Mój Pamiętnik

PROFILA. ZOOTECHNICZNA – ĆWICZENIA
ĆWICZENIE 2 : PROFILAKTYKA SWOISTA I NIESWOISTA
1. PROFILAKTYKA SWOISTA – uodparnianie zwierząt zwłaszcza szczepionkami i surowicami
odpornościowymi.
 Uodparnianie czynne – podawanie szczepionek (preparatów zawierających antygen/y
drobnoustrojów, które po podaniu powodują powstanie swoistej odpowiedzi immunologicznej
chroniącej organizm przed zakażeniem danym drobnoustrojem). Odpowiedź poszczepienna wytwarza
się po ok. 7-14 dniach.
 Autoszczepionka – preparat sporządzony z zarazka wyizolowanego od pacjenta i podany temu
samemu pacjentowi w postaci kilku wzrastających dawek.
 Szczepionki skojarzone – zawierające antygeny 2, 3, 4 drobnoustrojów równocześnie
uodparniających na kilka chorób zakaźnych.
 Drogi pod szczepionki – doustna (ptaki), domięśniowa, podskórna.
 Odporność bierna – Naturalna: nabywanie wraz z siarą przeciwciał przechodzących przez łożysko.
Przejście przez łożysko uzależnione jest od budowy łożyska i liczby warstw w tkance rozdzielającej
krążenie matki. Sztuczna: podawanie surowic (preparatów zawierających gotowe przeciwciała
pochodzenia odzwierzęcego uodpornionych sztucznie czyli hyperimmunizowanych: Surowice
ozdrowieńców). Po podaniu surowicy, odporność trwa krótko, do ok. 14dni.
2. PROFILAKTYKA NIESWOISTA (OGÓLNA) – zespół czynności i przedsięwzięć mających na celu
stworzenie optymalnych warunków bytowania zwierząt oraz warunków sanitarno-weterynaryjnych
zapobiegających wystąpieniu chorób.
 Prewencja – zespół czynności i przedsięwzięć mających na celu stworzenie optymalnych warunków
bytowania zwierząt poprzez należyte zaprojektowanie i wykonanie budynków inwentarskich.
Obejmuje etap do momentu wprowadzenia zwierząt do budynku inwentarskiego, potem mówimy już
o profilaktyce.
 Higiena pomieszczeń – optymalna temperatura pomieszczeń, odpowiednia wilgotność i wentylacja.
 Higiena żywienia i utrzymania – zbilansowanie dawki pasz, jakość pasz, nie podawanie pasz zbyt
zimnych lub gorących, systematyczne skarmianie i unikanie nagłych zmian paszy, czystość
przyrządzania karmy, stały dostęp do wody.
 System chowu
 Środki i zarządzania sanitarno-weterynaryjne – kwarantanna, zakaz wjazdu na fermę, baseny,
maty odkażające, śluzy dla pracowników, eliminacja innych gatunków zwierząt, okresowe
oczyszczanie, odkażanie miejsc spędu, stanowisk, sprzętu i środku transportu.
 Dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja
 Utylizacja zwłok i ścieków hodowlanych.
3. PODSTAWOWE DEFINICJE
 Choroba zakaźna – wywołana przez określony drobnoustrój (bakterie, wirusy i grzyby np. tężec,
botulis)
 Choroba zaraźliwa – choroba zakaźna przenosząca się z jednego osobnika na drugiego np.
pryszczyca, pomór świń, grypa.
 Enzootia – choroba zakaźna obejmująca nieznaczną ilość zwierząt na ograniczonym terenie.
 Epizootia – duża ilość zachorowań zwierząt na większym terytorium.
 Panzootia – ogarnięcie przez chorobę w krótkim okresie dużego terytorium np. wielu krajów nawet
kontynentów np. pryszczyca.
 Antropozoonozy (zoonozy) – choroby odzwierzęce, czyli choroby którymi możemy zarazić się od
zwierząt np. wścieklizna, toksoplazmoza, bąblowica, włośnica.
4. ZAKAŻENIE – wniknięcie drobnoustroju do makroorganizmu oraz zespół reakcji stanowiących odpowiedź
ustroju na działanie zarazka. Jest to nie tylko fakt obecności drobnoustroju na powierzchni ciała lub w
organizmie wyższym, lecz również ich namnażanie się, a także oddziaływanie na makroorganizm, które
powoduje wystąpienie odczynów obronnych. Jest to złożony biologicznie proces uwarunkowany
właściwościami zarazka, makroorganizmu i wpływami środowiska.
RODZAJE ZAKAŻEŃ :
 Zakażenie pierwotne – zarazek po raz pierwszy dostał się do organizmu.
 Zakażenie ponowne (reinfekcja) – zakażenie tym samym gatunkiem zarazka, który wywołał
zakażenie pierwotne, ale po likwidacji zakażenia pierwotnego.
 Nadkażenie (superinfekcja) – zakażenie tym samym gatunkiem zarazka w trakcie trwania zakażenia
pierwotnego.
 Zakażenie mieszane – zakażenie równoczesne dwoma lub więcej gatunkami zarazka.
 Zakażenie wtórne – do zakażenia pierwotnego w trakcie jego trwania, dołącza się zakażenie innym
gatunkiem zarazka np. rozwój zakażeń bakteryjnych w organizmie chorym na choroby wirusowe.
 Zakażenie terminalne – wnikanie zarazków warunkowo chorobotwórczych pod koniec choroby.
 Samozakażenie (autoinfekcja) – zakażenie własną mikroflorą na skutek jej uzjadliwienia się bądź w
efekcie obniżenia odporności zwierząt.
 Zakażenie bezobjawowe – gdy zwierzę zetknie się z zarazkiem, ale ten nie jest zdolny wywołać
objawów chorobowych.
 Zakażenie poronne – gdy choroba przebiega ze słabo zaznaczonymi objawami.
ŹRÓDŁO ZAKAŻEŃ – miejsce przebywania i rozmnażania się zarazków, ich siedlisko, z którego mogą się
wydostawać, rozprzestrzeniać i zakażać inne zwierzęta.
 Źródłem zakażenia w większości chorób zakaźnych jest chorujące zwierzę wydalające zarazki do
otoczenia.
 Wtórne źródło zakażenia to miejsce poza organizmem, z którego głównie lub wyłącznie następuje
zarażenie wrażliwych osobników np. gleba. Gleba może być również głównym źródłem zakażenia
np. Różywa u świń.
 Wrota zakażenia to miejsce, przez które zarazki wnikają do organizmu (skóra, błony śluzowe, układ
oddechowy, układ pokarmowy, układ moczowo-płciowy) np. rzęsistek.
5. ZARAZEK – drobnoustrój zjadliwy i napastliwy, zdolny do przechodzenia z osobnika na osobnika.
CECHY ZARAZKA :
 Inwazyjność – umiejętność przenikania do ustroju i szerzenia się w nim.
 Rozsiewalność – łatwość wydostawania się i przechodzenia na inne zwierzęta.
 Zjadliwość – zdolność przełamania sił obronnych i wywołania objawów choroby.
 Napastliwość – wypadkowa inwazyjności i rozsiewalności.
DROGI SZERZENIA SIĘ ZARAZKA W ORGANIZMIE
 Naczynia krwionośne – bakteriemia w przypadku obecności bakterii w krwioobiegu, toksemia w
przypadku obecności toksyn w krwioobiegu oraz posocznica w przypadku obecności bakterii i ich
toksyn, wiremia w przypadku obecności wirusów w krwioobiegu.
 Naczynia chłonne i przestrzenie tkankowe – ropowice, zakaźne zapalenie naczyń chłonnych u koni
 Nerwy obwodowe – wirus wścieklizny i neurotoksyna tężcowa.
 Przez ciągłość tkanek – np. w wodoskrzelowym zapaleniu płuc proces chorobowy przenosi się z
oskrzeli na tkankę płucną.
 Przez styczność tkanek – kiedy zarazek przenosi się na inne tkanki w wyniku ich bliskiego
sąsiedztwa z tkanką pierwotnie objętą zakażeniem np. w zołzach u koni Streptococcus Equi jest
obecny w ropniach wątroby, gdy ropnie pękają dochodzi do zakażenia otrzewnej.
2