Zespół autorski: inż. Piotr Gościniak mgr Monika Markowska

Opracowanie:
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PROJEKTU „MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W
OBRĘBACH: ŚWIERKI, CHLEBÓWKA, MARTĄG, DĘBINA W GMINIE NOWY STAW,
ZWANEGO >PARK ELEKTROWNI WIATROWYCH – ZESPÓŁ ŚWIERKI<”
Egz. nr
Zespół autorski:
inż. Piotr Gościniak
akustyka
mgr Monika Markowska
opracowanie kartograficzne
Kierownik zespołu
dr hab. Maciej Przewoźniak
ochrona przyrody i krajobrazu, prawo, synteza
mgr Ewa Sawon
fizjografia
mgr Andrzej Winiarski
sozologia
Monitoring środowiska
mgr Wojciech Kosmalski - ornitologia
mgr Mirosław Tomaszewski - chiropterologia
Gdańsk, czerwiec 2010 r.
4
2
proeko
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Spis treści:
PODSTAWY PRAWNE PROGNOZY I METODY PROGNOZOWANIA................ 5
1.1. Podstawy prawne ............................................................................................. 5
1.2. Metody prognozowania .................................................................................... 7
CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ PLANU I JEGO POWIĄZANIA Z
INNYMI DOKUMENTAMI...................................................................................... 9
2.1. Charakterystyka ustaleń planu ......................................................................... 9
2.2. Powiązania planu z innymi dokumentami....................................................... 12
2.2.1. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa
pomorskiego............................................................................................ 12
2.2.2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego ....................................................................................... 13
2.2.3. Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe ........................................... 14
STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I JEGO POTENCJALNE
ZMIANY .............................................................................................................. 15
3.1. Struktura środowiska przyrodniczego............................................................. 15
3.1.1. Położenie regionalne............................................................................... 15
3.1.2. Środowisko abiotyczne obszaru planu .................................................... 16
3.1.3. Środowisko biotyczne obszaru planu ...................................................... 17
3.1.3.1. Charakterystyka szaty roślinnej ................................................ 17
3.1.3.2. Ogólna charakterystyka fauny .................................................. 18
3.1.3.3. Monitoring środowiska .............................................................. 18
3.1.4. Procesy przyrodnicze i powiązania przyrodnicze obszaru planu z
otoczeniem.............................................................................................. 29
3.2. Diagnoza stanu antropizacji środowiska przyrodniczego ............................... 30
3.3. Walory zasobowo-użytkowe środowiska przyrodniczego ............................... 34
3.4. Zagrożenia przyrodnicze ................................................................................ 35
3.5. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji planu .... 37
ANALIZA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA
ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PLANU, W
SZCZEGÓLNOŚCI NA OBSZARACH FORM OCHRONY PRZYRODY............. 38
4.1. Główne problemy ochrony środowiska ........................................................... 38
4.2. Problemy ochrony przyrody............................................................................ 38
4.2.1. Ochrona przyrody na obszarze planu...................................................... 38
4.2.2. Formy ochrony przyrody w otoczeniu obszaru planu .............................. 39
UWARUNKOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO,
ZABYTKÓW, DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ I KRAJOBRAZU
KULTUROWEGO................................................................................................ 45
ANALIZA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA
SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM I
REGIONALNYM ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PLANU.......................... 46
6.1. Poziom międzynarodowy i krajowy ................................................................. 46
6.2. Poziom regionalny .......................................................................................... 47
ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ODDZIAŁYWAŃ USTALEŃ
PLANU NA ŚRODOWSKO................................................................................. 51
3
proeko
7.1. Wprowadzenie................................................................................................ 51
7.2. Oddziaływanie zespołu elektrowni wiatrowych ............................................... 51
7.2.1. Powierzchnia ziemi.................................................................................. 51
7.2.2. Wody powierzchniowe i podziemne ........................................................ 52
7.2.3. Stan aerosanitarny i klimat ...................................................................... 53
7.2.4. Klimat akustyczny.................................................................................... 54
7.2.4.1. Etap inwestycyjny i etap likwidacji ............................................ 54
7.2.4.2. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na warunki
akustyczne na etapie funkcjonowania....................................... 55
7.2.5. Emisja infradźwięków .............................................................................. 58
7.2.6. Promieniowanie elektromagnetyczne ...................................................... 59
7.2.7. Odpady.................................................................................................... 64
7.2.8. Roślinność i różnorodność biologiczna ................................................... 68
7.2.9. Fauna ...................................................................................................... 69
7.2.9.1. Ptaki.......................................................................................... 70
7.2.9.2. Nietoperze ................................................................................ 71
7.2.9.3. Inne zwierzęta........................................................................... 72
7.2.10. Formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000 ........................... 73
7.2.10.1. Obszar planu ............................................................................ 73
7.2.10.2. Otoczenie obszaru planu .......................................................... 73
7.2.11. Zasoby naturalne ................................................................................... 77
7.2.12. Krajobraz................................................................................................ 78
7.2.12.1. Specyfika krajobrazowa elektrowni wiatrowych ........................ 78
7.2.12.2. Ocena oddziaływania na krajobraz zespołów elektrowni
wiatrowych dopuszczonych w planie ........................................ 80
7.2.13. Zabytki ................................................................................................... 83
7.2.14. Dobra materialne ................................................................................... 83
7.2.15. Ludzie .................................................................................................... 84
7.3. Oddziaływanie linii wysokiego napięcia .......................................................... 86
7.4. Oddziaływanie zainwestowania osadniczego ................................................. 91
7.5. Oddziaływanie skumulowane ......................................................................... 94
7.6. Ocena oddziaływania ustaleń planu na środowisko - synteza........................ 97
7.6.1. Klasyfikacja oddziaływań......................................................................... 97
7.6.2. Procedura ocen oddziaływania na środowisko ...................................... 102
8. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU
USTALEŃ PLANU NA ŚRODOWISKO............................................................. 104
9. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE
LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH
ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM
REALIZACJI PLANU, W SZCZEGÓLNOŚCI ODDZIAŁYWAŃ NA CELE I
PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ
INTEGRALNOŚĆ TYCH OBSZARÓW ............................................................. 105
10. ROZWIAZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W
PLANIE ............................................................................................................. 108
10.1.
Zespół elektrowni wiatrowych................................................................ 108
4
proeko
10.2.
Linia elektroenergetyczna 110 kV i GPZ ............................................... 109
10.3.
Zainwestowanie osadnicze i komunikacyjna ......................................... 109
11. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY
SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PLANU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI
JEJ PRZEPROWADZANIA............................................................................... 110
11.1.
Zespół elektrowni wiatrowych................................................................ 110
11.2.
Linia elektroenergetyczna 110 kV i GPZ ............................................... 111
11.3.
Zainwestowanie osadnicze i infrastruktura komunikacyjna ................... 111
12. WSKAZANIE NAPOTKANYCH W PROGNOZIE TRUDNOŚCI
WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE
WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY.............................................................................. 113
13. WNIOSKI .......................................................................................................... 114
14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ................................ 124
LITERATURA, MATERIAŁY ARCHIWALNE I AKTY PRAWNE.............................. 132
Spis rysunków..................................................................................................... 136
Spis fotografii ...................................................................................................... 136
Załączniki:
1. Uzgodnienie zakresu prognozy przez Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w Gdańsku.
2. Uzgodnienie zakresu prognozy przez Państwowego Powiatowego Inspektora
Sanitarnego w Malborku.
Załącznik graficzny:
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego w obrębach: Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina
w gminie Nowy Staw, zwanego >Park Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<”
(1:10.000)
5
proeko
1. PODSTAWY PRAWNE PROGNOZY I METODY PROGNOZOWANIA
1.1. Podstawy prawne
Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko projektu
„Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obrębach: Świerki,
Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego >Park Elektrowni
Wiatrowych – zespół Świerki<” (pow. malborski, woj. pomorskie).
Prognoza wykonana została na podstawie przepisów:
 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80,
poz. 717 z późn. zm.);
 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.).
Ww. ustawa w art. 173. utrzymała ważność niektórych przepisów wykonawczych
wydanych na podstawie ustawy z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony
środowiska” (tekst jednolity z 2008 Dz. U. Nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami).
Nie ma wśród nich Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2002 r.
w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać prognoza
oddziaływania na środowisko dotycząca projektów miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2002 r. Nr 197, poz. 1667).
Zgodnie z art. 17. Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) projekt planu
miejscowego sporządza się wraz z prognozą oddziaływania na środowisko
przyrodnicze. Celem prognozy jest określenie i ocena skutkó w dla środowiska
przyrodniczego, które mogą wyniknąć z realizacji projektowanej funkcji terenu oraz
przedstawienie rozwiązań eliminujących lub ograniczających potencjalne negatywne
wpływy na środowisko.
Wg art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.):
51.2. Prognoza oddziaływania na środowisko:
1) zawiera:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji
postanowień projektowanego dokumentu oraz częst otliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
2) określa, analizuje i ocenia:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
6
proeko
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu,
oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione
podczas opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnio -terminowe i
długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i
przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także
na środowisko, a w szczególności na:
–
–
różnorodność biologiczną,
ludzi,
–
–
–
zwierzęta,
rośliny,
wodę,
–
–
–
powietrze,
powierzchnię ziemi,
krajobraz,
–
–
klimat,
zasoby naturalne,
–
–
–
zabytki,
dobra materialne
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między
oddziaływaniami na te elementy;
3) przedstawia:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem
realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania
alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z
uzasadnieniem ich wyboru oraz opis me tod dokonania oceny prowadzącej do
tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we
współczesnej wiedzy.
Zgodnie z art. 51.3. ww. ustawy:
Art. 51.3. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i
mieszkaniowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska oraz
ministrem właściwym do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia,
dodatkowe wymagania, jakim powinna odpowiada ć prognoza oddziaływania na
środowisko
dotycząca
projektów
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego, kierując się szczególnymi potrzebami planowania przestrzennego na
szczeblu gminy oraz uwzględniając:
1) formę sporządzenia prognozy;
2) zakres zagadnień, które powinny zostać określone i ocenione w prognozie;
3) zakres terytorialny prognozy;
4) rodzaje dokumentów zawierających informacje, które powinny być uwzględnione w
prognozie.
7
proeko
Uzgodnienia dotyczące zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych
w prognozie oddziaływania na środowisko projektu „Planu ...”, na wniosek Burmistrza
Nowego Stawu, wydane zostały przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska
w Gdańsku (załącznik 1) i przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego
w Malborku (załącznik 2).
Prognoza projektu „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w
obrębach: Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego
>Park Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<”, zwanego dalej „Planem...”, zawiera
następujące, podstawowe zagadnienia, z uwzględnieniem zakresu określonego w
uzgodnieniu wydanym przez RDOŚ w Gdańsku (załącznik 1):
 charakterystykę ustaleń „Planu …”;
 diagnozę stanu środowiska przyrodniczego obszaru „Planu …” i jego otoczenia;
 określenie i ocenę skutków wpływu realizacji ustaleń „Planu …” na poszczególne
komponenty środowiska przyrodniczego we wzajemnym ich powiązaniu oraz na
jakość życia i zdrowie ludzi na etapach realizacji i funkcjonowania ustaleń planu,
ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000;
 określenie i ocenę skutków wpływu realizacji ustaleń „Planu …” w ujęciu według
charakteru ich oddziaływania na środowisko;
 uwarunkowania ochrony środowiska kulturowego i zabytków;
 sposoby ograniczenia negatywnego wpływu ustaleń „Planu …” na środowisko
przyrodnicze;
 informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy i o
przewidywanych metodach analizy realizacji projektowanego dokumentu;
 syntezę, w postaci wniosków dla administracji państwowej i samorządowej;
 streszczenie w języku niespecjalistycznym .
Integralną częścią prognozy jest załącznik kartograficzny pt. „Prognoza
oddziaływania na środowisko projektu „Miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego w obrębach: Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy
Staw, zwanego >Park Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<”, opracowany w skali
1: 10.000.
1.2. Metody prognozowania
W
prognozie
oddziaływania
na
środowisko
„Miejscowego
planu
zagospodarowania przestrzennego w obrębach: Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina
w gminie Nowy Staw, zwanego >Park Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<”
zastosowano następujące metody prognozowania:
 indukcyjno-opisową (od szczegółowych analiz po uogólniającą syntezę);
 analogii środowiskowych (na podstawie założenia o stałości praw przyrody);
 modelowania matematycznego (prognoza rozkładu poziomu hałasu);
 diagnozy stanu środowiska jako punktu wyjścia ekstrapolacji w przyszłość - wyniki
przedstawiono w „Opracowaniu ekofizjograficznym…” (2010) i w „Screeningu
ornitologicznym …” (Kosmalski 2010) oraz w „Screeningu chiropterologicznym …”
(Tomaszewski 2010);
 wizualizacji fotograficznej (w odniesieniu do zagadnień krajobrazowych);
8
proeko
 analiz kartograficznych (rys 1 - 7 i zał. kartogr.).
Ww. metody opisane są m.in. w pracach Przewoźniaka (1987,1995, 1997) ora z
w „Problemach Ocen Środowiskowych” (Nr 1-48).
9
proeko
2. CHARAKTERYSTYKA USTALEŃ PLANU I JEGO POWIĄZANIA Z INNYMI
DOKUMENTAMI
2.1. Charakterystyka ustaleń planu
Obszar „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obrębach:
Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego >Park
Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<”, położony jest w centralnej części gminy
Nowy Staw, na wschód od miasta Nowy Staw (rys. 1).
Istotą „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego …” jest
dopuszczenie lokalizacji zespołu do 9 elektrowni wiatrowych.
Celem „Planu …” jest ustalenie przede wszystkim:
 funkcji terenów;
 zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego;
 zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;
 parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania
terenu, w tym linii zabudowy, gabarytów obiektów oraz wskaźników intensywności
zabudowy;
 szczegółowych zasad i warunków scalania i podziału nieruchomości;
 szczegółowych warunków zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich
użytkowaniu, w tym zakazu zabudowy;
 zasad modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury
technicznej;
 sposobu i terminu tymczasowego zagospodarowania, urządzania i użytkowania
terenów.
Na obszarze „Planu …”, zgodnie z jego projektem, istnieją lub zostaną
wprowadzone następujące funkcje:
RM - zabudowa zagrodowa;
U - usługi (handel - rzemiosło), usługi nieuciążliwe takie jak: handel, gastronomia;
UO - usługi oświaty (szkoła, świetlica, przedszkole itp);
MN/U - funkcja mieszkaniowo-usługowa, w ramach usług, wskazane usługi
nieuciążliwe, takie jak handel detaliczny, gastronomia, rzemiosło, wytwórczość oraz
biura i inne analogiczne; wykluczone przemysł, wytwórczość uciążliwa i handel o
powierzchni większej niż 200 m²;
UPR - zabudowa produkcyjno – rzemieślnicza - usługi, produkcja, przemysł i
przetwórstwo, rzemiosło, handel oraz biura, i magazyny związane z produkcją i
przetwórstwem
rolnym;
wykluczone
przemysł
uciążliwy
wytwarzający
ponadnormatywny hałas, zapach i zapylenie poza tere n własnej działki i handel o
powierzchni większej niż 2000 m²;
UKr - usługi kultu religijnego;
MOP - funkcja obsługi podróżnych - dopuszczone usługi handlowe, hotel, warsztaty
napraw samochodów, stacje diagnostyczną itp
PP - funkcja przestrzeni publicznej – plac zabaw;
E - tereny przeznaczone pod lokalizację elektrowni wiatrowej, obowiązują:
 maksymalna powierzchnia pod 1 elektrownię 0,18 ha;
10
proeko
 maksymalna wysokość konstrukcji wieży od podstawy do osi wirnika 120 m
n.p.t., całkowita wysokość do 180 m n.p.t.
 konstrukcja wieży wiatrowej – rurowa;
 wieża koloru białego lub szarego;
 zachowanie nieprzekraczalnego poziomu hałasu zgodnie z przepisami
odrębnymi dla przeznaczonych w „Planie …” funkcji ;
 turbiny o regulowanym poziomie hałasu;
 wymagane dzienne i nocne, stałe oznakowanie przeszkodowe, zgodnie z
przepisami odrębnymi;
IE - teren urządzeń technicznych energetyki, planowana stacja transformatorowa
„Świerki” 15kV/110kV - odbiór energii elektrycznej wytworzonej przez poszczególne
elektrownie wiatrowe liniami kablowymi średniego napięcia SN;
R - tereny rolnicze, w tym R1 – tereny rolnicze z dopuszczeniem zabudowy
zagrodowej i R2 – tereny rolnicze bez prawa do zabudowy; dopuszcza się budowę
obiektów przeznaczonych dla służb technicznych obsługujących elektrownie
wiatrowe wraz z placem składowym i wymaganą niezbędną infrastrukturą techniczną;
Zn - zieleń naturalna;
ZCc - czynny cmentarz;
WS - wody powierzchniowe śródlądowe (stawy, cieki wodne, rowy melioracyjne).
Tereny komunikacji, w tym:
 KD - tereny dróg publicznych
 KDG - droga (ulica) główna (G) w ciągu drogi krajowej: szerokość pasa
drogowego zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi w miarę możliwości
terenowych;
 KDZ droga (ulica) zbiorcza (Z) w ciągu drogi powiatowej: szerokość pasa
drogowego nie mniej niż 15 m;
 KDL drogi i ulice klasy lokalnej, szerokość pasa drogowego w liniach
rozgraniczających – min. 12,0 m;
 KDD - drogi i ulice dojazdowe, szerokość pasa drogowego w liniach
rozgraniczających - 10÷12 m;
 KDW - tereny dróg wewnętrznych szerokość pasa drogowego nie mniej niż 6,0 m;
 KDX - drogi pieszo jezdne, szerokość min. 4,0 m, dla ruchu pieszego i
sporadycznie kołowego;
 KR - drogi rowerowe (M – międzyregionalne, R – regionalne, L – lokalne),
projektowane na terenie po nieczynnej linii kolei wąskotorowych pr zekazanych do
samorządu lub wzdłuż istniejących dróg.
W zakresie ochrony środowiska i przyrody zgodnie z ustaleniami „Planu …”
obowiązują:
 ochrona zadrzewień, grup drzew, alei zabytkowych;
 zachowanie zieleni nieurządzonej wzdłuż rzek i cieków,
 ochrona i utrzymanie istniejących skupisk zadrzewień i zakrzewień;
 ochrona cieków stanowiących lokalne korytarze ekologiczne o charakterze
łącznikowym dla powiązań struktury przyrodniczej;
11
proeko
 ochrona wód i gleby przed zanieczyszczeniem w związku z prowadzeniem
gospodarki rolnej.
W zakresie modernizacji i rozbudowy infrastruktury technicznej „Plan …” zakłada
realizację następujących, podstawowych ustaleń:
 zaopatrzenie w wodę – z wodociągu wiejskiego;
 odprowadzenie ścieków do istniejącego i projektowanego układu kanalizacj i
sanitarnej (z odprowadzeniem do oczyszczalni ścieków w gminie Malbork);
docelowo realizacja sieci kanalizacji sanitarnej tłocznej wyposażonej w
przepompownie ścieków (sieć prowadzona w liniach rozgraniczających dróg, z
dopuszczeniem realizacji sieci na terenach działek prywatnych, pod warunkiem
uzyskania zgody od ich właścicieli);
 odprowadzenie wód opadowych i roztopowych:
 z jezdni, chodników, podjazdów i parkingów, po ich uprzednim
podczyszczeniu do gruntu lub do lokalnych zagłębień (zgodnie z
obowiązującymi przepisami prawa);
 z powierzchni dachów do zbiorników lokalizowanych na własnej działce z
wykorzystaniem do celów gospodarczych lub do celów bezpieczeństwa
przeciwpożarowego;
 zaopatrzenie w ciepło - indywidualne, wykorzystujące źródła energii o
ograniczonej emisji zanieczyszczeń do środowiska; preferowane: energia
słoneczna, energia elektryczna, gaz itp.;
 sieci telekomunikacyjne – poprzez istniejące i nowe
telekomunikacyjne realizowane w liniach rozgraniczających dróg ;
urządzenia
 zaopatrzenie w energię elektryczną:
 przebudowa istniejących napowietrznych linii energetycznych niskiego i
średniego napięcia na linie kablowe;
 budowa nowych linii energetycznych kablowych niezbędnych do zaopatrzenia
w energię elektryczną nowych terenów przeznaczonych pod zabu dowę;
 nowe podłączenia budynków do sieci elektroenergetycznej nastąpią na
warunkach określonych przez właściwy miejscowo zakład energetyczny;
 należy zachować strefy wolne od zabudowy pod istniejącymi sieciami
energetycznymi zgodnie z przepisami odrębnymi;
 zapotrzebowanie w energię elektryczną terenów budowlanych z istniejącej
sieci elektroenergetycznej średniego napięcia SN -15kV przez istniejące i
planowane stacje transformatorowe oraz linie niskiego napięcia nn -0,4kV w
uzgodnieniu z zarządcą urządzeń elektroenergetycznych;
 odbiór energii elektrycznej wytworzonej przez park elektrowni wiatrowych z
planowanej stacji transformatorowej „Świerki” 110/15kV (wydzielenie IE)
przez planowaną sieć wysokiego napięcia - przebieg projektowanej lini WN
110 kV ma charakter orientacyjny, dopuszcza się zmiany przebiegu sieci
wysokiego napięcia w uzgodnieniu z właścicielami nieruchomości;
 gospodarka odpadami: zgodnie z gminnym planem gospodarki odpadami oraz
przepisami odrębnymi.
Planowane elektrownie wiatrowe to urządzenia bezobsługowe, które nie
stwarzają zapotrzebowania na surowce, materiały oraz paliwa, nie jest wymagana
12
proeko
także budowa stałego zaplecza socjalnego oraz infrastruktury wodno -kanalizacyjnej
(brak poboru wody i odprowadzania ścieków).
2.2. Powiązania planu z innymi dokumentami
2.2.1.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego
Dnia 26.10.2009 r. Sejmik Województwa Pomorskiego uchwałą Nr
1004/XXXIX/09 przyjął zmianę „Planu zagospodarowania przestrzennego
województwa pomorskiego”.
Generalny cel polityki przestrzennej zapisany w „Planie zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego” (2009) to: Kształtowanie harmonijnej
struktury
funkcjonalno-przestrzennej
województwa
sprzyjającej
równoważeniu
wykorzystywania cech, zasobów i walorów przest rzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem
poziomu i jakości życia oraz trwałym zachow aniem wartości środowiska dla potrzeb
obecnego i przyszłych pokoleń.
Cele główne polityki przestrzennej zapisane w „Planie zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego” (2009) to:
1. Powiązanie województwa z Europą, w tym przede wszystkim z regionem bałtyckim.
2. Wzrost konkurencyjności i efektywności gospodarowania przestrzenią.
3. Osiągniecie średniego europejskiego poziomu rozwoju i jakości życia porównywalnej z
krajami europejskimi.
4. Zahamowanie dewaloryzacji środowiska oraz ochrona jego struktur i wartości.
5. Podwyższenie walorów bezpieczeństwa i odporności na skutki awarii i klęsk
żywiołowych.
Cele określone w projekcie „Planu …” są zgodne z ww. zapisami dokumentu
zwłaszcza w zakresie punktów 2 i 4.
Podstawowe zasady gospodarowania przestrzenią określone w „Planie
zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego” (2009) są
następujące :
1. Stałe równoważenie struktury funkcjonalno-przestrzennej regionu, zróżnicowanej
terytorialnie i warunkowanej dynamik ą rozwoju.
2. Stosowanie trójochrony (integralnej ochrony warto ści przyrodniczych, kulturowych i
krajobrazu) dla utrzymania równowagi środowiska i poprawy warunków i jako ści życia.
3. Redukcja napięć i konfliktów w strukturach przestrzennych, dążenie do harmonijnego
powiązania potrzeb społecznych z cechami i funkcjonowaniem środowiska.
4. Poprawa i kształtowanie ładu przestrzennego.
5. Wykorzystywanie naturalnych predyspozycji środowiska w planowaniu przestrzennym dla
zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju regionu.
6. Dążenie do poprawy stabilno ści i sprawności funkcjonowania struktur przestrzennych
oraz zwiększanie ich odporności na czynniki zewnętrzne.
7. Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych, oszcz ędność energii i ograniczenie
ilości odpadów.
Ustalenia „Planu …” sprzyjać będą w szczególności realizacji celu nr 7.
Zgodnie z „Planem zagospodarowania przestrzennego województwa
pomorskiego” (2009) przy określaniu lokalizacji elektrowni wiatrowych należy
uwzględniać następujące uwarunkowania:
 obszary objęte ochroną przyrody, w formie: parków narodowych i ich otulin, rezerwatów
przyrody, obszarów NATURA 2000, parków krajobrazowych i ich otulin, obszarów
13
proeko
chronionego krajobrazu, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków
ekologicznych i zespołów przyrodniczo -krajobrazowych;
 projektowane obszary chronione, w tym wytypowane w ramach tworzenia Europejskiej
Sieci Obszarów Chronionych NATURA 2000;
 obszary tworzące osnowę ekologiczną województwa – korytarze ekologiczne;
 tereny położone w strefach ekspozycji obiektów dziedzictwa kulturowego: pomników
historii, cennych założeń urbanistycznych i ruralistycznych oraz założeń zamkowych,
parkowo-pałacowych i parkowo-dworskich;
 tereny w otoczeniu lotnisk wraz z polami wznoszenia i podejśc ia do lądowania;
Konieczne jest również uwzględnianie lokalizacji i sąsiedztwa:
 terenów zabudowy mieszkaniowej oraz aktywnego wypoczynku;
 dróg o nawierzchni utwardzonej i linii kolejowych;
 linii elektroenergetycznych;
 lasów oraz akwenów i cieków wodnych;
 pasów technicznych i ochronnych brzegów morskich;
 innych farm wiatrowych.
Lokalizacje elektrowni wiatrowych muszą obejmować możliwości przesyłu
wyprodukowanej energii, uwzględniając oddziaływanie linii elektroenergetycznych na
komponenty środowiska.
Ustalenia „Planu …” zostały poddane ocenie w aspekcie powyższych
uwarunkowań w rozdz. 4, 5 i 7 prognozy. Stwierdzono, że „Plan …” uwzględnia ww.
uwarunkowania i ograniczenia dotyczące lokalizacji elektrowni wiatrowych.
2.2.2.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego
Według Ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym z dnia 10 maja 2003 r. (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.):
Art. 9. 1. W celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad
zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do
sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
zwanego dalej "studium".
2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza studium zawierające część tekstową
i graficzną, uwzględniając zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania
kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa
oraz strategii rozwoju gminy, o ile gmina dysponuje takim opracowa niem.
3. Studium sporządza się dla obszaru w granicach administracyjnych gminy.
4. Ustalenia studium są wiążące dla organów gminy przy sporządzaniu planów
miejscowych.
5. Studium nie jest aktem prawa miejscowego.
Zmiana „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
miasta i gminy Nowy Staw ” – przyjęta Uchwałą nr 334/2009 Rady Miejskiej Nowy
Staw z dnia 31 sierpnia 2009 r. dopuszcza lokalizację zespołów elektrowni
wiatrowych w gminie Nowy Staw, w tym na obszarze objętym „Planem …”.
Ustalenia „Planu …” są zgodne z kierunkami rozwoju gminy Nowy Staw
przyjętymi w „Studium …” (2009).
14
proeko
2.2.3.
Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe
W 2010 r. dla centralnej i południowej części gminy Nowy Staw, w tym dla
obszaru „Planu…” wykonano „Opracowanie e kofizjograficzne obszaru planowanego
zespołu elektrowni wiatrowych >Nowy Staw III<” (2010).
Ww. opracowanie zawiera następujące, podstawowe zagadnienia:
 rozpoznanie i charakterystykę stanu oraz funkcjonowania środowiska;
 diagnozę stanu i funkcjonowania środowiska,
 wstępną prognozę dalszych zmian zachodzących w środowisku, polegającą na
określeniu kierunków i możliwej intensywności przekształceń i degradacji
środowiska, które może powodować dotychczasowe użytkowanie i
zagospodarowanie;
 określenie przyrodniczych predyspozycji do kształtowania struktury funkcjonalno przestrzennej, polegające w szczególności na wskazaniu obszarów, które
powinny pełnić przede wszystkim funkcje przyrodnicze;
 określenie priorytetowych zadań w zakresie ochrony środowiska.
W „Opracowaniu ekofizjograficznym …” (2010) nie stwierdzono istotnych
ograniczeń przyrodniczych i krajobrazowych dla lokalizacji elektrowni wiatrowych w
gminie Nowy Staw, w rejonie wsi Świerki, Chlebówka, Martąg i Dębina, poza
wymogami dotyczącymi zachowania obowiązujących norm i przepisów
szczegółowych prawa ochrony środowiska, głównie w zakresie emisji hałasu do
środowiska.
15
proeko
3. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I JEGO POTENCJALNE ZMIANY
3.1. Struktura środowiska przyrodniczego 1
3.1.1. Położenie regionalne
Pod względem administracyjnym obszar „Planu …” położony jest w centralnej
części gminy Nowy Staw, między wsiami: Świerki, Chlebówka, Martąg i Dębina, we
wschodniej części województwa pomorskiego (rys. 1).
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Kondrack iego (1998) gmina
Nowy Staw położona jest w obrębie mezoregionu fizycznogeograficznego Żuławy
Wiślane, w granicach jego subregionu Żuławy Wielkie.
Żuławy Wiślane, jako delta Wisły, stanowią rozległą równinę zbudowaną z
piaszczystych i ilastych aluwiów oraz z utworów organogenicznych - torfów i utworów
mułowo-torfowych. Równina Żuław obniża się od około 10 m n.p.m. u nasady do ok.
-1,8 m p.p.m. w licznych depresjach. Głębokość zalegania pierwszego poziomu wód
gruntowych wynosi w przewadze od około 0,5 do 1 m p.p.t. Specyfikę przyrodniczą
Żuław podkreśla skomplikowany system hydrograficzny, z dwoma, wzajemnie
uzupełniającymi się rodzajami odwodnienia - grawitacyjnym i polderowym. Obok
Wisły główne elementy sieci hydrograficznej to Nogat i Szkarpawa z ujściami do
Zalewu Wiślanego i Martwa Wisła z ujściem do Zatoki Gdańskiej (jej główny dopływ
to Motława, której z kolei głównym dopływem jest Radunia). Ze względu na żyzne
gleby typu mad, w użytkowaniu ziemi dominują grunty orne oraz łąki i pastwiska.
Jedyny, zachowany większy płat panującego niegdyś na Żuławach łęgu jesionowo wiązowego zachował się w widłach Nogatu i Wisły. Jest to tzw. Las Mątawski (objęty
ochroną jako rezerwat przyrody). Wzdłuż koryta Wisły, u jej brzegów utrzymały się
miejscami wąskie pasy zbiorowiska krzaczastych wierzb. Są to pionierskie zarośla,
umacniające nadrzeczne aluwia, najbardziej zagrożone przy powodziach.
Środowisko przyrodnicze Żuław Wiślanych jest sztucznie stworzone przez
człowieka na bazie naturalnego substratu (osuszenie, likwid acja lasów,
przystosowanie dla potrzeb rolnictwa i osadnictwa) i sztucznie przez niego
podtrzymywane dzięki funkcjonowaniu systemów melioracyjnych oraz modyfikowane
przez nasadzenia klimatyczne. Seminaturalny charakter przyrodniczy mają tylko
obrzeża rzek.
Warunki klimatyczne w obrębie Żuław Wiślanych kształtowane są zarówno przez
cyrkulację atmosferyczną, jak i oddziaływanie wymiany energetycznej na styku ląd –
powietrze. Równinne ukształtowanie terenu umożliwia swobodne przenikanie
wpływów morskich, głównie jesienią i zimą. Z kolei wiosną i latem decydujący o
warunkach klimatycznych jest wpływ mas powietrza kontynentalnego. Specyfika
klimatu Żuław Wiślanych przejawia się w jednej z najwyższych w województwie
rocznej amplitudzie temperatury, w najwyższych absolutnych maksimach temperatur
powietrza oraz w największej liczbie dni gorących i liczbie dni bez zachmurzenia
(Paszyński 1976). W obrębie równiny deltowej obserwuje się często zjawisko inwersji
termicznej, wywołane spływem chłodnego powietrza znad sąsi adujących od wschodu
i zachodu z terenem Żuław wysoczyzn. Charakterystycznym zjawiskiem jest również
występowanie silnych wiatrów, które ze względu na równinny i rozległy charakter
obszaru nie napotykają istotnych przeszkód w postaci wyniesień terenu i las ów.
1
Na podstawie „Opracowania ekofizjograficznego ....” (2010).
16
proeko
Przez Żuławy Wiślane przebiega krajowy korytarz ekologiczny doliny Wisły,
ograniczony w ich obrębie do tzw. międzywala. Rangę regionalną mają korytarze
ekologiczne Nogatu, Motławy i Raduni. Charakter subregionalny mają korytarze
Martwej Wisły i Szkarpawy. W generalnej ocenie regionalna struktura ekologiczna
Żuław Wiślanych, na tle sąsiednich regionów pojeziernych, jest uboga.
Żuławy Wiślane wykazują zróżnicowanie regionalne na trzy subregiony:
 Żuławy Gdańskie - między Wisłą na wschodzie i strefą zboczową Pojezierzy
Kaszubskiego i Starogardzkiego na zachodzie;
 Żuławy Wielkie – między Nogatem na wschodzie i Wisłą na zachodzie;
 Żuławy Elbląskie między strefą zboczową Pojezierza Iławskiego i Wysoczyzny
Elbląskiej na wschodzie oraz Nogatem na zachodzie.
3.1.2. Środowisko abiotyczne obszaru planu
Obszar „Planu …” stanowi fragment płaskiej równiny aluwialnej wykształconej na
poziomie od ok. 1 do 2,5 m n.p.m. Najwyżej teren wyniesiony jest w rejonie
istniejącej zabudowy i dróg - lokalnie do około 2,5 m n.p.m. Równinne ukształtowanie
terenu urozmaicają formy antropogeniczne, jak rowy melioracyjne, nasypy drogowe,
mikroskarpy itp.
W podłożu terenu występują utwory akumulacji rzecznej (aluwia),
reprezentowane przez piaski, namuły i utwory ilaste.
Pod względem hydrograficznym obszar „Planu …” znajduje się w zlewni
Szkarpawy uchodzącej do Zalewu Wiślanego (część systemu melioracyjnego
Szkarpawy).
Stosunki gruntowo-wodne i układ sieci hydrograficznej obszaru zostały
całkowicie przekształcone w wyniku przeprowadzonych w przeszłości melioracji. Na
współczesną sieć hydrograficzną obszaru opracowania składają się Kanał
Świerkowski (uchodzący do rzeki Świętej i dalej do Tugi i Szkarpawy) przepływający
przez obszar „Planu …” oraz kanały i rowy melioracyjne.
System melioracyjny w rejonie obszaru „Planu …” składa się z dwóch
współdziałających ze sobą podsystemów – grawitacyjnego i polderowego. W
podsystemie grawitacyjnym, do którego należą Święta ze swoimi głównymi
dopływami Kanałem Świerkowskim i Dębińską Strugą odpływ odbywa się w sposób
zgodny ze spadkiem terenu. Odwadnia on obszary leżące na wysokości powyżej 2,5
m n.p.m. oraz przejmuje wodę z obszarów depresyjnych i przydepresyjnych. W
podsystemie polderowym, do którego należą m. in. tereny położone przy rzece
Świętej, powyżej ujścia Kanału Świerkowskiego (na północ od obszaru „Planu …” ,
ruch wody jest wymuszony przez pompownie.
Na zachód od obszaru „Planu …”, w odległości ok. 13,5 km przepływa Wisła, a
na południe w odległości ok. 4 km Nogat.
Zwierciadło pierwszego poziomu wód gruntowych zalega stosunkowo płytko, do
głębokości ok. 1 - 2 m p.p.t. Poziom ten jest sztucznie utrzymywany przez system
melioracyjny (część systemu melioracyjnego Szkarpawy).
W pokrywie glebowej obszaru „Planu …” dominują mady, w przewadze mady
ciężkie, wytworzone na aluwiach deltowych. Różnice w składzie mineralnym i
wartości użytkowej tych gleb wynikają z rodzaju i głębokości zalegania osadów, na
jakich zostały utworzone. Mady omawianego obszaru charakteryzują się w
17
proeko
przewadze dużą żyznością (duży udział powierzchniowy kompleksu 2. pszennego
dobrego).
Wg regionalizacji klimatycznej Polski (Woś 1999), przeprowadzonej na podstawie
analizy częstości występowania różnych typów pogody, obszar „Planu …” położony
jest w obrębie Dolnej Wisły (IV). Specyfiką stosunków pogodowych tego obszaru jest
m.in. względnie częste pojawianie się pogody chłodnej z dużym zachmurzeniem bez
opadu (średnio 9 dni w ciągu roku). W porównaniu z innymi regionami znaczna
frekwencją odznacza się tutaj pogoda przymrozkowa bardzo c hłodna z dużym
zachmurzeniem bez opadu (7 dni). Mniej liczne są tutaj dni przymrozkowe
umiarkowanie zimne i zarazem pogodne bez opadu (poniżej 3 dni). Ogólnie w ciągu
roku dni słonecznych występuje przeciętnie 36, pochmurnych 200, dni z dużym
zachmurzeniem 128, dni bez opadu 198, a z opadem 166. Średni opad roczny dla
posterunku Nowy Staw dla wielolecia (1961-2000) wynosi prawie 590 mm. W
rozkładzie sezonowym występuje przewaga opadów półrocza letniego nad zimowym.
W miesiącach od maja do października spada 63,2% rocznej sumy opadów.
Najwyższe miesięczne sumy opadów występują w sierpniu i w lipcu, a najniższe w
lutym (komentarz do Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1:50.000 arkusz Malbork).
Charakterystyczną cechą warunków klimatycznych jest stosunkowo wys oka
średnia roczna prędkość wiatrów (w granicach 3,5 m/s). Obserwowany jest też
znaczny udział dni bezwietrznych (nawet do ok., 20%) Zdecydowanie przeważają
wiatry południowe, południowo-zachodnie i zachodnie.
3.1.3. Środowisko biotyczne obszaru planu
3.1.3.1. Charakterystyka szaty roślinnej
W gminnie Nowy Staw2 przeważają powierzchniowo typowo rolnicze tereny
zdominowane przez intensywnie użytkowane grunty orne (83% powierzchni terenów
wiejskich). Żyzne gleby ukierunkowują uprawę na pszenicę i buraki cukr owe.
Mniejszą rolę odgrywa jęczmień, rzepak i rośliny pastewne. Niewiele jest sadów i
upraw trwałych (0,23% całości terenu i 0,26% obszaru użytków rolnych na wiejskich
terenach gminy). W granicach gminy stosunkowo niski jest udział trwałych użytków
zielonych. Większość to dość intensywnie użytkowane łąki, rzadziej pastwiska.
Obserwowana jest tendencja do dalszego zamieniania użytków zielonych w pola
orne. Intensywny charakter rolnictwa, niewielki udział gruntów odłogowanych oraz
niewielki stopień rozdrobnienia gospodarstw skutkujący w krajobrazie niewielkim
udziałem miedz, nie sprzyja rozwojowi roślinności segetalnej. Na terenie gminy,
wobec małej ilości lasów (0,72% - powierzchni gminy), rolę uzupełniającą w systemie
ekologicznym stanowią stare parki i zadrzewione cmentarze, stanowiące ostoję
niektórych gatunków flory i fauny leśnej. Roślinność wysoką uzupełniają też,
miejscami wartościowe, zadrzewienia i zakrzewienia przydrożne, zarośla i
zadrzewienia nadwodne i śródpolne.
Podstawowe kompleksy roślinne obszaru „Planu …” tworzą:
 agrocenozy – przeważają uprawy polowe, głównie pszenica, buraki cukrowe,
rzepak;
 zbiorowiska nawiązujące do naturalnych (nadwodne), jak szuwarowe i niektóre
łąkowe – zajmują niewielkie powierzchnie w bezpośrednim otoczeniu cieków,
2
Na podstawie „Programu ochrony środowiska miasta i gminy Nowy Staw”, 2004.
18
proeko
kanałów i rowów melioracyjnych;
 zadrzewienia w obrębie starego cmentarza we wsi Świerki;
 pasmowe zakrzewienia śródpolne oraz nadwodne, głównie wierzbowe;
 nasadzenia wzdłuż dróg i rowów melioracyjnych z udziałem wierzby i topoli;
 przydrożne szpalery drzew (kasztanowce, klony, lipy, topole);
 przydomowe ogrody i sady oraz tereny zieleni urządzonej w obrębie zabudowy
wsi.
Powierzchnie planowane pod bezpośrednie lokalizacje elektrowni wiatrowych
oraz obsługującą je stację transformatorową porośnięte są przez rośli nność
segetalną, towarzyszącą uprawom polowym.
3.1.3.2. Ogólna charakterystyka fauny
Informacje nt. gatunków zwierząt łownych na terenie gminy Nowy Staw zawiera
„Program ochrony środowiska miasta i gminy Nowy Staw” (2004). Wg „Programu …”
charakterystyczne gatunki to: kuropatwa, bażant, sarna, rzadziej zając, liczne są
drobne gryzonie; z drapieżników odnotowano występowanie głównie łasicowatych –
kuny leśnej, kuny domowej, tchórza zwyczajnego i gronostaja. Ekosystemy wodne,
leśno-zaroślowe, łąkowe tworzą siedliska dla zróżnicowanej fauny wodnej, lądowej i
dwuśrodowiskowej – bezkręgowców, ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków.
Opracowania regionalne (np. Gromadzki i Nitecki 1976) są ogólne i odległe w
czasie.
3.1.3.3. Monitoring środowiska
Centralna i południowa część gminy Nowy Staw planowana pod lokalizacje
zespołów elektrowni wiatrowych „Nowy Staw III”, w tym obszar „Planu …” od wiosny
2010 r. objęta jest rocznym monitoringiem ptaków i nietoperzy. Wyniki wstępnego
rozpoznania zawarte zostały w opracowania ch:
 „Screening ornitologiczny zespołu elektrowni wiatrowych „Nowy Staw III”, pod
kątem zagrożeń dla ornitofauny” (Kosmalski 2010).
 Raport ze wstępnej kwalifikacji chiropterologicznej lokalizacji planowanej farmy
wiatrowej Nowy Staw III” (Tomaszewski 2010).
Ponadto dla terenów położonych w otoczeniu i w zasięgu obszaru „Planu …” na
potrzeby postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, wykonano:
 monitoring środowiska (ornitologiczny i chiropterologiczny) w okresie od maja
2007 do kwietnia 2008 r. - roczne sprawozdanie z monitoringu zawiera
opracowanie „Procedura oceny oddziaływania na środowisko zespołu elektrowni
wiatrowych >Nowy Staw II< (gm. Nowy Staw, pow. malborski, woj. pomorskie).
Monitoring środowiska” (2008);
 monitoring ornitologiczny trasy przebiegu projektowanej napowietrzno – kablowej
linii elektroenergetycznej 110 kV relacji GPZ „Stawiec” – GPZ „MalborkRakowiec” – sprawozdanie z monitoringu zawiera opracowanie „Procedura oceny
oddziaływania na środowisko napowietrzno - kablowej linii elektroenergetycznej
110 kv relacji GPZ „Stawiec” – GPZ „Malbork–Rakowiec”< (pow. malborski, woj.
pomorskie). Monitoring ornitologiczny (uzupełniający)” (2009) .
19
proeko
Jak dotąd, bardziej szczegółowe opracowania ornitologiczne wykonane zostały
dla terenów położonych na północny-zachód, północ i północny-wschód od miasta
Nowy Staw, planowanych pod lokalizację farm wiatrowych „Nowy Staw I” oraz „Nowy
Staw II”.
Na zlecenie inwestora, w celu stwierdzenia potencjalnego wpływu obu zespołów
na ornitofaunę i chiropterofaunę, w tych rejonach gminy przeprowadzone zostały
roczne monitoringi ornitologiczne i rozpoznanie chiropterofauny. Ponadto, w rejonie
obszaru „Planu …” (częściowo na jego obszarze) jesienią 2009 r. przeprowadzony
został monitoring ornitofauny na odcinku planowanej linii WN „Stawiec-MalborkRakowiec”. Zasięgi obszarów i transekty objęte monitoringiem przedstawiono na rys.
2.
Screening ornitologiczny (Kosmalski 2010)
W opracowaniu pt. „Screening ornitologiczny …” (Kosmalski 2010) n a podstawie
wyników monitoringów prowadzonych w otoczeniu obszaru „Planu …” oraz wizji
lokalnej przeprowadzonej 3 oraz 5 marca 2010 r., wstępnie stwierdzono, że skład
lęgowej ornitofauny okolicznych terenów, na większości ich powierzchni, jest typowy i
dla rejonu Żuław Wiślanych i stanowi jedynie przeciętną wartość przyrodniczą terenu
w skali lokalnej.
Do ważniejszych migrantów stwierdzonych na okolicznych terenach w czasie
wędrówki wiosennej lub jesiennej zaliczyć należy gatunki z Załącznika 1 Dyrektywy
Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków. Były to: kania ruda Milvus
milvus, rybołów Pandion haliaetus, żuraw Grus grus oraz siewka złota Pluvialis
apricaria, która jako jedyna z wymienionych gatunków występowała licznie (ok. 650
osobników). Ponadto w okresie lęgowym stwierdzono obecność bociana białego
Ciconia ciconia i gąsiorka Lanius collurio.
Według dostępnych informacji (http://mppl.pl/powierzchnie), na powierzchni
planowanego zespołu elektrowni znajduje się jeden kwadrat próbny Monitoringu
Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL) oznaczony symbolem PG35, który w 2010 r.
będzie kontrolowany po raz pierwszy.
W bezpośrednim sąsiedztwie obszaru „Nowy Staw III” nie są znane żadne
kolonie lęgowe ptaków. Liczebność i status (czynne czy opuszczone) gniazd bociana
białego w okolicach powierzchni będzie można określić w sezonie lęgowym, w
trakcie monitoringu przedrealizacyjnego.
Niewielkie zróżnicowanie terenu oraz brak wyraźnych korytarzy ekologicznych w
tej części gminy Nowy Staw pozwalają sądzić, że migracje wiosenna i jesienna nad
badanym terenem najprawdopodobniej będą odbywały się szerokim frontem. Gatunki
ptaków wróblowych Passeriformes mogą wykazywać tendencje tras przelotu
równolegle do biegu pobliskich rzek oraz w okolicach drzew i krzewów rosnących
wzdłuż lokalnych dróg. Dokładniejsza ocena trendów i preferencji migracyjnych
będzie możliwa po przeprowadzaniu obserwacji w cyklu rocznym.
Screening chiropterologiczny (Tomaszewski 2010)
Brak jest doniesień literaturowych o występowaniu w rejonie obszaru „Planu …”
istotnych zimowisk nietoperzy - wizja terenowa potwierdziła ten stan rzeczy.
Najbliższe, znaczące w skali regionalnej, znane zimowisko nietoperzy znajduje się w
Malborku (podpiwniczenia i studnia zamku) liczące według danych z 2003 roku
nawet 224 osobniki (Stec, Kasprzyk 2003). Zimowisko to znajduje się w minimalnej
odległości ponad 5 km od obszaru „Planu …” (ponad 7 km od najbliższej planowanej
20
proeko
elektrowni wiatrowej) i nie ma przesłanek, aby przewidywać znaczące oddziaływanie
planowanych elektrowni wiatrowych na tamtejsze zgrupowanie nietoperzy.
Najbliższy obszar Natura 2000 chroniący nietoperze to „Twierdza Wisłoujście”
PLH220030, utworzony dla ochrony nocka łydkowłosego (Myotis dasycneme) i nocka
dużego (Myotis myotis) - oddalony jest o ponad 35 km od obszaru „Planu …”.
Ustanowiony użytek ekologiczny „Mopkowy Most” nietoperzy (przyczółki Mostu
Knybawskiego na Wiśle w Kończewicach, w gminie Miłoradz) znajduje się ok. 14 km
od powierzchni badawczej. Są to dwa betonowe bunkry o łącznej powierzchni 0,2 ha,
w których zimowe liczenia nietoperzy prowadzone są od 1994 r. Do niedawna wśród
zimujących nietoperzy dominowały mopki (Barbastella barbastellus). W 1996 r.
znaleziono tu także jednego osobnika mroczka późnego ( Eptesicus serotinus), od
1999 zimują tu gacki brunatne (Plecotus auritus), od 2006 - nocek Natterera (Myotis
nattereri). W 2001 r. stwierdzono tu również karlika malutkiego ( Pipistrellus
pipistrellus), bardzo rzadko spotykanego w podziemnych kryjówkach w Polsce.
Podczas zimowej inwentaryzacji dokonanej w 2006 r. prze z członków
Akademickiego Kola Chiropterologicznego Wydziału Leśnego Akademii Rolniczej w
Poznaniu zaobserwowano niewielką liczebność nietoperzy zimujących w
poniemieckich bunkrach na terenie leśnictwa Wilki (dzielnica Malborka -Wielbark w
odległości ok. 9 km od obszaru „Planu …”). Wśród gatunków występujących na tym
terenie oznaczono gacka brunatnego ( Plecotus auritus), mopka (Barbastella
barbastellus), nocka Natterera (Myotis naterreri), nocka rudego (Myotis daubentonii ).
Nie jest to jednak duże skupisko zimujących nietoperzy. Stwierdzono występowanie
1-2 osobników poszczególnych gatunków.
Na obszarze „Planu …” potencjalnie atrakcyjne, jako miejsca rozrodu nietoperzy
są tereny zabudowy wiejskiej i ich bezpośrednie otoczenie (budynki mieszkalne,
gospodarcze, obiekty sakralne, starodrzew parkowy). Atrakcyjnymi jako miejsca
żerowania na badanej powierzchni mogą być tereny zabudowy wiejskiej,
zadrzewienia śródpolne, tereny podmokłe. Potencjalnie, jako miejsca żerowania
znaczenie mogą mieć również rowy i kanały melioracyjne. Podstawowymi trasami
przemieszczania się nietoperzy miedzy kryjówkami a miejscami żerowania mogą być
aleje drzew. Są to elementy krajobrazu chętnie wykorzystywane przez nietoperze,
jako „szlaki komunikacyjne” i jednocześnie miejsca żerowania.
Pełna ocena znaczenia obszaru dla ornitofauny i chiropterofauny będzie możliwa
po zakończeniu prowadzonego od marca 2010 r. rocznego monitoringu środowiska.
Monitoring środowiska – ornitologiczny terenu >Nowy Staw II< (Goc,
Kosmalski, Meissner 2008)
Obszar objęty monitoringiem znajduje się w minimalnej odległości ok. 1 km w
kierunku północnym od obszaru „Planu …”.
Monitoring przeprowadzono od16.05.2007 r. do 23.04.2008 r.
Do najcenniejszych gatunków lęgowych lub prawdopodobnie lęgowych
występujących na badanym obszarze i w jego sąsiedztwie należał bocian biały (3
czynne gniazda we wsiach Mirowo, Brzózki i Stawiec), gąsiorek, oraz żuraw w liczbie
1-2 par pojawiający się na obrzeżach badanego obszaru. Przeprowadzone kontrole
wykazały, że dla awifauny lęgowej badany teren nie jest szczególnie cenny.
Stwierdzone liczebności oraz skład gatunkowy są porównywalne ze stanem w innych
miejscach o podobnym charakterze, dlatego można stwierdzić, że teren ten jest
ważny dla awifauny lęgowej jedynie w skali lokalnej.
21
proeko
Obserwacje przeprowadzone w okresie wiosennej i jesiennej migracji wykazały,
że w latach 2007/2008 badany obszar był miejscem odpoczynku lub żerowania
stosunkowo niewielkich stad ptaków. Największe były stada następujących
gatunków: zięba (400 os.), czajka (350 osobników), szpak (280 osobników), czyż
(140 osobników), kwiczoł (30 osobników), oraz żerujących mew (50 osobników).
Poza okresem lęgowym stada czajek czy szpaków dochodzące nawet do kilku
tysięcy osobników są dość typowe dla Żuław i otwartych terenów rolniczych
(Meissner i in. 2006). Ptaki te przemieszczają się głównie na niskim lub średnim
pułapie, mogą być aktywne także w nocy, dlatego prawdopodobieństwo kolizji z
infrastrukturą planowanej farmy wiatrowej jest większe niż w przypadku innych
gatunków. Na tle innych części Żuław stwierdzone na powierzchni Nowy Staw II
koncentracje tych ptaków można uznać za niewielkie. Liczebności stad pozostałych
gatunków, takich jak grzywacz, skowronek, bogatka, zięba czy kruk były niewysokie i
nie przekraczały 40 osobników. Nie stwierdzono by podczas wędrówki jesiennej i
wiosennej badany obszar był miejscem odpoczynku lub żerowania gęsi Anser sp. lub
żurawi Grus grus. Gatunki te przelatywały jedynie nielicznie nad badaną
powierzchnią, głównie na pułapie 30-200 m i >200 m.
Gatunki ptaków drapieżnych Falconiformes obserwowanych na powierzchni
badawczej były widywane na wszystkich pułapach, co wiąże się ze sposobem
żerowania oraz lotu w czasie migracji polegającym na wykorzystywaniu kominów
powietrznych, jak również odpoczynkiem na powierzchni w przypadku niekorzystnych
warunków pogodowych. Podobnie postępują inne duże ptaki jak żurawie Grus grus
czy bociany Ciconia ciconia.
Obserwowane stada ptaków w okresach migracji na badanym obszarze nie
wskazują by pełnił on istotną rolę jako miejsce odpoczynku lub żerowania na trasie
wędrówki ptaków.
Kontrole w okresie zimowym nie wykazały, by badany obszar stanowił miejsce
koncentracji większych stad ptaków, nie stwierdzono także miejsc noclegowych
ptaków krukowatych. Niewielkie liczebności takich gatunków jak sroka, gawron czy
kruk mogą świadczyć o niskiej atrakcyjności terenu dla tej grupy ptaków w okresie
zimowym.
Z ptaków drapieżnych podczas każdej zimowej kontroli obserwowano do dwóch
myszołowów patrolujących monitorowany teren na wysokości pułapów < 30 m i 30 200 m., co może sugerować, iż obszar ten jest regularnie wykorzystywany jako teren
żerowiskowy dla tego gatunku.
Rozpoznanie chiropterofauny (Ciechanowski, Myślak 2007, 2008)
Rozpoznanie chiropterofauny wykazało obecno ść na terenie planowanego
zespołu elektrowni wiatrowych >Nowy Staw II< następujących gatunków nietoperzy:
 mroczek późny Eptesicus serotinus;
 karlik malutki Pipistrellus pipistrellus;
 karlik większy Pipistrellus nathusii.
Najliczniejszym gatunkiem na badanym terenie okazał się mroczek późny,
intensywnie żerujący przy zabudowaniach we wsi Brzózki (w odległości ok. 4,5 km w
kierunku północnym od obszaru ”Planu …”). Intensywne żerowanie wielu osobników
karlika malutkiego odnotowano przy południowym skraju wsi Mirowo (w odległości
ok. 2 km w kierunku północnym od obszaru ”Planu …”). Wszystkie stwierdzone
gatunki są objęte ochroną ścisłą, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska,
zapisami Konwencji Berneńskiej (karlik malutki – załącznik III, pozostałe – załącznik
22
proeko
II), Konwencji Bońskiej, załącznikiem IV Dyrektywy Siedliskowej oraz Porozumieniem
o Ochronie Nietoperzy w Europie (EUROBATS). Wśród odnotowanych nietoperzy
brak jest gatunków szczególnie rzadkich czy zagrożonych w skali kraju lub regionu.
Monitoring ornitologiczny dla linii elektroenergetycznej 110 kV relacji GPZ
„Stawiec” – GPZ „Malbork-Rakowiec” (Kosmalski 2009)
Planowana linia elektroenergetyczna o długości ok. 20 km przebiega przez
obszar „Planu …”. W obrębie obszaru „Planu …” znajduje się środ kowy odcinek linii.
Metodyka badań
Rozpoznanie awifaunistyczne przedmiotowego terenu wykonano w oparciu o:
 wyniki całorocznych monitoringów wykonanych pomiędzy marcem 2007 r., a
kwietniem 2008 r. na powierzchniach „Nowy Staw I” i „Nowy Staw II” ;
 obserwacje terenowe przeprowadzone w okresie od 24.07.2009 r. do 17.10.2009
r. obejmujące znaczną większość migracji jesiennej ptaków. Łącznie
przeprowadzono 8 kontroli, w tym 4 całodzienne przejścia wzdłuż tras obu
proponowanych wariantów przebiegu linii WN oraz 4 dni obserwacji
stacjonarnych. Częstotliwość kontroli oraz zakres monitoringu zastosowano
według schematu dla ścieżki podstawowej zgodnie z „Wytycznymi…” PSEW i
OTOP (2008).
 dane literaturowe;
 informacje uzyskane od miejscowej ludności.
W monitoringu przyjęto trzy kategorie wysokości przelotów ptaków: niski (<10 m),
średni (10-30 m) i wysoki (>30 m), traktując średni pułap jako stwarzający
potencjalne ryzyko kolizji ptaków z projektowaną linią wysokiego napięcia. Dane z
powierzchni „Nowy Staw I” i „Nowy Staw II” przedstawione zostały w dwóch
kategoriach pułapów: średnim (<30 m) i wysokim (>30 m). Kontrole, podczas których
notowano wszystkie ptaki widziane i słyszane rozpoczynały się nie później niż
godzinę po wschodzie słońca i trwały od 6 do 11 godzin. Począ tkowe 4 wizyty
kontrolne obejmowały przejścia całej trasy wzdłuż wyznaczonych transektów
przebiegających wzdłuż tras obu wariantów projektowanej linii WN. Kolejne 4
kontrole przeprowadzone były metodą obserwacji stacjonarnych z wyznaczonych
stanowisk obserwacyjnych, a czas przebywania na danym stanowisku był nie krótszy
niż 1 godzina.
Okres jesiennego przelotu przyjęty w całorocznym monitoringu powierzchni
„Nowy Staw I” i „Nowy Staw II” trwał od początku września do końca listopada
(tab.1). Kontrole w czasie migracji jesiennej, przeprowadzone w 2009 r., obejmowały
okres od drugiej połowy lipca do połowy października. Niektóre różnice w
zestawieniu składu gatunkowego (np. bocian) są wynikiem braku miesięcy letnich
(VII, VIII) w okresie jesiennym, przyjętym dla charakterystyki fauny na
powierzchniach „Nowy Staw I” i „Nowy Staw II”. Wyniki obserwacji na
poszczególnych odcinkach przedstawiono pogrupowane w następujący sposób:
 odcinek 1 – dane z transektów oraz z punktów obserwacyjnych I i II, obejmują
obszar między wałami rzeki Nogat oraz 500 m na zewnątrz od nich;
 odcinek 2 – zawiera dane z odcinków transektu oraz z III punktu
obserwacyjnego, oddalonego od wałów przeciwpowodziowych rzeki Nogat o ok.
2 km;
23
proeko

odcinek 3 – pozostałe punkty obserwacyjne (IV – VII) potraktowano łącznie, z
uwagi na znaczną odległość od OChK Rzeki Nogat oraz podobieństwo
krajobrazu rolniczego, zawierają dane z odcinków transektu oraz z punktów
obserwacyjnych IV-VII (częściowo w zasięgu obszaru „Planu …”, w tym
stanowisko obserwacyjne nr V).
Tabela 1 Podział na okresy zastosowany w całorocznym monitoringu powierzchni
"Nowy Staw I" i "Nowy Staw II" w latach 2007 i 2008.
Pora
roku
Data
Wiosna
III
IV
Lato
V
VI
VII VIII
Jesień
IX
X
Zima
XI
XII
I
II
Źródło: Kosmalski 2009.
Charakterystykę awifauny w okresie lęgowym, zimowym oraz migracji wiosennej,
przeprowadzono na podstawie wyników całorocznych monitoringów powierzchni
„Nowy Staw I” i „Nowy Staw II”.
Okres migracji jesiennej
Do najważniejszych stwierdzeń w czasie przelotu jesiennego należą obserwacje
stada 320 osobników siewki złotej Pluvialis apricaria, żerujących na polach razem z
czajkami Vanellus vanellus w liczbie 500 (obszar B rys. 3 – sąsiedztwo obszaru
„Planu …”), przelatującego nad Nogatem w kierunku południowo -zachodnim na
wysokim pułapie rybołowa Pandion haliaetus, do 9 błotniaków stawowych,
odpoczywającą kanię rudą Milvus milvus*, 10 gąsiorków Lanius collurio oraz
przelatujące żurawie Grus grus do 4 osobników. Obserwowano także koncentracje
kilku większych stad ptaków odpoczywających lub żerujących na ziemi
następujących gatunków: czajka (obszary A, D i E rys. 3 – poza obszarem „Planu
…”), szpak Sturnus vulgaris (obszary A, B i C rys. 3, w tym obszar C na obszarze
„Planu …”), mewa śmieszka Larus ridibundus (obszar A), szczygieł Carduelis
carduelis*, czyż Carduelis spinus* oraz kwiczoł Turdus pilaris 3. Nie stwierdzono na
badanym obszarze większych stad gęsi i kaczek, te ostatnie widywane były głównie
na rzece Nogat, Święta, oczkach wodnych oraz na większych kanał ach śródpolnych.
Obserwowane migrujące gęsi zbożowe Anser fabalis, a także gęsi białoczelne Anser
albifrons przemieszczały się w kierunku południowo-zachodnim na wysokościach
ponad 100 m nad ziemią.
Monitorowany w 2009 r. obszar był w różnym stopniu wykorzystywany przez
awifaunę. Trasy migracyjne zaznaczone na rys. 3. oznaczono głównie na podstawie
gatunków migrujących za dnia w większej liczbie, takich jak zięba Fringilla coelebs,
sikory czy sójki Garrulus glandarius. Gatunki takie jak gęsi, żurawie oraz ptaki drapieżne
lecące na wysokim pułapie migrowały „szerokim frontem” wykazując jedynie tendencję
kierunkową, bez preferencji konkretnej trasy wędrówki w skali badanego terenu. Licznie
migrujące gatunki ptaków wróblowych Passeriformes, jak zięba, sikory: bogatka Parus
major i modraszka Cyanistes caeruleus, były najliczniej obserwowane na odcinku 1, w
przypadku zięby najmniejszą liczebność stwierdzono na odcinku 3 (tab. 2). Czajki i
szpaki najliczniej występowały na odcinku 3, a najmniej licznie na odcinku 1. Dokładny
skład gatunkowy w kolejności systematycznej (Tomiałojć i Stawarczyk 2003),
liczebności oraz pułap przemieszczania zestawiono w tabeli 2.
3
Dane z powierzchni „Nowy Staw I” i „Nowy Staw II”.
24
proeko
Tabela 2. Lista gatunków oraz liczebność ptaków stwierdzonych w bezpośrednim
sąsiedztwie planowanej linii WN (I-VII) oraz na powierzchniach „Nowy
Staw I” (NSI) i „Nowy Staw II” (NS2) podczas jesiennej migracji.
Oznaczenia: CH – ochrona ścisła, (CH) – ochrona częściowa, Ł – gatunek łowny;
DP – Załącznik I Dyrektywy Ptasiej UE, CZ – Polska Czerwona Księga Zwierząt;
wysokości: N – pułap niski, Ś – pułap średni, W – pułap wysoki
Gatunek
Kormoran
Phalacrocorax carbo
Czapla siwa
Ardea cinerea
Bocian biały
Ciconia ciconia
Łabędź niemy
Cygnus olor
Gęś zbożowa
Anser fabalis
Gęś białoczelna
Anser albifrons
Krzyżówka
Anas platyrhynchos
Cyranka
Anas querquedula
Kania ruda
Milvus milvus
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
Krogulec
Accipiter nisus
Myszołów
Buteo buteo
Rybołów
Pandion haliaetus
Pustułka
Falco tinnunculus
Kuropatwa
Perdix perdix
Przepiórka
Coturnix coturnix
Bażant
Phasianus colchicus
Łyska
Fulica atra
Żuraw
Grus grus
Siewka złota
Pluvialis apricaria
Czajka
Vanellus vanellus
Kszyk
Gallinago gallinago
Brodziec piskliwy
Status
ochronny
NSI
NSII
Pułap
NSI i
NSII
1
I-II
2
III
3
IV-VII
Suma
(I-VII)
Pułap
(I-VII)
(CH)
-
-
-
1
-
-
1
W
(CH)
-
2
Ś, W
9
-
4
13
N, Ś
CH, DP
-
-
-
6
1
7
14
N, Ś, W
CH
-
-
-
17
-
2
19
N, Ś, W
Ł
-
-
-
150
-
270
420
W
Ł
-
-
-
-
-
20
20
W
Ł
-
5
Ś
34
-
10
44
N, Ś
CH
-
-
-
1
-
-
1
N
CH, DP,
CZ
1
-
Ś
-
-
-
0
Ś
CH, DP
3
-
Ś, W
5
1
3
9
N, Ś, W
CH
-
-
-
1
1
2
4
N, Ś
CH
15
5
Ś, W
8
7
9
24
N, Ś, W
CH, DP,
CZ
-
-
-
1
-
-
1
W
CH
1
1
Ś, W
1
-
2
3
N, Ś
Ł
7
-
Ś
-
-
23
23
N
CH
-
-
-
-
-
3
3
N
Ł
2
3
Ś
2
-
4
6
N
Ł
-
-
-
2
-
-
2
N
CH, DP
-
-
-
4
-
-
4
N, Ś, W
CH, DP,
CZ
100
-
Ś
-
320
-
320
N
CH
1300
350
Ś, W
240
500
730
1470
N, Ś, W
CH
-
-
-
-
-
5
5
N, Ś
CH
-
-
-
1
-
11
12
N
25
proeko
Actitis hypoleucos
Mewa śmieszka
Larus ridibundus
Mewa pospolita
Larus canus
Mewa srebrzysta
Larus argentatus
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
Grzywacz
Columba palumbus
Sierpówka
Streptopelia decaocto
Jerzyk
Apus apus
Dzięcioł duży
Dendrocopos major
Skowronek
Alauda arvensis
Świergotek łąkowy
Anthus pratensis
Dymówka
Hirundo rustica
Oknówka
Delichon urbica
Pliszka żółta
Motacilla flava
Pliszka siwa
Motacilla alba
Rudzik
Erithacus rubecula
Kopciuszek
Pchoenicurus ochruros
Białorzytka
Oenanthe oenanthe
Kos
Turdus merula
Kwiczoł
Turdus pilaris
Śpiewak
Turdus philomelos
Brzęczka
Locustella luscinoides
Rokitniczka
Acrocephalus
schoenobenus
Łozówka
Acrocephalus palustris
Trzcinniczek
Acrocephalus
scirpaceus
Cierniówka
Sylvia communis
Wąsatka
CH
-
15
Ś, W
9
-
226
235
N, Ś, W
CH
2
12
Ś, W
1
16
-
17
N, Ś
(CH)
50
40
Ś, W
-
-
-
0
Ś, W
CH
-
-
-
1
-
-
1
N, Ś
Ł
14
8
Ś, W
50
17
28
95
N, Ś, W
CH
24
10
Ś
-
20
15
35
N, Ś
CH
-
-
-
-
-
35
35
N, Ś, W
CH
-
-
-
-
-
2
2
N, Ś
CH
30
15
Ś, W
2
8
101
111
N, Ś, W
CH
3
-
Ś, W
-
-
-
0
Ś, W
CH
-
-
-
140
110
65
315
N, Ś, W
CH
-
-
-
73
20
13
106
N, Ś, W
CH
-
-
-
4
-
6
10
N, Ś
CH
11
9
Ś
4
2
2
8
N, Ś
CH
-
-
-
20
1
1
22
N
CH
1
-
Ś
-
-
1
1
N, Ś
CH
1
-
Ś
-
-
1
1
N
CH
3
-
Ś
2
1
2
5
N
CH
100
30
Ś, W
-
-
-
0
Ś, W
CH
-
-
-
14
48
12
74
N, Ś
CH
-
-
-
1
-
-
1
N
CH
-
-
-
-
-
1
1
N
CH
-
-
-
-
-
7
7
N
CH
-
-
-
-
-
2
2
N
CH
-
-
-
1
-
3
4
N
CH
-
-
-
32
-
-
32
N
26
proeko
Panurus biarmicus
Sikora uboga
Poecile palustris
Modraszka
Cyanistes caeruleus
Bogatka
Parus major
Gąsiorek
Lanius collurio
Srokosz
Lanius excubitor
Sójka
Garrulus glandarius
Sroka
Pica pica
Wrona siwa
Corvus cornix
Kruk
Corvus corax
Szpak
Sturnus vulgaris
Wróbel
Passer domesticus
Mazurek
Passer montanus
Zięba
Fringilla coelebs
Dzwoniec
Carduelis chloris
Szczygieł
Carduelis carduelis
Czyż
Carduelis spinus
Makolągwa
Carduelis cannabina
Trznadel
Emberiza citrinella
Potrzos
Emberiza schoeniclus
Potrzeszcz
Emberiza calandra
CH
-
-
-
1
-
-
1
N
CH
10
10
Ś
61
40
44
145
N, Ś, W
CH
30
20
Ś
152
44
47
243
N, Ś, W
CH, DP
1
-
Ś
7
-
3
10
N, Ś
CH
-
1
Ś, W
1
-
-
1
N, Ś
CH
-
-
-
99
13
57
169
N, Ś
(CH)
4
3
Ś, W
3
-
1
4
N, Ś
(CH)
1
-
Ś
1
3
-
4
N, Ś, W
(CH)
8
7
Ś, W
4
1
11
16
N, Ś, W
CH
550
220
Ś, W
443
2030
5076
7549
N, Ś, W
CH
-
-
-
40
140
30
210
N
CH
-
-
-
-
5
20
25
N
CH
20
20
Ś
1237
320
187
1744
N, Ś, W
CH
1
4
Ś
26
-
-
26
N, Ś, W
CH
140
10
Ś
5
40
38
83
N, Ś
CH
140
140
Ś, W
-
-
-
0
Ś, W
CH
-
-
-
4
60
15
79
N, Ś
CH
-
2
Ś, W
7
2
10
19
N, Ś
CH
-
-
-
2
-
1
3
N
CH
-
-
-
-
1
6
7
N, Ś
Źródło: Kosmalski 2009.
Zestawione wyniki migracji jesiennej na powierzchni „Nowy Staw I i II”, z
wynikami jesiennych kontroli całego obszaru, na którym powstać ma linia
elektroenergetyczna, nie wskazują na istotne różnice w składzie gatunków
szczególnie cennych w skali kraju lub regionu, wobec czego brak jest przesłanek do
przypuszczeń, żeby wyniki dwóch całorocznych monitoringów od biegały znacząco od
rzeczywistego składu gatunkowego na pozostałym obszarze, zarówno w okresie
lęgowym, zimowym oraz migracji wiosennej.
27
proeko
Okres zimowy
Podczas zimowych kontroli powierzchni „Nowy Staw I” oraz „Nowy Staw II” nie
stwierdzono dużych koncentracji stad ptaków, ani nie obserwowano nad nimi
wzmożonych lotów ptaków zbierających się na noclegowisko. Z przedstawicieli
krukowatych Corvidae widziano niewielkie liczebności sroki Pica pica, gawrona
Corvus frugilegus oraz kruka Corvus corax. Pośród przedstawicieli szponiastych
Falconiformes regularnie przebywających w obrębie kontrolowanych obszarów
widywano myszołowa Buteo buteo oraz pustułkę Falco tinnunculus. Z ptaków
wróblowatych Passeriformes odnotowano do kilkudziesięciu osobników bogatek
Parus major oraz trznadli Emberiza citrinella. Notowano także stwierdzenia
pojedynczych osobników srokosza Lanius excubitor, modraszki Cyanistes caeruleus
oraz kwiczoła Turdus pilaris.
Okres migracji wiosennej
W okresie wędrówki wiosennej do istotniejszych ptaków występujących na
powierzchniach „Nowy Staw I” i „Nowy Staw II” należy zaliczyć stwierdzenia
przebywających na polach lub przemieszczających się na średnim pułapie stada
czajek Vanellus vanellus (maksymalnie 520 osobników), siewki złotej Pluvialis
apricaria (650 osobników), żerujące stada zięb Fringilla sp. do 400 osobników, 280
szpaków Sturnus vulgaris, 240 dzwońców Carduelis chloris, 110 kwiczołów Turdus
pilaris, 70 grzywaczy Columba palumbus, i 50 makolągw Carduelis cannabina, 50
skowronków Alauda arvensis, 25 żurawi Grus grus, 15 szczygłów Carduelis
carduelis. Pośród gatunków migrujących nad badaną powierzchnią, a z racji
większych rozmiarów bardziej narażonych na kolizje z infrastrukturą linii WN,
obserwowano m.in. gęsi zbożowe Anser fabalis 18 osobników, 20 gęgaw Anser
anser do 40 osobników żurawi na wysokim pułapie podobnie jak 30 mew pospolitych
Larus canus, a także przedstawicieli rzędu szponiastych Falconiformes: błotniaka
stawowego Circus aeruginosus, pustułkę Falco tinnunculus oraz bardzo wysokim
pułapie (powyżej 200m) odnotowano przelatujące myszołowy Buteo buteo i bociany
Ciconia ciconia. Z ważniejszych gatunków występujących w okresie migracji
wiosennej należy wymienić gąsiorka Lanius collurio (2 os.) gatunku wymienionego w
Załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE.
Okres lęgowy
Tabela 3. zawiera skład gatunkowy ptaków uznanych za lęgowe stwierdzonych w
2007 r. w okolicach dwóch powierzchni niedaleko miejscowości Nowy Staw, objętych
całorocznym przeglądem stanu awifauny. Spośród nich do najbardziej narażonyc h
na potencjalne negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych i linii
elektroenergetycznej należy zaliczyć przedstawicieli ptaków szponiastych takich jak
błotniak stawowy, myszołów oraz pustułkę. Potencjalne wysokim ryzykiem obarczone
są także inne duże ptaki jak bocian biały oraz żuraw, oba chronione Załącznikiem I
Dyrektywy Ptasiej. Podobny status ochronny posiada gąsiorek, który również należy
do ptaków lęgowych występujących na monitorowanym obszarze. Pozostałe gatunki
lęgowe w obrębie badanego terenu posiadają krajowy status ochronny lub łowny.
28
proeko
Tabela 3 Skład awifauny okresu lęgowego na terenie powierzchni „Nowy Staw I” i
„Nowy Staw II” w 2007 r.
Oznaczenia:
CH – ochrona ścisła, (CH) – ochrona częściowa, Ł – gatunek łowny,
DP – Załącznik I Dyrektywy Ptasiej UE, wysokość: Ś – pułap średni, W
– pułap wysoki
Gatunek
Bocian biały Ciconia ciconia
Błotniak stawowy Circus aeruginosus
Myszołów Buteo buteo
Pustułka Falco tinnunculus
Kuropatwa Perdix perdix
Przepiórka Coturnix coturnix
Bażant Phasianus colchicus
Żuraw Grus grus
Czajka Vanellus vanellus
Grzywacz Columba palumbus
Kukułka Cuculus canorus
Jerzyk Apus apus
Skowronek Alauda arvensis
Dymówka Hirundo rustica
Oknówka Delichon urbica
Pliszka siwa Motacilla alba
Pliszka żółta Motacilla flava
Pokląskwa Saxicola rubetra
Kos Turdus merula
Kwiczoł turdus pilaris
Modraszka Parus caerulus
Bogatka Parus major
Gąsiorek Lanius collurio
Srokosz Lanius excubitor
Sroka Pica pica
Kruk Corvus corax
Szpak Sturnus vilgaris
Dzwoniec Carduelis chloris
Szczygieł Carduelis carduelis
Makolągwa Carduelis cannabina
Trznadel Emberiza citrinella
Potrzeszcz Miliaria calandra
Status ochronny
CH, DP
CH, DP
CH
CH
Ł
CH
Ł
CH, DP
CH
Ł
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH
CH, DP
CH
(CH)
(CH)
CH
CH
CH
CH
CH
CH
Źródło: Procedura oceny oddziaływania na środowisko projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych
>Nowy Staw I< i >Nowy Staw II< (gm. Nowy Staw, pow. malborski, woj. pomorskie).
Monitoring środowiska (2008).
29
proeko
Znaczenie badanego obszaru dla awifauny
Obserwacje w jesiennym okresie migracyjnym w 2009 r. wskazały, że badany
obszar był miejscem odpoczynku oraz żerowania dużych stad ptaków , takich
gatunków, jak szpak (łącznie ~7550 osobników), czajka (łącznie 1470 os.) oraz
siewka złota (320os.) (rys. 3). Liczne stada czajek oraz szpaków są w okresie
pozalęgowym dość typowe dla Żuław i otwartych terenów rolniczych (Meissner i in.
2006). Stada były obserwowane w tych samych miejscach częściej niż jeden raz,
choć różniły się liczebnością, co może świadczyć, iż tereny te stanowią miejsca
bardziej atrakcyjne i są wykorzystywane w okresie wędrówek przez kolejne
przelatujące grupy ptaków. Dotyczy to zwłaszcza siewki złotej, która pojawia się w
Polsce jedynie podczas wędrówek. Podobne znaczenie dla nocnych migrantów
takich jak śpiewak Turdus philomelos lub rudzik Erithacus rubecula, których
widywano stada do kilkunastu osobników, mogą mieć obszary porośnięte
roślinnością krzewiastą. Nie obserwowano masowych przelotów ptaków drapieżnych,
a gatunki użytkujące badany obszar nie występowały w ponadprzeciętnej liczebności
w skali regionu. Podczas aktywnej migracji najliczniej obserwowano przelatujące
zięby, sikory, sójki oraz gęsi, te ostatnie przemieszczały się na pułapie wielokrotnie
wyższym od planowanej wysokości przebiegu linii WN.
Na podstawie porównania wyników monitoringu okresu wędrówki jesiennej na
powierzchni „Nowy Staw I”, „Nowy Staw II” oraz danych zebranych w 2009 r. na
całym przebiegu planowanej linii WN, przy uwzględnieniu różnic wynikaj ących z
wielkości monitorowanych obszarów, nie ma podstaw do przewidywań, żeby
występowały istotne różnice w składzie gatunkowym i ilościowym ptaków cennych w
skali kraju i regionu w czasie wędrówki wiosennej, a także w okresie zimowym i
lęgowym. Należy przy tym założyć, że zarówno skład jak i liczebności wszystkich
gatunków w fazie migracji wiosennej będą nie mniejsze niż obserwowane w okresie
jesiennej wędrówki. Jednocześnie należy pamiętać, że obszar międzywałowy rzeki
Nogat (poza obszarem „Planu …”, w odległości ponad 3,5 km), w odróżnieniu od
pozostałej części przebiegu trasy linii WN, która jest krajobrazem typowo rolniczym,
stanowi środowisko wodne z roślinnością szuwarową atrakcyjną dla odmiennych
gatunków ptaków.
3.1.4.
Procesy przyrodnicze i powiązania przyrodnicze obszaru planu z
otoczeniem
Podstawowe znaczenie w rejonie obszaru „Planu …” mają procesy
hydrologiczne, atmosferyczne i ekologiczne. Ze względu na małe nachylenia terenu
nie występuje tu zagrożenie występowania powierzchniowych ruchów m asowych.
Na obszarze „Planu …” obieg wody jest regulowany przez funkcjonowanie systemu
melioracyjnego. Nadmiar wód odprowadzany jest do Kanału Świerkowskiego i dalej do
rzeki Świętej.
Bezpośrednie otoczenie obszaru „Planu …” ma charakter rolny, co korzystn ie
wpływa na stan atmosfery. Przy wiatrach z zachodu możliwy jest napływ
zanieczyszczeń znad miasta Nowy Staw, a przy wiatrach z południa znad Malborka.
Lokalnie występuje sukcesja roślinności. Na terenach nieużytkowanych rolniczo,
zwłaszcza na skraju płatów zadrzewień i zakrzewień oraz wzdłuż kanału
Świerkowskiego i rowów melioracyjnych obserwowana jest sukcesja wtórna
30
proeko
roślinności leśnej i nadwodnej. Na pozostałych obszarach sukcesji roślinności
przeciwdziałają głównie zabiegi agrotechniczne.
Powiązania ekologiczne (migracje roślin i zwierząt) stymuluje przede wszystkim
osnowa ekologiczna danego obszaru. Osnowę ekologiczną tworzy system terenów
przyrodniczo aktywnych, płatów i korytarzy ekologicznych przenikających dany obszar,
w analizowanym przypadku rolniczy, umożliwiających przyrodnicze powiązania
funkcjonalne w płaszczyźnie horyzontalnej. Istnienie osnowy ekologicznej warunkuje
utrzymanie względnej równowagi ekologicznej środowiska przyrodniczego, wzbogaca
jego strukturę materialno-funkcjonalną i urozmaica krajobraz w sensie fizjonomicznym.
Osnowę ekologiczną obszaru „Planu …” stanowią:
 lokalny korytarz ekologiczny obejmujący koryto i brzegi Kanału Świerkowskiego;
 niewielkie, izolowane pasma i płaty zadrzewień i zakrzewień oraz mikrokorytarze
w postaci szpalerów i alei drzew.
W otoczeniu obszaru „Planu …” elementy osnowy ekologicznej stanowią:
 ponadregionalny (krajowy) korytarz ekologiczny doliny Wisły (ograniczony w
obrębie Żuław Wiślanych do tzw. międzywala) w minimalnej odległości ok. 13 km
od obszaru „Planu …” - korytarz obejmuje całą dolinę Wisły, która szczególnie w
swym środkowym i dolnym biegu zachowała naturalny i półnaturalny charakter
wielkiej rzeki nizinnej z licznymi mieliznami, wędrującymi piaszczystymi łachami,
terasami zalewowymi, stanowiącymi siedliska ptactwa wodnego; na obszarze
województwa pomorskiego cała dolina wraz z jej zboczami, stanowi wa żny
korytarz ekologiczny, typu lądowo-rzecznego („Plan zagospodarowania
przestrzennego województwa pomorskiego” 2009);
 regionalny korytarz ekologiczny Nogatu, obejmujący międzywale rzeki Nogat (w
minimalnej odległości ok. 3,5 km od obszaru „Planu …”) .
3.2. Diagnoza stanu antropizacji środowiska przyrodniczego
Główne przejawy antropizacji środowiska przyrodniczego na obszarze „Planu …”
i w jego otoczeniu to:
 dominacja rolniczego użytkowania ziemi, czego efektem są m. in. synantropizacja
roślinności, degradacja struktury ekologicznej terenu oraz specyfika krajobrazu o
cechach kulturowego krajobrazu rolniczego;
 zanieczyszczenia obszarowe generowane przez rolnictwo w rezultacie uprawy
ziemi, nawożenia oraz stosowania środków ochrony roślin;
 osadnictwo wiejskie wzdłuż ciągów komunikacyjnych na obrzeżach obszaru
„Planu …” i w jego sąsiedztwie, we wsiach Świerki, Martąg, Chlebówka i Dębina,
w tym obiekty gospodarcze i usługowe - źródła emisji zanieczyszczeń do
atmosfery oraz ścieków i odpadów komunalnych i gospodarczych;
 droga krajowa nr 55 Nowy Dwór Gdański – Malbork, droga powiatowa Dębina –
Świerki - Myszewo i sieć dróg lokalnych (komunikacja samochodowa jako źródło
emisji zanieczyszczeń atmosfery i hałasu);
 napowietrzne linie elektroenergetyczne niskiego i średniego napięcia;
 gazociąg wysokiego ciśnienia Malbork – Nowy Dwór Gdański z odgałęzieniem do
Nowego Stawu.
31
proeko
Obszar „Planu …” położony jest w odległości ok. 1 km na wschód od Nowego
Stawu i w odległości ok. 4 km na północ od Malborka.
Warunki aerosanitarne
Potencjalne źródła zanieczyszczenia atmosfery w rejonie obszaru „Planu …” to:
 paleniska domowe, źródła ciepła (głownie paliwa stałe – węgiel) i emisja
technologiczna z obiektów gospodarczych;
 emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych głównie z drogi krajowe nr 55;
 emisja zanieczyszczeń z ciągników i maszyn rolniczych;
 emisja niezorganizowana pyłów z terenów pozbawionych stale (np. drogi gruntowe)
lub okresowo (np. grunty orne) roślinności;
 napływ zanieczyszczeń z otoczenia obszaru „Planu …”, głównie znad miasta
Nowy Staw w przypadku wiatrów z kierunku zachodniego i znad Malborka w
przypadku wiatrów z kierunku południowego.
Źródłem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego o wzrastającym znaczeniu
jest komunikacja samochodowa. Rozkład i natężenie zanieczyszczeń związany jest
przede wszystkim z przebiegiem tras komunikacyjnych. Wielkość wpływu na środowisko
komunikacji samochodowej w zakresie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
uwarunkowana jest natężeniem ruchu pojazdów.
Przez obszar „Planu …” przebiega droga krajowa nr 55 Nowy Dwór Gdański –
Malbork, o istotnym znaczeniu regionalnym oraz droga powiatowa Dębina - Myszewo.
W 2005 r. wykonane zostały pomiary natężenia ruchu na drogach krajowych i
wojewódzkich („Generalny pomiar ruchu w 2005 r.” 2006), w tym m.in. na terenie gminy
Nowy Staw. Średni dobowy ruch pojazdów na drodze krajowej nr 55 na odcinku Nowy
Dwór Gdański – Dębina wyniósł 3841 poj./dobę, a na odcinku Dębina –Malbork 6015
poj./dobę.
Najbliższa stacja pomiarowa zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego (WIOŚ)
znajduje się w mieście Nowy Staw. Wyniki pomiarów dwutlenku azotu (NO 2), siarki
(SO2) oraz benzenu wykonane w 2008 r. w tym punkci e zawiera tabela 4 (nie
przekroczyły one wartości dopuszczalnych).
Tabela 4 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki (SO 2), dwutlenku azotu (NO 2) i benzenu
w 2008 r. w mieście Nowy Staw
SO2
NO2
benzen
Stacja
Rodzaj
pomiaru
Średnia
roczna
[µg/m³]
Max mc
[µg/m³]
Średnia
roczna
[µg/m³]
Max mc
[µg/m³]
Nowy Staw
pasywny
8,2
32,1
13,8
22,3
Średnia roczna
[µg/m³]
2,3
Źródło: Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego w 2008 r. (2009).
Wyniki pomiarów na pobliskim punkcie pomiarowym nie są reprezentatywne dla
obszaru „Planu …” ze względu na jego całkowicie odmienny charakter w stosunku do
przestrzeni miejskiej.
Roczna ocena jakości środowiska w województwie pomorskim za 2008 r. w
strefie malborsko-sztumskiej prezentuje się następująco:
 klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych pod kątem ochrony
zdrowia – klasy A dla poszczególnych zanieczyszczeń na obszarze strefy i
32
proeko
zagrożone poziomy celów długoterminowych dla ozonu ustalonych na rok 2020
(w całym województwie pomorskim);
 klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych pod kątem ochrony
roślin – klasa A i zagrożone poziomy celów długoterminowych dla ozonu
ustalonych na rok 2020 (w całym województwie pomorskim).
Hałas
Na obszarze „Planu …” nie występują zakłady przemysłowe oraz obiekty
uciążliwe pod względem emisji hałasu do środowiska.
Źródła hałasu stanowią przede wszystkim przede wszystkim:
 komunikacja samochodowa na drodze krajowej nr 55 i w mniejszym stopniu na
drodze powiatowej oraz na pozostałych drogach o charakterze lo kalnym;
 obiekty produkcyjno-usługowe i obsługi rolnictwa w Chlebówce, Martągu i
Świerkach;
 praca maszyn i ciągników rolniczych.
Dla gminy Nowy Staw (w tym dla obszaru „Planu …”) brak jest pomiarów
dokumentujących poziom natężenia hałasu.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Przez obszar „Planu …” i w jego sąsiedztwie przebiegają linie
elektroenergetyczne średniego i niskiego napięcia. Napowietrzne linie średniego
napięcia (15 kV) i niższych napięć nie stanowią źródła szkodliwego promieniowania
elektromagnetycznego.
W związku z istniejącym na terenie gminy Stare Pole lotniskiem wojskowym (w
odległości ok. 6.km na południe od granicy gminy Nowy Staw) we wsiach Nowa Wieś
i Lasowice Wielkie (obie na terenie gminy Malbork) zlokalizowane są stacje
radiolokacyjne. Wokół stacji w Lasowicach Wielkich wyznaczono strefę
ograniczonego użytkowania w promieniu 3,5 km, obejmującą fragment gminy Nowy
Staw w rejonie miejscowości Martąg (południowa część obszaru „Planu …”). Strefa
ta została wyznaczona dla ochrony pracy stacji przed zakłóceniami z zewnątrz.
Teoretycznie pola elektromagnetyczne o wartościach wyższych od dopuszczalnych
mogą występować do odległości kilkuset metrów od anten stacji radiolokacyjnych, na
wysokości zainstalowania tych anten (poza obszarem gminy Nowy St aw).
Stan zanieczyszczenia wody i przekształcenia jej obiegu
Ostatnio wody Szkarpawy i jej dopływów badane były przez WIOŚ w Gdańsku w
2004 r. Wody rzeki Małej Świętej badane były wówczas powyżej Nowego Stawu (w
minimalnej odległości ok. 3 km od obszaru „Planu …”) a Świętej (Tugi) poniżej
Nowego Stawu (w minimalnej odległości ok. 2,5 km od obszaru „Planu …”) .
Mała Święta - wody IV klasy czystości (jakość niezadowalająca). Przez znaczną
część roku o ich zadowalającej jakości decydował poziom substancji rozp uszczonych
(91% wyników) i materii organicznej trudniej rozkładającej się (64% stężeń), a także
spadek ich natlenienia w lipcu i wzrost wartości ChZT -Cr w grudniu oraz okresowy
wzrost stężenia miedzi, rtęci, selenu i żelaza. Stan sanitarny rzeki był
niezadowalający - IV klasa. Wzrost liczby bakterii coli typu fekalnego odnotowano we
wrześniu (III klasa) i w październiku (IV klasa). Skład organizmów planktonowych
33
proeko
wskazywał na zadowalającą jakość wód, a poziom chlorofilu „a” świadczył o ich
dobrej jakości.
Święta (Tuga) (poniżej Nowego Stawu) - wody IV klasy czystości. Przez znaczną
część roku były one wysoko natlenione oraz nisko obciążone zawiesiną, związkami
azotu i fosforu. Okresowe spadki ich natlenienia obserwowano w drugiej połowie
roku. Zawartość materii organicznej trudniej rozkładalnej wskazywała natomiast na
niezadowalającą lub złą jakość wód. Wyższy poziom stężeń ChZT -Cr występował w
drugiej połowie roku - wyniki IV- klasowe stanowiły 20-30%. Zawartość substancji
rozpuszczonych świadczyła o ich dobrej (30% stężeń) lub zadowalającej (70%
stężeń) jakości. Wyższy poziom stężeń notowano w drugiej połowie roku. Stan
sanitarny określony na podstawie liczby bakterii coli typu fekalnego spełniał wymogi
III klasy czystości w całej rzece. O ocenie decydowało od 10 do 80% wyników. Skład
organizmów planktonowych wskazywał na zadowalającą jakość wód. Poziom
chlorofilu „a” świadczył o ich bardzo dobrej lub dobrej jakości.
W 2000 r.4 Kanał Świerkowski prowadził wody zaklasyfikowane pod względem
sanitarnym do II klasy. Pod względem fizyko-chemicznym wody tego kanału od
stycznia do kwietnia odpowiadały II klasie, jednak w okresie letnim uznane zostały za
pozaklasowe (NON) ze względu na bardzo małą ilość tlenu i rosnącą zawartość
potasu i fosforu. Pod względem hydrobiologicznym wody Kanału Świerkowskiego
zostały uznane za pozaklasowe ze względu na występującą w okresie wiosennoletnim wysoką zawartość chlorofilu „a”.
Miasto i gmina Nowy Staw są częściowo skanalizowane (miasto w 100% i gmina
ponad 40% wg „Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Miasta i Gminy Nowy Staw na
lata 2005 – 2009”). Ścieki z miasta Nowy Staw i 4 sołectw zbierane są przez sieć
kanalizacyjną w systemie podciśnieniewo-grawitacyjnym i poprzez przepompownię
ścieków i rurociąg tłoczny odprowadzane są do ocz yszczalni ścieków Spółki WodnoŚciekowej „Nogat” w Czerwonych Stogach (gmina Malbork z odprowadzeniem
oczyszczonych ścieków do Nogatu).
Przekształcenia obiegu wody w rejonie obszaru „Planu …” dotyczą przede
wszystkim melioracji równiny aluwialnej budowę gęstej sieci kanałów oraz rowów
odwadniających w powiązaniu naturalnego systemu odpływu z siecią melioracyjną.
Przekształcenia litosfery
Do podstawowych przekształceń litosfery na obszarze „Planu …” należą:
 przekształcenia właściwości fizykochemicznych gleb na terenach użytkowanych
rolniczo związane przede wszystkim z zabiegami agrotechnicznymi;
 przekształcenia związane z infrastrukturą komunikacyjną, w tym nasypy drogowe,
wykopy i niwelacje;
 tereny przekształceń geomechanicznych, związanych przystosowanie m terenu do
zainwestowania;
 przekształcenia związane z systemem melioracyjnym.
Gospodarka odpadami
Na obszarze gminy Nowy Staw, w Świerkach (poza obszarem „Planu …”, w
odległości ok. 0,7 km na wschód) w latach 1994 – 2007 funkcjonowało gminne
4
brak nowszych danych.
34
proeko
składowisko odpadów (składowisko wgłębno-nasypowe po wyrobisku żwiru o
powierzchni składowania 2,67 ha i powierzchni w granicach ogrodzenia 4,34 ha). W
2007 r. składowisko częściowo zamknięto (w 2008 r. przyjmowało ono głównie
odpady pobudowlane i zielone, np. z cmentarzy). Odpady komunalne aktualnie
wywożone są poza teren gminy na składowisko odpadów komunalnych w Tczewie
(ZUOS Sp. z o.o. w Tczewie).
Potencjalne źródła poważnych awarii
Przez obszar „Planu …” przebiega trasa transportu drogowego (droga krajowa nr
55), którą może odbywać się przewóz substancji niebezpiecznych:
Przez centralną część obszaru „Planu …” przebiega gazociąg wysokiego
ciśnienia relacji Malbork – Nowy Dwór Gdański z odgałęzieniem do Nowego Stawu.
Z istniejącym gazociągiem i potencjalnym transportem substancji
niebezpiecznych wiąże się możliwość występowania sytuacji awaryjnych.
3.3. Walory zasobowo-użytkowe środowiska przyrodniczego
Potencjał agroekologiczny
Najlepszym
wyznacznikiem potencjału
agroekologicznego
środowiska
przyrodniczego są kompleksy rolniczej przydatności gleb, stanowiące "zbiorcze typy
siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej". Obejmują one tereny o podobnych
właściwościach rolniczych, najbardziej odpowiednie dla rozwoju i plonowania
poszczególnych roślin uprawnych. Kompleksy wyznacza się z uwzględnieniem
charakteru i właściwości gleb (typ, rodzaj, gatunek, właściwości fizyczne i chemiczne,
stopień kultury) oraz lokalnych warunków klimatycznych, geomorfologicznych i
wilgotnościowych.
Na obszarze „Planu …” występują następujące kompleksy rolniczej przydatności
gleb:
 1 - pszenny bardzo dobry;
 2 - pszenny dobry – przeważa powierzchniowo;
 3 - pszenny wadliwy;
 8 - zbożowo-pastewny mocny;
Gleby obszaru „Planu …” pod względem klasyfikacji bonitacyjnej należą w
przewadze do klas II i III, podlegających ochronie prawnej przed zmianą
przeznaczenia na nierolnicze.
W ogólnej ocenie potencjał agroekologiczny obszaru „Planu …” jest duży.
Atrakcyjność i przydatność rekreacyjna
Potencjał rekreacyjny środowiska przyrodniczego obszaru „Pla nu …” jest mały.
Wynika to z braku przyrodniczo-krajobrazowych walorów rekreacyjnych, poza
rozległymi panoramami monotonnego krajobrazu upraw rolniczych.
W otoczeniu obszaru „Planu …” przyrodnicze walory rekreacyjne posiadają rzeki
Święta i Nogat, jako potencjalne szlaki turystyki wodnej oraz ich doliny, jako
potencjalne szlaki turystyki pieszej lub rowerowej (koronami wałów
przeciwpowodziowych). Samorząd województwa pomorskiego, przy współpracy z
lokalnymi samorządami i pozostałymi partnerami, wdrażają „Pr ogram rozwoju dróg
35
proeko
wodnych Delty Wisły i Zalewu Wiślanego (w zakresie ich turystycznego
wykorzystania” (2006), którego celem jest rewitalizacja szlaków wodnych oraz
połączenie obszaru delty Wisły z europejskimi drogami wodnymi. Efektem tych
działań jest projekt pn. „Pętla Żuławska – Międzynarodowa Droga Wodna E -70”
(zadania inwestycyjne przewidziane są m. in. na rzece Nogat, poza gminą Nowy
Staw).
Zasoby wodne
Obszar „Planu …” położony jest poza zasięgiem głównych zbiorników wód
podziemnych, wyznaczonych na obszarze całego kraju.
Według „Programu ochrony środowiska miasta i gminy Nowy Staw” (2004) wody
podziemne w rejonie gminy występują w kilku poziomach – kredowym,
trzeciorzędowym,
dolno-czwartorzędowym
i
eemsko-holoceńskim.
Wody
czwartorzędowe są zwykle nie najlepszej jakości, o słabej izolacji od powierzchni.
Centralna i południowa część Żuław Wiślanych to teren tzw. „anomalii fluorkowej”. Na
obszarze tym, zarówno w wodach podziemnych utworów kredy, jak i czwartorzędu
notuje się ponadnormatywne (ok. 5 mg/dm3) ilości fluoru. Ponadto na dużych
obszarach Żuław, szczególnie w części centralnej i północnej, w
przypowierzchniowych utworach czwartorzędu wody podziemne są zasolone. Ze
względu na bardzo powolny przepływ wód podziemnych oraz strefy ich stagnacji,
obszar Żuław narażony jest także na zanieczyszczenia migrujące z powierzchni
terenu wraz z wodami opadowymi. Odrębnym problemem są zanieczyszczenia
rolnicze objawiające się ponadnormatywnymi stężeniami związków azotu w wodach
podziemnych.
Reasumując, wody podziemne tego rejonu nie nadają się do zaopatrzenia w
wodę bez uzdatnienia i są wykorzystywane do tego celu w ograniczonym zakresie.
Gmina Nowy Staw jest zaopatrywana w wodę z Centralnego Wodociągu
Żuławskiego.
Zasoby wód powierzchniowych dotyczą wyłączni e elementów sieci melioracyjnej.
Zasoby surowców mineralnych
Na obszarze „Planu …” nie występują udokumentowane złoża surowców.
3.4. Zagrożenia przyrodnicze
W warunkach środowiska przyrodniczego Polski do podstawowych zagrożeń
przyrodniczych należą zagrożenie powodziowe, ruchy masowe (zagrożenie
morfodynamiczne) i ekstremalne stany pogodowe.
Zagrożenie powodziowe
Zagrożenie powodziowe Żuław Wiślanych wynika przede wszystkim z ich
położenia w ujściowym odcinku Wisły, częściowo w strefie nadmorskiej i w otoczeniu
wysoczyzn morenowych oraz z dużego udziału powierzchniowego depresji.
W rejonie Żuław Wielkich, w tym na obszarze „Planu …” zagrożenie powodziowe
stwarzają:
36
proeko
 rzeka Wisła w czasie wysokich i długotrwałych stanów wody, na które obecne
wały przeciwpowodziowe nie są przystosowane, szczególnie groźne są
spiętrzenia w wyniku zatorów lodowych;
 czynniki wewnętrzne Żuław Wielkich.
Powodzie od głównego koryta Wisły stanowią zagrożenie dla Żuław Gdańskich
położonych na zachód od rzeki i dla Żuław Wielkich poł ożonych na wschód od rzeki
(w tym dla obszaru „Planu …” ). Przyczyną powstania zagrożenia powodziowego
mogą być:
 przepływ przekraczający przepustowość koryta rzeki i międzywala, w wyniku,
którego następuje przelanie się wody ponad koroną wału, jego rozmyci e i w
konsekwencji zalanie terenu na zawalu;
 spiętrzenie sztormowe w ujściowym odcinku rzeki spowodowane wysokim stanem
wody w Zatoce Gdańskiej, wywołanym wiatrem;
 powstanie zatoru lodowego powodującego spiętrzenie wody powyżej korony
wału, przelanie się wody przez wał, jego rozmycie i zalanie terenu na zawalu;
 awaria wału w wyniku utrzymującego się przez dłuższy czas wysokiego stanu
wody lub w wyniku innego błędu technicznego wału.
Spiętrzenia wiatrowe w Zatoce Gdańskiej powodują powstanie cofki w korycie
Wisły sięgającej nawet do Tczewa. Nałożenie się spiętrzeń wiatrowych z wysokimi
przepływami lub zatorami lodowymi może prowadzić do sytuacji krytycznych, kiedy
każda z ww. sytuacji pojedynczo nie wywołuje stanu krytycznego.
Zagrożenie powodziowe wewnętrzne Żuław Wielkich, w tym w rejonie gminy
Nowy Staw, związane jest również z obwałowanymi i nieobwałowanymi ciekami. Sieć
wodna Żuław Wielkich składa się z rzeki Szkarpawy – głównego odbiornika oraz z
odbiorników II rzędu: Kanału Linawy, Tugi -Świętej i Kanału Panieńskiego. Na
obszarze „Planu …” głównym kanałem jest Kanał Świerkowy. Ww. cieki i kanały,
wraz z pozostałymi kanałami podstawowymi, rowami zbiorczymi i szczegółowymi,
wpływają na kształtowanie się stosunków wodnych na przyległych terenach i mogą
stanowić źródło ich zalania.
Obszar „Planu …” położony jest w zasięgu obszaru potencjalnego zagrożenia
powodzią w rozumieniu ustawy „Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001 r. (tekst jednolity
Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.) w przypadku przelania się wód
(Wisły) przez korony wałów lub przerwania wałów.
Wody publiczne, stanowiące własność Skarbu Państwa, istotne dla regulacji
stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności
produkcyjnych gleb i ułatwieniu jej uprawy oraz urządzen ia melioracji wodnych
wykonywane i utrzymywane są na koszt Skarbu Państwa. Realizacja tych zadań
należy do Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku oraz Marszałka
Województwa Pomorskiego, jako zadanie z zakresu administracji rządowej.
Utrzymanie systemu melioracji szczegółowych leży w gestii użytkowników terenu.
Warunkiem utrzymania prawidłowego poziomu wód na terenach żuławskich jest
utrzymanie zabezpieczeń przeciwpowodziowych i systemu melioracyjnego
regulującego poziom wód gruntowych. Przyczynić się do tego ma m. in. realizacja
programu „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – do roku 2030
(z uwzględnieniem etapu 2015)”. Dnia 11 grudnia 2009 r. podpisane zostało
porozumienie w sprawie realizacji ww. Programu zwanego „Program Żuławski –
2030” oraz Umowa na realizację I Etapu Programu pomiędzy Beneficjentami.
37
proeko
Wśród zadań wskazanych do realizacji w ramach I etapu „Programu …” w
otoczeniu obszaru „Planu …” jest odbudowa lewego wału przeciwpowodziowego
rzeki Tugi (Świętej) poniżej gminy Nowy Staw.
Na obszarze planu, ze względu na równinne ukształtowanie terenu nie występują
zagrożenia osuwaniem się mas zimnych.
Ekstremalne stany pogodowe. W różnych porach roku w rejonie obszaru
„Planu …” tak jak w całej Polsce, mogą wystąpić gwałtowne i obfite opady deszczu
lub śniegu. Może to spowodować utrudnienia komunikacyjne oraz utrudnienia w
prowadzeniu działalności gospodarczej. W rolnictwie może to doprowadzić do
zniszczeń zasiewów i plonów. W okresie wiosenno – letnim i jesiennym mogą
wystąpić silne wiatry i huragany połączone z wyładowaniami atmosferycznymi oraz
ze wzmożonymi opadami. Mogą one doprowadzić do uszkodzenia przesyłowych linii
energetycznych, napowietrznych linii telekomunikacyjnych, powstawania pożarów
lasów i zabudowań w wyniku wyładowań elektromagnetycznych, zawałów na
szlakach komunikacyjnych, obiektów wysokościowych różnego przeznaczenia i
uszkodzenia dróg.
Zapobieganie ekstremalnym stanom pogodowym jest niemożliwe a likwidacja
skutków jest kwestią organizacyjną.
3.5. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji planu
Przeważająca część obszaru „Planu …” użytkowana jest rolniczo, głównie, jako
grunty orne (są to tereny o dobrych i bardzo dobrych warunkach agroekologicznych).
Ustalenia „Planu …” nie wprowadzają istotnych zmian w tym względzie.
Kontynuacja użytkowania rolniczego na obszarze „Planu …” będzie miała
miejsce niezależnie od stanu realizacji „Planu …”. Wpłynie ona na podtrzymanie
dotychczasowych przekształceń środowiska przyrodniczego, związanych p rzede
wszystkim z zabiegami agrotechnicznymi i chemizacją.
Brak realizacji „Planu...” wyeliminowałby wszelkie potencjalne zmiany środowiska
związane z lokalizacją elektrowni wiatrowych (zob. rozdz. 7). Rezygnacja z lokalizacji
elektrowni wiatrowych w gminie Nowy Staw, stanowiłaby jednocześnie przyczynek do
nie uzyskania wzrostu udziału źródeł energii odnawialnej w bilansach
energetycznych Polski i województwa pomorskiego, ze wszystkimi tego
konsekwencjami środowiskowymi (w tym wynikającymi głównie z utrzymania emisji
zanieczyszczeń do atmosfery z konwencjonalnych źródeł energii).
38
proeko
4. ANALIZA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA
ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PLANU, W
SZCZEGÓLNOŚCI NA OBSZARACH FORM OCHRONY PRZYRODY
4.1. Główne problemy ochrony środowiska
Środowisko przyrodnicze obszaru „Planu …” jest w dużym stopniu
zantropizowane, przede wszystkim w wyniku dominacji rolniczego użytkowania ziemi.
Efektem tego są przede wszystkim synantropizacja roślinności i wyraźne zubożenie
struktury ekologicznej terenu.
Do głównych problemów ochrony środowiska należą:
 niedostateczny rozwój sieci kanalizacji sanitarnej – gromadzenie ścieków w
zbiornikach bezodpływowych potencjalnie stanowi zagrożenie dla stanu wód
powierzchniowych, gruntu i wód podziemnych;
 zanieczyszczenie powietrza, którego źródłami są przede wszystkim niska emisja większość obiektów mieszkalnych, usługowych i gospodarczych posiada źródła
ciepła na paliwo stałe (węgiel, drewno), co lokalnie i okresowo powoduje
negatywne oddziaływanie na stan czystości atmosfery (niezależnie od dobrych
warunków przewietrzania);
 niedostatecznie rozwinięty system selektywnego zbierania odpadów
komunalnych; unieszkodliwianie odpadów polegające prawie wyłącznie na ich
składowaniu prowadzi do szybkiego wypełniani a istniejących składowisk;
 znaczne zagrożenie powodzią, zły stan techniczny systemów osłony
przeciwpowodziowej i odwodnienia Żuław, niegwarantujący zabezpieczenia
przeciwpowodziowego mieszkańcom oraz obniżający efektywność produkcji
rolniczej.
4.2. Problemy ochrony przyrody
4.2.1. Ochrona przyrody na obszarze planu
Obszar „Planu…” znajduje się poza zasięgiem terytorialnych form ochrony
przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (tekst
jednolity Dz. U. z 2009, Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.), w tym utworzonych i
planowanych obszarów Natura 2000.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
Na obszarze „Planu …”, w miejscach planowanych lokalizacji elektrowni
wiatrowych i stacji transformatorowej) nie stwierdzono gatunków roślin i grzy bów,
objętych w Polsce ochroną gatunkową. Powierzchnie wskazane pod bezpośrednie
lokalizacje elektrowni wiatrowych porośnięte są przez roślinność segetalną,
towarzyszącą uprawom polowym (zob. fot 1-8).
W Polsce większość gatunków ptaków i wszystkie gatunki nietoperzy podlegają
ochronie prawnej (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w
sprawie dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. 2004, Nr 220, poz.
2237). Status ochronny ptaków stwierdzonych w trakcie prowadzonych mon itoringów
w otoczeniu obszaru „Planu …” zawierają tabele 2 i 3 w rozdz. 3.1.3.3.
Z nietoperzy w rejonie obszaru „Planu …” stwierdzono występowanie 3
gatunków. Są to gatunki pospolite, ale objęte ścisłą ochroną gatunkową na poziomie
krajowym - zob. rozdz. 3.1.3.3.
39
proeko
4.2.2. Formy ochrony przyrody w otoczeniu obszaru planu
W otoczeniu obszaru „Planu …” w odległości do 20 km, występują następujące,
terytorialne formy ochrony przyrody (rys. 4):
 rezerwaty przyrody:
– „Parów Węgry” (w minimalnej odległości ok. 12,5 km w kierunku
południowym);
– Las Matawski (w minimalnej odległości ok. 16 km w kierunku południowozachodnim);
– „Ujście Nogatu” (w minimalnej odległości ok. 18 km w kierunku północnowschodnim);
 obszary chronionego krajobrazu:
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Nogat" (w minimalnej odległości ok.
3,4 km w kierunku wschodnim);
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Szkarpawy" (w minimalnej odległości
ok. 12 km w kierunku północnym i północno-wschodnim);
 "Środkowożuławski „Obszar Chronionego Krajobrazu (w minima lnej odległości
ok. 13 km w kierunku zachodnim);
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Żuław Gdańskich" (w minimalnej odległości
ok. 13,5 km w kierunku zachodnim);
 obszary Natura 2000:
-ustanowione obszary specjalnej ochrony ptaków:
 „Dolina Dolnej Wisły" PLB040003 (w minimalnej odległości ok. 13 km w
kierunku zachodnim);
 „Zalew Wiślany" PLB280010 (w minimalnej odległości ok. 17,5 km w
kierunku północno-wschodnim);
 "Jezioro Drużno" PLB280013 (w minimalnej odległości ok. 19,2 km w
kierunku wschodnim);
-obszary Natura 2000 mające znaczenie dla Wspólnoty 5:
 „Dolna Wisła" PLH220033 – planowane powiększenie obszaru zostało
zgłoszone do Komisji Europejskiej 30.10.2009 r. (w minimalnej odległości
ok. 9,5 km w kierunku południowo-zachodnim);
 „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana" PLH280007 (w minimalnej odległości
ok. 17 km w kierunku północno-wschodnim);
 planowany specjalny obszar ochrony siedlisk (przesłany do Komisji Europejskiej
30.10.2009 r.) "Sztumskie Pole" PLH220087 (w minimalnej odległości ok. 14 km
w kierunku południowym).
5
Projektowane specjalne obszary ochrony siedlisk, zatwierdzone przez Komisję Europejską w drodze
decyzji, które w regionie biogeograficznym, do którego należą, w znaczący sposób przyczyniają się
do zachowania lub odtworzenia stanu właściwej ochrony siedlisk przyrodniczych lub gatunków
będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także mogą znacząco przyczynić się do
spójności sieci obszarów Natura 2000 i zachowania różnorodności biologicznej w obrębie danego
regionu biogeograficznego; w przypadku gatunków zwierząt występujących na dużych obszarach
obszarem mającym znaczenie dla Wspólnoty jest obszar w obrębie naturalnego zasięgu takich
gatunków, charakteryzujący się fizycznymi lub biologicznymi czynnikami istotnymi dla ich życia lub
rozmnażania.
40
proeko
Rezerwaty przyrody
„Parów Węgry” – utworzony Zarządzeniem MLiPD z dn. 05.10. 1968 r. w celu
ochrony starego lasu mieszanego o charakterze zbliżonym do naturalnego. Rezerwat
położony na wysokiej skarpie, ok. 750 m od rzeki Nogat obejmuje stary, ponad 15 0
letni drzewostan dębowy z domieszką sosny i równie starym drugim piętrem
grabowym. Na obrzeżu rezerwatu rosną liczne dęby, o obwodzie predestynującym je
do uznania za pomniki przyrody. Najczęstszym siedliskiem jest las świeży, w części
środkowej rezerwatu występują też fragmenty lasu łęgowego. Na fragmentach
odsłoniętych zboczy występują zbiorowiska roślin kserotermicznych. Z gatunków
objętych ochroną ścisłą występują m. in. tojad dzióbaty (Aconitum variegatum) oraz
goryczka gorzkawa (Gentiana amarella).
„Ujście Nogatu” – rezerwat ornitologiczny obejmujący fragment delty rzeki
Nogat oraz obszar wód Zalewu Wiślanego u ujścia tej rzeki o łącznej powierzchni
356,72 ha. Rezerwat utworzono w 2001 r. w celu zachowania bogatej i
zróżnicowanej fauny ptaków wodno-błotnych i leśnych (lęgowych i migrujących) i ich
siedlisk.
„Las Mątawski” – rezerwat leśny o powierzchni 231,78 ha, położony w gminach
Sztum i Miłoradz. Rezerwat utworzono w 2005 r. w wyniku połączenia rezerwatów
„Mątawy” (utworzony w 1970 r.) i „Las Łęgowy nad Nogatem” (utworzony w 1968 r.) oraz
włączenia w jego granice nowych terenów w otoczeniu. Celem ochrony jest zachowanie
unikatowego, największego i relatywnie najlepiej zachowanego kompleksu leśnego, w tym
drzewostanów dębowo i jesionowych, w wieku przekraczającym 150 lat, unikalnych w
skali regionu oraz siedlisk łęgu wiązowo-jesionowego i grądu pomorskiego. Kompleksy
leśne stanowią relikt dawnych lasów delty Wisły – Żuław Wiślanych. Inne wartości obiektu
to bogate populacje rzadkich i chronionych gatunków zwierząt, w tym ornitofauny oraz
rzadkich, zagrożonych wyginięciem i chronionych gatunków roślin naczyniowych
(rezerwat znajduje się w zasięgu obszaru specjalnej ochrony ptaków „Dolina Dolnej
Wisły” PLB 040003).
Obszary chronionego krajobrazu
Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat obejmuje tereny międzywala
Nogatu, o powierzchni 11578 ha. Obszar ten w woj. warmińsko -mazurskim (granicę
stanowi rzeka Nogat) ma kontynuację w kierunku wschodnim w postaci obszaru
chronionego krajobrazu o tej samej nazwie. Szczególne walory krajobrazowe
posiada toń wodna oraz występujące w jej otoczeniu pasy oczeretów, szuwarów, i
innej roślinności wodnej, a także strefy zadrzewień i zakrzewień nadwodnych.
Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Szkarpawy zajmuje powierzchnię 4
296 ha. Obejmuje północną część Żuław Wielkich ze Szkarpawą, prawobocznym
ujściowym ramieniem Wisły. Szkarpawa rozgałęzia się na Wisłę Królewiecką i
Elbląską. Cały obszar ma silnie rozbudowaną sieć hydrograficzną. Dominują tu użytki
rolne i zielone oraz szuwary trzcinowe.
Środkowożuławski Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje powierzchnię 2
513 ha. W jego skład wchodzi międzywale Wisły (w obrębie Żuław Wiślanych)
stanowiące strefę ochronną zabezpieczającą biotop rzeki.
Obszar Chronionego Krajobrazu Żuław Gdańskich obejmuje cały teren Żuław
Gdańskich z wyjątkiem jego północnej części, o powierzchni 30092 ha. Żuławy
Gdańskie to równina aluwialna - część delty Wisły, użytkowana w przewadze
rolniczo. Specyfikę obszaru podkreśla skomplikowany system hydrologi czny
(grawitacyjny i polderowy).
41
proeko
Obszary Natura 2000 6
Obszar Natura 2000 specjalnej ochrony ptaków „Dolina Dolnej Wisły” PLB
040003, ustanowiony na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie
obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 z dnia 21 lipca 2004 r. (Dz. U. z
2004 r., Nr 229, poz. 2313 z późn. zm.), obejmuje odcinek doliny Wisły w jej dolnym
biegu, od Włocławka do Przegaliny, o całkowitej powierzchni 33 559,0 ha. Rzeka na
tym obszarze płynie w dużym stopniu naturalnym korytem, z namu liskami, łachami
piaszczystymi i wysepkami. W dolinie zachowane są starorzecza i niewielkie
torfowiska niskie, wzdłuż brzegów występuje mozaika zarośli wierzbowych i lasów
łęgowych, a także pól uprawnych i pastwisk. Miejscami dolinę Wisły ograniczają
wysokie skarpy, na których utrzymują się murawy kserotermiczne i grądy zboczowe.
Wisła przepływa w granicach obszaru przez kilka dużych miast, jak: Toruń,
Bydgoszcz, Grudziądz, Tczew.
Obszar stanowi ostoję ptasią o randze europejskiej. W obrębie obszaru
stwierdzono występowanie co najmniej 47 gatunków ptaków z Załącznika I
Dyrektywy Ptasiej, w tym liczebności 6 gatunków (Sidło, Błaszkowska, Chylarecki –
red. 2004) mieszczą się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych
przez Bird Life International (gągoł, derkacz, rybitwy rzeczna, białoczelna i czarna
oraz zimorodek). Ponadto 16 gatunków zostało zmieszczonych na liście zagrożonych
ptaków w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt”. Ostoja jest ważnym miejscem
lęgowym i korytarzem migracyjnym dla łabędzi, kaczek, gęsi, mew, rybitw, i ptaków
siewkowych – gatunków spoza Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz miejscem lęgów
dla ponad 4000 par jaskółki brzegówki.
Podstawowe zagrożenia dla wartości przyrodniczych obszaru stanowią:
 zaprzestanie lub intensyfikacja gospodarki rolnej, w tym zalesianie muraw,
spontaniczna sukcesja roślinności wskutek zaprzestania lub zmniejszenia
intensywności wypasu zwierząt w międzywału, zamiana użytków zielonych na
pola orne;
 zanieczyszczenie wód (przemysłowe i komunalne);
 gospodarka wodna, w tym zabudowa brzegów, zatrzymywanie rumowiska
wleczonego przez zaporę we Włocławku i erozja rzeki poniżej zapory, potencjalne
zagrożenie to ewentualna budowa kolejnych stopni wodnych (Nieszawa).
Obszar podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpo wodziowej. Istniejące
obiekty i urządzenia związane z ochroną przeciwpowodziową oraz koryto rzeczne
wymagają utrzymywania ich w należytym stanie technicznym. Na obszarze będą
prowadzone działania zapewniające swobodny spływ wód oraz lodu. Przy
wykonywaniu powyższych zadań zachowana zostanie dbałość o utrzymanie dobrego
stanu ekologicznego doliny. Wykonywanie tych prac obejmuje różne fragmenty
doliny rzecznej i nie ma istotnego wpływu na całość obszaru Natura 2000.
Obszar Natura 2000 specjalnej ochrony ptaków „Zalew Wiślany” PLB
280010 obejmuje polską część płytkiego zalewu przymorskiego (średnia głębokość
2,3 m), o słonawej wodzie, wraz z Mierzeją Wiślaną oddzielającą go od Bałtyku oraz
wąski pas depresyjnych najczęściej terenów lądowych, przylegających od strony
południowej do Zalewu, będących w przeszłości częścią jego wód o całkowitej
powierzchni 32.224,1 ha.
6
Charakterystyka na podstawie informacji ze strony internetowej www.natura2000.mos.gov.pl.
42
proeko
Obszar stanowi ostoję ptasią o randze europejskiej. Występuje tu, co najmniej 27
gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i co najmniej 9 gatunków z
Polskiej Czerwonej Księgi. W okresie lęgowym występuje hełmiatka (1-3 pary) - 1%3% populacji krajowej, gęgawa - około 1% populacji lęgowej, ohar do 10% populacji
lęgowej, ponad płaskonos c. 1% populacji lęgowej, perkoz dwuczuby ponad 1%
populacji lęgowej, czapla siwa ponad 8% populacji lęgowej, śmieszka ponad 1%
populacji lęgowej, brzęczka - powyżej 1% populacji lęgowej, bielik ponad 1%
populacji lęgowej; w stosukowo wysokiej liczebności występują: bąk, bączek, bocian
biały, cyranka, cyraneczka; żeruje ok. 10 000 par kormorana z pobliskiej kolonii
lęgowej (największej w Polsce - 50% krajowej populacji lęgowej) w Kątach
Rybackich. W okresie wędrówek występuje, co najmniej 1% populacji szlaku
wędrówkowego następujących gatunków: bielaczek, cyranecz ka, gęś białoczelna,
gęś zbożowa rożeniec, czernica, głowienka, mewa mała; stosunkowo duże
koncentracje osiąga łabędź krzykliwy (do 200 osobników), łabędź niemy (pierzy się
do 3500 ptaków, prawdopodobnie największe pierzowisko łabędzia w kraju), gągoł
(do 3000 osobników) i łęczak. W okresie zimy występuje, co najmniej 1% populacji
szlaku wędrówkowego bielaczka (do 3200 osobników) i mewy srebrzystej;
stosunkowo duże koncentracje w okresie zimowym osiąga bernikla kanadyjska (do
1300 ptaków, jedyne znane stałe zimowisko w Polsce) oraz błotniak zbożowy (do 35
osobników).
Główne zagrożenia obszaru to (www.natura2000.mos.gov.pl): koszenie trzciny;
rybołówstwo; wędkarstwo, urbanizacja; odpady; ścieki – zanieczyszczenie; farmy
wiatrowe; rozbudowa portów; transport o krętowy; infrastruktura sportowa i
rekreacyjna; kempingi i karawaningi; żeglarstwo; zanieczyszczenie wód; tamy; wały;
sztuczne plaże; regulowanie koryt rzecznych; zamulenie; powodzie; eutrofizacja.
Obszar specjalnej ochrony ptaków „Jezioro Drużno” PLB 2800 13 obejmuje
rezerwat przyrody Jezioro Drużno (3.021,6 ha) wraz z otoczeniem i w całości
położony jest na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Jez. Drużno”. Jego
powierzchnia wynosi obecnie 5.996,7 ha. Obszar ten został utworzony w 2004 r.
Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony
ptaków Natura 2000 z dnia 21.07.2004 r.(Dz. U. 229 poz. 2313, zm. Dz. U. z 2007 r.
Nr 179 poz. 1275 i Dz. U. z 2008 r. Nr 198, poz. 1226), a następnie (zmianą ww.
rozporządzenia z października 2008 r.) został powiększony o przyległe tereny
rolnicze.
Obszar stanowi ostoję ptasią o randze europejskiej E15. Występuje tu, co
najmniej 19 gatunków z Załącznika I i 8 gatunków zagrożonych wg „Polskiej
czerwonej księgi zwierząt (2001). W okresie lęgowym ob szar zasiedla: krakwa - 3%5% populacji krajowej (C3), gęgawa i rybitwa czarna - 2%-3% populacji krajowej (C3,
C6), rybitwa białowąsa (PCK) - powyżej 1% populacji krajowej (C6), co najmniej 1%
populacji krajowej (C3,C6) następujących gatunków ptaków: rybit wa rzeczna, perkoz
dwuczuby, płaskonos, brzęczka, podróżniczek (PCK), zielonka (PCK). Występują tu:
bielik (1 para), kropiatka (10-20 par) i krzyżówka (brak danych nt. liczebności). W
okresie wędrówek występuje żuraw - > 2% populacji szlaku wędrówkowego (C2),
krakwa – ponad 2% populacji szlaku wędrówkowego (C3), płaskonos - powyżej 2%
populacji szlaku wędrówkowego (C3), gęś zbożowa - około 1% populacji szlaku
wędrówkowego (C3) oraz gęś białoczelna (C3) - c. 1% populacji szlaku
wędrówkowego; w stosunkowo dużych ilościach (C7) występują: gęgawa, krzyżówka,
ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach powyżej 20000 osobników (C4). W
obrębie obszaru zawiera się obszar mający znaczenie dla wspólnoty „Jez. Drużno”
PLH280008. Łącznie występują tu 4 typy siedlisk przyrodniczych z Załącznika I
43
proeko
Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz 6 gatunków zwierząt z Załącznika II (3 gatunki
ssaków, w tym nietoperz i 3 gatunki ryb.
Główne zagrożenia obszaru to:
 silne zanieczyszczenie pochodzenia rolniczego, komunalnego i przemysłowego;
 polowania w bezpośrednim otoczeniu rezerwatu;
 wypalanie trzcin w okresie wiosennym;
 bardzo intensywne kłusownictwo rybackie.
Obszar Natura 2000 mający znaczenie dla Wspólnoty „Dolna Wisła” PLH 22
0033 obejmuje odcinek doliny Wisły w jej dolnym biegu, od południowej granicy ok.
pomorskiego do mostu na Wiśle, na południe od Tczewa, wraz z obszarem wideł
Wisły i Nogatu w rejonie Białej Góry. Powierzchnia obszaru wynosi 9872,07 ha
(planowane jest powiększenie obszaru o tereny położone w dolinie Nogatu do
10324,6 ha, w tym m. in. o część obszaru pierwotnie planowanego jako „Wegry” –
„Shadow List” 2008 – planowane powiększenie umieszczone zostało na liście
przesłanej 30.10.2009 r. do Komisji Europejskiej).
Obszar stanowi fragment stosunkowo dobrze zachowanej dol iny wielkiej rzeki z
naturalnym układem roślinności. Rzeka płynie korytem w dużym stopniu naturalnym,
z namuliskami i łachami piaszczystymi. W dolinie zachowane są starorzecza,
otoczone mozaiką zarośli wierzbowych i lasów łęgowych, a także pól uprawnych i
pastwisk. Miejscami zbocza doliny tworzą wysokie skarpy, na których utrzymują się
ciepłolubne murawy napiaskowe i grądy zboczowe.
W obrębie obszaru występują zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym dobrze
wykształcone i zachowane różne typy łęgów. Znaczenie dla obszaru ma 8 rodzajów
siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz 5 gatunków fauny z
Załącznika II tej dyrektywy. Szczególnie bogata i cenna jest ichtiofauna. Występują tu
Lampetra fluviatilis (minóg rzeczny) Salmo salar (łosoś atlantycki), Aspius aspius
(boleń), Rhodeus sericeus amarus (różanka), Misgurnus fossilis (piskorz), Cobitis
taenia (koza), Cottus gobio (głowacz białopłetwy), Pelecus cultratus (ciosa). We
florze roślin naczyniowych stwierdzono liczne gatunki zagrożone i prawnie chr onione
w Polsce.
Obszar jest fragmentem ostoi ptasiej o randze europejskiej – obszar specjalnej
ochrony ptaków „Dolina Dolnej Wisły” PLB 040003.
Podstawowe zagrożenia obszaru to (www.natura2000.mos.gov.pl):
 zabudowa brzegów;
 zalesianie muraw;
 spontaniczna sukcesja wskutek zaprzestania wypasu i wypalania muraw.
Głównym, potencjalnym zagrożeniem jest projekt kaskadyzacji Wisły, oraz jej
regulacja.
Specjalny obszar ochrony siedlisk „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana” PLH
280007 obejmuje polską część Zalewu Wiślanego wraz z Mierzeją Wiślaną
oddzielającą go od Bałtyku oraz wąski niziny przyzalewowej, przylegającej od strony
południowej o całkowitej powierzchni 40862,6 ha..
W obrębie obszaru stwierdzono występowanie 18 rodzajów siedlisk i 13
gatunków z załączników I i II Dyrektywy Rady 92/43/EWG Siedliskowej. Na Mierzei
dobrze wykształcona jest strefa wydm białych i szarych oraz wyraźnie wyodrębniona
44
proeko
strefa acydofilnych dąbrów wykształconych na piaskach wydmowych. W Zalewie
Wiślanym zachowały się łąki podwodne, w tym z udziałem ramienic. Ponadto, w
obrębie obszaru stwierdzono występowanie wielu roślin naczyniowych zagrożonych
w Polsce oraz charakterystycznych dla rzadkich i zanikających siedlisk (wodnych,
wydmowych, solniskowych, torfowiskowych, bagiennych), w tym stanowisk roślin
atlantyckich na wschodnich granicach zasięgu w Polsce (m. in. halofity nadmorskie),
mikołajka nadmorskiego (prawdopodobnie największe stanowisko na polskim
wybrzeżu), lnicy wonnej, grzybieńczyka wodnego (jedno z niewielu miejsc
występowania w Polsce), salwinii pływającej oraz ramienic. Rejon Zalewu Wiślanego
jest ważny dla ochrony ryb: minoga rzecznego i parposza. Regularnie pojawia się tu
również foka szara. Obszar jest też ważną ostoją ptasią.
Główne zagrożenia obszaru to (www.natura2000.mos.gov.pl):
 zanieczyszczenie wód przez ścieki komunalne i przemysłowe,
 eutrofizacja wód;
 gospodarka rybacka ("przyłów" zwierząt w sieciach);
 intensywna eksploatacja trzcinowisk;
Ponadto, w bezpośrednim sąsiedztwie ostoi (Łaszka-Płonina) istnieje farma
elektrowni wiatrowych.
Planowany specjalny obszar ochrony siedlisk „Sztumskie Pole” PLH220087
Obszar o powierzchni 571,9 ha obejmuje fragment kompleksu leśnego, w którym
występują są niewielkie zagłębienia terenu, zajęte przez bór bagienny lub torfowis ka
przejściowe, niekiedy z dystroficznymi oczkami (w kilku z nich występuje strzebla
błotna). Lasy występują głównie na siedlisku grądu subatlantyckiego. W centralnej
części ostoi na terenie leśnym znajduje się skupienie niedużych wydm
parabolicznych.
Wartość przyrodniczą obszaru stanowi występowanie siedlisk leśnych: grądu
subatlantyckiego (9160) i boru bagiennego (91D0*) oraz nieleśnych: torfowisk
przejściowych (7140) i zbiorników dystroficznych (3160), ze stanowiskami strzebli
błotnej (4009).
Podstawowe zagrożenia obszaru to (www.natura2000.mos.gov.pl): ewentualna
nieprawidłowa gospodarka leśna, zasypywanie, zanieczyszczanie lub zarybianie
oczek dystroficznych ze strzeblą błotną gatunkami drapieżnymi.
Pomniki przyrody.
Na obszarze „Planu …”, we wsi Świerki, znajdują się dwa pomniki przyrody
(tabela 5).
Tabela 5
Pomniki przyrody na obszarze „Planu …”
Lp.
Nr
rej.
Rodzaj Gatunek 1
Obwód Ilość Data
powołania
1.
70
drzewo platan
klonolistny
3.70
1
1988-09-02 Świerki, posesja Z.
Mroza
72
grupa lipa
drzew drobnolistna
3.40
2.80
5
1988-09-02 Świerki,
teren
starego cmentarza
2.
Źródło: Rejestr pomników przyrody województwa pomorskiego
Położenie
45
proeko
5. UWARUNKOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO,
ZABYTKÓW, DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ I KRAJOBRAZU
KULTUROWEGO
Elementy dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, na
obszarze „Planu …” i w jego otoczeniu obejmują:
1) obszar „Planu …”:
 obiekty w rejestrze zabytków województwa pomorskiego:
 kościół parafialny p.w. Św.Bartłomieja Apostoła, dawny rejestr zabytków woj.
gdańskiego, nr 713, wpis z dnia 17.11.1974 r.; poz. 813 w rejestrze zabytków
województwa pomorskiego;


2)




 dom w Świerkach nr 37 (d.11), dawny rejestr zabytków woj. gdańskiego nr
718, wpis z dnia 17.11.1974 r.; poz. 818 w rejestrze zabytków wojewód ztwa
pomorskiego.
zabytkowy układ wsi Świerki, ze strefą ochrony konserwatorskiej;
obiekty ujęte w gminnej ewidencji zabytków - wg informacji zawartych w
„Gminnym programie opieki nad zabytkami dla gminy Nowy Staw na lata 2010 –
2013” (2010). Gminna ewidencja zabytków została w 2009 r. zaktualizowana na
podstawie spisu przekazanego przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków i obejmuje obecnie około 700 obiektów; na obszarze „Planu …” jest to
kilkadziesiąt obiektów we wsi Świerki (głównie domy mieszkalne, obiekty
gospodarcze i szkoła).
otoczenie obszaru „Planu …”:
zachowany, jako jedyny w centrum Żuław, układ zabytkowy miasta
średniowiecznego Nowego Stawu – układ urbanistyczny Nowego Stawu znajduje
się w rejestrze zabytków województwa pomorskiego pod nr 845 (minimalna
odległość ok. 2 km od obszaru „Planu …”);
obiekty w rejestrze zabytków województwa pomorskiego w mieście Nowy Staw
(obiekty mieszkalne, kościoły i wieża ciśnień – łącznie pięć obiektów);
zabytkowe układy wsi Chlebówka i Dębina ze strefami ochrony konserwatorskiej,
w sąsiedztwie obszaru „Planu …”;
zachowane elementy krajobrazu kulturowego Żuław, na który składa się system
wodno – melioracyjny obszaru Żuław oraz układ rozłogów polnych i sieci drożnej.
Ponadto, w otoczeniu obszaru „Planu …”, w minimalnej odległości ok. 5 km na
południe znajduje się Zamek Krzyżacki w Malborku wpisany do rejestru zabytków,
jako zespół zabudowań zamkowych w Malborku w granicach murów obronnych (wpis
do rejestru z 1949 r.) i jako obszar zamku i miasta Malborka z układem ulic z XIII w.,
(wpis z 1959 r.). Zamek nie posiada ustanowionych stref ochrony krajobrazowej w
postaci wpisów do rejestru zabytków woj. pomorskiego.
„Plan …” uwzględnia uwarunkowania ochrony zabytkowej substancji materialnej i
krajobrazu kulturowego (zob. rozdz. 7.2.13. i 7. 4.).
46
proeko
6. ANALIZA CELÓW OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYCH NA
SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM I
REGIONALNYM ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA PLANU
6.1. Poziom międzynarodowy i krajowy
Priorytety Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska na lata 2002-2012
formułuje „VI Program Działań Wspólnoty w zakresie środowiska” (Decyzja NR
1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 22 lipca 2002r ustanawiająca
Szósty Wspólnotowy Program Działań w zakresie środowiska naturalnego). Jego
realizacja ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego
i zdrowia ludzkiego oraz ogólną poprawę środowiska i jakości życia. Będzie realizowany
poprzez 7 strategii tematycznych w zakresie: zrównoważonego użytkowania zasobów
naturalnych, zapobiegania powstawaniu odpadów i upowszechniania recyklingu,
poprawy jakości środowiska miejskiego, ograniczania emisji zanieczyszczeń, ochrony
gleb, zrównoważonego użytkowania pestycydów oraz ochrony i zachowania środowiska
morskiego. „Program ...” wspiera proces włączania problemów ochrony środowiska we
wszystkie polityki i działania Wspólnoty w celu zmniejszenia nacisków na środowisko
naturalne pochodzących z różnych źródeł.
Strategiczne cele określone w projekcie zmiany „Planu...” są zgodne z ww.
zapisami „IV Programu Działań Wspólnoty w zakresie środowiska”.
Ponadto ważne cele ekologiczne zapisane zostały w następujących
dokumentach:
 ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską konwencjach międzynarodowych:
 Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich
siedlisk, Berno (1979);
 Konwencja Ramsarska o obszarach wodno-błotnych, mających znaczenie
międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego
(1975), ze zmianami wprowadzonymi w Paryżu (1982) i Reginie (1987);
 Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Rio
de Janeiro (1992);
 Konwencja o różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro (1992);
 Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z
Kioto, wraz z Protokołem (1997).
 innych dokumentach międzynarodowych:
 Europejska Konwencja krajobrazowa;
 innych dokumentach UE:
 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej.
Przyjęta w 1997 r. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej zapewnia ochronę
środowiska człowieka, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Zasadę tę
uwzględnia „II Polityka ekologiczna państwa” oraz dostosowane do niej strategie i
programy środowiskowe, w tym przede wszystkim:
 „Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”,
 „Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej”
 „Strategia gospodarki wodnej”.
47
proeko
Wymienione dokumenty strategiczne uwzględniają zobowiązania i cele ochrony
środowiska przyjęte w ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską konwencjach
międzynarodowych.
„Plan...” opracowany jest w „duchu” tych dokumentów, a ich wytyczne
uwzględnia poprzez opracowania regionalne (zob. rozdz. 2.2. i 6.2. ).
6.2. Poziom regionalny
„Program ochrony środowiska województwa pomorsk iego na lata 20072010 z uwzględnieniem perspektywy 2011-2014”
„Program …” nie formułuje celu generalnego, przyjmując, że misja województwa
pomorskiego, zawarta w „Strategii Rozwoju Województwa” dostatecznie podkreśla
pierwszorzędną potrzebę zachowania dob rego stanu środowiska, jako
podstawowego warunku zrównoważonego i harmonijnego rozwoju.
Zgodnie z „Programem …” wyznaczono cztery cele perspektywiczne (I -IV),
nawiązujące do priorytetów VI Wspólnotowego Programu Działań w zakresie
środowiska naturalnego oraz Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z
perspektywą 2011-2014 oraz 21 celów średniookresowych (1 -21).
Do istotnych z punktu widzenia obszaru „Planu …” celów średniookresowych
należą m. in.:
 osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemny ch i powierzchniowych,
…;
 ochrona mieszkańców województwa i ich mienia przed zagrożeniami naturalnymi
i skutkami katastrof naturalnych;
 ochrona mieszkańców województwa przed hałasem zagrażającym zdrowiu i
jakości życia;
 ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej, powstrzymanie procesu jej
utraty oraz poprawa spójności systemu obszarów chronionych ze szczególnym
uwzględnieniem obszarów Natura 2000;
 zachowanie wysokich walorów ekologicznych obszarów rolniczych;
 promocja i wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych – rozwój
energetyki wiatrowej.
Projekt „Planu …” spełnia ostatni z ww. celów.
„Plan gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego na lata 2007 2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011-2014”
Jako główny cel ekologiczny gospodarki odpadami w województwie pomorskim w
„Planie...” (2007) określono (...) Zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz
wdrożenie nowoczesnego sytemu ich wykorzystywania i unieszkodliwiania .
Realizacja tego celu ma być osiągnięta poprzez następujące dz iałania:
 docelowo skupienie gmin wokół zakładów zagospodarowania odpadów (ZZO),
wyposażonych w linie do segregacji odpadów lub tylko w urządzenia do
doczyszczania surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej, urządzenia do
konfekcjonowania surowców, instalacje do utylizacji odpadów organicznych,
tymczasowe pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych,
składowisko odpadów resztkowych (o przyjętej technologii decydować będą
inwestorzy);
48
proeko
 na obszarze gmin należących do poszczególnych ZZO ma się odbywać zb iórka
segregacyjna;
 lokalizacja ZZO zgodna z zasadą „bliskości” wyrażoną w Ustawie o odpadach z
dnia 02.04 2001 r. (Dz. U. nr 62.poz. 628 z późn. zm.) – przyjęto, że optymalna
odległość centrum gminy (po drogach) nie będzie większa niż 30 km od ZUO, w
przypadku konieczności dowozu odpadów (lub surowców) z większej odległości,
należy rozważyć budowę stacji przeładunków lub wiejskich punktów gromadzenia
i segregacji odpadów (WPGiSO);
 założono, że z poszczególnych gmin odpady wysegregowane będą kierowane do
ZZO, natomiast pozostałe odpady będą deponowane na lokalnych składowiskach
do czasu ich wypełnienia lub konieczności ich zamknięcia z innych powodów.
Wg „Planu gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego 2010” gmina
Nowy Staw ma być obsługiwana docelowo przez ZZO ”Rokitki” w Tczewie.
Studium możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w województwie
pomorskim
W „Studium możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w województwie
pomorskim” (2003) jako tereny wyłączone z lokalizacji elektrowni wiatrowych uznano:
 wszystkie tereny objęte formami ochrony przyrody;
 projektowane obszary ochronne, w tym zwłaszcza obszary planowane do
włączenia do Słowińskiego Parku Narodowego oraz wytypowane w ramach
tworzenia Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych NATURA 2000,
projektowane i postulowane zespoły przyrodniczo- krajobrazowe;
 tereny tworzące osnowę ekologiczną województwa, której zasięg określony został
w planie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego;
 tereny położone w strefach ekspozycji obiektów dziedzic twa kulturowego:
pomników historii, cennych założeń urbanistycznych i ruralistycznych oraz
założeń zamkowych, parkowo-pałacowych i parkowo-dworskich;
 tereny zabudowy mieszkaniowej oraz intensywnego wypoczynku ze strefą 500 m;
 tereny w otoczeniu lotnisk wraz z polami wznoszenia i podejścia do lądowania.
Ponadto dla lokalizowanych siłowni proponuje się zachowanie następujących
minimalnych odległości od:
 dróg o nawierzchni utwardzonej i linii kolejowych – 200 m,
 linii elektroenergetycznych niskiego i średniego napięcia – 1 długość ramienia
wirnika, wysokich i najwyższych napięć - 3 długości ramienia wirnika,
 ściany lasu – 200 m,
 brzegów rzek i jezior o powierzchni 1 - 10 ha – 200 m,
 akwenów wodnych powyżej 10 ha – 500 m,
 brzegu morza – 2 800 m,
 odległość pomiędzy farmami o liczbie siłowni od 6 – 15 sztuk – minimum 5 km, i
od 10 do 30 sztuk – minimum 10 km.
Obszar „Planu …” położony jest w obrębie wyznaczonego w „Studium …” rejonu
generalnie predysponowanego dla lokalizacji elektrowni wiatrowych (względnie
niewielka konfliktowość w stosunku do środowiska).
49
proeko
Regionalna strategia energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł
odnawialnych
W
opracowaniu „Regionalna strategia energetyki ze szczególnym
uwzględnieniem źródeł odnawialnych” (2006) wykonanym dla woj. pom orskiego
zawarto zapis o planowanym zwiększeniu do 2010 r. mocy zainstalowanych
elektrowni wiatrowych do 600÷700 MW.
Wśród celów strategicznych zawarty jest zapis o redukcji uzależnienia od
tradycyjnych źródeł energii poprzez zwiększenie udziału produkcji energii ze źródeł
odnawialnych do poziomu, co najmniej 19 % w 2025 r., m. in. poprzez promocję i
rozwój elektrownie wiatrowych - realizowanych w ramach tzw. parków (farm)
wiatrowych, tj. zespołu kilkunastu lub kilkudziesięciu elektrowni wiatrowych, na
terenach specjalnie do tego celu przeznaczonych, tj. zgodnie z warunkami
określonymi w „Planie zagospodarowania przestrzennego
województwa
pomorskiego” i przy spełnieniu wymagań ochrony środowiska i prawa budowlanego.
„Plan …” stanowi etap wdrażania „Regionaln ej strategii energetyki …” (2006).
Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych
w województwie pomorskim do roku 2025 (projekt)
Projekt „Programu…” wraz z prognozą został wyłożony do publicznego wglądu w
kwietniu 2010 r.
Wg informacji zawartych w „Programie…” (2010) ze względu na korzystne
warunki wiatrowe w województwie pomorskim obserwowany jest gwałtowny wzrost
zainteresowania inwestorów lokalizacją farm wiatrowych. Do chwili obecnej
operatorzy sieci elektroenergetycznej (przes yłowej i dystrybucyjnej) na terenie
województwa pomorskiego wydali warunki przyłączenia dla farm wiatrowych o
łącznej mocy 2660 MW. Dla porównania aktualnie na obszarze województwa pracują
farmy wiatrowe o łącznej mocy zainstalowanej 160 MW.
W załączniku 2 do ww. projektu „Programu …” wymieniono ograniczenia
dotyczące lokalizacji elektrowni wiatrowych:
a) ograniczenia przyrodnicze:
Według Ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92, poz. 880 Art. 15.1 z dnia 16
kwietnia 2004 r.):
 Obowiązuje zakaz realizacji inwestycji z zakresu energetyki wiatrowej na
terenach parków narodowych i rezerwatów przyrody;
 Istotne ograniczenia w lokalizacji elektrowni wiatrowych mogą występować na
terenach parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu;
 Obszary Natura 2000 – elektrownie wiatrowe mogą być realizowane tylko
wyjątkowo w przypadku gdy w wyniku przeprowadzonej oceny oddziaływania
na środowisko stwierdzony zostanie brak negatywnego wpływu na siedliska
przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których został wyznaczony
obszar Natura 2000;
 Określone ograniczenia w lokalizacji elektrowni wiatrowych mogą występować
na terenach, na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci
pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub
zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
50
proeko
b)
c)
d)
e)
f)
Ograniczenia związane z lokalizacją farm wiatrowych występują również na
terenach charakteryzujących się niekorzystnymi warunkami geotechnicznymi,
takimi jak: torfowiska pojezierne, doliny rzeczne, tereny podmokłe ze
zbiorowiskami roślinności torfowiskowej i łąkowej, na glebach torfowych i mułowo torfowych oraz kompleksy leśne, akweny wodne, miejsca ważne dla ptaków tj.
atrakcyjne żerowiska, trasy regularnych przelotów wędrówkowych, trasy
regularnych dolotów na żerowiska.
Ograniczenia krajobrazowe:
Ze względu na wysokość konstrukcji elektrowni wiatrowych obszarem istotnego
konfliktu funkcjonalnego są: panoramy oraz ciągi widokowe na obiekty
przyrodnicze, zabytki i wartościowe zespołu zabudowy, tereny rozwojowe
przewidziane do zabudowy, tereny zagospodarowane na cele uzdrowiskowe i
rekreacyjne.
Ograniczenia wynikające z poziomu hałasu w pobliżu obiektów energetyki
wiatrowej:
Obliczeniowy poziom hałasu wytworzony przez farmę wiatrową może osiągnąć w
zależności od mocy i ilości turbin ponad 100dB w miejscu jego wytwarzania.
Polskie prawo określa dopuszczalny poziom hałasu na terenach zabudowy
mieszkaniowej oraz na terenach wypoczynkowo-rekreacyjnych poza miastem na
40 dB w porze nocnej. W związku z tym tereny mieszkaniowe i rekreacyj ne ze
strefą 500 m należy uznać za wykluczone z lokalizacji elektrowni wiatrowych.
Ograniczenia związane z występowaniem efektu stroboskopowego
Praca obiektów energetyki wiatrowej związana jest również z występowaniem
uciążliwego dla człowieka efektu odbijania promieni słonecznych od obracającego
się wirnika.
Ograniczenia związane z bliskością lokalizacji lotnisk:
Ze względu na znaczne wysokości obiektów energetyki wiatrowej w celu
uniknięcia zagrożenia dla startujących i lądujących samolotów spod ich lokal izacji
wyłączyć należy otoczenie lotnisk cywilnych, wojskowych oraz drogowych
odcinków lotniskowych wraz z polami wznoszenia i podejścia do lądowania
Ograniczenia związane z bliską lokalizacją dróg i linii kolejowych:
Ze względu na niebezpieczeństwo, jakie powoduje upadek wiatraka, przyjmuje
się, ze nie powinny być one lokalizowane bliżej niż 200 m od dróg i kolei.
Ustalenia „Planu …” uwzględniają ww. ograniczenia .
Ww. projekt „Programu…” (2010) nie posiada mocy prawnej.
51
proeko
7. ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ODDZIAŁYWAŃ USTALEŃ PLANU
NA ŚRODOWSKO
7.1. Wprowadzenie
Istotą „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obrębach:
Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego >Park
Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<” jest dopuszczenie lokalizacji zespołu
elektrowni wiatrowych wraz z obsługującą go infrastrukturą techniczną (drogi
dojazdowe, place montażowe, przyłącza kablowe SN, itp.). Ponadto „Plan…” dotyczy
terenów osadnictwa wiejskiego, rolniczych, komunikacyjnych i infrastrukturowyc h
(odcinek projektowanej linii WN 110 kV) tej części gminy.
W zakresie oddziaływań ustaleń „Planu ...” i możliwych przekształceń środowiska
przyrodniczego przeanalizowano oddziaływania na następujące elementy
środowiska w ich wzajemnym powiązaniu:
 przypowierzchniowa warstwa litosfery;
 wody powierzchniowe i podziemne;
 powietrze atmosferyczne i klimat;
 klimat akustyczny (hałas);









roślinność;
zwierzęta;
różnorodność biologiczna;
formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000;
zasoby naturalne;
zabytki;
dobra materialne;
krajobraz;
ludzi.
Oceniano oddziaływania bezpośrednie, pośrednie i wtórne, krótko -, średnio- i
długoterminowe, chwilowe, okresowe i stałe. W podsumowaniu (tab. 13-14. w rozdz.
7.5.1.) przedstawiono klasyfikację oddziaływań, zgodną z art.. 51 Ustawy z dnia 3
października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami).
7.2. Oddziaływanie zespołu elektrowni wiatrowych
7.2.1. Powierzchnia ziemi
Oddziaływanie planowanego zespołu elektrowni wiatrowych na wierzchnią warstwę
litosfery będzie miało miejsce głównie na etapie inwestycyjnym, trwającym zwykle kilka
miesięcy. Wykonane zostaną wówczas drogi dojazdowe i wykopy pod fundamenty wież
elektrowni i wykopy pod kable. Wykonanie wykopów pod fundamenty spowoduje
likwidację pokrywy glebowej i przekształcenia w przypowierzchniowych strukturach
geologicznych w związku z robotami ziemnymi oraz powstanie odpadu w postaci gleby i
ziemi wydobytej z wykopów pod fundamenty (zob. rozdz. 7.2.7.).
Przewiduje się fundamentowanie na głębokości ok. 3 m p.p.t., co przy
projektowanych parametrach fundamentów (podstawa 20 x 20 m), spowoduje
52
proeko
konieczność wywiezienia w odniesieniu do każdej elektrowni około 1200 m 3 gruntu
(piaski, namuły, utwory ilaste), co daje wartość około 10.800 m 3 gruntu dla zespołu 9
elektrowni. Ponadto znaczne ilości gleby i ziemi z wykopów powstaną w wyniku
realizacji terenów komunikacyjnych (wykopy pod realizację nawierzchni). Grunt z
wykopów może być wykorzystany do niwelacji terenów drogowych i
zagospodarowania całości terenu po zakończeniu budowy lub zagospodarowany w
inny sposób.
Wykopy budowlane wykonane zostaną także przy układaniu kab li
energetycznych i telekomunikacyjnych. Ziemia z wykopów pod kable wykorzystana
zostanie w całości do ich zasypania. Po zakończeniu prac tereny te zostaną
przywrócone funkcji rolniczej.
Na terenach planowanych elektrowni, placów manewrowych wokół nich, stacji
elektroenergetycznej i nowych dróg dojazdowych (o łącznej powierzchni ok. 2 ha)
nastąpi likwidacja pokrywy glebowej. W trakcie prac należy wierzchnią warstwę gleby
odkładać w wydzielone miejsce, natomiast grunt z wykopów pod fundamenty, w miarę
przydatności wykorzystać do budowy nasypów drogowych i zagospodarowania terenu
po zakończeniu budowy. W przypadkach nadmiaru gruntu należy go, przewieźć w
ustalone miejsca, z możliwością wykorzystania.
Zdjęcie pokrywy glebowej i złożenie nadkładu do późniejszego wykorzystania, po
zakończeniu prac ziemnych wystąpi również w trakcie realizacji wykopów pod
połączenia kablowe między elektrowniami (linie SN i kable światłowodowe).
W trakcie budowy elektrowni, w związku z użyciem ciężkiego sprzętu,
składowaniem materiałów budowlanych i elementów konstrukcyjnych, mogą wystąpić
przekształcenia fizyczne pokrywy glebowej w sąsiedztwie terenów bezpośredniej
lokalizacji elektrowni. Należą do nich:
 zmiany struktury litologicznej skały macierzystej (podglebia);
 zniszczenie profilu glebowego;
 zmiany fizycznej struktury gleby w wyniku ugniatania sprzętem budowlanym i
składowanym materiałem.
Na etapie funkcjonowania ustaleń „Planu…”, a w szczególności zespołu elektrowni
wiatrowych, nie będą powstawać znaczące przekształcenia wierzchniej warstwy
litosfery. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi na tym etapie wynikać będzie z
zachowania na przeważającej części obszaru „Planu…” użytkowania rolniczego, z czym
związane jest prowadzenie zabiegów agrotechnicznych.
Na etapie likwidacji powierzchnia ziemi i gleby zostanie uwolniona od obiektów
elektrowni oraz od betonu z fundamentu i dróg dojazdowych, doły po fundamentach
wymagać będą rekultywacji (wypełnienie piaskiem gliniastym, nawiezienie substratu
glebowego), po przeprowadzeniu rekultywacji teren może być przywrócony do
produkcji roślinnej - obowiązek rekultywacji terenu po zlikwidowanym zespole
elektrowni spoczywać będzie na właścicielu elektrowni.
7.2.2. Wody powierzchniowe i podziemne
Na terenie bezpośrednich lokalizacji elektrowni wiatr owych i planowanej stacji
transformatorowej nie występują wody powierzchniowe. Najbliższe elementy
hydrograficzne to rowy melioracyjne (w minimalnych odległościach kilkadziesiąt m).
„Plan …” zawiera ustalenia dotyczące zachowania i ochrony elementów sieci
melioracyjnej. Ewentualne, na niewielkich odcinkach, skanalizowanie rowu lub cieku i
53
proeko
jego przykrycie, poprzedzone muszą być projektem przyjętym przez właściwy zarząd
melioracji.
Posadowienie elektrowni wiatrowych i stacji transformatorowej poprzedzi
wykonanie badań geotechnicznych gruntu. W przypadku płytkiego wystąpienia wód
podziemnych posadowienie fundamentów zostanie wykonane metodą na „mokro”, tj.
bez odwadniania wykopów, czyli bez naruszania pierwszego poziomu wód
podziemnych.
W przypadkach awaryjnych wycieków substancji ropopochodnych. Podłoże
zostanie odpowiednio zabezpieczone, aby substancje ropopochodne z urządzeń
wykorzystywanych podczas realizacji inwestycji nie przedostały się do gruntu i wód
podziemnych.
Na etapie eksploatacji, oddziaływanie elektrowni wiatrowych na hydrosferę,
polegać będzie tylko na lokalnym ograniczeniu infiltracji wody opadowej do gruntu woda ta spłynie po powierzchni fundamentów elektrowni oraz po zabudowie stacji
transformatorowej i wsiąknie do gruntu w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
Na etapie likwidacji planowanego zespołu elektrowni wiatrowych, może wystąpić
zagrożenie dla wód gruntowych, w wyniku wycieków substancji ropopochodnych z
demontowanych generatorów oraz z urządzeń rozbiórkowych. Zapobieganie tego
typu zagrożeniom jest kwestią organizacyjną (właściwe prowadzenie prac
rozbiórkowych i dbanie o stan techniczny urządzeń).
7.2.3.
Stan aerosanitarny i klimat
Oddziaływanie na stan zanieczyszczenia powietrza wystąpi na etapie budowy i
będzie wynikać głównie z pracy sprzętu budowlanego (prowadzenie wykopów,
realizacja odcinków dróg i placów manewrowych) oraz transportu materiałów
budowlanych i gleby z urobku oraz elementów konstrukcyjnych elektrowni.
Ruch pojazdów, realizacja wykopów oraz składowanie gleby z urobku i
ewentualnie sypkich materiałów budowlanych spowoduje okresową emisję pyłów do
atmosfery. Będzie ona miała charakter niezorganizowany, o zasięgu ograniczonym
głównie do terenu budowy. Wobec dobrych warunków przewietrzania, nie spowoduje
to istotnego wpływu na warunki aerosanitarne w rejonie realizacji przedsięwzięcia.
Transport urobku samochodami ciężarowymi, dowóz betonu do wylewania
fundamentów oraz transport elementów konstrukcyjnych pogorszy okresowo warunki
aerosanitarne (spaliny i pył) w sąsiedztwie tr as ich przejazdów, które w związku z tym
należy wyznaczyć z ominięciem w jak największym stopniu terenów osadniczych
Z transportem samochodowym oraz z pracą ciężkiego sprzętu na terenie
lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych związana będzie emisja hałas u (zob. rozdz.
7.2.4.1.).
Ze względu na fakt, że prace budowlano – instalacyjno – montażowe prowadzone
będą w porze dziennej oraz fakt odległości placów budowy od najbliższej zabudowy
mieszkalnej można przyjąć, że poziom ekwiwalentny hałasu poza terenem
prowadzonych prac, spowodowany pracą maszyn budowlanych i towarzyszących im
urządzeń technicznych, a także zwiększonym ruchem pojazdów samobieżnych i
samochodowych, nie będzie uciążliwy dla mieszkańców (poziom hałasu występującego
okresowo w trakcie prac budowlanych, nie jest normowany w polskim prawie)
54
proeko
Wibracje
Praca ciężkiego sprzętu budowlanego (koparki, spychacze, węzły betoniarskie)
może wywołać drgania (wibracje) w strefie prowadzonych prac, które ustąpią z chwilą
ich zakończenia. Ich występowanie jest krótkotrwałe i dotyczy obszaru maksymalnie
do kilkudziesięciu m od strefy pracy urządzeń.
W przypadku planowanego przedsięwzięcia drgania takie będą występowały w
okresie budowy fundamentów wież elektrowni. Nie będą one szkodliwe dla
konstrukcji budynków, położonych w minimalnej odległości 470 m i przebywających
w nich ludzi.
Konstrukcja współczesnych elektrowni wiatrowych minimalizuje powstawanie
wibracji związanych z pracą elektrowni. Do podstawowych metod ograniczenia drgań
konstrukcji elektrowni wiatrowych należą:
 konstrukcja łopat wirnika (jej profil aerodynamiczny);
 zastosowanie elektronicznych zabezpieczeń (zmiana kąta natarcia łopaty i
zmniejszanie prędkości wirnika przed wejściem w zakres prędkości, w którym
występują drgania łopat);
 konstrukcja przekładni (w tym zastosowanie elastycznego sprzęgła);
 odpowiednie fundamentowanie wieży elektrowni z wibroizolacją.
Ze względu na zastosowane rozwiązania oraz na odległości zabudowy
mieszkalnej od planowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych (powyżej 470 m), nie
prognozuje się zagrożeń wibracjami dla budynków i ludzi w nich przebywających.
Zgodnie z wioskami panelu doradców naukowych Amerykańskiego oraz
Kanadyjskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (American Wind Energy
Association, AWEA oraz Canadian Wind Energy Association, CanWEA) (2009)
analizującego wpływ turbin wiatrowych na zdrowie ludzi (…) przenoszone przez
podłoże wibracje pochodzące od turbin wiatrowych są zbyt słabe, by były
odczuwalne, lub miały wpływ na ludzi.
7.2.4. Klimat akustyczny
7.2.4.1. Etap inwestycyjny i etap likwidacji
Emisja hałasu na etapie inwestycyjnym i likwidacji będzie miała podobny
charakter – będzie ona związana głównie z transportem samochodowym (konstrukcji
elektrowni, urobku z wykopów, betonu do wylewania fundame ntów itp.) oraz z pracą
ciężkiego sprzętu na terenie lokalizacji przedsięwzięcia.
Ze względu na fakt, że prace budowlano – instalacyjno – montażowe (oraz
demontaż urządzeń), prowadzone będą w porze dziennej oraz znaczne odległości
placów budowy od najbliższej zabudowy mieszkalnej, można przyjąć, że poziom
ekwiwalentny hałasu poza terenem prowadzonych prac, spowodowany pracą
maszyn budowlanych i towarzyszących im urządzeń technicznych, a także
zwiększonym ruchem pojazdów samobieżnych i samochodowych, nie bę dzie
uciążliwy dla mieszkańców (poziom hałasu występującego okresowo w trakcie prac
budowlanych, nie jest normowany w polskim prawie).
Praca ciężkiego sprzętu budowlanego może wywołać drgania, które
zlokalizowane będą w strefie prowadzonych prac i ustąpią z chwilą ich zakończenia.
Ze względu na odległości zabudowy mieszkalnej (w minimalnej odległości 470 m) od
55
proeko
placu budowy nie prognozuje się zagrożeń wibracjami dla najbliższych budynków i
ludzi w nich przebywających.
7.2.4.2. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na warunki akustyczne na
etapie funkcjonowania
Podstawa merytoryczna analizy
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826 +
załącznik),
 Polska Norma PN-ISO 9613-2 Akustyka. Tłumienie dźwięku podczas propagacji
w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania,
 Program komputerowy LEQ Professional 6.0 for Windows zgodny z w/w normą,
 Projekt „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obrębach:
Mirowo, Brzózki, Chlebówka, w gminie Nowy Staw zwanego >Park Elektrowni
Wiatrowych – zespół Mirowo” (pow. malborski, woj. pomorskie) – przewidywana
lokalizacja elektrowni wiatrowych,
 Podstawowe parametry elektrowni wiatrowych przewidywanych do budowy w
niniejszej lokalizacji zapisane w projekcie „Planu …”,
 Kilkukrotna wizytacja autora na miejscu planowanej lokalizacji w okresie 2008 2010.
Cel analizy
Celem niniejszej analizy jest prognostyczne określenie wartości i zasięgu hałasu
emitowanego do środowiska z terenu planowanych 9 elektrowni wiatrowych
zainstalowanych w zespole >Świerki< w gminie Nowy Staw co umożliwi ocenę
skutków wpływu przedmiotowej inwestycji na klimat akustyczny otoczenia.
Diagnoza stanu środowiska z uwagi na źródła hałasu.
Na terenach przyległych do obszaru „Planu …” aktualnie brak jest zainstalowanych
elektrowni wiatrowych oraz innych znaczących źródeł hałasu. Na północ od obszaru
„Planu …” (w minimalnej odległości ok.1,8 km od najbliższych elektrowni) planowany
jest „Park Elektrowni Wiatrowych – zespół Mirowo” (10 elektrowni wiatrowych).
Charakterystyka źródeł hałasu
Przewidywany w „Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego w
obrębach: Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanym >Park
Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<” program inwestycji, zakłada budowę 9
elektrowni wiatrowych na nieruchomościach rolnych. Opis projektu „Planu …” nie
precyzuje typu elektrowni planowanych do budowy w tych lokalizacjach, określa
jedynie ich najważniejsze graniczne parametry. Założenia przyjęte w niniejszej
analizie do obliczeń są następujące:
 do 9 elektrowni wiatrowych;
 maksymalna wysokość wieży - 120 m;
 maksymalny promień wirnika – 60 m.
56
proeko
Na hałas emitowany z elektrowni wiatrowej do środowiska składa się kilka
pojedynczych źródeł, pochodzących od takich elementów, jak: generator,
przekładnie, pompy hydrauliczne i transformator. Hałas emitowany jest zarówno
bezpośrednio przez otwory w gondoli i w wieży, jak i poprzez wibracje mechaniczne.
Innym istotnym elementem są szerokopasmowe dźwięki emitowane przez
obracające się łopaty rotora, których prędkości końcówek w sposób bezpośredni
zależą od prędkości wiatru. Istotny wpływ na poziom hałasu ma również aktualny kąt
ustawienia łopat. Czynnikiem zwiększającym zasięg oddziaływania akust ycznego jest
usytuowanie ruchomych części elektrowni na wysokości sięgającej od kilkudziesięciu
do ponad stu metrów.
Ochrona przed hałasem
Z uwagi na znaczną wysokość całej konstrukcji elektrowni wiatrowej (do 180 m w
stanie wzniesionego śmigła) jakakolwiek ochrona przed hałasem w sąsiedztwie
urządzenia nie jest możliwa. Z tego samego powodu nie jest również możliwa
ochrona oddalonej zabudowy mieszkalnej. Jedyną formą ochrony zabudowy przed
hałasem jest zachowanie bezpiecznej odległości od elektrowni wiatro wej.
Określenie kryterium oceny oddziaływania hałasu na środowisko
Projekt „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obrębach:
Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego >Park
Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<” dopuszcza możliwość budowy elektrowni
wiatrowych o wysokości maksymalnej w stanie wzniesionego śmigła do 180 m z
regulowanym poziomem hałasu. Współczesne elektrownie wiatrowe są wyposażone
w urządzenia pozwalające regulować ich parametry (tzw. nastawy), w zależno ści od
pożądanego (dopuszczalnego) na danym terenie poziomu emisji hałasu. W wyniku
tej regulacji moc akustyczna elektrowni może zmieniać się w granicach kilku dB.
Kryterium dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku dla funkcji chronionych
określa się na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca
2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120
poz. 826 + załącznik).
Przedstawione powyżej dane konstrukcyjne wykorzystano w programie
komputerowym „LEQ Professional 6.0”, zgodnym z Polską Normą PN-ISO 9613-2,
dla określenia zasięgu propagacji hałasu emitowanego z analizowanych elektrowni
wiatrowych w środowisku, dokonując następujących założeń:
 elektrownia wiatrowa jest rozpatrywana, jako punktowe źródło hałasu
umieszczone na wysokości 90 m n.p.t.;
 hałas emitowany jest we wszystkich kierunkach jednocześnie, z takim samym
maksymalnym natężeniem;
 absorpcja przez naturalne przeszkody terenowe jest równa zero (ze względu na
wysokość źródła hałasu);
 temperatura otoczenia 10C;
 wilgotność względna 70%;
 poziom hałasu pojedynczej turbiny 105,5 dB, przy prędkości wiatru v=10 m/s .
Celem zwiększenia bezpieczeństwa analizy dokonano założeń zakładających
maksymalny wariant z punktu widzenia propagacji dźwięku w przestrzeni otw artej.
57
proeko
Z charakterystyki terenu wynika, że projektowane elektrownie wiatrowe
zlokalizowane będą na gruntach użytków rolnych. Tereny te znajdują się w otoczeniu
gruntów ornych i użytków zielonych i nie graniczą bezpośrednio z żadnymi
obszarami o funkcji chronionej. W związku z tym, zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów
hałasu w środowisku (Dz. U. 2007r., Nr 120 poz. 826), nie ma podstaw prawnych do
określenia dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku dla ww. terenów.
Projekt „Planu …” przewiduje lokalizację w otoczeniu terenów przewidzianych
pod budowę elektrowni wiatrowych, zabudowy mieszkaniowo -usługowej i zabudowy
zagrodowej.
Ze względu na przewidywane zasięgi oddziaływania elektrowni wi atrowych
należy sprawdzić poziom hałasu, jaki może on wytwarzać w środowisku na granicy
ww. terenów chronionych. Poziom ten powinien być zgodny z punktem 3 Tabeli nr 3
załącznika do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r.
Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku na granicy ww. zabudowy mieszkalnej
wynosi od instalacji oraz pozostałych obiektów i grup źródeł hałasu:
LDWN = 55 dB w godz. od 6- 22 (pora dzienna),
LN = 45 dB w godz. od 22-6 (pora nocna).
Z powyższych wartości wynika, że zasięg oddziaływania analizowanych
zespołów elektrowni na otoczenie winien być oceniany wg izolinii L DWN = 55 dB w
porze dziennej oraz wg izolinii L N = 45 dB w porze nocnej.
Wyniki analizy
Wyniki obliczeń w punktach obserwacji przedstawione są na podkładz ie mapy
topograficznej w skali 1:10.000 (rys. 5), w postaci izofon (linii równego poziomu
dźwięku).
Obliczenia przeprowadzono dla wieży o wysokości 90 m przy poziomie hałasu
typowym dla większości współcześnie produkowanych turbin 105,5 dB. Założona
wysokość wieży gwarantuje, że zasięg przestrzenny hałasu emitowanego przez
elektrownie jest największy przy deklarowanej mocy akustycznej. W obliczeniach
uwzględniono efekt skumulowany oddziaływania akustycznego z planowanym
„Parkiem elektrowni wiatrowych – zespół Mirowo”.
Przyjęto, że izofony wynikające z pracy planowanych dziewięciu elektrowni, które
mają pracować w zespole >Świerki< nie mogą przekraczać linii rozwoju osadnictwa
wiejskiego i zabudowy mieszkaniowo-usługowej.
W wyniku prowadzonych analiz i obliczeń ustalono, że w porze dziennej jak i
nocnej izofony wynikające z pracy planowanych dziewięciu elektrowni, które mogą
być zainstalowane w zespole >Świerki< nie będą przekraczać linii rozwoju
osadnictwa wiejskiego i zabudowy mieszkaniowo-usługowej wyznaczonej w planie.
Dodatkowo wraz ze zmianą parametru wysokości wieży (od 90 m tak w górę jak i w
dół) poziom hałasu w rejonie zabudowań będzie się obniżał.
Przy takim poziomie w żadnym z punktów obserwacji (istniejące zabudowania)
prognozowany poziom hałasu nie przekroczy poziomu dopuszczalnego, a izofona 45
dB nie przekroczy granicy terenów, dla których w projekcie planu zagospodarowania
przestrzennego dopuszczono zabudowę mieszkaniowo -usługową i zabudowę
zagrodową.
Również nie mają istotnego wpływu, na oddziaływanie akustyczne na
rozpatrywany obszar, planowane pozostałe zespoły elektrowni wiatrowych. Z uwagi
58
proeko
na duże odległości pomiędzy elektrowniami, w tym samym zespole, jak również
znaczną odległość pomiędzy zespołami elektrowni (minimalna odległość ok. 1,8 km)
zmiana klimatu akustycznego jest mało znacząca.
Wewnątrz obszaru określonego przez izofonę L N = 45 dB, należy wykluczyć
możliwość planowania nowych jednostek budownictwa zagrodowego i budownictwa
mieszkaniowo-usługowego. Zgodnie z ustaleniami „Planu …” tereny te w większości
znajdują się w zasięgu wydzieleń o funkcji rolniczej bez prawa do zabudowy, z
dopuszczeniem budowy obiektów przeznaczonych dla służb technicznych
obsługujących elektrownie wiatrowe wraz z placem składowym i wymaganą
niezbędną infrastrukturą techniczną.
W rejonie położonym na wschód od Chlebówki zasięg oddziaływania
akustycznego zespołu elektrowni wyznaczony izofoną 45 dB obejmuje fragment
terenów rolnych położonych w obrębie obszaru „Miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego w obrębach: Lipinka, Nidowo, Świerki, zwanego
„Park Elektrowni Wiatrowych – Zespół Lipinka” (w trakcie opracowania).
Przedstawioną analizę wykonano w oparciu o przyjęte parametry techniczne i
wartości mocy akustycznych. Analizę tę należy powtórzyć przypadku każdorazowej
zmiany parametrów zastosowanych elektrowni wiatrowych.
Przedstawione powyżej wyniki i wnioski są oparte na prognozie wynikającej z
modelowania matematycznego – analizy komputerowej projektu. Podana wyżej
prognoza winna być zweryfikowana w oparciu o stan faktyczny inwestycji, jaki
zostanie stwierdzony po jej realizacji na podstawie pomi arów wykonanych w ramach
analizy porealizacyjnej.
7.2.5.
Emisja infradźwięków
Według polskiej normy PN-86/N-01338 infradźwiękami nazywamy dźwięki lub
hałas, którego widmo częstotliwościowe zawarte jest w zakresie od 2 Hz do 16 Hz.
Według ISO 7196 infradźwiękami nazywamy dźwięki lub hałas, którego widmo
częstotliwościowe zawarte jest w zakresie od 1 Hz do 20 Hz.
W odniesieniu do infradźwięków sztucznego pochodz enia, funkcjonuje pojęcie
hałasu infradźwiękowego oraz hałasu niskoczęstotliwościowego, który obejmuje
zakres częstotliwości od około 10 Hz do 250 Hz.
Infradźwięki wchodzące w skład hałasu infradźwiękowego, są odbierane w
organizmie specyficzną drogą słuchową (głównie przez narząd słuchu). Słyszalność
ich zależy od poziomu ciśnienia akustycznego. Stwierdzono jednak dużą zmienność
osobniczą w zakresie percepcji słuchowe infradźwięków, szczególnie dla najniższych
częstotliwości. Progi słyszenia infradźwięków są tym wyższe, im niższa jest ich
częstotliwość i wynoszą na przykład: dla częstotliwości 2 Hz około 120 -140 dB, dla
częstotliwości 6 ÷ 8 Hz około 100 dB, a dla częstotliwości 12 ÷ 16 Hz około 90 dB.
Poza specyficzną drogą słuchową infradźwięki są odbierane przez receptory czucia
wibracji. Progi tej percepcji znajdują się o 20 ÷ 30 dB wyżej niż progi słyszenia. Gdy
poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 140 dB, infradźwięki mogą
powodować trwałe, szkodliwe zmiany w organizmie. Możliwe jest występowanie
zjawiska rezonansu struktur i narządów wewnętrznych organizmu, subiektywnie
odczuwane już od 100 dB jako nieprzyjemne uczucie wewnętrznego wibrowania. Jest to
obok ucisku w uszach jeden z najbardziej typowych objawów stwierdzonych przez
osoby narażone na infradźwięki. Jednak dominującym efektem wpływu infradźwięków
na organizm, jest ich działanie uciążliwe, występujące już przy niewielkich
przekroczeniach progu słyszenia. Działanie to charakteryzuje się subiektywnie
59
proeko
określonymi stanami nadmiernego zmęczenia, dyskomfortu, senności, zaburzeniami
równowagi, sprawności psychomotorycznej oraz zaburzeniami funkcji fizjologicznych.
Obiektywnym potwierdzeniem tych stanów są zmiany w ośrodkowym układzie
nerwowym, charakterystyczne dla obniżenia stanu czuwania (wg informacji zawartych
na stronie internetowej Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - www.ciop.pl.).
W przypadku elektrowni wiatrowych infradźwięki są generowane w sytuacji, gdy
niewłaściwie wyprofilowana jest łopata turbiny i źle dobrana prędkość obroto wa. W
początkowym okresie rozwoju turbin wiatrowych były one rzeczywiście uciążliwe dla
sąsiedztwa. Jednak zaostrzenia prawne i szybki rozwój w tej dziedzinie doprowadził
do uzyskania konstrukcji prawie nieemitujących infradźwięków.
Na podstawie licznych badań (Ingielewicz, Zagubień 2004, Leventhall 2005,
Rogers 2005, Chouard 2006) można stwierdzić, że:
 poziomy hałasu infradźwiękowego mierzone w bezpośrednim sąsiedztwie siłowni
wiatrowych są bardzo małe;
 poziom dźwięku G infradźwięków generowanych przez turbiny, mierzony w
odległości 500 m jest praktycznie na poziomie tła akustycznego i jest nieodczuwalny
dla człowieka. Przykładowo wg wyników pomiarów (Ingielewicz, Zagubień 2004) dla
FW w Cisowie koło Darłowa (zespół 9 elektrowni wiatrowych typu Vestas V80 – 2,0
MW) poziom dźwięku G infradźwięków generowanych przez turbiny, zmierzony w
punkcie odległym o 500 m, zawierał się w przedziale 82,7 dB dla 4 Hz do 70,4 dB dla
16Hz, natomiast poziom dźwięku G tła akustycznego wynosił odpowiednio od
79,4dB dla 4 Hz do 68,1 dB dla 16 Hz;
 infradźwięki o poziomie dźwięku G, L G mniejszym od 90 dB nie powodują
żadnych dowiedzionych ujemnych skutków na organizm człowieka;
 infradźwięki o poziomie ciśnienia akustycznego niższym od podanych wyżej progów
słyszenia nie powodują wrażenia słuchowego i nie są odczuwalne przez człowieka.
Reasumując, elektrownie wiatrowe emitują infradźwięki na bardzo niskim
poziomie, zdecydowanie poniżej wartości mogących wpływać na zdrowie ludzi.
7.2.6. Promieniowanie elektromagnetyczne
W skład planowanego zespołu elektrowni wiatrowych wchodzą następujące,
potencjalne źródła promieniowanie elektromagnetycznego:
 stacja transformatorowa SN/110 kV,
 elektrownie wiatrowe;
 linie kablowe (podziemne) SN, łączące zespół elektrowni wiatrowych z
projektowaną stacją transformatorową SN/110 kV;
 napowietrzna linia 110 kV łącząca planowaną stację transformatorową SN/110 kV
„Świerki” z krajowym systemem elektroenergetycznym.
Przyłącza kablowe SN (łączące zespół elektrowni ze stacją transformatorową) oraz
same elektrownie wiatrowe, nie stanowią istotnych źródeł promieniowania
elektromagnetycznego. Technologia wykonania tego typu urządzeń energetycznych, jak
kable średniego napięcia i generatory (prądnice) elektrowni wiatrowych, zakłada
stosowanie odpowiednich ekranów, uniemożliwiających wypromieniowywanie energii
elektromagnetycznej do otoczenia – środowiska.
W związku z powyższym istotnym źródłem promieniowania elektromagnetycznego,
na obszarze „Planu …”, będzie przede wszystkim stacja transformatorowa i
napowietrzna linia elektroenergetyczna 110 kV (zob. rozdz. 7.3.).
60
proeko
Normy prawne regulujące oddziaływanie promieniowania
elektromagnetycznego na środowisko
Wykaz wielkości fizycznych, zalecanych do stosowania przy ocenie
oddziaływania pól elektrycznych na ludzi, jest zawarty w Rekomendacji Rady
Europejskiej z 12 lipca 1999 r. W niniejszej rekomendacji zostały określone m. in.
ograniczenia dotyczące ekspozycji ludzi w zmiennych w czasie polach elektrycznych,
magnetycznych i elektromagnetycznych. Podstawą do sporządzenia t ych ograniczeń
były liczne badania dotyczące wpływu pól na organizmy żywe. Wielkościami
podstawowymi, dla których opisano ograniczenia podstawowe są:
 indukcja magnetyczna - B;
 gęstość prądu - J;
 swoista dawka absorpcji energii - SAR;
 gęstość mocy - S.
Wszystkie wartości są uzależnione od częstotliwości emitowanych pól.
W celu umożliwienia praktycznej oceny zagrożenia przekroczenia podstawowych
ograniczeń posłużono się tzw. „poziomami odniesienia” wyprowadzonymi bezpośrednio
z ograniczeń podstawowych. Poziomy odniesienia zostały wyprowadzone w oparciu o
analityczne metody naukowe, jak również rozliczne badania sensoryczne.
Jako poziomy odniesienia podane są:
 natężenie pola elektrycznego - E;
 natężenie pola magnetycznego - H;
 indukcja magnetyczna - B;
 gęstość mocy - S;
 prąd w kończynach - IL.
W Rekomendacji Rady Europejskiej, dla częstotliwości pól równej 50Hz, podano
następujące wartości poziomów odniesienia:
 poziom natężenia pola elektrycznego – 5kV/m;
 poziom natężenia pola magnetycznego – 80A/m;
 indukcja magnetyczna – 100µT.
W przypadku stwierdzenia braku przekroczenia poziomów odniesienia stwierdza
się również brak przekroczenia ograniczenia podstawowego. Natomiast jeżeli
zmierzone w środowisku wartości natężenia pola elektrycznego, magnetycznego lub
indukcji magnetycznej są wyższe od poziomów odniesienia, nie musi to oznaczać
przekroczenia ograniczeń podstawowych. W takiej sytuacji, zgodnie z
Rekomendacją, należy dla każdego przypadku sprawdzić, czy ograniczenia
podstawowe nie będą przekroczone.
W Polsce zagadnienia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w
środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów reguluje
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). W
rozporządzeniu jako wartości graniczne podane są:
 wartość dopuszczalna pola elektrycznego 50Hz dla terenów dostępnych dla
ludności – 10kV/m;
61
proeko
 wartość dopuszczalna pola elektrycznego dla terenów przeznaczonych pod
zabudowę mieszkaniową – 1kV/m;
 wartość dopuszczalna pola magnetycznego 50Hz w środowisku – 60A/m.
Wartości te są podawane dla wysokości 2 m nad powierzchnią ziemi lub innymi
powierzchniami, na których mogą przebywać ludzie.
Wartości graniczne określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30
października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. Nr
192, poz. 1883) zostały przedstawione w tabelach (tab. 6 i 7).
Tabela 6 Dopuszczalne
poziomy
elektromagnetycznego
promieniowania
niejonizującego charakteryzowane przez wartości graniczne wielkości
fizycznych, dla miejsc dostępnych dla ludności.
Lp.
Zakres
częstotliwości
promieniowania
Składowa
Składowa
elektryczna magnetyczna
Gęstość
mocy
1
0 Hz
10 [kV/m]
2500 [A/m]
-
2
od 0 Hz do 0,5 Hz
-
2500 [A/m]
-
3
od 0,5 Hz do 50 Hz
10 [kV/m]
60 [A/m]
4
od 0,05 kHz do 1 kHz
-
3/f [A/m]
-
5
od 0,001 MHz do 3 MHz
20 [V/m]
3 [A/m]
-
6
od 3 MHz do 300 MHz
7 [V/m]
-
-
7
od 300 MHz do 3 GHz
7 [V/m]
-
0.1 [W/m2]
Źródło: Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883)
Tabela 7 Dopuszczalne
poziomy
elektromagnetycznego
promieniowania
niejonizującego charakteryzowane przez wartości graniczne wielkości
fizycznych, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę .
Lp.
Zakres
częstotliwości
promieniowania
1
50 Hz
Składowa
Składowa
elektryczna magnetyczna
1 [kV/m]
60 [A/m]
Gęstość
mocy
-
Źródło: Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883)
Na podstawie wymienionych przepisów dokonuje się swoistej analizy w zakresie
występowania, lub też braku występowania, w otoczeniu obiektu stanowiącego
źródło promieniowania elektromagnetycznego obszarów, w których wartości natężeń
pól elektrycznych i magnetycznych przekraczają podane normy. W przypadku braku
występowania tego typu zjawisk, nie ma podstaw do stwierdzenia negatywnego
wpływu pól emitowanych przez obiekt na zdrowie ludzi oraz środowisko naturalne.
62
proeko
Rozkład pola elektrycznego
Z tab. 6 i 7 wynika, iż dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową,
dopuszczalny poziom składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o
częstotliwości przemysłowej (50 Hz – częstotliwość sieci elektroenergetycznych) nie
może przekraczać wartości 1 kV/m. Natomiast dla miejsc dostępnych dla ludności,
dopuszczalny poziom składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o
częstotliwości 50 Hz, nie może przekraczać wartości 10 kV/m.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r,
10 kV/m jest wartością graniczną pola elektrycznego, dla miejsc dostępnych dla
ludności. Natomiast na terenach przeznaczonych pod zabudowę, wartość tego pola
nie może przekroczyć 1 kV/m. Podane wartości nie mogą występować na wysokości
poniżej 2 m nad powierzchnią ziemi lub innymi powierzchniami, na których mogą
przebywać ludzie.
W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002
r., w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833), są określone cztery
strefy ochronne, które dla pola elektrycznego E o częstotliwości 50 Hz przedstawiają
się następująco:
 strefa niebezpieczna, w której
E
> 20 kV/m;
 strefa zagrożenia, w której
10 kV/m <
E
< 20 kV/m;
 strefa pośrednia, w której
5 kV/m <
E
< 10 kV/m;
E
< 5 kV/m.
 strefa bezpieczna, w której
W strefie bezpiecznej przebywanie pracowników jest dozwolone b ez ograniczeń czasowych.
W strefie pośredniej dopuszczone jest przebywanie pracowników zatrudnionych przy
źródłach w ciągu całej zmiany roboczej.
W strefie zagrożenia czas przebywania pracowników zatrudnionych przy źródłach pól w ciągu
zmiany roboczej zależy od wartości natężenia pola elektrycznego, jakie występują w tej strefie.
W strefie niebezpiecznej przebywanie pracowników jest zabronione.
Na obszarze, na którym natężenie pola elektrycznego jest mniejsze niż 1 kV/m, nie ma
żadnych ograniczeń i obszar ten uważa się za całkowicie bezpieczny dla ludzi.
Teren, na którym będą zlokalizowane urządzenia techniczne stacji
transformatorowej (źródła emisji), zostanie ogrodzony siatką o wysokości 2 m, w
sposób skutecznie uniemożliwiający dostęp osób postronnych. N a opisywany teren
będą miały wstęp jedynie osoby po specjalistycznym przeszkoleniu zawodowym,
ewentualnie osoby im towarzyszące.
Istotą dokonania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla
budowy stacji transformatorowej SN/WN, jest wyznaczenie teoretycznego rozkładu
gęstości mocy promieniowania elektromagnetycznego w obszarach, w których
potencjalnie mogą znajdować się ludzie. W odniesieniu do art. 135 Ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska, wyznaczanie rozkładu pola
elektromagnetycznego w obszarach niedostępnych dla ludzi jest nieuzasadnione,
czego potwierdzeniem jest punkt 34, Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30
października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
w środowisku oraz sposobu sprawdzania dotrzymania tych poziomów, warunkujący
ich pomiar poza ogrodzonym terenem stacji.
63
proeko
Z uwagi na fakt, iż teren stacji transformatorowej będzie zamknięty, ewentualne
występowanie pól elektromagnetycznych - ich obszary pozostawać będą w
miejscach niedostępnych dla ludzi.
Celem analizy zagadnienia związanego z promieniowaniem elektromagnetycznym
jest oszacowanie wielkości ewentualnych tego rodzaju zanieczyszczeń, zaś na ich
podstawie określenie konieczności ustanowienia obszarów ograniczonego użytkowania.
Jak wynika ze stosownych przepisów w zakresie ochrony środowiska (art. 135 ustawy
„Prawo ochrony środowiska”), obszarów ograniczonego użytkowania nie ustanawia się
na terenach ogrodzonych, na których pozostają instalacje. Zatem wskazywanie –
szacowanie obszarów pól elektromagnetycznych pozostających na terenie
niedostępnym, jest niecelowe z punktu widzenia norm wynikających z poszczególnych
przepisów Prawa ochrony środowiska.
Na
podstawie
ogólnej
koncepcji
zagospodarowania
terenu
stacji
transformatorowej oraz doświadczenia w zakresie zagadnień związanych z
prognozowaniem rozkładu pól elektromagnetycznych stwierdza się, iż usytuowanie
elementów wchodzących w skład przedmiotowego obiektu wyklucza pojawienie się
przekroczeń wartości składowych zarówno elektrycznej, jak i magnetycznej w
miejscach dostępnych dla ludzi, tj. poza ogrodzeniem stacji. Jednocześnie bazując
na doświadczeniu w budowaniu tego typu obiektów stwierdza się, iż natężenie pola
elektrycznego poza ogrodzeniem stacji nie przekroczy 1kV.
Dopuszczona w „Planie …” stacja transformatorowa SN/WN nie będzie
stanowić zagrożenia dla środowiska i ludzi i będzie spełniać wymagania
zawarte w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r.
w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektr omagnetycznych w środowisku
oraz sposobu sprawowania tych poziomów.
Również na podstawie dotychczasowych doświadczeń, tj. przeprowadzonych
empirycznie pomiarów pól elektromagnetycznych na podobnych istniejących
obiektach (terenach rozdzielni 110kV) stwierd za się, iż na terenie planowanej stacji,
w miejscach dostępnych dla personelu, natężenie pola elektrycznego nie przekroczy
wartości granicznej strefy pośredniej (10 kV/m).
Rozkład pola magnetycznego
Z tabel 6 i 7 wynika, iż dla terenów przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową oraz dla miejsc dostępnych dla ludności, dopuszczalny poziom
składowej magnetycznej pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz, nie
może przekraczać wartości 60 A/m.
Podobnie jak w przypadku pola elektrycznego również pole magn etyczne jest
unormowane przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października
2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w
środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Przepis ten
podaje jako wartość graniczną pola magnetycznego dla terenów dostępnych dla ludzi
60 A/m. Wartości te są podawane dla wysokości 2 m nad powierzchnią ziemi lub
innymi powierzchniami, na których mogą przebywać ludzie.
W odniesieniu do terenu planowanej stacji, będącego również śro dowiskiem
pracy, obowiązuje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29
listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Przepis ten wyróżnia cztery
strefy oddziaływania pola magnetycznego oraz podaje dla nich wartości graniczne.
64
proeko
W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002
r., dotyczące środowiska pracy, są określone cztery strefy ochronne, które dla pola
magnetycznego H o częstotliwości 50 Hz przedstawiają się następująco:
 strefa niebezpieczna, w której
H > 2000 A/m;
 strefa zagrożenia, w której
200 A/m < H < 2000 A/m;
 strefa pośrednia, w której
66,6 A/m < H < 200 A/m;
H<
66,6 A/m.
 strefa bezpieczna, w której
Bazując na doświadczeniu w budowaniu tego typu obiektów oraz dokonywanych
później rzeczywistych pomiarach pól elektromagnetycznych stwierdza się, iż na terenie
stacji natężenie pola magnetycznego przy maksymalnym obciążeniu nie będzie
przyjmowało wartości większych niż 60 A/m (wartość graniczna strefy bezpiecznej). W
takim przypadku również należy stwierdzić, że natężenie pola magnetycznego poza
ogrodzonym terenem stacji, nie przekroczy wartości dopuszczalnej dla terenów
dostępnych dla ludzi. Jak już wspomniano teren ten będzie całkowicie niedostępny dla
osób postronnych, zatem oddziaływanie składowych magnetycznych pól e-m,
powstających na jego obszarze, nie będzie wpływało na ludzi jak też zwierzęta
poruszające się po ziemi. Zjawisko to ewentualnie może dotyczyć przelatujących
pojedynczych osobników ptaków, jednakże przebywających w danym obszarze w
ograniczonym zakresie. Tym samym zjawisko to, należy uznać za pomijalne.
7.2.7. Odpady
Etap budowy
W trakcie budowy dopuszczonych w „Planie …” zespołów elektrowni wiatro wych
(drogi, sieć elektroenergetyczna, sieć telekomunikacyjna, fundamenty elektrowni,
montaż elektrowni) powstaną odpady budowlane, zaliczane do grupy 17 wg
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu
odpadów - Dz. U. Nr 112, poz. 1206 (tab. 8). Szacunek ilości odpadów wykonano
metodą analogii do zrealizowanych już zespołów elektrowni wiatrowych.
Tabela 8 Rodzaje odpadów na etapie budowy elektrowni wiatrowych
Kod
grupy
odpadów
Ilość
Rodzaj odpadów
(dla zespołu
9 elektrowni
wiatrowych)
17
ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU OBIEKTÓW
BUDOWLANYCH ORAZ INFRASTRUKTURY DROGOWEJ
(WŁĄCZAJĄC GLEBĘ I ZIEMIĘ Z TERENÓW
ZANIECZYSZCZONYCH)
17 01
Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz
infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika)
17 01 01
Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów
17 01 03
Odpady innych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia 1,5 m3
17 01 07
Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych
materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż
wymienione w 17 01 06
3 m3
17 01 82
Inne niewymienione odpady
1,5 m3
20 m3
65
proeko
17 02
Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych
17 02 01
Drewno
2 m3
17 02 03
Tworzywa sztuczne
1,5 m3
17 03
Odpady asfaltów, smół i produktów smołowych
17 03 80
Odpadowa papa
17 04
Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali
17 04 05
Żelazo i stal
2 tony
17 04 11
Kable inne niż wymienione w 17 04 10
200 mb
17 05
Gleba i ziemia (włączając glebę i ziemię z terenów
zanieczyszczonych oraz urobek z pogłębiania)
17 05 04
Gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03
2 m3
20.000m 3
(w tym
fundamenty
elektrowni
3
10.800 m )
17 06
Materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające
azbest
17 06 04
Materiały izolacyjne inne niż wymienione w 17 06 01 i 17 06 03
2 m3
Źródło: opracowanie własne, klasyfikacja odpadów wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27
września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów.
Znaczna część ww. odpadów (z wyjątkiem gleby i ziemi) będzie tymczasowo
gromadzona w przeznaczonych do tego kontenerach/pojemnikach, co zminimalizuje
ryzyko przedostania się zanieczyszczeń do środowiska gruntowo-wodnego. Większość
odpadów wymienionych w tabeli 8, z wyjątkiem odpadów grup 17 04 11 i 17 06, ich
posiadacz (Inwestor), zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21
kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może
przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, niebędącym
przedsiębiorcami oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. Nr 75, poz. 527, zm.
Dz. U. z 2008 r. Nr 235, poz. 1614), może przekazać osobom fizycznym lub jednostkom
organizacyjnym, niebędącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne
potrzeby (zgodnie z zasadami określonymi w ww. rozporządzeniu).
W przypadku braku przekazania, ww. odpady podmiot gospodarczy posiadający
odpowiednią decyzję Starosty Powiatu malborskiego lub innego musi wywieźć na
koszt Inwestora na legalnie działające składowisko odpadów, zgodnie z „Planem
gospodarki odpadami dla miasta i gminy Nowy Staw”.
Etap eksploatacji
W trakcie eksploatacji dopuszczonych w „Planie …” zespołów elektrowni
wiatrowych i infrastruktury towarzyszącej nie będą powstawać odpady, z wyjątkiem
odpadów związanych z okresowymi pracami konserwacyjnymi urządzeń
technicznych.
Dla różnych typów turbin, zgodnie z danymi producentów, można założyć wymianę
oleju przekładniowego z częstotliwością od 1 raz na rok do 1 raz na kilkanaście lat (jest
to sprawa indywidualna nawet dla poszczególnych elektrowni wiatrowych w obrębie
farmy - czy olej powinien być wymieniony ustala się na podstawie analiz w cyklu
półrocznym dla oleju przekładniowego i w cyklu rocznym dla oleju hydraulicznego). Ilość
oleju w jednej turbinie, zależnie od typu, kształtuje się na poziomie 60 - 90 l.
66
proeko
W przypadkach konieczności wymiany oleju i filtrów w podzespołach turbin mogą
powstawać odpady niebezpieczne (tab. 9).
Tabela 9 Możliwe rodzaje i ilości odpadów niebezpiecznych w planowanym
zespole elektrowni wiatrowych na etapie funkcjonowania
Ilość odpadów
w ciągu roku
Lp.
Rodzaj odpadu
Kod
1
mineralne oleje hydrauliczne
nie zawierające związków
chlorowcoorganicznych
inne oleje silnikowe,
przekładniowe i smarowe
mineralne oleje i ciecze
stosowane jako elektroizolatory
oraz nośniki ciepła nie
zawierające związków
chlorowcoorganicznych
opakowania zawierające
pozostałości substancji
niebezpiecznych lub nimi
zanieczyszczone
13 01 10*
sorbenty, materiały filtracyjne,
tkaniny do wycierania i ubrania
ochronne zanieczyszczone
substancjami niebezpiecznymi
zużyte urządzenia zawierające
niebezpieczne elementy inne
niż wymienione w 16 02 09 do
16 02 12 (lampy
fluorescencyjne)
2
3
4
5
6
(dla zespołu
9 elektrowni
1/
wiatrowych)
2
ok. 130 kg
Sposób postępowania
z odpadami
przekazywanie
odbiorcy odpadów
przekazywanie
odbiorcy odpadów
13 02 08 *
ok. 10 kg
3/
13 03 07*
ok. 130 kg
15 01 10 *
ok. 30 kg
wykorzystywane do
przejściowego
magazynowania
odpadów i/lub
przekazywane
odbiorcy odpadów
15 02 02 *
ok. 100 kg
przekazywanie
odbiorcy odpadów
16 02 13 *
ok. 25 kg
przekazywanie
odbiorcy odpadów
4/
odbiór przez
wykonawcę serwisu
Źródło: opracowanie własne, klasyfikacja odpadów wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27
września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów.
1/
Szacunek na podstawie informacji z funkcjonujących zespołów elektrowni wiatrowych.
Przepracowane oleje hydrauliczne stanowią odpad po wykonaniu (przeciętnie co 5 lat) głównego
przeglądu instalacji oleju hydraulicznego – między przeglądami ew. niewielkie przecieki usuwane są
przy użyciu tkanin do wycierania.
3/
Przepracowane oleje przekładniowe stanowić mogą odpad tylko w przypadku nieprzewidzianej
utraty ich właściwości (w normalnej eksploatacji nie przewiduje się wymiany tego oleju) - ew.
niewielkie przecieki usuwane są przy użyciu tkanin do wycierania.
4/
Przepracowane oleje stosowane jako elektroizolatory stanowić mogą odpad tylko w przypadku
nieprzewidzianej utraty ich właściwości (w normalnej eksploatacji nie przewiduje się wymiany tego
oleju) – ew. wymiany tego oleju dokonuje wyłącznie serwis fabryczny dostawcy transformatora.
2/
Oleje przepracowane (lp. 1, 2 w tabeli 9), w przypadku konieczności spuszczenia
oleju z instalacji, gromadzone powinny być w szczelnych pojemnikach (lp. 4 w tabeli
9) w zamkniętej wieży elektrowni wiatrowej, w sposób uniemożliwiający rozlanie, na
utwardzonym nieprzepuszczalnym podłożu.
67
proeko
Materiały filtracyjne i tkaniny do wycierania (lp. 5 w tabeli 9) gromadzone powinny
być w specjalnych pojemnikach na poziomach obsługi generatorów wiatrowych i po
zapełnieniu przekazywane odbiorcy odpadów.
Na odbiór i utylizację olejów przepracowanych oraz tkanin zaolejonych
wymagane jest zawarcie umowy z uprawnioną firmą.
Zużyte lampy fluorescencyjne (lp. 6 w tabeli 9) gromadzone powinny być w
metalowych opakowaniach producenta w wyznaczonym miejscu w pomieszczeniu
magazynu podręcznego w sposób zabezpieczający przed stłuczeniem. Na odbiór i
unieszkodliwienie zużytych źródeł światła wymagane jest zawarcie umowy z
uprawnioną firmą.
Etap likwidacji
Na etapie likwidacji dopuszczonych w „Planie …” zespołów elektrowni
wiatrowych (demontaż elektrowni i stacji elektroenergetycznej, likwidacja fundamentów
elektrowni i stacji, likwidacja sieci elektroenergetycznej i telekomunikacyjnej) powstaną
odpady budowlane, zaliczane do grupy 17 wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z
dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów - Dz. U. Nr 112, poz. 1206 (tab.
1); szacunek ilości odpadów wykonano metodą analogii do zrealizowanych już zespołów
elektrowni wiatrowych. (zob. tab. 10).
Tabela 10 Rodzaje odpadów na etapie likwidacji zespołu elektrowni wiatrowych
Kod grupy
odpadów
Rodzaj odpadu
Ilość
17
ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAŻU
OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ INFRASTRUKTURY
DROGOWEJ (WŁĄCZAJĄC GLEBĘ I ZIEMIĘ Z TERENÓW
ZANIECZYSZCZONYCH)
17 01
Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz
infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika)
17 01 01
Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów
ok. 10800 m 3
17 01 03
Odpady innych materiałów ceramicznych i ele mentów
wyposażenia
ok. 8 m3
17 01 07
Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych
materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż
wymienione w 17 01 06
ok. 8 m3
17 01 82
Inne niewymienione odpady
ok. 8 m3
17 02
Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych
17 02 03
Tworzywa sztuczne
17 04
Odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali
17 04 05
Żelazo i stal
ok. 150 m 3
ok. 3.150 t
(jedna elektrownia ok. 350 t)
17 04 11
17 06
17 06 04
Kable inne niż wymienione w 17 04 10
ok. 6.000 mb
Materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne
zawierające azbest
Materiały izolacyjne inne niż wymienione w 17 06 01 i 17 06 03
ok. 10 m 3
Źródło: opracowanie własne na podstawie szacunków z prac rozbiórkowych elektrowni wiatrowych w
krajach UE, klasyfikacja odpadów wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września
2001 r. w sprawie katalogu odpadów.
68
proeko
Zasady postępowania z odpadami regulują ustawa o odpadach (tekst jednolity
Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251 z późniejszymi zmianami) i rozporządzenia
wykonawcze do niej.
7.2.8. Roślinność i różnorodność biologiczna
Oddziaływanie dopuszczonych w „Planie …” zespołów elektrowni wiatrowych na
szatę roślinną będzie miało miejsce wyłącznie na etapie budowy. Na terenach
bezpośredniej lokalizacji elektrowni, na placach serwisowych (manewrowych) wokół
nich oraz na terenach nowych dróg dojazdowych zlikwidowana zostanie aktualnie
występująca roślinność, reprezentowana głównie przez agrocenozy.
W trakcie budowy elektrowni, w związku z użyciem ciężkiego sprzętu i
składowaniem elementów konstrukcyjnych, mogą też wystąpić przekształcenia
fizyczne szaty roślinnej oraz jej likwidacja w sąsiedztwie terenów bezpośredniej
lokalizacji elektrowni (tymczasowe place montażowe), a także na trasach wykopów
pod kable. Dotyczyć to będzie wyłącznie roślinności użytków rolnych.
Po zakończeniu prac inwestycyjnych tereny zajęte tymczasowo na czas budowy
zostaną zrekultywowane (przywrócenie funkcji rolniczej). Projektowane tereny
elektrowni położone są w obrębie użytków rolnych, zajętych przez uprawy polowe.
Na terenach planowanych pod nowe obiekty budowlane i infrastrukturę kablową nie
występują drzewa i krzewy.
Najbardziej wartościowe przyrodniczo elementy utrzymujące bogactwo
różnorodności biologicznej, tak z pozoru mo notonnego obszaru, o wybitnie rolniczym
charakterze, jakim są Żuławy to: rowy melioracyjne z urozmaiconą roślinnością,
zadrzewienia przy szosach, miedze przy drogach, rzadziej – kępy i pasy śródpolnych
zadrzewień. Wymienione siedliska stanowią nie tylko ostoję zbiorowisk roślinności
wodnej, błotnej, szuwarowej i układów zaroślowych, ostoję wielu gatunków roślin, ale
też wielu zwierząt, poczynając od stawonogów, a kończąc na licznych płazach,
niektórych ptakach, a także ssakach, jak dziki oraz sarny. Ww. ele menty szaty
roślinnej podlegają ochronie zgodnie z ustaleniami „Planu …”.
Budowa dopuszczonych w „Planie …” zespołu elektrowni wiatrowych nie wpłynie
negatywnie na te siedliska. Lokalizacja elektrowni wiatrowych planowana jest poza
ich zasięgiem w minimalnej odległości kilkadziesiąt metrów.
„Plan …” zawiera ustalenia dotyczące zachowania i ochrony drzew i krzewów, w
tym drzew przydrożnych z dopuszczeniem ich wycięcia tylko w przypadku gdy
stwarzają niebezpieczeństwo w ruchu drogowym .
Ewentualne usunięcie drzew lub krzewów wymagać
zezwolenia Burmistrza Nowego Stawu.
Zgodnie z art. 83 ustawy o ochronie przyrody:
będzie uzyskania
Art. 83.
1. Usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić, z zastrzeżeniem
ust. 2, po uzyskaniu zezwolenia wydane go przez wójta, burmistrza albo prezydenta
miasta na wniosek posiadacza nieruchomości. Jeżeli posiadacz nieruchomości nie jest
właścicielem - do wniosku dołącza się zgodę jej właściciela.
2. Zezwolenie na usuniecie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru
zabytków wydaje wojewódzki konserwator zabytków.
(...)
69
proeko
5. Wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów na obszarach objętych ochroną
krajobrazową w granicach (...) rezerwatu przyrody wymaga uzyskania zgody (...)
regionalnego dyrektora ochrony przyrody.
6. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do drzew lub krzewów:
1) w lasach;
2) owocowych, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru
zabytków oraz w granicach parku narodowego lub rezerwatu przyrody - na obszarach
nieobjętych ochroną krajobrazową;
3) na plantacjach drzew i krzewów;
4) których wiek nie przekracza 5 lat;
5) usuwanych w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych;
6) (uchylony);
7) usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu z obszarów położonych między
linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w
który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, z wałów przeciwpowodziowych i
terenów w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału;
8) które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają
eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp
śnieżnych, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu;
9) stanowiących przeszkody lotnicze, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu;
10) usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu ze względu na potrzeby
związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych.
7.2.9. Fauna
W trakcie budowy elektrowni wiatrowych, w efekcie uciążliwości zwią zanych z
funkcjonowaniem sprzętu budowlanego (hałas, spaliny, drgania, zagrożenie fizyczne)
i dojazdami na place budowy, fauna wyemigruje prawdopodobnie okresowo na
sąsiednie tereny, z wyjątkiem gatunków łatwo podlegających synantropizacji, o
dużych zdolnościach adaptacyjnych do zmiennych warunków środowiskowych
(przede wszystkim niektóre gatunki gryzoni i ptaków).
Na terenach bezpośredniej lokalizacji elektrowni wiatrowych i na terenach
nowych dróg dojazdowych, w związku z likwidacją pokrywy glebowej, wyst ąpi także
likwidacja fauny glebowej.
Oddziaływanie na etapie funkcjonowania elektrowni wiatrowych na zwierzęta,
zwłaszcza na fruwające, jest jednym z ważniejszych, potencjalnych skutków
przyrodniczych
eksploatacji
elektrowni
wiatrowych (Przewoźniak 2007).
Oddziaływanie na ptaki i nietoperze (oddziaływanie na bezkręgowce jest
nierozpoznane) może przejawiać się głównie przez:
 śmiertelność w wyniku kolizji z konstrukcjami elektrowni;
 zmiany rozmieszczenia zwierząt w wyniku utraty siedlisk i żerowisk na tereni e
lokalizacji elektrowni i w jego otoczeniu, w tym w wyniku akustycznego
oddziaływania elektrowni wiatrowych;
 zmiany tras przelotów.
70
proeko
7.2.9.1. Ptaki
Wnioski z monitoringu ornitologicznego obszaru „Nowy Staw II” w
otoczeniu obszaru „Planu ...” od północy (Goc, Kosmalski, Meissner 2008)
Przeciętna liczba gatunków cennych i rzadkich stwierdzonych na terenie
planowanej lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych > Nowy Staw II <, a także w jej
najbliższym sąsiedztwie oraz odległość ważnych korytarzy ekologicznych nie
wskazuje na ponadlokalną wartość terenu dla ptaków. Na podstawie rocznego
monitoringu można stwierdzić, że budowa zespołu elektrowni wiatrowych nie powinna
stanowić znacznego zagrożenia dla ptaków. Weryfikacja tej oceny powinna nastąpić
podczas monitoringu porealizacyjnego.
Wnioski ze screeningu ornitologicznego (Kosmalski 2010)
W „Screeningu ornitologicznym …” (Kosmalski 2010) zawarto ocenę istotnych
parametrów wstępnych lokalizacji elektrowni (tabela 11).
W przypadku braku danych na temat określoneg o parametru, przyznawano
średnią ocenę zagrożenia. Przy obecnym stanie wiedzy ryzyko znaczącego
negatywnego oddziaływania planowanej farmy na gatunki kluczowe nie jest wysokie.
Łączna ocena kwalifikuje powierzchnię „Nowy Staw III” (w tym obszar „Planu …”) do
podstawowej ścieżki monitoringu ornitologicznego („B” wg PSEW 2008).
Tabela 11 Zestawienie ocen parametrów lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych
„Nowy Staw III”
Parametr lokalizacji / prawdopodobieństwo
negatywnego oddziaływania
niskie
1. Lęgowe ptaki drapieżne (prognozowane lub
publikowane zagęszczenia) 1
X
2. Zimujące ptaki drapieżne (prognozowane lub
publikowane zagęszczenia) 2
X
średnie wysokie
3. Inne duże ptaki lęgowe (żurawie, bociany)
(prognozowane lub publikowane zagęszczenia) 1
X
4. Występowanie gatunków o niekorzystnym statusie
ochronnym 2
X
5. Gatunki gniazdujące kolonijnie (prognozowane lub
publikowane dane o wielkości kolonii)3
X
6. Liczebność migrantów (prognozowane natężenie
wykorzystania przestrzeni powietrznej)
7. Możliwość występowania wąskich gardeł szlaków
migracyjnych4
X
X
8. Możliwość występowania dużych zgrupowań
pozalęgowych i/lub regularnych przelotów lokalnych
X
9. Oddziaływanie na OSOP Natura 2000
(wynikające z odległości od granic obszaru i składu
gatunkowego)
X
10.Oddziaływanie na inne powierzchniowe formy
ochrony przyrody (wynikające z odległości od
granic obszaru i składu gatunkowego)
X
11.Liczba turbin w projekcie 5: 37
Suma
bardzo
wysokie
X
4X
6X
1X
71
proeko
1
2
3
4
5
Oceniane w stosunku do rozkładu (lub średniej) wartości parametru dla danego gatunku,
określonego w skali kraju.
Gatunki wymienione w Załączniku 1 DP, gatunki SPEC w kategorii 1-3 (BirdLife International 2004),
gatunki wymienione w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (Głowaciński 2001).
Mewa, rybitwa, kormoran, czapla siwa, ślepowron, gawron, jaskółka brzegówka.
Np. półwyspy, mierzeje, przełęcze.
Projekty składające się z <1,5> - prawdopodobieństwo niskie; (5,15> - średnie; (15,25> - wysokie;
<25,…) – bardzo wysokie.
7.2.9.2. Nietoperze
Najważniejszymi miejscami żerowania nietoperzy w krajobrazie rolniczym są
zwykle zbiorniki wodne (Downs i Racey 2006), zaś podstawowymi trasami przelotów
między kryjówkami a żerowiskami – liniowe elementy krajobrazu, zwłaszcza szpalery
drzew (Verboom i Huitema 1997). Istotnymi miejscami żerowania dla nietoperzy
mogą być również płaty liściastych starodrzewi i ich skraje (Walsh i Harris 1996,
Russ i Montgomery 2002). Natomiast na terenach otwartych aktywność nietoperzy z
rodzaju Pipistrellus spada do zera już w odległości 70 metrów od rzeki czy zbiornika
wodnego, osiąga również minimalne wartości około 40 metrów od linii drzew (Downs
i Racey 2006).
Większość nietoperzy unika pozbawionych drzew, rozległych pól uprawnych
(Lesiński i in. 2000). W świetle tych danych, turbiny poło żone w odległości większej
niż 100-200 metrów od zadrzewień liniowych i zbiorników wodnych mogą stanowić
jedynie niewielkie zagrożenie dla nietoperzy.
Wnioski ze screeningu chiropterologicznego (Tomaszewski 2010)
W „Raporcie ze wstępnej kwalifikacji chiropterologicznej lokalizacji planowanej
farmy wiatrowej Nowy Staw III” (Tomaszewski 2010) wykonano wstępną kwalifikację
planowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych wskazanych przez inwestora (marzec
2010). Kryteriami dla wstępnej kwalifikacji były parametry środowiska określone w
„Tymczasowych wytycznych dotyczących oceny oddziaływania elektrowni
wiatrowych na nietoperze” wersja II, grudzień 2009”.
Zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi …” elektrowni wiatrowych nie należy
stawiać: we wnętrzu lasu i niebędących lasem skupień drzew; w odległości mniejszej
niż 200 m od granic lasu i niebędących lasem skupień drzew o powierzchni 0,1 ha
lub większej; w odległości mniejszej niż 200 m oraz brzegu zbiorników i cieków
wodnych wykorzystywanych przez nietoperze (nie doty czy farm off shore); na
obszarach Natura 2000 chroniących nietoperze lub w ich sąsiedztwie – w odległości
mniejszej niż 1 km od znanych kolonii rozrodczych i zimowisk nietoperzy z gatunków
będących przedmiotem ochrony na danym obszarze; na obszarach, na kt órych w
regionalnych lub lokalnych opracowaniach dotyczących potencjalnych lokalizacji
elektrowni wiatrowych wykluczono ich lokalizację, ze względu na stwarzane
zagrożenia dla nietoperzy 7.
7
Wg opinii GDOŚ „Tymczasowe Wytyczne…”są dokumentem specjalistycznym, w pewnych
aspektach jednostronnie traktujących analizowane zjawisko. Aktualnie trwa współpraca pomiędzy
GDOŚ a Fundacją na Rzecz Energetyki Zrównoważonej w zakresie projektu pod nazwą
„Standaryzacja ocen oddziaływania na środowisko w procesach inwestycyjnych w energetyce
wiatrowej”. W jego ramach określone zostaną przejrzyste wytyczne w sprawach procedury oceny
oddziaływania na środowisko dla elektrowni wiatrowych.
72
proeko
Dla potrzeb opracowania, wymienione wyżej kryteria (parametry) zos tały
podzielone na względne i bezwzględne (podział wynika z logiki zapisów w
„Tymczasowych wytycznych…”). Jako parametry względne uznano te, których
interpretacja jest możliwa tylko po przeprowadzonym monitoringu (tj. np.: odległość
od cieku wodnego dyskwalifikuje lokalizację pod warunkiem, że ciek ten okaże się
być wykorzystywany przez nietoperze). Parametry bezwzględne to te, których
interpretacja jest niezależna od wyników monitoringu. Parametry, których dana
lokalizacja nie spełnia zostały ujęte w tabel i 12, jako ”zastrzeżenia”.
Tabela 12 Wykaz lokalizacji wież wraz z zastrzeżeniami i propozycjami działań
zaradczych
Numeracja
planowanych
elektrowni
(marzec
2010)
Numeracja
planowanych
elektrowni
w „Planie ...”
Rodzaj zastrzeżeń
Bezwzględne
19
1
Brak
Względne (zależne od
wyników monitoringu)
Brak
33
5
Brak
Brak
34
4
Brak
Brak
35
rezygnacja
Brak
sąsiedztwo alei drzew
(około 100 m od
wieży)*
36
przesunięcie
Brak
Brak
37
rezygnacja
Brak
Brak
38
przesunięcie
Brak
Brak
39
8
Brak
Brak
40
7
Brak
Brak
41
6
Brak
Brak
42
9
Brak
Brak
Proponowane
działanie
odsunięcie od
alei na
odległość 200
m
Źródło: Tomaszewski 2010.
*-
wartości dotyczą odległości od wieży.
Wnioski ze screeningu chiropterologicznego (Tomaszewski 2010) zostały
uwzględnione w „Planie ...”, łącznie zrezygnowano z lokalizacji dwóch elektrowni, w
tym położonej na północ od drogi z Chlebówki do Świerków, co do której, sformułowane
zostały zastrzeżenia (tabela 13).
7.2.9.3. Inne zwierzęta
Oddziaływanie fal dźwiękowych (w pełnym zakresie spektrum, w tym ultra- i
infradźwięków), wibracji i ruchu śmigieł na kręgowce naziemne i wodne oraz na
bezkręgowce jest prawdopodobne, ale nie było, badane (Goc, Meissner, 2007).
Ewentualna śmiertelność ptaków 8 może powodować dodatkowo zmiany w
rozmieszczeniu padlinożerców, dla których tereny elektrowni wiatrowych mogą być
atrakcyjnym żerowiskiem.
8
Doświadczenia farm wiatrowych w Polsce wskazują, że śmiertelność ptaków jest znikoma.
73
proeko
Na etapie likwidacji ustanie wszelkie oddziaływanie inwestycji na zwierzęta, w
tym na ptaki i nietoperze.
7.2.10. Formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000
7.2.10.1. Obszar planu
Obszar „Planu…” znajduje się poza zasięgiem terytorialnych form ochrony
przyrody i krajobrazu.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009, Nr 151, poz.
1220 z późn. zm.) na obszarze „Planu …”, tak jak w całej Polsce, obowiązuje
ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Realizacja ustaleń „Miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego...” nie spowoduje zagrożenia dla
chronionych gatunków:
 roślin (lokalizacja na terenach rolnych);
 zwierząt z wyjątkiem potencjalnego oddziaływania na chronione gatunki ptaków
(zob. rozdz. 7.2.9.1.) i nietoperzy (zob. rozdz. 7.2.9.2.), o osobniczym
charakterze, nie zagrażające ww. populacji;
 grzybów (lokalizacja na terenach rolnych).
7.2.10.2. Otoczenie obszaru planu
W otoczeniu obszaru „Planu …” występują następujące, przestrzenne formy
ochrony przyrody (zob. rozdz. 5 i rys. 4):
 rezerwaty przyrody:
– „Parów Węgry” (w minimalnej odległości ok. 12,5 km w kierunku
południowym);
– Las Matawski (w minimalnej odległości ok. 16 km w kierunku południowozachodnim);
– „Ujście Nogatu” (w minimalnej odległości ok. 18 km w kierunku północnowschodnim);
 obszary chronionego krajobrazu:
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Nogat" (w minimaln ej odległości ok.
3,4 km w kierunku wschodnim);
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Szkarpawy" (w minimalnej odległości
ok. 12 km w kierunku północnym i północno-wschodnim);
 "Środkowożuławski „Obszar Chronionego Krajobrazu (w minimalnej odległości
ok. 13 km w kierunku zachodnim);
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Żuław Gdańskich" (w minimalnej odległości
ok. 13,5 km w kierunku zachodnim);
 obszary Natura 2000:
-ustanowione obszary specjalnej ochrony ptaków:
 „Dolina Dolnej Wisły" PLB040003 (w minimalnej odległości ok. 13 km w
kierunku zachodnim);
74
proeko
 „Zalew Wiślany" PLB280010 (w minimalnej odległości ok. 17,5 km w
kierunku północno-wschodnim);
 "Jezioro Drużno" PLB280013 (w minimalnej odległości ok. 19,2 km w
kierunku wschodnim);
-obszary Natura 2000 mające znaczenie dla Wspólnoty:
 „Dolna Wisła" PLH220033 – planowane powiększenie obszaru zostało
zgłoszone do Komisji Europejskiej 30.10.2009 r. (w minimalnej odległości
ok. 9,5 km w kierunku południowo-zachodnim);
 „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana" PLH280007 (w minimalne j odległości
ok. 17 km w kierunku północno-wschodnim);
 planowany specjalny obszar ochrony siedlisk (przesłany do Komisji Europejskiej
30.10.2009 r.) "Sztumskie Pole" (w minimalnej odległości ok. 14 km w kierunku
południowym).
Charakterystykę form ochrony przyrody w otoczeniu obszaru „Planu…” zawiera
rozdz. 5. Poniżej przedstawiono prawne uwarunkowania ochrony i problemy jej
wdrażania w świetle ustaleń „Planu…” zwłaszcza w aspekcie rozwoju energetyki
wiatrowej.
Obszary Natura 2000
Najbliższy spośród ww. obszarów Natura 2000 to: obszar specjalnej ochrony
ptaków „Dolina Dolnej Wisły" PLB040003 położony w minimalnej odległości ok. 13
km.
W ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z
2009, Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) w odniesieniu do obszarów Natura 2000
zapisano m. in., że:
(...)
Art. 33. 1. Zabrania się, z zastrzeżeniem art. 34, podejmowania działań mogących, osobno lub w
połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru
Natura 2000, w tym w szczególności:
1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których
ochrony został wyznaczono obszar Natura 2000 lub
2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub
3) pogorszyć integralność obszaru Natura 200 lub jego powiązania z innymi obszarami.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do proponowanych obszarów mających znaczenie dla
Wspólnoty, znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1, do czasu
zatwierdzenia przez Komisję Europejską jako obszary mające znaczenie dla Wspólnoty i
wyznaczenia ich jako specjalne obszary ochrony siedlisk.
3. Projekty polityk, strategii, planów i programów oraz zmian do takich dokumentów a także
planowane przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a
które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub obszarów, o których
mowa w ust. 2, lub nie wynikają z tej ochrony, wymagają przeprowadzenia postępowania w
sprawie oceny oddziaływania na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w
ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
(...)
Art. 34. 1. Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w
tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań
alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na
75
proeko
obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację
planu lub działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać cele ochrony obszaru Natura
2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1, zapewniając
wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego
funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000.
2. W przypadku gdy znaczące negatywne oddziaływanie dotyczy siedlisk i gatunków
priorytetowych, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może zostać udzielone wyłącznie w
celu:
1) ochrony zdrowia i życia ludzi;
2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego;
3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska
przyrodniczego;
4) wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu pub licznego, po uzyskaniu
opinii Komisji Europejskiej.)
(…)
Art. 35a. W przypadku działań przewidzianych do realizacji w ramach planowanych
przedsięwzięć, zezwolenie, o którym mowa w art. 34 ust. 1, zastępuje się decyzją o
środowiskowych uwarunkowaniach lub uzgodnieniem z regionalnym dyrektorem ochrony
środowiska, w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko. (…).
Art. 36. 1. Na obszarach Natura 2000, z zastrzeżeniem ust. 2, nie podlega ograniczeniu
działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu
przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a
także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony
obszaru Natura 2000. (...)
Ponadto Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej
ochrony ptaków Natura 2000 z dnia 21.07.2004 r. (Dz. U. Nr 229, poz. 2313 , zm. Dz.
U. z 2007 r. Nr 179, poz. 1275 i Dz. U. z 2008 r. Nr 198, poz. 1226) zawiera zapisy,
że:
§ 4 Celem wyznaczenia obszarów, o których mowa w § 2, jest ochrona populacji dziko
występujących ptaków oraz utrzymanie ich siedlisk w niepogorszonym stanie.
§ 5 Przedmiotem ochrony są gatunki ptaków wymienione w załączniku 2 do rozporządzenia.
(...)
Uzupełniające przepisy prawa powszechnego w odniesieniu do obszarów Natura
2000 wprowadza Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w
sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania
Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub
wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. z 2010 r., Nr 77, poz. 510).
Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody dla obszaru Natura 2000 sprawujący nadzór
nad obszarem sporządza projekt planu zadań ochronnych na okres 10 lat (projekt
podlega ustanowieniu przez Regionalnego dyrektora ochrony środowiska w drodze
zarządzenia) i projekt planu ochrony (projekt podlega ustanowieniu przez ministra
właściwego do spraw środowiska w drodze rozporządzenia). Projekty takie nie zostały
dotychczas opracowane dla obszarów Natura 2000 w otoczeniu obszaru „Planu …”.
Na obszarze specjalnej ochrony ptaków „Dolina Dolnej Wisły” PLB040003
stwierdzono występowanie co najmniej 47 gatunków ptaków wymienionych w
Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (79/409/EWG). Spośród nich, przedmiot ochrony
stanowią następujące gatunki ptaków, zgodnie z kryteriami kwalifikującymi gatunki
76
proeko
ptaków i ich siedliska do ochrony w formie obszarów Natura 2000 (gatunki z oceną
A, B lub C wg standardowego formularza danych):
 Mergus albellus (bielaczek);
 Haliaeetus albicilla (bielik);
 Crex crex (derkacz);
 Sterna hirundo (rybitwa rzeczna);
 Sterna albifrons (rybitwa białoczelna);
 Alcedo atthis (zimorodek);
 Sylvia nisoria (jarzębatka).
Wg wniosków z monitoringu ornitologicznego (Goc, Kosmalski, Meissner 2008)
przeprowadzonego dla zespołu elektrowni wiatrowych „Nowy Staw II” w otoczeniu
obszaru „Planu ...” kontrole wykazały, że dla awifauny lęgowej badany teren nie jest
szczególnie cenny. Stwierdzone liczebności oraz skład gatunkowy są porównywalne
ze stanem w innych miejscach o podobnym charakterze. Można stwierdzić, że teren
ten jest ważny dla awifauny lęgowej jedynie w skali lokalnej. Obserwowane stada
ptaków w okresach migracji na terenie pod planowaną inwestycję nie wskazują by
pełnił on istotną rolę jako miejsce odpoczynku lub żerowania na trasie ich wędrówki.
Kontrole w okresie zimowym nie wykazały by badany obszar stanowił miejsce
koncentracji większych stad ptaków, nie stwierdzono także miejsc noclegowych
ptaków krukowatych.
Wśród gatunków lęgowych i przelotnych nie stwierdzono występowania ww.
gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej (79/409/EWG) stanowią cych
przedmiot ochrony obszaru „Dolina Dolnej Wisły” PLB040003.
Również
wg
wniosków z
monitoringu ornitologicznego dla linii
elektroenergetycznej 110 kV relacji GPZ „Stawiec” – GPZ „Malbork-Rakowiec”
(Kosmalski 2009) przebiegającej przez obszar „Planu …” w trakcie jesiennych
migracji nie obserwowano masowych przelotów ptaków drapieżnych, a gatunki
użytkujące badany obszar nie występowały w ponadprzeciętnej liczebności w skali
regionu.
Ponieważ najbliższe obszary mające znaczenie dla Wspólnoty i planowane
specjalne obszary ochrony siedlisk są położone w odległości ponad 9 km od
planowanych elektrowni wiatrowych nie wystąpi jakiekolwiek oddziaływanie na
chronione w ich zasięgu siedliska, gatunki roślin i zwierząt. Charakterystykę
obszarów, w tym typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej
(92/43/EWG) i oraz gatunki fauny i flory wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady
Europy (92/43/EWG) spełniające kryteria dla utworzenia obszaru Natura 2000
zawarto w rozdz. 4.2.2.
Reasumując, nie przewiduje się, aby realizacja ustaleń „Planu…”, a w
szczególności
budowa zespołu elektrowni
wiatrowych i
infrastruktury
elektroenergetycznej w gminie Nowy Staw spowodowała pogorszenie stanu siedlisk
przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także wpłynęła negatywnie
na gatunki, dla których ochrony zostały wyznaczone obszary Natura 2000. Wynika to
z następujących przesłanek:
a) najbliższy obszar specjalnej ochrony ptaków „Dolina Dolnej Wisły” PLB 040003
znajduje się w minimalnej odległości ok. 13 km – na podstawie dotychczasowych
obserwacji (zob. rozdz. 3.1.3.3.) można stwierdzić, że przewidziany w „Planie...”
zespół elektrowni wiatrowych nie stanowi zagrożenia dla gatunków ptaków, dla
77
proeko
których ochrony utworzono ww. obszar Natura 2000 ;
b) realizacja ustaleń „Planu…”, w tym lokalizacja elektrowni wiatrowych na gruntach
rolnych (w minimalnej odległości ponad 9 km od obszarów Natura 2000
chronionych na podstawie dyrektywy siedliskowej) nie spowoduje oddziaływania
na przedmiot ich ochrony;
c) realizacja ustaleń „Planu…” nie spowoduje dezintegracji żadnego z ww. obszarów
Natura 2000;
d) realizacja ustaleń „Planu…” nie wpłynie na spójność sieci obszarów Natura 2000
w jego otoczeniu.
Obszary chronionego krajobrazu
Ustalenia „Planu …” nie naruszają przepisów dotyczących o bszarów
chronionego krajobrazu. Ze względu na położenie poza zasięgiem najbliższego z
nich (OCHK „Rzeki Nogat"), w minimalnej odległości ok. 3,4 km poza jego granicami.
Realizacja ustaleń „Planu …” nie spowoduje oddziaływania na walory przyrodnicze
obszaru a wpływ na jego walory krajobrazowe będzie ograniczony (możliwa
częściowa widoczność - zob. rozdz. 7.2.12.). Planowany zespół elektrowni
wiatrowych nie będzie miał wpływu na funkcję obszarów chronionego krajobrazu w
jego otoczeniu jako korytarzy ekologicznych.
Pozostałe formy ochrony przyrody
Ustalenia „Planu …” nie naruszają przepisów dotyczących pozostałych
terytorialnych form ochrony przyrody w jego otoczeniu (w tym m. in. rezerwatów
przyrody). Ze względu na znaczne odległości realizacja ustaleń „Planu …” nie
spowoduje oddziaływania na ich walory przyrodnicze i nie wpłynie na ich walory
krajobrazowe.
Realizacja ustaleń „Planu ...” nie spowoduje również negatywnego oddziaływania
na pomniki przyrody. Na obszarze „Planu znajdują się dwa pomniki przyrody w
obrębie terenów zainwestowania wiejskiego, we wsi Świerki (zob. rozdz. 7.4.).
7.2.11. Zasoby naturalne
Ochrona gleb
Zgodnie z Ustawą z dnia 03 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(tekst jednolity z 2004 r. Dz. U. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.):
Art. 7.
1. Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne wymagające
zgody, o której mowa w ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego, sporządzanym w trybie określonym w przepisach o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym.
2. Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne:
1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I -III, jeżeli ich zwarty obszar
projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha – wymaga uzyskania zgody
Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej [obecnie Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi];
78
proeko
2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa – wymaga uzyskania zgody
Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa [obecnie Ministra
Środowiska] lub upoważnionej przez niego osoby;
3) skreślony,
4) skreślony,
5) pozostałych gruntów leśnych
wymaga uzyskania zgody marszałka województwa wyrażonej po uzyskaniu opinii izby rolniczej.”
Lokalizacja elektrowni wiatrowych, stacji transformatorowej i infrastruktury
komunikacyjnej na części obszaru „Planu …” (grunty II, III klasy bonitacyjnej)
spowoduje wyłączenia terenów z produkcji rolnej.
7.2.12. Krajobraz
7.2.12.1. Specyfika krajobrazowa elektrowni wiatrowych
Wizualna specyfika elektrowni wiatrowych polega na tym, że (Przewo źniak
2007):
 są to obiekty wysokie, nawet do ok. 200 m w stanie wzniesionego śmigła;
 w zgrupowaniach, ze względu na odległości między poszczególnymi siłowniami
wynoszące 300-450 m, tworzą przesłonę krajobrazową na różnych poziomach;
 wieże ustawiane są w zespołach wg dwóch podstawowych schematów:
– regularnie – linijnie lub w układzie wierzchołków trójkątów, co ma znamiona
porządku przestrzennego ale silnie geometryzuje krajobraz;
– nieregularnie, w dostosowaniu do ukształtowania terenu i innych
uwarunkowań, co wprowadza fizjonomiczny bałagan, ale jest bliższe „krzywej”
przyrodzie;
 śmigła przez większość roku są w ruchu, co zwraca uwagę, przykuwa wzrok i
może powodować zjawisko stroboskopowe;
 obracające się rotory mogą wywoływać okresowo refleksy świetlne, przy
określonym położeniu słońca i śmigieł w warunkach słonecznej pogody;
 konstrukcje siłowni rzucają okresowo stały i ruchomy cień, zależny od wysokości
Słońca;
 elektrownie nie są widoczne w nocy (z wyjątkiem oznakowania przeszkodowego
nocnego – czerwona lampa na szczycie wieży).
Oprócz parametrów samych elektrowni wiatrowych i ich zespołów podstawowy
wpływ na ich ekspozycję w krajobrazie mają:
 cechy terenu, a zwłaszcza:
– ukształtowanie terenu (równinne, faliste, pagórkowate, wzgórzowe, górskie,
dolinne);
– użytkowanie terenu (przede wszystkim występowanie lasów, ale także
zadrzewień, alei i szpalerów drzew oraz obiektów budowlanych);
– występowanie zbiorników wodnych tworzących rozległe płaszczyzny
ekspozycyjne;
 koncentracje ludzi jako obserwatorów elektrowni, a zwła szcza:
– jednostki osadnicze (miasta, wsie, zespoły rekreacyjne);
79
proeko
– szlaki komunikacyjne (drogi i linie kolejowe);
– szlaki turystyczne (lądowe i wodne).
Rekonesanse terenowe w rejonach funkcjonujących już elektrowni wiatrowych,
wykazały m. in., że (Przewoźniak 2007):
 z bliskiej odległości elektrownia wiatrowa stanowi element obcy w krajobrazie ze
względu na jednoznacznie techniczny charakter i brak możliwości zamaskowania
w związku z jej wysokością;
 wraz ze wzrostem odległości obserwowania elektrowni wiatrowej j ej dysonans
krajobrazowy maleje, co wynika przede wszystkim z tego, że konstrukcja nośna
elektrowni jest wąska – istotny spadek postrzegania elektrowni w falistym
krajobrazie morenowym o zróżnicowanym ukształtowaniu terenu następuje w
odległości ok. 6 km;
 bardzo istotną cechą wpływającą na postrzeganie elektrowni wiatrowych w
krajobrazie jest ich koncentracja w zespołach – im większa liczba siłowni tym
większy dysonans krajobrazowy;
 istotną cechą elektrowni wiatrowych wpływającą na ich postrzeganie w
krajobrazie jest kolorystyka konstrukcji – większość obserwowanych elektrowni
miała kolor biały lub jasnoszary – kolor biały jest bardziej kontrastowy we
wszystkich warunkach pogodowych, a przy pomalowaniu błyszczącą farbą daje
dodatkowo efekty świetlne;
 zdecydowanie niekorzystnie na postrzeganie elektrowni wpływa umieszczanie na
nich reklam, które z samego założenia mają być dobrze widoczne;
 elektrownie wiatrowe uznane za przeszkody lotnicze mają zewnętrzne końce
śmigieł pomalowane na czerwono 9 - daje to zamierzony efekt lepszej widoczności
i tym samym kontrastowości krajobrazowej elektrowni;
 wiodący wpływ na postrzeganie elektrowni ma ukształtowanie terenu na
rozległym obszarze otaczającym oraz jego pokrycie roślinnością drzewiastą,
zwłaszcza leśną;
 bardzo istotnym uwarunkowaniem postrzegania elektrowni, zmiennym w czasie,
są warunki pogodowe, a przede wszystkim stan zachmurzenia, w tym kolor chmur
i kierunek oświetlenia elektrowni w stosunku do obserwatora;
 na ekspozycję krajobrazową elektrowni i ich postrzega nie silnie wpływa
lokalizacja w zasięgu widoczności z dróg, zwłaszcza gdy znajdują się one blisko,
stanowią wówczas dominantę krajobrazową i pozostają długo w zasięgu
widoczności obserwatorów jadących drogą lub koleją;
 najbardziej eksponowane krajobrazowo są lokalizacje w bliskim sąsiedztwie
jednostek osadniczych, gdy elektrownie postrzegane są na tle zabudowy jako
obiekty dominujące gabarytowo nad okolicą.
Oceny estetyczne elektrowni wiatrowych są subiektywne, zależne od
osobniczych odczuć i upodobań, a w efekcie skrajnie zróżnicowane – od
9
Obecnie, elektrownie wiatrowe uznane za przeszkody lotnicze, zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 14 stycznia 2006 r. zmieniającym rozporządzenie w
sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych (Dz. U. Nr 9, poz. 53), (...)
powinny mieć zewnętrzne końce śmigieł pomalowane w 5 pasów o jednakowej szerokości,
prostopadłych do dłuższego wymiaru łopaty śmigła, pokrywających 1/3 długości łopaty śmigła (3
koloru czerwonego lub pomarańczowego i 2 białego). Pasy skrajne nie mogą być koloru białego.
80
proeko
negatywnych, ze względu na charakter dużych konstrukcji technicznych, obcych w
krajobrazie, po pozytywne, ze wskazaniem na wyrafinowany, prosty i nowoczesny
kształt. W istocie rzeczy nie jest istotne czy są one brzydkie, czy ładne, lecz czy
powodują znaczące przekształcenie krajobrazu. Znaczące, czyli:
 w jakiej skali terytorialnej: lokalnej, subregionalnej lub międzyregionalnej;
 jaki krajobraz jest przekształcony – przyrodniczy (naturalny), kulturowy,
współczesny osadniczy, przemysłowo-infrastrukturowy i czy podlega ochronie;
 jak duża liczba ludzi będzie na stałe i okresowo (komunikacja) przebywać w
zmienionym krajobrazie.
Elektrownie wiatrowe ze względu na wysokość konstrukcji są elementami
technicznym widocznymi z bardzo dużej odległości.
Na obszarach lądowych zakresy widoczności wysokich obiektów są ograniczone
ze względu na zróżnicowane przesłony krajobrazowe i występowanie tła
krajobrazowego (np. wzniesienia terenu, lasy, zabudowy) na zapleczu obiektów.
Zespoły elektrowni wiatrowych zawsze oddziałują na krajobraz w skali lokalnej
(teren lokalizacji i jego otoczenie w zasięgu kilku km), a mogą oddziaływać w skali
subregionalnej i międzyregionalnej, w zasięgu kilkunastu km, a nawet kilkudziesięciu
w zależności od specyfiki terenu i warunków pogodowych.
Utrata naturalnych walorów krajobrazu przyrodniczego lub kulturowego może
powodować spadek atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej rejonu lokalizacji
elektrowni, choć opinie w tej sprawie są zróżnicowane (niektórzy uważa ją, że
elektrownie wiatrowe stanowią element atrakcyjności turystycznej terenu).











7.2.12.2. Ocena oddziaływania na krajobraz zespołów elektrowni
wiatrowych dopuszczonych w planie
Ogólne uwarunkowania krajobrazowe
przewidywana wysokość poszczególnych siłowni wiatrowych (maksymalna
wysokość całej budowli wraz ze śmigłem w jego górnym położeniu do 180 m
n.p.t., w tym wieża maksymalnie do 120 m);
konstrukcja obiektów w postaci litych słupów nośnych;
jasna, jednolita kolorystyka całej konstrukcji siłowni (czerwo ne końcówki śmigieł oznakowanie przeszkodowe);
zgrupowanie elektrowni w zespole do 9 sztuk;
małe zróżnicowanie morfologiczne rejonu lokalizacji elektrowni – równina
aluwialna;
zainwestowanie osadnicze wsi Świerki na obszarze „Planu ...” i wsi Chlebówka,
Martąg i Dębina na jego obrzeżach;
położenie w odległości ok. 1 km od miasta Nowy Staw i 4 km od miasta Malbork;
ekspozycja krajobrazowa obszaru „Planu …” z drogi krajowej nr 55 Nowy Dwór
Gdański – Malbork i powiatowej Dębina – Świerki - Myszewo;
występowanie zadrzewień przydrożnych w otoczeniu ograniczających widoki;
położenie terenu lokalizacji elektrowni poza terytorialnymi formami prawnej
ochrony przyrody;
położenie terenu lokalizacji elektrowni w otoczeniu zabytkowych układów wsi
objętych ochroną konserwatorską (Świerki, Dębina i Chlebówka) oraz obiektów o
wartościach historyczno-kulturowych ujętych w rejestrze zabytków województwa
81
proeko
pomorskiego (w mieście Nowy Staw i we wsi Świerki) oraz w gminnej ewidencji
zabytków.
Szczegółowa analiza uwarunkowań krajobrazowych
Planowany zespół do 9 elektrowni wiatrowych – dużych obiektów technicznych,
w istotny sposób zmieni krajobraz i spowoduje jego dalszą antropizację w obrębie i w
otoczeniu terenu jego lokalizacji.
Kartowanie terenowe (zob. fotografie 1 - 6) i analiza map topograficznych w skali
1:50.000 i 1:10.000 (zał. kartogr.) wykazały, że oddziaływanie elektrowni na
krajobraz będzie miało miejsce przede wszystkim:
1) z terenów upraw rolnych – ze wszystkich stron świata z terenu lokalizacji oraz z
jego rozległego otoczenia,
2) z wiejskich jednostek osadniczych położonych w sąsiedztwie i w dalszym
otoczeniu terenu lokalizacji;
3) z północnych obrzeży miast Nowy Staw i Malbork;
4) z ciągów komunikacyjnych,
5) z obrzeży ustanowionych w otoczeniu obszaru „Planu…” form ochrony przy rody.
Ad. 1)
Projektowane elektrownie wiatrowe, jako duże obiekty techniczne w liczbie do 9
sztuk, w istotny sposób zmienią dotychczasowy, typowy krajobraz rolniczy i
spowodują jego antropizację na terenie lokalizacji i w jego otoczeniu.
Na terenie lokalizacji, gdzie odległości do projektowanych elektrowni wiatrowych
są najmniejsze, a w efekcie ich ekspozycja krajobrazowa będzie największa, nie
występują obiekty kubaturowe a ludzie przebywają tu jedynie okresowo, w trakcie
prac polowych. W związku z tym oddziaływanie projektowanych elektrowni
wiatrowych na obserwatorów będzie ograniczone.
Ad. 2)
Elektrownie wiatrowe będą widoczne ze wsi położonych w otoczeniu terenu
lokalizacji elektrowni na obszarze „Planu …”, tj. w szczególności z terenów zwartej
zabudowy wsi:
 Świerki, ze wschodu z odległości od ok. 0,8 km do ponad 2,2 km;
 Chlebówka, z zachodu i północnego-zachodu, z odległości ok. 0,9 km - 2,4 km;
 Martąg, z południa, z odległości od ponad 1, km do ponad 4 km.
Elektrownie będą widoczne również ze wsi położonych w sąsiedztwie i w
otoczeniu obszaru „Planu …”, w szczególności dotyczy to wsi:
 Dębina, z zachodu i południowego-zachodu, z odległości od ok. 0,6 km do ponad
2,8 km;
 Mirowo, z północy, z odległości od ok. 2,7 km do ponad 5,2 km;
 Marynowy, z północnego-wschodu, z odległości od ok. 2,5 km do ponad 5,9 km;
 Lasowice Wielkie z południowego-wschodu i południa, z odległości od ok. 2,6 km
do ponad 5,5 km;
 Tralewo z zachodu, z odległości od ok. 3,2 km do ponad 6 km.
Elektrownie wiatrowe będą częściowo przesłonięte przez przydrożne szpalery
drzew oraz istniejącą zabudowę.
82
proeko
Ad. 3)
Elektrownie wiatrowe będą w umiarkowanym zakresie widoczne z południowowschodnich fragmentów Nowego Stawu, z odległości ponad 2,5 km i w małym
zakresie z północnych obrzeży Malborka z odległości ponad 7,5 km.
Ad. 4)
Oddziaływanie zespołu elektrowni wiatrowych „Świerki” na krajobraz postrzegany
z ciągów komunikacyjnych będzie miało miejsce przede wszystkim:
 z drogi krajowej nr 55 Nowy Dwór Gdański – Malbork z odległości od ok. 0,4 km
do ponad 2,6 km (elektrownie będą częściowo przesłonięte przez zabudowę wsi
Chlebówka i Dębina);
 z drogi powiatowej Dębina – Świerki - Myszewo z odległości od ponad 280 m do
ponad 2,7 km (elektrownie będą częściowo przesłonięte przez zabudowę wsi
Świerki);
Ad. 5)
Elektrownie będą w ograniczonym zakresie, w warunkach dobrej pogody,
widoczne z obrzeży najbliższego Obszaru Chronionego Krajobrazu „Rzeki Nogat” z
minimalnej odległości od ok. 5,9 km i nie będą widoczne na jego tle (obszar w
międzywalu).
Konkluzja
Z analizy krajobrazowej wynika, że planowany zespół do 9 elektrowni wiatrowych
w gminie Nowy Staw, położony wschód od miasta Nowy Staw będzie nowym,
swoistym elementem antropizacji krajobrazu:
 jego ekspozycja krajobrazowa będzie miała miejsce:
 ze wsi położonych w otoczeniu terenu lokalizacji elektrowni ( Świerki,
Chlebówka, Martąg, Dębina, Mirowo, Marynowy, Lipinka, Lasowice Wielkie,
Tralewo) z odległości od kilkuset metrów do ponad 6 km;
 z południowo-wschodnich fragmentów Nowego Stawu, z odległości ponad 2,5
km i w małym zakresie z północnych obrzeży Malborka z odległości ponad 7,5
km;
„Planu…” i
 z terenów komunikacyjnych przecinających obszar
przebiegających w jego otoczeniu, w tym z drogi krajowej nr 55 Nowy Dwór
Gdański – Malbork z odległości od ok. 450 m do ponad 2,6 km oraz z drogi
powiatowej Dębina – Świerki - Myszewo z odległości od ponad 280 m do
ponad 2,7 km;
 elektrownie będą w ograniczonym zakresie, w warunkach dobrej pogody,
widoczne z obrzeży najbliższego Obszaru Chronionego Krajobrazu „Rzeki
Nogat”, z minimalnej odległości od ok. 5,9 km i nie będą widoczne na jego tle;
 w wielu przedstawionych powyżej przypadkach widoczność dopuszczonych w
projekcie „Planu…” elektrowni wiatrowych będzie ograniczać, a nawet eliminować
występowanie przydrożnych szpalerów drzew, drobnych płatów leśnych,
zadrzewień i zakrzewień oraz obiektów budowlanych;
 lokalizacja zespołu elektrowni wiatrowych przewidzianych do funkcjonowania
przez okres 20-25 lat (okresowe oddziaływanie na krajobraz) w obrębie terenów
83
proeko
pozostawionych w użytkowaniu rolniczym, przyczyni się do ochrony krajobrazu
przed wprowadzeniem trwałego, dewaloryzującego zainwestowania typu
osadniczego;
 likwidacja elektrowni spowoduje powrót krajobrazu do stanu wyjściowego (o ile
teren użytkowany będzie nadal rolni czo).
7.2.13. Zabytki
Na obszarze „Planu …” i w jego sąsiedztwie występują obiekty i zespoły o
wartościach historyczno-kulturowych wpisane do rejestru zabytków województwa
pomorskiego i Gminnej ewidencji zabytków chronione podstawie przepisów o
ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Są to (zob. rozdz. 5):
 kościół parafialny p.w. Św.Bartłomieja Apostoła w Świerkach i dom w Świerkach
wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego;
 zabytkowe układ wsi Świerki (na obszarze „Planu …”), Chlebówka i Dębina (w
sąsiedztwie obszaru „Planu …”) ze strefami ochrony konserwatorskiej;
 obiekty ujęte w „Gminnej ewidencji zabytków” we wsi Świerki.
Tereny planowanych lokalizacji elektrowni znajdują się poza strefami ochrony
konserwatorskiej zabytkowych układów wsi (w minimalnej odległości ponad 550 m od
najbliższej elektrowni). Wobec powyższego, w wyniku realizacji planowanego
zespołu elektrowni wiatrowych i infrastruktury towarzyszącej nie wystąpią fizyczne
oddziaływania na dobra kultury.
Jak już wspomniano (rozdz. 5) w regionalnym otoczeniu obszaru „Planu …”, w
minimalnej odległości ok. 5 km na południe znajduje się Zamek Krzyżacki w
Malborku wpisany do rejestru zabytków. Zamek nie posiada ustanowionych stref
ochrony krajobrazowej w postaci wpisów do rejestru zabyt ków woj. pomorskiego.
Zamek w Malborku posiada rozległe przedpole widokowo -krajobrazowe na
Żuławach, głównie w kierunku zachodnim i północno-zachodnim z Nogatem na
pierwszym planie - z zachodnich elewacji obiektów usytuowanych wzdłuż Nogatu,
zwłaszcza z Zamku Wysokiego i z Zamku Średniego oraz uzupełniające w kierunku
północnym (z północnej elewacji Zamku Średniego i z niektórych baszt).
Przedpola widokowo-krajobrazowe Zamku w Malborku stanowią zarazem
częściowo strefy jego ekspozycji krajobrazowej. Części owo, gdyż występują lokalnie
liczne przesłony krajobrazowe, jak zabudowania, aleje drzew itp.
Planowany zespół elektrowni wiatrowych znajduje się poza przedpolem
głównym, w zasięgu przedpola krajobrazowego uzupełniającego, w sektorze
północnym, w odległości od ok. 7,5 - 11 km od Zamku (rys. 6). Zlokalizowane tu
elektrownie wiatrowe postrzegane byłyby z Zamku w ograniczonym zakresie i nie
stanowiłyby elementu dewaloryzującego strefę ekspozycji krajobrazowej Zamku.
7.2.14. Dobra materialne
Dobra materialne reprezentowane są na obszarze „Planu …” przez tereny
osadnicze wsi Świerki, Chlebówka i Martąg, pojedyncze siedliska zabudowy
zagrodowej, sieć dróg, w tym drogi krajową, powiatową i drogi gminne, gazociąg
wysokigo ciśnienia oraz linie elektroenergetyczne średniego i niskiego napięcia.
84
proeko
W trakcie budowy zespołu elektrowni wiatrowych konieczna będzie przebudowa i
modernizacja części dróg gruntowych oraz budowa nowych dróg dojazdowych.
Poprawi to stan sieci drogowej na terenie lokalizacji elektrowni wiatrowy ch i w jego
otoczeniu. Ewentualne modernizacje polegać będą bądź na utwardzeniu istniejącej
nawierzchni dróg lub ich poszerzeniu.
Poza siecią drogową budowa elektrowni wiatrowych nie spowoduje fizycznego
oddziaływania na inne dobra materialne. W szczególno ści budowa zespołu
elektrowni wiatrowych nie spowoduje negatywnego wpływu na zainwestowanie wsi w
otoczeniu.
Nowym elementem w krajobrazie kulturowym obszaru „Planu…” i jego otoczenia
będą elektrownie wiatrowe i linia WN 110 kV, których ocenę wpływu na kra jobraz
przedstawiono w rozdz. 7.2.12 i 7.3.
Na etapie funkcjonowania zespołu elektrowni wiatrowych oddziaływanie na dobra
materialne będzie dotyczyć dysponowania gruntami w zasięgu ponadnormatywnego
oddziaływania elektrowni wiatrowych na klimat akustyczny. Teren lokalizacji
elektrowni i ich ponadnormatywnego oddziaływania na hałas (zob. rozdz. 7.2.4.) jest i
pozostanie w użytkowaniu rolniczym. Funkcjonowanie elektrowni nie spowoduje
skutków dla działalności rolniczej, w związku z tym, grunty jako użytki rol ne nie stracą
na wartości.
Wartość działek lokalizacji elektrowni wzrośnie ze względu na dochody z
dzierżawy terenów (korzyści ekonomiczne bezpośrednie).
Samorząd gminy Nowy Staw uzyska korzyści ekonomiczne pośrednie ze wzrostu
podatku od nieruchomości.
7.2.15. Ludzie
Oddziaływanie ustaleń „Planu…” na zdrowie ludzi będzie miało miejsce na etapie
inwestycyjnym, w wyniku transportu samochodami:
 materiałów budowlanych na place budów;
 ludzi na place budów i z powrotem;
 wywozu urobku z wykopów pod fundamenty elektrowni wiatrowych.
Uciążliwości związane z oddziaływaniem transportu samochodowego, tj.
zanieczyszczenie atmosfery (spaliny i pylenie z dróg), hałas oraz zagrożenie
wypadkowe będą ograniczone przestrzennie (otoczenie dróg) i czasowo (okres
budowy przewidywany jest na 6 – 9 miesięcy.
Okresowe uciążliwości środowiskowe związane z procesem inwestycyjnym nie
podlegają normowaniu w przepisach dotyczących ochrony środowiska.
Dopuszczone ustaleniami „Planu…” elektrownie wiatrowe i towarzysząca im
infrastruktura na etapie ich eksploatacji mogą wywierać wpływ na zdrowie ludzi przez:
 emisję hałasu przez elektrownie – w rozdz. 7.2.4.2. określono warunki pracy
elektrowni, przy spełnieniu których ich oddziaływanie na klimat akustyczny będzie
spełniało obowiązujące normy i nie będzie źródłem pogorszenia warunków życia
ludzi;
 emisję infradźwięków – poziomy hałasu infradźwiękowego mierzone w
bezpośrednim sąsiedztwie siłowni wiatrowych są bardzo małe, nie powodują
wrażenia słuchowego i nie są odczuwalne przez człowieka (zob. rozdz. 7.2.5.)
85
proeko
przez
infrastrukturę
 emisję
promieniowania
elektromagnetycznego
towarzyszącą – z uwagi na fakt, iż teren stacji elektroenergetycznej będzie
zamknięty, ewentualne występowanie pól elektromagnetycznych - ich obszary
pozostawać będą w miejscach niedostępnych dla ludzi (zob. rozdz. 7.2.6.).
Ponadto oddziaływanie na zdrowie ludzi może wystąpić przez:
 efekt optyczny cienia rzucanego przez konstrukcję elektrowni – dotyczy to cienia
wieży i przesuwającego się cienia wirników, co może powodować u ludzi odczucie
zagrożenia i pogorszenia warunków życia efekt ten w zależności od pory roku i dnia
zanika w odległościach większych niż 2-3 krotna wysokość elektrowni; planowane
elektrownie mogą spowodować okresowo efekt cienia w obrębie siedlisk ludzkich w
okresie zimowym, a w pozostałych porach roku przy niskich położeniach słońca
(odległości elektrowni od zabudowań 470 m i większe);
 efekt stroboskopowy - efekt optyczny wywoływanych okresowo refleksów
świetlnych, związanych z odbijaniem promieni słonecznych od obracających się
śmigieł – znikome oddziaływanie ze względu na znaczną odległość do zabudowy
(ponad 470 m), ponadto efekt ten został praktycznie wyeliminowany we
współczesnych elektrowniach przez zastosowanie matowych powłok i farb
zapobiegających odbiciom światła (Michałowska-Knap 2006);
 efekt percepcji zmienionego krajobrazu – oddziaływanie bardzo zróżnicowane
ze względu na osobnicze, subiektywne odczucia ludzi (zob. rozdz. 7.2.12.2.).
Planowany zespół elektrowni wiatrowych ze względu na brak prze twarzania,
wytwarzania lub magazynowania substancji niebezpiecznych nie jest zaliczany do
zakładów o zwiększonym ryzyku lub zakładów o dużym ryzyku wystąpienia
poważnych awarii przemysłowych.
Na etapie budowy, ryzyko wystąpienia sytuacji awaryjnej dotyczy ć może jedynie
ewentualnych zakłóceń w funkcjonowaniu sprzętu mechanicznego stosowanego w
trakcie prac budowlanych i montażowych (np. wyciek substancji ropopochodnych) i
stworzyć zagrożenie dla środowiska gruntowo -wodnego. Zapobieganie wystąpienia
takiej ewentualności możliwe będzie poprzez:
 stałą kontrolę sprzętu używanego na etapie budowy i montażu zespołu elektrowni
wiatrowych pod kątem możliwych wycieków i awarii;
 prowadzenie ewentualnych napraw sprzętu mechanicznego w miejscach do tego
przystosowanych;
 realizację przedsięwzięcia przez wykwalifikowaną i wyspecjalizowaną ekipę
budowlaną.
Etap eksploatacji zespołu elektrowni wiatrowych wiązać się będzie z możliwością
wystąpienia potencjalnej sytuacji awaryjnej, polegającej na przewróceniu bądź
uszkodzeniu konstrukcji wieży elektrowni – sytuacja nadzwyczajnego zagrożenia jest
teoretycznie wykluczona, gdyż konstrukcja elektrowni spełnia wszelkie normy w
zakresie wytrzymałości i obciążeń; ewentualne wywrócenie planowanych elektrowni
wiatrowych nie zagrozi siedliskom ludzi, które będą oddalone ponad 470 m.
Planowany zespół elektrowni wiatrowych nie należy do inwestycji, dla których
tworzy się obszar ograniczonego użytkowania 10. Zgodnie z ustaleniami „Planu …”
10
Zgodnie z Ustawą „Prawo ochrony środowiska” obszar ograniczonego użytkowania tworzy się dla
„oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej,
lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i
86
proeko
tereny w zasięgu oddziaływania akustycznego
dotychczasowym użytkowaniu rolniczym.
elektrowni
pozostaną
w
7.3. Oddziaływanie linii wysokiego napięcia
Środkowy odcinek planowanej linii WN 110 kV o długości ok. 3,5 km przebiega
przez centralną część obszaru „Planu …”. Dla planowanej linii elektroenergetycznej
listopadzie 2009 r. wykonany został raport o oddziaływaniu na środowisko
przedsięwzięcia pn. >Budowa napowietrzno-kablowej linii elektroenergetycznej 110
kV relacji GPZ „Stawiec” – GPZ „Malbork–Rakowiec”<. Wnioski z „Raportu …” dla
odcinka linii w obrębie obszaru „Planu …” zestawiono poniżej.
Przypowierzchniowa warstwa litosfery i gleby
Ze względu na specyfikę inwestycji kumulacja negatywnych, potencjalnych
skutków dla środowiska przyrodniczego nastąpi na etapie inwestycyjnym, ale
większość z nich będzie ograniczona do terenów lokalizacji słupów oraz tras dojazdu
do nich.
Na etapie inwestycyjnym oddziaływanie planowanej napowietrznej linii WN na
litosferę dotyczyć będzie przede wszystkim realizacji fundamentów dla słupów
podtrzymujących przewody. Wykonanie wykopów pod fundamenty spowoduje
likwidację pokrywy glebowej i przekształcenia w przypowierzchniowych strukturach
geologicznych w związku z robotami ziemnymi oraz powstanie odpadu w postaci
gleby i ziemi wydobytej z wykopów pod fundamenty.
Przekształcenia fizyko-chemicznych właściwości gleb wystąpią również na
terenach składowania materiałów budowlanych i w wyniku pracy sprzętu
budowlanego, w tym na trasach dojazdu do miejsc lokalizacji słupów oraz w
przypadkach awaryjnych wycieków substancji ropopochodn ych.
Skutkiem tych prac będą:
 zmiany struktury litologicznej skały macierzystej (podglebia);
 zniszczenie profilu glebowego;
 zmiany fizycznej struktury gleby w wyniku ugniatania sprzętem budowlanym i
składowanym materiałem.
Przekształcenia te będą ograniczone do niewielkich powierzchni terenów
lokalizacji słupów (przebieg linii elektroenergetycznej w projekcie planu jest
orientacyjny) i jednego - dwóch miejsc składowania materiałów budowlanych oraz
tras dojazdów.
Odpady
W trakcie realizacji linii wysokiego napięcia powstawać mogą odpady z grupy o
kodzie 1711 – odpady z budów, remontów i demontażu obiektów budowlanych, a w
szczególności:
KOD 17.01 – odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury
drogowej (np. beton, cegły, płyty, ceramika);
radiolokacyjnej”.
11
Według klasyfikacji zawartej w załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r.
w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z dnia 8 października 2001 r.).
87
proeko
KOD 17 04 – odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali;
KOD 17.05 – gleba i ziemia.
Odpady należące do grupy o kodzie 17 nie są zaliczane do odpadów
niebezpiecznych pod warunkiem, że nie są zanieczyszczone substancjami
niebezpiecznymi, jak np. impregnaty do drewna, substancje smołowe, niektóre
materiały izolacyjne. Uzyskanie wymaganych decyzji i uzgodnień w zakresie
gospodarowania (utylizacji) odpadami powstającymi w trakcie budowy należy do
firmy wykonującej prace budowlane.
Powietrze atmosferyczne
Oddziaływanie na stan zanieczyszczenia powietrza będzie wynikać głównie z
pracy sprzętu budowlanego i transportu materiałów budowlanych oraz gleby z urobku
(spaliny).
Ruch pojazdów, realizacja wykopów oraz składowanie gleby z urobku i
ewentualnie sypkich materiałów budowlanych spowoduje okresową emisję pyłów do
atmosfery o charakterze niezorganizowanym. W związku z zawilgoceniem podłoża
na dużej części terenu przebiegu linii emisja ta będzie ograniczona głównie do terenu
budowy. Wobec dobrych warunków przewietrzan ia, nie spowoduje to istotnego
wpływu na warunki aerosanitarne w jego otoczeniu.
Jakość wód i stosunki wodne
Nie przewiduje się wystąpienia istotnych przekształceń stosunków wodnych na
terenie lokalizacji nowej linii wysokiego napięcia. Podobnie jak w pr zypadku gleb,
ewentualne zagrożenie dla wód powierzchniowych i pierwszego poziomu wód
podziemnych może stanowić ich zanieczyszczenie w trakcie awaryjnych wycieków
substancji ropopochodnych ze sprzętu budowlanego i chemicznych, płynnych
substancji budowlanych na terenie ich składowania i użycia (tylko w czasie budowy
linii i usuwania ewentualnych awarii).
Szata roślinna
Słupy planowanej linii wysokiego napięcia będą lokalizowane na gruntach
aktualnie użytkowanych rolniczo (uprawy polowe) – problem likwidacji roślinności na
placach budów ograniczony będzie głównie do roślinności agrocenoz.
Awifauna
Linia wysokiego napięcia może oddziaływać fizycznie na faunę ptaków przez:
 śmiertelność w wyniku kolizji ze słupami lub przewodami;
 zmiany rozmieszczenia i zachowania ptaków spowodowane istnieniem linii.
Oddziaływania te mogą mieć istotne znaczenie w przypadku zlokalizowania linii
na obszarach:
 stanowiących ostoje ptaków;
 atrakcyjnych dla ptaków jako żerowiska;
 stanowiących trasy regularnych dolotów na żerowisko lub noclegowisko;
 stanowiących trasy regularnych przelotów wędrówkowych.
88
proeko
Wg „Oceny oddziaływania planowanej linii WN 110 kV GPZ „Stawiec” – GPZ
„Malbork-Rakowiec na ptaki” (Kosmalski 2009):
Przy ocenie oddziaływania planowanej linii WN uwzględniono dwa warianty
przebiegu jej przebiegu (rejon położony na południe od planowanej stacji
elektroenergetycznej „Świerki”, w tym częściowo na obszarze „Planu …” : A – wariant
podstawowy oraz B – wariant alternatywny (rys. 2). Oba oddalone są od siebie
maksymalnie o ok. 1 km i biegną w miarę równolegle. Usytuowane są w poprzek
głównych kierunków migracji ptaków, przecinając lokalne trasy wędrówkowe
wykorzystywane podczas przelotu jesiennego, a przypuszczalnie także wiosennego,
istotne w skali badanego obszaru dla niektórych gatunków ptaków. Należy uznać, że
zagrożenia dla migrującej ornitofauny na pułapie stwarzającym potencjalne ryzyko
kolizji są zbliżone dla obu wariantów. Przyjęty w „Planie …” orientacyjny przebieg linii
nawiązuje do przebiegu wariantu alternatywnego.
W okresie migracyjnym jedynie w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu
Rzeki Nogat i jego okolicach (poza obszarem „Planu …” w minimalnej odległości ok.
9 km) dostrzegalna jest tendencja do intensywniejszego przelotu niektórych
gatunków ptaków (np. zięba, sikora, sójka, wąsatka), dla których, jak się wydaje,
pełni on funkcje korytarza ekologicznego. Liczebności oraz skład gatunkowy
pozwalają oszacować wpływ planowanej linii WN na awifaunę w trakcie aktywnej
migracji przez teren OChK Rzeki Nogat jako przecięty, na pozostałym obszarze (w
tym na obszarze „Planu …”) wpływ planowanej linii oceniono jako niewielki.
Podwyższone ryzyko kolizji istnieje w przypadku dolotów na żerowiska i
noclegowiska przez ptaki wodno-błotne. Przeloty te zazwyczaj mają miejsce tuż przed
lub po zmierzchu lub o świcie. Skupienia siewek złotych oraz czajek w okresie migracji
jesiennej stwierdzono poza obszarem „Planu …” w odległości ok. 1,5 km (obszar E na
rys. 3).
Reasumując, planowana linia WN nie będzie stanowić znaczącego zagrożeni a
dla awifauny w rejonie obszaru „Planu …”.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Źródłem promieniowania elektromagnetycznego będą, pozostające pod
napięciem 110 kV, trzy, aluminiowo-stalowe przewody, rozmieszczone względem
siebie w sposób określony dla przyjętego rodzaju słupa, zawieszone nad poziomem
terenu – nie niżej niż 6m, rozlokowane na całkowitej długości na obszarze „Planu …”
ok. 3,5 km. Będzie to zatem liniowe źródło emisji promieniowania
elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz.
Występowanie pól elektromagnetycznych wokół przewodów tworzących linie
przesyłową energii wysokiego napięcia, jest naturalnym zjawiskiem fizycznym dla
tego rodzaju antropogenicznej działalności. W otoczeniu przewodu, w którym płynie
prąd powstaje pole elektromagnetyczne, określane w wartościach fizycznych
(składowa elektryczna; kV/m i składowa magnetyczna; A/m).
Przyczyną powstawania pola elektrycznego jest; napięcie istniejące pomiędzy
poszczególnymi przewodami i ziemią, natomiast przyczyną powstawania pola
magnetycznego, jest płynący przewodami prąd.
Miejsca występowania przedmiotowych obszarów pól elektromagnetycznych,
będą ściśle związane z umieszczeniem źródła ich emisji w przestrzeni (terenie) oraz
parametrów fizycznych je charakteryzujących – istotnych z punktu widzenia ochrony
środowiska.
89
proeko
Wartościami istotnymi są tu wartości określone w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych
poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883), które dla składowej elektrycznej wynoszą: 10
kV/m – dla miejsc dostępnych dla ludności i 1 kV/m – dla terenów przeznaczonych
pod zabudowę mieszkaniową, a dla składowej magnetycznej: 60 A/m – dla jednych i
drugich.
Podane wartości; to określone normatywnie dopuszczalne poziomy
elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego dla częstotliwości 50 Hz.
Miejsce występowania ponadnormatywnych obszarów pól elektromagnetycznych
określa funkcja; miejsca pozostawania źródła, do poziomów odniesienia (wartości
granicznych).
Z punktu widzenia ochrony środowiska (dotrzymania standardów emisyjnych)
istotne jest, aby wymienione wartości graniczne nie zostały przekroczone
odpowiednio w miejscach dostępnych dla ludzi i w miejscach przeznaczonych pod
zabudowę mieszkaniową.
Wymagania dotyczące projektowania i budowy tego rodzaju przedsięwzięć
określa Polska Norma PN-E-05100-1. Elektroenergetyczne linie napowietrzne.
Projektowanie i budowa. Linie prądu przemiennego z przewodami roboczymi gołymi.
Postanowienia wymienionej normy narzucają określone rozwiązania techniczne i
technologiczne, z których wynika, że przewody robocze nie mogą pozostawać nad
ternem niżej niż 5,73 m (ok. 6 m).
Wg oceny oddziaływania planowanej linii WN 110 kV w zakresie promieniowania
elektromagnetycznego (Ekman, Nowak 2009) dla podanej wysokości i układu
przewodów, pod całą długością linii:

wartość składowej elektrycznej w miejscach dostępnych dla ludzi nie będzie
przekraczała 2,7 kV/m (dopuszczalny poziom 10,0 kV/m);
wartość składowej magnetycznej w miejscach dostępnych dla ludzi nie będzie
przekraczała 30,2 A/m (dopuszczalny poziom 60, 0 A/m).
Szerokość obszaru, w którym natężenie składowej elektrycznej będzie większe
niż 1kV/m, nie będzie przekraczała 22,4 m (po 11,2 m w każdą stronę od osi linii).
Podmiot realizujący przedmiotową inwestycję, będzie posiadaczem stosownych
praw do określonego wyżej terenu. Nabycie tych praw następuje przed rozpoczęciem
prac budowlanych (wydaniem pozwolenia na budowę). Sama ewentu alna emisja
będzie zatem miała miejsce w obszarze, do którego prowadzący będzie posiadał
tytuł prawny.

Plasowanie się pól elektromagnetycznych o wartościach granicznych, w wolnej
przestrzeni, na wysokości powyżej 3,2 m nad poziomem terenu powoduje to, że
wiążące rozważania na temat ich oddziaływania na środowisko, winny się skupić
tylko i wyłącznie w odniesieniu do powietrza i wszystkiego tego, co w sposób
naturalny w nim występuje lub występować może.
Charakter zagospodarowania terenu (głównie grunty wyko rzystania rolniczego),
pozostającego w sąsiedztwie trasy projektowanej linii napowietrznej, nie tworzy
miejsc dostępnych dla ludności w obszarach ewentualnego występowania
przedmiotowych pól elektromagnetycznych. Występująca pojedyncza zabudowa,
tworząca miejsca dostępne inne niż poziom gruntu – z uwagi na usytuowanie od
90
proeko
planowanego rozmieszczenia przewodów w odległości większej niż 15 m – również
wyklucza możliwości, objęcia tych miejsc danym promieniowaniem.
Brak w sąsiedztwie planowanej trasy linii – w promieniu ok. 18 km, podobnych
źródeł emisji energii elektromagnetycznej powoduje to, że nie dojdzie do zjawisk
kumulacji promieniowania elektromagnetycznego.
Ewentualne oddziaływanie będzie miało charakter bezpośredni i będzie
występowało tylko i wyłącznie w trakcie przepływu prądu przez przewody
(promieniowanie niejonizujące nie odkłada/nie gromadzi się w przestrzeni, nie ulega
też przenoszeniu).
Fakt występowania przedmiotowych pól elektromagnetycznych może mieć
również wpływ na pracę urządzeń radiotechnicznych, które to z uwagi na stan
zagospodarowania analizowanego terenu, mogą się w nim pojawiać tylko i wyłącznie
w formie przenośnej.
W planowanych warunkach eksploatacji rozpatrywanej linii elektroenergetycznej,
oddziaływanie pól elektromagnetycznych będących wynikiem jej pracy, nie będzie
miało żadnego wpływu na środowisko przyrodnicze.
Wpływ na krajobraz
Oddziaływaniem na walory krajobrazowe związanym z budową linii WN będzie
okresowa, „negatywna fizjonomia” placów budów (sprzęt budowlany, elementy
konstrukcji słupów itp.).
Na etapie funkcjonowania podstawowe uwarunkowania wpływu linii wysokiego
napięcia na krajobraz będą następujące:
 z bliskiej odległości kratowy słup wysokiego napięcia stanowi element obcy w
krajobrazie, ze względu na jednoznacznie techniczny charakter i brak możliwości
zamaskowania w związku z jej wysokością;
 wraz ze wzrostem odległości obserwowania słupa kratowego jego dysonans
krajobrazowy wyraźnie maleje, co wynika przede wszystkim z tego, że słup jest
konstrukcją ażurową, zanikającą w krajobrazie w odległości 2 – 3 km;
 bardzo istotną cechą słupów kratowych wpływającą na ich postrzeganie w
krajobrazie jest kolorystyka konstrukcji – słupy szare dają efekt zamaskowania w
krajobrazie, zwłaszcza w warunkach pogody pochmurnej;
 istotnym uwarunkowaniem postrzegania słupów, zmiennym w czasie, są warunki
pogodowe, a przede wszystkim stan zachmurzenia, w tym kolor chmur i kierunek
oświetlenia słupów w stosunku do obserwatora;
 wiodący wpływ na postrzeganie słupów ma ukształtowanie terenu n a obszarze
otaczającym oraz jego pokrycie roślinnością drzewiastą (leśną);
 na ekspozycję krajobrazową słupów i ich negatywne postrzeganie silnie wpływa
lokalizacja na osi dróg lub wzdłuż ich przebiegu, gdy stanowią one dominantę
krajobrazową i znajdują się długo w zasięgu widoczności obserwatorów jadących
w ich stronę;
 z dwóch podstawowych typów konstrukcyjnych słupów linii elektroenergetycznych
– kratowych lub rurowych – generalnie mniej „agresywne” krajobrazowo są słupy
kratowe, gdyż ze względu na ażurową konstrukcję słabiej zarysowują się one na
tle nieba (szybszy efekt „rozmycia” wraz ze wzrostem odległości od obserwatora).
91
proeko
Przez obszar „Planu …” przebiega fragment III odcinka linii WN - rolniczego od
Nowego Stawu do okolicy wsi Szawałd (rys. 2).
Linia będzie eksponowana krajobrazowo przede wszystkim z północnej części wsi
Dębiny, ze względu na równoległy przebieg do zabudowy, w odległości ok. 800 m.
Umiarkowana ekspozycja krajobrazowa linii WN wystąpi z południowej części wsi
Dębina oraz ze wsi Chlebówka i Świerki, ze względu na znaczne odległości
(przeciętnie 06 – 1 km) i różne kierunki postrzegania linii.
W najmniejszy stopniu linia WN będzie postrzegana ze wsi Martąg, z odległości
odpowiednio ok. 1,3 km .
Linia przetnie prostopadle lokalną drogę Dębina - Chlebówka,. Ze względu na
prostopadły kierunek przecięcia i przydrożne aleje drzew będzie to miało umiarkowane
znaczenie krajobrazowe.
Projektowana linia WN będzie nowym, linijnym elementem antropizacji krajobrazu
na trasie jej przebiegu i w otoczeniu, gdzie dominują użytki rolne. Wobec niewielkiej
wysokości słupów (15 m) jej ingerencja w krajobraz będzie umiarkowana. Linia
będzie widoczna z południowo-wschodniej części Nowego Stawu i z okolicznych wsi,
z odległości od ok. 0,3 do ok. 2,4 km. Wizualizację linii w rejonie obszaru „Planu …”
przestawiono na fot. 7.
Sytuacje awaryjne
Napowietrzne linie elektroenergetyczne są potencjalnym źródłem zagrożenia dla
najbliższego jej otoczenia w tym i ludzi z uwagi na możliwość wystąpienia awarii
mechanicznej jej elementów konstrukcyjnych.
Polska Norma PN-E-05100-1 szczegółowo określa zasady projektowania i
budowy w zakresie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń w miejscach zbliżenia lub
krzyżowania obiektów przez linię lub częstego przebywania ludzi. Pomimo to aw arie
te w postaci zgięć, złamań lub przewrócenia się słupów, zerwania lub opadnięcia
przewodów, zerwania lub połamania elementów izolacji i osprzętu na słupach, mogą
wystąpić, szczególnie w katastrofalnych warunkach atmosferycznych, jak huragany i
oblodzenia. W takich sytuacjach wystąpią zniszczenia i uszkodzenia drzew i innych
roślin w zasięgu upadku słupa (słupów) i opadnięcia przewodów. Dalsze zniszczenia
mogą wówczas wystąpić w wyniku działań związanych z usuwaniem skutków awarii,
szczególnie w przypadku większych uszkodzeń, gdy wystąpi konieczność użycia
sprzętu budowlanego, przy ich usuwaniu.
Awarie elektryczne nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla ludzi, zwierząt i
roślin, gdyż w przypadku ich zaistnienia napięcie na linii jest natychmiast
automatycznie wyłączane.
Dotychczasowe doświadczenia z eksploatacji linii wysokiego napięcia w Polsce,
wykazują brak istotnego zagrożenia związanego z awariami.
7.4. Oddziaływanie zainwestowania osadniczego
W „Planie…” uwzględniono istniejące zainwestowanie osadnicze i tereny
rozwojowe wsi o funkcjach: zabudowy zagrodowej, mieszkaniowo -usługowej i
usługowej.
W związku z realizacją nowego zainwestowania, niezależnie od przyjętych
szczegółowych rozwiązań, przekształcenia środowiska przyrodniczego ograniczać się
92
proeko
będą głównie do zmian na etapie inwestycyjnym. Zmiany w środowisku reprezentowane
będą przede wszystkim przez:
 zmiany lokalnego ukształtowania terenu w wyniku prac inwestycyjnych w obrębie
poszczególnych działek budowlanych i projektowanych ciągów komunika cyjnych;
 przekształcenia w przypowierzchniowych strukturach geologicznych, związane z
pracami ziemnymi w celu posadowienia budynków i poprowadzenia ciągów
komunikacyjnych oraz uzbrojenia terenu;
 likwidację i przekształcenia fizyczne pokrywy glebowej;
 zmiany aktualnego użytkowania gruntów i likwidację istniejącej roślinności (na
obszarze „Planu …” dotyczyć to będzie głównie agrocenoz i roślinności
ruderalnej);
 zmiany w lokalnym obiegu wody przez ograniczenie infiltracji i wzrost parowania
(wprowadzenie sztucznych nawierzchni – ciągów komunikacyjnych i placów itp.);
 zmiany fizjonomii krajobrazu przez wprowadzenie nowych obiektów kubaturowych
na tereny dotychczas nie zainwestowane.
Oddziaływanie na atmosferę
Źródłami zanieczyszczenia atmosfery w rejonie obszaru „Planu…” są i będą
przede wszystkim indywidualne źródła ciepła istniejących i projektowanych obiektów
mieszkalnych i usługowych.
„Plan …” zawiera zapisy mające na celu ograniczenie emisji do atmosfery, w tym
stosowanie przy zaopatrzeniu w ciepło źródeł energii o ograniczonej emisji
zanieczyszczeń do środowiska;.
Potencjalny wpływ na jakość powietrza atmosferycznego obszaru „Planu…”
będzie także miała komunikacja samochodowa.
Hałas
Nie prognozuje się istotnego wzrostu natężenia hałasu w związku z realizac ją
ustaleń projektu „Planu…” w zakresie zainwestowania osadniczego. Zgodnie z
przepisami prawa powszechnego uciążliwość prowadzonej działalności produkcyjnej
i usługowej winna być ograniczona do granicy działki.
Główne źródła hałasu na terenach osadniczych stanowić będą praca maszyn
rolniczych i obsługa komunikacyjna istniejącej i planowanej zabudowy.
Gospodarka wodno-ściekowa
W zakresie odprowadzania ścieków sanitarnych w „Planie…” przewidziano
docelowo podłączenie wszystkich obiektów do oczyszczalni ścieków. Do czasu realizacji
kanalizacji sanitarnej i podłączenia budynków pożądana jest kontrola szczelności
zbiorników i udokumentowanie wywozu ścieków.
W zakresie odprowadzenia wód opadowych przewidywane jest ich
odprowadzenie z jezdni, chodników, podjazdów i parkingów (po uprzednim
podczyszczeniu) do gruntu lub do lokalnych zagłębień. Wody opadowe z powierzchni
dachów mają być odprowadzane do zbiorników lokalizowanych na własnej działce z
wykorzystaniem do celów gospodarczych lub do celów bezpieczeństwa
przeciwpożarowego.
Wymogi obowiązujące w tym względzie określają przepisy szczególne, w tym:
93
proeko
 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr
239, poz. 2019 z późniejszymi zmianami);
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 l ipca 2006 r. w sprawie warunków,
jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód i do ziemi, oraz w
sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 137,
poz. 984).
Są to ustalenia korzystne w aspekcie ochrony wód powierzchni owych, wód
podziemnych i gruntu przed potencjalnym zanieczyszczeniem, z wyjątkiem
dopuszczenia stosowania zbiorników bezodpływowych (szamb).
Przekształcenia stosunków wodnych
Na części obszaru „Planu…” (tereny utwardzone, tereny zabudowy wiejskiej i
usługowej) wystąpią przekształcenia stosunków wodnych typowe dla obszarów
zabudowanych, polegające na zmianie proporcji w ogniwach lokalnego obiegu wody.
Nastąpi spadek znaczenia infiltracji i wzrost znaczenia spływu powierzchniowego
oraz ewaporacji.
Ze względu na mały stopień planowanego zainwestowania nie przewiduje się
wystąpienia zmian siedliskowych.
Biosfera
W wyniku funkcjonowania ustaleń „Planu …” nie przewiduje się negatywnego
oddziaływania osadnictwa na biosferę. „Plan…” zachowuje wartościowe elementy
szaty roślinnej (zadrzewienia i zakrzewienia przydrożne, śródpolne i nadwodne).
Rozwój osadnictwa spowoduje konieczność wyłączenia terenów z produkcji rolnej;
przeznaczenie gruntów rolnych klasy II i III na cele nierolnicze wymagać będzie
uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, o ile ich zwarta powierzchnia
przekroczy 0,5 ha.
Oddziaływanie na krajobraz
Obszar „Planu…” odznacza się umiarkowanymi walorami krajobrazowymi z
elementami krajobrazu kulturowego. W wyniku realizacji i funkcjonowania ustal eń
„Planu…” dotyczących wprowadzenia nowej zabudowy zagrodowej, mieszkaniowo usługowej i usługowej nie ulegnie znaczącej zmianie jego charakter rolniczy. Projekt
„Planu…” zawiera szereg zapisów dotyczących kształtowania zabudowy (w tym
związanych z położeniem w zasięgu stref ochrony konserwatorskiej – zob. rozdz. 5).
Ich wdrożenie spowoduje poprawę stanu materialnego dziedzictwa kulturowego.
Zmiany krajobrazu spowodowane wprowadzeniem nowej zabudowy będą małe,
w porównaniu ze zmianami wprowadzonymi przez el ektrownie wiatrowe.
Ochrona przyrody
Realizacja ustaleń „Planu …” nie spowoduje negatywnego oddziaływania na
pomniki przyrody (pojedyncze drzewo i grupa drzew) we wsi Świerki.
Funkcjonowanie istniejącej zabudowy oraz realizacja i funkcjonowanie nowego
zainwestowania na obszarze „Planu…” nie spowoduje oddziaływania na występujące
w otoczeniu obszary objęte formami ochrony przyrody (zob. rozdz. 4).
94
proeko
7.5. Oddziaływanie skumulowane
Efekt kumulowania się oddziaływań środowiskowych
Planowany zespół elektrowni wiatrowych >Świerki< w gminie Nowy Staw
przyczyni się do wzrostu udziału proekologicznych źródeł energii w bilansie produkcji
energii elektrycznej. Proekologiczność elektrowni wiatrowych polega na
wykorzystaniu przez nie odnawialnego źródła energii oraz na braku emisji gazowych,
ciekłych i stałych zanieczyszczeń do środowiska. Zespół elektrowni może jednak
także spowodować negatywne oddziaływanie na środowisko, zwłaszcza w zakresie
jego stanu fizycznego (zagadnienia sozologiczne), funkcjonowania przyrody
(zagadnienia ekologiczne) i fizjonomii krajobrazu (zagadnienia estetyczne).
Zagadnienia sozologiczne w przypadku elektrowni wiatrowych dotyczą przede
wszystkim emisji hałasu (oddziaływanie energetyczne). Przy spełnieniu zapisanych w
niniejszej prognozie zaleceń, zespół elektrowni wiatrowych nie spowoduje w tym
zakresie oddziaływania ponadnormatywnego, szkodliwego dla ludzi. Elektrownie nie
spowodują na etapie eksploatacji oddziaływania materialnego na środowisko (emisja
odpadów stałych, ciekłych i gazowych) i pozwolą na uniknięcie dodatkowej emisji
zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery z energetyki konwencjonalnej.
Elektrownie wiatrowe zastępują energetykę konwencjonalną, opartą na spalaniu
węgla, ropy lub gazu, lub ograniczają jej rozwój. Tym samym wpływają doraźnie lub
docelowo na ograniczenie emisji do atmosfery produktów spalania, czyli przede
wszystkim CO2, SO2, NOx i pyłów. To korzystnie oddziałuje na stan zanieczyszczenia
atmosfery i powinno wpłynąć na ograniczenie skutków efektu cieplarnianego –
klimatycznych i pochodnych. Przyczynek do tego stanowić zespół elektrowni
wiatrowych w gminie Nowy Staw. Skumulowany efekt oddziaływania zespołu
elektrowni wiatrowych na środowisko w zakresie sozologicznym można uznać za
pozytywny.
Budowa i eksploatacja zespołu elektrowni wiatrowych >Świerki< w gminie Nowy
Staw spowoduje skumulowane oddziaływanie na ekosystemy, w tym:
1) likwidację siedlisk przyrodniczych na etapie budowy (place montażowe,
fundament elektrowni, drogi dojazdowe i montażowe) – dotyczyć to będzie tylko
agroekosystemów o małej wartości ekologicznej;
2) likwidację roślinności na etapie budowy – dotyczyć to będzie tylko agrocenoz i
roślinności ruderalnej o małej wartości ekologicznej;
3) przekształcenia siedlisk na etapie eksploatacji (oddziaływanie ha łasu) – małe
znaczenie ze względu na ograniczony zakres przestrzenny oddziaływania,
charakter siedlisk (użytki rolne) i zdolności adaptacyjne przyrody ożywionej,
4) potencjalne oddziaływanie na zwierzęta fruwające, przede wszystkim na ptaki i
nietoperze – jak wykazano w rozdz. 7.2.9. na etapie wstępnego rozpoznania,
zagrożenie negatywnego oddziaływania jest niewielkie.
Skumulowane oddziaływanie planowanego zespołu elektrowni wiatrowych
>Świerki< w gminie Nowy Staw na ekosystemy oceniono, jako potencjalnie małe.
Eksploatacja zespołu elektrowni wiatrowych nie spowoduje negatywnego
oddziaływania na zdrowie ludzi. Może natomiast, tak jak każdy inny zespół elektrowni
wiatrowych, wpłynąć na komfort warunków życia okolicznych mieszkańców, głównie
w sferze emocjonalno-psychicznej. Może to być efektem braku akceptacji dla zmiany
środowiska życia (przede wszystkim zmiana krajobrazu) i subiektywnej obawy, że
standardy ochrony środowiska w zakresie hałasu, infradźwięków i promieniowania
elektromagnetycznego nie są dotrzymane.
95
proeko
W generalnej ocenie skumulowane oddziaływanie zespołu elektrowni wiatrowych
>Świerki< w gminie Nowy Staw po stronie oddziaływań pozytywnych spowoduje
ograniczanie emisji zanieczyszczeń do atmosfery (lepsze warunki aerosanitarne
życia ludzi), a po stronie oddziaływań negatywnych wpłynie przede wszystkim na
zmiany krajobrazu. Należy podkreślić, że oddziaływanie na krajobraz będzie
okresowe (ok. 25 lat) – po likwidacji elektrowni nastąpi powrót krajobrazu do stanu
zbliżonego do obecnego i ustanie emisja hał asu.
Ocena efektu skumulowanego oddziaływania na środowisko elektrowni
wiatrowych w otoczeniu
W gminie Nowy Staw i sąsiadujących z nią gminach, trwają prace planistyczne
mające na celu usytuowanie innych zespołów elektrowni wiatrowych. Według informacji
urzędów gmin planuje się następujące lokalizacje elektrowni (rys. 7):
1) gmina Nowy Staw;
a) obowiązuje zmiana „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta i gminy Nowy Staw ” – przyjęta Uchwałą nr 334/2009
Rady Miejskiej Nowy Staw z dnia 31 sierpnia 2009 r. - dopuszczająca
lokalizacje elektrowni wiatrowych na obszarze gminy;
b) „Park elektrowni wiatrowych – zespół Brzózki, zespół Stawiec”(19 elektrowni
wiatrowych) – obowiązuje uchwała nr 338/2009 Rady Miejskiej w Nowym
Stawie z dnia 30 września 2009 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego części wsi: Brzózki, Stawiec, Kącik,
Pręgowo Żuławskie, Trępnowy (minimalna odległość ponad 5 km);
c) w listopadzie 2007 r. podjęte zostały uchwały w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:
 części wsi Tralewo, Laski, Dębina, Nowy Staw, Martąg, zwanego „Park
Elektrowni Wiatrowych – zespół „Tralewo - Dębina” (sąsiedztwo obszaru
„Planu …”);
 w obrębach: Mirowo, Brzózki, Chlebówka, w gminie Nowy Staw zwanego
>Park Elektrowni Wiatrowych – zespół Mirowo” - minimalna odległość ok.
1,8 km;
 w obrębach: Lipinka, Nidowo, Świerki, zwanego „Park Elektrowni
Wiatrowych – Zespół Lipinka” (sąsiedztwo obszaru „Planu …”);
 w obrębie Laski, zwanego „Elektrownia Laski”;
 w obrębie Trępnowy, zwanego „Park Elektrowni Wiatrowych – zespół
Trępnowy”;
3) gmina Lichnowy – opracowany projekt zmiany „Studium …” dopuszczający
lokalizację elektrowni wiatrowych (maj 2010 – wyłożenie do publicznego wglądu) minimalna odległość ok. 3,9 km;
4) gmina nowy Dwór Gdański – opracowany projekt zmiany „Studium …”
dopuszczający lokalizację elektrowni wiatrowych (maj 2010 – wyłożenie do
publicznego wglądu) – minimalna odległość ok. 2 km;
5) gmina Miłoradz - końcowa faza procedury planistycznej Farmy Wiatrowej
„Szymankowo”, wystąpienie o decyzję środowiskową (minimalna odległość ponad
11 km).
Nie wiadomo obecnie, które z planowanych i prawdopodobnych zespołów
uzyskają pozwolenia na budowę, zostaną zbudowane i tym samym stwo rzą
prawdopodobieństwo skumulowanego oddziaływania na środowisko.
96
proeko
Ze względu na odległości, przesłonięcia terenami zainwestowania osadniczego i
zadrzewieniami prawdopodobieństwo skumulowanego oddziaływania na środowisko
może dotyczyć jedynie najbliżej położonych względem obszaru „Planu…”
ewentualnych pozostałych lokalizacji elektrowni wiatrowych w gminie Nowy Staw.
Elektrownie wiatrowe w przypadku ich realizacji dadzą efekt skumulowany w skali
subregionalnej w następujących zakresach:
1. Skumulowane oddziaływanie na krajobraz – elektrownie wchodzące w skład ww.
zespołów będą postrzegane: z jednostek osadniczych położonych w ich
otoczeniu, w szczególności dotyczy to miasta Nowego Stawu oraz Malborka
licznych wsi, z ciągów komunikacyjnych, w tym przede wszystkim z drogi krajowej
nr 55 oraz z dróg powiatowych i lokalnych.
2. Skumulowane oddziaływanie na klimat akustyczny może wystąpić tylko w skali
lokalnej w przypadku bliskiego sąsiedztwa zespołów. W analizie akustycznej dla
zespołu Świerki uwzględnione zostało oddziaływanie akustyczne zespołu Mirowo
(zob. rozdz. 7.2.4.2.). Na etapie sporządzania prognoz oddziaływania na
środowisko kolejnych mpzp w gminie Nowy Staw pożądane będzie wykonanie
skumulowanej analizy akustycznej uwzględniającej łączne oddziaływanie
sąsiadujących z zespołem „Świerki” następnych zespołów elektrowni wiatrowych,
w szczególności może to dotyczyć zespołów „Lipinka” i „Tralewo - Dębina”. O
ewentualnym poziomie obniżenia nastaw elektrowni wchodzących w skład ww.
zespołów w przyszłości może zadecydować porealizacyjny monitoring
akustyczny, uwzględniający skumulowany wpływ poszczególnych zespołów oraz
realizowanych zespołów elektrowni wiatrowych w ich otoczeniu na kształtowanie
się klimatu akustycznego. Jeżeli porealizacyjny monitoring akustyczny wykaże, że
rzeczywisty poziom natężenia hałasu emitowanego przez elektrownie jest niższy niż
poziom prognozowany obliczeniowo, to obniżenie nastaw elektrowni nie będzie
wymagane.
3. Oddziaływanie na faunę, zwłaszcza awifaunę dotyczyć może zmniejszenia
atrakcyjności terenów lokalizacji zespołów elektrownia wiatrowych jako żerowisk
oraz ewentualnego oddziaływania jako przeszkód.
Najważniejszym efektem skumulowanym oddziaływania elektrowni wiatrowych na
środowisko, będzie ich oddziaływanie na krajobraz, które spowod uje zmianę oblicza
krajobrazowego rejonu. Dominujący tam powierzchniowo krajobraz rolniczy
(uprawowo-osadniczy) zastąpiony zostanie krajobrazem rolniczo -infrastrukturowym
(przemysłowym), w którym specyficzną dominantę fizjonomiczną będą stanowić
konstrukcje elektrowni wiatrowych, postrzegane w zespołach z różnych odległości.
Oddziaływanie na krajobraz będzie okresowe (20 – 25 lat) i zabezpieczy ten
obszar przed intensyfikacją zainwestowania osadniczego, trwale dewaloryzującego
krajobraz.
Oddziaływanie
planowanej
linii
elektroenergetycznej
i
stacji
elektroenergetycznej
Oddziaływanie na środowisko planowanej linii elektroenergetycznej WN GPZ
„Stawiec” – GPZ Malbork-Rakowiec” może się kumulować oddziaływaniem, które
powodują lub będą powodować ww. zespoły elektrowni wiatrowych:
Kumulacja oddziaływania na środowisko planowanej linii elektroenergetycznej
WN i planowanych zespołów elektrowni wiatrowych wystąpi w zakresie
oddziaływania na krajobraz i potencjalnie może wystąpić w odniesieniu do wpływu na
ptaki.
97
proeko
Pod względem krajobrazowym dominujący będzie wpływ elektrowni wiatrowych
(bardzo wysokie konstrukcje do 180 m z obracającymi się śmigłami) – 15-metrowe
słupy linii WN stanowić będą przy nich mało istotne akcenty w krajobrazie.
Oddziaływanie na krajobraz napowietrznej linii WN, będzie znikome w porównaniu z
oddziaływaniem elektrowni wiatrowych.
Nie sposób obecnie dokładnie przewidzieć jak zmieni się użytkowanie rejonu
lokalizacji projektowanej linii WN przez ptaki po powstaniu zespołów elektrowni
wiatrowych. Prawdopodobne wydają się zmiany rozmieszczenia i zachowania
ptaków, wywołane odstraszającym efektem pracujących turbin. Jeżeli tak będzie to
prawdopodobieństwo kolizji ptaków z projektowaną linią w sąsiedztwie elektrowni
wiatrowych zmaleje.
Oddziaływanie projektowanej linii WN będzie się kumulować z oddziaływaniem
GPZ w zakresie promieniowania elektromagnetycznego (oddziaływanie w obrębie i
na wyjściu ze stacji GPZ) oraz krajobrazu.
Stacje GPZ są tak projektowane, że ponadnormatywne promieniowanie
elektromagnetyczne emitowane przez stację i przez włączenia linii WN zawiera się w
obrębie ogrodzonego terenu stacji. Planowana stacja GPZ „Świerki” będzie
niewielkim obiektem o lokalnym oddziaływaniu na krajobraz, zlokalizowanym w
sąsiedztwie elektrowni wiatrowych, które „zdominują” krajobraz.
7.6. Ocena oddziaływania ustaleń planu na środowisko - synteza
7.6.1. Klasyfikacja oddziaływań
Klasyfikację oddziaływań na środowisko ustaleń projektu „Planu ...”, w tym
oddziaływania skumulowanego na zdrowie ludzi i na bios ferę, zgodnie z art. 51
Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi
zmianami) przedstawiono w tabelach 13 (oddziaływania wynikające z realizacji
zespołu elektrowni wiatrowych) i 14 (oddziaływania zainwestowania osadniczego).
Tabela 13 Klasyfikacja oddziaływań na środowisko ustaleń „Planu ...” w zakresie realizacji zespołu e lektrowni wiatrowych i towarzyszącej
infrastruktury elektroenergetycznej w tym oddziaływania potencjalnie znaczące
Ocena oddziaływania
Rodzaje oddziaływania
Czas oddziaływania
Mechanizm oddziaływania
Oddziaływania na
środowisko
bezpośredpośrednie
nie
wtórne
krótkośredniodługoterminowe terminowe terminowe
chwilowe
okresowe
stałe
pozytywne negatywne neutralne
ETAP BUDOWY
Przekształcenia wierzchniej
warstwy litosfery (wykopy)
X
X
X
X
Likwidacja pokrywy glebowej
X
X
X
X
Likwidacja roślinności
X
X
X
X
Wpływ na faunę
X
X
X
X
Emisja zanieczyszczeń do
atmosfery (samochody i sprzęt
budowlany)
X
X
X
X
Emisja hałasu (samochody i
sprzęt budowlany)
X
X
X
X
Powstanie odpadów (głównie
ziemia z wykopów)
X
X
X
X
X
ETAP EKSPLOATACJI
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery z
konwencjonalnych źródeł
energii
X
X
X
X
Emisja hałasu przez
elektrownie
X
X
X
Emisja infradźwięków przez
elektrownie
X
X
X
X
Emisja promieniowania
elektromagnetycznego przez
stację elektroenergetyczną i linię
WN 110 kV
X
X
X
X
X*
Wpływ na awifaunę
X
X
X
X
Wpływ na chiropterofaunę
X
X
X
X
Zagrożenia dla form ochrony
przyrody, w tym
obszarów Natura 2000
X
X
X
X
Antropizacja krajobrazu
X
Wpływ na zdrowie ludzi –
oddziaływanie skumulowane
X
X
X
X
X
X
X
X**
X
ETAP LIKWIDACJI
Emisja zanieczyszczeń do
atmosfery (samochody i sprzęt
rozbiórkowy)
X
X
X
X
Emisja hałasu (samochody i
sprzęt rozbiórkowy)
X
X
X
X
Powstanie odpadów
materiałów budowlanych
X
X
X
* nie wystąpi przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu na terenach o funkcjach chronionych
** oddziaływanie znaczące w kategoriach subiektywnych ocen
Źródło: opracowanie własne
X
Tabela 14 Klasyfikacja oddziaływań na środowisko ustaleń projektu „Planu ...” w zakresie zainwestowania osadniczego
(brak oddziaływań potencjalnie znaczących)
Oddziaływania na środowisko
Rodzaje oddziaływania
bezpośredpośrednie
nie
wtórne
Czas oddziaływania
Mechanizm oddziaływania
krótkośredniodługoterminowe terminowe terminowe
chwilowe
okresowe
stałe
Ocena oddziaływania
pozytywnenegatywne neutralne
A. ETAP BUDOWY
Przekształcenia wierzchniej
warstwy litosfery (prace ziemne)
X
X
X
X
Likwidacja pokrywy glebowej
X
X
X
X
Likwidacja roślinności głównie
agrocenoz i ruderalnej
X
X
X
X
Synantropizacja fauny
X
X
X
X
X
X
X
Przekształcenie obiegu wody
X
X
Emisja zanieczyszczeń do
atmosfery (samochody i sprzęt
budowlany)
X
X
X
X
Emisja hałasu (samochody i
sprzęt budowlany)
X
X
X
X
Powstanie odpadów (głównie
ziemia z wykopów)
X
X
X
X
Skumulowane oddziaływanie na
zdrowie ludzi
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
B. ETAP EKSPLOATACJI
Emisja zanieczyszczeń do
atmosfery (głównie źródła ciepła)
X
Emisja hałasu, głównie,
komunikacyjnego
X
Odprowadzenie ścieków do
istniejącego i projektowanego
układu kanalizacji sanitarnej (z
odprowadzeniem do
oczyszczalni ścieków w gminie
Malbork)
X
X
X
X
X
X
Malbork)
Odprowadzanie wód opadowych z
jezdni, chodników, podjazdów i
parkingów, po ich uprzednim
podczyszczeniu do gruntu lub do
lokalnych zagłębień, z
powierzchni dachów
zagospodarowanie na własnej
działce
X
Antropizacja krajobrazu
X
X
X
Powstawanie odpadów (głównie
komunalnych)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Skumulowane oddziaływanie na
biosferę (roślinność, fauna,
bioróżnorodność)
X
X
X
X
X
Skumulowane oddziaływanie na
zdrowie ludzi
X
X
X
X
X
Źródło: opracowanie własne.
X
102
proeko
7.6.2. Procedura ocen oddziaływania na środowisko
Uwarunkowania prawne ocen oddziaływania na środowisko określa Ustawa z
dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.).
Zgodnie z ww. ustawą przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na
środowisko w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach wymaga realizacja następujących planowanych przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko:
1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływ ać na
środowisko.
Głównym elementem postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko na etapie opracowywania miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego jest sporządzenie prognozy jego oddziaływania na środowisko
(niniejsze opracowanie).
Zgodnie z art. 60 ww. ustawy, Rada Ministrów, uwzględniając możliwe
oddziaływanie na środowisko przedsięwzięć oraz uwarunkowania, o których mowa w
art. 63 ust. 1, określi, w drodze rozporządzenia:
1) rodzaje przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać n a środowisko;
2) rodzaje przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko;
3) przypadki, gdy zmiany dokonywane w obiektach są kwalifikowane jako przedsięwzięcia,
o których mowa w pkt 1 i 2.
Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 51 ust. 8
ustawy prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z
późn. zm.) tj. m.in. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w
sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddział ywać na
środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem
przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z
2004 Nr 257 poz. 2573 zmienione Dz. U. z 2005 r. Nr 92, poz. 769 i Dz. U. z 2007 r.
Nr 158, poz. 1105) - zachowują moc do czasu wejścia w życie przepisów
wykonawczych wydanych na podstawie (...) art. 60 Ustawy z dnia 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach o ddziaływania na środowisko,
(jednak nie dłużej niż przez 24 miesiące od dnia jej wejścia w życie).
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie
określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do
sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2004 Nr 257 poz.
2573 zmienione Dz. U. z 2005 r. Nr 92, poz. 769 i Dz. U. z 2007 r. Nr 158, poz.
1105):
 instalacje wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii o całkowitej wysokości
nie niższej niż 30 m;
 napowietrzne linie wysokiego napięcia i stacje elektroenergetyczne o napięciu
znamionowym nie niższym niż 110 kV;
103
proeko
 niektóre obiekty produkcyjno-usługowe i usługowe (w zależności od ich charakteru
i parametrów);
 przedsięwzięcia w zakresie infrastruktury (np. kanalizacja sanitarna itp.);
należą do kategorii mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępniani u informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.)
przedsięwzięcia mogące potencjalnie oddziaływać na środowisko wymagają
uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
Wydanie ww. decyzji może wymagać poprzedzenia przeprowadzeniem
postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko –
postanowienie o obowiązku jego przeprowadzenia i o zakresie raportu o
oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wydaje organ uprawniony do wydania
decyzji środowiskowej (po zaopiniowaniu wniosku przez Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska - do 14.11.2009 r. zastępowany przez starostę powiatu i przez
Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego).
Zgodnie z par. 5 Rozporządzenia szczególnymi uwarunkowaniami związanymi z
kwalifikacją przedsięwzięć do sporządzenia raportu jest m. in. rodzaj i
charakterystyka przedsięwzięcia z uwzględnieniem emisji i występowania innych
uciążliwości (w tym przypadku hałasu), walory przyrodnicze i krajobrazowe obszaru
oraz usytuowanie w stosunku do obszarów Natura 2000.
Reasumując, „Plan…” dopuszcza realizację przedsięwzięć należących do
kategorii obiektów mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko
(realizacja do 9 elektrowni wiatrowych, budowa stacji transformatorowej SN/WN, linii
WN 110 kV, oraz ewentualna realizacja niektórych obiektów produkcyjno -usługowych
i inwestycji infrastrukturowych), dla których wymagane jest uzyskanie decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia, do której wydania może być
wymagane przeprowadzenie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko, w tym sporządzenie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na
środowisko.
104
proeko
8. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU
USTALEŃ PLANU NA ŚRODOWISKO
Realizacja ustaleń „Planu ...”, w tym dopuszczonego zespołu elektrowni
wiatrowych, nie spowoduje transgranicznego oddziaływania na środowisko ze
względu na skalę przedsięwzięcia i położenie w odległości ok. 22 km od granicy
Polski (brzeg Zat. Gdańskiej - granica lądowa + 12 mil morskich - granica morska).
105
proeko
9. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB
KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PLANU, W
SZCZEGÓLNOŚCI ODDZIAŁYWAŃ NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY
OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TYCH OBSZARÓW
Zapobieganie i zmniejszenie szkodliwych oddziaływań dopuszczonych w
„Planie…” elektrowni wiatrowych wraz z infrastruk turą towarzyszącą, można
teoretycznie osiągnąć przez:
1) zastosowanie proekologicznej technologii prac budowlanych;
2) dobór parametrów technicznych projektowanych elektrowni i infrastruktury
elektroenergetycznej ograniczających ich wpływ na środowisko,
3) kształtowanie środowiska przyrodniczego terenu lokalizacji i jego otoczenia,
4) dobór struktury upraw i zabiegów agrotechnicznych,
5) wariantowanie lokalizacji elektrowni.
Ad 1)
Ograniczenie oddziaływania na środowisko projektowanego zespołu elektrowni
wiatrowych i infrastruktury elektroenergetycznej na etapie jej budowy można
osiągnąć przez:
 maksymalne ograniczenie rozmiarów placów budów w celu ograniczenia
przekształceń wierzchniej warstwy litosfery;
 zabezpieczenie gruntu i wód w rejonie inwestycji przed zanieczyszczen iami
związanymi z pracą sprzętu zmechanizowanego;
 wywożenie urobku z wykopów pod fundamenty oraz transport materiałów
budowlanych i elementów konstrukcyjnych elektrowni w jak największym stopniu
z ominięciem terenów zabudowanych wsi i poza godzinami nocnymi (22 – 6);
 prowadzenie prac budowlanych poza godzinami nocnymi (22 – 6).
 wykorzystanie urobku z wykopów pod fundamenty elektrowni do rekultywacji
wyrobisk poeksploatacyjnych i innych terenów zdewastowanych w gminie Nowy
Staw;
 przywrócenie stanu środowiska terenów przekształconych w trakcie prac
budowlanych do pierwotnego stanu, w tym zabezpieczenie wierzchniej warstwy
gleby z wykopów budowlanych i po zakończeniu budowy wykorzystanie jej do
rekultywacji terenu.
Ad 2)
Ograniczenie oddziaływania na środowisko projektowanego zespołu elektrowni
wiatrowych w rejonie wsi Świerki, Chlebówka, Martąg i Dębina można osiągnąć
przez dobór parametrów elektrowni, w wyniku:
 zastosowania podobnego typu elektrowni, tak, aby nie różnicować wewnętrznej
struktury zespołu i ograniczyć jego oddziaływanie na krajobraz;
 nieumieszczania na konstrukcji elektrowni reklam, w celu ograniczenia ich
oddziaływania na krajobraz;
 zastosowania do malowania konstrukcji elektrowni koloru matowej bieli na
przejściu do jasnoszarego w górnych parti ach konstrukcji (kolor ten w
106
proeko
największym stopniu powoduje zanik elektrowni w krajobrazie, zwłaszcza w
warunkach pogody pochmurnej) oraz odcieni zieleni u podstawy wieży (zabieg
ten zmniejszy kontrast elektrowni na tle roślinności;
 zastosowania elektrowni niższych niż maksymalnie dopuszczone w ”Planie …”, w
celu ograniczenia ich oddziaływania na krajobraz (spowoduje to jednak spadek
ich wydajności energetycznej);
 obniżenia mocy akustycznej poszczególnych elektrowni w celu ograniczenia ich
oddziaływania na klimat akustyczny otoczenia (w sensie prawnym wymagane jest
spełnienie norm na terenach o funkcji chronionej, co jest dotrzymane w
ustaleniach „Planu …” – zob. rozdz. 7.2.4.2.).
Ograniczenie oddziaływania na środowisko planowanej linii WN 110 kV można
osiągnąć poprzez następujące działania:
 w zakresie oddziaływania na krajobraz - pomalowanie dolnej części słupów na
kolor ciemnozielony (konstrukcje słupów „rozmywałyby się” na tle zielonego
otoczenia) a górnej części na kolor jasnoszary (konstrukcje słupów „ro zmywałyby
się” na tle nieba, zwłaszcza w warunkach pogody pochmurnej);
 w zakresie oddziaływania na ptaki:
 nie stosowanie izolatorów stojących nad poprzecznym ramieniem słupa;
 zastosowanie konstrukcji uniemożliwiającej ptakom siadanie nad izolatorami
(aby nie spryskiwały izolatorów odchodami, co może powodować
powstawanie łuku elektrycznego);
 poprowadzenie w miarę możliwości technicznych wszystkich przewodów linii,
w tym przewodu odgromowego, na tej samej wysokości, w celu
zminimalizowania szerokości strefy zagrożenia dla ptaków;
 zastosowanie przebiegu przewodów w minimalnej odległości 140 cm od
siebie, w celu eliminacji zwarcia przewodów przez ptaki o dużej rozpiętości
skrzydeł;
 w przypadku izolatorów wiszących pod ramieniem słupa, przyjąć, w miarę
możliwości technicznych, minimalną odległość 60 cm między ramieniem a
przewodem prądowym, w celu eliminacji zagrożenia spowodowania przez
duże ptaki zwarcia między przewodem a słupem;
 w przypadku stosowania izolatorów przebiegających w linii przewodów,
przyjąć, w miarę możliwości technicznych minimalną długość izolatora 60 cm,
w celu eliminacji zagrożenia spowodowania przez duże ptaki zwarcia między
przewodem a słupem.
Ad. 3)
W celu ograniczenia potencjalnego oddziaływania elektrowni na ptaki i
nietoperze (w tym nie zwiększanie dla nich atrakcyjności terenu lokalizacji
elektrowni), zasadne jest przestrzeganie następujących zaleceń na obszarze zespołu
elektrowni wiatrowych i w strefie jego oddziaływania:
 nie tworzyć nowych terenów zielonych, zwłaszcza obsadzonych zie lenią wysoką
(w odległości bliższej niż 200 m od proponowanych lokalizacji elektrowni;
107
proeko
 nie obsadzać, zwłaszcza zielenią wysoką, dróg dojazdowych do elektrowni
wiatrowych, dróg przebiegających przez teren zespołu oraz znajdujących się w
zasięgu jego oddziaływania;
 nie tworzyć oczek wodnych i stawów.
Ad. 4)
Zaleca się rezygnację na terenie lokalizacji planowanego przedsięwzięcia i w
jego otoczeniu z upraw kukurydzy, które silnie zwabiają ptaki na żerowisko.
Ad. 5)
Wariantowanie lokalizacji elektrowni zostało przeprowadzone na etapie
sporządzania
„Planu…”, z uwzględnieniem ograniczenia oddziaływania
akustycznego na tereny mieszkalnictwa w otaczających wsiach oraz z
uwzględnieniem wstępnej kwalifikacji terenów planowanych lokalizacji elektrowni
wiatrowych wykonanej w ramach w screeningu chiropterologicznego (Tomaszewski
2010) – zob. rozdz. 7.2.9.2.
Na podstawie wyników monitoringów przeprowadzonych dla planowanych w
otoczeniu obszaru „Planu …” zespołów elektrowni wiatrowych i planowanej linii WN
(zob. rozdz. 3.1.3.3.) można przyjąć, że realizacja ustaleń „Planu ...” nie stwarza
zagrożenia dla chronionych walorów form ochrony przyrody w jego otoczeniu, a w
szczególności:
 nie wpłynie na pogorszenie stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków
roślin i zwierząt chronionych w sieci obszarów Natura 2000;
 nie spowoduje dezintegracji obszarów Natura 2000;
 nie wpłynie na spójność sieci obszarów Natura 2000.
108
proeko
10. ROZWIAZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PLANIE
10.1. Zespół elektrowni wiatrowych
Najistotniejszym ustaleniem „Planu ...” jest dopuszczenie lokalizacji do 9
elektrowni wiatrowych mających tworzyć zespół elektrowni wiatrowych >Świerki< w
gminie Nowy Staw. Alternatywne rozwiązania dla przyjętego w planie wariantu tego
przedsięwzięcia stanowią:
1) wariant zerowy (niepodejmowania przedsięwzięcia),
2) możliwości realizacji różnej liczby elektrowni wiatrowych wchodzących w skład
zespołu.
Ad. 1. Wariant zerowy (niepodejmowania przedsięwzięcia)
Wariant ten byłby najkorzystniejszy dla środowiska terenu lokalizacji i jego
otoczenia, ale zarazem byłby niekorzystny w aspekcie globalnej emisji zanieczyszczeń
energetycznych do atmosfery i przeciwdziałania zmianom klimatu (zamiast źródła tzw.
czystej energii w innym miejscu będzie musiało powstać źródło konwencjonalne).
Zaniechanie realizacji przedsięwzięcia nie wpłynęłoby na środowisko – pozostałoby
ono w stanie nienaruszonym. Jednocześnie nie miałoby miejsca pozytywne
oddziaływanie elektrowni wiatrowych, których wykorzystanie przyczynia się do
zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery, w tym gazów cieplarnianych oraz
pozwala na oszczędność ograniczonych, kopalnych surowców energetycznych.
Zaniechanie budowy projektowanego zespołu elektrowni wiatrowych byłoby
niezgodne z polityką ochrony atmosfery i przeciwdziała nia zmianom klimatu w skali
globalnej oraz polityką energetyczną Polski (zob. rozdz. 2.3.), w tym z postulatem
dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia w energię w Polsce i wzrostu wykorzystania
energii odnawialnej.
Ad.2. Możliwości realizacji różnej liczby elektrowni wiatrowych wchodzących
w skład zespołu i różnego ich rozstawienia.
Pierwotnie rozważano lokalizację 11 elektrowni wiatrowych (rys. 2) wchodzących
w skład zespołu >Świerki< w gminie Nowy Staw.
W ostatecznym wariancie, przyjętym w „Planie …” (zał. kartogr.) ograniczono
liczbę dopuszczonych elektrowni z 11 do 9 (zgodnie z zaleceniami „Screeningu
chiropterologicznego …” 2010), tj. zrezygnowano z dwóch elektrowni położonych
najbliżej drogi z Chlebówki do wsi Świerki i zmodyfikowano rozstawienie dwóch
pozostałych elektrowni w tym rejonie. W efekcie planowane elektrownie odsunięte
zostały od terenów osadnictwa wiejskiego we wsi Świerki i od przydrożnych szpalerów
drzew.
Rozwiązaniem alternatywnym w stosunku do ustaleń „Planu…” dopuszczającego
lokalizację do 9 elektrowni byłoby dalsze ograniczenie liczby elektrowni wiatrowych
lub zmiana ich rozstawienia. W aspekcie lokalnej ochrony środowiska korzystna jest
zawsze lokalizacja mniejszej liczby elektrowni i jak najniższych. W aspekcie
globalnym korzystna jest z kolei lokalizacja, jak największej liczby źródeł tzw. „czystej
energii”, do których należą elektrownie wiatrowe.
109
proeko
10.2. Linia elektroenergetyczna 110 kV i GPZ
W zakresie planowanej linii WN 110 kV alternatywny przebieg linii analizowany
był w raporcie oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia pn. >Budowa
napowietrzno-kablowej linii elektroenergetycznej 110 kV relacji GPZ „Stawiec” – GPZ
„Malbork–Rakowiec”< (2009). Przyjęty w „Planie …” orientacyjny przebieg linii
elektroenergetycznej nawiązuje do warian tu II - alternatywnego na odcinku miedzy
planowanym GPZ Świerki a otoczeniem wsi Szawałd. Na odcinku przebiegającym
przez obszar „Planu …” oba warianty analizowane w raporcie tj. podstawowy i
alternatywny pod względem oddziaływania na środowisko i krajobra z były ocenione
podobnie.
Sposób odbioru wyprodukowanej energii z zespołu elektrowni wiatrowych
„Świerki” (poprzez stację elektroenergetyczną i przyłącze do linii WN) oraz l okalizacja
stacji są uwarunkowane przebiegiem planowanej linii elektroenergetycznej WN 110
kV i uzgodnieniami z Zarządcą sieci. Dla lokalizacji przyjętej w „Planie …” przy
drodze Dębina – Świerki, w minimalnej odległości ok. 0,6 km od zabudowy
mieszkaniowej we wsi Świerki, nie zaproponowano rozwiązania alternatywnego.
10.3. Zainwestowanie osadnicze i komunikacyjna
Projekt „Planu...” zawiera poprawne docelowe ustalenia w zakresie kształtowania
środowiska i wyposażenia w infrastrukturę ochrony środowiska.
W zakresie wskazanych w „Planie…” funkcji usługowo-produkcyjnych, jako
rozwiązania wariantowe, proponuje się wykluczenie lokalizacji obiektów należących
do kategorii zawsze znacząco oddziaływujących na środowisko i preferencje dla
nieuciążliwych środowiskowo inwestycji. Lokalizacja w zasięgu terenów
funkcjonującego zakładu rolnego w Martągu nie wymaga rozwiązań alternatywnych.
Dla planowanych funkcji obsługi komunikacji (MOP) w północnej części obszaru
„Planu …” przy drodze krajowej nr 55 nie podano wariantowych lokalizacji – ze
względu na lokalizacje w połowie drogi miedzy Nowym Dworem Gdańskim i
Malborkiem oraz funkcje sąsiedztwa (położenie na północ od zwartej zabudowy wsi
Chlebówki w odległości kilkuset m od istniejącego zainwestowania produkcyjno usługowego i obsługi rolnictwa) jest to lokalizacja optymalna.
Na rysunku „Planu …” wskazana została rezerwa terenu na alternatywny
przebieg drogi krajowej nr 55. Zmiana przebiegu drogi ma na celu ominięcie od
wschodu zabudowę wsi Dębina. Byłoby to rozwiązanie korzystne ze względu na
eliminację uciążliwości związanych z przebiegiem drogi o duż ym natężeniu ruchu
przez teren zwartej zabudowy wsi i zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego.
110
proeko
11. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY
SKUTKÓW REALIZACJI USTALEŃ PLANU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ
PRZEPROWADZANIA
11.1. Zespół elektrowni wiatrowych
„Plan…”, po wdrożeniu jego ustaleń, będzie wymagać analizy skutków jego
realizacji, przede wszystkim w zakresie oddziaływania na środowisko elektrowni
wiatrowych. Dopuszczone w „Planie…” elektrownie, po ich oddaniu do eksploatacji,
wymagać będą monitoringu w zakresach:
1) pomiarów poziomu hałasu w otoczeniu,
2) kontroli ewentualnego wpływu na zachowania i śmiertelność ptaków;
3) kontroli ewentualnego wpływu na nietoperze.
Ad. 1)
Dla oceny stanu klimatu akustycznego w rejonie projektowanej lokalizacji zespołu
elektrowni wiatrowych i jego zmian spowodowanych ich eksploatacją zaleca się
wykonać kontrolne pomiary poziomu hałasu w środowisku. Chcąc uzyskać
informacje stanowiące punkt odniesienia należy zaplanować wykonanie minimum
dwóch serii pomiarów akustycznych. Pierwszy cykl pomiarów należy zrealizować po
uzyskaniu pozwolenia na budowę, najlepiej przed rozpoczęciem prac budowlanych
(dla zbadania tzw. „tła”). Alternatywnym rozwiązaniem może być cykl pomiarów po
wybudowaniu elektrowni ale przed ich oddaniem do eksp loatacji. Punkty pomiarowe
należy zaplanować w pobliżu skrajnych zabudowań miejscowości sąsiadujących z
projektowanym przedsięwzięciem. Lokalizacja punktów powinna być tak dobrana,
aby na mierzony poziom dźwięku nie miały wpływu hałasy bytowe pochodzące z
pobliskich zabudowań.
Drugą serię pomiarów należy wykonać po wybudowaniu i oddaniu do
eksploatacji projektowanych elektrowni wiatrowych w tych samych punktach
pomiarowych. Pomiary te winny być wykonane w możliwie zbliżonych warunkach
(pora roku, pokrycie terenu, temperatura, siła wiatru) jak pierwsza seria pomiarów.
Można zrezygnować z pierwszej serii pomiarów, jeśli po oddaniu do eksploatacji
elektrowni wiatrowych istnieje możliwość ich wyłączenia w celu zmierzenia tła.
Kolejne pomiary kontrolne mogą okazać się konieczne w sytuacji wybudowania
w pobliżu następnych zespołów elektrowni wiatrowych w odległościach mogących
mieć wpływ na kształtowanie się klimatu akustycznego.
Należy zaznaczyć, że w Polsce brak jest powszechnie przyjętej i administracyjnie
akceptowanej metodyki pomiarów hałasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe.
Ad. 2)
Zgodnie z „Wytycznymi w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych
na ptaki” (2008, PSEW Szczecin), monitoring ornitologiczny porealizacyjny farmy
elektrowni wiatrowych powinien obejmować cykl roczny, stanowiąc replikę badań
przedrealizacyjnych i powinien być trzykrotnie powtarzany w ciągu 5 lat po oddaniu
farmy do eksploatacji, w wybrane przez eksperta -ornitologa lata (np. w latach 1, 2, 3
lub 1, 3, 5), z uwagi na występowanie efektów opóźnionych w czasie. Wskazane jest
wykonywanie badań wpływu farmy na wykorzystanie przestrzeni przez ptaki
równolegle z badaniami śmiertelności w wyniku kolizji.
111
proeko
Zasady monitoringu podstawowego:
1. Długość trwania: 3 lata z uwzględnieniem wszystkich okresów fenologicznych.
2. Przedmiot obserwacji: (1) skład gatunkowy i (2) liczebność, a w odniesieniu do
ptaków obserwowanych w locie również (3) wysokość przelotu w rozbiciu na 3
pułapy (do wysokości dolnego zakresu pracy śmigła, w strefie pr acy śmigła,
powyżej śmigła w stanie wzniesienia) i (4) kierunek przelotu, a także śmiertelność
w wyniku kolizji.
3. Zakres badań: moduły 1-4 jak wyżej i dodatkowo monitoring śmiertelności.
Ad. 3)
W zakresie oddziaływania na nietoperze wskazane jest przepro wadzenie
monitoringu poinwestycyjnego, zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi
oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II, grudzień 2009).
11.2. Linia elektroenergetyczna 110 kV i GPZ
Po oddaniu linii WN do eksploatacji należy wykonać:
 porealizacyjny monitoring wpływu linii na ptaki - monitoring powinien trwać trzy
lata; można go przeprowadzić zgodnie z zasadami przyjętymi dla elektrowni
wiatrowych („Wytyczne….” 2008);
 pomiary natężenia pola elektromagnetycznego - określenie zasięgu stref o
ograniczeniach inwestycyjnych, zgodnie z obowiązującymi przepisami, wymaga
rozpoznania pomiarowego, a zasady ich wykonywania określają odpowiednie
przepisy szczegółowe (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30
października
2003
r.
w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania
tych poziomów, Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
Zgodnie z załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30
października 2003 r. w sprawie dopuszczal nych poziomów pól elektromagnetycznych
w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych poziomów, Dz. U. Nr
192, poz. 1883) „pomiary przeprowadza się w szczególności w tych miejscach, w
których, na podstawie uprzednio przeprowadzonych obliczeń, stwierdzono
występowanie pól elektromagnetycznych o poziomach zbliżonych do poziomów
dopuszczalnych”.
11.3. Zainwestowanie osadnicze i infrastruktura komunikacyjna
Na obszarze „Planu …” wskazane są:
 monitoring systemów unieszkodliwiania ścieków, w tym okresowa (raz w roku)
kontrola szczelności i systematycznego opróżniania zbiorników bezodpływowych
(szamb) na ścieki sanitarne oraz ich likwidacja po zakończeniu budowy
kanalizacji sanitarnej;
 kontrola podczyszczania wód opadowych (raz w roku);
 monitoring akustyczny, zwłaszcza wzdłuż drogi krajowej nr 55 (co najmniej raz w
roku);
112
proeko
 ciągła kontrola systemu gospodarki odpadami;
 wprowadzenie monitoringu obiektów dziedzictwa kulturowego planowanych do
objęcia ochroną i chronionych zgodnie z „Gminnym programem opieki nad
zabytkami dla gminy Nowy Staw na lata 2010 – 2013” (2010).
113
proeko
12. WSKAZANIE NAPOTKANYCH W PROGNOZIE TRUDNOŚCI
WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE
WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY.
Opracowując prognozę „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
w obrębach: Świerki, Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego
>Park Elektrowni Wiatrowych – zespół Świerki<” nie napotkano trudności
wynikających z niedostatków techniki i luk we współczesnej wiedzy.
114
proeko
13. WNIOSKI
1. Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko projektu
„Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obrębach: Świerki,
Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego >Park Elektrowni
Wiatrowych – zespół Świerki<” (pow. malborski, woj. pomorskie).
2. Jednym z głównych celów „Planu…” jest przeznaczenie części terenów rolniczych
pod lokalizację zespołu do 9 elektrowni wiatrowych i związanych z nimi obiektów
infrastruktury technicznej (stacji i linii elektroenergetycznej WN). Ponadto na
obszarze „Planu…” przewiduje się przeznaczenie nowych terenów pod
zainwestowanie osadnicze.
3. W obrębie obszaru „Planu…” ustalono tereny funkcjonalne o następującym
przeznaczeniu:
 zabudowa zagrodowa;
 usługi (handel - rzemiosło), usługi nieuciążliwe takie jak: handel, gastronomia;
 usługi oświaty (szkoła, świetlica, przedszkole itp);
 tereny mieszkaniowo-usługowe;
 zabudowa produkcyjno – rzemieślnicza - usługi, produkcja, przemysł i
przetwórstwo, rzemiosło, handel oraz biura i magazyny związane z produkcją i
przetwórstwem rolnym;
 usługi kultu religijnego;
 tereny obsługi podróżnych - dopuszczone usługi handlowe, hotel, warsztaty
napraw samochodów, stacje diagnostyczną itp
 tereny przestrzeni publicznej – plac zabaw;
 tereny przeznaczone pod lokalizację elektrowni wiatrowej;
 teren urządzeń technicznych energetyki, planowana stacja transformatorowa
„Świerki” 15kV/110kV;
 tereny rolnicze, w tym R1 – tereny rolnicze z dopuszczeniem zabudowy
zagrodowej i R2 – tereny rolnicze bez prawa do zabudowy;
 zieleń naturalna;
 czynny cmentarz;
 wody powierzchniowe śródlądowe;
 tereny komunikacji.
4. Dopuszczone w „Planie …” elektrownie wiatrowe stanowią źródło tzw. „czystej
energii”. Ich wykorzystanie, dzięki zastępowaniu konwencjonalnych źródeł
energii, przyczynia się do spadku emisji do atmosfery CO 2, SO2, NOx i pyłów, co
powoduje korzystne skutki środowiskowe w skalach od lokalnej (spadek
zanieczyszczenia powietrza, lepsze warunki aerosanitarne życia ludzi) po
globalną (ograniczenie klimatycznych i pochodnych skutków efektu
cieplarnianego). Zastosowanie odnawialnych źródeł energii jest zgodne z
zasadami rozwoju zrównoważonego, konstytucyjnie obowiązującego w Polsce i
wymagane zobowiązaniami międzynarodowymi Polski, zwłaszcza wynikającymi z
członkostwa w Unii Europejskiej i z ratyfikowania przez Polskę Ramowej
Konwencji Narodów Zjednoczonych o Przeciwdziałaniu Zmianom Klimatu oraz
tzw. Protokołu z Kioto.
5. Wg regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Kondrackiego (1998) obszar
„Planu …” położony jest w obrębie mezoregionu fizycznogeograficznego Żuławy
115
proeko
Wiślane, w granicach jego subregionu Żuławy Wielkie. Obszar „Planu…” obejmuje
w większości użytkowany rolniczo fragment równiny aluwialnej. Na obrzeżach
obszaru znajduje się zainwestowanie osadnicze wsi Świerki, Chlebówka i Martąg.
Stosunki gruntowo-wodne i układ sieci hydrograficznej obszaru zostały całkowicie
przekształcone w wyniku przeprowadzonych w przeszłości melioracji. Na
współczesną sieć hydrograficzną obszaru opracowania składają się Kanał
Świerkowski (uchodzący do rzeki Świętej i dalej do Tugi i Szkarpawy) oraz kanały
i rowy melioracyjne. Na zachód od obszaru „Planu …”, w odległości ok. 13,5 km
przepływa Wisła, a na południe w odległości ok. 4 km Nogat. Obszar „Planu …”
położony jest w zasięgu obszaru potencjalnego zagrożenia powodzią w
przypadku przelania się wód (Wisły) przez korony wałów lub przerwania wałów.
6. „Plan…” jest zgodny z wojewódzkimi, powiatowymi dokumentami planistycznymi i
programami ochrony środowiska oraz opracowany jest w „duchu”
międzynarodowych i krajowych dokumentów z zakresu ochrony śro dowiska, a ich
wytyczne uwzględnia poprzez opracowania regionalne .
7. Obszar „Planu…” znajduje się poza zasięgiem terytorialnych form ochrony
przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r.
(tekst jednolity Dz. U. z 2009, Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.), w tym utworzonych
i planowanych obszarów Natura 2000.
8. W otoczeniu obszaru „Planu...”, w odległości do 20 km, występują:
 rezerwaty przyrody:
– „Parów Węgry” (w minimalnej odległości ok. 12,5 km w kierunku
południowym);
– Las Matawski (w minimalnej odległości ok. 16 km w kierunku południowozachodnim);
– „Ujście Nogatu” (w minimalnej odległości ok. 18 km w kierunku północnowschodnim);
 obszary chronionego krajobrazu:
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Nogat" (w minimalnej odległości
ok. 3,4 km w kierunku wschodnim);
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Szkarpawy" (w minimalnej
odległości ok. 12 km w kierunku północnym i północno -wschodnim);
 "Środkowożuławski „Obszar Chronionego Krajobrazu (w minimalnej
odległości ok. 13 km w kierunku zachodnim);
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Żuław Gdańskich" (w minimalnej
odległości ok. 13,5 km w kierunku zachodnim);
 Obszary Natura 2000:
ustanowione obszary specjalnej ochrony ptaków:
 „Dolina Dolnej Wisły" PLB040003 (w minimalnej odległości ok. 13 km w
kierunku zachodnim);
 „Zalew Wiślany" PLB280010 (w minimalnej odległości ok. 17,5 km w
kierunku północno-wschodnim);
 "Jezioro Drużno" PLB280013 (w minimalnej odległości ok. 19,2 km w
kierunku wschodnim);
obszary Natura 2000 mające znaczenie dla Wspólnoty:
116
proeko
 „Dolna Wisła" PLH220033 – planowane powiększenie obszaru zostało
zgłoszone do Komisji Europejskiej 30.10.2009 r. (w minimalnej
odległości ok. 9,5 km w kierunku południowo-zachodnim);
 „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana" PLH280007 (w minimalnej
odległości ok. 17 km w kierunku północno-wschodnim);
 planowany specjalny obszar ochrony siedlisk (przesłany do Komisji
Europejskiej 30.10.2009 r.) "Sztumskie Pole" (w minimalnej odległości ok. 14
km w kierunku południowym).
9. Na obszarze „Planu …” występują obiekty i zespoły o wartościach historycznokulturowych wpisane do rejestru zabytków i wojewódzkiej ewidencji zabytków
chronione podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Są
to:
 kościół parafialny p.w. Św.Bartłomieja Apostoła w Świerkach i dom w
Świerkach wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego ;
 zabytkowe układ wsi Świerki (na obszarze „Planu …”), Chlebówka i Dębina (w
sąsiedztwie obszaru „Planu …”) ze strefami ochrony konserwatorskiej;
 obiekty ujęte w Gminnej ewidencji zabytków we wsi Świerki.
10. Centralna i południowa część gminy Nowy Staw planowana pod lokalizacje
zespołów elektrowni wiatrowych „Nowy Staw III”, w tym obszar „Planu …” wiosną
2010 r. objęta została rocznym monitoringiem ptaków i nietoperzy. Poprzedzone
one zostały odpowiednio screeningiem ornitologicznym i chiropterologicznym.
11. Szczegółowe opracowania faunistyczne (roczne monitoringi ornitologiczne i
rozpoznania chiropterologiczne) wykonane zostały dla terenów położonych na
północny-zachód, północ i północny-wschód od miasta Nowy Staw, planowanych
pod lokalizację farm wiatrowych „Nowy Staw I” oraz „Nowy Staw II”. Ponadto, w
rejonie obszaru „Planu …” (częściowo na jego obszarze) jesienią 2009 r.
przeprowadzony został monitoring awifauny na odcinku planowanej linii WN
„Stawiec-Malbork-Rakowiec”. Przeprowadzone obserwacje fauny ptaków
wykazały, że centralna część gminy Nowy Staw, w tym rejon obszaru „Planu …”
ma umiarkowane znaczenie zarówno dla awifauny lokalnej jak i przelotnej. W
trakcie rozpoznania chiropterofauny stwierdzono wys tępowanie 3 synantropijnych
gatunków nietoperzy, nie należą one do gatunków szczególnie rzadkich czy
zagrożonych w skali kraju lub regionu.
12. W aspekcie oddziaływania na środowisko przyrodnicze najważniejsze są
ustalenia „Planu …” dotyczące nowych urządzeń elektroenergetycznych (zespół
do 9 elektrowni wiatrowych, stacja i linia elektroenergetyczna WN). Mniejsze
znaczenie ma dopuszczony rozwój osadnictwa wiejskiego (zabudowy
zagrodowej, mieszkaniowej oraz funkcji usługowych i produkcyjnych , a także
miejsce obsługi podróżnych przy drodze krajowej nr 55 ).
13. Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń „Planu …” w zakresie oddziaływania
zespołów elektrowni wiatrowych i infrastruktury elektroenergetycznej wykazała, że:
13.1. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi będzie miało miejsce na etapie
inwestycyjnym i będzie ono ograniczone do wykonania wykopów budowlanych
oraz terenów komunikacyjnych (w tym wykopy i nasypy).
13.2. Wpływ na wody powierzchniowe może wystąpić jedynie na etapie
inwestycyjnym w sytuacjach przecięcia planowanych dróg z istniejącymi
rowami melioracyjnymi. Nie przewiduje się znaczącego oddziaływania na
117
proeko
wody podziemne. W przypadku płytkiego wystąpienia wód podziemnych
posadowienie fundamentów zostanie wykonane metodą na „mokro”, tj. bez
odwadniania wykopów.
13.3.Wpływ na stan aerosanitarny atmosfery będzie związany z okresowymi
uciążliwościami, jakie stworzy transport elementów konstrukcyjnych i urobku z
wykopów ciężkim sprzętem samochodowym na etapie inwestycyjnym oraz z
funkcjonowaniem indywidualnych źródeł ciepła istniejącej i planowanej
zabudowy w obrębie terenów zainwestowania osadniczego na etapie
funkcjonowania.
13.4. Dla planowanego zespołu elektrowni wiatrowych >Świerki< została
wykonana skumulowana analiza akustyczna pracy elektrowni z
uwzględnieniem planowanego w minimalnej odległości ok. 1,8 km na
północ zespół elektrowni „Mirowo”. Obliczenia przeprowadzono dla wieży o
wysokości 90 m. przy poziomie hałasu typowym dla większości
współcześnie produkowanych turbin 105,5 dB. Analiza obliczeniowa
wykazała, że prognozowany poziom hałasu nie przekroczy poziomu
dopuszczalnego, a izofona 45 dB nie przekroczy granicy terenów, dla
których w projektach planów zagospodarowania przestrzennego
dopuszczono zabudowę mieszkaniowo-usługową i zabudowę zagrodową.
13.5. Planowany zespół elektrowni wiatrowych nie będzie stanowić zagrożenia
dla ludzi w zakresie emisji infradźwięków.
13.6. Przewidziana dla obsługi elektrowni stacja elektroenergetyczna stanowić
będzie potencjalne źródło promieniowania elektromagnetyczne go
niejonizującego. Dla planowanej stacji elektroenergetycznej obowiązuje
ograniczenie uciążliwości do granic wydzielenia (teren ogrodzony). Obiekt
ten nie będzie stanowić zagrożenia dla zdrowia ludzi i dla środowiska
przyrodniczego.
13.7. Oddziaływanie na środowisko projektowanej linii WN w zakresie
promieniowania elektromagnetycznego wyniesie:
 wartość składowej elektrycznej w miejscach dostępnych dla ludzi nie
będzie przekraczała 2,7 kV/m (norma wynosi 10 kV/m);
 wartość składowej magnetycznej w miejscach dostępnych dla ludzi nie
będzie przekraczała 30,2 A/m (norma wynosi 60 A/m);
 szerokość obszaru, w którym natężenie składowej elektrycznej będzie
większe niż 1kV/m, nie będzie przekraczała 22,4 m (po 11,2 m w
każdą stronę od osi linii) – – jest to teren wyłączony z przeznaczenia
pod zabudowę mieszkaniową, do którego inwestor powinien posiadać
tytuł prawny (służebność przesyłu).
13.8. Większość odpadów, jakie powstaną w związku z realizacją zespołu
elektrowni wiatrowych (etap realizacji i likwidacji – ziemia i gleba z wykopów),
może być przekazana osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, do
wykorzystania na ich własne potrzeby. Odpady powstające na etapie
funkcjonowania przedsięwzięcia będą zabierane przez służby dozoru
technicznego i w zależności od rodzaju wywożone na składowisko
odpadów albo przekazywane podmiotom gospodarczym posiadającym
uprawnienia do ich odbioru (utylizacji) .
118
proeko
13.9. Na terenach bezpośredniej lokalizacji elektrowni, stacji elektroenergetycznej i
innych obiektów budowlanych oraz na terenach nowych dróg dojazdowych
zlikwidowana zostanie aktualnie występująca roślinność reprezentowana
głównie przez agrocenozy.
13.10. Potencjalne oddziaływanie na faunę może wystąpić głównie na etapie
funkcjonowania ustaleń „Planu…”, przede wszystkim w zakresie
oddziaływania na ptaki i nietoperze.
 Wg wyników screeningu ornitologicznego (Kosmalski 2010): W
bezpośrednim sąsiedztwie obszaru „Nowy Staw III” (w tym obszaru
„Planu ...”) nie są znane żadne kolonie lęgowe ptaków. Niewielkie
zróżnicowanie terenu oraz brak wyraźnych korytarzy ekologicznych na
obszarze centralnej części gminy Nowy Staw pozwala sądzić, ze
migracje wiosenna i jesienna nad badanym terenem najprawdopodobniej
będą odbywały się szerokim frontem. Gatunki ptaków wróblowych
Passeriformes mogą wykazywać tendencje tras przelotu równolegle do
biegu pobliskich rzek oraz w okolicach drzew i krzewów rosnących
wzdłuż lokalnych dróg. W „Screeningu ornitologicznym …” (Kosmalski
2010) zawarto ocenę istotnych parametrów wstępnych lokalizacji
elektrowni. W większości parametrów zagrożenie negatywnego
oddziaływania zespołu elektrowni na ornitofaunę ocenione zostało, jako
średnie (6/11), a w przypadku 4 parametrów, jako niskie.
 W „Raporcie ze wstępnej kwalifikacji chiropterologicznej lokalizacji
planowanej farmy wiatrowej Nowy Staw III” (Tomaszewski 2010)
wykonano wstępną kwalifikację planowanych lokalizacji elektrowni
wiatrowych wskazanych przez inwestora (marzec 2010). Kryteriami dla
wstępnej kwalifikacji były parametry środowiska określone w
„Tymczasowych wytycznych dotyczących oceny oddziaływania
elektrowni wiatrowych na nietoperze” wersja II, grudzień 2009”. Wnioski
ze screeningu chiropterologicznego (Tomaszewski 2010) zostały
uwzględnione w „Planie ...”, łącznie zrezygnowano z lokalizacji dwóch
elektrowni, w tym położonej na północ od drogi z Chlebówki do Świerków,
co do której, sformułowane zostały zastrzeżenia.
 Wg wyników monitoringu ornitologicznego trasy przebiegu projektowanej
napowietrzno – kablowej linii elektroenergetycznej 110 kV relacji GPZ
„Stawiec” – GPZ „Malbork-Rakowiec” (Kosmalski 2009) planowana linia
WN nie będzie stanowić znaczącego zagrożenia dla awifauny w rejonie
obszaru „Planu …”.
13.11. Oddziaływanie ustaleń „Planu…” na występujące w otoczeniu formy
ochrony przyrody:
 nie przewiduje się, aby realizacja ustaleń „Planu…”, a w szczególności
budowa
zespołu
elektrowni
wiatrowych
i
infrastruktury
elektroenergetycznej w gminie Nowy Staw spowodowała pogorszenie
stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a
także wpłynęła negatywnie na gatunki, dla których ochrony zostały
wyznaczone obszary Natura 2000; wynika to z następujących przesłanek:
 najbliższy obszar specjalnej ochrony ptaków „Dolina Dolnej Wisły” PLB
040003 znajduje się w minimalnej odległości ok. 13 km – na podstawie
dotychczasowych obserwacji (zob. p. 10. wniosków) można stwierdzić,
119
proeko
że przewidziany w „Planie...” zespół elektrowni wiatrowych nie stanowi
zagrożenia dla gatunków ptaków, dla których ochrony utworzono ww.
obszar Natura 2000;
 realizacja ustaleń „Planu…”, w tym lokalizacja elektrowni wiatrowych
na gruntach rolnych (w minimalnej odległości ponad 9 km od obszarów
Natura 2000 chronionych na podstawie dyrektywy siedliskowej) nie
spowoduje oddziaływania na przedmiot ich ochrony ;
 realizacja ustaleń „Planu…” nie spowoduje dezintegracji żadnego z
ww. obszarów Natura 2000;
 realizacja ustaleń „Planu…” nie wpłynie na spójność sieci obszarów
Natura 2000.
 Ustalenia „Planu …” nie naruszają przepisów dotyczących obszarów
chronionego krajobrazu. Ze względu na położenie poza zasięgiem
najbliższego z nich (OCHK „Rzeki Nogat"), w minimalnej odległości ok. 3.4
km poza jego granicami. Realizacja ustaleń „Planu …” nie spowoduje
oddziaływania na walory przyrodnicze obszaru a wpływ na jego walory
krajobrazowe będzie ograniczony (możliwa częściowa widoczność - zob.
p. 13.12. wniosków). Planowany zespół elektrowni wiatrowych nie będzie
miał wpływu na funkcję obszarów chronionego krajobrazu w jego
otoczeniu, jako korytarzy ekologicznych.
13.12. Zagadnienie prawnej ochrony zasobów użytkowych środowiska
przyrodniczego dotyczy na obszarze „Planu...” gruntów rolnych –
lokalizacja elektrowni wiatrowych i towarzyszącej im infrastruktury
elektroenergetycznej i komunikacyjnej na części obszaru „Planu...”
spowoduje konieczność wyłączenia terenów z produkcji rolnej;
przeznaczenie gruntów rolnych klasy II i III na cele nierolnicze wymagać
będzie uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, o ile ich zwarta
powierzchnia przekroczy 0,5 ha;
13.13 Z analizy krajobrazowej wynika, że planowany zespół do 9 elektrowni
wiatrowych w gminie Nowy Staw, położony wschód od miasta Nowy Staw,
będzie nowym, swoistym elementem antropizacji krajobrazu. Jego
ekspozycja krajobrazowa będzie miała miejsce:
 ze wsi położonych w otoczeniu terenu lokalizacji elektrowni (Świerki,
Chlebówka, Martąg, Dębina, Mirowo, Marynowy, Lipinka, Lasowice
Wielkie, Tralewo) z odległości od kilkuset metrów do ponad 6 km ;
 z południowo-wschodnich fragmentów Nowego Stawu, z odległości
ponad 2,5 km i w małym zakresie z północnych obrzeży Malborka z
odległości ponad 7,5 km;
 z terenów komunikacyjnych przecinających obszar „Planu…” i
przebiegających w jego otoczeniu, w tym z drogi krajowej nr 55 Nowy
Dwór Gdański – Malbork z odległości od ok. 450 m do ponad 2,6 km
oraz z drogi powiatowej Dębina – Świerki - Myszewo z odległości od
ponad 280 m do ponad 2,7 km;
 elektrownie będą w ograniczonym zakresie, w warunkach dobrej
pogody, widoczne z obrzeży najbliższego Obszaru Chronionego
Krajobrazu „Rzeki Nogat” z odległości od ok. 5,9 km i nie będą
widoczne na tle jego tle.
120
proeko
Lokalizacja zespołu elektrowni wiatrowych przewidzianych do
funkcjonowania przez okres 20-25 lat (okresowe oddziaływanie na
krajobraz) w obrębie terenów pozostawionych w użytkowaniu rolniczym,
przyczyni się do ochrony krajobrazu przed wprowadzeniem trwałego,
dewaloryzującego zainwestowania typu osadniczego.
Likwidacja elektrowni spowoduje powrót krajobrazu do stanu
wyjściowego (o ile teren użytkowany będzie nadal rolniczo).
13.14. Planowana linia WN będzie nowym, linijnym elementem antropizacji
krajobrazu na trasie jej przebiegu i w otoczeniu, gdzie dominują użytki
rolne. Wobec niewielkiej wysokości słupów (15 m) jej ingerencja w
krajobraz będzie umiarkowana. Linia będzie widoczna z południowowschodniej części Nowego Stawu i z okolicznych wsi, z odległości od ok.
0,3 do ok. 2,4 km.
13.15. Tereny planowanych lokalizacji elektrowni znajdują się poza strefami
ochrony konserwatorskiej zabytkowych układów wsi (w minimalnej
odległości ponad 550 m od najbliższej elektrowni). Wobec powyższego, w
wyniku realizacji planowanego zespołu elektrowni wiatrowych i
infrastruktury towarzyszącej nie wystąpią fizyczne oddziaływania na dobra
kultury. W regionalnym otoczeniu obszaru „Planu …”, w minimalnej
odległości ok. 5 km na południe znajduje się Zamek Krzyżacki w Malborku
wpisany do rejestru zabytków. Zamek nie posiada ustanowionych stref
ochrony krajobrazowej w postaci wpisów do rejestru zabytków woj.
pomorskiego. Planowany zespół elektrowni wiatrowych znajduje się w
zasięgu przedpola krajobrazowego uzupełniającego, w sektorze
północnym, w odległości od ok. 7,5 - 11 km od Zamku. Zlokalizowane tu
elektrownie wiatrowe postrzegane byłyby z Zamku w ograniczonym
zakresie i nie stanowiłyby elementu dewaloryzującego strefę ekspozycji
krajobrazowej.
14. Skumulowane oddziaływanie planowanego zespołu elektrowni wiatrowych
>Świerki < po stronie oddziaływań pozytywnych spowoduje ograniczanie emisji
zanieczyszczeń do atmosfery, a po stronie oddziaływań negatywnych wpłynie
przede wszystkim na zmiany krajobrazu. Należy podkreślić, że oddziaływanie na
krajobraz będzie okresowe (ok. 25 lat) – po likwidacji elektrowni nastąpi powrót
krajobrazu do stanu zbliżonego do obecnego i ustanie emisja hałasu.
15. W otoczeniu obszaru „Planu…” w gminach Nowy Staw, Lichnowy, i Nowy Dwór
Gdański planuje się usytuowanie innych zespołów i pojedynczych elektrowni
wiatrowych (prace planistyczne są na różnych etapach zaawansowania). Nie
wiadomo obecnie, które z planowanych i prawdopodobnych zespołów uzyskają
pozwolenia na budowę, zostaną budowane i tym samym stworzą
prawdopodobieństwo skumulowanego oddziaływania na środowisko. Ze względu
na odległości, przesłonięcia terenami zainwestowania osadniczego i
zadrzewieniami prawdopodobieństwo skumulowanego oddziaływania na
środowisko może dotyczyć jedynie najbliżej położonych względem obszaru
„Planu…” ewentualnych pozostałych lokalizacji elektrowni wiatrowych w gminie
Nowy Staw. Skumulowane oddziaływanie dotyczyć może głównie oddziaływania
na krajobraz, które spowoduje zmianę oblicza krajobrazoweg o rejonu Żuław
Wiślanych i zmniejszenia atrakcyjności terenów lokalizacji zespołów elektrowni
wiatrowych jako żerowisk ptaków. Skumulowane oddziaływanie na klimat
121
proeko
akustyczny może wystąpić tylko w skali lokalnej w przypadku bliskiego
sąsiedztwa zespołów. W analizie akustycznej dla zespołu Świerki uwzględnione
zostało oddziaływanie akustyczne zespołu Mirowo. Na etapie sporządzania
prognoz oddziaływania na środowisko kolejnych mpzp w gminie Nowy Staw
pożądane będzie wykonanie skumulowanej analizy akustycznej u względniającej
łączne oddziaływanie sąsiadujących z zespołem „Świerki” następnych zespołów
elektrowni wiatrowych, w szczególności może to dotyczyć zespołów „Lipinka” i
„Tralewo - Dębina”.
Kumulacja oddziaływania na środowisko planowanej linii elektroenerg etycznej
WN i planowanych zespołów elektrowni wiatrowych wystąpi w zakresie
oddziaływania na krajobraz i potencjalnie może wystąpić w odniesieniu do
wpływu na ptaki. Pod względem krajobrazowym dominujący będzie wpływ
elektrowni wiatrowych (bardzo wysokie konstrukcje do 180 m z obracającymi się
śmigłami) – 15-metrowe słupy linii WN stanowić będą przy nich mało istotne
akcenty w krajobrazie. Oddziaływanie na krajobraz napowietrznej linii WN, będzie
znikome w porównaniu z oddziaływaniem elektrowni wiatrowych.
16. Na części obszaru „Planu…” dopuszczone jest nowe zainwestowanie osadnicze. W
związku z realizacją tego typu ustaleń „Planu…”, przekształcenia środowiska
przyrodniczego na etapie inwestycyjnym reprezentowane będą przez
przekształcenia wierzchniej warstwy litosfery i siedlisk i przekształcenia krajobrazu
(wprowadzenie obiektów kubaturowych na terenie dotychczas niezabudowanym).
Na etapie funkcjonowania będą one potencjalnym źródłem zanieczyszczeń
atmosfery, hałasu oraz odpadów płynnych i stałych.
17. W kompleksowej ocenie oddziaływania ustaleń „Planu …”, w tym przede
wszystkim planowanego zespołu elektrowni wiatrowych, wraz z infrastrukturą
towarzyszącą, na środowisko stwierdzono, że:
 na etapie budowy nie wystąpią znaczące oddziaływania na środowisko poza
robotami ziemnymi – będą to oddziaływania typowe i nieuniknione ze względu
na samą istotę procesu inwestycyjnego oraz posadowienia projektowanych
elektrowni, stacji i słupów linii elektroenergetycznej oraz okresowe uciążliwości
związane z transportem materiałów budowlanych pojazdami samochodowymi)
– będą to oddziaływania bezpośrednie, stałe w odniesieniu do skutków prac
ziemnych i krótkookresowe w stosunku do pozostałych oddziaływań;
 na etapie eksploatacji do potencjalnie znaczących oddziaływań na środowisko
należeć będą: ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery z
konwencjonalnych źródeł energii, emisja hałasu przez elektrownie i
antropizacja krajobrazu (głównie oddziaływania bezpośrednie i długoterminowe).
Pozostałe oddziaływania to: bardzo niska emisja infradźwięków przez
elektrownie, emisja promieniowania elektromagnetycznego przez stację
elektroenergetyczną o poziomie ponadnormatywnym w zasięgu ogrodzenia i
linię WN 110 kV, efekty optyczne (znikomy stroboskopowy i słaby efekt
cienia), potencjalny wpływ na ornitofaunę i chiropterofaunę, oraz potencjalny
jednostkowy wpływ na subiektywnie oceniane środowiskowe warunki komfortu
życia ludzi (efekt oddziaływania skumulowanego). Nie wystąpi negatywne
oddziaływanie na zdrowie ludzi;
 na etapie likwidacji do znaczących oddziaływań na środowisko należeć będą
powstanie odpadów materiałów budowlanych (bezpośrednie, krótkoterminowe
i okresowe) i powrót krajobrazu do stanu sprzed budowy. Pozostałe
122
proeko
oddziaływania na środowisko to: emisja zanieczyszczeń do atmosfery i emisja
hałasu (samochody i sprzęt rozbiórkowy).
18. Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 12 27 z późniejszymi
zmianami) i Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w
sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem
przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr
257 poz. 2573, zm. Dz. U. z 2005 r. Nr 92, poz. 769 i Dz. U. z 2007 r. Nr 158,
poz. 1105) dopuszczone w „Planie …”:
 instalacje wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii o całkowitej
wysokości nie niższej niż 30 m;
 napowietrzne linie wysokiego napięcia i stacje elektroenergetyczne o napięciu
znamionowym nie niższym niż 110 kV;
 niektóre obiekty produkcyjno-usługowe i usługowe (w zależności od ich
charakteru i parametrów);
 przedsięwzięcia w zakresie infrastruktury (np. kanalizacja sanitarna itp.);
należą do kategorii obiektów mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko i wymagają uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
dla przedsięwzięcia, do której wydania może być wymagane sporządzenie
raportu o oddziaływaniu na środowisko.
19. Ograniczenie negatywnego wpływu ustaleń „Planu…” w zakresie realizacji
zespołów elektrowni wiatrowych i infrastruktury elektroenergetycznej na środowisko
można osiągnąć m.in. przez:
 zastosowanie proekologicznej technologii prac budowlanych
 dobór parametrów technicznych planowanych elektrowni i infrastruktury
elektroenergetycznej ograniczających ich wpływ na środowisko,
 kształtowanie środowiska przyrodniczego terenu lokalizacji i jego otoczenia,
 dobór struktury upraw i zabiegów agrotechnicznych.
20. Rozwiązania alternatywne:
 w zakresie realizacji zespołów elektrowni wiatrowych rezygnacja z lokalizacji
elektrowni wiatrowych lub ograniczenie ich liczby – w „Planie …” ograniczono
liczbę dopuszczonych elektrowni z 11 (wstępnie planowanych) do 9 tj.
zrezygnowano z dwóch elektrowni położonych najbliżej drogi z Chlebówki do wsi
Świerki i zmodyfikowano rozstawienie dwóch pozostałych elektrowni w tym
rejonie; w efekcie planowane elektrownie odsunięte zostały od terenów
osadnictwa wiejskiego we wsi Świerki i od przydrożnych szpalerów drzew
(wnioski ze screeningu chiropterologicznego);
 w zakresie planowanej linii WN 110 kV alternatywny przebieg linii analizowany
był w „Raporcie oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia pn. >Budowa
napowietrzno-kablowej linii elektroenergetycznej 110 kV relacji GPZ „Stawiec”
– GPZ „Malbork–Rakowiec”< (2009) - przyjęty w „Planie …” orientacyjny
przebieg linii elektroenergetycznej, na odcinku od planowanego GPZ Świerki
do jego południowej granicy, nawiązuje do wariantu II – alternatywnego; w
123
proeko
rejonie obszaru „Planu …” oba warianty analizowane w raporcie o
oddziaływaniu na środowisko tj. podstawowy i alternatywny były ocenione
podobnie;
 dla planowanych funkcji obsługi komunikacji w północnej części obszaru
„Planu …” przy drodze krajowej nr 55 nie podano wariantowych lokalizacji –
ze względu na lokalizację w połowie drogi miedzy Nowym Dworem Gdańskim i
Malborkiem oraz funkcje sąsiedztwa (położenie na północ od zwartej
zabudowy wsi Chlebówki w odległości kilkuset m od istniejącego
zainwestowania produkcyjno-usługowego i obsługi rolnictwa) jest to lokalizacja
optymalna;
 dla terenów nowego zainwestowania osadniczego „Plan...” zawiera poprawne
docelowe ustalenia w zakresie kształtowania środowiska i wyposażenia w
infrastrukturę ochrony środowiska i nie wymaga rozwiązań alternatywnych.
21. Dopuszczony w „Planie…” zespół elektrowni i infrastruktura elektroenergetyczna ,
po oddaniu do eksploatacji, wymagać będzie monitoringu w zakresach:
a) pomiarów poziomu hałasu w otoczeniu (dwa cykle pomiarowe w tych samych
punktach pomiarowych: po uzyskaniu pozwolenia na budowę, ale przed
rozpoczęciem prac budowlanych oraz po wybudowaniu i oddaniu do
eksploatacji projektowanych elektrowni wiatrowych; kolejne pomiary kontrolne
mogą okazać się konieczne w sytuacji wybudowania w pobliżu następnych
zespołów elektrowni wiatrowych w odległościach mogących mieć wpływ na
kształtowanie się klimatu akustycznego;
b) kontroli ewentualnego wpływu na zachowania i śmiertelność ptaków monitoring ornitologiczny porealizacyjny farmy elektrowni wiatrowych powinien
obejmować cykl roczny, stanowiąc replikę badań przedrealizacyjnych i
powinien być trzykrotnie powtarzany w ciągu 5 lat po oddaniu farmy do
eksploatacji, w wybrane przez eksperta-ornitologa lata (np. w latach 1, 2, 3 lub
1, 3, 5), z uwagi na występowanie efektów opóźnionych w czasie. Wskazane
jest wykonywanie badań wpływu farmy elektrowni wiatrowych na
wykorzystanie przestrzeni przez ptaki równolegle z badaniami śmiertelności w
wyniku kolizji;
c) monitoringu poinwestycyjnego, zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi
dotyczącymi oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II,
grudzień 2009).
22. Dla eksploatowanej linii WN może być wymagane wykonanie pomiarów natężenia
pola elektromagnetycznego (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z
dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania
tych poziomów, Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
23. Pod względem kontroli stanu środowiska na obszarze „Planu...” istotne są
również: monitoring systemów unieszkodliwiania ścieków sanitarnych i wód
opadowych oraz skuteczność i prawidłowośći gospodarki odpadami, a także
monitoring wielkości zanieczyszczeń powietrza i poziomu dźwięku na granicy
własności terenów inwestycji produkcyjnych usługowych i infrastrukturowych oraz
monitoring akustyczny wzdłuż głównych dróg (droga krajowa nr 55).
Gdańsk, czerwiec 2010 r.
124
proeko
14. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko projektu
„Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obrębach: Świerki,
Chlebówka, Martąg, Dębina w gminie Nowy Staw, zwanego >Park Elektrowni
Wiatrowych – zespół Świerki<” (pow. malborski, woj. pomorskie).
Charakterystyka ustaleń „Planu
Jednym z głównych celów „Planu…” jest przeznaczenie części terenów
rolniczych pod lokalizację zespołu do 9 elektrowni wiatrowych i związanych z nimi
obiektów infrastruktury technicznej (stacji i linii elektroenergetycznej WN ). Ponadto
na obszarze „Planu…” przewiduje się przeznaczenie nowych terenów pod
zainwestowanie osadnicze. W obrębie obszaru „Planu…” ustalono tereny
funkcjonalne o następującym przeznaczeniu:
 zabudowa zagrodowa;
 usługi (handel - rzemiosło), usługi nieuciążliwe takie jak: handel, gastronomia;
 usługi oświaty (szkoła, świetlica, przedszkole itp);
 tereny mieszkaniowo-usługowe;
 zabudowa produkcyjno – rzemieślnicza - usługi, produkcja, przemysł i
przetwórstwo, rzemiosło, handel oraz biura i magazyny związane z p rodukcją i
przetwórstwem rolnym;
 usługi kultu religijnego;
 tereny obsługi podróżnych - dopuszczone usługi handlowe, hotel, warsztaty
napraw samochodów, stacje diagnostyczną itp
 tereny przestrzeni publicznej – plac zabaw;
 tereny przeznaczone pod lokalizację elektrowni wiatrowej;
 teren urządzeń technicznych energetyki, planowana stacja transformatorowa
„Świerki” 15kV/110kV;
 tereny rolnicze, w tym R1 – tereny rolnicze z dopuszczeniem zabudowy
zagrodowej i R2 – tereny rolnicze bez prawa do zabudowy;
 zieleń naturalna;
 czynny cmentarz;
 wody powierzchniowe śródlądowe;
 tereny komunikacji.
Stan środowiska przyrodniczego
Obszar „Planu …” położony jest w zasięgu płaskiej, zmeliorowanej równiny
(część systemu melioracyjnego Szkarpawy) na Żuławach Wiślanych. Na zachód od
obszaru „Planu …”, w odległości ok. 13,5 km przepływa Wisła. Obszar „Planu …”
położony jest w zasięgu obszaru potencjalnego zagrożenia powodzią w przypadku
przelania się wód (Wisły) przez korony wałów lub przerwania wałów.
Środowisko przyrodnicze obszaru „Planu…” jest w dużym stopniu
przekształcone, przede wszystkim w wyniku dominacji rolniczego użytkowania ziemi.
Główne przejawy przekształceń środowiska przyrodniczego na obszarze „Planu
…” i w jego otoczeniu to:
 dominacja rolniczego użytkowania ziemi - zanieczyszczenia obszarowe
generowane przez rolnictwo w rezultacie uprawy ziemi, nawożenia i stosowania
środków ochrony roślin oraz degradacja struktury ekologicznej terenu ;
125
proeko
 osadnictwo wiejskie wzdłuż ciągów komunikacyjnych na obrzeżach obszaru
„Planu …” i w jego sąsiedztwie, we wsiach Świerki, Martąg, Chlebówka i Dębina,
w tym obiekty gospodarcze i usługowe - źródła emisji zanieczyszczeń do
atmosfery oraz ścieków i odpadów komunalnych i gospodarczych;
 droga krajowa nr 55 Nowy Dwór Gdański – Malbork, droga powiatowa Dębina –
Świerki - Myszewo i sieć dróg lokalnych (komunikacja samochodowa jako źródło
emisji zanieczyszczeń atmosfery i hałasu);
 napowietrzne linie elektroenergetyczne niskiego i średniego napięcia;
 gazociąg wysokiego ciśnienia Malbork – Nowy Dwór Gdański z odgałęzieniem do
Nowego Stawu.
Obszar „Planu …” położony jest w odległości ok. 1 km na wschód od Nowego
Stawu i w odległości ok. 4 km na północ od Malborka.
Centralna i południowa część gminy Nowy Staw planowana pod lokalizacje
zespołów elektrowni wiatrowych „Nowy Staw III”, w tym obszar „Planu …” wiosną
2010 r. objęta została rocznym monitoringiem ptaków i nietoperzy. Poprzedzone one
zostały odpowiednio wstępnym rozpoznaniem ptaków i nietoperzy .
Szczegółowe opracowania faunistyczne (roczne moni toringi ptaków i rozpoznania
nietoperzy) wykonane zostały dla terenów położonych na północny -zachód, północ i
północny-wschód od miasta Nowy Staw, planowanych pod lokalizację farm
wiatrowych „Nowy Staw I” oraz „Nowy Staw II”. Ponadto, w rejonie obszaru „Pl anu
…” (częściowo na jego obszarze) jesienią 2009 r. przeprowadzony został monitoring
awifauny na odcinku planowanej linii WN „Stawiec-Malbork-Rakowiec”.
Przeprowadzone obserwacje fauny ptaków wykazały, że centralna część gminy Nowy
Staw, w tym rejon obszaru „Planu …” ma umiarkowane znaczenie zarówno dla
awifauny lokalnej jak i przelotnej. W trakcie rozpoznania nietoperzy stwierdzono
występowanie 3 synantropijnych gatunków nietoperzy, nie należą one do gatunków
szczególnie rzadkich czy zagrożonych w skali kraju lub regionu.
Formy ochrony przyrody. Na obszarze „Planu…” nie występują formy ochrony
przyrody.
W otoczeniu obszaru „Planu...” występują:
 rezerwaty przyrody:
– „Parów Węgry” (w minimalnej odległości ok. 12,5 km w kierunku
południowym);
– Las Matawski (w minimalnej odległości ok. 16 km w kierunku południowozachodnim);
– „Ujście Nogatu” (w minimalnej odległości ok. 18 km w kierunku północnowschodnim);
 obszary chronionego krajobrazu:
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Nogat" (w minimalnej odległości
ok. 3,4 km w kierunku wschodnim);
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Rzeki Szkarpawy" (w minimalnej
odległości ok. 12 km w kierunku północnym i północno -wschodnim);
 "Środkowożuławski „Obszar Chronionego Krajobrazu (w minimalnej
odległości ok. 13 km w kierunku zachodnim);
126
proeko
 Obszar Chronionego Krajobrazu „Żuław Gdańskich" (w minimalnej
odległości ok. 13,5 km w kierunku zachodnim);
 Obszary Natura 2000:
ustanowione obszary specjalnej ochrony ptaków:
 „Dolina Dolnej Wisły" PLB040003 (w minimalnej odległości ok. 13 km w
kierunku zachodnim);
 „Zalew Wiślany" PLB280010 (w minimalnej odległości ok. 17,5 km w
kierunku północno-wschodnim);
 "Jezioro Drużno" PLB280013 (w minimalnej odległości ok. 19,2 km w
kierunku wschodnim);
obszary Natura 2000 mające znaczenie dla Wspólnoty:
 „Dolna Wisła" PLH220033 – planowane powiększenie obszaru zostało
zgłoszone do Komisji Europejskiej 30.10.2009 r. (w minimalnej
odległości ok. 9,5 km w kierunku południowo-zachodnim);
 „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana" PLH280007 (w minimalnej
odległości ok. 17 km w kierunku północno-wschodnim);
 planowany specjalny obszar ochrony siedlisk (przesłany do Komisji Europejskiej
30.10.2009 r.) "Sztumskie Pole" (w minimalnej odległości ok. 14 km w kierunku
południowym).
Walory kulturowe. Na obszarze „Planu …” występują obiekty i zespoły o
wartościach historyczno-kulturowych wpisane do rejestru zabytków i wojewódzkiej
ewidencji zabytków chronione podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece
nad zabytkami. Są to:
 kościół parafialny p.w. Św.Bartłomieja Apostoła w Świerkach i dom w Świerkach
wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego ;
 zabytkowe układ wsi Świerki (na obszarze „Planu …”), Chlebówka i Dębina (w
sąsiedztwie obszaru „Planu …”) ze strefami ochrony konserwatorskiej;
 obiekty ujęte w Gminnej ewidencji zabytków we wsi Świerki.
Oddziaływania ustaleń „Planu …” na środowisko
Na etapie budowy zespołów elektrowni wiatrowych i infrastruktury
elektroenergetycznej nie wystąpią znaczące oddziaływania na środowisko poza
robotami ziemnymi – będą to oddziaływania typowe i nieuniknione ze względu na
samą istotę procesu inwestycyjnego oraz posadowienia projektowanych elektrowni ,
stacji i słupów linii elektroenergetycznej oraz okresowe uciążliwości związane z
transportem materiałów budowlanych pojazdami samochodowymi) – będą to
oddziaływania bezpośrednie, stałe w odniesieniu do skutków prac ziemnych i
krótkookresowe w stosunku do pozostałych oddziaływań. Na terenach bezpośredniej
lokalizacji elektrowni oraz na terenach nowych dróg dojazdowych zlikwidowana zostanie
aktualnie występująca roślinność reprezentowana głównie przez agrocenozy. Budowa
planowanej inwestycji nie wpłynie negatywnie na siedliska chronione w sieci
obszarów Natura 2000, ani na chronione gatunki roślin - nie stwierdzono ich
obecności na obszarze „Planu …”.
Na etapie eksploatacji zespołów elektrowni wiatrowych i infrastruktury
elektroenergetycznej do potencjalnie znaczących oddziaływań na środowisko
należeć będą: ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery z konwencjonalnych
127
proeko
źródeł energii, emisja hałasu przez elektrownie i przekształcenia krajobrazu (głównie
oddziaływania bezpośrednie i długoterminowe). Pozostałe oddziaływania to: bardzo
niska emisja infradźwięków przez elektrownie, emisja promieniowania
elektromagnetycznego
przez
stację
elektroenergetyc zną
o
poziomie
ponadnormatywnym w zasięgu ogrodzenia i linię WN 110 kV, efekty optyczne
(znikomy stroboskopowy i słaby efekt cienia), potencjalny wpływ na ornitofaunę i
chiropterofaunę, oraz potencjalny jednostkowy wpływ na subiektywnie oceniane
środowiskowe warunki komfortu życia ludzi (efekt oddziaływania skumulowanego). Nie
wystąpi negatywne oddziaływanie na zdrowie ludzi .
Na etapie likwidacji zespołów elektrowni wiatrowych i infrastruktury
elektroenergetycznej do znaczących oddziaływań na środowisko nal eżeć będą
powstanie odpadów materiałów budowlanych (bezpośrednie, krótkoterminowe i
okresowe) i powrót krajobrazu do stanu sprzed budowy. Pozostałe oddziaływania na
środowisko to: emisja zanieczyszczeń do atmosfery i emisja hałasu (samochody i
sprzęt rozbiórkowy).
W związku z realizacją nowego zainwestowania osadniczego przekształcenia
środowiska przyrodniczego na etapie inwestycyjnym reprezentowane będą przez
przekształcenia wierzchniej warstwy litosfery i siedlisk i przekształcenia krajobrazu
(wprowadzenie obiektów kubaturowych na terenie dotychczas niezabudowanym). Na
etapie funkcjonowania będą one potencjalnym źródłem zanieczyszczeń atmosfery,
hałasu oraz odpadów płynnych i stałych.
Fauna. Wg wyników screeningu ornitologicznego (Kosmalski 2010): W
bezpośrednim sąsiedztwie obszaru „Nowy Staw III” (w tym obszaru „Planu ...”) nie są
znane żadne kolonie lęgowe ptaków. Niewielkie zróżnicowanie terenu oraz brak
wyraźnych korytarzy ekologicznych na obszarze centralnej części gminy Nowy Staw
pozwala sądzić, ze migracje wiosenna i jesienna nad badanym terenem
najprawdopodobniej będą odbywały się szerokim frontem. Gatunki ptaków
wróblowych mogą wykazywać tendencje tras przelotu równolegle do biegu pobliskich
rzek oraz w okolicach drzew i krzewów rosnących wzdłuż lok alnych dróg. W
„Screeningu ornitologicznym …” (Kosmalski 2010) zawarto ocenę istotnych
parametrów wstępnych lokalizacji elektrowni. W większości parametrów zagrożenie
negatywnego oddziaływania zespołu elektrowni na ornitofaunę ocenione zostało ,
jako średnie (6/11), a w przypadku 4 parametrów, jako niskie.
W „Raporcie ze wstępnej kwalifikacji chiropterologicznej lokalizacji planowanej farmy
wiatrowej Nowy Staw III” (Tomaszewski 2010) wykonano wstępną kwalifikację
planowanych lokalizacji elektrowni wiatrowych wskazanych przez inwestora (marzec
2010). Kryteriami dla wstępnej kwalifikacji były parametry środowiska określone w
„Tymczasowych wytycznych dotyczących oceny oddziaływania elektrowni
wiatrowych na nietoperze” wersja II, grudzień 2009”. Wnioski ze screeningu
chiropterologicznego (Tomaszewski 2010) zostały uwzględnione w „Planie ...”,
łącznie zrezygnowano z lokalizacji dwóch elektrowni, w tym położonej na północ od
drogi z Chlebówki do Świerków, co do której, sformułowane zostały zastrzeżenia.
Analiza akustyczna wykazała, że prognozowany poziom hałasu nie przekroczy
poziomu dopuszczalnego na granicy terenów, dla których w projektach planów
zagospodarowania przestrzennego dopuszczono zabudowę mieszkaniowo -usługową
i zabudowę zagrodową.
Promieniowanie elektromagnetyczne. Przewidziana dla obsługi elektrowni
stacja elektroenergetyczna i planowana linia WN 110 kV stanowić będą potencjalne
128
proeko
źródła promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego. Dla planowanej stacji
elektroenergetycznej obowiązuje ograniczeni e uciążliwości do granic wydzielenia
(teren ogrodzony). Obiekt ten nie będzie stanowić zagrożenia dla zdrowia ludzi i dla
środowiska przyrodniczego. Szerokość obszaru wzdłuż linii WN, w którym natężenie
składowej elektrycznej będzie większe niż 1kV/m, nie będzie przekraczała 22,4 m
(po 11,2 m w każdą stronę od osi linii) – jest to teren wyłączony z przeznaczenia pod
zabudowę mieszkaniową, do którego inwestor powinien posiadać tytuł prawny
(służebność przesyłu).
Odpady. Większość odpadów, jakie powstaną w związku z realizacją zespołów
elektrowni wiatrowych i infrastruktury elektroenergetycznej (etap realizacji i likwidacji)
może być przekazana osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, do
wykorzystania na ich własne potrzeby. Odpady powstające na etapie funkcjonowania
przedsięwzięcia będą zabierane przez służby dozoru technicznego i w zależności od
rodzaju wywożone na składowisko odpadów albo przekazywane podmiotom
gospodarczym posiadającym uprawnienia do ich odbioru (utylizacji) .
Krajobraz. Z analizy krajobrazowej wynika, że planowany zespół do 9 elektrowni
wiatrowych w gminie Nowy Staw, położony wschód od miasta Nowy Staw, będzie
nowym, swoistym elementem antropizacji krajobrazu. Jego ekspozycja krajobrazowa
będzie miała miejsce:
 ze wsi położonych w otoczeniu terenu lokalizacji elektrowni (Świerki, Chlebówka,
Martąg, Dębina, Mirowo, Marynowy, Lipinka, Lasowice Wielkie, Tralewo) z
odległości od kilkuset metrów do ponad 6 km;
 z południowo-wschodnich fragmentów Nowego Stawu, z odległości ponad 2,5 km
i w małym zakresie z północnych obrzeży Malborka z odległości ponad 7,5 km;
 z terenów komunikacyjnych przecinających obszar „Planu…” i przebiegających w
jego otoczeniu, w tym z drogi krajowej nr 55 Nowy Dwór Gdański – Malbork z
odległości od ok. 450 m do ponad 2,6 km oraz z drogi powiatowej Dębina –
Świerki - Myszewo z odległości od ponad 280 m do ponad 2,7 km;
 elektrownie będą w ograniczonym zakresie, w warunkach dobrej pogody,
widoczne z obrzeży najbliższego Obszaru Chronionego Krajobrazu „Rzeki Nogat”
z odległości od ok. 5,9 km i nie będą widoczne na jego tle.
Lokalizacja zespołów elektrowni wiatrowych przewidzianych do funkcjonowania
przez okres 20-25 lat (okresowe oddziaływanie na krajobraz) w obrębie terenów
pozostawionych w użytkowaniu rolniczym, przyczyni się do ochrony krajobrazu przed
wprowadzeniem trwałego, dewaloryzującego zainwestowania typu osadniczego.
Likwidacja elektrowni spowoduje powrót krajobrazu do stanu wyjściowego (o ile
teren użytkowany będzie nadal rolniczo).
Planowana linia WN będzie nowym, linijnym elementem antropizacji krajobrazu
na trasie jej przebiegu i w otoczeniu, gdzie dominują użytki rolne. Wobec niewielkiej
wysokości słupów (15 m) jej ingerencja w krajobraz będzie umiarkowana. Linia
będzie widoczna z południowo-wschodniej części Nowego Stawu i z okolicznych wsi,
z odległości od ok. 0,3 do ok. 2,4 km.
Formy ochrony przyrody. Realizacja ustaleń „Planu…”, a w szczególności
budowa zespołu elektrowni wiatrowych i infrastruktury elektroenergetycznej nie
spowoduje pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i
zwierząt, a także nie wpłynie negatywnie na gatunki, dla których ochrony zostały
wyznaczone obszary Natura 2000. Wynika to z następujących przesłanek:
129
proeko
 najbliższy obszar specjalnej ochrony ptaków „Dolina Dolnej Wisły” PLB 040003
znajduje się w minimalnej odległości ok. 13 km – na podstawie dotychczasowych
obserwacji można stwierdzić, że przewidziany w „Planie...” zespół elektrowni
wiatrowych nie stanowi zagrożenia dla gatunków ptaków, dla których ochrony
utworzono ww. obszar Natura 2000;
 realizacja ustaleń „Planu…”, w tym lokalizacja elektrowni wiatrowych na gruntach
rolnych (w minimalnej odległości ponad 9 km od obszarów Natura 2000
chronionych na podstawie dyrektywy siedliskowej) nie spowoduje oddziaływania
na przedmiot ich ochrony;
 realizacja ustaleń „Planu…” nie spowoduje dezintegracji żadnego z ww. obszarów
Natura 2000;
 realizacja ustaleń „Planu…” nie wpłynie na spójność sieci obszarów Natura 2000 .
Ustalenia „Planu …” nie naruszają przepisów dotyczących o bszarów
chronionego krajobrazu. Ze względu na położenie poza zasięgiem najbliższego z
nich (OCHK „Rzeki Nogat"), w minimalnej odległości ok. 3.4 km poza jego granicami.
Realizacja ustaleń „Planu …” nie spowoduje oddziaływania na walory przyrodnicze
obszaru a wpływ na jego walory krajobrazowe będzie ograniczony (możliwa
częściowa widoczność). Planowany zespół elektrowni wiatrowych nie będzie miał
wpływu na funkcję obszarów chronionego krajobrazu w jego otoczeniu , jako
korytarzy ekologicznych.
Ochrona zasobów użytkowych środowiska przyrodniczego. Lokalizacja
elektrowni wiatrowych i towarzyszącej im infrastruktury elektroenergetycznej i
komunikacyjnej na części obszaru „Planu...” spowoduje konieczność wyłączenia
terenów z produkcji rolnej. Przeznaczenie gruntów rolnych klas II i III na cele
nierolnicze wymagać będzie uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, o ile
ich zwarta powierzchnia przekroczy 0,5 ha.
Zabytki. Tereny planowanych lokalizacji elektrowni znajdują się poza strefami
ochrony konserwatorskiej zabytkowych układów wsi (w minimalnej odległości ponad
550 m od najbliższej elektrowni). Wobec powyższego, w wyniku realizacji
planowanego zespołu elektrowni wiatrowych i infrastruktury towarzyszącej nie
wystąpią fizyczne oddziaływania na dobra kultury. W regionalnym otoczeniu obszaru
„Planu …”, w minimalnej odległości ok. 5 km na południe znajduje się Zamek
Krzyżacki w Malborku wpisany do rejestru zabytków. Planowany zespół elektrowni
wiatrowych znajduje się w zasięgu przedpola krajobrazowego uzupełnia jącego, w
sektorze północnym, w odległości od ok. 7,5 - 11 km od Zamku. Zlokalizowane tu
elektrownie wiatrowe widoczne byłyby z Zamku w ograniczonym zakresie i nie
stanowiłyby elementu dewaloryzującego strefę ekspozycji krajobrazowej.
Skumulowane oddziaływanie zespołu elektrowni wiatrowych >Świerki< po
stronie oddziaływań pozytywnych spowoduje ograniczanie emisji zanieczyszczeń do
atmosfery, a po stronie oddziaływań negatywnych wpłynie przede wszystkim na
zmiany krajobrazu i na warunki życia ludzi. Należy podkreślić, że oddziaływanie na
krajobraz będzie okresowe (ok. 25 lat) – po likwidacji elektrowni nastąpi powrót
krajobrazu do stanu zbliżonego do obecnego i ustanie emisja hałasu.
W otoczeniu obszaru „Planu…” w gminach Nowy Staw, Lichnowy, i Nowy Dwór
Gdański planuje się usytuowanie innych zespołów i pojedynczych elektrowni
wiatrowych (prace planistyczne są na różnych etapach zaawansowania). Nie
wiadomo obecnie, które z planowanych i prawdopodobnych zespołów uzyskają
pozwolenia na budowę, zostaną budowane i
tym samym stworzą
130
proeko
prawdopodobieństwo skumulowanego oddziaływania na środowisko. Ze względu na
odległości, przesłonięcia terenami zainwestowania osadniczego i zadrzewieniami
prawdopodobieństwo skumulowanego oddziaływania na środowisko może dotyczyć
jedynie najbliżej położonych względem obszaru „Planu…” planowanych elektrowni w
gminie Nowy Staw.
Ewentualne skumulowane oddziaływanie zespołów elektrowni w przypadku ich
realizacji dotyczyć może głównie oddziaływania na krajobraz i zmniejszenia
atrakcyjności terenów lokalizacji zespołów elektrowni wiatrowych, jako żerowisk
ptaków. Skumulowane oddziaływanie na klimat akustyczny może wystąpić tylko w
skali lokalnej w przypadku bliskiego sąsiedztwa zespołów.
Kumulacja oddziaływania na środowisko planowanej linii el ektroenergetycznej
WN i planowanych zespołów elektrowni wiatrowych wystąpi w zakresie
oddziaływania na krajobraz i potencjalnie może wystąpić w odniesieniu do wpływu na
ptaki. Pod względem krajobrazowym dominujący będzie wpływ elektrowni
wiatrowych (bardzo wysokie konstrukcje do 180 m z obracającymi się śmigłami) –
15-metrowe słupy linii WN będą przy nich mało widoczne.
Procedura ocen oddziaływania na środowisko. Zgodnie z ustawą z dnia 3
października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego o chronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z póz. zm.) i Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9
listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z
kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na
środowisko (Dz. U. Nr 257 poz. 2573, zm. Dz. U. z 2005 r. Nr 92, poz. 769 i Dz. U. z
2007 r. Nr 158, poz. 1105) dop uszczone w planie:
 instalacje wykorzystujące siłę wiatru do produkcji energii o całkowitej wysokości
nie niższej niż 30 m;
 napowietrzne linie wysokiego napięcia i stacje elektroenergetyczne o napięciu
znamionowym nie niższym niż 110 kV;
 niektóre obiekty produkcyjno-usługowe i usługowe (w zależności od ich
charakteru i parametrów);
 przedsięwzięcia w zakresie infrastruktury (np. kanalizacja sanitarna itp.);
należą do kategorii obiektów mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko i wymagają uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla
przedsięwzięcia, do której wydania może być wymagane sporządzenie raportu o
oddziaływaniu na środowisko.
Sposoby minimalizacji negatywnego wpływu ustaleń planu na środowisko
można osiągnąć przez:
 zastosowanie proekologicznej technologii prac budowlanych
 dobór parametrów technicznych planowanych elektrowni i
elektroenergetycznej ograniczających ich wpływ na środowisko ,
infrastruktury
 kształtowanie środowiska przyrodniczego terenu lokalizacji i jego otoczenia,
 dobór struktury upraw i zabiegów agrotechnicznych.
131
proeko
Rozwiązania alternatywne.
 w zakresie realizacji zespołów elektrowni wiatrowych rozwiązaniem
alternatywnym byłaby rezygnacja z lokalizacji elektrowni wiatrowych lub
ograniczenie ich liczby - w trakcie procedury planistycznej na podstawie wyników
monitoringu środowiska (2008) ograniczono liczbę elektrowni z 11 do 9 i
zmodyfikowano rozstawienie turbin;
 przyjęty w „Planie …” orientacyjny przebieg linii elektroenergetycznej , na odcinku
od planowanego GPZ Świerki do jego południowej granicy, nawiązuje do wariantu
II – alternatywnego; w rejonie obszaru „Planu …” oba warianty analizowane w
raporcie o oddziaływaniu na środowisko tj. podstawowy i alternatywny były
ocenione podobnie;
 dla planowanych funkcji obsługi komunikacji w północnej części obszaru „Planu
…” przy drodze krajowej nr 55 nie podano wariantowych lokalizacji – ze względu
na lokalizację i charakter sąsiedztwa jest to lokalizacja optymalna;
 dla terenów nowego zainwestowania osadniczego „Plan...” zawier a poprawne
docelowe ustalenia w zakresie kształtowania środowiska i wyposażenia w
infrastrukturę ochrony środowiska i nie wymaga rozwiązań alternatywnych .
Propozycje monitoringu. Dopuszczone w „Planie…” zespoły elektrowni, po ich
oddaniu do eksploatacji, wymagać będą monitoringu w zakresach:
a) pomiarów poziomu hałasu w otoczeniu (dwa cykle pomiarowe w tych samych
punktach pomiarowych: po uzyskaniu pozwolenia na budowę, ale przed
rozpoczęciem prac budowlanych oraz po wybudowaniu i oddaniu do ekspl oatacji
projektowanych elektrowni wiatrowych;
b) kontroli ewentualnego wpływu na zachowania i śmiertelność ptaków - monitoring
ornitologiczny porealizacyjny farmy elektrowni wiatrowych powinien obejmowa ć
cykl roczny, stanowiąc replikę badań przedrealizacyjnych i powinien być
trzykrotnie powtarzany w ciągu 5 lat po oddaniu farmy do eksploatacji, w wybrane
przez eksperta-ornitologa lata (np. w latach 1, 2, 3 lub 1, 3, 5), z uwagi na
występowanie efektów opóźnionych w czasie. Wskazane jest wykonywanie
badań wpływu farmy na wykorzystanie przestrzeni przez ptaki równolegle z
badaniami śmiertelności w wyniku kolizji;
c) monitoringu poinwestycyjnego, zgodnie z „Tymczasowymi wytycznymi
dotyczącymi oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II,
grudzień 2009).
Dla eksploatowanej linii WN może być wymagane wykonanie pomiarów
natężenia pola elektromagnetycznego.
Pod względem kontroli stanu środowiska na obszarze „Planu...” istotne są
również: monitoring systemów unieszkodliwiania ścieków sanitarnych i wód
opadowych oraz skuteczność i prawidłowośći gospodarki odpadami, a także
monitoring wielkości zanieczyszczeń powietrza i poziomu dźwięku na granicy
własności terenów inwestycji produkcyjnych usługowych i infrastrukturowych oraz
monitoring akustyczny wzdłuż głównych dróg (dr oga krajowa nr 55).
132
proeko
LITERATURA, MATERIAŁY ARCHIWALNE I AKTY PRAWNE
Augustowski B. (red.), 1976, Żuławy Wiślane, Ossolineum, Gdańsk.
Biuletyny Komisji ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko, 1990 - 1997, nr 1-24
Bogdanowski J., 1976, Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Ossolineum,
Kraków
Cichocki Z., 2004, Metodyka prognoz oddziaływania na środowisko do projektów strategii i
planów zagospodarowania przestrzennego, IOŚ, Warszawa
Chylarecki P., Nowicki W., Bagiński W. 1998. Koncepcja zagospodar owania Dolnej Wisły
część I – odcinek od stopnia Włocławek do morza. Charakterystyka przyrodnicza.
Część E- Charakterystyka awifauny. PAN Warszawa.
Chylarecki P., Jawińska D., Kuczyński L. 2004. Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych raport z lat 2001-2002. OTOP, Warszawa.
Chylarecki P., Jawińska D., Kuczyński L. 2006. Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych raport z lat 2003-2004. OTOP, Warszawa.
Deja A., Kram B., 1995, Prognozy skutków wpływu ustaleń miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego n a środowisko przyrodnicze - elementem realizacji
zasad ekorozwoju i zapewnienia ładu przestrzennego (materiał szkoleniowy) .
Downs N. C., Racey P. A., 2006, The use of habitat features in mixed farmland in Scotland. Acta
Chiropterologica 8: 169-185.
Dyrcz A. 1989. Tereny ważne dla ornitologii i ochrony ptaków w Polsce. Prz. Zool. XXXIII,3
Dyduch-Falniowska A., Kaźmierczakowa R., Makomska-Juchiewicz J., Zając K. 1999. Ostoje
przyrody w Polsce. IOP PAN Kraków.
Generalny pomiar ruchu w 2005 r. Średni dobowy ruc h w punktach pomiarowych na drogach
krajowych w województwie pomorskim. Oddział GDDKiA Gdańsk.
Gromadzki M. i in., 1994, Ostoje ptaków w Polsce, Biblioteka Monitoringu środowiska,
Gdańsk.
Goc M, Kosmalski W., Meissner Wł., 2008, Monitoring ornitologiczny [ w:] „Procedura oceny
oddziaływania na środowisko zespołu elektrowni wiatrowych >Nowy Staw II< (gm.
Nowy Staw, pow. malborski, woj. pomorskie). Monitoring środowiska.
Hötker H., Thomsen K. M., Jeromin H. 2006. Impacts on biodiversity of exploitation of
renewable energy sources: the example of birds and bats - facts, gaps in knowledge,
demands for further research, and ornithological guidelines for the development of
renewable energy exploitation. Michael-Otto-Institut im NABU, Bergenhusen.
Ingielewicz R., Zagubień A., 2004, Uciążliwości hałasowe elektrowni wiatrowych, [w:] Zielona
Planeta, 1 (52)/2004.
Liro A., Głowacka I., Jakubowski W., Kaftan J., Matuszkiewicz A.J., Szacki J., 1995:
Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET -PL, IUCN - Poland, Warszawa
Klimaszewski M., 1978, Geomorfologia, PWN, Warszawa.
Koncepcja programowo-przestrzenna „Pętla Żuławska” Międzynarodowa Droga Wodna E 70, BRDW UMWP, Gdańsk, 2007.
Kondracki J. 1998, Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa.
Kosmalski W., 2009, Procedura oceny oddziaływania na środowisko napowietrzno -
kablowej linii elektroenergetycznej 110 kv relacji GPZ „Stawiec” – GPZ
„Malbork–Rakowiec”< (pow. malborski, woj. pomorskie). Monitoring
ornitologiczny (uzupełniający).
Kosmalski W., 2010, Screening ornitologiczny zespołu elektrowni wiatrowych „Nowy Staw
III”, pod kątem zagrożeń dla ornitofauny.
Ocena skutków środowiskowych planów zagospodarowania przestrzennego, 1995,
Gospodarka przestrzenna - praktyczny podręcznik, IGPiK - Oddział w Krakowie
133
proeko
Ochrona przyrody i krajobrazu w planowaniu przestrzennym gmin - wskazania, 1994, praca
zbior. pod red. E. Gackiej-Grzesikiewicz i M. Wilanda, IOŚ, Warszawa
Opracowanie ekofizjograficzne obszaru planowanego zespołu elektrowni wiatrowych >Nowy
Staw III<”, 2010, BPiWP Proeko, G dańsk.
Plan gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego na lata 2007 -2010 z
uwzględnieniem perspektywy 2011 -2014, 2007.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego , Uchwała Sejmiku
Województwa Pomorskiego Nr 1004/XXXIX/09 z dnia 26 paź dziernika 2009 r.
Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce, 2001, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i
Leśne, Warszawa.
Polska Norma PN-ISO 9613-2 Akustyka. Tłumienie dźwięku podczas propagacji w
przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania i program komput erowy LEQ
Professional 6.0 for Windows zgodny z tą normą.
Polski atlas ornitologiczny, 2007, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Poradnik przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko, 1998, praca zbior. pod red.
W. Lenarta i A. Tyszeckiego, NFOŚiGW, W arszawa.
Problemy Ocen Środowiskowych, 1998 -2010, nr 1-48
Program ochrony środowiska województwa pomorskiego 2007 –2010 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2011 – 2014, (Uchwała nr 191/XII/07 Sejmiku Województwa
Pomorskiego z dnia 24 września 2007 r.), Gda ńsk.
Program „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030 (z
uwzględnieniem etapu 2015), 2009, Eko -Trek, Gdańsk
Programy ochrony środowiska powiatu malborskiego oraz miasta i gminy Nowy Staw na
okres 2004-2007 z perspektywą do 2012 r. Z akład Geoekologii Stosowanej, Instytut
Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Warszawa.
Program ochrony środowiska Powiatu Malborskiego , 2004, Zakład Geoekologii Stosowanej,
Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Warszawa .
Przewoźniak M., 1987, Podstawy geografii fizycznej kompleksowej, Wyd. UG, Gdańsk.
Przewoźniak M., 1995, Studia przyrodniczo -krajobrazowe w ocenach oddziaływania na
środowisko, w: Studia krajobrazowe jako podstawa racjonalnej gospodarki
przestrzennej, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Przewoźniak M., 1997, Teoria i praktyka w prognozowaniu zmian środowiska przyrodniczego
dla potrzeb planowania przestrzennego, w: Materiały szkoleniowe do konferencji nt.
“Prognoza skutków wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego na środowisko przyrodnicze, jako istotne narzędzie przeciwdziałania
powstawaniu zagrożeń ekologicznych”, TUP, Katowice.
Przewoźniak M., 2005, Ochrona przyrody w planowaniu przestrzennym. Teoria, prawo i
realia, Przegląd Przyrodniczy t. XVI, z. 1 -2.
Przewoźniak M, 2007, Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na środowisko – zagadnienia
sozologiczne, ekologiczne i krajobrazowe – referat na II Konferencję „Rynek energetyki
wiatrowej w Polsce Polskie, Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej, Warszawa.
Racinowski R., 1987, Wprowadzenie do fizjografii osadnictwa, PWN, Warszawa.
Raporty o stanie środowiska w województwie pomorskim w latach 1999 - 2007, WIOŚ w
Gdańsku.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia pn. >Budowa napowietrzno -kablowej
linii elektroenergetycznej 110 kV relacji GPZ „Stawiec” – GPZ „Malbork–Rakowiec”<
(pow. malborski, woj. pomorskie), 2009, BPiWP Proeko, Gdańsk.
Regionalna strategia energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł odnawialnych,
2006, Uchwała nr 1098/LII/06 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 23
października 2006 r.
134
proeko
Rodrigues L., Bach L., Dubourg -Savage M.-J., Goodwin J., Harbusch C. 2008, Guidelines for
consideration of bats in wind farm projects. EUROBATS Publication Series No. 3
(English version). UNEP/EUROBATS Secretariat, Bonn, Germany: 51 ss.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz. 826).
Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko występujących roślin
objętych ochroną (Dz. U. 2004 r. Nr 168, poz. 1764).
Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura
2000 z dnia 21 lipca 2004 r. 2000 z późniejszymi zmianami (Dz. U. z 2004 r. 229 poz.
2313, Dz. U. z 2007 r. Nr 179 poz. 1275 i Dz. U. z 2008 r. Nr 19 8, poz 1226).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r.. w sprawie siedlisk przyrodniczych
oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów
wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000
(Dz. U. z 2010 r., Nr 77, poz. 510).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych
kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o
oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257 poz. 2573, zm. Dz. U. z 2005 r. Nr 92,
poz. 769 i Dz. U. z 2007 r. Nr 158, poz. 1105).
Sidło P.O., Błaszkowska B., Chylarecki P. (red.) 2004, Ostoje ptaków o znaczeni u
europejskim w Polsce, OTOP, Warszawa.
Sieć Natura 2000, 2004, Ministerstwo Środowiska.
Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G. & Chylarecki P. (red.) 2007. Atlas
rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985 -2004. Bogucki Wydawnictwo Naukowe,
Poznań.
Stanowska-Sikorska A., 1994, Ocena oddziaływania na środowisko jako narzędzie
planowania przestrzennego w ekorozwoju, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok.
Studium możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w województwie pomorskim, 2003, Biuro
Planowania przestrzennego w Słupsku, Słupsk.
Szafer W., 1977, (red) Szata roślinna Polski, PWN, Warszawa.
Tomaszewski M., 2010, Raport ze wstępnej kwalifikacji chiropterologicznej lokalizacji
planowanej farmy wiatrowej Nowy Staw III”.
Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski. PWN,Warszawa.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski - rozmieszczenie, liczebność i zmiany.
PTPP Pro Natura, Wrocław.
Trojanowski P,,Kużniak S., Kujawa K.,Jerzak L. 2009. Ekologia ptaków krajobrazu
rolniczego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Pozna ń
Tymczasowe wytyczne dotyczące oddziaływania elektrownia wiatrowych na nietoperze - na
rok 2009”, 2009, Porozumienie Dla Ochrony Nietoperzy.
Tymczasowe wytyczne dotyczące oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze
(wersja II, grudzień 2009).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska” (tekst jednolity z 2008 Dz. U.
Nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami).
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r., Nr 92, poz. 880 z
późniejszymi zmianami).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz.
251 z późniejszymi zmianami).
135
proeko
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. Nr
80, poz. 717 z późniejszymi zmianami).
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. „Prawo wodne” (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz.
2019 z późniejszymi zmianami).
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity z 2004 r.
Dz. U. Nr 121, poz. 1266 z późniejszymi zmianami).
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami).
Walsh A. L., Harris S. 1996. Foraging habitat preferences of vespertilionid bats in Britain. J. Appl.
Ecol. 33: 508-518.
Woś A., 1999, Klimat Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
www.natura2000.mos.gov.pl
Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki, 2008, PSEW
Szczecin.
136
proeko
Spis rysunków
Rys. 1 Położenie obszaru „Planu …” na tle podziału administracyjnego (1: 150.000)
Rys. 2 Położenie obszaru „Planu …” na tle zasięgów obszarów objętych
monitoringiem środowiska „Nowy Staw I”, „Nowy Staw II”, „Nowy Staw III” i
linii elektroenergetycznej 110 kV (1:100.000)
Rys. 3 Ważniejsze trasy przelotów oraz miejsca koncentracji ptaków w okresie
migracji jesiennej w 2009 r. w rejonie obszaru „Planu …”
Rys. 4 Formy ochrony przyrody i krajobrazu w otoczeniu obszaru „Planu …”
(1: 150.000)
Rys. 5 Obraz pola akustycznego w środowisku – pora dzienna i nocna (1: 20.000)
Rys. 6 Przedpola krajobrazowe z Zamku Krzyżackiego w Malborku (1:100.000)
Rys. 7 Planowane zespoły elektrowni wiatrowych w otoczeniu obszaru „Planu …”
(1:100.000)
Spis fotografii
Fot. 1
Fot. 2
Fot. 3
Fot. 4
Fot. 5
Fot. 6
Fot. 7
Widok na obszaru planu z otoczenia zainwestowania Chlebówki –
wmontowane sylwety elektrowni (odległość do elektrowni od ok. 0, 8 do 2,6
km),
Widok na obszar planu z drogi krajowej nr 55 Nowy Dwór Gdański - Malbork
– wmontowane sylwety elektrowni (odległość do elektrowni od ok. 1.4 km do
ponad 2,7 km)
Widok na obszar planu z otoczenia zainwestowania Dębiny – wmontowane
sylwety elektrowni (odległość do elektrowni od ok. 0,8 do 2,7 km),
Widok na obszar planu z otoczenia zainwestowania Martąga – wmontowane
sylwety elektrowni (odległość do elektrowni od ok. 1 km do ok. 1,6 km)
Widok na centralną część obszaru planu z drogi Martąg - Świerki –
wmontowane sylwety elektrowni (odległość do elektrowni od ok. 1 km do ok.
3,8 km)
Widok w kierunku obszaru planu, ze wschodu – wmontowane sylwety
elektrowni (odległość do elektrowni od ok. 1,4 km do ok. 3,2 km)
Widok z drogi Dębina - Chlebówka w kierunku południowo-wschodnim, na
teren lokalizacji linii WN – wmontowane sylwety słupów