iv. ocena stanu i tendencji przeobrażeń środowiska

Transkrypt

ABRYS Technika Sp. z o.o.
Program Ochrony Środowiska
dla Powiatu Rawickiego
IV. OCENA STANU I TENDENCJI PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO
4.1. Zmiany w rzeźbie terenu i przypowierzchniowej warstwie skorupy
ziemskiej
Na omawianym terenie, do czynników wywołujących zmiany w rzeźbie terenu
należy przede wszystkim eksploatacja kruszywa naturalnego i surowców ilastych ceramiki
budowlanej.
Specyfika wydobycia i gazu nie powoduje następstw w postaci znacznych zmian
rzeźby terenu. Eksploatacja gazu ziemnego na terenie powiatu prowadzona jest z dwóch
złóż (Pakosław i Załęcze). Wydobycie prowadzone w takim zakresie, ma jedynie
oddziaływanie punktowe i podlega kontroli oraz monitoringowi zgodnie z przepisami
prawa górniczego.
4.2. Stan i tendencje zmian czystości powietrza atmosferycznego
Do zagrożeń jakie powoduje zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego należą
między innymi:

zmiany klimatyczne – wzrost stężeń CO2, CH4, N2O oraz freonów i halonów
w górnej warstwie atmosfery, poprzez wzmocnienie efektu cieplarnianego prowadzi
do częstszych powodzi, susz, huraganów oraz zmiany w tradycyjnych uprawach
rolniczych;

eutrofizacja – nadmiar ilości azotu, pochodzącego z NO2 i NH3 docierającego
z powietrza do zbiorników wodnych prowadzi do zmian w ekosystemach.
Powyższe zjawiska są następstwem wzrostu ilości substancji zanieczyszczających
atmosferę.
Zanieczyszczenia przemysłowe, powstają w wyniku:

spalania paliw: pył, dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla
(CO), dwutlenek węgla (CO2),

procesów technologicznych: fluor (F), kwas siarkowy (H2SO4), tlenek cynku (ZnO),
chlorowodór (HCl), fenol, krezol, kwas octowy (CH3COOH).
IV. OCENA STANU I TENDENCJI PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
51
Emisja niska, przyczynia się do wzrostu stężeń w atmosferze: dwutlenku siarki
(SO2), tlenku węgla (CO), tlenków azotu i niemetanowych lotnych związków organicznych.
Emisja
komunikacyjna,
powoduje
wzrost
zanieczyszczeń
gazowych
oraz
pyłowych, będących efektem:

spalania paliw - zanieczyszczenia gazowe: tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla
(CO2), tlenki azotu i węglowodory,

ścierania opon, hamulców, nawierzchni drogowych - zanieczyszczenia pyłowe:
zawierające ołów, kadm, nikiel i miedź.
Na terenie powiatu rawickiego głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego są przede wszystkim zanieczyszczenia komunikacyjne – liniowe, a w
mniejszym stopniu przemysłowe i niskiej emisji.
Większe emitory zanieczyszczeń powietrza występują w Rawiczu i Miejskiej
Górce. Zestawienie ilości zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska pod
względem emisji zanieczyszczeń do powietrza wg WIOŚ Poznań, na terenie powiatu
przedstawiono w tabeli 24.
Zakłady szczególnie uciążliwe dla czystości powietrza
T a b e l a 24
Posiadające urządzenia do redukcji
Liczba zakładów
zanieczyszczeń
Powiat
ogółem
pyłowych
gazowych
Rok 2001
2
2
Rawicki
Rok 2000
2
2
Źródło: WIOŚ Poznań Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce 2000 r i 2001 r.
Do ważniejszych źródeł emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych na terenie
powiatu rawickiego należy również zaliczyć zakłady wymienione w tabeli 25.
Zestawienie ważniejszych źródeł emisji zanieczyszczeń na terenie
powiatu
Emisja w Mg/rok
Miejscowość
Zakład
pyły
gazy
1
Białykał
Jutrosin
Pakosław
1
2
Zakład Przetwórstwa
Mięsnego H Majerowicz
Piekarnia i Ciastkarnia GS
„Samopomoc Chłopska”
GS „Samopomoc Chłopska”
2
T a b e l a 25
Urządzenia
redukujące
zanieczyszczenia
3
4
5
5,70
15,20
bd
do 10
0,64
3
bd
148,401)
4
bd
5
52
Masłowo
Rawicz
Rawicz
Rawicz
Rawicz
Miejska
Górka
Miejska
Górka
Słupia
Kapitulna
Gospodarstwo Pomocnicze –
Zakł. Prod. Przy Zakładzie
karnym w Rawiczu
Wielkopolskie tartaki „Witar” –
Tartak Rawicz
Okręgowa Spółdz. Mleczarska
Rawibox S.A. ul Królowej
Jadwigi
Powszechna Spółdzielnia
Spożywcza „Społem - Bratnia
Pomoc” - piekarnia
Cukrownia „Miejska Górka”
S.A.
do 10
odpylające
0,09
1,90
bd
0,57
894,802)
bd
10,70
2514,603)
odpylające
do 10
311,23
Piekarnia
bd
599,544)
do 15
P.P.H. Ubój i przetwórstwo
indyka
1)
– w tym emisja CO2 140,7 Mg/rok;
2)
– w tym emisja CO2 522,2 Mg/rok;
3)
- w tym emisja CO2 2461,2 Mg/rok;
4)
- w tym emisja CO2 33,4 Mg/rok;
9,3
odpylające
bd
27,20
bd
Źródło danych: Komentarz do map sozologicznych, arkusze M-33-22-B, M-33-23-A.
Dane dotyczące ilości emisji i redukcji zanieczyszczeń powietrza, pochodzących z
zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu rawickiego w latach 1999, 2000 i
2001 r, przedstawiono w tabeli 26.
Emisja i redukcja z zakładów szczególnie uciążliwych
gazowe
Powiat
Rawicki
Pyłowe
suma bez dwutlene
CO2
k siarki
w Mg/rok
157
316
114
60
341
135
39
209
104
tlenki
azotu
Rok 1999
49
Rok 2000
51
Rok 2001
28
T a b e l a 26
Zatrzymane w
urządzeniach oczyszczających w
% zanieczyszczeń wytworzonych
pyłowe
gazowe
80,1
bd
80,1
bd
80,2
bd
Źródło: WIOŚ Poznań
W roku 2001 WIOŚ Poznań przeprowadził na terenie powiatu kontrolę w ośmiu
zakładach przemysłowych. W wyniku kontroli trzem zakładom wydano decyzję o karze
godzinowej za przekroczenie wielkości dopuszczalnych ustalonych w decyzjach Starosty
Rawickiego, były to:
-
Ital Pol Pierwszy Czeski Browar w Polsce w Bojanowie (za przekroczenie CO z
kotłowni węglowej);
53
-
RAWBUD Rawicz Sp. z o. o. (za przekroczenie wielkości dopuszczalnych z
procesów malowania);
-
Stolarska Spółdzielnia Pracy Jedność Robotnicza w Rawiczu (za przekroczenie
wielkości dopuszczalnych z procesów lakierowania).
Na uwagę zasługują zmiany modernizacyjne przeprowadzone w Cukrowni Miejska
Górka S.A. W ich następstwie zmniejszono zapotrzebowanie na parę technologiczną
(zużycie pary na tonę buraków poniżej 30 %). Spadek zużycia pary spowodował spadek
zużycia węgla, a co za tym idzie zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w przeliczeniu na
tonę wyprodukowanego cukru.
Koncentracja źródeł zanieczyszczeń w Rawiczu i Miejskiej Górce powoduje także
zanieczyszczenie w niewielkim stopniu okolicznych terenów. Stopień zanieczyszczenia w
dużej mierze zależy od siły i kierunku (zasięg przenoszonych zanieczyszczeń) oraz
częstotliwości wiatrów (ilość przenoszonych zanieczyszczeń).
Wyniki badań imisji wybranych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w
mieście Rawiczu, prowadzone w latach 2000 i 2001 r, przedstawiono w tabelach 27, 28,
29. Badano stężenie następujących wskaźników: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, pyłu
zawieszonego.
Wyniki badań imisji dwutlenku azotu
27
Tabela
Dwutlenek azotu
Miejscowość
Rawicz
Stężenie
średnioroczne
20,8
11,9
Stężenie
średniodobowe
Stężenie maksymalne
μg/m3
Rok 2000
65,1
Rok 2001
34,2
71,0
37,0
Źródło: Starostwo Powiatowe w Rawiczu
Wyniki badań imisji dwutlenku siarki
28
Tabela
Dwutlenek siarki
Miejscowość
Rawicz
Stężenie
średnioroczne
2,7
3,0
Stężenie
średniodobowe
μg/m3
Rok 2000
10,4
Rok 2001
19,5
17,0
21,0
Wyniki badań imisji pyłu zawieszonego
29
Tabela
54
Pył zawieszony
Miejscowość
Stężenie
średnioroczne
Rawicz
13,9
15,5
Stężenie
średniodobowe
μg/m3
Rok 2000
61,4
Rok 2001
68,6
65,0
72,0
Jak wynika z danych zamieszczonych w powyższych tabelach w roku 2001
nastąpiło zmniejszenie imisji dwutlenku azotu o około 50 %, dotyczy to zarówno stężeń
średniodobowych, średniorocznych jak i maksymalnych. Wzrosła natomiast imisja
dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego. Dla obu wskaźników najbardziej zwiększyło się
stężenie średniodobowe, dla SO2 wzrosło o 87 %, a dla pyłu zawieszonego o 11,7 %.
Poza możliwymi do kontroli emitentami (dużymi zakładami produkcyjnymi)
zanieczyszczeń, na terenie powiatu również istotnymi źródłami zanieczyszczeń są tzw.
źródła niskiej emisji.
Do źródeł niskiej emisji należy zaliczyć przede wszystkim indywidualne posesje,
w których występuje opalanie węglowe, a także mniejsze zakłady produkcyjne, punkty
usługowe i handlowe.
Wyniki badań sezonowych stężeń zanieczyszczeń powietrza na stanowisku
pomiarowym w Rawiczu zamieszczono w tabeli 30.
Sezonowe stężenia zanieczyszczeń powietrza w latach 1999 i 2000
w Rawiczu
Tabela
30
Stężenie średniookresowe [μg/m3]
Miejscowość
Okres
pył zawieszony dwutlenek siarki dwutlenek azotu
Rok 1999
grzewczy
22,7
8,0
22,7
letni
3,6
2,7
18,9
Rawicz
Rok 2000
grzewczy
25,4
5,6
23,8
letni
5,3
0,9
18,0
Źródło: WIOŚ Poznań, Raport o stanie środowiska w 1999 i 2000 r
Zestawienie wyników badań za lata 1999 i 2000 obrazuje zmianę stężeń
poszczególnych wskaźników na przestrzeni roku. W roku 2000 wzrosło stężenie pyłu
zawieszonego (zarówno w sezonie grzewczym jak i letnim) oraz dwutlenku azotu (tylko w
sezonie grzewczym). Zmniejszyło się natomiast stężenie dwutlenku siarki (zarówno w
sezonie grzewczym jak i letnim) oraz dwutlenku azotu ale tylko w sezonie letnim.
55
Porównując stężenia zanieczyszczeń w poszczególnych okresach (grzewczym i
letnim), widoczny jest wyraźny wzrost ilości zanieczyszczeń w sezonie grzewczym i to
zarówno w roku 1999 jak i 2000. Zależność ta świadczy o znacznym udziale emisji niskiej
w zanieczyszczeniu powietrza na terenie Rawicza. Potwierdzeniem tego zjawiska są
także badania przeprowadzone na stanowisku pomiarowym w miejscowości Konary.
Wykonano tam pomiar stężeń SO2 i NO2 z podziałem na 3 okresy, tzn. grzewczy, letni i
średnioroczny. Wyniki badań przedstawia tabela 31.
Stężenie SO2 i NO2 wg IMGW (metoda pasywna) w roku 2000
Tabela
31
SO2 [μg/m3]
NO2 [μg/m3]
średnia
średnia
średnia średnia
średnia
średnia
Miejscowość
okresu
okresu
roczna
okresu
okresu
roczna
grzewczeg
letniego
grzewczeg letniego
o
o
Konary
8,02
1,57
4,79
16,82
7,55
12,18
Źródło: WIOŚ Poznań, Raport o stanie środowiska w 2001 r
Ze względu na dużą ilość tego typu źródeł emisji nie jest możliwe monitorowanie
każdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających się z nich do
atmosfery zanieczyszczeń.
Według danych na terenie powiatu istnieje około 15 000 gospodarstw domowych
(przy założeniu średnio 4 osób w rodzinie), przy czym około 9 000 stanowią indywidualne
posesje opalane węglem. Pozostała liczba mieszkań, jest ogrzewana ze zbiorowych
cieplików, bądź za pomocą innych źródeł energii cieplnej (gazem, olejem). Przyjmując, że
rocznie w celu ogrzania jednego gospodarstwa domowego spala się ok. 5 ton węgla, do
atmosfery ze źródeł „niskiej emisji” (gospodarstw domowych) na terenie powiatu dostaje
się w przybliżeniu:

630 Mg SO2;

76,5 Mg NOx;

360 Mg CO.
Podane powyżej wartości należy jednak traktować jako szacunkowe. Rzeczywista
emisja zanieczyszczeń może się różnić od wyżej przedstawionej. Przyczyną tego może
być:

spalanie węgla o różnej kaloryczności;

opalanie mieszkań drewnem;

spalanie w domowych piecach części odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych).
56
Przy ocenie jakości powietrza atmosferycznego na terenie powiatu rawickiego,
należy jak najbardziej uwzględnić ilość zanieczyszczeń pochodzących z ruchu
samochodowego i kolejowego, odbywającego się na jego obszarze.
Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych drogowych, są drogi
krajowe nr 5 i nr 36, a w dalszej kolejności drogi wojewódzkie i powiatowe. Łączna
długość poszczególnych rodzajów dróg na terenie powiatu wynosi:

droga krajowa –47,4 km,

drogi wojewódzkie – 8,3 km,

drogi powiatowe – 278,5 km.
Średnie natężenie ruchu na drogach powiatu rawickiego przedstawia tabela 32.
Średnie natężenie ruchu na poszczególnych rodzajach dróg
Rodzaj drogi
Pojazdy ogółem
Samochody osobowe
krajowe
5.950
4.649
wojewódzkie
2.300
1955
powiatowe
1.700
1.190
T a b e l a 32
Samochody ciężarowe
1.301
345
510
Ilość emitowanych zanieczyszczeń zależy od natężenia ruchy, rodzaju pojazdów
oraz paliwa stosowanego do ich napędu. Przy obliczaniu szacunkowych ilości
zanieczyszczeń powstających w wyniku ruchu komunikacyjnego przyjęto następujące
założenia:

samochody osobowe jako paliwa używają benzyny, średnie spalanie na 100 km –
8 litrów benzyny (8 kg),

samochody ciężarowe jako paliwa używają oleju napędowego, średnie spalanie na
100 km – 36 l oleju napędowego (30 kg).
Emisja poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń powstających w wyniku spalania
1 kg oleju napędowego i benzyny przedstawia tabela 33.
Rodzaje i ilości zanieczyszczeń emitowanych przy spalaniu 1 kg
benzyny i oleju napędowego
T a b e l a 33
Rodzaje zanieczyszczenia
Benzyna [g/kg paliwa]
Olej napędowy [g/kg paliwa]
Pyły
4,3
SO2
2
6,0
NO2
33
76,0
CO
240
23,0
węglowodory alifatyczne
30
13,0
węglowodory aromatyczne
13
6,0
57
Na podstawie wartości zamieszczonych w tabeli 33 oraz średniego natężenia
ruchu obliczono emisję spalin samochodowych na poszczególnych rodzajach dróg.
Otrzymane wartości przedstawia zamieszczone poniżej tabela 34.
Ilość emisji spalin samochodowych na poszczególnych rodzajach
dróg powiatu rawickiego
T a b e l a 34
Ilość emisji z
Ilość emisji z
Rodzaje zanieczyszczenia
pojazdów osobowych
pojazdów ciężarowych
[Mg/rok]
[Mg/rok]
Drogi krajowe nr 5 i nr 36
Pyły
b.d.
34,843
SO2
12,869
48,619
NO2
212,341
615,835
CO
1544,301
186,371
193,038
105,340
83,650
48,619
Droga wojewódzka
Pyły
b.d
1,618
SO2
0,948
2,258
NO2
15,636
28,596
CO
113,715
8,654
14,214
4,891
6,160
2,258
Drogi powiatowe
Pyły
b.d
80,253
SO2
19,355
111,980
NO2
319,351
1418,418
CO
2322,556
429,258
290,320
242,624
125,805
111,980
Suma zanieczyszczeń
Pyły
b.d
116,714
SO2
33,171
162,857
NO2
547,329
2062,850
CO
3980,573
624,283
497,572
352,856
215,614
162,85
b.d. – brak danych
Łączna, szacunkowa, roczna emisja zanieczyszczeń pochodzących z ruchu
komunikacyjnego na terenie powiatu wynosi:

pył – 116,714 Mg (tylko z samochodów ciężarowych);

SO2 – 196,028 Mg;

NO2 – 2 610,179 Mg

CO – 4 604,856 Mg

węglowodory alifatyczne – 850,428 Mg

węglowodory aromatyczne – 378,464 Mg
58
Emisja zanieczyszczeń pochodzących z ruchu kolejowego na terenie powiatu jest
niewielka i nie przyczynia się w znaczący sposób do pogorszenia jakości powietrza
atmosferycznego. Linie biegnące przez powiat rawicki są zelektryfikowane i poruszają się
po nich składy elektryczne.
O stopniu zanieczyszczenia powietrza świadczy również skład chemiczny opadów
atmosferycznych. Emitowane do powietrza zanieczyszczenia podlegają przemianom
chemicznym i są wymywane z atmosfery lub docierają do powierzchni ziemi jako opad
suchy. Rozpuszczalne formy zanieczyszczeń powodują zakwaszanie opadu (kwaśne
deszcze pH < 5,0) i niekorzystnie wpływają na stan środowiska.
Na obszarze powiatu badania chemizmu opadu atmosferycznego prowadzone
były w latach 2000 i 2001, wyniki badań przedstawia tabela 35.
Zestawienie wyników badań chemizmu odpadów atmosferycznych
w latach 2000 i 2001
35
Miejscowość pH
SO4
NO3
Pogólny
Nogólny kadm miedź
mg/m2 mg/m2 mg/m2 mg/m2 μg/m2 mg/m2
Rok 2000
5,4
2764
1503
128
754,6
0
3,7
Konary
Rok 2001
6,3
1780 750,5
21,6
429,8
0
3,9
Tabela
ołów
mg/m2
cynk
mg/m2
2,6
37,6
1,9
23,5
Źródło: WIOŚ Poznań, Raporty o stanie środowiska w Wielkopolsce w latach 2000 i 2001.
Obserwowane lekkie obniżenie pH opadów atmosferycznych w roku 2000, nie
wskazuje na silne zanieczyszczenie powietrza. Jednak świadczy o jego granicznych
wartościach, po przekroczeniu których może nastąpić dalsze obniżanie się pH deszczu.
Jednak w roku 2001 pH odpadów atmosferycznych wzrosło co wskazuje na poprawę
stanu czystości powietrza. Potwierdzeniem tego faktu jest również zaobserwowana
poprawa pozostałych badanych wskaźników. Wyjątek stanowi miedź, której ilość wzrosła i
osiągnęła poziom najwyższy wśród stanowisk pomiarowych zlokalizowanych na terenie
Wielkopolski (na pozostałych punktach pomiarowych depozycja miedzi nie przekroczyła
3,0 mg/m2) .
Oceniając ogólny stan jakości powietrza na terenie powiatu rawickiego, można
uznać go za zadawalający. Największa koncentracja zanieczyszczeń atmosferycznych
występuje w rejonie Rawicza i Miejskiej Górki, gdzie zlokalizowane są dwa największe
emitory zanieczyszczeń oraz liniowo wzdłuż ciągów komunikacyjnych o największym
natężeniu ruchu (drogi krajowe). Zmniejszająca się jednak stopniowo (porównanie roku
2000 z rokiem 2001), zawartość składników chemicznych w opadach jest konsekwencją
zmniejszania się zanieczyszczeń powietrza.
59
4.3. Stan i tendencje natężenia hałasu
`
Podstawowym wskaźnikiem klimatu akustycznego jest sumaryczny poziom hałasu
danego obszaru. W decydującym stopniu zależy on od jego urbanizacji oraz rodzaju
emitowanego hałasu, tj.:

hałasu komunikacyjnego od dróg i szyn, który rozprzestrzenia się na odległe
obszary ze względu na rozległość źródeł;

hałasu przemysłowego obejmującego swym zasięgiem najbliższe otoczenia.
4.3.1. Hałas komunikacyjny
Głównymi czynnikami mającymi wpływ na poziom hałasu komunikacyjnego są
natężenie ruchu i udział transportu ciężkiego w strumieniu wszystkich pojazdów, stan
techniczny pojazdów, rodzaj nawierzchni dróg, organizacja ruchu drogowego.
Na obszarze powiatu największe i główne zagrożenie hałasem komunikacyjnym
występuje wzdłuż największych szlaków drogowych DK nr 5 i DK nr 36.
Droga krajowa nr 5 (tranzytowa) Poznań – Wrocław, na której koncentruje się
znaczny ruch pojazdów (natężenie ruchu wynosi 7065 pojazdów/dobę). Ruch pojazdów w
kierunku północ – południe przechodzi przez miasta Bojanowo i Rawicz, przez ich
dzielnice mieszkaniowe. Hałas jest więc tu poważnym problemem.
Droga krajowa nr 36 Kalisz – Zielona Góra, prowadzi ruch pojazdów przez tereny
mieszkaniowe
gmin
Miejska
Górka,
Jutrosin
i
Rawicz,
stwarzając
zagrożenie
ponadnormatywnym hałasem komunikacyjnym.
Hałas komunikacyjny występuje również wzdłuż drogi wojewódzkiej 434
(natężenie ruchu wynosi 3300 pojazdów/dobę). Prawdopodobne jest jego występowanie
również jako zagrożenie na drogach powiatowych nr 21 307 (natężenie ruchu wynosi
2868 pojazdów/dobę), nr 21 476 (natężenie ruchu wynosi 1903 pojazdy/dobę), nr 21 477
(natężenie ruchu wynosi 1717 pojazdów/dobę). Przyjmuje się bowiem, że na drogach
powiatowych przy natężeniu ruchu około 1000 samochodów na dobę, strefa uciążliwości
mieści się w granicach pasa drogowego.
Skala
oraz
zasięg
ponadnormatywnego
oddziaływania
akustycznego
dla
poszczególnych dróg na terenie powiatu nie jest znany ze względu na brak odpowiednich
badań na omawianym obszarze.
4.3.2. Hałas przemysłowy
60
Drugim źródłem hałasu są zakłady przemysłowe i odbywające się w nich procesy
technologiczne. Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla
każdego obiektu i zależny jest od rodzaju maszyn i urządzeń hałasotwórczych,
izolacyjności obudowy hal przemysłowych, prowadzonych procesów technologicznych
oraz od funkcji urbanistycznej sąsiadujących z nimi terenów.
Specyfiką
hałasu
przemysłowego
jest
jego
długotrwałość
występowania
(zmianowy charakter pracy), a także czasowe krótkotrwałe duże natężenia.
Do zakładów przemysłowych stwarzających potencjalne zagrożenie hałasem na
terenie
powiatu
rawickiego
należą
przedsiębiorstwa
posiadające
decyzje
o
dopuszczalnym poziomie hałasu. Starostwo Powiatowe w Rawiczu, zgodnie z uzyskanymi
informacjami, w latach 1999 – 2002, wydało zakładom przemysłowym 4 takie decyzje.
Zestawienie danych dotyczących wymienionych decyzji przedstawia tabela 36.
Zestawienie danych wynikających z decyzji o dopuszczalnym poziomie
hałasu wydanych przez Starostwo Powiatowe w Rawiczu
w latach 1999 – 2002
Tabela
36
Poziom równoważny dźwięku na podstawie
Dopuszczalny poziom
wyników kontrolnych pomiarów poziomu
hałasu
dźwięku wykonanych przed uzyskaniem
[dB]
Zakład
decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu
przemysłowy
[dB]
Okręgowa
Spółdzielnia
Mleczarska w
Rawiczu, Rawicz ul.
Mały Plac Ćwiczeń 4
Wielkopolskie Tartaki
„WITAR” w Poznaniu
Tartak w Rawiczu,
Rawicz
ul. Piłsudskiego 57
„TEXTMAR” Zakład w
Bojanowie, Bojanowo
ul. Sienkiewicza 6
Mała
Gastronomia
„Ogródek Wiedeński”
Rawicz,
ul. M. Konopnickiej 2
pora dnia
(6.00 – 22.00)
pora noc
(22.00 – 6.00)
pora dnia
(6.00 – 22.00)
pora noc
(22.00 – 6.00)
70,9
67,1
49,0
-
50
40
51,9
47,6
50
40
55,3
56,7
52,8
-
50
40
-
62,55
50
40
Źródło: Starostwo Powiatowe w Rawiczu.
Pomiary dokonane przed wydaniem decyzji stwierdzały przekroczenia norm emisji
dla wszystkich punktów pomiarowych. Przekroczenia te jednak nie są duże i sięgają kilku
do kilkunastu decybeli.
W roku 2001 WIOŚ Poznań przeprowadził kontrolę w Ogródku Wiedeńskim w
Rawiczu. Pomiary kontrolne hałasu wykazały ponadnormatywną emisję zarówno w porze
IV. OCENA STANU I TENDENCJI PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 61
dziennej jak i nocnej. W związku z przekroczeniami podmiotowi wymierzono karę
administracyjną.
Ze względu na brak aktualnych badań emisji hałasu z pozostałych podmiotów nie
jest możliwa faktyczna rzeczowa ocena środowiska akustycznego wokół nich.
Lokalizacja przedsiębiorstw w obrębie miast, wymaga jednak szczególnej dbałości
o wyeliminowanie nadmiernego hałasu.
4.4. Stan i tendencje zmian promieniowania elektromagnetycznego
Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są stacje radiowe, telewizyjne i
telefonii komórkowej, medyczne urządzenia diagnostyczne i terapeutyczne, urządzenia
przemysłowe i gospodarstwa domowego oraz systemy przesyłowe energii elektrycznej. Z
punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają urządzenia radiokomunikacji
rozsiewczej; stacje nadawcze radiowe i telewizyjne oraz telefonii komórkowej. Emitują
one do środowiska fale elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości w postaci radiofal o
częstotliwości od 0,1 – 300 MHz i mikrofal od 300 do 300 000 MHz.
Na terenie powiatu rawickiego znajdują się przede wszystkim pojedyncze sztuczne
oraz liniowe źródła pól elektromagnetycznych wraz ze związanymi z nimi stacjami
elektroenergetycznymi.
Wykaz stacji bazowych telefonii komórkowej, które znajdują się na terenie powiatu
przedstawia tabela 37. Został on sporządzony na podstawie ocen oddziaływania na
środowisko wykonanych w latach 2000 – 2002.
Stacje bazowe telefonii komórkowej
Nazwa stacji
Stacja Bazowa Telefonii Cyfrowej Plus GSM – 900 MHz,
BT – 30644 „Jutrosin”
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej PTK CENTERTEL
– GSM 900/1800 43 17 „Rawicz – Miasto”
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej IDEA GSM 900
MHz, DCS 1800 43 16 „Rawicz”
Stacja Bazowa Telefonii Cyfrowej GSM 900 MHz
30 626 „Białykał”
Stacja Bazowa Telefonii Cyfrowej ERA GSM 900 MHz
BTS 45 028 „Bojanowo E5”
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej ERA GSM
45 034 X „Jutrosin”
45 035 X Pakosław
1
Stacja Bazowa Telefonii Cyfrowej GSM 900 MHz
37 33 Grąbkowo
45 028
T a b e l a 37
Lokalizacja
Jutrosin ul. Polna 9,
działka nr 408
Rawicz
ul. Armii Krajowej 2
Rawicz
ul. Gen. Józefa Hellera 2a
Białykał (gm. Pakosław)
działka nr 181/4
Bojanowo ul. Słowackiego
działka nr 593
Jutrosin
ul. Kościuszki 11
Pakosław
ul. 22 stycznia 40
2
Grąbkowo nr 73 (gm. Jutrosin)
Gołaszyn (gm. Bojanowo)
działka nr 602/3
62
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej PLUS GSM 900
MHz BT 37 62 „Miejska Górka”
Stacja Bazowa Telefonii Komórkowej PTK CENTERTEL
GSM 900 MHz 4314 „Bojanowo”
Miejska Górka ul. Kobylińska,
działka nr 1739/7
Bojanowo
działka nr 594
Uciążliwość elektroenergetyczna wymienionych obiektów oraz istniejących lini
elektroenergetycznych wraz ze stacjami nie została dokładnie zbadana. Uniemożliwia to
szczegółowe
określenie
zanieczyszczeń
promieniowaniem
elektromagnetycznym
niejonizujacym na obszarze powiatu.
Zagadnienia ochrony ludzi i środowiska przed niejonizującym promieniowaniem
elektromagnetycznym są regulowane przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa
budowlanego,
prawa
ochrony
środowiska,
zagospodarowania
przestrzennego
i
przepisami sanitarnymi.
4.5. Stan i tendencje zmian czystości wód powierzchniowych
4.5.1. Stan czystości rzek
Głównym ciekiem występującymi na terenie powiatu rawickiego jest Orla. Rzeka
wraz z dopływami tworzy system rzeczny na terenie powiatu.
Na rzece Orli w 1999 roku zlokalizowane było 7 punktów pomiarowych, w tym
jeden w monitoringu krajowym oraz 5 punktów na jej dopływach. Jednak tylko jeden z
punktów pomiarowych Orli jest położony na terenie powiatu rawickiego w miejscowości
Dubin w gminie Jutrosin na 39,4 km biegu rzeki.
Spośród dopływów Orli monitoringiem objęte były w 1999 roku Żydowski Potok,
Radęca, Borownica i Dąbrocznia (2 punkty kontrolno-pomiarowe). Na terenie powiatu
położone są dwa punkty pomiarowe zlokalizowane, jeden w Jutrosinie na Borownicy (km
0,6) i drugi w Zielonej Wsi na Dąbroczni (km 2,7).
Rzeka Orla
Rzeka Orla kontrolowana była ostatnio w 1999 roku. W ocenie stanu czystości
rzeki na terenie powiatu uwzględnione zostały badania jakości wód, prowadzone we
wszystkich punktach pomiarowo-kontrolnych.
Pierwszy punkt pomiarowo-kontrolny znajduje się w Koźminie na 87,0 km biegu
rzeki, drugi w Staniewie – 85,7 km biegu rzeki, trzeci w Baszkowie na km 52,6, czwarty w
miejscowości Lila km 49,0, piąty w Dubinie km 39,4, szósty w Korzeńsku km 15,3 i
63
siódmy w Wąsoszu km 2,0.
Wyniki pomiarów stanu czystości Orli w wymienionych
punktach pomiarowo – kontrolnych przedstawia tabela 38.
Stan czystości rzeki Orli w punktach pomiarowo-kontrolnych
w roku 1999
Km
biegu
rzeki
87,0
85,7
52,6
49,0
39,4
15,3
2,0
T a b e l a 38
Substancje
organ.
Zasolenie
Zawiesina
Substancje
biogenne
Stan
sanitarny
non
non
III
non
III
III
III
II
II
II
II
I
I
II
I
non
I
I
I
I
I
non
non
non
non
non
non
non
non
non
non
non
non
non
non
Saprobowość
III
II
II
Oceniając stan czystości Orli od źródła do ujścia, można stwierdzić, że na
obszarze źródłowym wody rzeki nie były nadmiernie zanieczyszczone substancjami
organicznymi. Natomiast ze względu na niewielkie przepływy i małą głębokość warunki
tlenowe
były
złe,
zawierały
bowiem
zbyt
małe
ilości
tlenu
rozpuszczonego.
Zanieczyszczenie wód materia organiczną zdecydowanie wzrosło w skutek dopływu
ścieków z Koźmina – wody nie odpowiadały normom. Do rejonu Baszkowa wody rzeki
wyraźnie oczyszczały się (pogranicze klas II i III). Po dopływie wód Żydowskiego Potoku
zanieczyszczenie wód Orli
materią organiczną nie zmieniło się w znaczący sposób.
Jakości wód nie pogorszyły również dopływy Radęca i Borownica, wpadające do Orli na
terenie gminy Jutrosin. W Korzeńsku i Wąsoszu zawartość zanieczyszczeń organicznych
utrzymała się w klasie III.
Wody Orli na obszarze źródłowym zawierały również znaczne ilości substancji
biogennych, zwłaszcza azotu azotynowego, co świadczy o dużym zanieczyszczeniu rzeki.
Zanieczyszczenie to wzrosło dodatkowo na skutek dopływu ścieków z Koźmina. Ilość
azotu i fosforu ulegała stopniowemu zmniejszeniu do punktu pomiarowego w Baszkowie.
Jednak zanieczyszczenie to wzrosło po dopływie Żydowskiego Potoku. Wysokie stężenie
azotu azotynowego utrzymujące się nadal w Dubinie i jeszcze wyższe związków fosforu,
wskazuje na ciągły dopływ świeżych zanieczyszczeń (teren gminy Jutrosin). Przy czym
stopień zanieczyszczenia substancjami biogennymi pozostał nie zmieniony aż do samego
ujścia Orli do Baryczy.
Stan sanitarny rzeki we wszystkich punktach był niezadawalajacy. Na obszarze
źródłowym wody Orli były bardzo skażone bakteriologicznie – we wszystkich próbach
miano Coli nie odpowiadało normom. Stan ten poprawił się w okolicach Baszkowa, jednak
wody Potoku Żydowskiego ponownie zanieczyściły rzekę. W kolejnych punktach
pomiarowych nastąpiło zmniejszenie zanieczyszczenia - jednak nadal pozostające poza
64
normom. Powtórne pogorszenie stanu sanitarnego nastąpiło na odcinku od Korzeńska do
Wąsosza.
W punkcie kontrolnym w Dubinie, znajdującym się na terenie powiatu rawickiego
pozaklasowość wód Orli jest przede wszystkim następstwem znacznych przekroczeń
wskaźników bakteriologicznych (sanitarnych), ocenianych na podstawie miana Coli oraz
wskaźników zawartości substancji biogennych (azotu i fosforu). Przekroczenia tych
wskaźników związane są ze zrzutem surowych czy niedostatecznie oczyszczonych
ścieków bytowych.
Wykaz głównych punktów zrzutu ścieków na terenie powiatu, mających wpływ na
stan czystości Orli przedstawia tabela 39.
Wykaz głównych punktów zrzutu ścieków na terenie powiatu
mających wpływ na stan czystości Orli
T a b e l a 39
Rodzaj
Ilość
Metody
Kierunek
Miejscowość
Obiekt
ścieków
m3/d oczyszczania
zrzutu
Białykał
Zakład Przetwórstwa komunalno- 204,8 mech-biol
rów do Orli
Mięsnego
przemysłowe
Chojno
Jutrosin
Oczyszczalnia
komunalne
gminna
OSM Rawicz, Zakład komunalnoProdukcyjny
w przemysłowe
Jutrosinie
200 mech-biol
bd bd
rów
do
Szpatnicy
kanał
burzowy do
Orli
Źródło: Komentarz do mapy sozologicznej arkusz M-33-23-A Jutrosin
Dopływy rzeki Orli
Spośród objętych badaniami dopływów Orli, należących do jej zlewni, przez teren
powiatu przepływają:

Radęca;

Borownica;

Dąbrocznia.
Nie wszystkie z punktów pomiarowo-kontrolnych wymienionych dopływów Orli, w
których WIOŚ Poznań w 1999 roku prowadził badania, zlokalizowane są na obszarze
powiatu rawickiego. Punkty znajdujące się na Borownicy km 0,6 i Dabroczni km 2,7
położone są w powiecie rawickim odpowiednio w gminach Jutrosin i Rawicz. Pozostałe 2
punkty badawcze na Radęcy w km 15,6 (Kromolice) i Dąbroczni w km 21,1 (Niepart),
znajdują się poza obszarem powiatu. Jednak w celu oceny stanu czystości cieków na
terenie powiatu, uwzględnione zostały także badania jakości wód, prowadzone we
wszystkich punktach pomiarowo-kontrolnych.
Wyniki pomiarów stanu czystości dopływów Orli przedstawia tabela 40.
65
Stan czystości dopływów Orli przepływających przez teren powiatu
rawickiego w 1999 r.
Nazwa cieku/ km
Substancje
Zasolenie
biegu rzeki
organ.
Radęca
non
II
Kromolice km 15,6
Borownica
III
I
Jutrosin km 0,6
Dąbrocznia
III
II
Niepart km 21,1
Dąbrocznia
III
II
Zielona Wieś km
T a b e l a 40
Zawiesina
Substancje
biogenne
Stan
sanitarny
Saprobowość
non
non
non
III
II
non
non
II
II
non
non
III
II
non
non
-
2,7
Na ogólnie niską ocenę jakości wód wszystkich dopływów wpłynęły przede
wszystkim ponadnormatywne zanieczyszczenia bakteriologiczne, a także obecność
substancji biogennych. We wszystkich punktach pomiarowych wskaźniki te były
pozaklasowe.
W punktach pomiarowo-kontrolnych położonych na terenie powiatu szczegółowe
omówienie stanu czystości badanych cieków przedstawia się następująco:
Borownica - Jutrosin
Stan wód rzeki na odcinku ujściowym mieścił się na pograniczu klas III i non.
Zanieczyszczenie materią organiczną generalnie odpowiadało klasie II, choć okresowo
pogarszały się warunki tlenowe (minimalna zawartość tlenu rozpuszczonego wynosiła 3,2
mg/l). Wody zawierały średnie ilości związków azotowych i nieco więcej związków fosforu.
Zanieczyszczenie materią nieorganiczną i zasolenie wód było niewielkie, wody tylko
okresowo zawierały większe ilości zawiesin.
Dąbrocznia – Zielona Wieś
Zanieczyszczenie materią organiczną utrzymywało się na poziomie granicznej wartości
klas II i III, przy czym warunki tlenowe ulegały wahaniom ze względu na niewielkie
rozmiary cieku. Zawartość azotu ogólnego wahała się od klasy I do wartości
pozaklasowych. Znaczne było zanieczyszczenie wód materią nieorganiczną, zasolenie i
zawiesina w klasie II. Stan sanitarny zmieniał się od klasy II do wartości pozaklasowych.
Wskaźniki charakteryzujące stopień zanieczyszczenia Dąbroczni ulegały największym
wahaniom spośród badanych dopływów Orli.
Zestawienie danych dotyczących przepływów i ładunków zanieczyszczeń w zlewni
Orli przedstawia tabela 41.
Przepływy i ładunki zanieczyszczeń w rzece Orli i jej dopływach
T a b e l a 41
66
Przepływ
średni
roczny w
[m3/s]
Rzeka
Żydowski
Potok
Radęca
Borownica
Dąbrocznia
Orla [km 15,3]
Wskaźnik zanieczyszczenia [Mg/r]
BZT5
Zawiesiny
ogólne
Azot
ogólny
Azot
amonowy
Fosfor
Fosforany
ogólny
0,27
100,2
107,0
219,2
73,7
1,8
2,6
0,11
0,51
0,23
SNQ - 0,39
44,0
60,2
24,7
477,2
107,4
228,9
40,7
1328,3
68,6
91,6
85,4
1221,3
8,7
9,9
4,6
92,2
4,7
4,2
5,2
49,2
10,2
6,2
8,9
93,5
Dokonując podsumowującej oceny ogólnej na podstawie badań z roku 1999
można stwierdzić, że jakość wód Orli od odcinka źródłowego do ujścia nie odpowiada
normom przede wszystkim ze względu na nadmierne zanieczyszczenie substancjami
biogennymi i zły stan sanitarny.
Rzeka jest już zanieczyszczona w jej górnym biegu w rejonie Koźmina (miasto
liczy około 14 tyś mieszkańców) i wnosi największe ładunki zanieczyszczeń na terenie
całej zlewni. Drugim co do wielkości ładunków źródłem zanieczyszczeń jest oczyszczalnia
w Krotoszynie (około 40 tyś mieszkańców). Mniejszy już wpływ na zanieczyszczenie Orli
w jej środkowym biegu rzeki mają zrzuty ścieków z oczyszczalni znajdujących się na
terenie powiatu Rawickiego, mianowicie w Chojnie i Białymkale. Ostatni z wymienionych
obiektów jest przede wszystkim źródłem związków biogennych i trudno rozkładalnych
związków organicznych. W dolnym biegu rzeki wpływ na zanieczyszczenie Orli może
mieć przede wszystkim zlewnia Masłówki (jej stan czystości w 1999 roku nie był jednak
kontrolowany).
Wody wszystkich badanych w 1999 roku dopływów Orli zostały sklasyfikowane
jako pozaklasowe, głównie ze względu na zły stan sanitarny i zawartości związków
biogennych. Najgorszej jakości były wody Żydowskiego Potoku (zrzut ścieków z
oczyszczalni w Krotoszynie), a najlepszej wody Borownicy. Wody Radęcy i Dąbroczni były
również zdecydowanie nadmiernie zanieczyszczone.
W roku 2000 w maju, przeprowadzone zostały badania stanu czystości Dąbroczni
w okolicach Sobiałkowa gmina Miejska Górka (na potrzeby opracowania pn. Ocena
oddziaływania
na
środowisko
naturalne
wysypiska
odpadów
komunalnych
Sobiałkowie). Wyniki przedstawiono w tabeli 42.
Zestawienie wybranych parametrów fizykochemicznych wód
rzeki Dąbroczni
42
Badany wskaźnik
Jednostka
Wartość
Barwa
mg/dm3
34,0
pH
7,8
Azot amonowy
mg/dm3
2,6
Azot azotynowy
mg/dm3
1,6
Tabela
Klasa
non
I
II
non
67
w
Azot azotanowy
Siarczany
Fosforany
Chlorki
Fluorki
Sód
Potas
Mangan
Twardość og.
BZT5
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
mg/dm3
7,2
180,00
0,32
75,3
0,6
68,8
9,5
0,1
472,8
2,9
III
II
II
I
I
I
I
III
II
I
Źródło: Ocena oddziaływania na środowisko naturalne wysypiska odpadów komunalnych w Sobiałkowie
Oceniając jakość wód Dąbroczni na podstawie przedstawionych badań, można
stwierdzić, że poza barwą i azotem azotynowym występującymi w wartościach
pozaklasowych, pozostałe wskaźniki mieszczą się w klasach czystości.
Nie badano
jednak wód pod względem bakteriologicznym. Pozaklasowość wymienionych parametrów
jest przede wszystkim wynikiem obecności źródeł zanieczyszczeń rozmieszczonych
wzdłuż biegu rzeki w postaci odprowadzania bezpośrednio do cieku ścieków bytowo –
gospodarczych z nieskanalizowanych obszarów.
Nie stwierdzono natomiast bezpośredniego wpływu na jakość wód Dąbroczni
składowiska odpadów komunalnych w Sobiałkowie (Dąbrocznia przepływa w odległości
około 250 m na zachód od składowiska w Sobiałkowie - Ocena oddziaływania na
środowisko naturalne wysypiska odpadów komunalnych w Sobiałkowie).
Pozostałe cieki wodne
Pozostałe występujące na terenie powiatu cieki nie są objęte badaniami jakości
wód. Biorąc jednak pod uwagę niewielką ilość istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej oraz
stan czystości monitorowanych cieków wodnych (Orli i jej dopływów), można
przypuszczać, że pozostałe istniejące na terenie powiatu cieki, a przede wszystkim te
przepływające przez nieskanalizowane miejscowości, również prowadzą wody w
znacznym stopniu obciążone zanieczyszczeniami bakteriologicznymi.
Częściowym
potwierdzeniem
tego
faktu
mogą
być
badania
Masłówki
przeprowadzone w 1997 roku (Źródło: Komentarz do mapy sozologicznej arkusz M-3322-B Rawicz) oraz badania otwartych rowów, do których odprowadzane są wody
opadowe z terenu wsi Słupia Kapitulna (gmina Rawicz), wykonane w 2001 roku przez
WIOŚ Poznań.
Masłówka była kontrolowana w dwóch punktach pomiarowych. Jeden znajduje się
na terenie powiatu rawickiego w gminie Rawicz, na wysokości miejscowości Masłowo, a
drugi położony jest poza obszarem powiatu w gminie Żmigród – powyżej Laskowa. W obu
przekrojach wody zostały sklasyfikowane jako pozaklasowe, nieodpowiadające normom,
68
głównie za sprawą znacznych przekroczeń miana Coli, azotu azotynowego oraz fosforu
ogólnego.
Kontrola stanu czystości rowów wykazała, że prowadzą one wody pozaklasowe,
przyczyną ich zanieczyszczenia są wody opadowe doprowadzane kanalizacją deszczową
z terenu wsi Słupia Kapitulna. Ze względu na brak kanalizacji sanitarnej na danym
obszarze, prawdopodobne jest nielegalne odprowadzanie do kanalizacji deszczowej
ścieków
pochodzących
z
gospodarstw
domowych,
co
jest
główną
przyczyną
zanieczyszczania wód prowadzonych rowami melioracyjnymi.
Większość rzek na terenie powiatu ma małe przepływa oraz z uwagi na prawie
równinne ukształtowanie terenu bardzo powolny odpływ, dlatego może w nich powstawać
duża koncentracja zanieczyszczeń nawet przy stosunkowo małych zrzutach. Z tego
względu istniejący zły stan czystości cieków wodnych na obszarze powiatu wymaga
podjęcia zdecydowanych działań w kierunku uporządkowania gospodarki wodno –
ściekowej. Wymaga to inwestycji przede wszystkim w oczyszczalnie ścieków i rozbudowę
kanalizacji sanitarnej.
4.5.2. Stan czystości zbiorników wodnych
Na terenie powiatu nie istnieją naturalne zbiorniki wodne – jeziora. Istnieje jedynie
jeden duży sztuczny zbiornik w Miejskiej Górce oraz kilka mniejszych zbiorników
powyrobiskowych zlokalizowanych w okolicach cegielni w Rozstępniewie oraz na terenie
gminy Jutrosin.
Stan czystości zbiorników nie jest jednak znany. Zgodnie z uzyskanymi
informacjami nie były prowadzone badania dotyczące jakości wód znajdujących się w tych
zbiornikach. Badania te nie były wymagane przede wszystkim ze względu na sposób
gospodarczego wykorzystania zbiorników.
4.6. Stan i tendencje zmian jakości wód podziemnych
Użytkowe poziomy wodonośne na terenie powiatu dotyczą wód czwartorzędowych
i trzeciorzędowych.
69
Badania wód podziemnych, na terenie powiatu rawickiego prowadzone były
w 2001 roku przez WIOŚ Poznań w ramach określania jakości wód podziemnych w sieci
regionalnej na terenie województwa wielkopolskiego, na podstawie oceny zakresu
rozszerzonego. Kontrolowano jakość wód w 5 punktach pomiarowych. Wyniki pomiarów
przedstawia tabela 43.
Jakości wód podziemnych w sieci regionalnej w 2001 r
Nr
otworu
Lokalizacja Poziom
101
111
112
Golina
RawiczZałecze
RawiczGazomet
Q
Q
Tr
113
Konary
Q
114
Szymonki
Q
T a b e l a 43
Zbiornik
Głębokość
Miąższość
izolacji
Użytkowanie
terenu
Klasa
wód wg
PIOŚ
LZWP
53,0
35,2
Brak
zabudowy
III
45,0
29,5
Lasy
III
155,0
56,5
46,0
16,0
57,0
37,8
LZWP
LZWP
LZWP
LZWP
Zabudowa
miejska
Zabudowa
wiejska
Brak
zabudowy
III
III
II
Q – czwartorzęd;
Tr - trzeciorzęd
źródło: WIOŚ Poznań, Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2001 r.
Na podstawie wyników pochodzących z punktów badawczych, wody podziemne
regionu charakteryzują się niską jakością przede wszystkim w klasie III (tylko w jednym
punkcie wody cechowała II klasa).
Zbiorowe zaopatrzenie w wodę w poszczególnych gminach powiatu, według
uzyskanych danych z Urzędów Gmin odbywa się z następujących lokalnych ujęć.

Miasto i Gmina Bojanowo - korzysta z 5 ujęć będących własnością gminy,
podstawowe dane o ujęciach zamieszczono w tabeli 44.
Ujęcia służące do zbiorowego zaopatrzenia w wodę
44
Tabela
70
Lokalizacja
Nr
studni
Wydajność
[m3/d]
Pobór
[m3/d]
Sprzedaż
[m3/d]
2143
915
738
367
50
31
290
148
102
171
108
90
Obsługiwane
miejscowości
Bojanowo
Golina Wielka
Golinka
Gołaszyn
Tarcholin
Pakówka
Giżyn
Borszyn Wielki
Kawcze
Girłachowo
Trzebosz
1a
Golina
2a
1a
2
1
2
1
3
Giżyn
Kawcze
Trzebosz
10
Zaborowice
528
126
Zaborowice
Czechnów
Sułów Mały
Parłowice
101
2a
Źródło: UM w Bojanowie
Jakość ujmowanych wód we wszystkich ujęciach należy do klasy II b – czyli są to
wody średniej jakości naturalnie i słabo zanieczyszczone antropogenicznie, wymagające
uzdatnienia.
Wody ujmowane z poziomu czwartorzędowego (dotyczy to wszystkich ujęć oprócz
ujęcia w Trzeboszu – poziom trzeciorzędowy), narażone są na pogorszenie jakości na
skutek przenikania zanieczyszczeń z powierzchni terenu (płytkie usytuowanie poziomu
wodonośnego i słaba warstwa izolacyjna). Wody poziomu trzeciorzędowego są mało
podatne
na
zanieczyszczenia
antropogeniczne,
a
mogą
być
zanieczyszczane
genetycznymi chlorkami, siarkowodorem lub pyłem węgla brunatnego przez co bywają
często mało przydatne, zbyt kosztowne bowiem jest ich podczyszczanie.
Wszystkie ujęcia posiadają aktualne pozwolenia wodnoprawne, jednak ustanowioną
strefę ochrony pośredniej posiada jedynie jedno ujęcie w Giżynie. Powierzchnia tej strefy
wynosi 1,0 km2.
Poza zamieszczonymi ujęciami na terenie gminy istnieją również ujęcia zaopatrujące
w wodę zakłady pracy. Wykaz wszystkich ujęć znajdujących się na terenie gminy został
zamieszczony w tabeli 15 dotyczącej udokumentowanych zasobów wód podziemnych na
terenie powiatu w rozdziale III, punkcie 3.5.2 niniejszego opracowania.

Miasto i Gmina Miejska Górka – korzysta z 2 ujęć będących własnością gminy,
45
Tabela
71
Lokalizacja
Miejska Górka
Nr
studni
1
Wydajność
[m3/d]
Pobór
[m3/d]
Sprzedaż
[m3/d]
510
401
363
580
401
330
2
1
Konary
2
3
Obsługiwane
miejscowości
Miejska Górka,
Karolinki
Jagodnia
Konary,
Sobiałkowo,
Piaski,
Zalesie,
Oczkowice,
Topólka,
Kołaczkowice,
Woszczkowo,
Rozstępniewo
Źródło: UM Miejska Górka, Wodociągi Gminne Sp. z o. o. w Pakosławiu
W badaniach prowadzonych w roku 2001 przez WIOŚ Poznań, w ramach
monitoringu wód podziemnych w Konarach stwierdzono III klasę jakości wód.
Badania wody surowej (przed uzdatnieniem) z ujęcia w Miejskiej Górce wykonane
w maju 2001(na zlecenie Wodociągów Gminnych Sp. z o. o. w Pakosławiu), wykazały:
znaczną mętność wody, zapach siarkowodorowy, dużą zawartość amoniaku, żelaza i
manganu. Pozostałe wskaźniki fizyko – chemiczne oraz oznaczenia bakteriologiczne
odpowiadały normom.
Woda ujmowana na terenie gminy Miejska Górka nie należy do wód wysokiej
jakości, z tego względu przed podaniem do sieci wymaga odpowiedniego uzdatnienia.
Zgodnie z uzyskanymi informacjami jakość wody dostarczanej mieszkańcom (po
procesie uzdatnienia) odpowiada normom sanitarnym.
Mieszkańcy gminy zaopatrywani są w wodę również z ujęć znajdujących się poza
obszarem gminy mianowicie:
-
ujęcie w Słupi Kapitulnej (ZWiK Rawicz) zaopatruje mieszkańców Niemarzyna;
-
ujęcie w Łaszczynie (ZWiK Rawicz) zaopatruje mieszkańców Zakrzewa;
-
ujęcie Ziemlin (MGZWiK Strzelce Wielkie) zaopatruje mieszkańców Roszkowa
Zmysłowa;
-

ujęcie Florynki (MGZWiK Strzelce Wielkie) zaopatruje mieszkańców Gostkowa.
Miasto i Gmina Rawicz - korzysta z 6 ujęć 5 z nich jest własnością gminy,
46
Tabela
72
Lokalizacja
Ilość
studni
Wydajność
[m3/d]
Pobór
[m3/d]
Sprzedaż
[m3/d]
Rawicz Załęcze
9
6600,0
5331,0
bd
Dębno Polskie
2
432,0
174,0
bd
Wydawy
2
528,0
177,0
bd
Słupia Kapitulna
2
1332,0
820,0
bd
Łaszczyn
2
1320,0
655,0
bd
Iżbice
2
600,0
195,0
bd
Obsługiwane
miejscowości
Rawicz,
Załęcze,
Świniary,
Borowno,
Masłowo,
Sierakowo,
Wiklina,
Wodniki,
Pobiel,
Kąty,
Folwark
Dębno Polskie,
Szymanowo
Zielona Wieś,
Wydawy,
Łąkta
Słupia Kapitulna,
Stwolno,
Zawady,
Niemarzyn,
Sikorzyn,
Chojno,
Podborowo,
Ugoda,
Dębionka
Łaszczyn,
Sarnówka,
Sarnowa,
Żołędnica,
Konarzewo,
Zakrzewo,
Dąbrówka,
Wydartowo I i II
Iżbice,
Żylice
Źródło: Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Rawiczu
Wszystkie wymienione w tabeli 46 ujęcia, służące do zbiorowego zaopatrzenia w
wodę mieszkańców miasta i gminy Rawicz, ujmują wody piętra czwartorzędowego.
Miasto Rawicz zaopatrywane jest w wodę z ujęcia zlokalizowanego w większości
na terenie sąsiedniej gminy Wąsosz. Jest to obszar zamknięty miejscowościami:
Wodniki, Świniary, Borówna – Załęcze, zwany strukturą międzymorenową Rawicz –
Świniary (na terenie gminy Rawicz występuje jedynie niewielki fragment tej struktury).
Obszar ten obejmuje 34 km2. Ujęcie bazuje na warstwach wodonośnych: gruntowej oraz
wgłębnych
interglacjału
wielkiego
i
osadach
międzymorenowych.
Dla
ujęcia
zatwierdzono zasoby w kategorii B w ilości 275 m /d. Proces uzdatniania prowadzony
3
jest już na terenie gminy Rawicz w Stacji Uzdatniania w Załęczu.
73
Miejscowości
położone na terenie gminy zaopatrywane są w wodę z 5 ujęć
lokalnych: Dębno Polskie, Wydawy, Słupia Kapitulna, Łaszczyn, Iżbice. Wiodącą rolę w
produkcji wody odgrywają stacje wodociągowe w Słupi Kapitulnej i Łaszczynie skąd
pobierane jest blisko 70 % wody przeznaczonej dla wsi.
Jakość ujmowanych wód (piętra czwartorzędowego), jest zmienna. Wody te nie są
prawie izolowane od powierzchni terenu, a zasilanie ich odbywa się w głównej mierze
drogą infiltracji opadów. Wpływa to niekorzystnie na jakość wód. Świadczą o tym
badania wykonane w 1998 roku w ramach monitoringu regionalnego dla studni nr VI A
Załęcze. Pogorszeniu (w porównaniu z wcześniejszymi badaniami) uległy takie
wskaźniki jak: mętność, żelazo, mangan, chlorki, azot amonowy, azot azotynowy,
siarczany, fluorki i fosforany. W badaniach prowadzonych w roku 2001 przez WIOŚ
Poznań, w ramach monitoringu wód podziemnych w Załęczu stwierdzono III klasę
jakości wód.

Miasto i Gmina Jutrosin - korzysta z 4 ujęć będących własnością gminy, podstawowe
dane o ujęciach zamieszczono w tabeli 47.
47
Lokalizacja
Nr
Wydajność
Pobór
studni
[m3/d]
[m3/d]
Tabela
Sprzedaż
[m3/d]
1
640,0
250
200
2
640,0
bd
bd
1
1033,6
380
320
2
1033,6
bd
bd
5
1040
360
310
4
1040
2
3
4
5
Szymonki
Rogożewo
Sielec Stary
1
Obsługiwane
miejscowości
Jutrosin
Nadstawem
Bielawy
Zmysłowo
Szymonki
Żydowski Bród
Wielki Bór
Rogożewo
Pawłowo
Bartoszewice
Płaczkowo
Zygmuntów
Dłoń
(Miejska
Górka)
Sielec Nowy
Ślaskowo
Domaradzice
Grąbkowo
Dębina
Borek
6
74
Szkaradowo
1
400
2
704
3
864
300
230
Szkaradowo
Ostoje
Bonowo
Janowo
Janowo-Stasin
Jeziora
Zaborowo
Dubin
Źródło: UMiG Jutrosin, Wodociągi Gminne Sp. z o. o. w Pakosławiu
Ujęcia
ujmują
wody
poziomu
czwartorzędowego,
dokładnie
dolną
warstwę
wodonośną. (Statyczne zwierciadło wody stabilizuje się na głębokości 0,35 do 13, 3 m
ppt). Warstwa zasilana jest z opadów atmosferycznych oraz przez przesączanie z
wyższego poziomu i w nieznacznym stopniu przez dopływy z obszarów sąsiednich.
Jakość ujmowanych wód jest ogólnie dobra, zdarzają się jednak przekroczenia
niektórych wskaźników. Na ujęciu w Sielcu Starym w badaniach wody surowej
przeprowadzonych w grudniu 1997 roku stwierdzono podwyższone wartości żelaza,
manganu oraz barwy. Badania wody surowej z ujęcia w Rogożewie (wrzesień 2000 r),
wykazały zwiększoną zawartość żelaza. W badaniach na ujęciu w Szymonkach w 1998
roku również stwierdzono jedynie podwyższoną zawartość żelaza (do 1 mg/dm3). Badania
wody z ujęcia w Szkaradowie przeprowadzone w grudniu 2002 roku, nie wykazały
przekroczeń żadnego wskaźnika.
W badaniach prowadzonych w ramach monitoringu wód podziemnych w roku 2001
przez WIOŚ Poznań, na ujęciu w Szymonkach stwierdzono ogólnie II klasę jakości wód.
Woda surowa z ujęć po procesie uzdatnienia spełnia wszystkie normy sanitarne.

Gmina Pakosław - korzysta z 1 ujęcia będącego własnością gminy, podstawowe
dane o ujęciach zamieszczono w tabeli 48.
75
48
Lokalizacja
Nr
Wydajność
Pobór
studni
[m3/d]
[m3/d]
Tabela
Sprzedaż
[m3/d]
1
Białykał
2
1620
980
600
3
Obsługiwane
miejscowości
Białykał
Sowy
Zaorle
Sworowo
Kubeczki
Niedźwiadki
Pakosław
Osiek
Pomocno
Góreczki Wielkie
Golejewo
Golejewko
Ostrobudki
Katarzynowo
Dąbrowa (gmina
Miejska Górka)
Źródło: UG Pakosław, Wodociągi Gminne Sp. z o. o. w Pakosławiu
W badaniach jakości wody surowej ujmowanej z ujęcia w Białymkale wykonanych
we wrześniu 2000 roku (na zlecenie Wodociągów Gminnych Sp. z o. o. w Pakosławiu),
stwierdzono znaczną mętność oraz przekroczenia zawartości żelaza i amoniaku. Woda
po przeprowadzeniu odpowiedniego procesu uzdatnienia spełnia wymogi normatywne.
Część mieszkańców gminy Pakosław zaopatrywana jest z ujęcia znajdującego się
na obszarze gminy Rawicz w Słupi Kapitulnej (ZWiK Rawicz). Z ujęcia tego korzystają
mieszkańcy Chojna, Podborowa i Dębionki.
Zasoby wód podziemnych podlegają ochronie prawnej na podstawie Prawa
wodnego (Dz. U. z dnia 11 października 2001 roku, nr 115, poz.1229). Ochrona ujęć wód
pitnych jest niezbędna dla zachowania ich właściwej jakości. Z tego względu należy
zadbać o ustanowienie stref ochronnych dla wszystkich ujęć.
4.7. Stan i tendencje przeobrażeń gleb
76
Do najważniejszych zagrożeń prowadzących do degradacji gleby należą:

monokultury, które prowadzą do zubożenia gleby,

wycinanie lasów i pożary roślinności wzmagające erozję gleby, co prowadzi do
pustynnienia danego obszaru,

osuszanie podmokłych terenów i regulacja rzek obniżająca poziom wód gruntowych,

zbyt intensywne nawożenie,

ścieki i różnego rodzaju odpady niewłaściwie składowane,

intensywny wypas bydła, prowadzący do erozji gleb,

stosowanie nadmiernych ilości chemicznych środków owadobójczych,
chwastobójczych i grzybobójczych,

zajmowanie obszarów rolniczych pod budownictwo przemysłowe i mieszkalne.
4.7.1. Degradacja naturalna gleb
Na obszarze powiatu występują ogólnie słabe gleby, podatne na degradację, a z
uwagi na prawie zerowe nachylenie terenu znaczna ich część jest nadmiernie
zawodniona, a miejscami nawet zabagniona. W okresie wiosennych roztopów i jesienią,
znaczna część łąk, a nawet gruntów ornych bywa podtapiana lub okresowo zalana
wodami licznych rowów i rzek. W warunkach powodziowych zalewane są całe dna dolinne
rzeki Dąbroczny, częściowo Orli oraz tereny wzdłuż rzeki Masłówka.
Czynnikiem wpływającym na degradację gleb jest także intensywne użytkowanie
rolnicze. Na terenie powiatu w strukturze użytkowania dominują przede wszystkim użytki
rolne 76,6 %. Jakość gleb jest więc bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój
rolnictwa,
warunkującym
wysokość
i
jakość
uzyskiwanych
plonów.
W
celu
przeciwdziałania degradacji konieczne jest uwzględnienie stopniowej zmiany struktury
użytkowania gleb. Na terenie powiatu rawickiego (na glebach bardzo słabych), powinna
ona postępować w kierunku ograniczania pól uprawnych na rzecz lasów i użytków
zielonych, które najlepiej chronią glebę.
Istotne znaczenie ma również dobór roślin uprawnych (od niego zależy osłona,
jaką zapewniają glebie rośliny), a także częstotliwość orek i innych zabiegów uprawnych.
Wieloletnie rośliny (np., trawy, lucerna) zabezpieczają nawet przed silnym spływem. Mniej
skutecznie chronią glebę rośliny ozime, jak żyto, rzepak; jeszcze mniej zboża jare. Ze
względu jednak na słabo urozmaiconą wysokościowo powierzchnię powiatu występuje dla
gleb nieduże zagrożenie spływami powierzchniowymi, będącymi następstwem opadów
atmosferycznych.
4.7.2. Degradacja chemiczna gleb
77
Gleby na terenie powiatu rawickiego są z reguły nadmiernie zakwaszone, przy
czym jest to cecha związana częściowo z charakterem skał macierzystych i przebiegiem
procesu glebotwórczego. Na zakwaszenie gleb wpływ mają również związki siarki i azotu
z atmosfery oraz fizjologicznie kwaśne nawozy sztuczne.
W związku z występującym zakwaszeniem, gleby wymagają wapnowania.
Odczyn gleb użytkowanych rolniczo oraz potrzeby wapnowania
(w % powierzchni użytków rolnych) w latach 1994 – 1999
T a b e l a 49
Odczyn (pH) gleby
Potrzeby wapnowania
bar
lek
dz
zas
ko
pot
ws
ogr
kw
ko
ob
zbę
Gmina
o
ad
nie
rze
kaz
ani
aś
kw
oję
dn
kw
ow
czn
bn
an
czo
ny
aś
tny
e
aś
y
e
e
e
ne
ny
ny
9
28
39
17
7
9
14
20
20
37
Powiat rawicki
Bojanowo
8
29
38
17
8
9
17
21
21
32
Jutrosin
12
25
38
18
7
9
12
16
19
44
Miejska Górka
3
25
47
16
9
5
13
25
21
36
Pakosław
14
33
35
14
4
13
17
21
16
33
Rawicz
10
27
37
19
7
8
12
18
19
43
Źródło: WIOŚ Poznań stan na rok 2000
Odczyn gleby reguluje pobieranie składników pokarmowych z gleby. Odczyn
kwaśny hamuje pobieranie przyswajalnych składników gleby a równocześnie zwiększa
dostępność metali ciężkich i pierwiastków śladowych. Zestawienie odczynu gleb
w poszczególnych gminach powiatu wraz z potrzebami ich wapnowania przedstawiono
w tabeli 37. Wskazuje on na jeden z kierunków działań mogący przyczynić się do
poprawy wydajności i jakości produkcji rolnej na terenie powiatu.
Na
tle
danych
krajowych
dotyczących
zakwaszenia
(procentowy
udział
poszczególnych klas odczynu), gleb bardzo kwaśne 28 % i kwaśne 31 %, powiat rawicki
prezentuje się stosunkowo korzystnie, gleby bardzo kwaśne stanowią zaledwie 9 % a
kwaśne 28 %. W odniesieniu do danych dotyczących województwa zestawienie to
wypada również korzystnie dla powiatu rawickiego, bowiem w Wielkopolsce gleby bardzo
kwaśne stanowią 16 % a kwaśne 30 %.
Wszystkie gleby zawierają pewne naturalne ilości metali ciężkich. W latach 1999,
2000 i 2001, w ramach regionalnego monitoringu, na terenie powiatu prowadzone były
badania zanieczyszczenia gleb w następująco zlokalizowanych punktach:
- gmina Bojanowo – badania prowadzono w 1999 i 2001 roku,
- gmina Rawicz – badania prowadzono w 2000 roku,
- gmina Pakosław – badania prowadzono w 1999 roku.
78
Zawartość metali ciężkich w glebach na terenie powiatu rawickiego utrzymuje się
na ogół w przedziale zawartości naturalnych lub lekko podwyższonych. W
punkcie
pomiarowym położonym na terenie gminy Bojanowo zawartość cynku w badaniach
przeprowadzonych w latach 1999 i 2001 była nieco wyższa i odpowiada I stopniowi
zanieczyszczenia.
Dopuszczalne zawartości metali ciężkich w glebach zawiera poniżej zamieszczona
tabela 50 (stanowi załącznik nr 2 do Zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa).
Dopuszczalne zawartości metali ciężkich w glebach
Tabela
50
Zawartość w glebach [mg/kg]
Pierwiastek
lekkich
ciężkich
Kadm
3
3
Nikiel
30
100
Miedź
50
100
Ołów
50
100
Cynk
200
300
Poziom zanieczyszczenia gleb wybranymi metalami (Kadm, Ołów, Cynk, Miedź,
Nikiel oraz siarka siarczanowa), w powiecie rawickim w roku 1999 przedstawia tabela 51.
Stwierdzona ilość zanieczyszczeń metalami ciężkimi w glebach powiatu
rawickiego w roku 1999
51
Liczba próbek z
Stwierdzony
Liczba próbek
przekroczeniami w
Powiat
zakres zawartości
ogółem
poszczególnych stopniach
[mg/kg]
zanieczyszczenia
Kadm Cd
96
I -2
0,02 – 0,57
Ołów Pb
96
4,5 – 29,3
Cynk Zn
96
I-4
3,0 - 76,1
Miedź Cu
Rawicki
96
I-1
1,1 – 17,3
Nikiel Ni
96
0,3 – 11,5
Siarka siarczanowa S – SO4
I – 60
II – 16
96
0,3 – 14,6
III – 6
IV - 13
Tabela
Średnia
zawartość
[mg/kg]
0,16
11,3
26,8
5,7
3,0
1,7
Źródło: WIOŚ Poznań, Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w 1999 roku,
79
Na terenie powiatu w 1999 roku występowały w glebach przekroczenia naturalnej
zawartości metali ciężkich takich jak Miedź, Kadm i Cynk. Stopień zanieczyszczenia tymi
metalami określono jako I.
Przyczynami degradacji chemicznej gleb na terenie powiatu są przede wszystkim
zanieczyszczenia związane ze spalaniem paliw (osiadanie zanieczyszczeń pyłowych
i chemicznych, zanieczyszczenia komunikacyjne, kwaśne deszcze).
Pewne niekorzystne skutki w postaci zanieczyszczenia gleb może dawać
eksploatacja gazu ziemnego, brak jednak szczegółowych informacji na ten temat.
Glebę przed degradacją można chronić międzyinnymi przez:

prawidłowe zabiegi rolnicze (uprawowe),

stosowanie odpowiednich płodozmianów,

właściwa rozmieszczenie użytków rolnych i leśnych,

wapnowanie gleb zakwaszonych,

przeciwdziałanie erozji,

rekultywację (odnowę) terenów zdewastowanych,

zagospodarowanie odpadów komunalnych przez ich utylizację I kompostowanie
oraz oczyszczanie ścieków.
4.8. Stan i tendencje zmian przyrody ożywionej
4.8.1. Szata roślinna
Szata roślinna występująca na terenie powiatu spełnia następujące funkcje:

sanitarno-higieniczną polegającą przede wszystkim na wzbogacaniu powietrza
w tlen i zmniejszaniu w atmosferze ilości dwutlenku węgla;

ochronną – polegającą na ochronie gleb przed nadmierną erozją wietrzną, jak
również stanowiącą ostoję i schronienie dla świata zwierzęcego;

retencyjną
–
polegającą
na
retencjonowaniu
zasobów
wodnych
(opadów
atmosferycznych i wód podziemnych);

dekoracyjną wynikającą w dużej mierzę z naturalnych cech roślinności (kształt,
barwa), uzyskiwane dzięki temu efekty plastyczno - dekoracyjne korzystnie
oddziałują na psychikę człowieka;

produkcyjną – polegającą na pozyskiwaniu naturalnych surowców – drewno,
grzyby.
Ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe część powiatu została objęta
obszarem
chronionego
krajobrazu.
Natomiast
wyjątkowo
wartościowe
zasoby
80
przyrodnicze na terenie powiatu objęto szczegółowymi formami ochrony w postaci,
rezerwatu przyrody (Dębno) oraz licznych pomników przyrody.
Wyodrębnione obszary zostały objęte ochroną zgodnie z wymogami Ustawy
o ochronie przyrody. Ma to głównie przyczynić się do zachowania wartości przyrodniczych
i krajobrazowych.
Obszary chronione, jak również uprawy rolne na terenie powiatu są poddawane
nadzwyczajnym zagrożeniom i degradacji. Najczęstszymi ich formami są:

zanieczyszczenia powiązane z ruchem komunikacyjnym;

zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i emiterów przemysłowych

zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych;

niezrekultywowane wyrobiska poeksploatacyjne kruszywa naturalnego;

zanieczyszczenia punktowe z dzikich wysypisk śmieci.
4.8.2. Lasy
Obecnie stan zdrowotny i sanitarny lasów na terenie powiatu określa się jako
dobry i nie występują żadne czynniki szkodnikotwórcze, które mogłyby znacząco
zagrażać kondycji lasów.
Ostatnio odnotowanym, poważnym zagrożeniem lasów na terenie powiatu, było
masowe występowanie boreczników – owadów niszczących igły sosny. Miało to jednak
miejsce w 1956 roku.
W ramach zabiegów ochronnych i profilaktycznych co roku wykonywany jest
szereg prac i zabiegów chroniących drzewostan.
Lasy na terenie powiatu są również w średnim stopniu narażone na występowanie
pożarów, ze względu na znaczny udział drzewostanów mieszanych i wilgotnych siedlisk.
Najbardziej narażone pod tym względem jest Leśnictwo Dębno. W celu zapewnienia
odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa pożarowego obszarów leśnych na terenie
powiatu podejmowane są następujące działania:
- utrzymywanie pasów przeciwpożarowych wzdłuż głównych dróg i torów kolejowych
(23 km);
- porządkowanie terenów leśnych wzdłuż szlaków komunikacyjnych (na powierzchni
31,5 km);
- utrzymywanie punktów czerpania wody do celów gaśniczych (24 punkty);
- oznakowanie zagrożonych drzewostanów tablicami ostrzegawczymi i informacyjnymi
(69 sztuk);
- patrolowanie lasów przez Straż Leśną;
81
- wprowadzanie okresowych zakazów wstępu na tereny leśne.
Wszystkie lasy na terenie powiatu objęte są inwentaryzacją lub planem urządzania
lasów. Zgodnie z Krajowym Planem Zwiększania Lesistości do roku 2020 lesistość na
obszarze kraju ma się zwiększyć z 28 % do 30%. W ramach tego planu również
prowadzone jest zwiększanie lesistości powiatu, przez zalesianie gruntów porolnych. W
przeciągu ostatnich 4 lat zaadoptowano 19 ha. Przy czym obecnie w rejestrze na
zalesienie oczekuje 27 właścicieli gruntów na łączną powierzchnię 96 ha. Wstępnie
przyznany przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa limit na zalesienia w
2003 roku wynosi 40 ha.
4.8.3. Świat zwierzęcy
Zasoby świata zwierzęcego na terenie powiatu można uznać za umiarkowanie
bogate. Stosunkowo liczną grupę stanowią rzadkie gatunki zwierząt dziko żyjących
(sarny, jelenie, dziki, a także lisy i daniele). Dla tej grupy największym zagrożeniem ich
egzystencji i dalszego rozwoju są:

nieprawidłowa gospodarka leśna np. niekontrolowane wyręby lasów,

kłusownictwo – mogące przyczynić się do niekontrolowanego (gwałtownego)
zmniejszenia się populacji poszczególnych gatunków.
Dla urozmaiconej
i licznie reprezentowanej
grupy
ptaków,
żerujących i
gniazdujących głównie w dolinach rzecznych (Orli i Masłówki) oraz dla gatunków gadów
takich jak padalce, zaskrońce, jaszczurki i zwinki, a także płazów (żab, ropuch, rzekotek i
kumaków), występujących na omawianym obszarze poważnym zagrożeniem są:

zanieczyszczenia wód powierzchniowych – brak skanalizowania i niewystarczająca
ilość oczyszczalni ścieków oraz dzikie wysypiska;

zmienności i niedobory stanu wód.
Wymienione zagrożenia wpływają również na małe zróżnicowaną i ograniczoną
ilość występowania na obszarze powiatu, pomimo stosunkowo gęstej sieci cieków
wodnych, nawet pospolitych gatunków ryb.
4.9. Stan i tendencje przeobrażeń walorów estetyczno – widokowych
krajobrazu
82
Charakterystyczną cechą dla terenów siedlisk ludzkich jest występowanie zmiany
walorów estetyczno – widokowych krajobrazu, związanych głównie z dużymi obiektami
kubaturowymi np. zakładami przemysłowymi, silosami, kominami
W przypadku powiatu rawickiego istnieje na jego terenie mała ilość dużych
zakładów przemysłowych. Są one zlokalizowana w większości na terenie lub w pobliżu
miast (Rawicz, Miejska Górka, Bojanowo), przez powiązanie z siedliskowym charakterem
miasta nie pogarszają one, mimo swych znacznych rozmiarów, walorów estetyczno –
krajobrazowych. Elementami związanymi z działalnością przemysłowo – rolniczą są na
terenie powiatu również silosy znajdujące się w pobliżu Rolniczych Spółdzielni
Produkcyjnych, zlokalizowane na terenach poza miejskich. Mimo, że mają one charakter
punktowy to jednak ich wielkość sprawia, że są widoczne z dalszych odległości.
W sposób podobny na walory estetyczno - krajobrazowe oddziaływają maszty
telefonii komórkowej, rozstawione na terenie powiatu.
Za naruszenie walorów estetyczno – widokowych można uznać także chaotyczną
i nieujednoliconą stylowo zabudowę mieszkalną na terenie powiatu. Wielokrotnie
w miejscach
o dużych walorach
widokowych występują
obiekty wyraźnie się
odznaczające i „burzące” pewnego rodzaju harmonię.
Za naruszenie naturalnego krajobrazu, należy również uznać wszelkie wyrobiska
poeksploatacyjne kruszywa naturalnego występujące w znacznej ilości zwłaszcza na
terenie gminy Jutrosin.
4.10. Synteza danych o stanie przeobrażeń środowiska przyrodniczego
Na podstawie zebranych informacji i ich analizie sporządzono listę problemów
ekologicznych jakie występują na terenie powiatu tabela 52.
83
Przyczyny i sposoby rozwiązania problemów środowiskowych
na terenie powiatu
Problem
ekologiczny
Zanieczyszczenie
powietrza
atmosferycznego
Główne przyczyny występowania
problemu
 istnienie kilku zakładów
przemysłowych,
 stosowanie indywidualnego
ogrzewania (węglowego)
 nasilony ruch
komunikacyjny,
 nie wykorzystywanie źródeł
energii odnawialnej, do
pokrywania
zapotrzebowania w energię,
 wypalanie traw
Hałas


duży ruch komunikacyjny
zakłady przemysłowe
Promieniowanie
elektromagnetyczne

Zanieczyszczenie
wód
powierzchniowych

obecność źródeł
promieniowania (wieże
telefonii komórkowej,
nadajniki, sieci i stacje
energetyczne)
brak kanalizacji sanitarnej
na dużym obszarze powiatu,
niewystarczająca ilość
oczyszczalni lokalnych,
brak rozbudowanej
kanalizacji deszczowej na
terenach zurbanizowanych,
dzikie wylewiska,
chemizacja rolnictwa,
zanieczyszczenia
pochodzące z poza terenów
powiatu,





Zanieczyszczenie
wód podziemnych






brak kanalizacji sanitarnej
na dużym obszarze powiatu,
niewystarczająca ilość
oczyszczalni lokalnych,
dzikie wylewiska,
nieszczelne zbiorniki
bezodpływowe,
chemizacja rolnictwa,
położenie powiatu w strefie
małych zasobów wodnych
T a b e l a 52
Ogólne metody w zakresie
przeciwdziałania określonemu problemowi
 współpraca na rzecz kierunków
zmniejszenia zanieczyszczeń z
zakładów przemysłowych na terenie
powiatu,
 likwidacja indywidualnych punktów
paleniskowych,
 przechodzenie na paliwa ekologiczne
- gaz, paliwa odnawialne,
 tworzenie i rozszerzanie stref
ochronnych zieleni,
 prowadzenie nowych nasadzeń
leśnych na terenach nieużytków oraz
gleb o słabej bonitacji
 tworzenie ekranów i stref izolacyjnych
wzdłuż ciągów komunikacyjnych o
największym nasileniu ruchu,
 przebudowa złych rozwiązań węzłów
komunikacyjnych Bojanowo, Rawicz;
Miejska Górka
 modernizacja zakładów
przemysłowych.
 lokalizacja nowych obiektów z
zachowaniem stref ochronnych;












budowa lokalnych oczyszczalni
ścieków,
pełne skanalizowanie powiatu,
zlikwidowanie dzikich wysypisk
odpadów i wylewisk ścieków,
inwentaryzacja zbiorników
bezodpływowych – szamb,
kontrola szczelności zbiorników
bezodpływowych oraz wywiązywanie
się z obowiązku ich opróżniania,
współpraca na rzecz kierunków
zmniejszenia zanieczyszczeń z poza
terenu powiatu (sąsiedztwo powiatów
dolnegosląska)
pełne skanalizowanie powiatu,
zlikwidowanie dzikich wylewisk,
bezodpływowych – szamb,
właściwe składowanie nawozów
naturalnych oraz (obornika,
gnojowicy),
właściwe składowanie kiszonek,
przeciwdziałanie zmianie stosunków
wodnych.
84
Degradacja gleby



zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego,
wypalanie traw,
awarie przemysłowe






Degradacja szaty
roślinnej



zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego
degradacja gleb
wypalanie traw






Ubożenie świata
zwierzęcego



Obniżenie walorów
estetyczno
widokowych


zanieczyszczenie powietrza, 
gleby i wody
kłusownictwo

wypalanie traw

obiekty pochodzenia
antropogenicznego
estetyka zabudowy
mieszkalnej


ograniczenie emisji zanieczyszczeń
pyłowych i gazowych,
ochrona wód podziemnych,
właściwe stosowanie nawozów
sztucznych,
bezodpływowych oraz wywiązywanie
się z obowiązku ich opróżniania,
właściwe gospodarowanie odpadami
komunalnymi,
właściwe składowanie nawozów
naturalnych (obornika, gnojowicy)
właściwe składowanie kiszonek.
ograniczenie emisji zanieczyszczeń
atmosferycznych
właściwa pielęgnacja szaty roślinnej
stosowanie gatunków odpornych na
zanieczyszczenia,
zalesianie nieużytków,
wzbogacanie gleb środkami
glebotwórczymi (kompost);
ograniczanie lokalnych źródeł
zanieczyszczeń powietrza, gleby i
wody
walka z kłusownictwem
dokarmianie i szczepienia ochronne
sytuowanie elementów naruszających
walory estetyczne i krajobrazowe
powiatu
uporządkowanie zabudowy
85

iv. ocena stanu i tendencji przeobrażeń środowiska

Transkrypt

Podobne dokumenty

Powiatowy Urząd Pracy w Rawiczu

Pdf - Powiatowy Urząd Pracy w Rawiczu

UPOWAŻNIENIE

Uchwała Nr 56/355/16 Zarządu Powiatu Rawickiego z dnia 06 maja

Uchwała Nr 83/470/ 09 Zarządu Powiatu

Szkolenie 21/3, hotel Cztery Korony, Śrem

Generuj PDF - KPP Rawicz

regulamin konkursu