Postępowanie cywilne

2011-11-17
Postępowanie cywilne
Podmioty na prawach strony
Powództwo
Prokurator
• Może wziąć udział w każdym
postępowaniu (przyłączyć się)
• Może żądać wszczęcia postępowania
• Przesłanki: ochrona
– Praworządności
– Praw obywateli
– Interesu społecznego
Prokurator II
• W sprawach rodzinnych: wszystkie z
wyjątkiem rozwodu i separacji
• Powództwa prokuratora
– Na rzecz oznaczonej osoby
– Nie na rzecz oznaczonej osoby
• Unieważnienie umowy
• Sprawy rodzinne inne niż ustalenie stosunku
prawnorodzinnego
1
2011-11-17
Prokurator III
• Ma legitymację
– formalną gdy wytacza powództwo na
czyjąś rzecz
– Materialną (personifikacja legitymacji
Państwa)
• Wyrok w sprawie ma moc rzeczy
osądzonej między stroną, na rzecz
której działał a stroną przeciwną
Prokurator IV
• Strona przyłącza się do sprawy (odpowiednie
stos. przepisów o współuczestnictwie)
• Prokurator wstępuje do postępowania
– nie jest związany z żadną ze stron
– quasi – współuczestnictwo (art. 60)
• Obowiązek zawiadomienia prokuratora (art
449 par. 1, 457)
• Obowiązkowy udział - ubezwłasnowolnienie
RPO, RPD, PRK, prezez
UOKiK
• RPO, RPD – odpowiednio przepisy o
prokuratorze
• Powiatowy RPK, prezez UOKiK
– wytacza powództwa na rzecz obywateli
– może wstąpić do postępowania i popierać
stronę, do której przystąpił
– wytacza powództwa w ochronie interesu
grupowego konsumentów (art 47938)
2
2011-11-17
Organizacje pozarządowe
• Mogą wytaczać za zgodą obywatela
powództwa na jego rzecz w granicach
swojego przedmiotu działania
• Mogą wytaczać powództwa w sporach
między przedsiębiorcami, działając na
rzecz swoich członków
• Mogą działać jako amicus curiae
Pozostałe podmioty
• Inspektor pracy art. 63
• Właściwe organy w sprawie o
nieważność nabycia nieruchomości
przez cudzoziemca
• Rzecznik Praw Pacjenta
Powództwo
• Teorie historyczne
– materialne prawo skargi
– publiczne prawo skargi
– teorie mieszane
• Prawo do sądu
– powództwo może wytoczyć każdy
– In dubio pro curia
3
2011-11-17
Pojęcie
• Procesowy środek ochrony praw
podmiotowych przed sądem
• Treść: żądanie
– kierowane do sądu
– kierowane przez sąd do pozwanego
• Elementy:
– żądanie
– uzasadnienie
Teorie podstawy powództwa
• Teoria indywidualizacji
– specjalny stosunek prawny, z którego
wypływa roszczenie
– powództwo musi podawać kryteria
odróżnienia tego stosunku od innych
• Teoria substancjonowania
– wystarczy podanie okoliczności
faktycznych
– nie jest konieczna podstawa prawna
Rodzaje powództw
• Powództwo o
– zasądzenie świadczenia
– ustalenie prawa lub stosunku prawnego
– ukształtowanie stosunku prawnego
• Powództwo o zasądzenie
– dare, facere, pati
– roszczenia wymagalne (ale 190)
– roszczenia zaskarżalne
4
2011-11-17
Żądania alternatywne i
ewentualne
• Żądanie alternatywne
– albo – albo
– wybór po stronie dłużnika
• Facultas alternativa
• Ewentualne:
– na wypadek nieuwzględnienia żądania
podstawowego
– orzeczenie o podstawowym wyłącza
orzekanie o ewentualnym
Powództwo o ustalenie
• Tylko ustalenie istnienia lub nieistnienia
stosunku prawnego lub prawa
– wyłączone ustalenia faktyczne
– żądanie pozytywne lub negatywne
• Interes prawny po stronie powoda
– zagrożenie sfery prawnej powoda
– ciężar dowodowy po stronie powoda
Powództwo o ustalenie II
• Legitymacja czynna
– podmiot mający interes prawny w
konkretnej sprawie
– podmioty na prawach strony
• Istnienie/nieistnienie nie może być
ustalone w inny sposób
– np. przez powództwo o świadczenie
– wyjątek: dobra osobiste
5
2011-11-17
Ukształtowanie stosunku
prawnego lub prawa
• Kształtowanie stosunków prawnych i
praw
– zasadniczo decyduje wola stron
– droga sądowa gdy
• ustawa zabrania stronom samodzielnego
kształtowania stosunków
• strony nie mogą dojść do porozumienia
– Przykłady
• rozwód i separacja
• rozwiązanie spółki
Ukształtowanie prawa lub
stosunku prawnego
• Utworzenie nowego stosunku prawnego
– zawarcie umowy przyrzeczonej
– ustalenie ojcostwa
• Zmiana istniejącego stosunku prawnego
– wyzysk
– rebus sic stantibus, waloryzacja
• Zniesienie stosunku prawnego
– uchylenie uchwały
– unieważnienie aukcji
Ukształtowanie prawa lub
stosunku prawnego II
• Wyrok konstytutywny
– ex nunc (wyrok rozwodowy)
– ex tunc (wyrok unieważniający
małżeństwo)
• Powództwo o ukształtowanie
– nie zakłada naruszenia prawa (ale jest ono
możliwe – aukcja i przetarg)
– nie zmierza do zasądzenia świadczenia
– nie wymaga wykazania interesu prawnego
6