docRazem
download 
Reklamacja Transkrypt
Razem
Kształcenie na wybranych kierunkach studiów w polskich uczelniach technicznych Edward Jezierski, Wydział EEIA Politechniki Łódzkiej, Rada Główna Szkolnictwa Wyższego XXII Ogólnopolski Zjazd Dziekanów Wydziałów Elektrycznych, Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki, Łódź 2012 Plan wystąpienia • Uwarunkowania prawne realizacji studiów technicznych • Wybrane dane liczbowe: studenci i absolwenci według grup uczelni • Wnioski po zakończeniu pierwszego cyklu studiów inżynierskich: 2007-2011 • Problem dostępności podręczników i skryptów • Uwagi związane z wprowadzaniem Krajowych Ram Kwalifikacji 2 Uwarunkowania prawne realizacji studiów technicznych Druga Rzeczpospolita Pierwszym aktem prawnym regulującym kształcenie inżynierów była Ustawa z dn. 21 września 1922 r. w przedmiocie tytułu inżyniera (Dz. U. R.P. 1922 nr 90 poz. 823). „Art. 1. Tytuł inżyniera jest stopniem akademickim, nabywanym w wydziałach technicznych szkół akademickich z ewentualnym oznaczeniem specjalności, zależnie od rodzaju wydziału akademickiego, jak np.: „inżynier dróg i mostów”, „inżynier hydrotechniki”, „inżynier górniczy”, „inżynier wojskowy” i t.d.” „Art. 3. Prawo nadawania tytułu inżyniera przysługuje radom wydziałów technicznych w szkołach akademickich, a wydziałowi filozoficznemu Uniwersytetu Jagiellońskiemu dla studium rolniczego w miejsce tytułu magistra.” 4 Po II Wojnie Światowej (1) Dekret Rady Ministrów z dnia 3 lutego 1947 o stopniu inżyniera (Dz. U. R.P. 1947 nr 17 poz. 67) wprowadził nowe nazewnictwo i uregulowania prawne: Art.1. Stopień inżyniera jest stopniem zawodowym; związany ze stopniem tytuł uzupełnia się przez określenie specjalności. Art. 2. Stopień inżyniera uzyskują osoby, które ukończyły studia w zakresie nauk technicznych, rolnictwa, ogrodnictwa i leśnictwa w szkołach akademickich lub w szkołach wyższych nieakademickich, na podstawie programów i porządku studiów i egzaminów przepisanych przez Ministra Oświaty dla uzyskania stopnia inżyniera. Art.10. Do czasu wprowadzenia w życie przewidzianych w art. 2 przepisów o studiach na stopień inżyniera absolwenci szkół akademickich, którzy według przepisów dotychczasowych otrzymują stopień inżyniera, będą otrzymywali stopień inżyniera właściwej specjalności i magistra 5 odpowiednich nauk. Po II Wojnie Światowej (2) Studia na kierunkach technicznych od roku 1948/9 były prowadzone jako dwustopniowe. Po zaliczeniu pierwszego okresu studiów trwającego 6 semestrów oraz po odbyciu półrocznej praktyki student uzyskiwał stopień zawodowy inżyniera. Po zaliczeniu drugiego okresu trwającego 4 semestry ich absolwent uzyskiwał tytuł magistra nauk technicznych. Warto podkreślić, że w owym czasie funkcjonowała Ustawa z dn. 28 stycznia 1948 r. o stopniu inżyniera (Dz. U. 1948 nr 10 poz.68). Ustawa ta powielała zapisy wspomnianego Dekretu oraz uchylała Ustawę z 1922 roku. Art.10. Uzyskanie stopnia inżyniera na zasadzie niniejszej ustawy jest dowodem poziomu wykształcenia przypisanego dla I kategorii urzędników …” 6 Po II Wojnie Światowej (3) W roku 1952 dokonano reorganizacji studiów na kierunkach technicznych i ich pierwszy stopień przedłużono do czterech lat, a studia drugiego stopnia skrócono do półtora roku. Uczelnie wyższe funkcjonowały w tym czasie w oparciu o zasady określone w Ustawie o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki z dn. 15 grudnia 1951 r. (Dz. U. 1952 nr 6 poz. 38). Niektóre zapisy tej ustawy: Art. 22. 1. Studia w szkołach wyższych mogą mieć dwa stopnie. 2. Studia pierwszego stopnia kształcą pracowników o najwyższym w danym zawodzie poziomie kwalifikacji zawodowych. 3. Studia drugiego stopnia kształcą kandydatów na pracowników nauki oraz przygotowują innych pracowników do samodzielnej pracy 7 badawczej przy wykonywaniu swego zawodu. Po II Wojnie Światowej (4) Art. 24. 1. Szkoły wyższe wydają po ukończeniu studiów stopnia pierwszego dyplomy ukończenia studiów, z którymi może być związane nadanie tytułu zawodowego. 2. Po ukończeniu studiów stopnia drugiego lub równorzędnych szkoły wyższe wydają dyplomy, stwierdzające ukończenie tych studiów i uzyskanie tytułu magistra, lekarza lub inżyniera magistra. 3. Wykaz szkół uprawnionych do nadawania dyplomów o ukończeniu studiów drugiego stopnia i nazwy tytułów zawodowych łączących się z ukończeniem studiów …. zatwierdza Prezydium Rządu na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego. Ustawę o stopniu inżyniera z 1948 r. uchylono ostatecznie w roku 1956 i od tego czasu kształcenie na studiach technicznych regulują kolejne ustawy dotyczące całego szkolnictwa wyższego. 8 Lata pięćdziesiąte Na początku lat pięćdziesiątych powołano kilka wieczorowych szkół inżynierskich. Bardzo duży udział w ich utworzeniu miały środowiska inżynierów skupionych w terenowych strukturach Naczelnej Organizacji Technicznej. W każdej z tych uczelni prowadzono kształcenie na poziomie zawodowym. Studia trwały 8 semestrów. Absolwenci wieczorowych szkół inżynierskich, „wyróżniający się zdolnościami, uzyskanymi wynikami studiów oraz wykazujący zamiłowanie do pracy naukowo-badawczej” mogli być przyjęci na studia drugiego stopnia szkół dziennych. Od roku akademickiego 1954/5 rozpoczęto również kształcenie na studiach zaocznych, przeznaczonych dla osób łączących studia w szkole wyższej z pracą zawodową. Studia te „były równorzędne odpowiednim studiom zwykłym, a ich ukończenie dawało te same uprawnienia”. Cykl kształcenia inżynierów w tym trybie trwał 5 lat. 9 Lata 60. i 70. XX w. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych utworzono wyższe szkoły inżynierskie, które w większości powstały na bazie dotychczasowych wieczorowych szkół inżynierskich. Prowadzono w nich studia dzienne, wieczorowe i zaoczne kończące się tytułem zawodowym inżyniera odpowiedniego kierunku studiów W okresie dalszych dwudziestu lat szkoły te w zdecydowanej większości podniesiono do rangi politechnik. W tych uczelniach realizowano studia inżynierskie oraz studia dzienne 5-cio letnie prowadzące do uzyskania tytułu magistra inżyniera. Do końca lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku programy studiów na określonym kierunku były narzucane centralnie, w wyjątkowych przypadkach szkoły wyższe uzyskiwały zgodę na prowadzenie zróżnicowanych programów. Centralnie też określano nazwy kierunków studiów, a także nazwy specjalności. 10 Kolejne ustawy (1) Z 5 listopada 1958 r. o szkołach wyższych (Dz. U. nr 68 poz. 336). Z 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. nr 14 poz. 113). Z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. nr 65 poz. 385). Z 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych (Dz. U. nr 96 poz. 590) Z 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 85 poz. 924) Z 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. nr 164 poz. 1365). 11 Kolejne ustawy (2) Z 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 84 poz. 455). Ustawa (i rok) Liczba słów Liczba znaków O szkolnictwie wyższym (1990) 15 600 97 tys. Prawo o szkolnictwie wyższym (2005) 43 100 260 tys. Prawo o szkolnictwie wyższym (po aktualizacji w 2011) 52 600 340 tys. 12 Powolna liberalizacja kształcenia na studiach technicznych W latach siedemdziesiątych na liście ministerialnej było 17 kierunków technicznych, w tym 3 w obszarze inżynierii elektrycznej: • elektrotechnika, • elektronika, • telekomunikacja. W latach osiemdziesiątych następuje proces liberalizacji programowych w kształceniu inżynierów. Przy Ministerstwie Edukacji Narodowej powołano zespoły dydaktyczno-naukowe, które opracowywały programy ramowe dla kolejnych kierunków studiów. Były one podstawą tworzenia zróżnicowanych programów studiów w poszczególnych uczelniach. Szczegółowy program opracowany przez uczelnię musiał uzyskać akceptację odpowiedniego zespołu dydaktyczno-naukowego MEN. 13 Lata 1985 – 2005 (1) Standardem stały się przede wszystkim studia dzienne 5-cio letnie prowadzące do tytułu zawodowego magistra inżyniera oraz studia inżynierskie wieczorowe lub zaoczne. Studia magisterskie uzupełniające były realizowane z reguły w trybie zaocznym. Odejście od sztywnych siatek kształcenia skutkuje pojawianiem się nowych specjalności na kierunkach technicznych. Np. na kierunku elektrotechnika prowadzono ponad 20 różnych specjalności. Uczelnie uzyskały także prawo do samodzielnego ustalania limitów przyjęć na studia. Na studia wieczorowe i zaoczne mogły być przyjmowane osoby niepracujące. W efekcie tych uregulowań rozpoczął się systematyczny przyrost liczby studentów. Określono wymagania kadrowe upoważniające do prowadzenia kierunku studiów. Utworzono komisje akredytacyjne PKA i KAWSZ. 14 Standardy kształcenia na kierunkach technicznych W latach 2006-2007 opracowano standardy kształcenia dla 118 kierunków studiów. Nazwy kierunków na I i II stopniu były takie same. W 35 standardach ministerialnych występowały odwołania do kryteriów FEANI, w postaci: „przy tworzeniu programów nauczania mogą być stosowane kryteria FEANI”. Rozp. MNiSW z dn. 12-07-2007 w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia … : § 11.2 Programy nauczania na studiach inżynierskich powinny zawierać przedmioty techniczne, rolnicze lub leśne, stanowiące nie mniej niż 50% ogólnej liczby godzin zajęć. 3. Przynajmniej 50% zajęć na studiach inżynierskich powinny stanowić ćwiczenia audytoryjne, laboratoryjne, projektowe lub terenowe. 15 Co przynoszą zmiany Ustawy w 2011 r. Nowe definicje: kierunku studiów, obszaru kształcenia, programu kształcenia, efektów kształcenia zgodnych z Krajowymi Ramami Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, kwalifikacji pierwszego, drugiego, trzeciego stopnia oraz kwalifikacji podyplomowych. Zróżnicowanie profili kształcenia: • profil praktyczny, obejmujący moduł zajęć służących zdobywaniu przez studenta umiejętności praktycznych; • profil ogólnoakademicki, obejmujący moduł zajęć służących zdobywaniu przez studenta pogłębionych umiejętności teoretycznych. Zwiększenie samodzielności i odpowiedzialności uczelni w kształtowaniu programów studiów. Obowiązek analizy losów absolwentów. 16 Wybrane dane liczbowe: studenci i absolwenci według grup uczelni Studenci i absolwenci kierunku automatyka i robotyka w roku 2010 Ogółem Grupa uczelni Uczelnie MON Uniwersytety Politechniki PWSZ Niepubliczne Razem studenci z tego na studiach absolwenci stacjonarnych niestacjonarnych studenci absolwenci studenci absolwenci 34 0 19 0 15 0 399 17 336 17 63 0 1 861 10 670 1 688 1 429 173 12 099 411 31 216 19 195 12 0 0 0 0 0 0 1 909 11 241 1 724 1 702 185 12 943 Dane: MNiSW (GUS listopad 2010 r.) 18 Studenci i absolwenci kierunku elektronika i telekomunikacja w roku 2010 Ogółem Grupa uczelni Uczelnie M. Inf. studenci z tego na studiach absolwenci stacjonarnych niestacjonarnych studenci absolwenci studenci absolwenci 477 49 301 30 176 19 1 210 298 1 004 247 206 51 188 44 157 38 31 6 10 817 2 125 8 978 1 870 1 839 255 Rolnicze 657 162 450 93 207 69 PWSZ 391 128 277 105 114 23 Niepubliczne 316 80 0 0 316 80 2 886 11 167 2 383 2 889 503 Uczelnie MON Uniwersytety Politechniki Razem Dane: MNiSW (GUS listopad 2010 r.) 14 056 19 Studenci i absolwenci kierunku elektrotechnika w roku 2010 Ogółem Grupa uczelni studenci z tego na studiach absolwenci stacjonarnych niestacjonarnych studenci absolwenci studenci absolwenci Uczelnie M. Inf. 631 46 337 39 294 7 Uniwersytety 246 68 86 52 160 16 15 703 3 131 8 558 1 810 7 145 1 321 Rolnicze 409 69 168 37 241 32 PWSZ 956 215 577 126 379 89 0 17 0 0 0 17 17 945 3 546 9 726 2 064 8 219 1 482 Politechniki Niepubliczne Razem Dane: MNiSW (GUS listopad 2010 r.) 20 Studenci i absolwenci kierunku energetyka w roku 2010 Ogółem Grupa uczelni studenci z tego na studiach absolwenci stacjonarnych niestacjonarnych studenci absolwenci studenci absolwenci Uczelnie MON 111 0 111 0 0 0 Uniwersytety 136 0 136 0 0 0 4 888 387 4 130 324 758 63 0 0 0 0 0 0 PWSZ 146 0 62 0 84 0 Niepubliczne 129 0 0 0 129 0 5 410 387 4 439 324 971 63 Politechniki Rolnicze Razem Dane: MNiSW (GUS listopad 2010 r.) 21 Studenci i absolwenci kierunku informatyka w roku 2010 Ogółem Grupa uczelni Uczelnie M. Inf. studenci z tego na studiach absolwenci stacjonarnych niestacjonarnych studenci absolwenci studenci absolwenci 65 0 32 0 33 0 Uczelnie MON 1 236 262 906 231 330 31 Uniwersytety 9 987 2 272 7 611 1 723 2 376 549 4 385 18 619 3 094 6 542 1 291 Politechniki 25 161 Rolnicze 919 71 594 50 325 21 Pedagogiczne 674 124 509 100 165 24 3 339 803 2 362 614 977 189 302 61 302 61 0 0 Niepubliczne 22 023 4 630 4 063 1 043 17 960 3 587 Razem 63 706 12 608 34 998 6 916 28 708 5 692 PWSZ Katolickie* Dane: MNiSW (GUS 22 Studenci i absolwenci kierunku mechatronika roku 2010 Ogółem Grupa uczelni studenci z tego na studiach absolwenci stacjonarnych niestacjonarnych studenci absolwenci studenci absolwenci Uczelnie M Inf. 47 0 47 0 0 0 Uczelnie MON 669 165 527 140 142 25 Uniwersytety 352 0 281 0 71 0 4 920 48 4 475 48 445 0 PWSZ 286 0 190 0 96 0 Uczelnie niepubl. 630 0 69 0 561 0 6 904 213 5 589 188 1 315 25 Politechniki Razem Dane: MNiSW (GUS listopad 2010 r.) 23 Studenci i absolwenci wybranych kierunków studiów w roku 2010 Ogółem Kierunek studiów studenci AiR z tego na studiach absolwenci stacjonarnych niestacjonarnych studenci absolwenci studenci absolwenci 12 943 1 909 11 241 1 724 1 702 185 EiT 14 056 2 886 11 167 2 383 2 889 503 Elektrotechnika 17 945 3 546 9 726 2 064 8 219 1482 Energetyka 5 410 387 4 439 324 971 63 Informatyka 63 706 6 916 28 708 5 692 Mechatronika 6 904 12 608 34 998 213 5 589 188 1 315 25 24 Wnioski po zakończeniu pierwszego cyklu studiów inżynierskich: 2007-2011 Seminarium „Kształcenie inżynierów w dwustopniowym systemie studiów” (1) W marcu 2011 r. Ministerstwo NiSW, Rada Główna Szkolnictwa Wyższego oraz KRPUT podsumowały wspólnie pierwszy cykl kształcenia na studiach inżynierskich. Podstawowymi wnioskami były: 1. Wszystkie reprezentowane uczelnie prowadziły siedmiosemestralne studia pierwszego stopnia. W konsekwencji były poważne problemy z organizacją ostatniej sesji egzaminacyjnej i rekrutacją na drugi stopień studiów. Wiele uczelni zdecydowało się na skumulowanie zajęć semestru siódmego w pierwszej jego części (od 7 do 10 tygodni), aby resztę semestru student mógł poświęcić na realizację pracy dyplomowej/projektu inżynierskiego. 2. Zdecydowana większość uczelni rekrutowała na drugi stopień znaczną liczbę absolwentów stopnia pierwszego – od około 50% do 80%. Wynikało to z dużego zainteresowania kandydatów i tradycyjnego pojmowania dobrego wykształcenia technicznego. Ponadto uczelnie obawiają się restrykcyjnego ograniczenia ilości studentów na II stopniu w stosunku do liczby studentów stopnia pierwszego. 26 Seminarium „Kształcenie inżynierów w dwustopniowym systemie studiów”(2) 3. Wydłużenie czasu studiów inżynierskich o jeden semestr, do pełnych czterech lat, pozwoliłoby na uzyskanie przez absolwentów odpowiedniego przygotowania praktycznego. Ponadto proces rekrutacji byłby sensowniej zorganizowany. 4. Stwierdzono, że techniczne studia drugiego stopnia są zdecydowanie bardziej kosztowne niż studia pierwszego stopnia, zatem byłoby wskazane powiększenie współczynnika kosztochłonności dla studiów drugiego stopnia wprowadzając mnożnik na poziomie 2,0. 5. Przy przejściu ze studiów inżynierskich na studia drugiego stopnia w zasadzie nie zaobserwowano tzw. mobilności pionowej, czyli przejścia na inny kierunek studiów. Główne przyczyny: • bariera psychologiczna ze strony kandydatów, którzy obawiają się zdecydowanie większego stopnia trudności studiowania na kierunku, którego nie znają. • większość wydziałów przygotowała studia drugiego stopnia głównie dla swoich absolwentów. 27 Seminarium „Kształcenie inżynierów w dwustopniowym systemie studiów”(3) 6. Studia I i II stopnia powinny być traktowane jako oddzielne „byty”. Bardzo wyraźnie trzeba zdawać sobie sprawę z konieczności przyrostu kompetencji absolwenta studiów II stopnia w stosunku do studiów I stopnia, ale niekoniecznie patrząc przez pryzmat tego samego kierunku studiów. 7. Podniesiono sprawę tytułu zawodowego uzyskiwanego po studiach II stopnia: czy tylko „magister” i czy zawsze „magister inżynier”. Niektórzy uważali, że na studia techniczne II stopnia powinny być przyjmowane osoby z tytułem inżyniera, a drugi stopnień prowadziłby do stopnia magistra. 8. Przeważał pogląd, że studia I stopnia powinny kończyć się projektem inżynierskim, a nie pracą dyplomową. Sformułowano też szereg pytań, m.in.: 1. Na jakim etapie jest reorganizacja PKA ? Wyrażono wątpliwość czy PKA podoła zadaniom wynikającym z wdrażania systemu KRK ? 2. Jak definiować kierunki pokrewne w procesie rekrutacji na II stopień, 28 zwłaszcza w okresie po wprowadzeniu Krajowych Ram Kwalifikacji ? Problem dostępności podręczników i skryptów Podręczniki i skrypty dla kierunku AiR Z analiz Sekcji Kształcenia Komitetu AiR PAN wynika, że w okresie lat 19982007 opublikowano około 160 podręczników i 80 skryptów przeznaczonych dla studentów kierunku automatyka i robotyka. Jednak średnie nakłady książek są stosunkowo małe i wynoszą od 200 do 500 egz. Natomiast szybko wzrasta ilość wersji elektronicznych skryptów. Najpoważniejszym wydawcą książek z zakresu automatyki i robotyki było Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, funkcjonujące od 1949 roku. Wydawało m.in.: • serię „Poradników Inżyniera” (m.in. Automatyka, pod red. prof. W. Findeisena, 1968) • serię „Automatyka i robotyka” od 1993 r. • tłumaczenia znakomitych książek zagranicznych. Niepowetowaną stratą dla akademickiego szkolnictwa technicznego jest trwająca w roku 2011 likwidacja WNT. 30 Inne, najważniejsze wydawnictwa • Wydawnictwo Naukowe PWN • Wydawnictwa Komunikacji i Łączności • Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH • Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej • Wydawnictwo Politechniki Śląskiej • Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej • Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT 31 Uwagi związane z wprowadzaniem Krajowych Ram Kwalifikacji Uwagi dotyczące KKR (1) 1. Krajowe Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego zostały wprowadzone rozporządzeniem Ministra, wynikającym z Ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy- Prawo o szkolnictwie wyższym …: Niektórzy uważają, że tak znacząca zmiana w organizacji kształcenia powinna być wprowadzona w trybie ustawowym. 2. Odejście od ministerialnej listy kierunków studiów (w 1988 -67, w 1996 -92, w 2001 -102, w 2007 -118 +około 80 kierunków unikatowych) może spowodować kolejne powiększenie oferty dla kandydatów na studia i pojawieniem się dalszych kierunków „rynkowych”. 3. Bardzo pozytywnie należy ocenić zwiększenie swobody kształtowania programów studiów przez wydziały posiadające uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego. 33 Uwagi dotyczące KKR (2) 4. Trudno ocenić jak zostanie przyjęte przez środowisko wprowadzenie dwóch profili kształcenia: ogólnoakademickiego i praktycznego. 5. Opis efektów kształcenia w obszarze kształcenia w zakresie nauk technicznych w porównaniu do innych opisów „obszarowych” jest bardzo dobrze opracowany. Podobnie opis efektów kształcenia prowadzącego do uzyskania kompetencji inżynierskich nie budził większych zastrzeżeń. (Rozporządzenie MNiSW z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego Dz.U. Nr 253 poz. 1520). 6. Przykładowy opis efektów kształcenia dla kierunku elektronika jest uznawany za najlepszy wzorzec dla innych kierunków, nie tylko technicznych. (Rozporządzenie MNiSW z dnia 4 listopada 2011 r. w sprawie wzorcowych efektów kształcenia Dz.U. Nr 253, poz. 1521). 34 Uwagi dotyczące KRK (3) 7. Ograniczeniem dla wprowadzania innowacyjnych programów studiów jest aktualnie obowiązująca postać rozporządzenia w sprawie wskaźników kosztochłonności dla poszczególnych kierunków studiów (Dz. U. z 2012 r. Nr 0 poz. 179). 8. W Ministerstwie funkcjonuje od kwietnia br. Zespół ds. zmian przepisów prawa dotyczących szkolnictwa wyższego (w składzie są m.in. profesorowie Józef Lubacz – przewodniczący RGNiSW i Jerzy Woźnicki – prezes Fundacji Rektorów Polskich). 9. Konferencje rektorów, grupy uczelni, grupy wydziałów i inne ciała mogą zgłaszać do Rady Głównej propozycje przykładowych efektów kształcenia dla wybranych kierunków studiów, ich poziomów i profili. Czekamy na przykładowe efekty kształcenia na studiach o profilu praktycznym ! 35
