Pobierz PDF

6.
PIĄTEK-NIEDZIELA, 19-21 LUTEGO 2016
Szkodliwe substancje
Wpływ zanieczyszczeń środowiska na układ
oddechowy
Codziennie jesteśmy narażeni na działanie szkodliwych
substancji: dwutlenków, pyłów i innych zanieczyszczeń.
Produkujemy je sami, poprzez
przemysł, kiepską segregację
odpadów i postępującą urbanizację. A prawda jest taka, że
wdychanie tego typu substancji może być przyczyną wielu
chorób i uciążliwych dolegliwości.
Zanieczyszczenie powietrza to
chyba najgroźniejsza forma zatruwania środowiska ze względu
na bezpośrednie oddziaływanie
na wszystkie żywe organizmy,
obejmowanie swoim zasięgiem
dużych obszarów oraz łatwość
przemieszczania się zanieczyszczeń. Stałe przebywanie w strefie
narażonej na ten rodzaj skażenia
pociąga za sobą szereg poważnych konsekwencji, m.in. astmy
oskrzelowej, przewlekłego zapalenia oskrzeli prowadzącego niekiedy do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, niewydolności
oddechowej czy alergii.
Co wpływa na
zanieczyszczenie powietrza?
Do substancji szczególnie
szkodliwych zalicza się m.in.
dwutlenek siarki, tlenki azotu,
pyły przemysłowe, tlenek i dwutlenek węgla, lotne związki organiczne, ołów oraz ozon troposferyczny.
Najbardziej niebezpieczną formą skażenia powietrza jest
smog. Występuje on w dużych
obszarach zabudowanych. Według szacunków WHO od 20%
zachorowań dotyczących układu
oddechowego w krajach rozwiniętych do 42% takich zachorowań w krajach rozwijających się
jest spowodowanych czynnikami środowiskowymi. W tej górnej
granicy daje to ok. 130 tys.
przedwczesnych zgonów i 50 do
70 milionów przypadków zachorowań rocznie. Światowa Organizacja Zdrowia ustanowiła normę stężenia pyłu zawieszonego,
która w skali roku wynosi 20
μg/m3. Na pył ten składają się
mikroskopijne cząsteczki, zdolne
do przenikania z płuc do krwi, co
Jak walczyć z zanieczyszczeniami
Niestety nie ma metody idealnej, która pozwoli na stuprocentową eliminację zanieczyszczeń ze swojego otoczenia.
Z drugiej strony każdy może walczyć ze szkodliwymi substancjami w swoim domu.
Warto m.in. rezygnować z ogrzewania mieszkań i domów węglem,
decydować się w sezonie na rower lub komunikację miejską zamiast
samochodu. Należy ograniczać zużycie energii elektrycznej uszczelniając mieszkanie lub decydując się na montaż systemu wentylacji
z rekuperacją ciepła. Ważne jest także, by wywierać wpływ na lokalnych polityków i przemysł, aby podejmowali działania zorientowane
na ograniczanie emisji szkodliwych substancji.
W domu wprowadź kilka prostych zmian:
1. Nie pal papierosów i również gościom nie pozwól palić w swoim
domu.
2. Sprzątaj często, by usunąć kurz, jednak nie używaj
drażniących chemicznych substancji czyszczących.
3. Unikaj ciężkich zasłon w domu.
4. Zamiast wykładzin dywanowych, kup dywan, który w każdej
chwili będzie można ściągnąć i wytrzepać, a podłogę pod nim
umyć.
5. Staraj się utrzymywać odpowiednią wilgotność powietrza
w mieszkaniu.
6. Trzymaj w domu rośliny (oczywiście te niepylące), które pomogą
Ci zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza - pamiętaj o ich
podlewaniu i przemywaniu z kurzu.
7. Codziennie wietrz pomieszczenia, najlepiej między godziną
12:00 a 15:00, ponieważ w tym czasie w powietrzu jest
najmniej pyłu zawieszonego.
8. Przy wykańczaniu mieszkania zrezygnuj z tynków
cementowo-wapiennych oraz mineralnych, a zamiast nich
zastosuj gładzie gipsowe (na ich gładkich powierzchniach
trudniej osadza się kurz).
9. Unikaj tapet i wykładzin winylowych.
10. Często wyjeżdżaj z miasta.
11. Jeśli jesteś uczulony na sierść np. kotów, czy psów,
nie trzymaj zwierząt w domu.
12. Używaj jak najmniej aerozoli.
Oprac. ad
KALENDARZ EKOLOGICZNY
MARZEC
równonoc: Międzynarodowy Dzień Słońca
ostania sobota miesiąca: Godzina dla Ziemi
14
Ogólnoświatowy Dzień Sprzeciwu Wobec Tam
17
Światowy Dzień Morza
21
Światowy Dzień Lasu (World Forest Day)
20 lub 21
może powodować m.in. choroby
serca, raka płuc czy astmę.
Z 65 miast przebadanych
w Polsce, jedynie 6 może „pochwalić się” powietrzem w normie. Do najbardziej zanieczyszczonych miast należą natomiast:
Kraków, Rybnik, Nowy Sącz, Zabrze i Katowice. Ponadto w wielu
innych miastach – m.in w Warszawie, Wrocławiu, Częstochowie i Opolu – zanieczyszczenie
powietrza poważnie przekracza
dopuszczalne normy. Polska zajmuje 20. miejsce na liście
państw z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem, a to wpływa
znacząco na nasze zdrowie. Najbardziej zagrożeni są najmłodsi,
a także osoby starsze i osłabione
np. na skutek choroby.
W latach 2004-2008 odnotowano wzrost liczby występowania objawów astmy z 13% do
18,8% dzieci w wieku 6 i 7 lat,
a także zdecydowanie większą
częstotliwość
występowania
przypadków kataru alergicznego: z 12,5% do 23,6%. Wyniki
badań polskich naukowców po-
twierdzają również, że miejsce
zamieszkania dzieci w pobliżu
ruchliwej drogi może prowadzić
do wyższej częstotliwości występowania ostrych objawów ze
strony układu oddechowego np.
świstów, ale również astmy czy
alergicznego nieżytu nosa.
Zanieczyszczenie powietrza
a astma
Jedną z licznych chorób, powodowanych między innymi
przez zanieczyszczone powietrze,
jest astma. To schorzenie dotyka
coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Nic dziwnego –
ogromny wpływ na kondycję
układu oddechowego ma stan
wdychanego powietrza. A ten,
jak pokazują powyższe dane –
nie jest najlepszy.
Objawy astmy to m.in. trudności w oddychaniu, świszczący
oddech i kaszel. Te symptomy
mogą się pojawić jako reakcja
obronna organizmu na zanieczyszczenia z powietrza. Nieleczona astma prowadzi do zapalenia,
niewydolności
płuc
i śmierci. Po postawieniu odpowiedniej diagnozy i rozpoczęciu
leczenia astmy, ataki mogą być
skutecznie kontrolowane i nie
zagrażać życiu pacjenta.
Ataki astmy pojawiają się wtedy, kiedy w oskrzelach mięśnie
zaczynają się kurczyć w odpowiedzi na kontakt z czynnikiem
wywołującym atak, czyli np.
z zanieczyszczonym powietrzem.
Najczęściej spotykaną formą astmy jest astma alergiczna, czyli
schorzenie związane z autoimmunologiczną reakcją organizmu na alergeny.
Oczywiście szkodliwe substancje najbardziej przyczyniają
się do ewentualnych kłopotów ze
zdrowiem. Warto jednak wziąć
pod uwagę, że rodzaj zanieczyszczenia w postaci kurzu, dymu,
pleśni, cząsteczek aerozolu itd.
mogą być równie szkodliwe.
Ogromny procent społeczeństwa
żyje w środowisku, w którym
ilość tych substancji w powietrzu przekracza dopuszczalną
normę.
ad
Wzrasta liczba chorych
Problemy z alergią
Nie jest żadną tajemnicą,
że rokrocznie wzrasta liczba
osób chorujących na alergie.
Najczęstsze objawy to astma
oskrzelowa, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, alergia
pokarmowa oraz alergiczny
nieżyt nosa.
Dzisiaj u większości dzieci
wykrywa się alergię. Warto jednak zauważyć, że w przypadku
dolegliwości wielu dorosłych
osób, jedna lub kilka chorób
alergicznych stanowi odpowiedź
na doskwierający problem.
Skąd alergia?
Zachorowaniu na alergię
sprzyjają przeróżne czynniki
środowiskowe, m.in.zjawisko
inwersji termicznej (paradoksalnego wzrostu temperatury powietrza wraz z wysokością, co
sprzyja wysokiej koncentracji
pyłków roślinnych i zawieszonych substancji chemicznych),
pora roku (wiosna i lato to okres
najintensywniejszego pylenia
roślin), zmiana pogody w czasie
sezonu pylenia (występowanie
burz powoduje uwodnienie ziaren pyłku i rozdrobienie różnego
rodzaju pyłków, co zwiększa
częstość napadów astmy), wilgotność powietrza, temperatura, prędkość wiatru.
Z drugiej strony wykazuje się
także ścisły związek pomiędzy
występowaniem alergii, a nasileniem się zanieczyszczenia powietrza. Nieprzypadkowe alergie
dopadają przede wszystkim
mieszkańców dużych miast (mimo, że na terenach wiejskich
występuje o wiele więcej naturalnych alergenów – łąki, więcej
drzew i kwiatów). Za tezą przemawia też fakt, że w czasach
młodości naszych babć problem
alergii był znikomy. W tej chwili, analogicznie do rozwoju przemysłu, większej liczby samochodów na drogach oraz zwiększeniem zanieczyszczenia liczba alergii oraz zachorowań rośnie w ogromnym tempie.
Alergia w domu
Również we własnych czterech ścianach jesteśmy narażeni
na zanieczyszczenia powietrza
sprzyjające wystąpieniu alergii.
Chociaż mamy szczelne okna,
i tak przedostają się do środka
alergeny zewnętrzne (pył zawieszony PM10 i PM2,5, pyłki traw,
kwiatów, drzew). Poza tym nie
każdy pamięta, że zanieczyszczenia powstają też wewnątrz domu
i sami często jesteśmy ich producentami. Nie da się żyć całkowicie sterylnie - w domach znajdują się liczne bakterie, wirusy,
grzyby, roztocza. Zawsze pojawia
się kurz. Zanieczyszczenia tworzymy, paląc papierosy, stosując
dezodoranty w aerozolach, lakiery do włosów, czy odświeżacze
w sprayu.
Smog sprzymierzeńcem
alergii
Skutkiem zanieczyszczonego
powietrza (głównie w zimie) może być tzw. alergia „smogowa”.
Najczęściej objawia się ona pieczeniem oczu, bólem gardła
i uporczywym, trwającym przez
kilka miesięcy kaszlem. Pacjent
czuje się źle, zatem udaje się do
lekarza pierwszego kontaktu.
Ten zleca mu podstawowe badania, jednak wyniki okazują
się być w normie. Następnie kieruje go do specjalistów (pulmonolog, laryngolog, okulista), ale
i badania specjalistyczne nie
wykazują żadnych nieprawidłowości. Pacjent nie czuje się jednak dobrze. Jego dolegliwości
mijają dopiero w momencie, gdy
poprawia się jakość powietrza
(np. gdy kończy się sezon grzewczy lub gdy pacjent wyjeżdża
z miasta).
Zanieczyszczenia powietrza
w znacznym stopniu wpływają
na powstawanie alergii. Po
pierwsze związki siarki, czy
związki azotu, które dostają się
do atmosfery, w sposób bezpośredni powodują uszkodzenie
nabłonka i złuszczanie się błon
śluzowych, co z kolei alergenom
ułatwia penetrację do organizmu i produkcję przeciwciał
IgE. Wszystkie zanieczyszczenia
powodują
nadreaktywność
oskrzeli, wywołują napady astmy i kaszlu.
Istotny jest też fakt, że cząstki pyłu zawieszonego (m.in.
związki siarki, azotu, amoniak,
sadze) wchodząc w interakcje
z alergenami lub substancjami
neutralnymi, powodują zmianę
ich właściwości fizykochemicznych (po przyłączeniu do nich
pyłu zawieszonego, pierwotne
neutralne substancje stają się
alergenem, a te będące już alergenami stają się jeszcze groźniejsze).
ad
Pierwszy Dzień Wiosny
21
Dzień Wierzby
22
Światowy Dzień Wody (World Water Day)
22
Dzień Ochrony Morza Bałtyckiego (Baltic Day)
23
Światowy Dzień Meteorologii (World Meteorological Day)
Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach