Prawda w znaczeniu sądowym

Transkrypt

Prawda w znaczeniu sądowym
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Prawda w znaczeniu sądowym
- czyli wiarygodnośd biegłego eksperta,
Dr Andrzej Bulzak
ekspert merytoryczny projektu
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czy widział świadek krowę? – czyli ocena
wiarygodności zeznao świadka
Prof. J. Jamontt, znakomity prawnik, opowiadał przed wojną, że dla zbicia
świadka z tropu wystarczy go zapytad np.:
»Jeżeli świadek jest taki spostrzegawczy, niech powie,
czy widział krowę.
Tak?
To proszę powiedzied, czy krowa ma uszy za rogami,
czy też rogi za uszami?
«. Konsternacja. Namysł. I świadek traci na pewności”.
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Kategorie świadków:
• osoby, które zeznają szczerze i zgodnie ze stanem faktycznym
• osoby, które zeznają szczerze, ale nieprawdziwie - świadkowie, którym wydaje
się, że opowiadają tak, jak było – jednak się mylą
• osoby, które intencjonalnie, świadomie zeznają nieprawdę, zafałszowując
rzeczywistośd
• niekiedy też słuchamy zeznao kłamliwych, które jednak przez przypadek zgodne
są z rzeczywistością
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Przy poszukiwaniu prawdy w procesie sądowym, kluczowym
zadaniem jest odpowiedź na pytanie, komu należy dad wiarę
• W literaturze kryminalistycznej i z zakresu psychologii sądowej opisuje się różne
metody pomocne w badaniu nieszczerości wypowiedzi, które przede wszystkim
oparte są na technice zadawania pytao i na nietypowym odpowiadaniu na
pytania testów.
• Modelowo mówi się o wskaźnikach prawdy i fałszu możliwych do
zaobserwowania
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wskaźniki prawdy i fałszu
cztery poziomy:
• zawartośd tekstowa przekazu,
• werbalny styl prezentacji przekazu,
• towarzyszące przekazowi zachowania
niewerbalne
• oraz reakcje fizjologiczne
•
Twórcami takich modeli byli m.in. W. Stern, U. Undeutsch, A. Trankell, H. Szewczyk i
E. Littmann czy G. Kőhnken
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
W polskiej literaturze ciekawe propozycje przedstawili:
J.M. Stanik oraz Z. Marten
Modele te, ukierunkowane są na:
• poszukiwanie schematów,
• uogólnieo,
• wypracowanie listy kryteriów zeznao
wiarygodnych i niewiarygodnych
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czym więc jest prawda ?
PRAWDA to:
• cecha wypowiadanych zdao określająca ich
zgodność z rzeczywistością.
•
w mowie potocznej oraz w logice tradycyjnej
• prawda
• to stwierdzenie czegoś, co miało faktycznie miejsce
• lub stwierdzenie niewystępowania czegoś, co
faktycznie nie miało miejsca
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Prawda – zgodnośd z faktami, z rzeczywistością, antonim
kłamstwa, fałszu
Co jest prawdą dziś, okazuje się fałszem jutro.
autor: Monteskiusz
Gdy mówisz prawdę, nie potrzebujesz sobie niczego przypominad.
autor: Mark Twain
Kto szuka prawdy, nie powinien liczyd głosów.
autor: Gottfried Wilhelm Leibniz
Nie zawsze szczera prawda jest prawdą obiektywną.
autor: Hanna Kowalewska, Tego lata, w Zawrociu
Prawda istnieje. Wymyśla się tylko kłamstwo.
autor: Georges Braque
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Biegły sądowy (w skrócie często nazywany biegłym)
•
•
•
•
•
osoba posiadająca:
bogate doświadczenie zawodowe i uznana za eksperta w
zakresie swojej działalności,
powoływana w postępowaniu sądowym w celu
przedstawiania fachowych opinii o okolicznościach
mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej,
a których wyjaśnienie wymaga specjalistycznej wiedzy.
daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków
biegłego
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Prawda naukowa: a
• Sama w sobie jest sprawdzalna i jej
treśd (wynik) jest powtarzalna;
• Jest opisana i oceniona w literaturze
fachowej;
• Ma znany lub przewidywany poziom
błędów uzyskiwanych przy
stosowaniu tej metody;
• Uzyskała powszechną akceptację
(„general acceptance”) specjalistów
w danej dziedzinie.
prawda sądowa:
- Retrospektywna
- Pochodząca od osób
- Wynikająca ze śladów
- Zawarta w Corpus delicti
- Wiarygodna
- itd..
- jednorazowa (case study)
- Przyjęta przez sąd jako dowód
Projekt współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czy prawda – to błąd pomiaru?
Prawda sądowa - w pracy biegłego eksperta jest
więc wiarygodnością świadka – którego
wiarygodnośd została uznana w momencie jego
powołania przez sąd do opracowania ekspertyzy
!!!