Poznajmy dziedzictwo sakralne rejonu wileńskiego Poznajmy

Poznajmy dziedzictwo sakralne rejonu wileńskiego Poznajmy

Koúcióù
pw. Przemienienia
Pañskiego
w Porudominie
Koúcióù pw. Wniebowziæcia
Najúwiætszej Maryi Panny
w Mickunach
20
16
Wzmianki o Mickunach pochodzà juý z poczàtku XVII w.
Pierwszà nieduýà drewnianà kapliczkæ wybudowaù tu Józef Puzyna w 1733 r. W 1826 r. wzniesiono nowy murowany koúcióùek,
który przetrwaù burze dziejowe i sùuýy okolicznym mieszkañcom
obecnie jako úwiàtynia parafialna. Przy poúwiæceniu koúcióùka byù
takýe obecny Juliusz Sùowacki ze swoim rodzeñstwem, którego ojczym, profesor Uniwersytetu Wileñskiego August Becu byù wùaúcicielem majàtku w Mickunach. Po stùumieniu Powstania Styczniowego koúcióù zamkniæto i w 1871 r. zamieniono w cerkiew. Koúcióù
jest w stylu wczesnego klasycyzmu, w formie prostokàta z wieýyczkà, obok úwiàtyni dzwonnica.
34
Poznajmy
dziedzictwo sakralne
rejonu wileñskiego
Koúcióù pw. Trójcy Úwiætej w Suderwie
W êródùach historycznych miejscowoúã ta jest wspominana w
1523 r. Drewniany koúcióù katolicki w Ùawaryszkach zbudowano
w 1642 roku. Staù on w miejscu obecnego cmentarza. Obecny
murowany koúcióù wzniesiono w latach 1899 – 1906. Posiada cechy stylu neoromantycznego i neogotyckiego.
Koúcióù pw. Nawrócenia úw. Pawùa
Apostoùa w Wojdatach–Biaùej Wace
Koúcióù pw. Wniebowziæcia Najúwiætszej
Maryi Panny
w Mejszagole
Pierwsze pisemne wzmianki o miejscowoúci pochodzà z 1493 r.
Juý wtedy byù tu dwór, a od 1504 r. Suderwa stanowiùa gminæ.
Pierwszy drewniany koúcióù stanàù tu w 1772 r. W 1822 r. staraniem biskupa W. Woùczackiego stanàù tu oryginalny koúcióù pw.
Trójcy Úwiætej. Naleýy on do zabytków architektury XIX wieku.
Koúcióù jest zbudowany w stylu klasycystycznym, w ksztaùcie rotundy, odznaczajàcy siæ wyjàtkowà akustykà. Na okràgùym sklepieniu koúcioùa sà cenne polichromie z XIX wieku. Z poczàtku
XX wieku zachowaùy siæ dzwonnica oraz kilka dzieù sztuki o tematyce sakralnej.
Pomnik
Pomnik Papieýa
Papieýa Jana
Jana Pawùa
Pawùa IIII
Wzmianki o Niemenczynie pochodzà juý z 1338 r. Fundatorem
pierwszego koúcióùka, który zbudowano w 1387 r., byù Wielki Ksiàýæ
Litewski i Król Polski Wùadysùaw Jagieùùo. W 1655 r. wojsko moskiewskie úwiàtyniæ zburzyùo, a w 1680 r. koúcióù zostaù odbudowany. W 1706 r. – spùonàù. Obecnà úwiàtyniæ wzniesiono w latach
1848–1855 ze úrodków znanej w tych okolicach rodziny Parczewskich. Obok koúcioùa znajduje siæ kaplica grobowa tej rodziny.
Koúcióù pw. Najúwiætszej Maryi Panny
Ostrobramskiej w Bezdanach
22
Archeolodzy uwaýajà, ýe Rudomino jest starsze od Wilna. W
êródùach historycznych juý od 1377 r. miejscowoúã ta nazywana jest
miasteczkiem. Z dokumentów XVI w. wynika, ýe w owych czasach,
w dniu úw. úw. Piotra i Pawùa, odbywaù siæ tu doúã liczny jarmark, a
wedùug danych z 1556 r. dziaùaùy aý 3 karczmy. W 1500 r. w Rudominie byù koúcióù katolicki i parafia. W 1730 r. na miejscu starego
koúcioùa wybudowano nowy, a w 1781 r. dziaùaùa szkoùa parafialna.
W 1832 r. budynek koúcioùa gruntownie odnowiono za koszt Michaùa hr. Tyszkiewicza. W 1864 r. wùadze carskie koúcióù przeksztaùcili go w cerkiew prawosùawnà. Obecnie moýna oglàdaã jedynie
ruiny dawnej budowli. Drewniany koúcióù pw. MB Dobrej Rady
zostaù wybudowany w latach 1907 – 1909, w 1921 roku ponownie
odtworzono parafiæ. Úwiàtynia zbudowana jest w formie krzyýa, z
dwiema o róýnej wysokoúci wieýyczkami. Wnætrze trójnawowe przedzielone kolumnami, posiada trzy oùtarze.
15
Koúcióù pw. Trójcy Úwiætej
i úw. Kazimierza w Miednikach
Êródùa historyczne tæ miejscowoúã opisujà juý w czasach Wielkiego Ksiæstwa Litewskiego. Podróýujàc po tych okolicach, juý z
oddali zauwaýymy ruiny potæýnego zamku oraz wieýæ koúcioùa.
Jedna z pierwszych na Litwie úwiàtyñ katolickich w tej okolicy
byùa zbudowana w 1391 r. W roku 1788 zbudowano nowy drewniany koúcióù, który w 1868 roku zostaù zburzony. W latach 1932
–1931 wybudowano obecnà drewnianà úwiàtyniæ pw. Trójcy Úwiætej i úw. Kazimierza.
Bezdany znane byùy juý w XV w, zaú w XVI wieku stanàù tu
dwór. Koúcióù pw. Najúwiætszej Maryi Panny Ostrobramskiej Matki
Miùosierdzia zbudowano w roku 1937. Úwiàtynia jest drewniana,
ma ksztaùt prostokàta (w latach 1947–1988 nieczynna). W roku
1989 zostaùa odrestaurowana i zwrócona wiernym.
8
Koúcióù pw. Miùosierdzia Boýego
w Kowalczukach
To pierwszy koúcióù w rejonie wileñskim, zbudowany po odzyskaniu niepodlegùoúci przez Litwæ. Budowæ koúcioùa pw. Miùosierdzia Boýego rozpoczæto latem 1995 roku, a w roku 2005 úwiàtynia byùa poúwiæcona i oddana do uýytku wiernym.
Koúcióù
pw. Najúwiætszej
Maryi Panny
w Szyùanach
Koúcióù pw. úw. Michaùa Archanioùa
33 w Szumsku
14
W êródùach historycznych Dukszty sà wspominane juý w XIV
wieku, kiedy to Krzyýacy atakowali pierwszà stolicæ Litwy –
Kiernów. Poniewaý Dukszty byùy wùasnoúcià zakonu pijarów, úlady jego dziaùalnoúci oúwieceniowej na dùugo pozostaùy w historii
tej piæknej miejscowoúci. W roku 1647 ksiàýæta Giedrojciowie zbudowali tu pierwszà kaplicæ katolickà. Obecny koúcióù úw. Anny
wybudowano w latach 1850–1856. Jest to neogotyckie dzieùo sztuki
o wielkiej wartoúci artystycznej. Budowæ úwiàtyni wspieraù polski
kompozytor Stanisùaw Moniuszko, a pracami kierowaù ks. Joachim
Dembiñski.
9
W Kowalczukach, przy koúciele pw. Miùosierdzia Boýego, w
roku 2007 wzniesiono pierwszy na Litwie pomnik Jana Pawùa II.
Pomnik w tej miejscowoúci stanàù nieprzypadkowo: znajduje siæ
tu jedyny w kraju koúcióù Miùosierdzia Boýego, które tak bardzo
propagowaù Papieý. Inicjatorami upamiætnienia Papieýa – Polaka
byli harcerze Wileñskiego Hufca Maryi im. Pani Ostrobramskiej,
którzy przez kilka lat kwestowali na ten cel.
Koúcióù pw. Matki Boýej Dobrej Rady
w Rudominie
24 Ruiny Koúcioùa-Cerkwi
5 Koúcióù pw. úw. Anny w Duksztach
Koúcióù pw. úw. Michaùa Archanioùa
17 w Niemenczynie
1
W êródùach historycznych wzmianki o miejscowoúci pochodzà
z XVI w. Poczàtki koúcioùa to rok 1813, kiedy proboszcz parafii
úw. Stefana w Wilnie wybudowaù w Wojdatach kaplicæ. Obecny
koúcióù wzniesiono w 1910 r. Fundatorem úwiàtyni byùa rodzina
Ùæskich, której paùac znajduje siæ nieopodal koúcioùa. W roku 1921
zaùoýono biaùowackà parafiæ. Koúcióù jest neobarokowy w formie
krzyýa. Na terenie przykoúcielnym umiejscowiono dzwonnicæ na
stalowych prætach.
29
Koúcióù pw. úw. Jana Chrzciciela
13 w Ùawaryszkach
Pierwsze wzmianki o Porudominie sà datowane na 1493 r.
Êródùa podajà, ýe dziaùaùa tu cerkiew staroobrzædowców, a po 1596
r. zaùoýono koúcióù unicki, który dziaùaù do 1700 r. Rodzina Horainów w 1726 r. przeznaczyùa swój dwór w Porudominie na klasztor dla wileñskich benedyktynek. Pierwsze wzmianki o kaplicy w
Porudominie pochodzà z 1744 r. Natomiast w 1776 r. zakonnice
wybudowaùy nowà kaplicæ, którà w 1867 r. wùadze carskie zamknæùy i zniszczyùy. W 1908 r. wzniesiono drewniany koúcióù, a w
1922 r. obecny. Koúcióù jest zbudowany w stylu neogotyckim, w
formie prostokàta.
W tej miejscowoúci wzniesiono jeden z pierwszych koúcioùów
po przyjæciu przez Litwæ chrztu. Úwiàtynia byùa zniszczona; odbudowano jà w 1589 r. W 1655 r. koúcióù byù ponownie zniszczony
przez Rosjan. Trzeci koúcióù przetrwaù do 1760 r., czwarty równieý
zbudowano z drewna. Obecny murowany koúcióù wzniesiono w
latach 1862–1865. Úwiàtynia ma cechy stylu neorenesansowego
oraz neogotyckiego.
W 1950 r. do parafii w Mejszagole, przybyù ksiàdz Józef Obrembski. Sùuýàc Dla wszystkich ludzi, niezaleýnie od narodowoúci,
zawsze byù i pozostaje Czùowiekiem o otwartym sercu, wspierajàcym na duchu dobrym sùowem i naukà. Honorowy obywatel rejonu wileñskiego – Patriarcha Wileñszczyzny ks. Praùat Józef Obrembski mieszka obecnie w skromnym domku obok koúcioùa, zwanym „paùacykiem”.
Cerkiew
pw. úw. Mikoùaja
Cudotwórcy
w Rudominie
Szumsk znany jest od poùowy XVI w. Nazwa miejscowoúci pochodzi od nazwiska rodu wùaúcicieli majàtku – Szumscy, którzy w
1696 roku ufundowali tu drewniany koúcióù, a w 1705 r. w wybudowanym drewnianym klasztorze osadzili dominikanów. Obecny
murowany koúcióù wzniesiono w latach 1767–1789. W latach
1837–1839 w miejscu starego, drewnianego klasztoru, dziæki staraniom przeùoýonego klasztoru o. K. Czapaùowicza, wybudowano
klasztor murowany, nieco póêniej dzwonnicæ i bramæ úwiàtyni. W
1865 r. wùadze rosyjskie przeksztaùciùy koúcióù w prawosùawnà cerkiew. Katolicy odzyskali koúcióù dopiero w 1917 r. Koúcióù jest
zbudowany w stylu póênego baroku, w formie prostokàta, wnætrze bazyliañskie, trójnawowe. W kamiennej bramie znajduje siæ
dzwonnica. Murowane kapliczki na przykoúcielnym terenie sà rzadkimi okazami zanikajàcego juý rodzaju architektury.
Obchodzàc 300 rocznicæ poúwiæcenia koúcioùa pw. úw. Michaùa
Archanioùa, mieszkañcy miasteczka wznieúli na wzgórzu Trzy
Krzyýe.
23
Pierwszà prawosùawnà cerkiew pw. Przemienienia Pañskiego
zaùoýono w 1864 r. w byùym koúciele katolickim pw. Najúwiætszej
Maryi Panny. W latach 1874–1876 úwiàtyniæ rozebrano, a na jej
miejscu wybudowano murowanà. Stary budynek przeniesiono na
cmentarz, gdzie wybudowano kaplicæ pw. Úw. Mikoùaja Cudotwórcy. Úwiàtynia sùynna jest z zabytkowych ikon.
32
2 Koúcióù pw. úw. Jerzego w Bujwidzach
Pierwsza wzmianka o tej miejscowoúci w êródùach historycznych
jest datowana na okres XVI w. W latach 1673–1782 Bujwidze
naleýaùy do kanoników regularnych. Ksiægi chrztu byùy pisane od
1744 r. W 1787 r. jest wzmianka o starym zniszczonym drewnianym koúciele. Drewniana úwiàtynia o ksztaùcie oúmiokàta pw. úw.
Jerzego zostaùa wzniesiona okoùo 1790 r. przez marszaùka Stanisùawa
Radziszewskiego; budynek w 1982 r. spùonàù. Obecna murowana
úwiàtynia pod wezwaniem úw. Jerzego zostaùa odbudowana na fundamentach dawnego koúcioùa. Przy koúciele zachowaùa siæ zabytkowa kaplica w formie piramidy – mauzoleum rodziny Radziszewskich (1787 r.).
31
Pierwsze wzmianki o Szyùanach pochodzà z roku 1500. Ulicowa
wieú nie utraciùa dotàd charakterystycznego dla dawnych osiedli planu
zabudowy – wszystko jest skoncentrowane wokóù kilku nieduýych
brukowanych uliczek, a centrum wsi stanowi stojàcy u styku trzech
dróg Dom Boýy. Moýemy tu spotkaã wiele okazów unikatowej architektury drewnianej. Zabytkiem jest takýe miejscowy, zbudowany w 1725 r., koúcióù pw. Najúwiætszej Maryi Panny z interesujàcym wystrojem wnætrza. Znajdziemy w nim kilka przykùadów dawnego malarstwa sakralnego, a przede wszystkim – umieszczony w
gùównym oùtarzu obraz Trójcy Úwiætej. Obraz ten powstaù prawdopodobnie w koñcu XVII wieku, a juý w wieku XIX miejscowi mieszkañcy uwaýali go za cudowny. Wedùug legendy, miaù on objawiã
siæ na wierzbie strzegàcym bydùa pastuchom.
11
Koúcióù pw. Matki Boýej
Ostrobramskiej w Kienie
Dwór w Kienie byù juý dobrze znany w czasach Wielkiego Ksiæstwa Litewskiego. W êródùach historycznych nazwæ dworu spotyka siæ od roku 1603, a od roku 1744 wymienia siæ naleýàcà do
zakonu bernardynów kaplicæ w Kienie. W roku 1866 przeksztaùcono jà w cerkiew. Obecny drewniany koúcióù pod wezwaniem MB
Ostrobramskiej zbudowano w roku 1920.