Opinia prawna - Spółdzielnia Mieszkaniowa Zgoda

Opinia prawna :
- w sprawie prawnych regulacji i zasad liczenia liczby kadencji członków Rady Nadzorczej
Spółdzielni.
Stan faktyczny :
Dwie ostatnie kadencje Rady Nadzorczej SM „Zgoda” w Brzegu obejmują lata :
2005 - 2009 kadencja 4 - letnia (wybory członków Rady Nadzorczej przez grupy
członkowskie w dniach 15-21.05.2005 r., Zebranie Przedstawicieli Członków w dniu 15.06.2005 r.);
2) 2009 - 2012 kadencja 3 - letnia (wybory członków Rady Nadzorczej przez poszczególne
części Walnego Zgromadzenia w dniach 2 – 19.06.2009 r.
1)
Stan prawny :
Zasady działania organów spółdzielni, do dnia 22.07.2007 r. regulowała ustawa Prawo spółdzielcze
oraz opracowany na jej podstawie Statut Spółdzielni. Ustawą z 14.07.2007 r. o zmianie ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2007 r. nr 125,
poz. 873 z późn. zm.) dokonano zmiany art. 59 § 1 Prawa spółdzielczego wprowadzając dla
spółdzielczości mieszkaniowej odrębne zasady działania jej organów. Zasady te zostały wpisane,
odmiennie niż dla wszystkich innych rodzajów spółdzielni, nie w ustawie Prawo spółdzielcze lecz
1
w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych, poprzez dodanie rozdziału 1 , w szczególności
2
2
poprzez dodanie art. 8 . Przepis art. 8 w ustępach 3 i 4 stanowi :
„ 3. Nie można być członkiem rady nadzorczej dłużej niż przez 2 kolejne kadencje rady nadzorczej.
4. Kadencja rady nadzorczej nie może trwać dłużej niż 3 lata. „
Ustawa weszła w życie z dniem 31.07.2007 r.
Spółdzielnia dostosowała zapisy Statutu do powyższych przepisów ustawowych - uchwalając
zmianę Statutu na Nadzwyczajnym Zebraniu Przedstawicieli Członków w dniu 30.11.2007 r.
Ustawa z 14.07.2007 r., w swoim art. 10 zawierała przepisy przejściowe określające zasady
stosowania nowych uregulowań ustawowych. Przepis ten miał następujące brzmienie :
2
Art. 10. 1. Stosując przepis art. 8 ust. 3 ustawy, o której mowa w art. 1, liczbę kadencji oblicza się
biorąc pod uwagę dotychczasowy staż członka rady nadzorczej.
2
2. Przepis art. 8 ust. 4 ustawy, o której mowa w art. 1, ma zastosowanie do rad nadzorczych
powołanych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.
Jak widać, ust. 1 wprowadzał zasadę działania nowego prawa wstecz, gdyż nakazywał obliczanie
kadencji z uwzględnieniem dotychczasowego (na dzień wejścia ustawy w życie) stażu członka rady
nadzorczej. Taki zapis ustawowy budził kontrowersje wielu środowisk i stał się przedmiotem
analizy Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 15.07.2009 r. sygn. akt K 64/07 ( Dz. U. z 2009 r. nr 117, poz.
988) uznał iż :
2
a) art. 8 ust. 3 i 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jest zgodny z art. 58 ust. 1 w związku
z art. 31 ust. 3 Konstytucji;
- czyli określenie okresu trwania kadencji z jej ograniczeniem do 3 lat oraz ograniczenie
mandatu do 2 kadencji przez członków rad nadzorczych - są zgodne z konstytucją ;
b) art. 10 ust. 1 ustawy zmieniającej ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych jest niezgodny
z art. 2 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji;
- czyli przepis został uchylony z dniem 27.07.2009 r. (data publikacji wyroku TK), a co za tym
2
idzie przepis art. 8 ust. 3 i 4 mają zastosowanie do rad nadzorczych powołanych po
dniu wejścia w życie ustawy z 14.07.2007 r., zatem od dnia 31.07.2007 r.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził m.in. :
2
„Przepis art. 10 ust. 1 ustawy zmieniającej stanowi, że stosując przepis art. 8 ust. 3 u.s.m., zgodnie z
którym nie można być członkiem rady nadzorczej dłużej niż przez 2 kolejne kadencje rady nadzorczej,
liczbę kadencji oblicza się, biorąc pod uwagę dotychczasowy staż członka rady nadzorczej. W ocenie
Trybunału Konstytucyjnego, kwestionowany przepis oznacza arbitralną ingerencję w stosunki prawne
powstałe w przeszłości i trwające nadal (naruszenie art. 2 Konstytucji). Jak stwierdził Trybunał w wyroku z
26 maja 1998 r. (sygn. K. 17/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 48), ewentualne zmiany długości kadencji
powinny wywoływać skutki pro futuro. Z istoty kadencyjności wynika, że długość kadencji nie powinna być
modyfikowana w odniesieniu do organu urzędującego. Spółdzielcy, wybierając określony skład rady
nadzorczej, udzielają mu jednocześnie pełnomocnictw o określonej przez prawo treści i określonym
czasie "ważności".
Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 10 ust. 1 ustawy zmieniającej narusza art. 58 ust.
1 Konstytucji również w innym aspekcie, a mianowicie poprzez ograniczenie autonomii decyzyjnej
członków spółdzielni, którzy wcześniej obdarzyli zaufaniem określonych członków rady nadzorczej, a
mimo to z dniem wejścia w życie niniejszej regulacji mandat niektórych członków wygasł z mocy prawa
(dotyczy to tych, którzy sprawują funkcję dłużej niż kolejną drugą kadencję). Oznacza to ingerencję w
wolność zrzeszania się nieznajdującą oparcia w konstytucyjnej zasadzie proporcjonalności (art. 31 ust. 3
2
Konstytucji). O ile wprowadzenie na mocy art. 8 ust. 3 i 4 usm kadencyjności rady nadzorczej znajduje
konstytucyjne uzasadnienie (por. sygn. K 42/02), to nagromadzenie na gruncie art. 10 ust. 1 ustawy
zmieniającej naruszeń zasad konstytucyjnych (wynikających w szczególności z art. 2 i art. 58 ust. 1
Konstytucji) powoduje, że kwestionowany przepis nie może w sposób pozytywny przejść testu
proporcjonalności.”
Na podstawie powyższej analizy należy stwierdzić, iż w okresie od 31.07.2007 r. do 27.07.2009 r.
obowiązywał przepis, który naruszał Konstytucję.
Wyrok TK potwierdził zasadę lex retro non agit - prawo nie może działać wstecz. Tym samym
liczbę kadencji, o których mowa w art. 82 ust. 3, ustalamy od kadencji Rady Nadzorczej
powołanej po wejściu w życie ustawy z 14.07.2007 r. - czyli powołanej po 31.07.2007 r.
Po 31.07.2007 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni - członkowie Rady Nadzorczej zostali powołani tylko
na jedną kadencję na okres od 2009 do 2012 r. - kadencję 3 - letnią.
Każdy członek Rady Nadzorczej może zatem kandydować do pełnienia drugiej kadencji.
Pełnienie kadencji członka Rady Nadzorczej w okresach wcześniejszych - w świetle wyroku
Trybunału Konstytucyjnego wskazanego powyżej - nie ma znaczenia prawnego.
Brzeg, dnia 29.03.2012 r.
RADCA PRAWNY
OP-517
mgr Elżbieta Maria Jędrzejek