dml_button_view
Transkrypt
dml_button_view
Lekcja 24.02.2010 Temat: Obraz ludzkiego losu, czyli tragizm w dramacie antycznym. Budowa tragedii antycznej. Dramat grecki – V w. p.n.e. 1. Tragedia Najwyżej ceniony gatunek literacki przez starożytnych. Zrodziła się w starożytnej Grecji i wywodzi się z obrzędów religijnych. Bohaterowie znajdują się w sytuacji trudnej, są uwikłani w konflikt między własnym działaniem a prawami wyższymi. O sytuacji bohaterów decyduje ich los – fatum. Istotą tragedii jest konflikt tragiczny. Polega na istnieniu przeciwstawnych, równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie sposób dokonać wyboru. W tragedii grackiej losy bohatera układają się często tak, że popełnia on „nieszczęśliwe błędy”- bohater nie wie, że popełnia zbrodnię lub czyn niegodny. Takie przeciwieństwo między samoświadomością a rzeczywistością nazywamy ironią tragiczną. Katarzis – oczyszczenie. Dzieła antyku miały oddziaływać na reakcje, przeżycia odbiorców. Tragizm – kategoria estetyczna. Bohater niezależnie od siły charakteru i szlachetności intencji sprowadza na siebie zgubę, śmierć lub klęskę. 2. Obrzęd i mit. Aktorzy Dla powstania teatru najważniejsze były dawne obrzędy ku czci boga Dionizosa. Był on bogiem winorośli, urodzaju, używania życia. Wielkie Dionizje – miejskie (wiosna), Małe Dionizje – wiejskie (jesień) - Z tych dwóch powstał teatr starogrecki w dwu odmianach: - tragedia - komedia Z pieśni obrzędowej ku czci Dionizosa (dytyramb) powstała tragedia, która opierała się na dialogu prowadzonym przez Koryfeusza (przewodnik) i chóru. Ta partia chóralna stała się głównym składnikiem tragedii starogreckiej. Koryfeusz dał początek pierwszemu aktorowi, którego wprowadził Tepis. Pierwszy aktor dramatyczny – VI w. p. n. e. Odgrywał on kilka roli i tworzył akcję dramatyczną. Ajschylos wprowadził drugiego aktora, a Sofokles trzeciego. Nawet, jeśli w przedstawieniu brało udział więcej postaci, to na scenie występowało tylko trzech aktorów. To powodowało ograniczenie wątków pobocznych. Niektóre wątki odbywały się poza sceną (morderstwa i inne). Były one komentowane i opowiadane przez chór. U Ajschylosa przeważa partia chórowa z Koryfeuszem. Tragedia ma charakter bardziej liryczny niż dramatyczny. Napisał on ok. 90 tragedii, a zachowało się jedynie 7. Np. „Oresteja”. Sofokles – wzmacnia dramatyczność akcji, przedstawia konflikty międzyludzkie. Wprowadza postaci kobiet. Zachowało się kilka tragedii. Np.: „Antygona”. Eurypides – pogłębia psychologię postaci i realizm akcji. Ogranicza udział chóru. Zachowało się 7 dzieł. Np.: „o Elektrze”, „O Ifigenii”. 3. Układ i forma dramatu. W dramacie greckim dominuje słowo poetyckie, recytowanie i śpiewanie na tle muzyki instrumentalnej. Nie znano podziału na akty i sceny. Rozpoczyna przedstawienie aktor wygłaszający zapowiedź (prologos). Właściwy porządek daje chór, wkraczający ma orchestrę w rytm muzyki (parados). Kończy przedstawienie chór, opuszczając orchestrę (exodus). Pomiędzy tymi częściami rozgrywa się akcja sceniczna dzielona na pojedyncze epizody (epejsodia), a między nimi chór na orchestrę, wygłaszający komentarz do wydarzeń pod nieobecność aktorów (stasimon). 4. Budowa teatru. Aktor i chór wstępnie występowali na orchestrze. Po rozwinięciu się teatru zwiększyła się ilość ról, zmieniła się architektura teatru. Zbudowano barak – skene – element dekoracji i garderoba. Frontowa jej miała ściana troje drzwi. Przed skene zbudwano proskenion (dla aktorów), a na orchestrze został już tylko chór. W czasach Pizystrata powstał pierwszy teatr kamienny (ok. 425 r. p. n. e). Najbardziej znany to teatr Dionizosa w Atenach, którego budowę ukończono w 326 r. p. n. e.. Przedstawienia teatralne odbywały się dwa razy do roku - związane było to z religią.