej finansowania danego projektu. Wszystkie dochody uzyskane po zamknięciu programu operacyjnego, które w ciągu 3 lat od zamknięcia programu operacyjnego nie zostały uwzględnione przy szacowaniu poziomu dofinansowania dla danego projektu (gdy były moŜliwe do obiektywnego oszacowania) lub które nie zostały odliczone od wydatków deklarowanych Komisji (gdy nie była moŜliwa ich obiektywna estymacja), powinny zostać zwrócone Komisji proporcjonalnie do wkładu funduszy. PowyŜsze zasady dotyczą wszystkich projektów, niezaleŜnie od ich wielkości. Nie są stosowane tylko w przypadku projektów, które są przedmiotem pomocy publicznej. Instytucje zarządzające powinny zapewnić, Ŝe w przypadku projektów generujących dochody, kwota deklarowanych wydatków dotyczących projektu nie przekroczy wysokości szacowanej luki finansowej. 31 ZAŁĄCZNIKI: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Linia demarkacyjna (na podstawie materiału wypracowanego podczas warsztatów w dn. 11-12 sierpnia 2005 r.) Lista instytucji uczestniczących w przygotowaniu programów operacyjnych na lata 2007-2013 Harmonogram prac związanych z przygotowaniem NSRO i programów operacyjnych na lata 2007-2013 Projekt układu programów operacyjnych i priorytetów na lata 2007-2013 Funkcjonowanie elastycznego finansowania (Cross-financing) Wzór przygotowania planu inwestycyjnego Ankieta - zagadnienia, które powinny być ujęte i sprawdzone w regionalnym programie operacyjnym Szacunkowe zestawienie moŜliwości zapewnienia współfinansowania funduszy wspólnotowych ze strony krajowych środków publicznych w mln euro wg dysponentów programu operacyjnego (w podziale na działania oraz lata) 32 ZAŁĄCZNIK 1 „LINIA DEMARKACYJNA” (NA PODSTAWIE MATERIAŁU WYPRACOWANEGO PODCZAS WARSZTATÓW Dziedzina Interwencji Regionalne Programy Operacyjne W DN. Programy Operacyjne na poziomie centralnym 11-12 SIERPNIA 2005 R.) Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz współpracy transgranicznej w ramach EISP Drogi Drogi wojewódzkie Drogi powiatowe Drogi gminne Ulice miejskie Bezpieczeństwo ruchu na drogach samorządowych Autostrady Drogi ekspresowe Inne drogi krajowe Drogi krajowe w miastach na prawach powiatu Bezpieczeństwo ruchu drogowego Modernizacja infrastruktury drogowej o znaczeniu transgranicznym w kwalifikowalnych obszarach przygranicznych, projekty „miękkie”: studia, badania, itp. Koleje Zakup taboru dla połączeń regionalnych oraz modernizacja regionalnej sieci kolejowej Projekty „miękkie”: studia, ekspertyzy, badania, itp. o charakterze transgranicznym lub transnarodowym Lotniska Lotniska o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym Porty morskie i rzeczne, drogi wodne Porty morskie poza interwencją programu na poziomie centralnym, porty na śródlądowych drogach wodnych Modernizacja połączeń kolejowych o znaczeniu międzynarodowym i międzyregionalnym Modernizacja połączeń kolejowych do portów morskich: Świnoujście, Szczecin, Gdynia, Gdańsk, Police, Elbląg, Kołobrzeg i Darłowo, Budowa dojazdów kolejowych do lotnisk Zakupy taboru dla połączeń międzynarodowych i międzyregionalnych Rozbudowa i modernizacja infrastruktury transportu publicznego - szybka kolej miejska/metropolialna, (potencjalni beneficjenci będą w 9 obszarach metropolitalnych, 3 potencjalnych obszarach metropolitalnych – Białystok, Lublin i Rzeszów oraz zgodnie z NSRR w 2 ośrodkach miejskich: Olsztyn, Kielce) oraz zakupy taboru Przygotowanie do budowy drugiego centralnego portu lotniczego Inwestycje nawigacyjne i związane z bezpieczeństwem w portach lotniczych Wsparcie portów morskich: potencjalnymi beneficjentami będą: Świnoujście, Szczecin, Gdynia, Gdańsk, Police, Elbląg, Kołobrzeg i Darłowo Inwestycje Ŝeglugowe na śródlądowych drogach wodnych Transport publiczny W miastach i ośrodkach miejskich - projekty finansowane ze środków EFRR Inteligentne Systemy Transportu dotyczące transportu publicznego (przewóz pasaŜerów) - projekty finansowane ze środków EFRR Rozbudowa i modernizacja infrastruktury transportu publicznego (w 9 obszarach metropolitalnych, 3 potencjalnych obszarach metropolitarnych – Białystok i Lublin i Rzeszów oraz zgodnie z NSRR w 2 ośrodkach miejskich: Olsztyn, Kielce) oraz zakupy taboru Inteligentne Systemy Transportu dotyczące transportu Projekty „miękkie”: studia, ekspertyzy, badania, itp. o charakterze transgranicznym lub transnarodowym Projekty „miękkie”: studia, ekspertyzy, badania, itp. o charakterze transgranicznym lub transnarodowym Projekty „miękkie”: studia, ekspertyzy, badania, itp. o charakterze transgranicznym lub transnarodowym 33 publicznego (przewóz pasaŜerów) w 9 obszarach metropolitarnych, 3 potencjalnych obszarach metropolitalnych – Białystok i Lublin i Rzeszów oraz zgodnie z NSRR w 2 ośrodkach miejskich: Olsztyn, Kielce Centra logistyczne, terminale kontenerowe na liniach kolejowych, w portach morskich, rzecznych, zakup i leasing taboru do przewozów intermodalnych Transport intermodalny Rewitalizacja miast Współpraca międzyregionalna W miastach, poza metropoliami ujętymi w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Kielce W metropoliach ujętych w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Kielce Rewitalizacja terenów zdegradowanych na cele inne niŜ przyrodnicze, projekty współfinasowane z Funduszu Spójności o wartości powyŜej 5 mln euro Stworzenie sieci współpracy międzyregionalnej dotyczącej best practice, szkolenia, staŜe , wymiana ekspertów, badania – kontynuacja URBACT, ect • StaŜe w miastach/regionach bliźniaczych w tematyce związanej z odnową / rewitalizacją miejską – kształcenie lokalnych operatorów przekształceń miejskich; • Wizyty studyjne w w/w tematyce (programy wymiany doświadczeń); • Wspólne konferencje i warsztaty w w/w tematyce; • Tworzenie wspólnych studiów, analiz, badań, baz danych, portali, platform elektronicznych w w/w tematyce; • Wymiana doświadczeń w przygotowywaniu strategii rewitalizacji obszarów miejskich (Lokalne Programy Rewitalizacji); • Wspólne prowadzenie kampanii, akcji informacyjnych w zakresie rewitalizacji obszarów miejskich; • Wspólne przygotowywania strategii rewitalizacji obszarów miejskich przez miasta i regiony bliźniacze; • Promocja innowacyjnego podejścia i wymiany doświadczeń w w/w tematyce; • Opłacanie składek członkowskich w organizacjach Unii Europejskiej zajmujących się w/w tematyką (np. członkostwo w sieci wymiany doświadczeń w tym Projekty „miękkie”: studia, ekspertyzy, badania, itp. o charakterze transgranicznym i transnarodowym, realizacja niewielkich projektów pilotaŜowych Wymiana doświadczeń w zakresie rewitalizacji miast na poziomie międzynarodowym. Współpraca międzyregionalna z co najmniej dwoma partnerami z UE lub państw trzecich, zgodnie z art. 6 pkt. 3 projektu Rozporządzenia Rady w/s EFRR 34 zakresie); Stworzenie i funkcjonowanie regionalnych sieci wymiany doświadczeń w w/w tematyce (np. stworzenie Sekretariatu regionalnej sieci wymiany doświadczeń w w/w zakresie, organizacje konferencji i warsztatów, szkolenia, wydawanie publikacji i promocja, ect.). Projekty dotyczące zamiany funkcji terenów poprzemysłowych i powojskowych na inne (w tym przyrodnicze poniŜej 5 mln euro), W ramach obszarów poprzemysłowych i powojskowych finansowane mogą być równieŜ projekty, które będą polegać na rekultywacji gruntu, ale wspierane ze środków EFRR (do 5 mln euro) Projekty wspierające tworzenie parków przemysłowych na obszarach poprzemysłowych Rekonwersja obszarów przemysłów schyłkowych zaleŜnych od górnictwa, hutnictwa lub przemysłu chemicznego (poprzemysłowych) oraz wykorzystywanych w przeszłości przez wojsko oraz ich zamiana na inne funkcje niŜ środowiskowe Projekty od 5 mln euro, współfinansowane z Funduszu Spójności Budowa szkieletowych lokalnych i regionalnych sieci szerokopasmowych łączonych z siecią szerokopasmową na poziomie centralnym Publiczne Punkty Dostępu do Internetu Platformy elektroniczne na poziomie regionalnym i lokalnym Geograficzne Systemy Informacji Przestrzenne dla poziomu regionalnego i lokalnego Edukacja teleinformatyczna • Obszary poprzemysłowe i powojskowe Społeczeństwo Informacyjne Rekultywacja terenów zdegradowanych na cele przyrodnicze (wartość powyŜej 5 mln euro) • • • • • • • • • Wsparcie wdroŜenia innowacyjnych, interaktywnych usług administracji elektronicznej na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym; UmoŜliwienie bezpiecznego dostępu do zasobów danych/informacji publicznej, Rozwój aplikacji telemedycznych i systemów informacyjnych dla sektora opieki zdrowotnej, Wprowadzenie aplikacji telematycznych w transporcie lądowym, morskim oraz powietrznym. Tworzenie systemów informacji przestrzennej (GIS), Rozwój infrastruktury dostępu szerokopasmowego dla sektora publicznego i prywatnego (sieci łączności elektronicznej, sieci telekomunikacyjnych, szerokopasmowego internetu, telekomunikacyjnych sieci szkieletowych, cyfryzacja sieci), Wsparcie budowy infrastruktury teleinformatycznej dla nauki (wirtualne organizacje nauki, wirtualne kampusy akademickie) Wsparcie rozwoju platformy dostępu wielokanałowego dla usług online (w oparciu o technologie mobilne GSM/UMTS, alternatywne kanały dostępu do Internetu - telewizja cyfrowa, info-kioski), Wsparcie tworzenia oprogramowania i sprzętu dla telemedycyny, Wsparcie tworzenia Publicznych Punktów Dostępu do Internetu w 35 Wymiana doświadczeń w zakresie rozwoju obszarów poprzemysłowych i powojskowych. Projekty współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej zmierzające do rozwoju społeczeństwa informacyjnego, projekty „miękkie”: studia, badania, ekspertyzy, realizacja niewielkich projektów pilotaŜowych ośrodkach edukacyjnych i kulturalnych, Rozwój polskich zasobów cyfrowych (m.in. bibliotecznych, archiwalnych, muzealnych, turystycznych, geograficznych, medycznych, ekologicznych) i systemów udostępniania zasobów informacji cyfrowej, • Rozwój systemów elektronicznego kształcenia zdalnego, • Tworzenie systemu certyfikowanego podnoszenia umiejętności zawodowych administracji publicznej w zakresie ICT, • Działania promocyjne i informacyjne słuŜące rozwojowi społeczeństwa informacyjnego. • Zdrowie Turystyka i sport Lokalna i regionalna infrastruktura ochrony zdrowia (placówki podległe samorządowi wojewódzkiemu, powiatowemu) Wsparcie systemu ratownictwa medycznego na poziomie regionalnym, w tym zintegrowanego systemu ratownictwa medycznego Placówki ochrony zdrowia w metropoliach ujętych w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Kielce, podległe Ministerstwu Zdrowia, w tym projekty dotyczące modernizacji szpitali specjalistycznych Kryterium wyboru – organ załoŜycielski Minister Zdrowia Infrastruktura noclegowa, gastronomiczna Obiekty o lokalnym i regionalnym znaczeniu sportoworekreacyjnym Programy rozwoju i promocji regionalnych i lokalnych produktów turystycznych Systemy i centra informacji turystycznej Rozwój usług związanych z turystyką Promocja województwa Rozwój infrastruktury turystycznej na terenach Parków Narodowych, Natura 2000 i Leśnych Kompleksów Promocyjnych Oznakowanie atrakcji i szlaków turystycznych Budowa infrastruktury na potrzeby turystyki kongresowej i konferencyjnej (obszary wystawowe) na terenie metropolii ujętych w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Kielce, (projekty powyŜej 5 mln euro) Budowa i modernizacja infrastruktury sportowej o znaczeniu krajowym na terenie metropolii ujętych w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Rozwój wspólnej, transgranicznej infrastruktury ochrony zdrowia Wsparcie promocji ponadregionalnych produktów turystycznych (promocja, badania marketingowe, szkolenie i doradztwo) System informacji i promocji turystyki oraz budowa i rozwój jednolitego systemu promocji gospodarczej Polski integrującego system informacji i promocji turystyki Sport, rekreacja, turystyka – infrastruktura o charakterze publicznym (bez urządzeń słuŜących działalności komercyjnej przedsiębiorców) Leader – gminy wiejskie i gminy miejsko – wiejskie z wyłączeniem miast pow. 20 tys. mieszkańców (wyłącznie dla obszarów posiadających strategie rozwoju lokalnego wypracowane zgodnie z zasadami Leader’a miasta poniŜej 20 tys. mieszkańców, po uzgodnieniach z KE, zostały uwzględnione w pilotaŜu Leader w SPO 2004-2006. Dla nowego programu kwestia ta będzie wymagać ponownych uzgodnień z KE na etapie negocjowania PO ROW.) „Odnowa i rozwój wsi” - gminy wiejskie i wiejskie części gmin miejskowiejskich, nieobjęte LEADER ERDF– gminy miejskie oraz gminy miejsko-wiejskie, w tym miasta pow. 20 tys. naleŜące do gmin miejsko-wiejskich nieobjęte LEADER 36 „Miękkie projekty”: organizacja imprez, zawodów sportowych o charakterze transgranicznym Małe projekty infrastrukturalne o charakterze transgranicznym Centra informacji turystycznej o charakterze transgranicznym Kultura Kielce (projekty powyŜej 5 mln euro) Utrzymanie i ochrona dziedzictwa kulturowego o znaczeniu regionalnym, zwiększanie dostępności do kultury, rozwój infrastruktury kulturalnej (projekty o wartości poniŜej 5 mln euro) Kultura i dziedzictwo kulturowe jako element rewitalizacji w małych i średnich miastach (projekty o wartości poniŜej 5 mln euro) Kultura i dziedzictwo kulturowe Leader – gminy wiejskie i gminy miejsko – wiejskie z wyłączeniem miast pow. 20 tys. mieszkańców (wyłącznie dla obszarów posiadających strategie rozwoju lokalnego wypracowane zgodnie z zasadami Leader’a miasta poniŜej 20 tys. mieszkańców, po uzgodnieniach z KE, zostały uwzględnione w pilotaŜu Leader w SPO 2004-2006. Dla nowego programu kwestia ta będzie wymagać ponownych uzgodnień z KE na etapie negocjowania PO ROW.) „Odnowa i rozwój wsi” - gminy wiejskie i wiejskie części gmin miejskowiejskich, nieobjęte LEADER ERDF– gminy miejskie oraz gminy miejsko-wiejskie, w tym miasta pow. 20 tys. naleŜące do gmin miejsko-wiejskich nieobjęte LEADER Utrzymanie i ochrona dziedzictwa kulturowego o znaczeniu transgranicznym Rozwój wspólnej, transgranicznej infrastruktury kulturalnej Organizacja imprez kulturalnych o charakterze ponadgranicznym Promocja kultury Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym (powyŜej 5 mln euro) Budowa i rozbudowa infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym (powyŜej 5 mln euro) Renowacja i konserwacja zabytków ruchomych (powyŜej 100 tys. euro) Budowa i rozbudowa infrastruktury szkolnictwa artystycznego I i II stopnia (powyŜej 500 tys. euro) i uczelni artystycznych (powyŜej 1 mln euro) Infrastruktura edukacyjna Rozwój wspólnej infrastruktury edukacyjnej o charakterze transgranicznym Szkoły wyŜsze na terenie całej Polski. W tym w metropoliach ujętych w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Lublin oraz Rzeszów) oraz na terenie dwóch miast: Olsztyn, Kielce, ale poniŜej 5 mln euro w przypadku projektów z uczelni wymienionych w PO „STiKR” Sieć placówek edukacyjnych słuŜących wyrównaniu szans edukacyjnych (CKU/CKP) Przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie, zaplecze socjalno-bytowe dla uczniów studentów, nauczycieli i wykładowców zagranicznych System dowoŜenia do szkół WyposaŜenie przedszkoli, szkół, placówek edukacyjnych i szkół wyŜszych w nowoczesny sprzęt i pomoce optymalizujące proces kształcenia Szkoły wyŜsze o znaczeniu ponadregionalnym na terenie metropolii ujętych w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, 37 Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Kielce, projekty powyŜej 5 mln euro Kryterium wyboru – organ załoŜycielski minister właściwy ds. szkolnictwa wyŜszego Środowisko Gospodarka wodnościekowa Gospodarka odpadami komunalnymi Projekty o charakterze transgranicznym lub transnarodowym dotyczące zapobiegania Oczyszczanie ścieków oraz zaopatrzenie w wodę - projekty Gospodarka wodno-ściekowa w skupiskach ludności powyŜej 15 000 RLM powstawaniu ryzyka, gospodarki wodnej, itp. Współpraca transgraniczna, transnarodowa i oznaczone w KPOŚK od 2000 RLM do 15000 RLM (poniŜej 5 (powyŜej 5 mln euro) międzyregionalna w zakresie ochrony i mln euro) rozwoju środowiska naturalnego Gospodarka odpadami – tylko gdy jest w Wojewódzkim DuŜe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki niebezpiecznymi i Programie Gospodarki Odpadami specyficznymi odpadami komunalnymi, wartość projektu powyŜej 5 mln euro Rewitalizacja, w tym Rewitalizacja terenów zdegradowanych na cele inne niŜ rekultywacja środowiskowe, projekty współfinasowane z ERDF o wartości składowisk odpadów do 5 mln euro Rewitalizacja terenów zdegradowanych na cele przyrodnicze (powyŜej 5 mln euro) Retencjonowanie wody i poprawa stanu bezpieczeństwa Projekty z zakresu małej retencji wodnej Retencjonowanie wody (nowe zbiorniki powyŜej 10 mln m3, w Programie dla Odry 2006, Strategia Gospodarki Wodnej,), stopnie wodne w administracji RZGW, modernizacja urządzeń wodnych (raport Głównego Urzędu Budowlanego) (wartość projektu powyŜej 5 mln euro) Zapewnienie bezpiecznego przejścia wód powodziowych i lodów, wartość projektu powyŜej 2 mln euro Ochrona przeciwpowodziowa – gospodarka wodna (z wyłączeniem melioracji wodnych) Zapobieganie powodziom: • regulacja cieków wodnych, • tworzenie polderów (w tym zalesianie) oraz odtwarzanie naturalnych terenów zalewowych, • budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych, • budowa innych zbiorników hydrotechnicznych • modernizacja małych zbiorników wielozadaniowych o pojemności mniejszej niŜ 10 mln m3 i stopni wodnych Monitoring środowiska i systemy Wsparcie lokalnego monitoringu jakości wód w aspekcie zarządzania zanieczyszczeń rolniczych środowiskiem Monitoring środowiska, wartość projektu powyŜej 5 mln euro Wsparcie systemów zarządzania środowiskiem DuŜe przedsięwzięcia z zakresu wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, wartość projektu powyŜej 5 mln Euro Odnawialne źródła energii Projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii o wartości 38 energii poniŜej 5 mln euro Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie (dla projektów, w których komponent środowiskowy stanowi zasadniczą część): - systemów zarządzania środowiskiem, środowiskowych - racjonalizacji gospodarki odpadami, - uzyskania pozwolenia zintegrowanego (BAT), - gospodarki wodno-ściekowej, - ochrony powietrza - gospodarki odpadami przemysłowymi niebezpiecznymi, Wsparcie dla przedsiębiorstw Projekty inwestycyjne innowacyjne technologicznie prowadzące do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na środowisko (projekty tego rodzaju oceniane będą na podstawie jednolitych kryteriów dla wszystkich projektów w tym Działaniu. Kryterium oddziaływania na środowisko będzie uwzględnione w ocenie wszystkich projektów w tym Działaniu) Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Wspieranie kompleksowych projektów z zakresu ochrony, odbudowy i udostępniania ekosystemów na obszarach chronionych Podnoszenie jakości zasobów ekosystemów leśnych Zachowanie róŜnorodności gatunkowej ZagroŜenia naturalne Zapobieganie i ograniczanie skutków zagroŜeń naturalnych oraz przeciwdziałanie powaŜnym awariom, wartość projektu powyŜej 2 mln euro Energetyka Społeczeństwo Obywatelskie Lokalna infrastruktura przesyłu energii Zaopatrzenie w wodę oraz oczyszczanie ścieków „Odnowa i rozwój wsi”– małe projekty w skupiskach ludności poniŜej 2 tys. RLM Melioracje wodne Melioracje podstawowe mające na celu ochronę gruntów rolnych Melioracje szczegółowe • Rozwój systemów przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej, połączeń transgranicznych oraz magazynów gazu ziemnego • Budowa systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych • Wspieranie budowy infrastruktury niezbędnej dla funkcjonowania rynków energii elektrycznej i gazu ziemnego • Edukacja obywatelska • Aktywizacja obywateli w sprawach publicznych 39 Wspieranie partnerstwa lokalnego o charakterze transgranicznym • • • • • • • • • • • Administracja publiczna • • • • • • • Przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu Obszary wiejskie 23 Aktywizacja społeczności lokalnych w partnerstwach lokalnych Tworzenie lokalnej infrastruktury dla działań obywatelskich Wzmocnienie potencjału sektora pozarządowego Wyrównywanie szans organizacji – wsparcie rozwoju infrastruktury trzeciego sektora Promowanie dialogu obywatelskiego jako formy partycypacji obywatelskiej Trzeci sektor jako pracodawca Budowanie wzajemnościowych form w gospodarce Społeczna odpowiedzialność biznesu Innowacyjne formy gospodarki społecznej Zwiększenie potencjału analitycznego administracji publicznej Usprawnianie mechanizmów koordynacji między jednostkami administracji publicznej Udoskonalanie instrumentów wpływających na jakość polityk i programów WdraŜanie nowoczesnych narzędzi zarządzania Wzmocnienie systemu zarządzania zasobami ludzkimi w administracji publicznej Harmonizacja świadczenia usług publicznych Podnoszenie kompetencji kadry urzędniczej WdroŜenie standardów słuŜby cywilnej w administracji samorządowej Kształtowanie i wzmacnianie postaw etycznych Jakość zarządzania w nowoczesnej administracji publicznej Równość szans dla wszystkich i promocja integracji społecznej Rozwiązania innowacyjne, projekty pilotaŜowe, skierowane do imigrantów, w tym uchodźców oraz Romów realizowane na poziomie W metropoliach ujętych w projekcie KPZK oraz trzech centralnym. potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Zapobieganie powstawaniu ryzyka wykluczenia społecznego poprzez Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Kielce, w ramach rewitalizacji obszarów miejskich, poprzemysłowych i wzmacnianie roli i funkcji rodziny i wspólnoty lokalnej powojskowych Zapewnienie dostępu do usług i dostarczanie pomocy grupom najbardziej naraŜonym na ryzyko wykluczenia społecznego Zapewnienie tworzenia i funkcjonowania mechanizmów kompleksowego wsparcia integracji społecznej Szkolenia zawodowe i przedsięwzięcia informacyjne • inwestycje z zakresu infrastruktury społecznej, ochrony Doradztwo zdrowia i edukacji, Ułatwianie startu młodym rolnikom • lokalny biznes, Renty strukturalne Propozycja Ministerstwa Środowiska 40 • wspieranie postępu biologicznego w produkcji roślinnej i zwierzęcej Rozwój zasobów ludzkich Zatrudnienie i integracja społeczna Modernizacja gospodarstw rolnych PodwyŜszanie wartości gospodarczej lasów Zwiększenie wartości dodatniej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Wsparcie dla rolników, którzy biorą udział w programach jakości Ŝywności Wsparcie dla grup producentów w zakresie działalności informacyjnej i promocyjnej dla produktów objętych programami jakości Ŝywności Grupy producentów rolnych Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania Płatności dla obszarów Natura 2000 i płatności związane z dyrektywą 2000/60/WE Program rolnośrodowiskowy Inwestycje nieprodukcyjne na obszarach rolnych poniŜej 2 000 RLM Poprawa dobrostanu zwierząt Zalesianie gruntów rolnych oraz innych gruntów innych niŜ rolne Płatności leśnośrodowiskowe Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej i wprowadzenia odpowiednich instrumentów zapobiegawczych RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Wspieranie przedsięwzięć związanych z turystyką Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Rozwój i odnowa wsi Zachowanie i poprawa stanu dziedzictwa wsi Szkolenie i informacja Wsparcie przygotowania lokalnych strategii rozwoju Przydomowe oczyszczalnie ścieków23 inwestycje z zakresu ochrony wód w gospodarstwach rolnych (urządzenia do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych) wsparcie dla grup rolników w zakresie realizacji zadań słuŜących ograniczaniu odpływu azotu do wód: badania gleb, opracowywanie planów nawozowych w gospodarstwach rolnych, połoŜonych na obszarach szczególnie naraŜonych na azotany pochodzenia rolniczego. Rozwiązania systemowe dla instytucji rynku pracy i instytucji odpowiedzialnych za integrację społeczną Wspieranie wzrostu zatrudnialności Zwiększenie dostępu do zatrudnienia poprzez realizację aktywnej polityki rynku pracy Tworzenie nowych miejsc pracy poprzez rozwój Promocja przedsiębiorczości w obszarach przygranicznych (MŚP) Rozwiązania innowacyjne, projekty pilotaŜowe skierowane do imigrantów, w tym uchodźców oraz Romów realizowane na poziomie centralnym (DZF Transgraniczne projekty dotyczące rozwoju MGiP) kadr związanych z turystyką w regionach 41 przedsiębiorczości i wspieranie samozatrudnienia Równość szans dla wszystkich i promocja integracji społecznej. Rozwój jakości zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw Wspieranie transferu wiedzy w gospodarce Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w sektorach restrukturyzowanych Edukacja Narodowy Program Stypendialny(stypendia edukacyjne) z wyłączeniem programów krajowych dla wybranych grup o specyficznych potrzebach Współpraca placówek oświatowych i szkół wyŜszych z pracodawcami, z wyłączeniem współpracy z zakresie opracowywania programów nauczania Rozwijanie kompetencji osób dorosłych, z wyłączeniem rozwiązań w zakresie opracowania programów i metod nauczania przygranicznych Projekty innowacyjne oparte o schemat dawnej Inicjatywy Wspólnotowej Equal oraz projekty współpracy ponadnarodowej. Terapia, rehabilitacja oraz resocjalizacja dzieci i młodzieŜy, Wyrównywanie szans edukacyjnych oraz podtrzymywanie i rozwijanie kompetencji społecznych i zawodowych osób niepełnosprawnych, Upowszechnienie wysokiej jakości edukacji przedszkolnej oraz wzmocnienie pierwszego etapu edukacji, Szkoła wszystkich uczniów, otwarta na społeczności lokalne, Podnoszenie kompetencji kulturalnych społeczeństwa Narodowy Program Stypendialny – programy krajowe dla wybranych grup o specyficznych potrzebach Specjalne strefy edukacyjne, Programy rozwoju szkół wyŜszych/ośrodków akademickich o znaczeniu ogólnokrajowym i międzynarodowym, Programy edukacyjne rozwijające zainteresowania naukami ścisłymi oraz wspierające studia na kierunkach ścisłych, i technicznych, Program szans dla uczniów i studentów szczególnie uzdolnionych, Współpraca placówek oświatowych i szkół wyŜszych z pracodawcami – programy nauczania Rozwój krajowego systemu zdobywania i uznawania kwalifikacji zawodowych oraz propagowanie i rozwój kształcenia ustawicznego, Rozwój systemu doradztwa i poradnictwa zawodowego Rozwijanie kompetencji osób dorosłych – opracowywanie programów i metod nauczania Edukacja szkolna w zakresie języków obcych i TIK , Polski system edukacji – atrakcyjna i konkurencyjna przestrzeń edukacyjna dla zagranicy, Edukacja ekologiczna (szkolenia i warsztaty, kampanie informacyjnopromocyjne, imprezy masowe, konkursy i festiwale ekologiczne) Wspomaganie rozwoju systemu edukacji przez kompleksowe działania badawcze i analityczne, Kompleksowa informatyzacja systemu edukacji, Rozwój systemu kredytów studenckich umoŜliwiającego powszechne współfinansowanie studiów, Optymalizacja systemu zarządzania i finansowana systemu oświaty i kształcenia, Kształcenie, doskonalenie i rozwój kadry pedagogicznej 42 Współpraca transgraniczna instytucji edukacyjnych Wzmocnienie systemu oceny jakości pracy szkół wyŜszych, Doskonalenie i rozwój kadry akademickiej Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw Wsparcie instytucji otoczenia biznesu Szkolenia zawodowe i akcje informacyjne dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie Podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności poprzez doskonalenie zawodowe osób prowadzących działalność rolniczą lub leśną Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego małych i średnich Wsparcie duŜych projektów inwestycyjnych o zasadniczym znaczeniu dla gospodarki kraju – kryteria dostępu: wartość projektu, liczba tworzonych przedsiębiorstw (MSP), ze szczególnym uwzględnieniem miejsc pracy mikroprzedsiębiorstw: • inwestycje (połączone ze szkoleniami pracowników); Wsparcie projektów wysokoinnowacyjnych Wsparcie projektów przedsiębiorców posiadających status CBR dotacje na tworzenie nowych miejsc pracy; • tworzenie i rozwijanie powiązań kooperacyjnych (np. poprzez wsparcie wspólnych inwestycji i działań marketingowych firm); • dotacje dla start-up’ów (wsparcie szkoleniowe, pomostowe, inwestycyjne) Instrumenty skierowane na wsparcie instytucji otoczenia biznesu o Instrumenty skierowane na wsparcie instytucji otoczenia charakterze krajowym: biznesu o charakterze regionalnym: • wsparcie tworzenia powiązań kooperacyjnych pomiędzy • tworzenie i rozwój instrumentów zewnętrznego przedsiębiorstwami, finansowania przedsiębiorczości (m.in. fundusze poŜyczkowe i poręczeniowe); • wsparcie projektów instytucji otoczenia biznesu zrzeszonych w sieciach o charakterze ponadregionalnym, • tworzenie spójnego systemu informacyjnego i doradczego dla przedsiębiorców w postaci sieci one-stop-shops; • wsparcie instytucji proinnowacyjnego otoczenia biznesu (m. in. • tworzenie i rozwój inkubatorów przedsiębiorczości oraz parków naukowo-technologicznych, inkubatorów technologicznych, centrów innowacji), parków przemysłowych Marketing regionalny i promocja i rozwój produktów • wsparcie funduszy kapitału podwyŜszonego ryzyka; regionalnych • tworzenie systemu ułatwiającego inwestowanie prywatnych Wsparcie działalności eksportowej przedsiębiorstw, systemu oszczędności w MSP; obsługi inwestora na poziomie regionalnym • wsparcie budowy systemu sprzedaŜy na Jednolitym Rynku Europejskim (JRE) i promocji eksportu; • wsparcie budowy i rozwoju systemu obsługi inwestorów; • wsparcie promocji ponadregionalnych produktów turystycznych; • integracja działań w zakresie gospodarczej promocji Polski. Szkolenia i informowanie Realizacja szkoleń/kursów w zakresie: róŜnicowania w kierunku działalności nierolniczej, w tym zachęcania do prowadzenia działalności związanej z turystyką; podstawowych usług dla gospodarki i ludności wiejskiej; odnowy i rozwoju wsi oraz zachowania i poprawy stanu dziedzictwa wsi. WdraŜane przez Lokalne Grupy Działania – Leader, obejmujące gminy 43 Realizacja wspólnych projektów transgranicznych wspierających instytucje otoczenia biznesu Realizacja projektów „miękkich” i wymiana doświadczeń dotyczących wspierania przedsiębiorczości wiejskie i gminy miejsko – wiejskie z wyłączeniem miast pow. 20 tys. mieszkańców (wyłącznie dla obszarów posiadających strategie rozwoju lokalnego wypracowane zgodnie z zasadami Leader’a - miasta poniŜej 20 tys. mieszkańców, po uzgodnieniach z KE, zostały uwzględnione w pilotaŜu Leader w SPO 2004-2006. Dla nowego programu kwestia ta będzie wymagać ponownych uzgodnień z KE na etapie negocjowania PO ROW.) Substancja mieszkaniowa Inwestycje mieszkaniowe wynikające ze strategii wojewódzkich Nauka / Innowacyjność Rozwój zasobu mieszkań na wynajem Poprawa stanu technicznego i standardu wyposaŜenia istniejących zasobów mieszkaniowych na terenie całej Polski w celu zwiększenia poziomu mobilności przestrzennej mieszkańców regionu Wsparcie przedsięwzięć wynikających z RSI: • inkubatory technologiczne, • centra innowacji, • systemy informacji o innowacjach, • projektów inwestycyjnych przedsiębiorstw, • tworzenie sieci powiązań jednostek sektora B+R z biznesem) • • W ramach rewitalizacji w metropoliach ujętych w projekcie KPZK oraz trzech potencjalnych metropoliach ujętych w KPZK (Białystok, Lublin oraz Rzeszów) oraz dwóch miast Olsztyn, Kielce, wsparcie uzyskają m.in.: inkubatory przedsiębiorczości. • • • Wspólne badania, wymiana doświadczeń, stymulowanie rozwoju kadry naukowej poprzez zwiększanie rozwój współpracy z partnerami zagranicznymi zainteresowania młodych ludzi – studentów i absolwentów podejmowaniem pracy naukowej oraz poprzez doskonalenie specjalistyczne pracowników naukowo-badawczych (min. staŜe naukowe, udział w projektach badawczych, nowe miejsca pracy dla absolwentów, praktyki krajowe i zagraniczne, zatrudnianie wybitnych uczonych), wzmocnienie struktury organizacyjnej i poprawa wyposaŜenia w aparaturę naukowo-badawczą jednostek naukowych (rozwój klastrów badawczo-rozwojowych w oparciu o sieci i konsorcja naukowe; budowa, modernizacja i wyposaŜenie laboratoriów świadczących specjalistyczne usługi dla przedsiębiorstw), wsparcie konsolidacji i tworzenia wspólnej infrastruktury badawczej jednostek naukowych, wsparcie jednostek naukowych o duŜym potencjale naukowo-badawczym, ukierunkowanie badań naukowych i prac rozwojowych na dziedziny i dyscypliny naukowe stymulujące rozwój gospodarczy kraju (wsparcie projektów realizowanych w ramach Krajowego Programu Ramowego i programów wieloletnich, identyfikacja kierunków badań naukowych i prac rozwojowych umoŜliwiających stworzenie systemu koordynacji polityki innowacyjnej), powiązanie nauki polskiej z nauką międzynarodową (współpraca badawcza konsorcjów i sieci naukowych, w tym CZT i CD z innymi europejskimi odpowiednikami, wsparcie regionalnych i sektorowych punktów kontaktowych i innych jednostek uczestniczących w 7 PR), wsparcie badań naukowych i prac rozwojowych ukierunkowanych na wykorzystanie w gospodarce i (wsparcie projektów o charakterze aplikacyjnym i rozwojowym na potrzeby branŜy/gałęzi przemysłowej, szczególnie MŚP; wsparcie realizacji projektu celowego 44 składającego się z badań stosowanych, przemysłowych i przedkonkurencyjnych lub prac rozwojowych prowadzonego przez przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw we współpracy z jednostkami naukowymi i konsorcjami), • wsparcie dostępu do wyników działalności B+R (rozwój infrastruktury informacyjnej i informatycznej, promocja i upowszechnianie wyników badań, wsparcie komercjalizacji wyników badań). • • wsparcie powstawania nowych firm o charakterze innowacyjnym wsparcie projektów inwestycyjnych o duŜym potencjale rynkowym (projekty wysoko innowacyjne prowadzące do wdroŜenia nowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych co najmniej w skali kraju); • wsparcie projektów przedsiębiorców działających w sferze B+R (w tym wsparcie przedsiębiorców posiadających status CBR); wsparcie projektów z zakresu praw własności przemysłowej • zwiększenie dostępu przedsiębiorstw do zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć innowacyjnych (w ramach wsparcia funduszy kapitału podwyŜszonego ryzyka) 45 ZAŁĄCZNIK 2 INSTYTUCJE UCZESTNICZĄCE W PRACACH NAD PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 Instytucja zarządzająca / koordynująca Program Operacyjny 16 RPO Sekretarz / Podsekretarz Stanu Zarządy województw / Pan Władysław Ortyl, Sekretarz Stanu, MRR Pan Władysław Program operacyjny Rozwój Ortyl, Sekretarz Polski Wschodniej Stanu, MRR Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz programy współpracy transgranicznej w ramach EISP PO Infrastruktura i środowisko Dyrektor Departamentu Zarządy Województw Pani Agnieszka Kapciak, p.o. Dyrektora Departamentu Polityki Regionalnej, MRR (tel. 461-31-53, [email protected] Pani Agnieszka Kapciak, p.o. Dyrektora Departamentu Polityki Regionalnej, MRR (tel. 461-31-53, [email protected] ) Osoba wyznaczona do kontaktów roboczych Natasza Rajkowska (tel. 461-32-11, natasza.rajkowska @mrr.gov.pl Instytucja współpracująca Sekretarz / Podsekretarz Stanu Dyrektor Departamentu Osoba wyznaczona do kontaktów roboczych Osoby odpowiedzialne w DKS Pani Anna Siejda, Dyrektor Departamentu WdraŜania Programów Rozwoju Regionalnego, MRR, (tel. 461-31-51, [email protected]) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Magdalena Puzio (tel. 461-32-10, magdalena.puzio@ mrr.gov.pl) Pani Anna Siejda, Dyrektor Departamentu WdraŜania Programów Rozwoju Regionalnego, MRR, (tel. 461-31-51, [email protected]) Pani Beata Grabowska, (tel. 693-42-91 [email protected]), Remigiusz Wiacek (tel. 461-31-06, remigiusz.wiacek@mgip. gov.pl) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Samorządy województw (5 województw) Pan Władysław Ortyl, Sekretarz Stanu, MRR Pani Bogusława Skomska, Dyrektor Departamentu Inicjatywy INTERREG, MRR (tel, 693-42-43, [email protected]) Marcin Łata (tel. 461-31-49, marcin.lata@mgip. gov.pl) Pan Jerzy Kwieciński, Podsekretarz Stanu MRR Pani Monika Pałasz, Dyrektor Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych, MRR, (tel. 661-17-07, [email protected]) Jarosław Orliński (tel. 461-42-78, jaroslaw.orlinski@ mrr.gov.pl) Zainteresowane resorty Zarządy województw Pan Piotr Stomma, Podsekretarz Stanu, MTiB Pani Agnieszka Bolesta, Podsekretarz Stanu, MŚ Pan Krzysztof Olendzki, Podsekretarz Stanu, MKiDN Pan Tomasz Wilczak, Podsekretarz Stanu, MG Pan Jarosław Pasek, Dyrektor Departamentu Planowania Strategicznego i Polityki Transportowej, MTiB, (tel. 830-03-67, [email protected]) Pani Aleksandra Malarz, Z-ca Dyrektora Departamentu Integracji Europejskiej, MŚ, (579-25-73, [email protected], [email protected], [email protected] ov.pl) Pani Monika Smoleń, Dyrektor Departamentu Strategii Kultury i Spraw Europejskich, MKiDN, (tel.421-03-02, [email protected]) Pan Andrzej Bałkowiec, (tel. 630-1329, [email protected]) Pani Halina Bownik-Trymucha, Dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa Energetycznego, MG, (tel. 693-52-78, [email protected] Katarzyna Kaczmarska, (tel. 693-5816, [email protected]) Piotr Siewierski (tel. 69342-22, [email protected] v.pl) Małgorzata Czeczko, (tel. 579-25-93, [email protected]) Konrad Misztal, (tel. 421-04-84, [email protected]) 46 Pani Anna Gręziak, Podsekretarz Stanu, M PO Kapitał Ludzki Pan Jerzy Kwieciński, Podsekretarz Stanu MRR Pan Paweł ChorąŜy, Dyrektor Departamentu Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym, MRR, (tel. 62838-88, 693-47-63, [email protected]) / Samorządy województw Pan Piotr Krasuski (tel. 693-47-46, piotr.krasuski@mrr. gov.pl) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Z Pani Anna Gręziak, Podsekretarz Stanu, MZ MSWiA Samorządy województw Pan Kazimierz Kuberski, Podsekretarz Stanu, MPiPS Pan Stanisław Stawiński, Podsekretarz Stanu, MEiN PO Konkurencyjna Pan Tomasz Nowakowski, gospodarka Podsekretarz Stanu MRR Agnieszka Jankowska, Dyrektor Departamentu Zarządzania Programem Wzrostu Konkurencyjności Przedsiębiorstw MRR Pani Izabela Wnęk (tel. 693 56 05, izabela.wnek@mrr. gov.pl ) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Z Pan Andrzej Kaczmarek, Podsekretarz Stanu, MG Pan Olaf Gajl Podsekretarz Stanu, MEiN Pomoc Techniczna Pan Tomasz Nowakowski, Podsekretarz Stanu MRR Pani Małgorzata Wierzbicka, Dyrektor Departamentu Programó Pomocowych i Pomocy Technicznej, MRR (693-58-93, [email protected] ov.pl) Michał Ziętara (tel. 693-42-07, michal.zietara@mrr .gov.pl) Pan Leszek Sikorski Dyrektor Centrum Systemów Informacyjnych w Ochronie Zdrowia, (tel. 597-09-27, [email protected]) Pani Jadwiga Jaszczyk, Dyrektor Biura ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia (tel. 658-22-61, [email protected]) Sylwia Piątek-Sójka, (tel. 597-09-61, [email protected]) Pan Lech Sikorski Dyrektor Centrum Systemów Informacyjnych w Ochronie Zdrowia, (tel. 597-09-27, [email protected]) Pani Jadwiga Jaszczyk, Dyrektor Biura ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia Sylwia Piątek-Sójka, (tel. 597-09-61, [email protected]) Pani Edwarda Dąbrowska, Z-ca Dyrektora Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz, MPiPS, (tel. 661-12-95, [email protected]) Pani Maria Branecka, Z-ca Dyrektora Departamentu Strategii Edukacyjnej i Funduszy Strukturalnych, MEiN, (tel. 62809-86, [email protected]) Pani Danuta Jabłońska, Dyrektor Departamentu Zarządzania Programem Wzrostu Konkurencyjności Przedsiębiorstw MG, (tel. 693-58-54, danuta.jabłoń[email protected]) Pani ElŜbieta Wolman, Dyrektor Departamentu Funduszy Strukturalnych MEiN, (tel. 529-23-80, [email protected] Pani Mariusz Wielec, Dyrektora Dep. Badań na Rzecz Gospodarki, MEiN Pan Leszek Grabarczyk, p.o. Z-ca Dyrektora Dep. Strategii i Rozwoju Nauki MEiN (tel. 628-40-75, [email protected]) Hanna Nowakowska (tel. 658-06-94, [email protected]) Monika Mirosławska, (tel. 522-43-03, [email protected]) Aldona Zagaja (tel. 69342-25, [email protected]. pl), Katarzyna HermannPawłowska tel. 461-3107, katarzyna.hermann@mgip .gov.pl) Agnieszka Krasicka, (tel. 693-53-57, [email protected]) Beata Batorowicz, (tel. 529-23-39, [email protected]) Pan Jan Tendaj (tel. 529-26-65, [email protected]) Daniel Baliński, (tel 69342-25, [email protected] .pl) MSWiA Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Z Wszystkie instytucje zaangaŜowane w proces opracowywania PO 47 Pan Jan Krzysztof PO Rozwój obszarów wiejskich Ardanowski, Podsekretarz Stanu MRiRW PO ZrównowaŜony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeŜnych obszarów rybackich Inne instytucje współpracujące Pan Andrzej Kowalski, Podsekretarz Stanu MRiRW Pan Mieczysław Paradowski, Z-ca Dyrektora Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich, MRiRW (tel. 623-25-52, mieczyslaw.paradowski@minr ol.gov.pl) Pan Grzegorz Łukasiewicz, p.o. Dyrektora Departamentu Rybołówstwa, MRiRW, (tel. 623-14-71, grzegorz.lukasiewicz@minrol. gov.pl) Karolina Zielonka (tel. 693-42-98, karolina.zielonkamgip.go v.pl) Pan Piotr Łysakowski, Sekretarz Stanu, Ministerstwo Sportu Pani Małgorzata Cejmer, Dyrektor Departamentu Infrastruktury Sportowej, Ministerstwo Sportu, (tel.827-95-85, [email protected]) Pan Andrzej Grzelak, Pan Igor Dzialuk, Z-ca Dyrektora Podsekretarz Stanu, Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Prawa Europejskiego Ministerstwo Sprawiedliwośći MS, (tel. 521-23-81, [email protected]) Pan Stanisłąw Pan Paweł Świeboda, Dyrektor Komorowski, Departamentu Unii Europejskiej, MSZ, (tel. Podsekretarz Stanu, MSZ 523-91-75, [email protected]) Iwona Gajcy, (tel. 522-34-63, [email protected]) Pan Marian Moszoro, Podsekretarz Stanu, MF Pan Jerzy Indra, Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej i Rolnictwa, MF Agnieszka Pierścieniewska, tel. 69430-37, [email protected] Ministerstwo Obrony Narodowej Pan Wacław Wójcik, Dyrektor Koordynator ds. Programów i Funduszy Strukturalnych, MON Pani Katarzyna Kwapień, tel. 314-9731, [email protected] Pani Tatiana Taborowicz, tel. 314-9730, [email protected] Magdalena Białecka, (tel. 521-28-35, [email protected]) Iwona Jakuszko-Dudka, tel. 523-8681, [email protected]) 48 ZAŁĄCZNIK 3 HARMONOGRAM PRAC ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM PROGRAMÓW OPERACYJNYCH NA LATA 2007-2013 NSRO Zadanie Instytucja odpowiedzialna Terminarz 1. Przyjęcie ZałoŜeń do zmian w NSRO w stosunku do wstępnego projektu dokumentu, zaakceptowanego przez Radę Ministrów 27 września 2005 r. przez Radę Ministrów Rada Ministrów 27 grudnia 2005 2. Przygotowanie wstępnej wersji projektu NSRO MRR Połowa stycznia 2006 L.p. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Przygotowanie zaktualizowanych wytycznych przygotowania programów operacyjnych na lata 2007-2013 w oparciu o projekt NSRO i rozstrzygnięcia MRR negocjacyjne w sprawie nowej perspektywy finansowej i rozporządzeń dot. polityki spójności Przygotowanie i przesłanie do DKS Instytucje odpowiedzialne MRR: za przygotowanie części diagnostycznej i części programów operacyjnych strategicznej projektów PO oraz Instytucja informacji o stanie prac w zakresie koordynująca prace nad 16 części diagnostycznej i części RPO strategicznej projektów 16 RPO Analiza materiałów dot. części diagnostycznej i strategicznej projektów PO oraz zbiorczej dot. 16 RPO – DKS MRR spotkania konsultacyjne (warsztaty, eksperci zewnętrzni) Przyjęcie wstępnej wersji projektu NSRO przez Radę Ministrów PrzedłoŜenie projektu NSRO Komisji Europejskiej celem konsultacji Konsultacje projektu NSRO z Komisją Europejską Konsultacje społeczne projektu NSRO MRR MRR MRR MRR Przygotowanie i przesłanie do DKS Instytucje odpowiedzialne MRR: części finansowej oraz systemu za przygotowanie realizacji projektów PO, na podstawie programów operacyjnych oraz Instytucja przyjętego projektu NSRO informacji o stanie prac w zakresie koordynująca prace nad 16 RPO części finansowej i systemu realizacji projektów 16 RPO Analiza zbiorcza materiałów dot. części finansowej projektów 16 RPO oraz DKS MRR analiza systemu realizacyjnego projektów PO - spotkanie konsultacyjne (warsztaty, I 18 stycznia 2006 27 stycznia 2006 27 stycznia – 1 lutego 2006 Druga połowa stycznia 2006 Druga połowa stycznia 2006 Koniec stycznia 2006 - maj 2006 Koniec stycznia 2006 - maj 2006 17 lutego 2006 17 - 24 lutego 2006 49 eksperci zewnętrzni). Wypracowanie tabeli zbiorczej. 12. Opracowanie wstępnej wersji załoŜeń planu komunikacji NSRO MRR Luty 2006 13. Przygotowanie projektów programów operacyjnych MRR, Samorządy województw Koniec lutego 2006 14. Negocjacje 16 RPO w regionach Wojewodowie, Samorządy Województw, DPR MRR Koniec lutego marzec 2006 15. Negocjacje wewnętrzne regionalnych priorytetów sektorowych PO 16. Negocjacje wewnętrzne priorytetów sektorowych PO 17. Przeprowadzenie konsultacji dot. planu komunikacji 18. Przeprowadzenie konsultacji społecznych projektów programów operacyjnych 19. Przekazanie projektów programów operacyjnych do oceny ex-ante oraz oceny oddziaływania na środowisko 20. 21. Przekazanie projektów programów operacyjnych do KE i rozpoczęcie konsultacji Uaktualnienie prognozy oddziaływania na środowisko dla NSRO oraz przeprowadzenie konsultacji społecznych wyników prognozy DZF MRR, DPR MRR, Wojewodowie, Samorządy Województw Instytucje Zarządzające sektorowymi PO, Instytucje Pośredniczące MRR, Instytucje odpowiedzialne za przygotowanie programów operacyjnych Koniec lutego marzec 2006 Koniec lutego marzec 2006 Koniec lutego – koniec maja 2006 MRR, Samorządy województw Koniec lutegosierpień 2006 MRR, Samorządy województw, Instytucja koordynująca prace nad 16 RPO I połowa marca 2006 MRR Koniec marca 2006 MRR Koniec kwietnia 2006 22. Uaktualnienie oceny ex-ante NSRO MRR Koniec kwietnia 2006 23. Przygotowanie NSRO uwzględniających ocenę ex-ante, prognozę wpływu na środowisko, konsultacje społeczne i konsultacje z Komisją Europejską MRR Maj 2006 24. Zatwierdzenie NSRO Rada Ministrów Koniec maja 2006 25. Przekazanie NSRO do KE MRR Koniec maja 2006 MRR Koniec czerwca 2006 MRR Lipiec – wrzesień 2006 26. 27. Przygotowanie projektu planu komunikacji Oficjalne negocjacje projektów PO i 16 RPO z Komisją Europejską 50 28. 29. 30. 31. 32. Opracowanie ocen ex-ante i prognoz oddziaływania na środowisko projektów programów operacyjnych oraz przeprowadzenie konsultacji społecznych wyników prognoz Przygotowanie programów operacyjnych i 16 RPO - uwzględniających, ocenę exante, prognozę wpływu na środowisko, konsultacje społeczne i konsultacje z Komisją Europejską celem akceptacji przez MRR MRR, Samorządy województw Do połowy sierpnia 2006 Instytucje odpowiedzialne za przygotowanie programów operacyjnych oraz Instytucja koordynująca prace nad 16 RPO Początek września 2006 Zatwierdzenie programów operacyjnych Rada Ministrów Wrzesień 2006 MRR Wrzesień/październik 2006 MRR Koniec września 2006 Przygotowanie planu komunikacji uwzględniającego zmiany po konsultacjach społecznych i zmianach w programach operacyjnych Przekazanie zatwierdzonych programów operacyjnych do KE 33. Zatwierdzenie planu komunikacji Rada Ministrów Październik 2006 34. Przekazanie zatwierdzonego planu komunikacji do KE MRR Listopad 2006 51 ZAŁĄCZNIK 4 PROJEKT UKŁADU PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I PRIORYTETÓW NA LATA 2007-2013 ZAAKCEPTOWANY PRZEZ RADE MINISTRÓW W DNIU 24 STYCZNIA 2006 R. NOWY UKŁAD PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 16 RPO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA PRIORYTETY MENU zgodne z projektem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ws. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego z dnia 21.12.2005 r. EFRR INSTYTUCJA ODPOWIEDZIALNA/MINI STROWIE WŁAŚCIWI Zarząd województwa Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość. Społeczeństwo informacyjne. Inicjatywy lokalne w zakresie zatrudnienia i rozwoju oraz wsparcie struktur świadczących usługi lokalne w tworzeniu nowych miejsc pracy. Środowisko. Zapobieganie i zwalczanie zagroŜeń przyrodniczych i technologicznych. Turystyka. Inwestycje w kulturę. Inwestycje w transport. Inwestycje energetyczne. Inwestycje edukacyjne. Inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia oraz w infrastrukturę społeczną. . PO Infrastruktura i środowisko Transport miejski FS Wsparcie rozwoju województw wschodniej Polski FS Rozwój kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego EFRR 52 Instytucja Zarządzająca: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Transportu i Budownictwa Ministerstwo Rozwoju Regionalnego / Ministerstwo Transportu i Budownictwa (infrastruktura transportu), Ministerstwo Środowiska (Infrastruktura ochrony środowiska) Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Transeuropejskie sieci transportowe i transport przyjazny dla środowiska FS Ministerstwo Transportu i Budownictwa Krajowe sieci transportowe EFRR Ministerstwo Transportu i Budownictwa Infrastruktura środowiskowa FS Ministerstwo Środowiska Ochrona środowiska naturalnego EFRR Ministerstwo Środowiska Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku FS Ministerstwo Gospodarki Bezpieczeństwo energetyczne EFRR Ministerstwo Gospodarki Bezpieczeństwo zdrowotne społeczeństwa i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia EFRR Ministerstwo Zdrowia Zapewnienie jakości w edukacji EFS Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Edukacji i Nauki Integracja społeczna EFS Państwo sprawne i partnerskie EFS PO Kapitał ludzki EFS Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Zatrudnienie EFS Społeczeństwo oparte na wiedzy Rynek pracy otwarty dla wszystkich Współpraca ponadnarodowa i projekty innowacyjne EFS EFS EFS Profilaktyka, promocja zdrowia i poprawa stanu zdrowia społeczeństwa Wykształcenie i kompetencje na obszarach wiejskich Podniesienie dostępu do edukacji, wzrostu kompetencji i adaptacyjności kadr na obszarze Polski wschodniej EFS EFS EFS Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Zarząd województwa Zarząd województwa Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Zdrowia Zarząd województwa Zarząd województwa EFRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Gospodarki PO Konkurencyjna gospodarka Społeczeństwo informacyjne 53 Badania i rozwój nowoczesnych technologii Kapitał dla innowacji Inwestycje Kooperacja Infrastruktura sfery B+R Polska gospodarka na rynku międzynarodowym EFRR EFRR EFRR EFRR EFRR EFRR Ministerstwo Edukacji i Nauki Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Edukacji i Nauki Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Nowoczesna gospodarka Miejskie ośrodki wzrostu Drogi wojewódzkie EFRR EFRR EFRR Zarząd województwa Zarząd województwa Zarząd województwa Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Programy współpracy przygranicznej EFRR Programy współpracy transnarodowej EFRR Programy współpracy międzyregionalnej EFRR Wsparcie procesu realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz zapewnienie ciągłości programowania operacji funduszy strukturalnych Skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocja NSRO oraz zapewnienie odpowiedniego przepływu i wymiany informacji pomiędzy uczestnikami procesu realizacji NSRO EFRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego24 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 25 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 26 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Zarząd województwa EFRR Zarząd województwa Pomoc Techniczna 24 Przy udziale ministerstw właściwych i zarządów województw Przy udziale ministerstw właściwych i zarządów województw 26 Przy udziale ministerstw właściwych i zarządów województw 25 54 ZAŁĄCZNIK 5 FUNKCJONOWANIE ELASTYCZNEGO FINANSOWANIA (CROSS-FINANCING) FUNKCJONOWANIE ELASTYCZNEGO FINANSOWANIA (CROSS-FINANCING) (ART. 33 §2 ROZPORZĄDZENIA OGÓLNEGO) NOTA INFORMACYJNA NR 56 MoŜliwość ułatwiająca spójne wdraŜanie programów jednofunduszowych Przyszłe interwencje EFRR i EFS będą programowane i wdraŜane na podstawie programów jednofunduszowych. Spójność działań wdraŜanych w ramach EFRR i EFS zostanie poprawiona, jeśli kaŜdy z funduszy będzie mógł finansować, w sposób marginalny, działania naleŜące do obszaru interwencji drugiego z funduszy. Cross-financing jest moŜliwością oferowaną państwom członkowskim mającą na celu ułatwienia wdraŜania jednofunduszowych programów operacyjnych. KaŜdy z dwóch funduszy ma moŜliwość finansowania działań, które przynaleŜą do obszaru interwencji drugiego funduszu. Kryteria definiujące działania, które mogą zostać objęte wsparciem drugiego funduszu Opisywana elastyczność nie powinna naruszać określonej istoty oraz celów EFRR i EFS. Dlatego teŜ Rozporządzenie ogólne, w art. 33 par. 2, ogranicza cross-financing jedynie do działań, które są zarówno niezbędne dla pomyślnej realizacji projektu lub grupy projektów jak i bezpośrednio powiązane z projektem lub grupą projektów. Oznacza to, iŜ elastyczność odzwierciedla kontekst i zawartość konkretnego projektu lub grupy projektów, obszar interwencji kaŜdego z funduszy oraz cele i priorytety danego programu. Znaczenie i programowanie 10% Rozporządzenie ogranicza cross-financing do 10% na poziomie priorytetu. Poziom 10% jest wartością maksymalną, co oznacza, iŜ wielkość cross-financing moŜe się wahać od 0 do 10%. Planowanie i podawanie dokładnego stopnia cross-financing na początku okresu programowania nie jest konieczne, natomiast powinno się wskazać moŜliwie dokładnie priorytety, których komplementarność będzie dotyczyła. Intencją cross-financing nie jest nadanie kaŜdemu programowi priorytetu dla finansowania działań z odmiennych funduszy (to byłoby sprzeczne z koncepcją pułapu 10%). Celem jest dopuszczenie – w ramach priorytetu oraz w naleŜycie uzasadnionych przypadkach – ograniczonego finansowania grupy projektów, projektów lub części projektów, które naleŜą do obszaru interwencji drugiego funduszu. Identyfikacja komponentu grup projektów, które podlegają zasadzie cross-financing W ramach kaŜdej grupy projektów przedłoŜonej do akceptacji, powinna istnieć moŜliwość identyfikacji projektów, które będą wliczane w omawiane 10%. JeŜeli moŜliwe jest wyodrębnienie z projektu części lub faz, które stanowią pole interwencji drugiego funduszu, naleŜy je zidentyfikować i zaliczyć do 10% cross-financing. NaleŜy jednak odróŜnić te części, które naleŜą do pola interwencji drugiego funduszu w sposób zasadniczy, od tych, które naleŜą jedynie w sposób marginalny. Pierwsze z nich wchodzą w skład przedziału 10% komplementarności, drugie natomiast nie są zaliczane do cross-financing. Stosowane kryteria kwalifikowalności 55 Kwalifikowalność kosztów realizacji projektów wykorzystujących komplementarność następować będzie według zasad funduszu właściwego ze względu na pole interwencji. Przykładowo, jeŜeli dany projekt realizowany w ramach programu operacyjnego finansowanego z EFS, zawierał będzie części lub fazy finansowane przez EFRR (np. infrastruktura czy ochrona środowiska), to ich koszty zostaną rozliczone według reguł kwalifikowalności kosztów EFRR. Procedury zamówień publicznych W sytuacji gdy działania są uzasadnione potrzebą zapewnienia dobrej realizacji grup projektów lub projektów i mają z nimi bezpośredni związek, moŜna wówczas przewidywać jedną procedurę przetargową27 (single call for tenders) (i to nawet byłoby wskazane). Monitorowanie i kontrola cross-financing Działania zaliczające się do cross-financing muszą być moŜliwe do zidentyfikowania i gromadzone przez instytucję zarządzającą. To, jak równieŜ wszystkie dane odnoszące się do projektu lub grup projektów, muszą być dostępne dla monitoringu i audytu, tak aby moŜliwe było kontrolowanie przestrzegania pułapu 10%. Projekty realizowane w ramach crossfinancing będą przedmiotem procedur monitoringu i kontroli zapisanych w rozporządzeniach. Państwa członkowskie nie będą musiały wykazywać corocznie, iŜ nie przekroczyły progu 10%, konieczność taka będzie jednak istniała wraz z zamknięciem programu operacyjnego. JeŜeli pułap 10% zostanie przekroczony, wykonana zostanie korekta finansowa. 27 W przypadku przyznania projektowi publicznej dotacji (dofinsansowania, wsparcia), taka sama reguła miałaby zastososwanie: jedno przyznanie wsparcia obejmujące oba aspekty (?) 56 ZAŁĄCZNIK 6 WZÓR PRZYGOTOWANIA PLANU INWESTYCYJNEGO 2007-2013 Program Operacyjny ........ Fundusz .... Priorytet 1. Nazwa projektu/ zakres inwestycji 2. Orientacyjny koszt całkowity (mln euro) 3. Źródła finansowania przygotowania przedsięwzięcia 4. Przewidywany okres realizacji projektu 5. Miejsce realizacji 6. Studium wykonalno ści 7. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach 8. Pozwolenie na budowę 9. Stan Dostępność Dokumentacja zaawansowani terenu pod techniczna a procedury inwestycje przetargowej 10. 11. Data przekazania wniosku o dofinansowanie do Instytucji Zarządzającej 12. 13. Instytucja odpowiedzial na za realizację 14. Objaśnienia do poszczególnych kolumn: 1. Nazwa w ramach ustalonych priorytetów programu operacyjnego 2. Nazwa tymczasowa projektu lub zakres inwestycji objęty projektem 3. Przewidywany koszt całkowity projektu, łącznie z kosztami niekwalifikowanymi 4. Źródła finansowania przygotowania wymaganej dokumentacji np. sw, zakupu gruntów 5. Przewidywana data rozpoczęcia (podpisanie pierwszego kontraktu) i zakończenia realizacji projektu 6. Obszar miejski - naleŜy wpisać w przypadku, gdy projekt jest realizowany na terenie gminy miejskiej lub w mieście na terenie gminy wiejsko-miejskiej Obszar wiejski - naleŜy wpisać w przypadku, gdy projekt jest realizowany na terenie gminy wiejskiej lub w obszarze wiejskim w gminie wiejsko-miejskiej Obszar z załoŜenia nie skupia się na jednym z powyŜszych obszarów – naleŜy wpisać w przypadku, jeŜeli obszar na którym będzie realizowany projekt przekracza granice jednej gminy. 7. Stan zaawansowania przygotowania studium wykonalności (obejmującego analizę finansową i ekonomiczną), przewidywana data zakończenia prac 8. Stan zaawansowania procedury związanej z przeprowadzeniem postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, przewidywana data uzyskania wszystkich decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (obejmujących takŜe wpływy na potencjalne obszary Natura 2000)28 9. Opis przewidywanej ilości niezbędnych pozwoleń na budowę w ramach projektu wraz z prognozowaną data uzyskania pierwszego i ostatniego pozwolenia 10. Dokumentacja techniczna 11. Orientacyjny stan zaawansowania procedury przetargowej, liczba przewidywanych kontraktów, prognozowana data ogłoszenia pierwszego przetargu 12. Stopień pozyskania terenów pod inwestycje (w %), przewidywana data zakończenia procedury wykupu gruntów dla całej inwestycji 13. Przewidywany termin przekazania wniosku o dofinansowanie do IZ (miesiąc, rok) 14. Wskazanie instytucji odpowiedzialnej za przygotowanie i realizację przedsięwzięcia 15. Uwagi i informacje dotyczące zaawansowania przygotowania projektu 28 Zgodnie z ustawą z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113 poz. 954) 57 Informacje dodatkowe 15. ZAŁĄCZNIK 7 ANKIETA - ZAGADNIENIA, KTÓRE POWINNY BYĆ UJĘTE I SPRAWDZONE W REGIONALNYM PROGRAMIE OPERACYJNYM I. Układ programu: 1. Czy program zawiera następujące elementy: • Wstęp – maksymalnie 1 strona, • Diagnoza – maksymalnie 20 stron, • Analiza SWOT – maksymalnie 4 strony, • Ocena ex-ante oraz ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego – do uzupełnienia, • Analiza i ocena wsparcia krajowego i zagranicznego dla regionu – maksymalnie 10 stron, • Strategia rozwoju regionu – maksymalnie 6 stron, • Priorytety i działania – maksymalnie 35 stron, • Komplementarność działań z dokumentami strategicznymi na poziomie krajowym i UE – maksymalnie 4 strony, • Plan finansowy – część opisowa - maksymalnie 1 strona, • System realizacji – maksymalnie 5 stron. ....................................................................................................................................................... II. Diagnoza 1. Czy diagnoza przedstawia najwaŜniejsze zagadnienia sytuacji społeczno-gospodarczej regionu (sytuacja makroekonomiczna, rynek pracy, podstawowe problemy społeczne, edukacja i gospodarka oparta na wiedzy, aktywność społeczna, infrastruktura transportu, ochrona środowiska, przedsiębiorczość, obszary wiejskie, turystyka, kultura)? ....................................................................................................................................................... 2. Czy przedstawione zagadnienia prezentowane są zwięźle i w odpowiednich proporcjach? ...................................................................................................................................................... 3. Czy została przedstawiona sytuacja regionu na tle sytuacji społeczno-gospodarczej kraju? ....................................................................................................................................................... 4. Czy diagnoza opiera się na aktualnych danych i czy określone zjawiska są prezentowane w ciągu kilku lat? ....................................................................................................................................................... 5. Czy prezentowana jest dynamika zjawisk (rok wyjściowy – 1999)? ....................................................................................................................................................... 6. Czy w diagnozie zawarto wykresy i tabele oraz poddano je interpretacji? ....................................................................................................................................................... 58 III. Analiza SWOT 1. Czy analiza SWOT opiera się na diagnozie? ...................................................................................................................................................... 2. Czy analiza SWOT składa się z czterech zasadniczych części: mocne i słabe strony, szanse i zagroŜenia? ...................................................................................................................................................... 3. Czy wszystkie części analizy SWOT podzielone są na cztery zagadnienia: (1) sytuacja makroekonomiczna, innowacyjność i inne ramowe uwarunkowania, (2) zasoby ludzkie, równość szans i zagadnienia społeczne, (3) infrastruktura, aspekty przestrzenne i środowisko, (4) rozwój obszarów wiejskich, rolnictwo i rybołówstwo? ....................................................................................................................................................... 4. Czy mocne strony słuŜą wskazaniu tych elementów, które w rzeczywistości stanowią o przewadze województwa i to na nich będzie opierała się realizacja programu? ....................................................................................................................................................... 5. Czy słabe strony wskazują te elementy, które w wyniku realizacji programu, powinny być zlikwidowane bądź ograniczone? ...................................................................................................................................................... 6. Czy szanse wskazują zjawiska, występujące w województwie, które – w załoŜeniach – muszą być wykorzystywane w celu osiągnięcia sukcesu programu? ...................................................................................................................................................... 7. Czy zagroŜenia prezentują te zjawiska, których naleŜy unikać lub ograniczać ich wpływ lub województwo, właśnie poprzez realizację konkretnych celów? ....................................................................................................................................................... IV. Ocena ex-ante i ocena spodziewanego efektu makroekonomicznego Do uzupełnienia. V. Analiza i ocena wsparcia krajowego i zagranicznego dla regionu 1. Czy analiza wsparcia dla regionu obejmuje okres od co najmniej 2000 r. do połowy 2005 r.? ....................................................................................................................................................... 2. Czy zostało pokazane wykorzystanie środków w ujęciu ilościowym poprzez prezentację wielkości budŜetów poszczególnych programów? ....................................................................................................................................................... 59 3. Czy przedstawiono wsparcie pochodzące ze środków krajowych (np. kontrakty wojewódzkie, środki WIOŚ, Funduszu Pracy, inne)? ....................................................................................................................................................... 4. Czy przedstawiono wsparcie pochodzące ze środków zagranicznych z podziałem na środki przedakcesyjne (Phare, ISPA, SAPARD, PAOW), środki strukturalne, inne? ....................................................................................................................................................... 5. Czy przedstawiono wpływ uzyskanej pomocy na rozwój społeczno-gospodarczy na regionu? ...................................................................................................................................................... VI. Strategia rozwoju regionu 1. Czy zostały przedstawione cel główny i cele szczegółowe dla programu operacyjnego? ...................................................................................................................................................... 2. Czy cel główny oraz cele szczegółowe korespondują z NSRO oraz krajowymi dokumentami strategicznymi (dot. działań realizowanych ze środków krajowych)? ....................................................................................................................................................... 3. Czy cel główny i cele szczegółowe są sformułowane wyraźnie i jednoznacznie? ....................................................................................................................................................... 4. Czy nie występuje zbyt duŜe rozdrobnienie celów szczegółowych? ....................................................................................................................................................... 5. Czy wybór celu głównego oraz celów szczegółowych wynika z diagnozy i analizy SWOT? ....................................................................................................................................................... 6. Czy cele szczegółowe są ze sobą powiązane hierarchicznie i logicznie? ...................................................................................................................................................... 7. Czy przedstawiono wskaźniki realizacji celu głównego oraz celów szczegółowych? ....................................................................................................................................................... 8. Czy została przedstawiona strategia realizacji wyznaczonych celów programu operacyjnego? ....................................................................................................................................................... 60 VII. Priorytety i działania realizowane w ramach programu operacyjnego 1. Czy część dotycząca priorytetów i działań stanowi logiczną całość z częścią strategiczną? ...................................................................................................................................................... 2. Czy zakres priorytetów jest zgodny z obszarem interwencji zawartym w Projekcie rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego z dnia 21 grudnia 2005 r.? ...................................................................................................................................................... 3. Czy zakres tematyczny priorytetów programu operacyjnego nie wykracza poza propozycje zawarte obszarze interwencji EFRR? ...................................................................................................................................................... 4. Czy zakres tematyczny priorytetów programu operacyjnego nie pokrywa się z zakresem programów sektorowych? ....................................................................................................................................................... 6. Czy w ramach priorytetów, współfinansownych z funduszy strukturalnych, wskazano działania finansowane wyłącznie ze środków krajowych, które są kwalifikowalne ze środków wspólnotowych? ...................................................................................................................................................... 7. Czy rozdział zawiera opis priorytetów finansowanych wyłącznie ze środków krajowych? ...................................................................................................................................................... 8. Czy rozdział zawiera cel priorytetu? ....................................................................................................................................................... 9. Czy rozdział zawiera uzasadnienie wyboru priorytetu? ....................................................................................................................................................... 10. Czy rozdział zawiera spodziewane rezultaty realizacji priorytetu? ....................................................................................................................................................... 11. Czy w rozdziale wyszczególniono działania, realizowane w ramach priorytetu, z których wynikają typy projektów oraz potencjalni beneficjanci? ...................................................................................................................................................... 12. Czy rozdział zawiera ogólne zasady wyboru projektów? ...................................................................................................................................................... 13. Czy rozdział zawiera wskaźniki monitorowania priorytetów? ...................................................................................................................................................... 14. Czy rozdział zawiera indykatywne plany finansowe priorytetów? 61 ...................................................................................................................................................... VIII. Komplementarność działań realizowanych w ramach programu z innymi programami sektorowymi oraz innymi działaniami realizowanymi w regionie 1. Czy przedstawiono komplementarne działania realizowane w ramach innych programów oraz środków? ...................................................................................................................................................... IX. Plan finansowy 1. Czy został przedstawiony opis systemu finansowania programu operacyjnego zawierający podstawowe informacje dotyczące wielkości finansowania, źródeł finansowania (UE oraz krajowego) programu oraz poziomu finansowania programu? ........................................................................................................................................... 2. Czy rozdział zawiera tabele finansowe: • tabela finansowa określająca dla całego okresu programowania oraz dla kaŜdego priorytetu, wysokość całkowitych środków finansowych z wkładu wspólnotowego i krajowego? ........................................................................................................................................... • tabela finansowa zawierająca podział całkowitej puli środków finansowych z kaŜdego funduszu wg priorytetów w rozbiciu na poszczególne lata? ........................................................................................................................................... 3. Czy w tabelach finansowych przedstawiono finansowanie priorytetów wyłącznie z jednego funduszu wspólnotowego - EFRR? ....................................................................................................................................................... 4. Czy w tabelach finansowych przedstawiono priorytety realizowane bez współudziału środków unijnych, ale tematycznie powiązanych z celami programu operacyjnego? ....................................................................................................................................................... 5. Czy w tabelach finansowych zarezerwowano, w postaci odrębnego priorytetu, sumę do 3% całości alokacji na program, na działania z zakresu pomocy technicznej? ....................................................................................................................................................... 6. Czy w tabelach finansowych zarezerwowano, w postaci odrębnego priorytetu, sumę do 2% całości alokacji na program, na działania związane z realizacją współpracy międzyregionalnej pomiędzy podmiotami w UE? ....................................................................................................................................................... 7. Czy w tabelach finansowych wydzielono rezerwę programową w wysokości 5% całkowitej alokacji na program? ....................................................................................................................................................... X. System realizacji Czy opis sytemu realizacji jest zgodny z zapisami NSRO? ....................................................................................................................................................... XI. Inne 62 1. Tabele zawierające sumaryczne informacje dotyczące poziomu przewidywanej pomocy publicznej oraz bardziej szczegółowe tam, gdzie jest potrzebne sprawdzenie zgodności z zasadami udzielania pomocy publicznej? ....................................................................................................................................................... 2. Ujęcie w RPO problematyki obszarów miejskich (w tym ewentualną listę wybranych ośrodków miejskich będących przedmiotem wsparcia wraz z procedurą przekazania uprawnień i środków władzom miejskim np. poprzez granty globalne)? ...................................................................................................................................................... 3. Działania z zakresu współpracy międzyregionalnej z przynajmniej jednym regionem innego państwa członkowskiego UE? ...................................................................................................................................................... 63 ZAŁĄCZNIK 8 SZACUNKOWE ZESTAWIENIE MOśLIWOŚCI ZAPEWNIENIA WSPÓŁFINANSOWANIA FUNDUSZY WSPÓLNOTOWYCH ZE STRONY KRAJOWYCH ŚRODKÓW PUBLICZNYCH W MLN EURO WG DYSPONENTÓW PROGRAMU OPERACYJNEGO (W PODZIALE NA DZIAŁANIA ORAZ LATA). WUP WFOŚ Inne (jakie?) 32 33 34 Priorytety i działania finansowane wyłącznie z krajowych środków publicznych Poziom gminy 35 Poziom powiatu Inne (jakie?) 27 31 FP 26 Poziom województwa PEFRON 25 Inne 30 NFOŚ 24 BudŜet jst. 29 (część budŜetowa)* 23 Ogółem budŜet jednostek samorządu terytorialnego (część budŜetowa)* 22 28=29+30+31+3 2+33+34 (część budŜetowa)* Inne 21 Ogółem budŜet państwa 20=21+22+23+2 3+25+26+27 Inne (jakie?) 17 BudŜetu państwa Ogółem WFOŚ 16 Krajowy wkład publiczny - na potrzeby dofinansowania środków UE NIEDOBORY 19=20+28 WUP 18 Poziom gminy 15 10 Poziom powiatu FP Inne (jakie?) 9 14 PEFRON 8 13 NFOŚ 7 Inne Poziom województwa (część budŜetowa)* BudŜet jst. 12 (część budŜetowa)* 6 11=12+13+14+1 5+16 (część budŜetowa)* 5 Ogółem budŜet państwa 3=4+5+6+7+8+ 9+10 Inne 4 Ogółem 2=3+11 1 Kwota środków UE BudŜetu państwa Ogółem budŜet jednostek samorządu terytorialnego Krajowy wkład publiczny - na potrzeby dofinansowania środków UE Priorytety i działania finansowane wyłącznie z krajowych środków publicznych Szacunkowe zestawienie moŜliwości zapewnienia współfinansowania funduszy wspólnotowych ze strony krajowych środków publicznych w mln euro wg dysponentów programu operacyjnego ............................. (w podziale na działania oraz lata). Priorytet I 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2007-2015 Działanie 1 64 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2007-2015 Priorytet II 2007 (...) 2015 2007-2015 Działanie 1 2007 (...) 2015 2007-2015 Ogółem PO 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2007-2015 65
