docplikowni. - Hufiec ZHP Łódź-Polesie
download 
Reklamacja Transkrypt
plikowni. - Hufiec ZHP Łódź-Polesie
Zespół Wychowania Duchowego i Religijnego Chorągwi Łódzkiej ZHP Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny Łódź 2010 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny „Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny” Opracowanie Joanna Lipińska, Ryszard Karbowski, Janusz Wdzięczak Redakcja, korekta, skład hm. Marcin Binasiak „W blasku lilijki”- Propozycja programowa Chorągwi Łódzkiej ZHP na lata 2008-2010 Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Łódzka im. Aleksandra Kamińskiego ul. Stefanowskiego 19, 90-537 Łódź tel. (42) 636 32 62, tel./faks (42) 299 70 44 www.lodzka.zhp.pl, [email protected] Wydanie I © Copyright by Chorągiew Łódzka ZHP Łódź 2010 Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 2 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny WSTĘP Jeśli zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie, Zapomnij o mnie. Adam Mickiewicz „Dziady” część III, akt I, scena I Już za kilka dni, jak co roku, wybierzemy się na cmentarze, na groby najbliższych i tych, których pamięć trwa w naszych sercach. Dla nas, harcerzy, pierwsze dni listopada to okres wyjątkowo pracowity. Nie zapomnijmy jednak w natłoku pracy o istocie tych dni. Dziś mało kto wie, że tradycja świętowania wspomnienia Wszystkich Świętych sięga VII w., a swoje korzenie ma w Cesarstwie Bizantyjskim. Mylimy też święto Wszystkich Świętych - uroczystość obchodzoną w Kościele rzymskokatolickim 1. listopada dla upamiętnienia świętych wyniesionych oficjalnie na ołtarze i tych, o których nikt nie wie - z Dniem Zadusznym, kiedy to 2. listopada Kościół modli się za wszystkich zmarłych. Wydaje nam się, że 1. listopada to dzień smutny, przywodzący na myśl śmierć, podczas gdy powinno być wręcz przeciwnie: katolicy tego dnia mają - na przykładzie świętych, którzy już są w niebie - mieć nadzieję na życie wieczne. Poza tym, 1. i 2. listopada wspominamy naszych bliskich, których już z nami nie ma, ale żyją przecież w naszej pamięci. W związku z tymi licznymi nieścisłościami często powielanymi i przekazywanymi między innymi na zbiórkach, postanowiliśmy przygotować i oddać w Wasze ręce materiały, które, mamy nadzieję, pomogą we właściwym przygotowaniu Waszych drużyn do święta Wszystkich Świętych. Podpowiedzą: skąd pochodzi ta tradycja, gdzie warto zajrzeć w Łodzi 1. listopada, czym różnią się Święto Zmarłych i Wszystkich Świętych, jak o tym święcie opowiadać najmłodszym, kto to jest święty, gdzie w Łodzi znajdują się groby harcerzy oraz żołnierzy. Nie róbmy z tych, w gruncie rzeczy radosnych i rodzinnych świąt, wielkiej akcji zarobkowej, ale pamiętajmy w tych dniach o tych, którzy żyli i umierali dla przyszłych pokoleń. O tych, którzy zginęli w czasie wojny, ale także naszych wychowawcach, dziadkach, harcerskich instruktorach. Joanna Lipińska Kierownik Zespołu Wychowania Duchowego i Religijnego Chorągwi Łódzkiej ZHP Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 3 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny UROCZYSTOŚĆ WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH I DZIEŃ ZADUSZNY Święto Wszystkich Świętych, jak wiele innych uroczystości uważanych dziś za kościelne, pochodzi od zwyczajów pogańskich. Kult zmarłych przybierał w różnych krajach różne postacie. W Irlandii w noc z 31 października na 1 listopada druidzi zbierali ofiarę dla boga śmierci Samhaina. Złożenie ofiary zapewniało domostwu opiekę przed demonami. Właśnie z tych celtyckich zwyczajów wywodzi się amerykańskie Halloween. Z kolei w Polsce, do początku XX w. obchodzono Dziady. Istniał zwyczaj przygotowywania w dniu 31 października różnych potraw. Pozostawiano je na noc dla dusz zmarłych (prawosławni na grobach, katolicy na domowych stołach). Wieczorem uchylano drzwi wejściowe, aby dusze zmarłych mogły w swoje święto odwiedzić dawne mieszkania. Był to znak gościnności, pamięci i życzliwości. W zwyczaju było również nawoływanie zmarłych po imieniu. Wierzono, że dusze doświadczają głodu i pragnienia, potrzebują wypoczynku i bliskości krewnych. W całej Polsce goszczono obficie żebraków, ponieważ wierzono, że w ich postać mogła wcielić się zmarła osoba. W zamian za jadło zobowiązani byli oni do modlitwy za dusze zmarłych. Od 610. do 731. roku naszej ery święto to obchodzono 1. maja, w rocznicę złożenia przez papieża Bonifacego IV pod Panteonem relikwii wielu świętych. Kościół rzymskokatolicki w osobie papieża Grzegorza IV w 834 r. n.e. ustalił 1. listopada Dniem Wszystkich Świętych. Postanowiono, by co roku tego dnia czcić wszystkich świętych, którzy nie posiadali własnego święta. Kościół miał nadzieję, że w ten sposób uda się zastąpić ciągle praktykowane czary i pogańskie rytuały. Od tego czasu 1. listopada obchodzimy festum omnium sanctorum - uroczystość Wszystkich Świętych. Jest to dzień, w którym Kościół dziękuje Bogu za wszystkich znanych i nieznanych świętych. Jednak rzeczywistym Świętem Zmarłych jest 2. listopada. Po raz pierwszy w Kościele obchodzony był w X wieku (998 r.) z inicjatywy św. Odylona, opata klasztoru benedyktynów w Cluny. Liturgię mszy świętej uzupełniało kazanie z wypominkami. Wypominki – modlitwy połączone z wywoływaniem imion i nazwisk zmarłych odprawiano także na cmentarzach. Tego dnia modlimy się za wszystkich przebywających w czyśćcu. Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 4 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny ŚWIĘTOŚĆ - NA CO DZIEŃ I DLA KAŻDEGO Josemaria Escriva powiedział kiedyś: „Wielka świętość polega na codziennym wykonywaniu drobnych obowiązków”. To pojmowanie świętości odbiega znacząco od potocznego jej rozumienia. Dowodem na to są powtarzane często docinki typu: „jak (tu zostaje wymieniona czynność niemożliwa do wykonania) to ja jestem święty” czy też: „nie bądź taki dobry, bo się w świętego zamienisz”. Te powiedzenia potwierdzają ogólnie przyjęte przekonanie, że świętość jest czymś nieosiągalnym dla „przeciętnego” człowieka, zarezerwowanym wyłącznie dla osób nietypowych, które całe życie na zmianę modlą się i czytają Biblię. Tymczasem, począwszy od starożytności, a skończywszy na czasach współczesnych, nieustannie przekonywać się możemy na przykładzie osób wyniesionych przez Kościół na ołtarze, że świętym może być każdy, na co dzień. Poniżej przedstawiamy przykłady kilku osób, które do świętości doszły krętymi drogami - tymi samymi, które i my wydeptujemy. Św. Paweł z Tarsu Nazywany Apostołem Narodów. Jednak nie zawsze był apostołem. Początkowo nosił imię Szaweł, był wykształconym w Jerozolimie faryzeuszem, walczył z chrześcijaństwem, Był przy ukamienowaniu pierwszego męczennika – Szczepana, osobiście angażował się w prześladowanie chrześcijan w Jerozolimie. W drodze do Damaszku, doznał objawienia, w następstwie którego przeszedł przemianę i stał się chrześcijaninem. Od tej pory podróżował po Europie i Azji Mniejszej głosząc Słowo Boże. Został ścięty w czasie pożaru Rzymu, odpowiedzialnością za który zostali obarczeni chrześcijanie. Święty Augustyn z Hippony Jeden z Ojców Kościoła, autor „Wyznań” i traktatu „O państwie Bożym”. Zanim został ochrzczony (będąc już dorosłym), unikał czytania Biblii uważając ja za prostacką, żył przez wiele lat z kochanką, z którą miał nieślubnego syna, bawił się i nie unikał alkoholu. Zafascynowany jednak przemowami św. Ambrożego postanowił przyjąć wiarę przyjaciela, ochrzcił syna i do końca życia głosił jak tworzyć cywilizację miłości. To on powiedział: „Kochaj i rób, co chcesz!”. Św. Teresa z Lisieux Można śmiało powiedzieć, ze była niegrzecznym, rozpieszczonym dzieckiem. W wieku 9 lat postanowiła zostać siostrą zakonną i od tego czasu poruszyła cały ówczesny świat (łącznie z papieżem), żeby mimo młodego wieku osiągnąć jak najszybciej swój cel. Skończyła jedynie 6 klas szkoły, a jest jedną z trzech kobiet - doktorów Kościoła. W wieku 15 lat wstąpiła do zakonu karmelitanek i przebywając w nim przez kolejne 9 lat spisywała swe wspomnienia i wnioski z codzienności. Zmarła w wieku 24 lat na gruźlicę. Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 5 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny Św. Joanna Beretta Molla Urodziła się w 1922 r., była włoską lekarką. Świętą ogłosił ją Ojciec Święty Jan Paweł II w 2004 r. Dlaczego? Podczas jej trzeciej ciąży, wykryto u niej włókniaka. Jedyną możliwością było usunięcie ciąży. Jednak przekonana, że jej bezbronne dziecko ma takie samo prawo do życia, jak ona, nie zgodziła się na aborcję. Na skutek tego, po donoszeniu ciąży i urodzeniu trzeciej córki, zmarła tydzień po porodzie, w wieku 39 lat. Luigi i Maria Beltrame Quattrocchi Ich drogą do świętości wiodła przez życie rodzinne, wychowanie dzieci i działalność w skautingu włoskim. Mieli czworo dzieci, z których ostatnie urodziło się cudem, mimo poważnie zagrożonej ciąży. Mogłoby się wydawać, że nie dokonali żadnych niezwykłych czynów. Wychowali w wierze katolickiej dzieci, w czasie wojny nie chcieli pracować dla faszystowskiego reżimu, kochali się nawzajem. Ten ogromny wysiłek składający się z codziennych uczynków i wyborów zaowocował dołączeniem ich do grona błogosławionych w 2001 r. Jak widać na przykładzie wyżej przedstawionych osób, nikt nie rodzi się świętym. Jednych do nieba prowadzą bliscy, inni znajdują je po wielu latach błądzenia. Święci są wzorem do naśladowania nie tylko dla osób wierzących. Ich odwaga w płynięciu „pod prąd”, wierność własnym przekonaniom, oddanie drugiemu człowiekowi czy wytrwałość w dążeniu do postawionego sobie celu z pewnością imponują każdemu. Tym bardziej warto zapoznać z ich sylwetkami harcerzy poszukujących dookoła siebie wzorców zachowania i postaci godnych naśladowania. Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 6 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny PRZYKŁADOWE PROPOZYCJE PROGRAMOWE NA WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH DLA GROMAD I DRUŻYN Zuchy nauka piosenki Arki Noego pt. „Święty uśmiechnięty”, gawęda o małych świętych – św. Teresce, św. Hiacyncie, św. Franciszku, św. Łucji, św. Stanisławie Kostce, warsztaty plastyczne: co robić żeby zostać świętym?, burza mózgów: jak wygląda święty?, przygotujcie sobie nawzajem prezenty z okazji jednoczesnych Imienin każdego z Was. Harcerze przygotujcie prezentację multimedialną dotyczącą Sługi Bożego Jana Pawła II, a po wspólnym obejrzeniu jej ,rozwiążcie quiz dotyczący biografii Ojca Świętego, dowiedzcie się, kim byli patroni Waszych imion i przedstawcie wyniki Waszych poszukiwań w formie krótkich opowiadań, zorganizujcie zwiad/grę o świętych lub błogosławionych związanych z Waszym miastem. Harcerze starsi przed świętem wybierzcie się na cmentarz i uprzątnijcie grób bliskiej Waszemu środowisku osoby, w Uroczystość Wszystkich Świętych pełnijcie warty przy tym grobie, wybierzcie się na spacer po cmentarzu odwiedzając groby leżących tam harcerzy, podzielcie się informacjami o nich (pamiętajcie o właściwym zachowaniu!), rozpiszcie karty prób na sprawności dotyczących patronów Waszych imion i spróbujcie je zdobyć. Wędrownicy „Co po śmierci? – wizje śmierci w różnych kulturach i religiach, a nasze własne odczucia”. Debata, „Święci XX wieku – jacy byli? Święci XXI wieku – jacy będą?”. Kominek, Nakręćcie film/nagrajcie słuchowisko o kimś z Waszego otoczenia, kogo Waszym zdaniem można by nazwać świętym. Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 7 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny STARY CMENTARZ W ŁODZI – CO WARTO ZOBACZYĆ? Niewiele jest miejsc, gdzie w ciekawy sposób można poznać historię naszego miasta. Stary Cmentarz w Łodzi jest jednym z takich miejsc. Wędrując po nim natrafimy na groby ludzi, którzy jeszcze niedawno przechadzali się po tych samych ulicach co my. Na początek należy wymienić groby osób takich, jak Karol Scheibler, Ludwik i Henryk Grohmanowie, czy groby rodziny Biedermannów, czyli fabrykantów, którzy budowali nasze miasto oraz dawali zatrudnienie tysiącom łodzian. Ich nagrobki znaleźć można w części ewangelickiej cmentarza. Można je wykorzystać w pracy z harcerzami do ukazania wielokulturowości Łodzi oraz wpływu poszczególnych jednostek ludzkich na rozwój miasta. Przecież do dziś korzystamy z budynków i ulic wybudowanych przez spoczywających na Starym Cmentarzu fabrykantów. Następnie, już na części katolickiej cmentarza, możemy znaleźć miejsce spoczynku Stefana Pogonowskiego, oficera Wojska Polskiego. Poległ on w wojnie polskobolszewickiej w 1920 roku, w trakcie prowadzenia walk pod Warszawą, kiedy to Armia Czerwona była o krok od zdobycia stolicy naszego kraju. Wykazał się wówczas inicjatywą i odwagą, atakując z zaskoczenia wojska bolszewickie, czym w dużym stopniu przechylił szalę zwycięstwa na stronę polską. Stanowi on przykład niezwykłej niezłomności i poświęcenia dla kraju. Może być wykorzystany, szczególnie przez wędrowników jako wzór odwagi osobistej oraz tego, że własną inicjatywą jeden człowiek może zmienić wszystko. Jest dodatkowo postacią szczególnie bliską łódzkim harcerzom, gdyż to na ulicy jego imienia mieści się obecnie siedziba Hufca ZHP Łódź Polesie. Kolejną osobą spoczywającą na Starym cmentarzu, mniej romantyczną, ale także bliską wędrownikom, może być Karol Rembieliński, znany farmaceuta, jeden z twórców Akademii Medycznej w Łodzi (obecnie Uniwersytet Medyczny). Oprócz wieloletniej pracy badawczej i zawodowej, podczas której służył chorym ludziom, prowadził działalność społeczną i niepodległościową. Od roku 1918 aktywnie działał na rzecz odzyskania niepodległości przez Polskę. Prezentuje on wzorowe przykład połączenia pracy zawodowej i nauki z działalnością społeczną i postawą patriotyczną. Warto zwrócić także uwagę na nagrobek barwnej postaci, jaką był Andrzeja OstojaOwsiany. Podczas II Wojny Światowej żołnierz Armii Krajowej. po jej zakończeniu nie złożył broni i przez 2 lata prowadził walkę partyzancką z siłami komunistycznymi. Następnie przez cały okres trwania Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej był aktywnym działaczem demokratycznej opozycji antykomunistycznej. W wolnej Polsce tworzył samorząd w mieście Łodzi, był także posłem. Dlatego właśnie można jego niezłomność w dążeniu do celu, a zarazem umiejętność budowania demokratycznego państwa prezentować harcerzom, jako dobry, zgodny z Prawem Harcerskim, przykład zachowania. Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 8 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny STARY CMENTARZ W ŁODZI - PAMIĘCI HARCERZY Dla nich Harcerskie warty I chorągiewek gromada, I dla nich ten dzień – Pierwszy dzień Listopada. Danuta Gellnerowa, „Dla tych, którzy odeszli” Pierwszego listopada, jak co roku w dzień Wszystkich Świętych wybierzemy się na groby naszych najbliższych. Warto wiedzieć, że na Starym Cmentarzu pochowanych zostało wielu harcerzy i instruktorów harcerskich – ich groby także powinny być bliskie naszym sercom. Kim byli, jak żyli i w jakich okolicznościach zginęli? Tuż obok głównego wejścia na cmentarz, w dwóch rzędach mogił spoczywają harcerki, które zginęły tragicznie w 1948 roku wypływając na jezioro Gardno. 18 pomników – na każdym zdjęcie młodej twarzyczki (najmłodsza dziewczynka miała 12 lat, najstarsza 16), krzyż harcerski i napis: „jest taki anioł, co skrzydłami garnie i śmiech i boleść…”. Dalej, znajduje się mogiła Marii Wocalewskiej. Ta harcmistrzyni Rzeczypospolitej urodzona w Łodzi, pełniła najpierw funkcję przybocznej I Łódzkiej Drużyny Skautowej im. Emilii Palter, a następnie została komendantką drużyn łódzkich. Często mawiała, że „do harcerstwa się nie należy, harcerką się jest lub się nią nie jest”. W lutym 1919 roku weszła do Naczelnictwa ZHP i objęła sprawy harcerstwa żeńskiego. W czasie II wojny światowej należała do Komendy Pogotowia Harcerek, współpracowała z PCK, prowadziła dom opiekuńczy dla dzieci w Skolimowie. Zginęła prawdopodobnie 4 sierpnia 1944 roku podczas Powstania Warszawskiego. Trochę dalej znajdziecie grobowiec-symbol Szarych Szeregów, a także mogiłę Barbary Nazdrowiczówny, ps. „Wiewiórka”, łączniczki poległej w Powstaniu Warszawskim. Przy odrobinie wysiłku znajdziemy grób hm. Jana Kopałki - komendanta hufców Szarych Szeregów „Wola I”, „Wola II” w Warszawie, a także hufca „Łoza” w Łowiczu. Dowodził plutonem „Batalionu Zośka” oraz akcją uwolnienia z rąk UB i NKWD więźniów w Łowiczu. Wykładał na Politechnice Łódzkiej oraz uczył chemii w łódzkim Technikum Chemicznym mieszczącym się przy ul. Tamka. Wreszcie, docieramy do grobu hm. Antoniego Olbromskiego. W październiku 1915 roku wstąpił on do pierwszej drużyny skautowej Polskiej Organizacji Skautowej (POS). Będąc początkowo zastępowym, a później plutonowym przewoził pocztę legionową przez granicę niemiecką do Warszawy. W drugiej połowie 1917 r. był komendantem obwodu i zastępcą komendanta Okręgu Łódzkiego ZHP, a od grudnia komendantem okręgu. W czasie okupacji został sekretarzem Naczelnictwa ZHP a w 1943 roku przedstawicielem Naczelnictwa ZHP w Komendzie Głównej AK. Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 9 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny Czy wystarczy zapalić świeczkę i odmówić modlitwę, by oddać należny im hołd? Dzień Zaduszny skłania nas do przemyśleń o przemijaniu i historii, którą warto pielęgnować w pamięci. Spacer Starym Cmentarzem to dobra lekcja historii dla naszych harcerzy. Smutek to jest mrok po zmarłych tu, ale dla nich są wysokie, jasne światy. Zapal świeczkę. Westchnij. Pacierz zmów. Odejdź pełen jasności skrzydlatej. Joanna Kulmowa „W Zaduszki” Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 10 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny CYTATY O ŚWIĘTOŚCI Człowiek chce być świętym i chce być diabłem, a za każdym razem, gdy zamknie oczy, widzi siebie w bardzo udanej postaci, widzi siebie, jakim nigdy być nie może… Ponieważ nie zawsze można zamknąć oczy, rodzi się najprawdziwsza troska, ból serca, ból świata. Joseph Conrad Możemy się stać ludźmi wielkiej świętości, jeśli tylko będziemy tego chcieli. Matka Teresa z Kalkuty Być świętym bez Boga - oto jedynie prawdziwy problem, jaki znam. Albert Camus Święty to ten, kto żyje godnie. Wystarczy zrozumieć i stale pamiętać o tym, że jesteśmy tu nie bez powodu i mamy do spełnienia pewną powinność. Wtedy możemy się śmiać z naszych wielkich i małych cierpień i iść przed siebie bez lęku, ze świadomością, że każdy nasz krok ma sens. Paulo Coelho Wielka świętość polega na wypełnianiu małych obowiązków. Josemaría Escrivá de Balaguer W świętości tkwi większa pokusa niż w grzechu. Wiesław Myśliwski Same słowa nie będą święte, jeśli choć trochę nie będą święte usta, które je głoszą. Mikołaj Gogol Człowiek nie musi być aniołem, by zostać świętym. Albert Schweitzer Krótko mówiąc chciałbym wiedzieć, jak stać się świętym; tylko to mnie interesuje. Albert Camus Każda godzina dzieli się na pewną liczbę sekund, a każda sekunda na pewną liczbę ułamków. Świętym naprawdę jest ten, kto jest zdolny być w pełni obecny w każdym ułamku sekundy. Budda Siakjamuni Człowiek święty jest równie jak Stwórca bogaty, Bo Stwórca z nim podziela wszystkie swoje światy. Adam Mickiewicz Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 11 Propozycje programowe dla gromad i drużyn na uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny SPIS TREŚCI Wstęp s. 3 Uroczystość wszystkich świętych i dzień zaduszny s. 4 Świętość - na co dzień i dla każdego s. 5 Przykładowe propozycje programowe na Wszystkich Świętych dla gromad i drużyn s. 7 Stary cmentarz w łodzi – co warto zobaczyć? s. 8 Stary cmentarz - pamięci harcerzy s. 9 Cytaty o świętości s. 11 Chorągiew Łódzka ZHP im. Aleksandra Kamińskiego 12
