Ten ranking promuje dobre przykłady

02 B
CZWARTEK, 13 WRZEŚNIA 2012
Prezentacja
Reklama
Ten ranking promuje dobre przykłady
ZJANUSZEMOLESIŃSKIM,dyrektoremFRDLMałopolskiegoInstytutuSamorząduTerytorialnegoiAdministracjiwKrakowie
iANATOLEMWŁADYKĄ,zastępcądyrektorads.merytorycznychMISTiA,rozmawiaElżbietaCegła
Sporoinstytucjiogłaszarankingina„naj...”gminęwPolsce,patrzącnadziałalnośćsamorządu
terytorialnegowróżnychobszarachidziedzinach.Czymnatym
tlewyróżniasięRankingGmin
Małopolskich,organizowany
przezMałopolskiInstytutSamorząduTerytorialnegoiAdministracji?
Janusz Olesiński:
Nasz ranking wyróżnia się
na tle innych z dwóch powodów:
po pierwsze - zasięg terytorialny jest ograniczony do terenu
województwa,apodrugie–przygotowujemy go w oparciu
o obiektywne wskaźniki statystyczne, w czym pomaga nam
UrządStatystycznywKrakowie.
Wskaźniki te - jest ich 11 i nie
zmieniająsięodtrzechlat-przeliczamy zarówno na pieniądze,
jak i na jednego mieszkańca danejgminy,dziękiczemupowstaje jasny obraz efektywnego zarządzania gminą.
Jakietowskaźniki?
Anatol Władyka:
Uwzględniają one szerokie
spectrum działań gminy w różnych obszarach. Obejmują
na przykład przeliczone na jednegomieszkańcadochodywłasnegminy,wydatkiinwestycyjne,
również te wspierane z funduszy unijnych, liczbę zarejestrowanych podmiotów gospodarczych, a także saldo migracji
na tysiąc mieszkańców czy wynikiegzaminówszóstoklasistów
itestówgimnazjalistów.Tegorodzajudaneliczbowesąniedopodważenia,naszrankingpowstaje więc w oparciu o mocne podstawy obiektywnie analizowanych zjawisk, jakie zaszły
w małopolskich gminach w roku poprzedzającym ogłoszenie
wynikówrankingu.Obecniebraliśmy więc pod uwagę dane
za 2011 rok.
Dlaczegowtymrankinguniema
trzechdużychmiastnaprawach
powiatu–Krakowa,NowegoSączaiTarnowa?
Anatol Władyka:
Próbowaliśmyrobićzestawienie wszystkich 182 gmin naszego województwa, jednak ich
obrazbyłniecozakłócony.Trudnobowiemporównywaćcele,zadania i wyniki osiągane w dużymmieście,któreopróczzadań
gminy realizuje również zadania powiatu z tymi, jakie pojawiająsięwgminiewiejskiej.Skala różnych zjawisk jest zupełnie
inna. Jeśli w Krakowie funkcjonuje np. siedemset jednostek
oświatowych,towskaźnikwyników
sprawdzianu
sześcioklasistówwprzeliczeniu
najednegozdającegouczniabędzie –co oczywiście zrozumiałe
–zupełnieinnyniż wmałejgminie, właśnie ze względu na skalęzjawiska.Owynikachegzaminu decyduje oczywiście poziom
przygotowania do nich uczniów
iwielkośćgminyniezawszemusi mieć decydujące znaczenie.
Ubiegłorocznebyły–podwzględem liczby punktów na jednego
zdającego – najlepsze w gminie
Zielonki, podczas gdy np. większa gmina Muszyna zajęła
pod tym względem 155. miejsce
wśród 179 małopolskich gmin.
Nie ma więc wcale reguły, że samorządwdużychmiastachzawsze działa lepiej ku pożytkowi
mieszkańców, często bowiem
znacznielepiejżyjeimsięwmałej miejscowości, której władze
lokalnesąznacznieskuteczniejsze.
Bomniejszągminąłatwiejzarządzać,innajestrównieżskala
problemów.Czytoztegowzględuwrankinguniemarównież
podziaługminzewzględunaich
charaktermiejskiczywiejski.
Czytakipodziałteżzakłóciłby
jasnyiobiektywnyobraz?
Janusz Olesiński:
Z pewnością tak, dlatego nie
bierzemypoduwagęakurattego
aspektu,leczocenęgminopieramy na podstawie jednakowych
kryteriów, bazując na tych samychwskaźnikach.Chodzinam
przedewszystkimoto,bywrankingu wyłonić i promować te
gminy, które w ewidentny sposób wyróżniają się natle innych
pod względem zrównoważonegorozwojugospodarczego,społecznego,kulturalnego.Chcemy
w ten sposób uhonorować tych
najlepszych,zktórychinnimogą
brać dobry przykład. I chociaż
w czołówce te same gminy zamieniają się miejscami, to jednakwszystkie,zwłaszczate,które debiutują w zestawieniu
na czołowych miejscach, mają
się czym pochwalić i pokazują,
jakmożnawdanejdziedziniedobrze zarządzać i mądrze wydawać pieniądze.
Dopublicznejwiadomościprzekazujeciepaństwojedynie20
gmin,dlaczego?
Janusz Olesiński:
Dlatego, że to jest swego rodzaju małopolska ekstraklasa.
Towłaśnietaczołówka,mogąca
podwielomawzględamiświecić
przykładem innym. Oczywiście
każda gmina, nie tylko należąca
do czołowej dwudziestki, może
wystąpić do MISTiA z wnioskiemoinformacjęomiejscu,jakie zajęła w rankingu. Władze
lokalne proszą o nie i my przedstawiamy szczegółowe dane
na temat zajętej w rankingu pozycji (i osiągniętych wartości)
w ramach poszczególnych 11
wskaźników, w oparciu o które
przygotowujemy ranking.
Anatol Władyka:
W tej ekstraklasie nie ma
gminy, która zajmowałaby we
wszystkich albo przynajmniej
wwiększościwskaźnikówpierwsze miejsce. Każda w tej dwu-
Janusz Olesiński
Anatol Władyka
dziestce plasuje się na bardzo
różnych, często odległych pozycje pod względem stosowanych
przez nas kryteriów statystycznych. I tak, wspomniane Zielonki znalazły się na pierwszym
miejscutakżepodwzględemsalda migracji na tysiąc mieszkańców–31,86osób.Wynikatozbezpośredniego sąsiedztwa z krakowską aglomeracją – wielu
mieszczuchów przenosi się
do Zielonek, tam mieszka, niekiedy i pracuje. Za to ta sama
gmina uplasowała się dopiero
na112.pozycjijeślichodzioliczbękorzystającychzpublicznych
dem liczby udzielonych noclegów – 54 585,35 na tysiąc mieszkańców, druga jest Szczawnica
–42130,26(czwartawklasyfikacji ogólnej), natomiast Zakopane – co może zaskakiwać - „dopiero” na trzecim miejscu – 41
906,20 (10. miejsce w rankingu),
alezatoprzodujepodwzględem
liczbyzarejestrowanychwsystemie REGON podmiotów gospodarczych–201,15na1000mieszkańców. A drugie w rankingu
Niepołomice są pierwsze w dochodach własnych na jednego
mieszkańca, które wyniosły
w 2011 roku 2675,84 zł, co dowo-
5
149
Tyle jest nowych gmin w pierwszej dwudziestce najlepszych
w tegorocznym Rankingu Gmin
Małopolski 2012. Są to:
Wierzchosławice
Zator
Trzciana
Mszana Dolna (gmina miejska)
Kocmyrzów-Luborzyca
Tyle w gminie Łącko wyniosły
w 2011 r. wydatki na administrację publiczną na jednego mieszkańca. Pod tym względem
gmina zajmuje 1. miejsce w rankingu. Druga jest gm. Grybów –
154 zł, trzecia – Nowy Targ –
157 zł. Największe są wydatki
w gm. Moszczenica – 739 zł
na mieszkańca, co plasuje ją
na ostatnim 179. miejscu
w zestawieniu.
bibliotek - 127,7 osób na tysiąc
mieszkańców.Zkoleidebiutująca w 20-tce gmina Zator jest
pierwsza pod względem wydatków inwestycyjnych na jednego
mieszkańca, które w 2011 r. wyniosły3277,25złorazpodwzględem środków europejskich
najednegomieszkańca–1756,15
zł, a na 146. miejscu jeśli chodzi
o saldo migracji na 1000 mieszkańców – jest ono ujemne. Piąte
wrankinguWierzchosławicesą
pierwszewwydatkachinwestycyjnych na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska –
1887,35 zł na jednego mieszkańca, drugie jeśli chodzi o wydatki
ze środków europejskich –
1668,18 zł na osobę, natomiast
dopierona66.miejscupodwzględem dochodów własnych –
1023,47 zł naobywatela. Idącdalej, pierwsza w rankingu Krynica-Zdrójjestliderempodwzglę-
dzi stabilności bazy podatkowej
–rozwijająsiędużeprzedsiębiorstwa, ludzie mają w nich pracę,
dokasygminawpływawięcsporopieniędzyzPITiCIT.Jakwięc
widać,wszystkowrankingujest
przemieszane, ale o to w sumie
chodzi, by analizując różnorodne wskaźniki promować zrównoważony rozwój.
Amożejednaklepiejtrzymaćsię
tylkodanychfinansowych?
Janusz Olesiński:
Niekoniecznie, bowiem to
właśnieróżnorodnośćkryteriów
pozwala na bardziej obiektywną ocenę skuteczności w zarządzaniu gminą w różnych obszarach. Te niefinansowe wskaźniki tylko pozornie nie są związanezfinansowymi,jedneidrugie
mówią przecież o tym, jakie samorząd danej gminy ma priorytety, jakie wytycza cele
na przyszłość, jakie zadania realizujeajakieplanuje.Skorodane z Urzędu Statystycznego
w Krakowie są obiektywne, to
irankingjestobiektywny.Oczywiście można się zastanawiać,
czy każdy wybrany przez nas
wskaźnik posiada jednakową
rangę,jeślijednakgminastawia
nazrównoważonyrozwój,tokażde kryterium powinno być jednakowo ważne. Bierzemy
pod uwagę akurat te a nie inne,
chcemybowiem, naprzestrzeni
roku, dwóch, trzech lat porównać wyniki, a tym samym prześledzićrozwójocenianychgmin.
Dowiedzieć się, czy i na ile świadomielokalnysamorządprowadzi świadomą politykę zrównoważonego rozwoju gminy bądź
nie posiada takiej strategii.
Wostatnichlatachopomyślnym
rozwojugminwdużymstopniu
decydowałofinansowewsparciezUniiEuropejskiej.
Janusz Olesiński:
Tak, ale trzeba pamiętać, że
unijnewsparcieopierasięnietylko na dobrze przygotowanym
wnioskuodofinansowanie.Istotny jest również wkład własny.
Gmina, planując daną inwestycję, musi równieżzainwestować
część własnych pieniędzy, i jeśli
je ma, to świadczy również odobrym zarządzaniu. Każda nowa
inwestycja to wyższy standard
życiamieszkańców,poprawawarunkówcodziennegofunkcjonowania.
Anatol Władyka:
Musimyjednakpamiętać,że
ten inwestycyjny boom niedługo się skończy, bowiem nowa
perspektywafinansowaUniiEuropejskiej na lata 2014-2020 zakłada wydawanie pieniędzy
na inne niż dotychczas cele i zadania. Realizacja wielkiego
przedsięwzięciabędziewięcwymagała na przykład tworzenia
związków między gminami czy
na szczeblu powiatowym albo
wykonania zadania w oparciu
opartnerstwopubliczno-prywatne.Napewnotrzebajużdziśmyśleć o różnych innych rozwiązaniach.
Czyrankinggminmożebyćjednymzelementówsprzyjających
takiemumyśleniu?
Janusz Olesiński:
Sądzę, że tak, bowiem rankingpoleganietylkonaokreśleniu w nim miejsca danej gminy
na podstawie konkretnych
wskaźników. To przede wszystkim obraz tej gminy - oglądając
go, możemy prześledzić rozwój
bądźregreswjakiejśdziedzinie
naprzestrzenikilkuostatnichlat
i szukać przyczyn, dla których
wjednychzjawiskachwidaćpostęp,awinnychnie.Rankingpokazuje pewne mechanizmy i systemowe rozwiązania w zarządzaniu gminą. Analizujemy je
my w Instytucie, analizują je
oczywiście również i samorządowcy,iwymieniająsiędoświadczeniami. To dobry bodziec dla
władz lokalnych, które – także
napodstawietegorodzajuzestawienia – widzą siebie na tle innych. Dostrzegają plusy i minusy,mocnestronyswejdziałalności i niedociągnięcia w niej.
Anatol Władyka:
Na rozwój gminy nie można
patrzeć przez pryzmat jednej
dziedzinybądźpopulistycznych
haseł,jejobrazjestwielowymiarowy.Samorządterytorialnymusistalemyślećoprzyszłości,tworzyćwarunkidozmian:jutro,pojutrze za kilka lat... Tegoroczny
ranking jest też oceną władz samorządowych
wybranych
w2010roku,będącychjużnapółmetku kadencji. Są wójtowie
iburmistrzowie,którzywstrząsnęli gminą, dynamikę rozwoju
widać nie tylko w rankingu, ale
przede wszystkim na co dzień,
wcorazlepszychwarunkachżycia.
Janusz Olesiński:
Coraz szybsze tempo rozwoju Małopolski dowodzi, że idea
samorządusprawdzasięwpraktyce,żesamorządmanaprawdę
istotny wpływ na coraz lepszą
sytuację w gminach i poprawę
jakości życia ich mieszkańców.
Jeśli władze lokalne posiadają
dobrą koncepcję rozwoju, to jej
odzwierciedleniemjestrównież
nasz ranking.
Maonwięcistotniewalorpraktyczny.
Janusz Olesiński:
Wielegminwykorzystujetegorodzajuzestawienianietylko
do wymiany doświadczeń, ale
także do celów promocyjnych,
co ma niebagatelne znaczenie,
może bowiem np. zachęcić zewnętrznych inwestorów do pomnażania kapitału właśnie w tej
a nie innej gminie czy do zamieszkaniaakurattu,anietam...
Doroczny ranking gmin Małopolski wpisuje się oczywiście
w misję Fundacji Rozwoju DemokracjiLokalnejorazMałopolskiegoInstytutuSamorząduTerytorialnego i Administracji
w Krakowie. Wyniki prezentujemynaszesnastumałopolskich
forachsamorządowych,organizujemy wyjazdy studyjne, by
władze lokalne czerpały z doświadczeń i rozwiązań innych.
Otonamprzedewszystkimchodzi.
Anatol Władyka:
Myniesporządzamyrankingu dla prestiżu MISTiA, a tym
bardziej nie po to, by konkurowaćzinnymiinstytucjami.Chcemy,byzestawieniemałopolskich
gmin posiadało właśnie walor
praktyczny – by służyło samorządowcomjakonarzędziewich
codziennej pracy, dzięki której
zyska przede wszystkim lokalna społeczność.
REDAGUJE: Elżbieta Cegła, zastępca kierownika ds. dodatków reklamowych – Dział poradników i dodatków, e-mail: [email protected], tel. 12/6 888 282.
Teksty, opracowanie, grafika: Elżbieta Cegła, Magdalena Domańska-Smoleń, e-mail: [email protected],tel. 12/6 888 475.
Projekt graficzny: Tomasz Bocheński. Zdjęcia: archiwum Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie.
REKLAMA: al. Pokoju 3, 31-548 Kraków, tel. 12/61 99 147, fax 12/61 99 140, ul. Starowiślna 2, tel. 12/421 94 10, ul. Studencka 1, tel. 12/430 10 09, Nowy Sącz, tel. 18/449 66 44, Oświęcim, tel. 33/844 73 77, Tarnów, tel. 14/631 94 50,
e-mail: [email protected].
DRUK: Polskapresse sp. z o. o. Oddział Poligrafia, Drukarnia Sosnowiec, ul. Baczyńskiego 25 a