Przedmowa - Krotoszyn

Przedmowa009
Przedmowa
Tom IX "Krotoszyn i okolice", podobnie jak tomy wydane wczeœniej, sk³ada
siê z trzech czêœci: pierwsza obejmuje 9 artyku³ów o ró¿nej tematyce i jedno wspomnienie, druga czêœæ zawiera 6 biografii ludzi zas³u¿onych (niekoniecznie dla Ziemi
Krotoszyñskiej, ale bêd¹cych w jakiœ sposób z ni¹ zwi¹zanych), trzecia czêœæ to materia³y Ÿród³owe oraz przedruki.
Na samym pocz¹tku prezentujemy wspomnienia Urszuli Miko³ajczyk. Autorka
przedstawia dramat krotoszyñskich rodzin ewakuowanych poci¹giem we wrzeœniu
1939 r. Wspomnienia te to niezwykle interesuj¹ca relacja 17- letniej dziewczyny, która
prze¿y³a w Kole tragiczny nalot niemieckich bombowców na poci¹g, ewakuuj¹cy z Krotoszyna rodziny stra¿y granicznej, wojskowych, policjantów i kolejarzy.
Tematykê wojenn¹ kontynuuj¹ kolejne artyku³y zamieszczone bezpoœrednio
po wspomnieniach Urszuli Miko³ajczyk. Piotr Rodak i Zenon Œwiderski pisz¹ o obozie
niemieckim dla dzieci polskich w Kobylinie w latach 1941-1943, natomiast £ukasz
Cichy podaje kilka informacji o wydarzeniach w Zdunach i Baszkowie w dniach ich
wyzwalania oraz o pomniku upamiêtniaj¹cym poleg³ych ¿o³nierzy radzieckich, znajduj¹cym siê w baszkowskim parku (artyku³ "Bitwa pod Baszkowem").
O ucisku poddanych ch³opów domeny rozdra¿ewskiej przez dzier¿awców w XVIII
i XIX wieku pisze Edmund Nawrocki. Autor na podstawie materia³ów archiwalnych
przedstawia pretensje ch³opów do dzier¿awcy, gdy¿ - jak twierdzili ch³opi -wszystkie
zmiany w wype³nianiu obowi¹zku wobec dworu s¹ dla nich niesprawiedliwe. O tych
krzywdach ¿alili siê ksiêciu z Ratyzbony (artyku³ "Ucisk poddanych domeny rozdra¿ewskiej przez dzier¿awców w XVIII i XIX w.").
Dr Tomasz G³uchowski pisze o zabytkowych organach znajduj¹cych siê w czterech krotoszyñskich koœcio³ach, a mianowicie: Œwiêtych Aposto³ów Piotra i Paw³a,
œw. Jana Chrzciciela, œw. Andrzeja Boboli, Œwiêtych Fabiana i Sebastiana. Omawia
je w rozprawie "Organy - instrument królewski w krotoszyñskich koœcio³ach". Autor
przedstawia zagadnienie w aspekcie historycznym (ma na celu przybli¿enie czytelnikowi kolejnych faz rozwoju i rozbudowy poszczególnych instrumentów) oraz w aspekcie
stanu faktycznego (opisuje rozwi¹zania techniczne zastosowane w organach oraz
zawiera krótkie charakterystyki poszczególnych czêœci sk³adowych).
O mundurze ¿o³nierza Armii Wielkopolskiej 1919 r. z ostrowskiego okrêgu wojskowego pisze dr Hieronim Kroczyñski, m.in. o tym, jak siê ono zmienia³o; przedstawia
powstañca Jana Banasiewicza z Sulmierzyc oraz historiê jego munduru. Autor prezen-
10000Przedmowa
tuje zestaw ubioru, tak¿e oporz¹dzenia i uzbrojenia, który jest - jak okreœla autor "unikatowy w muzealnictwie polskim" (artyku³ "Mundur ¿o³nierza Armii Wielkopolskiej 1919 r. z ostrowskiego okrêgu wojskowego").
Wiedzê o wydarzeniach z ostatnich lat miêdzywojnia wzbogaca artyku³ Jana
Grzywaczewskiego zatytu³owany "Obóz Zjednoczenia Narodowego w powiecie krotoszyñskim 1937-1939".Autor informuje czytelnika o Obozie Zjednoczenia Narodowego - politycznej organizacji sanacyjnej prawicy i o niektórych wydarzeniach w powiecie krotoszyñskim tu¿ przed wybuchem II wojny œwiatowej.
Artyku³ Zenona Œwiderskiego "Amatorskie przedstawienia teatralne w Kobylinie" pokazuje szeroko rozwiniêty ruch teatralny w tym mieœcie w okresie II Rzeczpospolitej oraz w Polsce Ludowej do lat siedemdziesi¹tych, organizowany przez stowarzyszenia i organizacje spo³eczne.
O dawnych nazwach lasów i pól w Sulmierzycach, które funkcjonowa³y - byæ
mo¿e - przez kilka wieków, a obecnie wielu mieszkañcom s¹ nieznane, pisze Stanis³aw
Gierszewicz, zapewne ratuj¹c je w ten sposób przed ca³kowitym wymarciem (artyku³
"Dawne nazwy lasów i pól w Sulmierzycach").
Dzia³ pierwszy zamyka artyku³ Grzegorza Œnieciñskiego pt. "Dzia³alnoœæ Towarzystwa Mi³oœników i Badaczy Ziemi Krotoszyñskiej w latach 2009-2013", napisany z okazji 20-lecia Towarzystwa. (Dzia³alnoœæ Towarzystwa w latach 1993-2009
G. Œniecinski przedstawi³ w tomie V, 2009).
W czêœci drugiej prezentujemy biografie 6 osób (w kolejnoœci alfabetycznej).
S¹ to: pu³kownik Jan Budziszowski (1786-1854), [tekst ten jest uzupe³nieniem biografii
opublikowanej w tomie VIII], Franciszek Che³kowski (1830-1893), ksi¹dz Onufry Jaworski (1855-1916), ksi¹dz Antoni Stanis³aw Kinowski (1847-1923), Wojciech Kozal
(1891-1920) i Leon Pi¹tek (1912-1978). Autorami biografii s¹: £ukasz Cichy, ks. Alojzy
Piszczek, Zenon Œwiderski, Andrzej Retig i Stanis³aw Gierszewicz.
W czêœci trzeciej zamieszczamy 5 materia³ów, z których 2 najstarsze to: Wyimki
z podró¿y malowniczej po Wielkiej - Polsce. Krotoszyn. Kobylin. "Przyjaciel Ludu",
nry 43 i 44, rok 1838 (opracowa³ Seweryn Grobelny) oraz fragmenty Dziennika Urzêdowego Królewskiej Rejencji w Poznaniu za rok 1842 (wyjête fragmenty dotycz¹ powiatu
krotoszyñskiego, opracowa³ Józef Zdunek).
Kolejnym publikowanym materia³em Ÿród³owym jest konspiracyjne pismo "Akacje" - Biuletyn Kompanii Rycerskiej Armii Krajowej nr 1 z dnia 21 maja 1945 r. Pismo
przeciwstawia³o siê bolszewizacji Polski. Ukaza³o siê prawdopodobnie 8 numerów
(opracowa³a Izabela Œnieciñska).
W tym dziale zamieœciliœmy te¿ "Protokó³ z zebrania pracowników firmy Tartak
Pañstwowy i Obróbka Drewna w Krotoszynie" z dnia 3 paŸdziernika 1945 r.; dokument
ten informuje o sprawach personalnych kierownictwa zak³adu w 1945 r. (opracowa³
Grzegorz Œniecinski).
Ostatnim prezentowanym materia³em jest "Sprawozdanie z dzia³alnoœci krotoszyñskiego Hufca Harcerzy" z dnia 24 marca 1949 r. (opracowa³a Izabela Œnieciñska).
Józef Zdunek