Nr wniosku: 190527, nr raportu: 5920. Kierownik (z rap.): mgr Marek

Nr wniosku: 190527, nr raportu: 5920. Kierownik (z rap.): mgr Marek Antoni Musioł
W przeciwieństwie do głównego nurtu obecnej literatury na świecie, która koncentruje się na kwestiach bezpieczeństwa
potęg regionalnych i globalnych, które uznają Azję Środkową jako własną strefę wpływów, w projekcie i rozprawie
doktorskiej przyjąłem, że zagrożenia dla bezpieczeństwa w Azji Środkowej, które pojawiły się po 1991 r. oraz w
następstwie ataków terrorystycznych z 11 września 2001 r., można wyjaśnić lepiej poprzez wzrastający kompleks
bezpieczeństwa regionalnego w Azji Środkowej jako głównej jednostki analizy badawczej. Praca zatem określiła
współczesne znaczenie Azji Środkowej jako regionu geograficznego i geopolitycznego oraz charakter zaangażowania
aktorów państwowych i niepaństwowych na tym obszarze. Istotnym problemem było zidentyfikowanie ról aktorów w
regionie Azji Środkowej i ich umieszczenie w paradygmatach stosunków międzynarodowych.
Przeprowadzone badania udowodniły, że Azja Środkowa jest samodzielnym i odrębnym regionalnym kompleksem
bezpieczeństwa w fazie ciągłej tranzycji politycznej, gospodarczej i społecznej. Jest strukturą bezpieczeństwa rozwijającą
się w stronę modelu niedemokratycznego i autorytarnego, wpisującą się w politykę globalną aktorów międzynarodowych
jako element ich podejść geopolitycznych w ramach Nowej Wielkiej Gry. W ramach projektu przeprowadziłem rewizję
tezy O. Wævera włączającej Azję Środkową do regionalnego kompleksu bezpieczeństwa w przestrzeni postsowieckiej z
dominacją Rosji. Azja Środkowa jest regionalnym kompleksem bezpieczeństwa złożonym z nieliberalnych /
niedemokratycznych reżimów powiązanych nie tylko z WNP i Rosją, lecz także z Azją Wschodnią, Azją PołudniowoWschodnią, Bliskim Wschodem i Europą, gdzie współczesne wzorce, zagrożenia i interakcje zapewniają odrębny
strukturalnie charakter regionu, zaś mechanizmy odśrodkowe determinują kształt regionalnego kompleksu
bezpieczeństwa. Kwestie bezpieczeństwa, wzajemne postrzeganie zagrożeń w procesie sekurytyzacji w Azji Środkowej
kształtują relacje wewnętrzne oddziałując na społeczeństwa w regionie i wpływają na otoczenie zewnętrzne, w tym
międzyregionalne i globalne.
Przeprowadzone badania mogą zostać wykorzystane do analizy bezpieczeństwa energetycznego regionu, uwarunkowań
gospodarczych i handlowych w relacjach pomiędzy podmiotami otoczenia zewnętrznego a krajami Azji Środkowej.
Projekt stanowi nowe ujęcie zaangażowania aktorów państwowych i niepaństwowych w regionie, gdyż przedmiot
projektu badawczego oraz wykorzystanie teorii regionalnego kompleksu bezpieczeństwa w Azji Środkowej dla analizy
bezpieczeństwa regionalnego, nie ma obecnie odniesienia w nauce i literaturze polskiej. Projekt zwiększa wiedzę
społeczeństw i przyczynia się też do poszerzenia wiedzy na temat obecnej sytuacji makroekonomicznej, uwarunkowań
politycznych oraz otoczenia społeczno-kulturowego w ramach kompleksu bezpieczeństwa w Azji Środkowej po 1991
r. Projekt badawczy stanowi efekt następujących głównych zadań:
1) zrealizowanie zagranicznych wyjazdów badawczych: Kazachstan (Ałmaty, Astana) i Rosja (Moskwa),
2) przeprowadzenie badań naukowych nad regionalnym kompleksem bezpieczeństwa w Azji Środkowej z ekspertami i
specjalistami w renomowanych ośrodkach badawczych i strategicznych,
3) przeprowadzenie wywiadów i konsultacji,
4) opracowanie i zatwierdzenie rozprawy doktorskiej oraz złożenie projektu do recenzji.
Badania wpisują się zarówno w debatę nad bezpieczeństwem międzynarodowym, nad zastosowaniem teorii regionalnego
kompleksu bezpieczeństwa i sekurytyzacji w Polsce jak i na świecie. Wartość dodana i nowatorski charakter projektu
przejawiają się w tym, że po raz pierwszy w Polsce i na świecie podjęto analizę Azji Środkowej w konfiguracji
Kazachstan, Kirgizja, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan jako samodzielnego regionalnego kompleksu
bezpieczeństwa oraz opisano nowe tendencje i zachodzące procesy w tym regionie. Skupiono się m.in. na strukturze
regionu, zagrożeniach, wzorcach przyjaźni i wrogości oraz polaryzacji. Innowacyjny charakter wynika także z
pogłębionej analizy tranzycji regionu poprzez wykazanie zmian jak zaszły od 1991 r. do zakończenia realizacji projektu
(do 2014 r.) na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i społeczno-kulturowej. Autor przyjął wraz z uzasadnieniem
definicję Azji Środkowej, zaś niektóre podrozdziały rozprawy doktorskiej przybierają charakter monograficzny, często
wyczerpujący dane zagadnienia. Badania terenowe przeprowadzone w Kazachstanie i Rosji dały cenną wartość dla
społecznego i oddolnego zrozumienia zachodzących zmian i dynamiki w Azji Środkowej (szerzej: rozprawa doktorska).
Szerzej: w poprzednich sekcjach raportu końcowego, w tym w sprawozdaniu merytorycznym.