Odpowiedź - Polskie Stowarzyszenie Sterylizacji Medycznej

Pytanie: - Zwracam się o wydanie opinii w zakresie ręcznej dekontaminacji
endoskopów giętkich z uściśleniem stopnia dezynfekcji
i spektrum bójczego preparatu dezynfekcyjnego.
Odpowiedź: Zagrożenia natury techniczno technologicznej w dekontaminacji
manualnej są liczne, a ponadto zawsze obarczone błędem ludzkim.
Europejskie Stowarzyszenie Gastroenterologów i światowe trendy,
szczególnie w sytuacji powołania do życia Normy 15883 1-6, preferują
metodę maszynowego mycia i dezynfekcji endoskopów, wskazując również
na konieczność przeprowadzania ich sterylizacji. Zalecenia polskie
(Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Stowarzyszenia Higieny
Lecznictwa, Polskie Stowarzyszenie Sterylizacji Medycznej) wskazują na
konieczność maszynowego mycia i dezynfekcji, co umożliwia walidację i
bieżącą kontrolę procesu.
Reprocesowanie endoskopów powinno zakończyć się sterylizacją
(poziomem jałowości) lub „dezynfekcją wysokiego poziomu” (proces
dezynfekcji wysokiego poziomu mogą przeżyć jedynie spory, gdy ich ilość
początkowa była wysoka). Uzyskanie w działaniach praktycznych, aż tak
wysokiej poprocesowej czystości mikrobiologicznej wymaga:
1. precyzyjnych i dokładnie wykonanych kroków technologicznych
poszczególnych faz reprocesowania
2. użycia preparatu przeznaczonego do „dezynfekcji wysokiego stopnia”
(B – o 5log; Tbc, F, V, S, - o 4log).
Należy więc użyć preparatu o szerokim spektrum obejmującym działanie
bakteriobójcze, grzybobójcze (C. albicans, A. Niger), prątkobójcze (M. terre,
M. avium), wirusobójcze (Adeno i Poliowius) i sporobójcze (wobec
niektórych przetrwalników) . Skuteczność działania preparatów
dezynfekcyjnych powinna być badana metodami określonymi w normach
europejskich dla obszaru medycznego. Ważne jest dotrzymanie parametrów
wyznaczonych w czasie badań, a szczególnie stężenia i czasu kontaktu.
Ponadto zgodnie z aktualnymi zaleceniami Europejskich i Polskich
Stowarzyszeń tzw. Tematycznych, do dezynfekcji endoskopów należy
stosować preparaty jednorazowego użytku.
Etapy dekontaminacji manualnej:
1. endoskop zaraz po użyciu przecieramy wilgotną ściereczką lub
kompresami jednorazowego użytku; nie wolno używać ściereczek
nasączonych alkoholowym preparatem dezynfekcyjnym, gdyż
powoduje to utrwalanie zanieczyszczeń, utrudnia mycie, prowadzi do
tworzenia biofilmów, a przede wszystkim uszkadza powierzchnie
endoskopu i skraca jego żywotność
2. w całym procesie dekontaminacji powinna być używana woda
demineralizowana lub destylowana, co ma korzystny wpływ na
skuteczność mycia, zapobiega osadzania się złogów mineralnych w
kanałach, zwiększa trwałość endoskopów
3. przed włożeniem do roztworu myjącego należy wykonać test
szczelności
4. do mycia użyć roztworu myjącego zgodnego z zaleceniami producenta
endoskopów, najlepiej enzymatycznego o potwierdzonej skuteczności
rozkładania zanieczyszczeń; roztwory myjące używać jednorazowo,
wymieniać po umyciu każdego endoskopu, aby nie dopuścić do
kontaminacji kolejnego endoskopu skażonym środkiem myjącym
5. zanurzyć endoskop, umyć powierzchnie zewnętrzne; w wannie do
mycia należy umieścić tylko jeden endoskop do mycia; gromadzenie
kilku endoskopów w wannie myjącej powoduje wzajemną kontaminację
sprzętu
6. wypełnić kanały roztworem myjącym i płukać dużą ilością płynu pod
ciśnieniem
7. każdy kanał powinien być wielokrotnie szczotkowany szczotką
dopasowaną do średnicy kanału, szczotki należy używać tylko do
czyszczenia jednego endoskopu, nie powinny być używane do
czyszczenia kolejnego endoskopu bez dezynfekcji, mycia i sterylizacji;
8. płukać dużą ilością wody demineralizowanej lub destylowanej,
9. wysuszyć kanały i powierzchnie zewnętrzne sprężonym powietrzem –
czynność ta jest niezwykle ważna, usuwa wodę z kanałów i umożliwia
wprowadzenie środka dezynfekcyjnego, a także zapobiega jego
rozcieńczaniu, co ma decydujące znaczenie dla skuteczności bójcze
10. przygotować roztwór dezynfekcyjny, oznaczyć pojemnik: nazwa i
stężenie środka dezynfekującego, data przygotowania roztworu,
podpis osoby wykonującej roztwór
11. zanurzyć endoskop w roztworze dezynfekcyjnym, wypełnić kanały za
pomocą pompki lub strzykawki; w pojemniku dezynfekować
jednorazowo tylko jeden endoskop, ponieważ stykanie się sprzętu
utrudnia, a często uniemożliwia kontakt ze środkiem dezynfekcyjnym
12. kontrolować czas kontaktu endoskopu ze środkiem dezynfekcyjnym,
a w szczególności nie dopuszczać do skracania czasu kontaktu;
niedopuszczalne jest także wydłużanie czasu kontaktu ponad
ustalony w badaniach, gdyż wpływa to niekorzystnie na trwałość
sprzętu
13. po zakończeniu procesu dezynfekcji endoskop płukać wielokrotnie
wodą jałową lub świeżą demineralizowaną, na bieżąco wytwarzaną
przez system uzdatniania z odwróconą osmozą; nie powinna być do
tego celu używana woda dostarczana w kanistrach, gdyż nie spełnia
wymogu czystości mikrobiologicznej
14. wysuszyć kanały endoskopu sprężonym powietrzem
15. suche endoskopy przechowywać otwarte w specjalnych szafach z
kontrolowanym czasem i warunkami przechowywania
poszczególnych endoskopów
16. każdy endoskop powinien posiadać metkę zawierającą informacje:
data dekontaminacji, godzina zakończenia procesu, dane osób
wykonujących dekontaminację, sposób wykonania (manualny,
maszynowy), nazwa, stężenie i czas działania środka
dezynfekcyjnego;
17. narzędzia endoskopowe należy myć, dezynfekować i sterylizować po
każdym użyciu zgodnie z procedurami obowiązującymi dla
inwazyjnych narzędzi medycznych; niedopuszczalne jest używanie
narzędzi nie sterylnych
Narodowy Fundusz Zdrowia wymaga wyposażenia pracowni
endoskopowej w myjnie dezynfektory, a tym samym procesy manualne
powinny być ograniczone do działań interwencyjnych i awaryjnych bądź też
stanowić etap wstępny mycia maszynowego.
WYMAGANIA DLA ZMYWALNI ENDOSKOPÓW
Przygotowanie manualne endoskopu do ponownego użycia odbywa się w
zmywalni znajdującej się w pracowni endoskopowej lub poza nią, pod
warunkiem zapewnienia odpowiedniego transportu (ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie
szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i
urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, Załacznik 5)
Należy wydzielid pomieszczenie zmywalni o powierzchni optymalnej 18-25m²
- pomieszczenie powinno posiadad wentylację i odpowiednie oświetlenie,
- podczas przygotowywania należy bezwzględnie przestrzegad podziału na sprzęt do
badania górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
- pomieszczenie powinno posiadad strefę brudną i czystą.
Wyposażenie strefy brudnej:
- wanny dezynfekcyjne z pokrywami lub kuwety na sprzęt brudny i czysty, (lub zlewy
tzw. bezsyfonowe)
- punkt z pistoletem wodnym i na sprężone powietrze
- tester szczelności,
- wyciąg nad wannami i zlew do odprowadzania płynów
Wyposażenie strefy czystej:
- stanowisko dezynfekcji (stanowisko ekspozycji z osprzętem),
- stół do pracy z wydzielonym miejscem do pakowania i zgrzewarką do
rękawów papierowo-foliowych, w przypadku oddawania endoskopu do
sterylizacji oraz szafa na rzeczy codziennego użytku.
-
w sytuacji, gdy endoskopy po dezynfekcji przechowywane będą w pozycji
wiszącej, w specjalnie do tego celu zakupionych szafach, można kanały
przepłukać alkoholem izopropylowym, zalecanym jako środek
przyspieszający proces suszenia przed przechowywaniem.
Ponadto przygotowanie manualne endoskopów może być obarczone dużym
błędem tzw. ludzkim i w związku z tym wymaga częstej poszerzonej oceny
skuteczności mikrobiologicznej, poprzez czystościową ocenę
mikrobiologiczną i pomocniczo ocenę luminometryczną.
Zespół konsultantów PSSM
Elżbieta Kutrowska
Waldemar Olszak
Barbara Waszak
23.09.2015