Swoboda Brzozowiec 4+A
Transkrypt
Swoboda Brzozowiec 4+A
red. Rafa Maciszewski Swoboda – Brzozowiec 4 + A Obszar AZP nr 75-42 Nr st. na obszarze 12 Nr st. w miejscowo ci 4 + A RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE W OBR BIE INWESTYCJI ,,BUDOWA DROGI EKSPRESOWEJ S-8 NA ODCINKU W ZE WALICHNOWY – ÓD (A1)” 2011/2012 r. Inwestor GDDKiA Oddzia w odzi. OPRACOWANIE WYNIKÓW BADA Raszyn 2012 r. 1 A KARTA EWIDENCYJNA ZABYTKU ARCHEOLOGICZNEGO AZP LOKALIZACJA 2 PO ENIE FIZYCZNOGEOGRAFICZNE JEDNOSTKA FIZYCZNOGEOGRAFICZNA M. Swoboda-Brzozowiec 318.22 TEREN NIEEKSPONOWANY Nr stan. w miejscowo ci 4+A w morzu TEREN EKSPONOWANY GMINA Lututów POWIAT wieruszowski WOJEWÓDZTWO ódzkie DU E DOLINY AZP nr obsz. 75-42 mierzeja skarpa wa wydm. kraw dzie, stoki wkl w wodzie nr st. 12 terasa denna terasa nadzalewowa terasy wy sze brzeg wysoczyzny MA E DOLINY dno doliny stok doliny kraw doliny X N W P X X L 3 UTWÓR GEOLOGICZNY lu ny STREFA NADMORSKA (NADZALEWOWA) pla a T X x e i proste zwi y x torf.-bagn. okre lenie specjalistyczne 4 DOST PNO TERENU sfa dowania i niewielkie cyple niezabud. cyple wybitne pole orne wa y i garby sad park las wyniesienia o ekspozycji okr nej torf bagno woda TEREN OS ONI TY teren przemys owy x x r.zabud. nieu ytek zabudow. ka podstawa stoku okre lenie bli sze Wspó rz. geogr. N 51°19’51’’ E 18°27’9’’ doliny denud., niecki, jary, parowy Nazwa lokalna STREFA POZA DOLINAMI kotlinki, zag bienia bezodp ywowe Nr dzia ki geodez. równina obsz. falisty obsz. pagórk. obsz. górzysty jaskinie, schroniska skalne Identyfikator EGB GDDKiA oddzia w odzi FORMA SZCZEGÓLNA x ciciel terenu 5 KLASYFIKACJA FUNKCJONALNO-KULTUROWO-CHRONOLOGICZNA STANOWISKA nr funkcja kultura chronologia opis materia ów, obiektów, warstw oraz form terenowych kultura widerska schy kowy paleolit 1 wiór krzemienny (znalezisko lu ne) 2. strefa peryferyjna - nowo ytno 3. nieokre lona - nieokre lona 49 jam, 7 do ków pos upowych oraz 178 fr. ceramiki, 12 ko ci, 1 no yk elazny, 1 moneta 202 jamy, 113 do ków pos upowych, 1 palenisko 1. lad osadnictwa 6 OPIS OBSZARU STANOW. obserw. utrudniona pole otwarte x bez przeszk. 7 Budowa drogi ekspresowej S-8 pole zamkni te nasycenie znaleziskami: jednocentryczne równomierne x wielocentryczne -0,5 ha -1ha 10 WYKONANIE KARTY 11 niezb dna szczegó owa inwentaryzacja 8 WNIOSKI KONSERWAT. data (d,m,r) akceptacja WKZ niezb dne badania wykopaliskowe autor karty niezb dna interwencja administracyjna 9 AKTUALNA OCHRONA powierzchnia stanowiska: -1 ar ZAGRO ENIA x nr rejestru zabytków -5ha -15ha x sto wyst powania znalezisk: ma a rednia >15ha mgr S. Pi atowski Miejscowo , data okre lili chronologi mgr S. Pi atowski 12 ZBIORY i NR INWENT. data wpisu do rejestru miejsce przechowywania park kulturowy Muzeum Ziemi Wielu skiej, ul. Narutowicza 13 98-300 Wielu plan zagospodarowania przestrzennego du a 03.04.2012r. WERYFIK. KONSERW. sprawdzi -konsultant AZP nr inwentarza 13 MAPA W SKALI 1:10.000 – UK AD WSPÓ RZ DNYCH KARTOGRAF. god o arkusza (nr i nazwa) 131.213 Lututów Badania powierzchniowe i sonda owe 2011/2012 Badania ratownicze 16 LITERATURA 17 INNE DANE X 385024,09 Y 461620,77 Dokumentacja – WKZ w Sieradzu, Muzeum Ziemi Wielu skiej, 14 HISTORIA BADA STANOWISKA (rok/ rodzaj bada / autor i instytucja) 2010 15 DOKUMENTACJA D. Majewski, W. Koszkul mgr Sylwester Pi atowski - USUI Sp. z o.o., USUI Rafa Maciszewski Literatura – www.usui.com.pl 3 SPIS TRE CI KARTA AZP s. 2 1. WST P Rafa Maciszewski s. 4 2. GEOMORFOLOGIA Piotr Kittel s. 9 3. RYS HISTORYCZNY Rafa Maciszewski s. 39 3. ANALIZA ZABYTKÓW RUCHOMYCH Igor Maciszewski Monika Maciszewska s. 42 3.a TABLICE 4. CHARAKTERYSTYKA FORM, ROZMIARÓW, FUNKCJI I CHRONOLOGII OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH Beata P ko Rafa Maciszewski s. 62 4a. TABLICE 5. PODSUMOWANIE Rafa Maciszewski s. 149 6. MAPY, PLANY Rafa Maciszewski 1. WST P 1.1. PODZIA PRZESTRZENI BADAWCZEJ Podzia przestrzeni badawczej zosta oparty na siatce arowej. Ary lokalizowane by y w ryc. 1 oparciu o przynale no do poszczególnego hektara, oznaczonego du ymi literami. Poszczególne ary w obr bie hektara oznaczane by y cyframi arabskimi od 1 – 10 w pasach pionowych i oznaczeniami literowymi od a – j w pasach poziomych, pocz wszy od lewego górnego rogu ryc. 1. W zwi zku z tym poszczególny ar oznaczany zosta symbolem hektara oraz symbolem literowo cyfrowym np. Bc8. Wewn trznie ar podzielony zosta na cztery wiartki oznaczane ma ymi literami a,b,c,d ryc. 2. ryc. 2 5 Poszczególne jednostki sk adowe stanowiska archeologicznego, takie jak obiekty, warstwy oraz zabytki ruchome lokalizowane by y w oparciu o numer hektara i ara. Poszczególne obiekty oraz warstwy pozaobiektowe oznaczane by y w zbiorach rozdzielnych cyframi arabskimi, przy czym humus oznaczony zosta zawsze jako warstwa nr 1 a calec jako warstwa nr 0. Warstwom obiektowym przyporz dkowany zosta numer obiektu oraz oznaczenie literowe (np. 1a). W przypadku wyst pienia podobiektów, nadawany zosta im numer obiektu g ównego oraz oznaczenie cyfrowe (np. 1.1). Wewn trzny podzia stratygraficzny podobiektów wyró niony zosta przy pomocy oznacze przyporz dkowanych numerowi podobiektu (np. 1.1a) literowych ryc. 3. obiekt nr 1 w. 1a w. 1.1a obiekt nr 1.1 w. 1b w. 1.1b w. 1c ryc. 3 1.2. PRZYJ TE ZASADY DOKUMENTACJI. Podstaw dokumentacji stanowi rysunki planów poszczególnych arów wykonywane w skali 1:50 z nanoszonymi zarysami rzutów poziomych obiektów i warstw pozaobiektowych, ich numeracj i warto ciami niwelacyjnymi (przeliczonymi) oraz liniami ci profilowych. Obok tego wykonywane by y rysunki przekrojów poszczególnych obiektów w skali 1:20 z podan ich numeracj i warto ci niwelacyjn stropu (przeliczon ). Uzupe nienie stanowi plan zbiorczy wykonywany w skali 1:200. Dokumentacj fotograficzn wykonano w technice cyfrowej. Profile obiektów fotografowane by y bez obrysu. Poszczególne zdj cia grupowane by y w folderach tematycznych (np. ary, obiekty profile, obiekty plany). Poszczególne pliki opisywane by y numerami odpowiadaj cymi numerom obiektów lub arów (np. obiekty profile_125). Dokumentacja opisowa opiera a si na sformalizowanych formularzach – tzw. „kartach”. Stosowano: KART OBIEKTU, KART WARSTWY POZAOBIEKTOWEJ, KART ZABYTKU WYDZIELONEGO. Na KARCIE OBIEKTU umieszczano zminiaturyzowane 6 zdj cie profilu obiektu oraz cyfrowy jego obrys. Zastosowanie tej podwójnej dokumentacji rysunkowej umo liwia weryfikacj rysunków polowych i tym samym u atwia pó niejsze opracowanie. 1.3. PRZYJ TE ZASADY ODHUMUSOWANIA I EKSPLORACJI Przestrze badawcza odhumusowana by a przy u yciu sprz tu mechanicznego, koparkami skarpówkami. Humus zdejmowano warstwami do poziomu stropowego przestrzeni reliktowej. By on magazynowany poza lub w obr bie stanowiska w ha dach. Pole bada , po odhumusowaniu by o doczyszczany r cznie przy pomocy grac i opat. Po zarejestrowaniu stropów obiektów archeologicznych by y one eksplorowane po ówkami lub wiartkami, warstwami mechanicznymi 5 – 10 cm w obr bie warstw obiektowych. Wype niska obiektów sk adowano w obr bie wykopów. Wynika o to z zalecenia, aby wyrobiska zasypywane by y gruntem rodzimym. 1.4. CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA Stanowisko Swoboda Brzozowiec 4A (AZP 75-42/12), z uwagi na obecno materia u archeologicznego zosta o zakwalifikowane do wyprzedzaj cych bada wykopaliskowych w zwi zku z budow drogi ekspresowej S-8 na odcinku w ze Walichnowy - ód . Zlokalizowane jest na zachód od obu miejscowo ci przy cieku wodnym – Rybka. Znajduje si na niewielkim wyniesieniu, opadaj cym w stron rowu melioracyjnego, uchodz cego do wspominanej rzeczki. Obecnie teren otaczaj pola uprawne. ryc. 4 7 1.5. DANE METRYKALNE MIEJSCOWO : Swoboda Brzozowiec WOJEWÓDZTWO: ódzkie POWIAT: wieruszowski PO ENIE GEOGRAFICZNE: N E 51°19’51’’ 18°27’9’’ Obszar AZP nr Nr st. na obszarze Nr st. w miejscowo ci 75-42 12 4+A 1.6. HISTORIA BADA Stanowisko zosta o odkryte podczas bada powierzchniowych, prowadzonych w 2010 roku. Badania sonda owe, prowadzone przez R. Czerniaka, potwierdzi y wyst powanie w tym miejscu stanowiska archeologicznego, przy czym w pasie kolizji znajdowa a si powierzchnia 159,25 arów (b dnie okre lona przez prowadz cego badania sonda owe na 320 arów). Prace wykopaliskowe prowadzone by y od 19.10.2011 do 10.11.2011 oraz 27.03.2012 do 02.04.2012, przez konsorcjum firm: USUI Sp. z o.o. oraz USUI Rafa Maciszewski, dzia aj cych na zlecenie inwestora – Generaln Oddzia w Dyrekcj Dróg Krajowych i Autostrad odzi. Zespó badawczy sk ada si z mgr Sylwestra Pi atowskiego (kierownik bada ), mgr Anny Góralskiej, mgr Moniki Maciszewskiej, mgr Paw a U ci ki oraz Rados awa Pachockiego. Badaniami archeologicznymi obj to teren o cznej powierzchni 159,25 arów. Zalegaj cy na stanowisku humus (o mi szo ci 20-40 cm) usuni to za pomoc sprz tu mechanicznego. Nast pnie, w ramach poziomu mechanicznego I, odczyszczano powierzchni wykopów i dokumentowano fotograficznie oraz rysunkowo zarysy warstw konsystencyjnych i obiektów archeologicznych, a tak e eksplorowano zarejestrowane obiekty. 1.7. WYNIKI BADA W ramach przebadanego obszaru wydzielono pierwotnie 424 obiektów, z czego pozytywnie zweryfikowano 372, w ród których 56 zawiera o w wype niskach materia 8 zabytkowy pozwalaj cy na ustalenie ich chronologii. cznie pozyskano 193 zabytki ruchome, w ród których by o 178 fragmentów ceramiki naczyniowej, 12 ko ci, 2 krzemienie, 1 no yk elazny oraz 1 moneta (5 fenigów niemieckich z 1942 roku). W oparciu o materia ceramiczny wydzielono jedn faz zasiedlenia stanowiska: stref peryferyjn osadnictwa nowo ytnego, reprezentowan przez 56 obiektów oraz 178 fr. ceramiki, 12 ko ci, 1 no yk elazny oraz monet . Dodatkowo obecno , zapewne na z u wtórnym, jednego fragmentu wióra krzemiennego, zwi zanego z K , pozwoli a na wydzieleniu starszej fazy zasiedlenia zwi zanej z okresem schy kowego paleolitu. Pozosta a cz obiektów (316) pozbawiona by a materia u datuj cego. W toku prac przebadano po ow przestrzeni reliktowej przewidzianej do bada . By o to spowodowane obecno ci warstwy zastoiskowej w s siedztwie rowu melioracyjnego przebiegaj cego w pó nocnej cz ci stanowiska o mi szo ci 40 cm, pod któr rejestrowano powierzchni nie adnych zabytków archeologicznych. Drugim czynnikiem zmniejszaj cym przewidzian do bada by obszar zniszczony w s siedztwie tego rowu. Relikty osadnictwa rejestrowano g ównie w cz ci zachodniej oraz po udniowej badanego obszaru. Czynnikiem determinuj cym taki stan rzeczy by uk ad „rowów” zajmuj cych wi kszo badanego obszaru ( ryc. 5). By to uk ad krzy uj cych si rowów, których wype nisko powstawa o w wyniku zamywania. Wi kszo by a zorientowana na osi E-W jednak co kilka metrów wyst powa y rowy poprzeczne pod k tem prostym. Kierunek przebiegu rowów pokrywa si z wspó czesnym uk adem pó rolnych, co mo e by przes ank do ich pochodzenia. Drug mo liwo ci powstania takiego uk adu mog a by gospodarka le na z XIX wieku. ryc. 5 Dr Piotr KITTEL Katedra Geomorfologii i Paleogeografii Instytut Nauk o Ziemi Wydzia Nauk Geograficznych Uniwersytet ódzki 90-142 ód , ul. Kopci skiego 31 tel. 00 42 635 45 53 e-mail: [email protected] 2. PO ENIE GEOMORFOLOGICZNE STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH SWOBODA – BRZOZOWIEC, GM. LUTUTÓW, POW. WIERUSZOWSKI, WOJ. ÓDZKIE 2.1. METODY BADA Obserwacje z zakresu geomorfologii i litologii pod a stanowisk archeologicznych prowadzono w sezonach badawczych 2011 i 2012 r. Badaniami obj to nast puj ce dziewi stanowisk wraz z ich otoczeniem: 1 - stan. 3+B; 2 - stan. 4+A; 3 - stan. C; 4 - stan. D+E; 5 - stan. 6; 6 - stan. 5; 7 - stan. 7; 8 - stan. 8; 9 - stan. 9. Kartowanie geologiczne prowadzono bezpo rednio w obr bie wykopów archeologicznych oraz wykopów inwestycyjnych. Dane litologiczne dotycz ce budowy powierzchniowej uzupe nione zosta y seri sondowa geologicznych przy u yciu cznej sondy geologicznej. W wierceniach u yto r cznej sondy geologicznej Eijkelkamp zaopatrzonej w wider Edelmana typu kombi. Pomiary g boko ci zalegania przewiercanych nawarstwie prowadzono z dok adno ci 5 cm. Sytuacj topograficzn po enia stanowisk analizowano przede wszystkim w oparciu o map topograficzn w uk adzie 1965 w skali 1: 10 000 (ryc. 1) oraz w oparciu o materia archiwalny w postaci mapy topograficznej Wojskowego Instytutu Geograficznego w skali 1: 100 000 Arkusz Z oczew, Pas 43, S up 27, z 1934 r. oraz w skali 1: 25 000 Arkusze: Lututów (P43 S27 D, 1933 r.), Ostrówek (P43 S27 E, 1933 r.), Sokolniki (P43 S27 G, 1933 r.), Czarno y (P43 S27 H, 1933 r.) (ryc. 2). Przeprowadzone badania terenowe i kameralne umo liwi y podstawowe rozpoznanie geomorfologii oraz powierzchniowej budowy geologicznej otoczenia stanowisk archeologicznych. Wykorzystano tu tak e podstawow dokumentacj geologiczn oraz opracowania geomorfologiczne obejmuj ce swym zasi giem interesuj cy nas obszar, tj. przede wszystkim arkusz Szczegó owej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000 - 10 Lututów (Bali ski 1998, 1999) oraz prace Krzemi skiego (1974, 1988, 1997). Bezpo rednio do obszaru bada przylega teren znajduj cy si w zasi gu arkusza Skomlin Szczegó owej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000 (Haisig i Wilanowski 2000, 2000a). Mniejsz rol odegra y arkusze Mapy geologicznej Polski w skali 1:200 000 - Kluczbork (Wilanowski 1979, 1980) oraz Kalisz (Baranowski i Ma kowska 1973 i 1979). 2.2. PO ENIE FIZYCZNOGEOGRAFICZNE OBSZARU Pod wzgl dem fizycznogeograficznym badany obszar na tle regionalizacji Polski w uk adzie dziesi tnym Kondrackiego (1994, 2002) nale y do mezoregionu Wysoczyzna Z oczewska (318.22) (ryc. 3), stanowi cego po udniow cz makroregionu Nizina Po udniowowielkopolska (318.2). Mezoregion graniczy od pó nocy z Wysoczyzn Tureck (318.17), od zachodu z Kotlin Grabowsk (318.21), od po udnia z Wysoczyzn Wieruszowsk (318.24), od wschodu z Kotlin Sieradzk (318.18) i Kotlin Szczercowsk zosta y do prowincji Ni u (318.23). Wy ej wymienione jednostki zaliczone rodkowoeuropejskiego (31) i podprowincji Nizin rodkowopolskich (318). Od po udnia wyst puje krótka granica z mezoregionem nale cym do Wy yn Polskich - Wy yn Wielu sk (341.21). Interesuj cy nas mezoregion stanowi przede wszystkim zdenudowana staroglacjalna równina morenowa, rozci gaj ca si w mi dzyrzeczu górnych biegów Warty i Prosny (Kondracki 1994, 2002). W po udniowej cz ci wysoczyzny liczniej wyst puj warcia skie formy kemowe i morenowe (Krzemi ski 1974, 1988, 1997; Marks i in. 2006; Rdzany 2009). Wed ug podzia u geomorfologicznego Gilewskiej (1986, 1992) obszar bada le y w dok adnie tych samych jednostkach poszczególnych szczebli, czyli w mezoregionie Wysoczyzny Z oczewskiej (AV.a10), Po udniowowielkopolskich (AV.a), podprowincji Nizin Nale y równie podkre li , e omawiany teren, cho makroregionie Nizin rodkowopolskich (AV). znajduj cy si obecnie w granicach województwa ódzkiego, le y ju poza wschodni granic regionu ódzkiego, którego delimitacj przeprowadzi a Turkowska (2006). Obszar nazywany „regionem ódzkim” rozci ga si od doliny rodkowej Warty stanowi cej jego zachodni granic , po dolin Pilicy i Rawki na wschodzie. Za granic po udniow przyj to maksymalny zasi g stadia u warty, wed ug obecnie przyj tego pogl du Turkowskiej (2006), za 11 pó nocn za – maksymalny zasi g zlodowacenia wis y. Na zachodzie region ódzki si ga po zachodni górn kraw doliny Warty, tj. w odleg ci oko o 40 km na wschód od interesuj cego nas obszaru. Obszar bada po ony jest w po udniowej cz ci Wysoczyzny Z oczewskiej, która odwadniana jest tutaj przez górne odcinki Strugi W glewskiej (w cz ci zachodniej) i Ole nicy (skrajne wschodnie partie obszaru). Struga W glewska (vel. glówka) jest ciekiem IV-rz du, stanowi cym prawobrze ny dop yw Prosna. ród a cieku znajduj si w okolicach wsi Rososzyn na wysoko ci 181 m n.p.m., oko o 2 km na po udnie i po udniowy zachód od terenu bada . Rzeka ma oko o 30 km d ugo ci i uchodzi do Prosny w okolicach W glewic na poziomie 138,0 m n.p.m., jej spadek wynosi rednio 1,4‰. Ole nica jest rzek III-rz du o d ugo ci oko o 40 km, stanowi lewobrze ny dop yw Warty. Swoje ród a ma w okolicach Wielunia. Przez obszar bada przebiega zatem dzia wodny IV-rz du oddzielaj cy zlewnie Strugi W glewskiej i Ole nicy, nale ce do zlewni Warty i dorzecza Odry. Wi kszo stanowisk znajduje si w zlewni tej pierwszej rzeki. Trzeba podkre li , e doliny rzeczne na badanym obszarze s bardzo s abo rozwini te. Ro linno potencjaln obszaru bada stanowi przede wszystkim zbiorowisko Tilio-Carpinetum (tj. ni owo-wy ynny las jod owy z grabem i d bem) stanowi cy formacj gr dow . W nieco wi kszym oddaleniu ulokowane zosta y zbiorowiska potencjalne Tilio-Carpinetum (tj. gr dy subkontynentalne, odmiana ma opolskiej, forma wy ynnej, zarówno serii ubogiej, jak i yznej) oraz Pino-Quercetum (=Querco-Pinetum + Serratulo-Pinetum) (tj. kontynentalne bory mieszane sosnowo-d bowe). W dnach dolinnych oznaczane s zbiorowiska Fraxino-Alnetum (=Circaeo-Alnetum) (Ni owy g jesionowo-olszowy), a na wydmach Leucobryo-Pinetum (suboceaniczny bór sosnowy) (Matuszkiewicz 2008). Badany obszar po ony jest w strefie staroglacjalnej, zwi zanej z dzia alno ci dolodu warty (por. Marks i in. 2006). L dolód warty uwa any do niedawna za odr bne zlodowacenie (Lindner 1992) traktowany jest obecnie jako stadia w obr bie zlodowacenia odry (Lindner 2005; Mojski 2005; Ber i in. 2007; Lindner i Marks 2012). Przy czym wed ug Mojskiego (2005) glacja ten obejmuje 10-6 stadium izotopowe tlenu w skali Shackletona, Opdyke’a (1973). Z kolei wed ug Lindnera (2005) zlodowacenie odry wraz ze stadia em warty mie ci si w ca ci w obr bie 6 stadium izotopowego tlenu datowanego na 210-130 ka BP (por. te Ber i in. 2007). Do zlodowace rodkowopolskich zaliczono zatem trzy zlodowacenia - liwca, krzny i ody - odpowiadaj ce 12 odpowiednio 10, 8 i 6 stadium tlenowemu, rozdzielone dwoma interglacja ami – zbójna i lubawskim - podczas 9 i 7 stadium tlenowego wed ug Shackletona, Opdyke’a (1973). W pi trze odry w nowym uj ciu wiekowym (6 faza tlenowa) wyró niono stadia : maksymalny – odry lub kamiennej (dawniej radomki wg Ró yckiego 1967) i stadia y pomaksymalne: warty, wkry i m awki (Lindner 2005; Lindner i Marks 2012). W wietle dotychczasowych interpretacji nale y przyjmowa , opu ci e podczas interstadia u kamienna–warta l dolód rodkow Polsk (Turkowska 2006). Nie wdaj c si w starsze propozycje (omówione szczegó owo przez Turkowsk 2006; Lindner i Marks 2012), nale y zacytowa najnowsz hipotez Turkowskiej (2006), zgodnie z któr l dolód stadia u warty móg dotrze do Wzgórz Radomszcza skich i s siednich osta ców. Stanowi y one, podobnie jak dalej na zachód Pagórki Dzia oszy skie, naturaln przeszkod dla cienkiego, zamieraj cego l dolodu. Warto podkre li , e interesuj cy nasz obszar znalaz si w strefie najszerszej na ziemiach polskich transgresji ku po udniowi l dolodu stadia u warty (por. Marks i in. 2006; Ber i in. 2007; Rdzany 2009; Lindner i Marks 2012) W fazie maksymalnej stadia u g ównego zlodowacenia wis y, wyznaczanej w Polsce rodkowej za Roman (2003, 2010) teren ten znajdowa si w odleg ci oko o 90 km na po udnie od czo a l dolodu. Krzemi ski (1974) uwa , e rze ba uto samiana z efektem dzia alno ci dolodu stadia u warty od pocz tku by a podobna do rze by wspó czesnej. Udowodni , e nie istniej adne podstawy do twierdzenia, i rze ba Polski rodkowej podlega a wielkim przeobra eniom – podkre la natomiast udzia procesów fluwialnych oraz eolicznych, które faktycznie zmienia y rze pierwotn . Turkowska (2006) podziela zdanie Krzemi skiego (1974) uwa aj c, i „znajduje ona [teoria] pe ne wyt umaczenie w koncepcji kenozoicznej ewolucji rze by regionu przedstawionej przez autork ” (Turkowska 2006, s. 160). Turkowska (2006) przyjmuje tez Krzemi skiego (1997) dowodz , e l dolód warty wykorzysta obni enia dolinne jako tzw. „prowadnice”. Klatkowa (1972) wyró nia a dwa loby, którymi l dolód warty nasuwa si na obszar wy yny ódzkiej, by y to loby: zachodni (widawki) i wschodni (rawki). Krzemi ski (1997, te Krzemi ski i in. 1993) wyró ni za lob po udniowowielkopolski si gaj cy od Wzgórz Ostrzeszowskich po Wzniesienia ódzkie (Garb ódzki), który podzieli na loby ni szego rz du: prosny, warty i widawki. Tak e Rdzany (2009) za Krzemi skim wyró nia lob po udniowowielkopolski z lobem widawki jak jednostka ni szej rangi. W nowszej koncepcji Turkowskiej (2006) wyró niane s dwa g ówne loby zachodni i wschodni sensu lato, a cz lobu wschodniego wyró niona zosta a jako tzw. lob 13 (górnej) bzury – na kraw dzi Wy yny ódzkiej. Zachodni strumie lodowy kierowa si w stron po udniow i op ywa a pó wysep ódzki jako lob warty, z maksymalnym zasi giem w Pagórkach Dzia oszy skich (za Krzemi skim 1974, 1997). W stron wschodni skierowa y si od niego przynajmniej dwa strumienie: lob widawki sensu stricto (prawdopodobnie z podrz dnym lobem grabi) i lob neru. Urozmaicona rze ba wodnolodowcowa wyst puj ca strefowo w ró nych cz ciach regionu ódzkiego rozwin a si wzd lododzia ów i w strefach konwergencji strumieni lodowych, a tym samym mo e by pomocna w próbie odtworzenia ich zasi gu. W osi Garbu ódzkiego dosz o zdaniem Turkowskiej (2006) do konwergencji strumieni lodowych lubu warty (sensu lato) i pilicy. Nasuwaj ce si od wschodu masy lodu lobu pilicy i strumienie nap ywaj ce od zachodu lobu warty spotyka y si w obni eniu pod a, rozci gaj cym si poni ej osi dzisiejszego garbu ódzkiego, powoduj c deformacje glacitektoniczne oraz agradacj osadów lodowcowych i wodnolodowcowych. Zderzenie spowodowa o zahamowanie ruchu w kierunku na zachód i na wschód oraz silne wezbranie lodu w po udnikowo rozci gni tej strefie kontaktu, gdzie powsta a strefa martwego lodu. Strumienie lodowe na jej granicach skierowa y si na po udnie, a do najwy szych wyniesie pod a w regionie Pagórków Dzia oszy skich, Wzgórz Radomszcza skich i Pasma Przedborskiego wyznaczaj cych maksymalny zasi g stadia u warty. Szczególnie sprzyjaj ce zamieraniu lodu w okresie jego regresji by y strefy lododzia ów i konwergencji (Turkowska 2006). Internuj cy nas obszar le y w strefie transgresji lobu zachodniego, tj. lobu warty wg Turkowskiej (2006) lub loby po udniowowielkopolskiego wg Krzemi skiego (1997) i Rdzanego (2009). Jednocze nie obszar po ony jest w strefie interlobalnej ni szego rz du, tj. mi dzy lobami prosny i warty wg Krzemi skiego (1997). W strefie tej autor ten wyró ni zespo y pagórków, przede wszystkim kemowych, charakterystyczne nie dla obszarów interlobalnych (czy inaczej lododzia ów lub konwergencji strumieni lodowych) i rozwini te w obszarach wyniesie starszego pod a, co rozwija koncepcja Turkowskiej (2006). Jednocze nie interesuj cy nas obszar po ony jest pomi dzy wyró nionymi przez Krzemi skiego (1997) strefami brze nymi l dolodu warty, tj. stref dzia oszy sk na po udniu, zwi zan z maksymalnym zasi giem tego dolodu i stref sieradzk na pó nocy zwi zan z postojem recesyjnym. Rdzany (2009) wyró nia za po recesyjn „subfaz ” dobrzy sk zamykaj ona na po udnie od obszaru bada i „subfaz ” neru le stref dzia oszy sk dalej na pó noc. Mi dzy nim rozci ga si strefa z oczewsko-szczercowska (Rdzany 2009). 14 2.3. BUDOWA GEOLOGICZNA OBSZARU Jak ju geologicznej wspomniano wy ej nie ma obszernej literatury dotycz cej budowy i geomorfologii okolic Lututowa. Podstawowe ród o stanowi Szczegó owa mapa geologiczna Polski w skali 1: 50 000 Arkusz Lututów (Bali ski 1998, 1999) oraz bezpo rednio s siaduj ce opracowanie arkusza Skomlin (Haisig i Wilanowski 2000, 2000a). Zagadnienia dotycz ce rze botwórczej dzia alno ci l dolodu warty omówi Krzemi ski (1974, 1988, 1997). Szersze t o geologiczne prezentuj arkusze Kluczbork (Wilanowski 1979, 1980) i Kalisz (Baranowski i Ma kowska 1973 i 1979) Mapy geologicznej Polski w skali 1: 200 000. Obszar po ony jest w obr bie monokliny przedsudeckiej (Alexandrowicz 1999, Mizerski 2005), na obszarze jednostki ni szej rangi, któr tworzy monoklina kalisko-z oczewska (Dadlez i Marek 1969; Bali ski 1999) (ryc. 5). Monoklin tworz ska y pokrywy permo-dolnokredowej zapadaj ce pod niewielkim k tem generalnie ku pó nocnemu wschodowi. Wychodnie tych ska w pod u kenozoiku maja przebieg NW-SE (Dadlez i in. 2000; Mizerski 2005). W rejonie Lututowa w pod u kenozoiku znajduj si g ównie wychodnie jury rodkowej (Dalez i in. 2000). Deczkowski (1977) wyró nia tutaj stref spi trze blokowych Dymek-O egów o skomplikowanej budowie tektonicznej z licznymi rowami tektonicznymi i zr bami. W okolicach Lututowa powierzchni mezozoiku tworz utwory jury rodkowej, tj. i owce, piaskowce, wapienie batonu oraz jury górnej, tj. wapienie i margle oksfordu. Powierzchnia mezozoiku jest bardzo niewyrównana i w najbli szym s siedztwie Lututowa wznosi si do oko o 60 do oko o 140 m n.p.m. Nigdzie na omawianym obszarze ska y mezozoiku nie wychodz na wspó czesn powierzchni terenu (Bali ski 1998, 1999; Haisig i Wilanowski 2000, 2000a). Przykryte s one do rozleg pokryw utworów neogenu, (Baranowski i Ma kowska 1973a; Wilanowski 1979a; Bali ski 1998, 1999; Haisig i Wilanowski 2000, 2000a). Na interesuj cym nas obszarze ich mi szo waha si od 90 do 10 m. Stanowi je mioce skie piaski, mu ki i i y z wk adkami w gla brunatnego oraz plioce skie lub górno mioce skie i y i mu ki pozna skie z przewarstwieniami piaszczystymi (Bali ski 1998, 1999; Haisig i Wilanowski 2000, 2000a). Utwory te tworz stosunkowo wyrównan powierzchni zdenudowan w czwartorz dzie (Bali ski 1999). Warto podkre li , e w pod u obszaru zajmowanego przez stanowiska wyst puje g bokie rozci cie mezozoiku 15 wype nione osadami neogenu o mi szo ci osi gaj cej 90 m, stanowi ce kopaln dolin (Bali ski 1998). Utwory czwartorz dowe w ca mi szo ci buduj wspó czesn powierzchni terenu, ich jest zró nicowana, zale y od konfiguracji powierzchni mezozoiku i ukszta towania terenu, i przewa nie osi ga oko o 20-40 m, miejscami dochodz c do 90 m (Krzemi ski 1974; Bali ski 1998, 1999; Haisig i Wilanowski 2000, 2000a) Najwi ksze mi szo ci Bali ski (1998) wi e z kopalnymi dolinami i lejami krasowymi. Na bezpo rednio interesuj cym nas obszarze mi szo ci te wahaj si pomi dzy 20 a 35 m (Bali ski 1998). Czwartorz d zbudowany jest tutaj z dwu lub trzech poziomów glin zwa owych wi zanych ze zlodowaceniami sanu, krzny (dawniej odry) i odry (dawniej warty) oraz rozdzielaj cymi je utworami wodnolodowcowymi i rzadziej jeziornymi oraz zastoiskowymi (Bali ski 1998, 1999; Haisig i Wilanowski 2000, 2000a). By mo e, w wietle najnowszych ustale , glin najni sz nale y korelowa ze zlodowaceniem krzny, rodkow - odry, stadia em maksymalnym (odry lub kamiennej), a najwy sz - odry, stadia em warty (por. Lindner i Marks 2012). Powierzchnia terenu w rejonie Lututowa zbudowana jest przede wszystkim z glin zwa owych, które nale y czy ze stadia em warty zlodowacenia odry (por. Turkowska 2006) oraz piaskami wodnolodowcowymi, rzadziej tak e lodowcowymi tego l dolodu. Glina zwa owa omawianego pi tra ma mi szo 2-20 m i tworzy ci warstw pod cielaj c piaski wodnolodowcowe (Bali ski 1998, 1999). W rejonie Lututowa wychodnie gliny zwa owej tworz wysoczyzn morenow s siaduj zw aszcza od zachodu z rozleg ymi powierzchniami zbudowanymi przede wszystkim z piasków wodnolodowcowych (por. Bali ski 1999; Baranowski i Ma kowska 1973; Marks i in. 2006). Obszar morenowy si ga po Dobros aw. Powierzchnie wodnolodowcowe urozmaicone s przez piaszczyste utwory eoliczne oraz organiczno-mineralne wype nienie w skich den dolin i niewielkich zag bie bezodp ywowych. Analogiczna „wyspa morenowa” rozci ga si na po udnie od obszaru zajmowanego przez stanowiska w rejonie Swobody, wi tkowic i Rososza (Haisig i Wilanowski 2000). Schy kowovistulia skie piaski eoliczne rozpoznano w postaci pokryw na powierzchniach wodnolodowcowych o zró nicowanej mi szo centymetrów do kilku metrów. S od kilkudziesi ciu to piaski drobno- i rednioziarniste, miejscami pylaste. Osady wydmowe osi gaj mi szo ci do 10 metrów (Bali ski 1999). Dna dolin wype niaj holoce skie piaski rzeczne, cz ciowo humusowe oraz namu y oraz torfy. Mi szo tych osadów zosta a okre lona maksymalnie na 3-4 metry (Bali ski 1998, 16 1999; Haisig i Wilanowski 2000). Utwory holoce skie stanowi równie namu y wype niaj ce zg bienia bezodp ywowe o niewielkich mi szo ciach (Bali ski 1999). 2.4. UKSZTA TOWANIE TERENU Analizie poddano najbli sze otoczenie stanowisk archeologicznych (ryc. 6). Stanowiska po one s na równinnym obszarze zbudowanym z wodnolodowcowych stadia u warty. Wysoko ci bezwzgl dne terenu wahaj piasków si w skim przedziale od oko o 172,0 do oko o 180,0 m n.p.m., jedynie wierzcho ki najwy szych wydm si gaj 190,0 m n.p.m. Ogólne nachylenie terenu przebiega z po udniowego na wschodu urozmaicaj cymi rze pó nocny zachód. Wyra niejszymi elementami terenu s wydmy, s abo zaznaczaj si bardzo w skie dna górnych odcinków dolin rzecznych. Poza stokami form wydmowych, pozosta e obszary cechuj si bardzo ma ymi nachyleniami, nie przekraczaj cymi 2 stopni. Rze ba Wysoczyzny Z oczewskiej rozwija a si przede wszystkim w okresie stadia u warty zlodowacenia odry w obszarze interlobalnym lobów wart i prosny wg Krzemi skiego (1974, 1997). Obszar ten le jednocze nie na zapleczu strefy marginalnej tego l dolodu (Krzemi ski 1997, Rdzany 2009) i mia y na jego obszarze miejsce przede wszystkim procesy zwi zane z deglacjacj arealn (Krzemi ski 1997, Turkowska 2006, Rdzany 2009). Jednocze nie w bezpo rednim s siedztwie stanowisk nie wyst puj typowe formy zwi zane z arealnym rozpadem l dolodu, jak kemy czy formy szczelinowe oraz moreny martwego lodu, które powszechniejsze s na pó nocny zachód i zachód od badanego obszaru (Bali ski 1998, 2000). O monotonnym ukszta towaniu obszaru bada decyduj rozleg e równiny wodnolodowcowe, kszta towane w pó nym okresie deglacjacji arealnej, czyli w ko cowej fazie rozpadu bra martwego lodu, gdy wody proglacjalne mog y si szeroko rozprzestrzenia , wy cie aj c powierzchni piaskami ze wirami i prowadz c do cz ciowej erozji gliny morenowej (Krzemi skiego 1974, 1997; Bali ski 1998; Turkowska 2006, Rdzany 2009). Wody te odp ywa y najprawdopodobniej przede wszystkim ku zachodowi, co powtarza w pewnym stopniu wspó czesna sie rzeczna, przede wszystkim Struga glewska. W trakcie deglacjacji znacznemu rozmyciu uleg y równie partie wysoczyzn morenowych w rejonie Lututowa oraz Swobody, wyniesione wi tkowic i Rososza (Bali ski 1998). Wysoczyzny te bardzo s abo manifestuj si we wspó czesnej rze bie terenu, osi gaj c w rejonie Dobros awia 187,0 m n.p.m., a w okolicach 17 wi tkowic – 183,0 m n.p.m. Nieznacznie zatem dominuj wodnolodowcowymi. Wysoczyzny morenowe po one s w odleg ponad równinami ci od 0,2 do 2,0 km od badanych stanowisk archeologicznych. Jak wspomniano, najwyra niejsze dominanty rze by badanego obszaru stanowi wydmy zbudowane z piasków przewa nie rednio- i gruboziarnistych, których wysoko ci wzgl dne osi gaj kilka, do 10 metrów, a wysoko ci bezwzgl dne dochodz niekiedy do 190,0 m n.p.m. W najbli szym s siedztwie badanego obszaru wiek wydm nie by dotychczas badany. Na podstawie jednak analogii z doliny Prosny oraz innych obszarów ni owych nale y zak ada , e by y one akumulowane przede wszystkim w pó nym vistulianie, zw aszcza w m odszym dryasie (por. Kozarski i Tobolski 1968; Rotnicki i Tobolski 1969; Kozarski i in. 1969; Rotnicki 1970; Kozarski i Nowaczyk 1999; Bali ski 1999, Dzieduszy ska 2011). Cho nale y pami ta , znacznych rozmiarów formy wydmowe mog y powstawa holocenu na skutek antropogenicznych przeobra e niekiedy w ró nych odcinkach rodowiska (por. Krajewski 1977; Nowaczyk 1986; Twardy 2008, 2011). Badane stanowiska po one s w bezpo rednim siedztwie lub na powierzchni pól piasków przewianych, a rzadziej wydm. Z pozytywnymi formami eolicznymi bezpo redni zwi zek genetyczny maj zag bienia deflacyjne, które zosta y wyró nione na mapie geologicznej, jednak wy cznie w oparciu o analiz rysunku poziomicowego. Na analizowanym obszarze rysuj si niewielkie obni enia, które zosta y zdrenowane przez rowy melioracyjne w kierunku cieku Strugi W glewskiej po onej oko o 0,2-1,0 km na zachód i pó nocny zachód od stanowisk. Sama dolina Strugi glewskiej jak i po onej w zachodniej cz ci obszaru dolina Ole nicy rozwini te s bardzo s abo. Na badanym obszarze mamy do czynienia z ich górnymi odcinkami, cechuj cymi si bardzo w skim dnami dolin (do 200 m), wype nionymi osadami holoce skimi.W holocenie g ówne procesy morfogentyczne obj y dna dolin rzecznych (Turkowska 1988, 1999, 2006). 2.5. G ÓWNE CECHY LOKALIZACJI STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH Cechy lokalizacji analizowanych stanowisk w sposób kompleksowy opisuje zestawienie (tab. 1). 18 2.5.1. - stanowisko 3+B Stanowisko zajmuje bardzo s abo nachylony stok o ekspozycji NW, który rozci ty jest przez dolin denudacyjn drenowan obecnie przez kana malioracyjny nawi zuj cy do Strugi W glewskiej. Nachylenie stoku nie przekracza na obszarze stanowiska 0,5 stopnia. Obszar stanowiska zajmuje pod wzgl dem geomorfologicznym równin wodnolodowcow . Pod e stanowiska stanowi piaski rednio- i drobnoziarniste, pod cielone miejscami ju na oko o 1 m glin piaszczyst . Stanowisko po one jest w odleg ci oko o 150 m od dna doliny Strugi W glewskiej i oko o 2 km na SW od wysoczyzny morenowej. Na obszarze stanowiska udokumentowano obecno zdegradowanych poziomów genetycznych gleby bielicowe oraz glejobielice. Najlepiej poziomy te, przede wszystkim poziomy eluwialny i iluwialny, zachowa y si w obni eniach terenu. Tam równie zachowany jest poziom próchniczny, przekszta cony najprawdopodobniej przez ork w poziom orno-próchniczny. Miejscami gleba nakryta jest nasypem antropogenicznym niweluj cym powierzchni terenu. W obszarach lokalnych niewielkich wyniesie terenu poziomy genetyczne gleby uleg y cz ciowej degradacji w wyniku agroplanacji (por. Sinkiewicz 1995, 1998). Zachowany, przede wszystkim w ni szych partiach terenu, poziom eluwialny cechuje si jasnoszarym i bia ym zabarwieniem oraz niewielk domieszk cz ci próchnicznych oraz w gli drzewnych. Poziom iluwialny ma barwy od rdzawej do ciemnobrunatnej, miejscami wyst puj w nim wzbogacenia w zwi zki próchniczne oraz orsztyn. Poziomy te maj granice nieregularne, cz sto z g bokimi j zykami i zaciekami. Dodatkowe urozmaicenie przebiegu wertykalnego poziomów wynika z pierwotnego ukszta towania badanego terenu, które by o silniej urozmaicone ni wspó cze nie. W pierwotnej mikrorze bie generalnie równinnej powierzchni sandrowej wyst powa y liczne niewielkie (kilku-, kilkunastometrowe) zag bienia i zafalowania, których g boko ci nie przekracza y metra. U enie poziomów genetycznych pierwotnych gleb odtwarza zatem w znacznym stopniu pierwotn mikrorze antropogenicznej genezy cz ci tych obszaru. Nie da si ca kowicie wykluczy obni , jednak nast puj ce procesy pedogenetyczne ca kowicie zatar y ewentualne lady ingerencji cz owieka. Wynikiem opisanej wy ej sytuacji jest ods anianie struktur o generalnie owalnych, ale tak e nieregularnych kszta tach, które w partiach centralnych wype nione 19 piaskami próchnicznymi zawieraj cymi w gle drzewne (relikt poziomu próchnicznego gleby), otoczonymi bia ymi piaskami (relikt poziomu eluwialnego) i dalej otoczone piaskami rdzawymi i rdzawobrunatnymi (relikt poziomu iluwialnego). Poza ods oni tym poziomem iluwialnym wyst puj piaski pod a. Trzeba zaznaczy , e miejscami poziom próchniczny wnika w formie wyra nych kieszeni na g boko kilkudziesi ciu centymetrów poni ej poziomu rejestracji. Poziomy eluwialny i iluwialny posiadaj zbli ony zarys. Jest to efekt wzmo onego wmycia zwi zków próchnicznych w kieszenie poziomu iluwialnego lub jest to próchnica pierwotnie wyst puj ca w zag bieniach powierzchni gruntu. Niewykluczone, e mamy do czynienia z tzw. pseudomorfozami po klinach lodowych (por. m.in. Dylik 1963, Jahn 1970, Go dzik 1973, 1995), w których dosz o do nagromadzania próchnicy po wytopieniu klina lodowego, a wi c na prze omie plejstocenu i holocenu. A nast pnie struktura pseudomorfozy oraz wype nienie próchniczne sprzyja y g bszej migracji jonów elaza, co prowadzi o do wykszta cenia g bokich kieszeni poziomów eluwialnego i iluwialnego. Formy opisywanego typu s szczególnie cz ste na stanowisku Swoboda-Brzozowiec stan. 3B. 2.5.2. - stanowisko 4+A Stanowisko zajmuje bardzo s abo nachylony stok na powierzchni równiny wodnolodowcowej. Obni aj cy si ku dnu doliny Strugi W glewskiej. Nachylenie stoku nie przekracza na obszarze stanowiska 0,5 stopnia. Ma on ekspozycj pó nocnozachodni . Pod e stanowiska stanowi przede wszystkim piaski rednio- i drobnoziarniste, buduj ce równin wodnolodowcow . W cz ci po udniowej zosta y one najprawdopodobniej przewiane. Stanowisko po one jest w odleg ci oko o 300 m od dna doliny Strugi W glewskiej i oko o 2 km na SW od wysoczyzny morenowej. 2.5.3. - stanowisko C Stanowisko zajmuje niemal wyrównan powierzchni i bardzo s abo nachylony stok (oko o 0,2 ) równiny wodnolodowcowej. Stok nachylony jest ku pó nocnemu zachodowi i ku pó nocy i obni a si Pod agodnie ku dnu doliny Strugi W glewskiej. e zasadniczej partii stanowiska stanowi przede wszystkim piaski rednio- i drobnoziarniste, buduj ce równin wodnolodowcow . W cz ci zachodniej wyst puj 20 piaski eoliczne. Stanowisko si ga na po udniu po niewysokie pagórek wydmowy. Po one jest ono w odleg ci oko o 500 m od dna doliny Strugi W glewskiej i oko o 1,5 km na SW od wysoczyzny morenowej. 2.5.4. - stanowisko D+E Stanowisko zajmuje s abo i bardzo s abo nachylony stok. Ogólne nachylenie terenu przebiega ku pó nocnemu zachodowi. Zasadniczo pod e stanowiska stanowi warstwowane piaski rednio- i drobnoziarniste, buduj ce równin wodnolodowcow . Jednak w jego wschodniej partii znajduje si niewielki wa wydmowy i otaczaj ce go pole piasków przewianych. W cz ci zachodniej wyst puj piaski eoliczne. Nachylenia na obszarze stanowiska mieszcz si w przedziale od 0,2 do 2 stopni. Po w odleg one jest ono ci oko o 300 m od dna doliny Strugi W glewskiej i oko o 1,0 km na SW od wysoczyzny morenowej. 2.5.6. - stanowisko 5 Stanowisko zajmuje pod e zbudowane z piasków buduj cych niewysoki wa wydmowy. Po rednioziarnistych, one jest ono na powierzchni o s abych i bardzo s abych nachyleniach, w przedziale 0,4 do 1,3 stopnia. Ogólne nachylenie terenu przebiega ku pó nocnemu zachodowi. Po one jest ono w odleg ci oko o 300 m od dna doliny Strugi W glewskiej i oko o 0,5 km na SW od wysoczyzny morenowej. 2.5.5. - stanowisko 6 Zasadnicza, tj. rodkowa i po udniowo-zachodnia, cz pod stanowiska zajmuje e zbudowane z warstwowanych piasków rednio- i rzadziej drobnoziarnistych, buduj ce równin wodnolodowcow . Jednak w partii pó nocno-wschodniej wkracza ono na niewysoki pagórek wydmowy zbudowany z piasków rednioziarnistych z domieszkami gruboziarnistych. Stanowisko zajmuje powierzchni o bardzo s abych nachyleniach, w przedziale 0,3 do 0,7 stopnia. Ogólne nachylenie terenu przebiega ku pó nocnemu zachodowi. Po one jest ono w odleg ci oko o 200 m od dna doliny Strugi W glewskiej i oko o 0,5 km na SW od wysoczyzny morenowej. 21 2.5.7. - stanowisko 7 Stanowisko posiadaj cych zajmuje miejscami pod e wk adki zbudowane gliniaste. z piasków Utwory te ró noziarnistych, buduj równin wodnolodowcow , która na obszarze stanowiska urozmaicona jest s abo rozwini tymi formami genezy eolicznej - równin deflacyjnym. Stanowisko po pola piasków przewianych i zg bieniem one jest na s abo nachylonym stoku (oko o 2,5 ), o ekspozycji zachodniej i po udniowo-zachodniej. Zlokalizowane jest w odleg ci oko o 700-800 m od dna doliny Strugi W glewskiej jak i od dna doliny Ole nicy i oko o 200 m na S od wysoczyzny morenowej. 2.5.8. - stanowisko 8 Stanowisko zajmuje pod e zbudowane z piasków ró noziarnistych, miejscami z przewarstwieniami s abo gliniastymi i domieszkami kamieni. Utwory te buduj równin wodnolodowcow , która na obszarze stanowiska ma miejscami najprawdopodobniej charakter erozyjny. Skrajne partie stanowiska si gaj po formy eoliczne - pola piasków przewianych i niewysok wydm . Stanowisko po one jest na bardzo s abo nachylonej powierzchni o inklinacji rz du 0,4 . Ogólne nachylenie terenu przebiega ku N i NNE. Zlokalizowane jest w odleg ci oko o 500 m od dna doliny Ole nicy i oko o 200 m na SE od wysoczyzny morenowej. 2.5.9. - stanowisko 9 Stanowisko zajmuje na pod e zbudowanym z piasków ró noziarnistych, buduj cych równin wodnolodowcow . Skrajna zachodnia partia stanowiska si ga po formy eoliczne - wydm i towarzysz ce jej pola piasków przewianych. Stanowisko po one jest na s abo nachylonym stoku (oko o 2,0-2,5 ), o ekspozycji SSE. Zlokalizowane jest ono w odleg ci oko o 300 m na N od dna doliny Strugi glewskiej jak i od dna doliny Ole nicy i oko o 900 m na E od wysoczyzny morenowej. 22 2.6. GEOMORFOLOGICZNE CZYNNIKI LOKALIZACJI OSADNICTWA Badany obszar cechuje si s abym urozmaiceniem morfologicznym, jak i litologicznym. Mimo to mo na stwierdzi , e w tak monotonnym rodowisku geograficznym wszystkie stanowiska zlokalizowane zosta y na pograniczu ró nych stref morfologicznych i ró nych jednostek litologicznych. Odleg wi kszo ci z nich (poza stan. 6) od den dolin nie przekracza 0,5 km. Trzeba jednak podkre li , e s to bardzo abo rozwini te doliny górnych odcinków niewielkich cieków. Odleg stanowisk od powierzchni wysoczyznowych nie jest za wi ksza od 2 km. Z topograficznego punktu widzenia wszystkie stanowiska zajmuj powierzchnie nachylone - s abo i bardzo s abo nachylone stoki o inklinacji nie przekraczaj cej 2,0º, a przewa nie oscyluj cej oko o 0,3-0,5º. Pod wzgl dem litologicznym wszystkie badane stanowiska zlokalizowano na pod u piaszczystym, cho lokalnie wyst puj w nich przewarstwienia osadów gliniasto-piaszczystych. Po enie stokowe jest bardzo charakterystyczn cech lokalizacji pradziejowych punktów osadowych. Osady rzadko wkracza y na powierzchnie o nachyleni przekraczaj cym 4 (Kittel 2005, 2010). Osadnictwo pradziejowe rzadko wkracza na stoki umiarkowanie nachylone, tj. o nachyleniach ponad 4º (wg Klimaszewskiego 1994). Badane stanowiska spe nia y zatem ten warunek. Nale y podkre li , e znaczna georó norodno otoczenia archeologicznych stanowi a bardzo istotny czynnika podnosz cy atrakcyjno obszaru i daj cy mo liwo stanowisk osadnicz stosowania wielokierunkowej eksploatacji otoczenia punktów osadowych. Podkre lali to m.in.: Kurnatowski 1963, 1966, 2004; Pyrga a 1971, 1972; Przewo na 1974; Ostoja-Zagórski 1982; God owski 1983; Szama ek 1985; Niewiarowski 1990; Kurnatowska i Kurnatowski 1991; Dzieduszycki 1993; Strza ko i Ostoja-Zagórski 1995; Pelisiak 2004; Kittel 2004, 2005, 2007, 2008, 2010, w druku; Kittel i Skowron 2007, 2009; Poli ski i Molewski 2009; Kittel i in. w druku). Z tego punktu widzenia nietypowe po peryferycznego po enie analizowanych stanowisk mo e wynika z ich enia w stosunku do zajmowanej ekumeny, zwi zanego z epizodycznym wykorzystywaniem terenu, w zwi zku ze specyficznym typem prowadzonej eksploatacji obszaru. Bardzo rzadko wyst puj stanowiska pradziejowe zlokalizowane w obszarach wododzia owych. Wy ej wznosz ce si i bardziej oddalone od dolin obszary 23 wysoczyznowe s najcz ciej pozbawione pradziejowych punktów osadowych. Strefy wysoczyznowe uwa ane s za anekumeny w pradziejach (por. m.in. Kurnatowski 1963; Pyrga a 1972; God owski 1983; Kobyli ski 1988; Strza ko i Ostoja-Zagórski 1995). Na obrze ach wysoczyzn sytuowane by y najprawdopodobniej g ównie charakterze produkcyjnym lub epizodyczne punkty zwi zane z dora tych stref, m.in. hodowl osady o eksploatacj czy pozyskiwaniem surowców (g ównie skalnych i drzewnych) (por. Pyrga a 1973, Szama ek 1985, Dzieduszycki 1993; Makohonienko 2000; Górki i in. 2004; Makarowicz 2010). W przypadku stanowisk po onych na wysoczyznach, lokalizacja punktów daje si cz sto powi za z obecno ci niewielkich wkl ych form terenu. Kurnatowski (1963, 1968) i Niew Twardy i in. (2004) zwracali uwag na obecno wkl owski (1972), a tak e ych form terenu, w tym dolinek denudacyjnych, jako form przyci gaj cych niewielkie przewa nie punkty osadnicze, w obr bie wysoczyzn. Nieco cz ciej d ej funkcjonuj ce punkty osadowe wkraczaj w strefy wysoczyznowe w okresie rzymskim (por. Marosik 2002; Micha owski 2003; Kittel 2010; Janas 2009). Dokumentowane jest wyst powanie pojedynczych rozproszonych obiektów archeologicznych w skrajnych partiach rozleg ych stanowisk osadowych wkraczaj cych na przyleg e wysoczyzny (B aszczyk i in. 2006). Skraje wysoczyzn mog y by tak e zagospodarowywane uprawowo, przy zastosowaniu techniki wypaleniskowej ( arowej), w systemie przerzutowym, lub przemiennood ogowym (Kurnatowski 1968, 1975; Kurnatowska i Kurnatowski 1991). Osadnictwo pradziejowe przewa nie omija o obszary zbudowane z glin (por. Kurnatowski 1963, 1975; Pyrga a 1971; God owski 1983; Kobyli ski 1988; Strza ko i Ostoja-Zagórski 1995, Micha owski 2003, Kittel 2005, w druku; Janas 2009). Bardzo istotnym czynnikiem lokalizacyjnym stanowiska by o piaszczyste pod e (Kittel 2005 - tam dalsza literatura). Lokalizacja taka by a najbardziej korzystna z punktu widzenia konieczno ci zag bienia w grunt elementów konstrukcyjnych wznoszonych obiektów dotyczy to zarówno cmentarzysk, jak i obiektów osadowych, w szczególno ci osad wielosezonowych. Lokalizacja obiektów na pod przede wszystkim infiltracj u piaszczystym zapewnia a jednak wód roztopowych i opadowych, co chroni o przed tworzeniem okresowych podmok ci na obszarze osad. Dodatkowo odprowadzaniu wód z u ytkowanych terenów sprzyja o niewielkie nachylenie powierzchni, które nie przyczynia o si jednocze nie do wzmagania procesów sp ukiwania i innych procesów stokowych (por. Kittel i twardy 2003). Tak e wypuk y zarys lateralny stoków rozbie nych, które zajmowane by y przez bardziej stabilne punkty osadnicze, utrudnia 24 koncentracj wód opadowych i roztopowych. (Kurnatowski 1968, 1975; Pyrga a 1971, 1972; Niew W literaturze archeologicznej owski 1966, 1975; God owski 1983, Kobyli ski 1988, Czerniak 2003, Micha owski 2003, Pelisiak i Kami ski 2004, Balwierz i in. 2005, Kittel i Skowron 2009), ale tak e geomorfologicznej (Kami ski 1993; Marosik 2000, 2002, 2003) zaobserwowano fakt ci enia punktów osadniczych ku przewa nie piaszczystym i piaszczysto-mu kowym powierzchniom akumulacyjnych teras rzecznych. Stwierdzone w regionie ódzkim ci enie osadnictwa pradziejowego ku dolinom rzecznym, a szczególnie ku dolinom rzek redniej wielko ci, jest faktem powszechnie stwierdzanym w badaniach osadniczych dla obszarów ni owych, a podkre lanym m.in. przez: Kurnatowskiego (1963, 1966, 1968, 1975, 1975a); Wiklaka (1963); Niew owskiego (1966, 1972, 1975); Pyrga 1980); Przewo (1972); G siora (1975); Kruka (1973, (1974); Makiewicza (1979); Kobyli skego (1988); Grzelakowsk (1989); Gedla (1989); Strza i Ostoja-Zagórskiego (1995); Kruka i in. (1996); Marosika (2000, 2002, 2003); Dobrza sk i Kalickiego (2003, 2004, 2009); Górskiego i in. (2004); Pelisiaka (2004); Pelisiaka i Kami skiego (2004); Balwierz i in. (2005, 2009); Kittela (2006, 2010, w druku); Kittela i in. (2007, w druku); Kittela i Skowrona (2007, 2009); Makarowicza (2010); Twardego i Forysiaka (2011) i in. Go dzik (1982) zwraca jednocze nie uwag na unikanie górnych odcinków dolin, a wyra ny wzrost koncentracji punktów osadowych w ich rodkowych odcinkach. Brak dobrze wykszta conych dolin rzecznych z szerokimi dnami dolin i poziomami trasowymi nale y uzna za najwi kszy mankament z punktu widzenia oceny walorów lokalizacyjnych badanych stanowisk. 2.7. PODSUMOWANIE Badane pod wzgl dem lokalizacyjnym stanowiska archeologiczne zajmuj obszar s abo sprzyjaj cy funkcjonowaniu stabilnego, wielosezonowego osadnictwa pradziejowego oraz wczesnohistorycznego. Nale y podkre li korzystne warunki litologiczne, tj. osady piaszczyste, oraz topograficzne, tj. stoki o s abych nachyleniach. Istotn rol odgrywa o równie s siedztwo wkl ych form terenu o p ytko zalegaj cym zwierciadle wód gruntowych. Otoczenie stanowisk cechowa o si jednak niewielk georó norodno ci . Atrakcyjno morfologiczn obszaru os abia brak rozleg ych 25 akumulacyjnych teras rzecznych i w zwi zku z tym brak rozleg ych wyrównanych stref piaszczysto-mu kowych o p ytko zalegaj cym zwierciadle wód gruntowych. Nale y jeszcze raz powtórzy w tym miejscu, e w wietle przeprowadzonej analizy geomorfologicznych uwarunkowa lokalizacji badanych punktów osadowych, rodowisko geograficzne nie sprzyja o d ugotrwa emu funkcjonowaniu tych punktów szczególnie w warunkach gospodarki pradziejowej. Obszar ten, o niewielkiej georó norodno ci, a przede wszystkim pozbawiony rozwini tych form dolinnych, nie zapewnia bowiem wystarczaj cej ilo ci zró nicowanych zasobów naturalnych, umo liwiaj cych d sze funkcjonowanie grup ludzkich znajduj cych si na wczesnym etapie rozwoju technik i systemów rolnych. W wietle powy szych uwag nale y stwierdzi , ze zadokumentowane lady osadnicze stanowi zapewne krótkotrwa ych, epizodycznych zdarze osadniczych. 2.8. TABELE: Tab. 1. G ówne cechy lokalizacji stanowisk 1 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. 2 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. 3+B 51 19’50’’ N 18 27’00’’ E 175,0-176,0 bardzo s abo nachylony stok 0,4 NW piaski redniodrobnoziarniste równina wodnolodowcowa, dolina denudacyjna 4+A 51 19’50’’ N 18 27’08’’ E 176,0-177,0 bardzo s abo nachylony stok 0,4 N i NW piaski redniodrobnoziarniste równina wodnolodowcowa, pole piasków przewianych relikty 26 3 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 4 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 6 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. 5 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) 3. 3.1. 3.2. 2. C 51 19’53’’ N 18 27’20’’ E 175,5-176,0 bardzo s abo nachylony stok, powierzchnia paska 0,2 N i NW piaski redniodrobnoziarniste równina wodnolodowcowa, pole piasków przewianych D+E 51 19’58’’ N 18 27’49’’ E 175,5-176,5 bardzo s abo i s abo nachylony stok 0,5-2,0 NW piaski rednioziarniste równina wodnolodowcowa, pole piasków przewianych 5 51 20’04’’ N 18 28’16’’ E 177,5-178,5 bardzo s abo nachylony stok 0,4-1,3 NW piaski rednioziarniste wydma 6 51 20’02’’ N 18 28’10’’ E 176,0-177,5 bardzo s abo nachylony stok 0,3-0,7 NW piaski rednio- i miejscami gruboziarniste 27 5. Po enie geomorfologiczne równina wodnolodowcowa (cz. W), wydma (cz. E) 7 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 7 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. 8 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. 9 Nr stanowiska Cecha lokalizacji stanowiska 1. Wspó rz dne geograficzne 2. Wysoko bezwzgl dna [m n.p.m.] Po enie topograficzne t nachylenia powierzchni [ ] Ekspozycja Po enie litologiczne (dominuj ce utwory powierzchniowe) Po enie geomorfologiczne 3. 3.1. 3.2. 2. 5. 51 20’09’’ N 18 28’52’’ E 178,5-180,0 abo nachylony stok 2,5 W piaski ró noziarniste, miejscami s abo gliniaste równina wodnolodowcowa 8 51 20’10’’ N 18 28’57’’ E 179,5-180,3 bardzo s abo nachylony stok 0,4 NNE piaski ró noziarniste, miejscami s abo gliniaste równina wodnolodowcowa 9 51 20’23’’ N 18 29’40’’ E 176,5-178,5 abo nachylony stok 2,0-2,5 SSE piaski ró noziarniste równina wodnolodowcowa, wydma (cz. N) 28 LITERATURA Alexandrowicz S. 1999. Budowa geologiczna, [w:] L. Starkel (red.), Geografia Polski. rodowisko Przyrodnicze. Warszawa, s. 221-243. Bali ski W. 1998. Szczegó owa mapa geologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Lututów (696). Pa stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. Bali ski W. 1999. Obja nienia do szczegó owej mapy geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Lututów (696). Pa stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. Bali ski W. 2000. Szczegó owa mapa geologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Z oczew (697). Pa stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. Balwierz Z., Marosik P., Muzolf B., Papienik P., Sici ski W. 2005. Osadnictwo spo ecze stw rolniczych i zmiany rodowiska naturalnego nad rodkow Krasówk (Kotlina Szczercowska). Wst pna charakterystyka, Botanical Guidebooks, No 28, s. 53-86. Balwierz Z., Doma ska L., Forysiak J., Rzepecki S., Twardy J. 2009, Archeologiczne i paleo rodowiskowe badania wielokulturowego stanowiska Polesie 1, gmina yszkowice (centralna Polska), rodowisko-Cz owiek-Cywilizacja, t. 2, s. 281-300. Baranowski J., Ma kowska A., 1973. Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000. Arkusz Kalisz, A. Wydawnictwa Instytutu Geologicznego. Baranowski J., Ma kowska A., 1973a. Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000. Arkusz Kalisz, B. Wydawnictwa Instytutu Geologicznego. Baranowski J., Ma kowska A. 1979. Obja nienia do mapy geologicznej Polski w skali 1: 200 000, Arkusz Kalisz. Wydawnictwa Instytutu Geologicznego. Ber A., Lindner L., Marks L., 2007. Propozycja podzia u stratygraficznego czwartorz du Polski. Przegl d Geologiczny T. 55, nr 2, s. 115-118. aszczyk J., Urbaniak A., Papiernik P., Kittel P. 2006. Wielokulturowa osada w Wierzbowej stanowiska 1-7, gm. Wartkowice, pow. Podd bice. Wyniki bada autostrady A2 w latach 2000 i 2002. archeologicznych prowadzonych na trasie ód . (maszynopis w archiwum Muzeum Archeologicznego w Poznaniu). Czerniak L. 2003. Wst p, [w:] L. Czerniak (red.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki "Szczerców" Kopalni W gla Brunatnego "Be chatów" S.A., Pozna , t. 3, s. 9-16. Dadlez R., Marek S. 1969. Styl strukturalny kompleksu cechszty sko-mezozoicznego na niektórych obszarach Ni u Polskiego, Kwartalnik Geologiczny, t. 13, z. 3, s. 543-565. Dadlez R., Marek S., Pokorski J. (red.), 2000. Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku w skali 1:200 000. Wyd. kartograficzne PAE. Warszawa. Deczkowski Z. 1977. Budowa geologiczna pokrywy permsko-mezozoicznej i jej pod a we wschodniej cz ci monokliny przedsudeckiej (obszar kalisko-cz stochowski. Prace IG, LXXXII. Dobrza ska H., Kalicki T. 2003. Cz owiek i rodowisko w dolinie Wis y ko o Krakowa w okresie od I do VII w. n.e. Archeologia Polski, t. 48, z. 1-2: 25-55. 29 Dobrza ska H., Kalicki T. 2002. Interakcja cz owiek rodowisko w dolinie Wis y ko o Krakowa, w okresie od I do VII w. n.e., [w:] Zmiany rodowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno- hodowlanej. Studia z obszaru Polski, red. D. Abramowicz, Z. nieszko, Katowice, s. 315-332. Dobrza ska H., Kalicki T. 2009. Uwarunkowania rodowiskowe wytwórczo ci pozarolniczej w okresie rzymskim i wczesno redniowiecznym w dolinie Wis y ko o Krakowa, rodowisko – Cz owiek – Cywilizacja, t. 2, s. 155-172. Dylik J. 1963. Nowe problemy wiecznej zmarzliny plejstoce skiej, Acta Geographica Lodziensia, 17. Dzieduszycki W. 1993. Cz owiek, [w:] W. Dzieduszycki, M. Kupczycki (red.), Gop o. Przyroda i cz owiek, Pozna , s. 81-160. Dzieduszy ska D. 2011, Och odzenie m odszego dryasu i jego efekty morfogenetyczne w regionie ódzkim, Acta Geographica Lodziensia, Nr 99. sior I. 1975. Kultura trzciniecka na obszarze Polski rodkowej, Prace i Materia y Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w odzi, Seria Archeologiczna, Nr 22, s. 101-121. Gedl M. 1989. Stosunki gospodarcze, [w:] J. Kmieci ski (red.), Pradzieje ziem polskich, t. I, cz. 2, PWN, Warszawa- ód , s. 93-119. Gilewska S. 1986. Podzia Polski na jednostki geomorfologiczne. Przegl d Geograficzny, t. LVIII, zeszyt 1-2. Gilewska S. 1999. Rze ba, [w:] L. Starkel (red.), Geografia Polski. rodowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa, s. 243-287. God owski K. 1983. Cz owiek a rodowisko w okresie late skim, rzymskim i w drówek ludów, [w:] J. Koz owski, S. Koz owski 1983 (red.), Cz owiek i rodowisko w pradziejach, PWN, Warszawa, s. 286308. Go dzik J. 1973. Geneza i pozycja stratygraficzna struktur peryglacjalnych w rodkowej Polsce, Acta Geographica Lodziensia, 31. Go dzik J. 1982. rodowisko przyrodnicze osadnictwa redniowieczmngo okolic Rozprzy. Prace i Materia y Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w odzi, Seria Archeologiczna, Nr 29, s.138 151. Go dzik J. 1995. Struktury szczelinowe kontrakcji temicznej, [w:] E. Mycielska-Dowgia o, J. Rutkowski (red.) Badania osadów czwartorz dowych, Warszawa, s. 257-265. Górski J., Makarowicz P., Taras H. 2002. Podstawy gospodarcze ludno ci kr gu trzcinieckiego w dorzeczach Wis y i Odry, [w:] A. Ko ko, M. Szmyt (red.) Nomadyzm a pastoralizm w mi dzyrzeczu Wis y i Dniepru (neolit, eneolit, epoka br zu), Pozna , s. 191-213. Grzelakowska E. 1989. rodowiskowe uwarunkowania osadnictwa pradziejowego i wczesno redniowiecznego w pó nocnej cz ci Borów Tucholskich, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica, Nr 11. Haisig J., Wilanowski S. 2000. Szczegó owa mapa geologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Skomlin (732). Pa stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa Haisig J., Wilanowski S. 2000a. Obja nienia do Szczegó owej mapy geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Skomlin (732). Pa stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa Jahn A. 1970. Zagadnienia strefy peryglacjalnej, Warszawa. 30 Janas M. 2009. rodowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa pradziejowego w dolinie Neru w rejonie Bechcic ko o Lutomierska, ód (praca magisterska w archiwum Wydzia u Nauk Geograficznych Uniwersytetu ódzkiego). Kami ski J. 1993. Pó noplejstoce ska i holoce ska transformacja doliny Moszczenicy jako rezultat zmian rodowiska naturalnego oraz dzia alno ci cz owieka, Acta Geographica Lodziensia, Nr 62. Kittel P. 2002. Uwagi o pradziejowej gospodarce rolnej na Pojezierzu Kaszubskim i w Borach Tucholskich w wietle kryteriów morfologicznych po enia osadnictwa pradziejowego, Zeszyty Wiejskie, IX, ód , s. 55-87. Kittel P., 2005. Uwarunkowania rodowiskowe lokalizacji osadnictwa pradziejowego na Pojezierzu Kaszubskim i w pó nocnej cz ci Borów Tucholskich, Monografie Instytutu Archeologii Uniwersytetu ódzkiego, t. 4, Wyd. Inicja , ód . Kittel P. 2007. rodowiskowe uwarunkowania lokalizacji wczesno redniowiecznego grodziska w Mchówku na Kujawach, Zapis dzia alno ci cz owieka w rodowisku przyrodniczym, t. III, red. E. Smolska, P. Szwarczewski, Warszawa, s. 55-63. Kittel P. 2008. Geomorfologiczne cechy lokalizacji osadnictwa pradziejowego w mikroregionie le nie skim, [w:] K. Walenta (red.) Le no i mikroregion w pó nej epoce br zu i wczesnej epoce elaza, Zak ad Archeologii Pomorza Instytutu Archeologii Uniwersytetu ódzkiego, Muzeum Historyczno- Etnograficzne w Chojnicach, Chojnice, s. 197-222. Kittel P. 2010. Cechy geomorfologiczne po „Be chatów” Z enia stanowisk archeologicznych na obszarze BOT KWB e „Szczerców”, [w:] T. Makiewicz, A. Wójcik, M. Ignaczak (eds.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni W gla Brunatnego „Be chatów” S.A. t. 7, s. 11-32. Kittel P. (w druku), Georó norodno lokalizacji osadnictwa pradziejowego w Polsce rodkowej, na przyk adzie bada w zlewni Neru, Landform Analysis, Vol. 19. Kittel P., Skowron J., 2007, Osadnictwo pradziejowe i wczesnohistoryczne w krajobrazie doliny Rawki w Rawie Mazowieckiej, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 7, Doliny rzeczne. PrzyrodaKrajobraz-Cz owiek, red. U Myga-Pi tek, Sosnowiec, s. 228-232. Kittel P., Skowron J. 2009. Geomorfologiczne uwarunkowania lokalizacji i rozwoju osadnictwa w rejonie Rawy Mazowieckiej (Polska rodkowa) w okresie rzymskim, rodowisko – Cz owiek – Cywilizacja, t. 2, s. 147-152. Kittel P., Twardy J. 2003. Wp yw pradziejowej aktywno ci ludzkiej na funkcjonowanie stoku w Wierzbowej (pradolina warszawsko-berli ska), [in:] J. Waga, K. Kocel (red.), Cz owiek w rodowisku przyrodniczym – zapis dzia alno ci, Sosnowiec, 68-73. Kittel P., Forysiak J., Muzolf B., Skowron J., To oczko W. 2007. Traces of human impact in sediments of flood plain in the Ner river valley near Lutomiersk and in the Rawka river valley in Rawa Mazowiecka (Central Poland), rodowisko i Kultura, t. 3, s. 184-185. Kittel P., B aszczyk J., Cywa K., Forysiak J., Muzolf B., Obremska M., Wacnik A., Tomczy ska Z., (w druku), Traces of prehistoric human impact on natural environment in the Ner River catchment (central Poland). 31 Klatkowa H. 1972. Paleogeografia Wy yny ódzkiej i obszarów s siednich podczas zlodowacenia warcia skiego. Acta Geogr. Lodz., Nr 28. Klimaszewski M. 1992. Geomorfologia, PWN. Warszawa. Kobyli ski Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schy ku staro ytno ci i w pocz tkach wczesnego redniowiecza, Ossolineum, Warszawa-Kraków- Gda sk- ód . Kondracki J. 1992. Geografia Polski. Mezoregiony fizycznogeograficzne, PWN, Warszawa. Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa. Kozarski S., Nowaczyk B. 1999. Paleogeografia Polski w vistulianie. [w:] L. Starkel (red.) Geografia Polski. rodowisko przyrodnicze. PWN. Warszawa, s. 79–102. Kozarski S., Tobolski K., 1968. Holoce skie przeobra enia wydm ródl dowych w Wielkopolsce w wietle bada geomorfologicznych i palynologicznych. Folia Quaternaria, v. 29, s. 127-132. Kozarski S., Nowaczyk B., Rotnicki K., Tobolski K. 1969. The eolian phenomena in West-Central Poland with special reference to the chronology of phases of eolian activity. Geographia Polonica, Nr 17, s.231-248 Krajewski K. 1977. Pó noplejstoce skie i holoce skie procesy wydmotwórcze w pradolinie warszawsko-berli skiej w wid ach Warty i Neru. Acta Geogr. Lodz., Nr. 39. Kruk J., 1973. Studia osadnicze nad neolitem wy yn lessowych. Ossolineum, Wroc aw-WarszawaKraków-Gda sk. Kruk J., 1980. Gospodarka w Polsce po udniowo-wschodniej w V-III tysi cleciu p.n.e., Wroc aw. Kruk J., Milisauskas S., Alexandrowicz S., nieszko Z. 1996. Osadnictwo i zmiany rodowiska naturalnego wy yn lessowych. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Kraków. Krzemi ski T. 1970. Po enie geograficzne Burzenina i okolicznych osad wczesno redniowiecznych. In: J. Kami ska (red.), Rozwój osadnictwa w rejonie Burzenina nad Wart od VI do XIV w. Ossolineum, Wroc aw: 12-33. Krzemi ski T. 1972. Geneza m odoplejstoce skiej rze by glacjalnej w dorzeczu rodkowej Warty. Acta Geographica Lodziensia, Nr 33. Krzemi ski T. 1987. Rola wód podziemnych i powierzchniowych w modyfikacji krajobrazu naturalnego czycy. In: Naukowa. rodowisko naturalne i historyczne czyca, dnia 26 i 27 marca 1979 roku, czycy, jego przemiany i kierunki rozwoju. Sesja czyca: 12-32. Krzemi ski T. 1988. Quaternary stratigraphy of the interfluve between the Warta and Widawka rivers, Quaternary Studies in Poland, No 8, s. 27-35. Krzemi ski T. 1997. Cechy rozwoju i zaniku l dolodu warcia skiego w rodkowej Polsce. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 1, s. 47–65. Krzemi ski T., Maksymiuk Z. 1966. Próba rekonstrukcji niektórych elementów krajobrazu pierwotnego okolic czycy. In: A. Nadolski, A. Abramowicz, T. Poklewski (red.), czyca wczesno redniowieczna. t. 1, Ossolineum, ód : 23-32. Krzemi ski T., wierczewska A., Uchman J. 1993. Udzia ska lokalnych w osadach wodno- lodowcowych rodkowej Polski. Acta Geographica Lodziensia, Nr 65, s. 21-37. 32 Kurnatowska Z., Kurnatowski S. 1991. Zasiedlenie regionu Lednicy w pradziejach i redniowieczu w wietle dotychczasowych bada , [w:] K. Tobolski (red.), Wst p do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego. Pozna , s. 35-42. Kurnatowski S. 1963. Uwagi o kszta towaniu si stref zasiedlania dorzecza Obry w czasie od rodkowego okresu epoki br zu do pó nego redniowiecza, Archeologia Polski, Kurnatowski S. 1966. Przemiany techniki uprawy roli w czasach mi dzy epok br zow i wczesnym redniowieczem a rozmieszczenie stref zasiedlenia, Studia z Dziejów Gospodarstwa Wiejskiego, t. 8, s. 92-99. Kurnatowski S. 1968. Osadnictwo i jego rola w kszta towaniu si krajobrazu, Folia Quaternaria, z. 29, s. 145-160. Kurnatowski S. 1975. Wczesno redniowieczny prze om gospodarczy w Wielkopolsce oraz jego konsekwencje krajobrazowe i demograficzne, Archeologia Polski, t. 20, s. 145-160. Kurnatowski S., 1975a. Uwagi o badaniach nad gospodark ywno ciow okresu wp ywów rzymskich, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, t. 23, s. 77-97. Kurnatowski S. 2002. Perspektywy dalszych wspólnych bada nad relacjami mi dzy spo eczno ci ludzk a rodowiskiem przyrodniczym, [w:] D. Abramowicz, Z. nieszko (red.), Zmiany rodowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, Katowice, s. 397-409. Lindner L. 1992. Stratygrafia (klimatostratygrafia) czwartorz du, [w:] L. Lindner (red.), Czwartorz d: osady, metody bada , stratygrafia, Wyd. PAE, Warszawa, s. 441–633. Lindner L. 2005. Nowe spojrzenie na liczb , wiek i zasi g zlodowace rodkowopolskich w po udniowej cz ci rodkowowschodniej Polski, Przegl d Geologiczny, vol. 53, nr 2, s. 145-150. Lindner L., Marks L. 2012. O podziale klimatostratygraficznym kompleksu rodkowopolskiego w plejstocenie Polski, Przegl d Geologiczny, vol. 60, nr 1, s. 36-45. Makarowicz, P. 2010. Trzciniecki kr g kulturowy - wspólnota pogranicza Wschodu i Zachodu Europy. Archaeologia Bimaris Monografie 3. Makiewicz T. 1979. Z bada nad osadnictwem kultury przeworskiej na terenie zachodniej cz ci Kujaw (rejon Jeziora Pakoskiego), Slavia Antiqua, t. 25, s. 111-135. Makohonienko M. 2000. Przyrodnicza historia Gniezna. Bydgoszcz-Pozna . Marks L., Ber. A., Gogo ek W., Piotrowska K. (red.) 2006, Mapa Geologiczna Polski 1: 500 000, PIG, Warszawa. Marosik P. 2000. Geomorfologia okolic stanowisk archeologicznych w rejonie Szczercowa, [w:] R. Grygiel (red.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki "Szczerców" Kopalni W gla Brunatnego "Be chatów" S.A., ód , t. 1, s. 5-23. Marosik P. 2002. Ukszta towanie terenu i warunki geologiczne na stanowisku archeologicznym nr 11 w Grabku oraz na obszarze przyleg ym w dnie doliny Krasówki, [w:] R. Grygiel (red.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki "Szczerców" Kopalni W gla Brunatnego "Be chatów" S.A., ód , t. 2, s. 9-23. Marosik P. 2003. Sytuacja geomorfologiczna w rejonie stanowiska archeologicznego, [w:] Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 6-7 w Kowalewicach, pow. Zgierz, woj. Archaeologica Lodziensis, T. I, ód , s. 15-22. ódzkie, Via 33 Matuszkiewicz J. 2008. Potencjalna ro linno naturalna Polski, IGiPZ PAN, Warszawa.Micha owski A. 2003. Osady kultury przeworskiej z terenów ziem polskich. Pozna . Micha owski A. 2003. Osady kultury przeworskiej z terenów ziem polskich. Pozna . Mizerski W. 2005. Geologia Polski dla geografów, PWN, Warszawa. Mojski J. 2005. Ziemie polskie w czwartorz dzie. Zarys morfogenezy. PIG, Warszawa. Niew owski A. 1966. Z bada nad osadnictwem w okresach pó nolate skim i rzymskim na Mazowszu. Studium metodyczne. Wroc aw-Warszawa-Kraków-Gda sk. Niew owski A. 1972. Mazowsze na prze omie er. Przemiany spo eczno-demograficzne i gospodarcze. Wroc aw-Warszawa-Kraków-Gda sk. Niew owski A. 1975. Perspektywy zastosowania metody mikrogeograficznej w badaniach okresów late skiego i rzymskiego w Polsce, Archeologia Polski, t. XIX, z. 1, s. 235-246. Niewiarowski W. 1990. Rozwój i przeobra enia g ównych komponentów rodowiska geograficznego mikroregionu osadniczego w okolicach Gronowa, woj. toru skie, w pó nym plejstocenie i w holocenie, [w:] Studia nad osadnictwem redniowiecznym ziemi che mi skiej. Gronowski mikroregion osadniczy, Toru , s. 7-26. Nowaczyk B. 1986. Wiek wydm, ich cechy granulometryczne i strukturalne a schemat cyrkulacji atmosferycznej w Polsce w pó nym vistulianie i holocenie. UAM w Poznaniu, Seria Geografia, t. 28. Ostoja-Zagórski J. 1982. Przemiany osadnicze, demograficzne i gospodarcze w okresie halsztackim na Pomorzu. Wroc aw. Pelisiak A. 2002. Osadnictwo kultury pucharów lejkowatych w dorzeczu Grabi (Polska rodkowa). Uwarunkowania rodowiskowe, [w:] D. Abramowicz, Z. nieszko (red.), Zmiany rodowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, Katowice, s. 171-183. Pelisiak A., Kami ski J. 2002. Geneza i wiek osadów w dolinie Grabi na stanowisku Ldza w wietle osadnictwa pradziejowego, [w:] D. Abramowicz, Z. nieszko (red.), Zmiany rodowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, Katowice, s. 184-196. Poli ski D., Molewski P. 2009. Fizycznogeograficzne uwarunkowania pó no redniowiecznego osadnictwa wiejskiego na ziemi che mi skiej, lokalizacji rodowisko – Cz owiek – Cywilizacja, t. 2, s. 197-206. Przewo na K. 1972. Struktura i rozwój zasiedlenia po udniowo-wschodniej strefy nadba tyckiej u schy ku staro ytno ci, Pozna . Pyrga a J. 1971. Zastosowanie metod archeologicznych i przyrodniczych w studiach nad osadnictwem prahistorycznym na przyk adzie bada na Mazowszu. Folia Quaternaria, nr 39, s. 101-121. Pyrga a J. 1972. Mikroregion osadniczy mi dzy Wis a doln Wkr w okresie rzymskim, Wroc aw. Rdzany Z. 2009. Rekonstrukcja przebiegu zlodowacenia warty w regionie ódzkim, Wyd. U , ód . Roman M. 2003. Rozwój rze by plejstoce skiej okolic Gostynina. Acta Geographica Lodziensia, Nr 82. Roman M. 2010. Rekonstrukcja lobu p ockiego w czasie ostatniego zlodowacenia. Acta Geographica Lodziensia, Nr 96. Rotnicki K. 1970. G ówne problemy wydm ródl dowych w Polsce w wietle bada glewicach. PTPN, Pr. Kom. Geogr.-Geol., XI, 2. wydmy w 34 Rotnicki K., Tobolski K. 1969. G ówne fazy dzia alno ci procesów wydmotwórczych w Kotlinie Grabowskiej na podstawie stratygrafii wydmy w W glewicach, Prace Geograficzne, t. 75, s. 239-247. Ró ycki S. 1967. Plejstocen Polski rodkowej. Pa stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Shackleton N., Opdyke N. 1973. Oxygen isotope and paleomagnetic stratigraphy of equatorial Pacific core V28-238: Oxygen isotope temperatures and ice volumens on a 10 year scale, Quaternary Research, vol. 3 (1), s. 39-55. Sinkiewicz M. 1995. Przeobra enia rze by terenu i gleb w okolicy Biskupina wskutek denudacji antropogenicznej, [w:] W. Niewiarowski (red.), Zarys zmian rodowiska geograficznego okolic Biskupina pod wp ywem czynników naturalnych i antropogenicznych w pó nym glacjale i holocenie, Oficyna Wydawnicza "Turpress", Toru , s. 281-290. Sinkiewicz M. 1998. Rozwój denudacji antropogenicznej w rodkowej cz ci Polski pó nocnej (red. W. Niewiarowski), Wyd. UMK, Toru . Strza ko J., Ostoja-Zagórski J. 1995. Ekologia populacji pradziejowych. rodowisko cz owieka. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Pozna . Szama ek K. 1985. Przemiany rodowiska geograficznego w rejonie Kruszwicy na prze omie epoki br zu i wczesnej epoki elaza oraz ich wp yw na osadnictwo, Archeologia Polski, t. 29, s. 329-366. Turkowska K. 1988. Rozwój dolin rzecznych na Wy ynie ódzkiej w pó nym czwartorz dzie, Acta Geographica Lodziensia, Nr 57. Turkowska K. 1999. Kryteria oceny roli morfogenezy peryglacjalnej w Polsce rodkowej, Acta Geographica Lodziensia, Nr 76, s. 101-132. Turkowska K. 2006. Geomorfologia regionu ódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu ódzkiego, ód . Twardy J. 2008. Transformacja rze by centralnej cz ci Polski rodkowej w warunkach antropopresji. WU , ód . Twardy J. 2011. Influences of man and climate changes on relief and geological structure transformation in Central Poland since the neolithic, Geographia Polonica, v. 84, Special Issue Part 1, s. 163–178. Twardy J., Forysiak J. 2011. Charakterystyka rodowiska geograficznego okolic stanowiska archeologicznego Polesie 1 oraz neoholoce skie zmiany jego budowy geologicznej i rze by, [w:] Osady i cmentarzyska spo eczno ci trzcinieckiego kr gu kulturowego w Polesiu, stanowisko 1, woj. ódzkie, Tom I. Tekst, J. Górski, P. Makarowicz, A. Wawrusiewicz (red.), ód , 227-250. Twardy J., Forysiak J., Kittel P. 2002. Dynamika procesów morfogenetycznych uruchomionych i zintensyfikowanych wskutek pradziejowej dzia alno ci ludzkiej w pradolinie warszawsko-berli skiej, Acta Geographica Lodziensia, Nr 88, rodowisko naturalne dorzecza Warty i jego pradziejowa eksploatacja, 85-117. Twardy J., Kami ski J., Moszczy ski J. 2002. Zapis gospodarczej dzia alno ci cz owieka z okresu late skiego i rzymskiego w formach i osadach Polski rodkowej, [w:] Zmiany rodowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, red. D. Abramowicz, Z. nieszko, Katowice, s. 197-221. Wiklak H. 1963. Pocz tki kultury yckiej w Polsce rodkowej. Acta Archaeologica Lodziensis, nr 12. Wilanowski S. 1979. Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000. Arkusz Kluczbork, A. Wydawnictwa Instytutu Geologicznego. 35 Wilanowski S. 1979a. Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000. Arkusz Kluczbork, B. Wydawnictwa Instytutu Geologicznego. Wilanowski S. 1980. Obja nienia do mapy geologicznej Polski w skali 1: 200 000, Arkusz Kluczbork. Wydawnictwa Instytutu Geologicznego. 36 2.10. RYCINY Ryc. 1. Po enie stanowisk na tle mapy topograficznej w skali 1: 10 000 w Uk adzie 1965 Ryc. 2. Po enie stanowisk na tle mapy topograficznej Wojskowego Instytutu Geograficznego w skali 1: 100 000 Arkusz oczew, Pas 43, S up 27, (1934 r.) oraz w skali 1: 25 000 Arkusze: Lututów P43 S27 D, Ostrówek P43 S27 ), Sokolniki P43 S27 G, Czarno y P43 S27 H (1933 r.) 37 Ryc. 3. Po Ryc. 2. Po enie stanowisk na tle mezoregionów fizycznogeograficznych wg Kondrackiego (2002) enie stanowisk na tle Mapy potencjalnej ro linno ci naturalnej Polski wg Matuszkiewicza (2008) 38 Ryc. 5. Po enie obszaru na tle Mapy geologicznej Polski bez kenozoiku w skali 1:1 000 000 (wg Dadleza i in. 2000) Trias: 1 – kajper. Jura: 2 – dolna, 3 – rodkowa, 4 – górna. Kreda: 5 – dolna, 6 – górna, nierozdzielona, 7 – alb i turon, 8 – koniak, santon, 9 – kampan, 10 – mastrycht; 11 – dyslokacje ci Ryc. 6. Po e, 12 – granica województwa ódzkiego enie stanowisk na tle mapy geomorfologicznej w skali 1: 10 000 1 – wysoczyzna morenowa zdenudowana (wartanian), 2 – równiny wodnolodowcowe (wartanian), 3 – pola piasków przewianych (schy kowy vistulian), 4 – wydmy (schy kowy vistulian), 5 – obni enia deflacyjne (schy kowy vistulian), 6 – doliny denudacyjne (vistulian), 7 – dna dolin rzecznych (vistulian-holocen) Rafa Maciszewski 3. RYS HISTORYCZNY Zespó stanowisk okre lonych numerami 3+B, 4+A, C, D+E, 6, 5, 7 przypisano administracyjnie do miejscowo ci Brzozowiec i Swoboda le cych w obecnym powiecie wieruszowskim na terenie gminy Lututów. Wspomniane miejscowo ci maj od metryk . Nie wyst puj w stosunkowo owniku Geograficznym Królestwa Polskiego ani na tzw. Mapie D. Gillego z 1802 – 1803 r. czy te Topograficznej karcie Królestwa Polskiego (1822 – 1843). Jedynie siedziba gminy – Lututów cieszy si starsz , potwierdzon w ród ach proweniencj . Pierwsze wzmianki o Lututowie pochodz z 1406 r., kiedy to W adys aw Jagie o nada mu prawa miejskie potwierdzone rok pó niej prawem odbywania targów. Najprawdopodobniej pierwotnie Lututów by osad obronn (oppidum) b rodu Wieruszów. Przywilej W adys awa Jagie y wymienia jako w w posiadaniu ciciela Bieniasza z Wieruszów. Po jego mierci (przed 1414 r.) dobra lututowskie przej li synowie Beniasz i Lutold. Od tego ostatniego ma pochodzi nazwa miasta. Nadanie praw miejskich nie wp yn o zdecydowanie na rozwój Lututowa i przyleg ych mu obszarów. S aby rozwój miasta spowodowa , i w XVIII wieku Lututów utraci prawa miejskie by odzyska je w 1843 r., które z kolei utraci ponownie w 1870 r. w zwi zku z represjami jakie nast pi y po upadku Powstania Styczniowego. Dane zawarte w owniku Geograficznym Królestwa Polskiego uwidaczniaj wyra nie zmienny charakter jego rozwoju. W 1827 r. by o tu 98 domów z 563 mieszka cami. W 1860 r. liczba domostw spad a do 41 a mieszka ców do 398 by ok. 1880 r. wzrosn do 56 domów i 524 mieszka ców. Metryka miejscowej parafii si ga roku 1406. W 1520 roku wspomniany jest ko ció pw. w. Mateusza Aposto a. W 1742 roku wzniesiono, na miejscu zniszczonej po arem pierwotnej wi tyni, nowy ko ció drewniany. Obecnie jest murowany ko ció parafialny pw. w. w. Piotra i Paw a wzniesiony w latach 1910 - 1917. W okresie I Rzeczpospolitej okolice Lututowa i wi tkowic nale y do Ziemi Wielu skiej. Po II rozbiorze Polski trafi y do Prus, w 1807 roku wesz y w sk ad Ksi stwa Warszawskiego, a od 1815 roku Królestwa Polskiego. Struktura zaludnienia rejonu Lututowa pocz wszy od XV w. wydaje si s abo rozwini ta. Podanie wsi wi tkowice jako s siedniej w stosunku do niego w dokumencie pi tnastowiecznym wskazuje na brak innych osad w pobli u. Sytuacj tak potwierdza 40 analiza kartograficzna map dziewi tnastowiecznych (Mapa D. Gillego, Topograficzna karta mapa 1 wg www.historiawielunia.uni.lodz.p Królestwa Polskiego) mapa 1. Relikty takiego stanu rzeczy obserwowalne s do dnia dzisiejszego. Osadnictwo zwarte typu wiejskiego koncentruje si w tym rejonie wzd dro nej (Poduchowna, muda, Dobros aw, Dobros aw Kolonia, mapa 2 wg www.geoportal.gov.pl ki Ma e i ki Du e). sieci 41 Towarzyszy mu osadnictwo wyspowe z one z jednego, góra dwóch gospodarstw obejmuj ce swoim zasi giem stosunkowo du e obszary u ytków rolnych pozbawionych infrastruktury osadniczej mapa 2. Mo na za , e w okresie nowo ytnym, wydzielanym jako faza zasiedlenia na wszystkich ww. stanowiskach sytuacja taka nie by a inna. T umaczy to fakt braku czytelnych w materiale archeologicznym ladów trwa ego osadnictwa (konstrukcje mieszkalne, gospodarcze itp.) przy jednoczesnym wyst powaniu pozosta wiadcz cych o krótkotrwa ej b sezonowej eksploatacji obj tego badaniami terenu. RÓD A Ruszkowski A., Sieradz i okolice, Sieradz 2000, ownik Geograficzny Królestwa Polskiego t. V, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880 r. www.gminalututow.ntx.pl www.historiawielunia.uni.lodz.pl ci Igor Maciszewski Monika Maciszewska 4. ANALIZA ZABYTKÓW RUCHOMYCH W trakcie prac badawczych, prowadzonych na stanowisku Swoboda Brzozowiec 4+A, pozyskano sumarycznie 193 zabytki ruchome, w tym 12 szcz tków ko ci zwierz cych, 1 monet , 178 fragmentów ceramiki, jeden no yk elazny oraz fragment wióra krzemiennego. Ca y materia , z wyj tkiem wzmiankowanego krzemienia zwi zanego z kultur widersk , zwi zany jest z okresem nowo ytnym, a konkretyzuj c, z XIX-XX wiekiem1. Z uwagi zarówno na z y stan zachowania, jak i bardzo niewielk prób materia ów kostnych, nie przeprowadzona zosta a analiza osteologiczna. Tabela 4.1 Swoboda Brzozowiec, gm. Lututów, stan. 4+A. Wyst powanie materia u zabytkowego w poszczególnych obiektach. 1 Lokalizacja Nr obiektu Ceramika Inne zabytki Chronologia Ab5 A139 7 nowo ytno Ac6 A136 3 nowo ytno Ac7 A137 4 nowo ytno Ae5 A119 6 nowo ytno Ae8 A125 2 nowo ytno Ah1 A70 4 nowo ytno Ah1 Ah1 A76 A72 5 9 6 fr. ko ci 2 fr. ko ci nowo ytno Ah9 A143 11 4 fr. ko ci nowo ytno Ai1 A1 2 nowo ytno Ai2 A5 6 nowo ytno Aj1 A188 1 nowo ytno Aj2 A158 2 nowo ytno Ag1 A190 1 nowo ytno Af1 A155 2 nowo ytno Ag1 A192 1 nowo ytno Ag1 A193 1 nowo ytno Ag1 A195 1 nowo ytno Aj3 A160 1 nowo ytno nowo ytno Nie ma pewno ci co do homogenno ci materia ów ceramicznych i elaznego no yka z uwagi na fakt odnalezienia tego ostatniego w warstwie ornej. 43 Aj3/j4 A163 3 nowo ytno Ag4 A205 2 nowo ytno Ag4 A208 1 nowo ytno Ag2 A200 2 nowo ytno Ad5 A245 2 nowo ytno Ag6 A217 4 nowo ytno Ag6 A229 1 nowo ytno Ag8 A221 1 nowo ytno Ag9 A225 1 nowo ytno Aj6 A170 3 nowo ytno Aj8 A175 3 nowo ytno Aj7 A171 1 nowo ytno Aj5 A166 2 nowo ytno Ad6 A241 1 nowo ytno Ad7 A240 1 nowo ytno Ad9 A233 3 nowo ytno Aj4 A165 Be1 B10 7 nowo ytno Bh2 B17 3 nowo ytno Bh4 B18 4 nowo ytno Bi5 B29 5 nowo ytno Bd2 B62 2 nowo ytno Bj2 B43 1 nowo ytno Bj1 B40 1 nowo ytno Bj5 B50 1 nowo ytno Cf1 C36 5 nowo ytno Cf2 C37 3 nowo ytno Cf7 C45 2 nowo ytno Cf9 C46 4 nowo ytno Ch2 C34 1 nowo ytno Dh10 D2 6 nowo ytno Dg10/h10 D17 8 nowo ytno Dg10 D18 2 nowo ytno Dg10/h10 Dj10 D19 D13 8 1 Dg9/g10 D15 9 nowo ytno Ea2/a3 E8 2 nowo ytno Eb8 E18 1 nowo ytno Fa5 F1 2 nowo ytno 1 krzemie 1 moneta kultura widrska nowo ytno nowo ytno 44 - - - no yk elazny nowo ytno 4.1. ZABYTKI KRZEMIENNE Odkryty w stropie obiektu A165 wytwór krzemienny jest wiadectwem starszej fazy zasiedlenia stanowiska i wi za go mo na z kultur wykonany z krzemienia czekoladowego. Mo na z du widersk (K ). Jest to wiór dwupi tnik doz prawdopodobie stwa za znalaz si on w wype nisku obiektu incydentalnie. Brak innych materia ów K ,i wiadczy w naszym odczuciu o epizodycznym pobycie ludno ci schy kowo paleolitycznej na tym obszarze. 4.2. ZABYTKI CERAMICZNE Ca a kolekcja nowo ytnego materia u ceramicznego opracowywana by a pod k tem morfologicznym, technologicznym zaprezentowane w uj ciu tabelarycznym. oraz stylistycznym. Wyniki analizy zosta y 45 4.2.1. ANALIZA MORFOLOGICZNA W zale no ci od wielko ci oraz stopnia z ono ci danego fragmentu i jego przydatno ci dla dalszych analiz, a tak e mo liwo ci rekonstrukcji wydzielone zosta y kategorie wielko ciowe na podstawie podzia u zaproponowanego przez A. Buko (Buko 1990) I-fragmenty naczy umo liwiaj ce pe rekonstrukcj naczynia II-du e u amki naczy obejmuj ce wi cej ni jeden element morfologiczny naczynia, a wi c partie przybrze ne (wylew, szyja oraz brzusiec), a tak e partie przydenne( dno, stopka oraz brzusiec) III-stosunkowo niewielkie fragmenty naczy , obejmuj ce wi cej ni jeden element morfologiczny naczynia, a wi c partie przybrze ne (wylew, szyja i górna cz partie przydenne (dno, stopka i cz dolnej partii brzu ca b brzu ca), dno i fragment dolnej cz ci brzu ca), a tak e elementy zawieraj ce rodkowe partie naczynia (znaczne cz ci brzu ca i szyj ). IV- fragment obejmuj cy jeden element morfologiczny naczynia (cz wylewu, brzu ca lub dna). Praktycznie wszystkie u amki naczy , z wyj tkiem dwóch przypadków (kategoria III), z racji silnego rozdrobnienia i zniszczenia materia u, mie ci si w kategorii IV. Taki stan rzeczy znacznie zaw zi mo liwo ci analityczne omawianej kolekcji. Zaledwie w czterech wypadkach uda o si okre li rodzaj naczynia (trzy garnki oraz jeden talerz). Jednocze nie zaobserwowano stosunkowo skromn ilo fragmentów „wydzielonych”, na któr sk ada si 8 fragmentów wylewów, 3 u amki den oraz dwa fragmenty z ornamentem malowanym. 4.2.2. ANALIZA TECHNOLOGICZNA Analiz technologiczn zaproponowan omawianego zbioru przeprowadzono w oparciu o systematyk przez L. Kajzera (Kajzer 1986, Kajzer 1991). W omawianym zbiorze zaobserwowano wyst powanie jedynie grup C, D oraz E. GRUPA C 46 W tej grupie znajduj si naczynia wypalane w atmosferze redukcyjnej. S one wykonane staranniej i z lepszych surowców ni naczynia z grupy B. Ceramika z grupy C to ceramika sto owa. Wykonana jest technik toczenia na szybkoobrotowym kole, za domieszk jest tylko drobnoziarnisty piasek. Zarejestrowano 13 fragmentów tego typu. GRUPA D Jest ona barwy od kremowej po jasno pomara czow . Zazwyczaj s to naczynia cienko cienne, starannie wykonane, najcz ciej dobrze wypalone w atmosferze utleniaj cej. Domieszka jak mo na zauwa w prze omach to najcz ciej drobnoziarnisty lub rednioziarnisty piasek. Zarejestrowano 113 u amków wykonanych w tej technologii. GRUPA E Ceramika grupy E to ceramika, której wyró nikiem jest jej szkliwienie. W przypadku omawianego materia u jest to ceramika wypalana w atmosferze utleniaj cej. Prze omy s jednobarwne, najcz ciej o grubo ci 3-5 mm. W wi kszo ci przypadków do schudzenia masy ceramicznej wykorzystanej do wyrobu ceramiki grupy E u yto ma ej lub redniej ilo ci drobnoziarnistego piasku. W omawianym tu zbiorze pozyskano w sumie 52 fragmenty ceramiki tego typu. 7% 29% gr. C gr. D gr. E 64% Ryc. 1 Udzia poszczególnych grup technologicznych w ca ej kolekcji 4.2.3. ANALIZA ORNAMENTU W omawianym zbiorze zaobserwowano dwa typy ornamentów, wyst puj ce na trzech fragmentach naczy . ORNAMENT TYPU 1 47 Dookolne linie ryte na ca ej powierzchni naczynia, u one w pozycji wertykalnej, wykonane najprawdopodobniej przy pomocy rylca. Wyst puje w dwóch wariantach, w skich i szerokich linii rytych [sze fragmentów (np. tabl. 4.II-6,8)]. ORNAMENT TYPU 2 Ornament malowany w postaci dookolnych linii (tabl. 4.III-14). 4.2.4. TYPOLOGIA DEN ORAZ WYLEWÓW Typologia den oraz wylewów opiera si na podziale zaproponowanym przez J. Kruppego (Kruppe 1961), odpowiednio zmodyfikowanym do opracowywanego tu zbioru. 4.2.4.1. TYPOLOGIA WYLEWÓW Typ 1 - Wylewy typu 1 s agodnie lub wyra nie wychylone na zewn trz, zazwyczaj uko nie lub nieco ukowato opracowan kraw dzi , b te prosto ci . Posiadaj wr b oraz okap. Zarejestrowano 4 fragmenty tego typu (tabl. 4.I-1, tabl. 4.II-5,6, tabl. 4.III-15). Typ 2 - Wylewy typu 2 charakteryzuj si brakiem wr bu na pokrywk , wyposa one s natomiast w okap. Ca agodnie b ostro wychylona na zewn trz. Zarejestrowano 2 fragmenty tego rodzaju (tabl. 4.II-9, tabl. 4.I-3) . Typ 3 – Wylewy typu 3 cechuje brak okapu i wr bu na pokrywk . Zarejestrowano 2 wylewy tego typu (tabl. 4.II-7,8). 4.2.4.2. TYPOLOGIA DEN Typ 1 – Dna o s abo zaznaczonej, odci tej stopce. Zarejestrowano 2 fragmenty tego typu (tabl. 4.IV-17,19). Typ 2 – Dna o wyra nie zaznaczonej, odci tej stopce. Znaleziono 1 u amek tego rodzaju ( tabl. 4.IV-20). 48 4.3. ZABYTKI MATALOWE 4.3.1. NÓ ELAZNY No yk elazny z ostrzem w kszta cie wyd onego trójk ta i przekroju trójk tnym z prostok tn sztabk do r koje ci pozbawion otworów mocuj cych (tab. 4.I-2); wymiary: ugo ca kowita - 17,6 cm ugo osady - 7,6 cm - 1,7 cm - 10,0 cm - 2,3 cm / 1,4 cm szeroko ugo szeroko osady ostrza ostrza 4.3.2. MONETA Pozyskana w trakcie prac badawczych moneta to bita w mennicy berli skiej 5 fenigówka z 1942 roku: awers: w otoku napis gotykiem Reichspfennig, centralnie cyfra 5, pod spodem li cie d bowe a mi dzy nimi du a litera A. rewers: w otoku napis gotykiem Deutsches Reich, centralnie orze hitlerowski (tzw. gapa) ze sfastyk w szponach, pod spodem data 1942. 5 fenigów z 1942 r. 49 4.4.1. CHRONOLOGIA Analiza technologiczna i morfologiczna pozwoli a na okre lenie chronologii prezentowanej tu kolekcji na okres XIX/XX wieku. Dominuj cy udzia grupy technologicznej D oraz spora liczba fragmentów „glazurowanych” (grupa technologiczna E) wskazuj na pó ne datowanie tych materia ów. Pomimo niemo liwo ci, z uwagi na silne rozdrobnienie, okre lenia ilo ci naczy , z jakich pochodzi y pozyskane podczas bada fragmenty, skromna liczba zdobionych fragmentów, ograniczaj ca si w zasadzie do jednego typu ornamentu, stanowi dodatkow przes ank ku postawionej wy ej tezie. Znalezisko w jednym z wype nisk obiektów monety z 1942 roku zdaje si j równie potwierdza . Bibliografia: Buko A. 1990 Ceramika Wczesnopolska. Wprowadzenie do bada , Wroc aw – Warszawa – Kraków – Gda sk - ód . Kajzer L. 1986 Opracowanie zbioru ceramiki naczyniowej z „wie y Karnkowskiego” w zamku w Raci ku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, r. 34, nr 2, s. 199-225. 1991 W sprawie waloryzacji masowych zbiorów ceramiki pó no redniowiecznej i nowo ytnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 39, nr 4, s. 467-483 1996 Wst p do archeologii historycznej w Polsce, ód Kruppe J. 1961 Studia nad ceramik XIV wieku ze Starego Miasta w Warszawie, Wroc aw – Warszawa – Kraków. Beata P ko Rafa Maciszewski 5. CHARAKTERYSTYKA FORM, ROZMIARÓW, FUNKCJI I CHRONOLOGII OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH „Obiekty archeologiczne” s to naziemne lub wziemne konstrukcje, z proste (jednoelementowe) lub te one b relikty takich konstrukcji manifestuj ce si w postaci widocznych na poziomie eksploracyjnym odcisków negatywowych. Zazwyczaj klasyfikuje si je pod wzgl dem funkcjonalnym. Zamiennie stosuje si tak e okre lenie „archeologiczne zabytki nieruchome”. Lista tego typu obiektów jest bardzo d uga i trudno j uzna za zamkni . W przypadku stanowiska Swoboda Brzozowiec 4+A obiekty nieruchome wyst pi y w postaci do ków pos upowych (120 obiektów), jam (251 obiektów) oraz jednego paleniska. ( ryc 1). ryc. 1 5.1. DOŁKI POSŁUPOWE Tzw. „do ki pos upowe” stanowi najcz ciej spotykany, obok „jam”, typowy rodzaj obiektu archeologicznego. S to ró nego kszta tu i rozmiarów pozosta ci konstrukcji 63 drewnianych stanowi cych element stanowiska archeologicznego. Z punktu widzenia interpretacji funkcjonalnej nieruchomych zabytków archeologicznych podstaw zaklasyfikowania do kategorii „do ków pos upowych” s zazwyczaj ich niewielkie rozmiary zarówno w przekroju poziomym ( rednio do 50 cm) jak i pionowym. W przewa aj cej wi kszo ci przypadków s pozbawione ruchomego materia u zabytkowego, co uniemo liwia bezpo rednie datowanie. Na stanowisku Swoboda Brzozowiec 4+A tylko osiem obiektów na 120 ogó em posiada o w swoim wype niku materia datuj cy w postaci drobnych fragmentów ceramiki. We wszystkich przypadkach zwi zany by z nowo ytn faz zasiedlenia. Generalnie, s up jako forma konstrukcji wyst puje w dwóch wariantach, jako jeden z elementów konstrukcyjnych z onej struktury przestrzennej (budowle s upowe, palisady itd.) lub jako forma samodzielna (s upy graniczne, totemiczne itp.). Pod wzgl dem form zwi zania z pod em mo na wydzieli s upy wkopywane, wbijane oraz stawiane. W pierwszym wariancie s up lokowany jest w uprzednio wykopanym dole. Zazwyczaj w takim przypadku jest on t po zako czony w celu zapobie enia osiadania konstrukcji. S upy wbijane tworz ostro zako czony, zbli ony do trójk ta profil natomiast stawiane manifestuj si w postaci ytkich, w przekroju nieckowatych lub prostok tnych zag bie w pod u o odmiennym od otoczenia wype nisku. Na stanowisku Swoboda Brzozowiec 4 + A grupa do ków pos upowych obejmuje 120 obiektów. Na podstawie kryterium kszta tu przekroju pionowego wydzielono sze typów. Jak wcze niej wspomniano, do ki pos upowe rzadko posiadaj w swoim wype nisku materia datuj cy – stanowisko Swoboda Brzozowiec 4+A nie jest tu wyj tkiem, na 120 obiektów wydatowa nowo ytnym. mo na tylko 7%. ( ryc. 3). Wszystkie zwi zane s z okresem 64 5.1.1. DOŁKI POSŁUPOWE O PRZEKROJU NIECKOWATYM (typ. Grupa ta liczy 104 obiektów z czego sze I) (6,7%) posiada o materia pozwalaj cy wi za je z faz nowo ytn zasiedlenia stanowiska. Nr roboczy (hektar /nr) Funkcja Lokalizacja (hektar/ar) Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika kości metal Chronologia inne B10 do ek pos upowy Be1 owalny nieckowaty X nowo ytno B17 do ek pos upowy Bh2 owalny nieckowaty X nowo ytno B18 do ek pos upowy Bh4 owalny nieckowaty X nowo ytno C34 do ek pos upowy Ch2 owalny nieckowaty X nowo ytno C37 do ek pos upowy Cf2 owalny nieckowaty X nowo ytno D13 do ek pos upowy Dj10 kolisty nieckowaty X nowo ytno A10 do ek pos upowy Ai2 owalny nieckowaty A11 do ek pos upowy Ai2 owalny nieckowaty A12 do ek pos upowy Ai3 owalny nieckowaty A13 do ek pos upowy Ai3 owalny nieckowaty A15 do ek pos upowy Ai4 owalny nieckowaty A21 do ek pos upowy Ai4 owalny nieckowaty A22 do ek pos upowy Ai4 owalny nieckowaty A23 do ek pos upowy Ai4 owalny nieckowaty A37 do ek pos upowy Ai7 owalny nieckowaty A40 do ek pos upowy Ai8 owalny nieckowaty A47 do ek pos upowy Ah3 owalny nieckowaty A48 do ek pos upowy Ah3 owalny nieckowaty A48a do ek pos upowy Ah3 owalny nieckowaty A51 do ek pos upowy Ah4 owalny nieckowaty A57 do ek pos upowy Ah6 owalny nieckowaty A66 do ek pos upowy Ai5 kolisty nieckowaty 65 A82 do ek pos upowy Af2 kolisty nieckowaty A84 do ek pos upowy Af3 owalny nieckowaty A85 do ek pos upowy Af3 owalny nieckowaty A87 do ek pos upowy Af4 owalny nieckowaty A88 do ek pos upowy Af4 owalny nieckowaty A91 do ek pos upowy Ae4 owalny nieckowaty A92 do ek pos upowy Ae4 owalny nieckowaty A93 do ek pos upowy Ae4 owalny nieckowaty A94 do ek pos upowy Ae3 owalny nieckowaty A98 do ek pos upowy Ae2 owalny nieckowaty A104 do ek pos upowy Af6 owalny nieckowaty A105 do ek pos upowy Af7 owalny nieckowaty A107 do ek pos upowy Af8 owalny nieckowaty A114 do ek pos upowy Af10 owalny nieckowaty A118 do ek pos upowy Ah4 owalny nieckowaty A121 do ek pos upowy Ae6 owalny nieckowaty A126 do ek pos upowy Ae9 owalny nieckowaty A127 do ek pos upowy Ae9 owalny nieckowaty A128 do ek pos upowy Ae9 owalny nieckowaty A131 do ek pos upowy Ac4 kolisty nieckowaty A134 do ek pos upowy Ac5 owalny nieckowaty A144 do ek pos upowy Ah10 owalny nieckowaty A145 do ek pos upowy Ah10 owalny nieckowaty A149 do ek pos upowy Ai9 owalny nieckowaty A157 do ek pos upowy Ah7 owalny nieckowaty A159 do ek pos upowy Aj2 kolisty nieckowaty A164 do ek pos upowy Aj4 kolisty nieckowaty A167 do ek pos upowy Aj5 kolisty nieckowaty 66 A168 do ek pos upowy Aj4 kolisty nieckowaty A169 do ek pos upowy Aj4 kolisty nieckowaty A172 do ek pos upowy Aj7 kolisty nieckowaty A173 do ek pos upowy Aj7 kolisty nieckowaty A181 do ek pos upowy Aj9 kolisty nieckowaty A197 do ek pos upowy Ag2 czworok tny nieckowaty A216 do ek pos upowy Ag6 owalny nieckowaty A231 do ek pos upowy Ad10 owalny nieckowaty B1 do ek pos upowy Bf1 owalny nieckowaty B2 do ek pos upowy Bf1 owalny nieckowaty B6 do ek pos upowy Bf2 owalny nieckowaty B8 do ek pos upowy Bf2 owalny nieckowaty B9 do ek pos upowy Bf2 owalny nieckowaty B12 do ek pos upowy Bh1 owalny nieckowaty B15 do ek pos upowy Bh1 owalny nieckowaty B19 do ek pos upowy Bi4 owalny nieckowaty B21 do ek pos upowy Bi2 owalny nieckowaty B26 do ek pos upowy Bi4 kolisty nieckowaty B30 do ek pos upowy Bi6 owalny nieckowaty B34 do ek pos upowy Bi7 kolisty nieckowaty B35 do ek pos upowy Bi7 owalny nieckowaty B36 do ek pos upowy Bi8 owalny nieckowaty B37 do ek pos upowy Bi8 kolisty nieckowaty B39 do ek pos upowy Bj1 kolisty nieckowaty B45 do ek pos upowy Bj4 owalny nieckowaty B47 do ek pos upowy Bj4/j5 kolisty nieckowaty B54 do ek pos upowy Bj6 kolisty nieckowaty 67 C2 do ek pos upowy Ci1 owalny nieckowaty C5 do ek pos upowy Ci2 owalny nieckowaty C8 do ek pos upowy Ci2 owalny nieckowaty C9 do ek pos upowy Ci2 owalny nieckowaty C13 do ek pos upowy Ci3 owalny nieckowaty C14 do ek pos upowy Ci3 owalny nieckowaty C17 do ek pos upowy Ci4 owalny nieckowaty C20 do ek pos upowy Ch9 owalny nieckowaty C23 do ek pos upowy Ch6 owalny nieckowaty C29 do ek pos upowy Ch3 owalny nieckowaty C35 do ek pos upowy Ch1 owalny nieckowaty C38 do ek pos upowy Cf3 owalny nieckowaty C43 do ek pos upowy Cf6 kolisty nieckowaty C44 do ek pos upowy Cf6 kolisty nieckowaty C47 do ek pos upowy Cf4 kolisty nieckowaty C50 do ek pos upowy Ce4 owalny nieckowaty C52 do ek pos upowy Ce4 owalny nieckowaty C56 do ek pos upowy Ce5 kolisty nieckowaty D3 do ek pos upowy Dh10 owalny nieckowaty D12 do ek pos upowy Df10 owalny nieckowaty E1 do ek pos upowy Ea6 kolisty nieckowaty E2 do ek pos upowy Ea6 kolisty nieckowaty E14 do ek pos upowy Ea6 kolisty nieckowaty E19 do ek pos upowy Eb9 kolisty nieckowaty E20 do ek pos upowy Ea5/a6 kolisty nieckowaty E21 do ek pos upowy Ea6 owalny nieckowaty E24 do ek pos upowy Ea9 owalny nieckowaty 68 Na typ I sk ada o si 104 zró nicowane pod wzgl dem wielko ci zag bienia o ukowato uformowanej kraw dzi sp gu wype niska. Wi kszo obiektów posiada o plan kolisty lub owalny, w jednym tylko wypadku czworok tny. Zarówno rednice w cz ciach stropowych jak i g boko ci by y znacznie zró nicowane. rednice oscylowa y pomi dzy 10 a 70 cm. Natomiast g boko ci tworzy y przedzia od 6 cm do 30 cm. Wi za je zapewne nale y ze s upami wkopywanymi. obiektów (B10; B17; B18; C34; C37; D13)1 mo na wi za z faz nowo ytn Sze zasiedlenia stanowiska. Dla tej grupy do ków reprezentatywne s obiekty B17; C34; D13: Nr roboczy Nr inw. 17 B / tab. 5.I SwobodaBrzozowiec /B 17 / funkcja do ek pos upowy hektar B ar poziom niw. stropu B17a h2 B17 0 175,42 m n.p.m. ugo 40 cm szeroko 30 cm boko 10 cm plan owalny profil nieckowaty 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne 1 x w tek cie podano tzw. „numery robocze” obiektów ró norodne 69 opis warstw: wB17a – ciemno br zowa próchnica. Nr roboczy Nr inw. 34 C / tab. 5.I SwobodaBrzozowiec /C 34 / funkcja do ek pos upowy hektar C ar poziom niw. stropu C34 C34a h2 0 175,07 m n.p.m. ugo 30 cm szeroko 29 cm boko 10 cm plan owalny profil nieckowaty 40 cm kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: wC34a – ciemno szara próchnica. Nr roboczy Nr inw. D / 13 tab. 5.I SwobodaBrzozowiec /D / 13 funkcja do ek pos upowy hektar D ar poziom niw. stropu j10 174,98 m n.p.m. D13 D13a ugo 40 cm szeroko 34 cm boko 9 cm 0 40 cm 70 plan kolisty profil nieckowaty kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: D13a –ciemnoszara próchnica silnie zbielicowana z domieszk w gli Dla grupy do ków pos upowych nieckowatych, pozbawionych materia u datuj cego, reprezentatywne s obiekty A88; A168: Nr roboczy Nr inw. 88 A / tab. 5.I SwobodaBrzozowiec /A / 88 funkcja do ek pos upowy hektar A ar poziom niw. stropu f4 174,84 m n.p.m. ugo 60 cm szeroko 54 cm boko 12 cm A88a 0 plan owalny profil nieckowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia A88 40 cm 71 wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: A88a – czarna próchnica s abo zbielicowana. Nr roboczy Nr inw. 168 A / tab. 5.I SwobodaBrzozowiec /A 88 / funkcja do ek pos upowy hektar A ar poziom niw. stropu A168 j4 175,80 m n.p.m. ugo 46 cm szeroko 45 cm boko 13 cm A168a 0 plan kolisty profil nieckowaty 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: A168a –szara próchnica silnie zbielicowana 5.1.2. DOŁKI POSŁUPOWE O PRZEKROJU Na typ II sk ada o si pi NIEREGULARNYM (typ. II) zag bie o nieforemnie uformowanej kraw dzi sp gu wype niska. W adnym z nich nie znaleziono zabytków ruchomych. 72 Nr roboczy (hektar /nr) Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Zabytki ruchome plan profil A89 do ek pos upowy Af4 owalny nieregularny A123 do ek pos upowy Ae7 owalny nieregularny A124 do ek pos upowy Ae7 owalny nieregularny B25 do ek pos upowy Bi1 owalny nieregularny C26 do ek pos upowy Ch4 owalny nieregularny Obiekty przynale ne do typu II posiadaj kierunku sp gu. Rozmiary wszystkich obiektów s do ceramika kości metal Chronologia inne profil nieregularnie zw aj cy si w du e a plany owalne. Ich rednica w partiach stropowych wynosi a od 40 cm do 70 cm. G boko waha a si w granicach 15 cm do 29 cm. Dla grupy nieregularnych do ków pos upowych, pozbawionych materia u datuj cego, reprezentatywne s obiekty A89 i B25: Nr roboczy Nr inw. 89 A / tab. 5.II SwobodaBrzozowiec /A / 89 funkcja do ek pos upowy hektar A ar poziom niw. stropu f4 A89 174,83 m n.p.m. ugo 70 cm szeroko 56 cm boko 29 cm A89a 0 plan owalny profil nieregularny kszta t zabytki ruchome rów ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko 40 cm 73 jednorodne x ró norodne opis warstw: A89a – szaro br zowa próchnica s abo zbielicowana. Nr roboczy Nr inw. 25 B / tab. 5.II SwobodaBrzozowiec /B / 25 funkcja do ek pos upowy hektar B ar poziom niw. stropu i1 B25 175,38 m n.p.m. ugo 50 cm szeroko 40 cm boko 29 cm B25a 0 plan owalny profil nieregularny 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: B25a – ciemno br zowa próchnica. 5.1.3. DOŁKI POSŁUPOWE O PRZEKROJU SCHODKOWYM (typ. III) Do tej grupy nale datuj cy. 4 obiekty. W wype nisku adnego z nich nie wyst pi materia 74 Nr roboczy (hektar /nr) Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Zabytki ruchome plan profil A230 do ek pos upowy Ad10 owalny schodkowy A244 do ek pos upowy Ad6 kolisty schodkowy E12 do ek pos upowy Ea5 kolisty schodkowy E13 do ek pos upowy Ea5 owalny schodkowy ceramika kości metal Chronologia inne Typ III charakteryzuje si schodkowo zw aj cym si w kierunku partii sp gowej przekrojem. rednica waha a si od 25 a do 50 cm przy g boko ciach od 8 cm do 20 cm. Kszta t profilu wskazuje, i mog to by s upy wstawiane w uprzednio przygotowane jamy. pe zako czenie ma zapobiega zag bianiu si s upa w ziemi a co za tym idzie „osiadaniu” ca ej konstrukcji. Dla grupy schodkowych do ków pos upowych pozbawionych materia u datuj cego reprezentatywne s obiekty A230 i E12: Nr roboczy Nr inw. A / 230 tab. 5.II SwobodaBrzozowiec /A / 230 funkcja do ek pos upowy hektar A ar poziom niw. stropu d10 ugo 45 cm szeroko 32 cm boko A230 174,83 m n.p.m. A230a 0 8 cm plan owalny profil schodkowy kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko 40 cm 75 jednorodne x ró norodne opis warstw: A230a –ciemno br zowa próchnica z piaskiem Nr roboczy Nr inw. 12 E / tab. 5.II SwobodaBrzozowiec /E / 12 funkcja do ek pos upowy hektar D ar poziom niw. stropu a5 E12 174,98 m n.p.m. ugo 30 cm szeroko 25 cm boko 10 cm E12a 0 plan kolisty profil schodkowy 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: E12a –czarna próchnica s abo zbielicowana 5.1.5. DOŁKI POSŁUPOWE O PRZEKROJU TRÓJKĄTNYM (typ. IV) Typ IV liczy trzy obiekty, z czego aden nie posiada w swoim wype nisku materia u pozwalaj cego na ich datowanie 76 Nr roboczy (hektar /nr) Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika A135 do ek pos upowy Ac5 kolisty trójk tny C40 do ek pos upowy Cf5 owalny trójk tny C55 do ek pos upowy Ce5 owalny trójk tny Obiekty przynale ne do typu IV posiadaj sp gu. Rozmiary s do cm. G boko wskazuje, i zbli one kości Chronologia metal inne profil wyra nie zw aj cy si w kierunku rednica w partiach stropowych wynosz od 40 cm do 70 waha a si w granicach 20 cm do 28 cm. Zbli ony do trójk ta przekrój w tym przypadku mog by to pozosta ci po s upach wbijanych. Reprezentatywny dla tej grupy jest obiekt A135: Nr roboczy Nr inw. 135 A / tab. 5.II SwobodaBrzozowiec/A / 135 funkcja do ek pos upowy hektar A ar poziom niw. stropu A135 c5 A135 a 174,78 m n.p.m. 0 ugo 45 cm szeroko 44 cm boko 24 cm plan kolisty profil trójk tny 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x opis warstw: A135a – plamista warstwa czarnej i szarej próchnicy zbielicowanej. ró norodne 77 5.1.5. DOŁKI POSŁUPOWE O PRZEKROJU PODWÓJNIE NIECKOWATYM (typ. Do grupy V nale V) 2 obiekty. Jeden z nich wydatowano przy pomocy 2 znalezionych w wype nisku fragmentów ceramiki na okres nowo ytny (obiekt nr A125). Nr roboczy (hektar /nr) Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika X A125 do ek pos upowy Ae8 kolisty podwójnie nieckowaty C48 do ek pos upowy Ch1 owalny podwójnie nieckowaty kości metal Chronologia inne nowo ytno Obiekty przynale ne do typu V posiadaj owalny plan i niewielk mi szo . Partia sp gowa jest przeg biona w 2 miejscach. Podwójnie nieckowaty przekrój mo e wskazywa , w tym przypadku mog by to pozosta ci po s upach wstawianych w przygotowane wcze niej jamy. Nr roboczy Nr inw. 125 A / tab. 5.III SwobodaBrzozowiec /A / 125 funkcja do ek pos upowy hektar A ar poziom niw. stropu e8 ugo 60 cm szeroko 60 cm boko A125 174,79 m n.p.m. A125a 0 6 cm plan kolisty profil podwójnie nieckowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno 40 cm 78 chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: A125a – czarna próchnica s abo zbielicowana Nr roboczy Nr inw. 48 C / tab. 5.III SwobodaBrzozowiec /C / 48 funkcja do ek pos upowy C48 hektar C ar poziom niw. stropu h1 175,07 m n.p.m. ugo 40 cm szeroko 36 cm boko C48a 0 40 cm 8 cm plan owalny profil podwójnie nieckowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: C48a – ciemno szara próchnica. 5.1.6. DOŁKI POSŁUPOWE O PRZEKROJU WANIENKOWATYM (typ VI) Typ VI reprezentowany by przez dwa obiekty. datuj cego. aden z nich nie posiada materia u 79 Nr roboczy (hektar /nr) Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Zabytki ruchome plan profil A198 do ek pos upowy Ag2 czworok tny wanienkowaty C30 do ek pos upowy Ch3 owalny wanienkowaty ceramika kości Chronologia metal inne Charakteryzuje si t po zako czonym kszta tem partii sp gowej i ukowato podniesionymu ciankami bocznymi. Niewielka mi szo rednica waha si od 28 do 45 cm przy g boko ciach 5 cm i 7 cm. i t pe zako czenie mo e wskazywa na s upy stawiane bezpo rednio na gruncie, które zag bi y si w ziemi pod wp ywem ci aru w asnego lub/i ca ej konstrukcji. Nr roboczy Nr inw. 198 A / tab. III SwobodaBrzozowiec /A 198 / funkcja do ek pos upowy A198 A198a hektar A ar poziom niw. stropu g2 ugo 45 cm szeroko 40 cm boko 0 175,47 m n.p.m. 40 cm 5 cm plan czworok tny profil wanienkowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne opis warstw: A198a –plamista warstwa szaro br zowej próchnicy z piaskiem ró norodne x 80 Nr roboczy Nr inw. C / 30 SwobodaBrzozowiec /C / 30 funkcja do ek pos upowy C30 C30a hektar C ar poziom niw. stropu h3 ugo 30 cm szeroko 28 cm boko 0 175,09 m n.p.m. 40 cm 7 cm plan owalny profil wanienkowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: C30a – ciemno szara próchnica. W przypadku omawianego stanowiska trudno jest ustali powi zania funkcjonalne poszczególnych do ków pos upowych. Nie tworz zwartych zamkni tych uk adów, które mo na by oby uzna za lad konstrukcji s upowych budynków, zadasze lub ogrodze . St d te mo na wysun wniosek, i stanowi y podstawowy element konstrukcji, których pozosta e cz ci nie pozostawi y widocznych ladów. Mog y by to budowle typu sza asowego ze s upem wspornikowym lokalizowanym centralnie, ró nego rodzaju wiaty czy te wreszcie filary konstrukcji typu rusztowego. 5.2. JAMY Termin jama w nomenklaturze archeologicznej stanowi de facto narz dzie poj ciowe umo liwiaj ce ogóln klasyfikacj nieruchomych zabytków archeologicznych takich jak wszelkiego rodzaju do y, stanowi ce elementy sk adowe stanowiska archeologicznego, ale 81 których funkcja nie jest mo liwa w wi kszo ci przypadków do okre lenia. Stanowi wprawdzie trwa y lad osadniczy ale ich rozmieszczenie w obr bie osad mo e by przypadkowe i niezwi zane bezpo rednio z sam struktur osadnictwa. Na stanowisku Swoboda Brzozowiec 4+A w grupie 251 jam wydzielono na podstawie kszta tu przekroju pionowego 8 typów. Na stanowisku Swoboda Brzozowiec 4+A jamy stanowi y wprawdzie podstawowy no nik materia u ceramicznego pozwalaj cego na okre lenie ich chronologii a co za tym idzie faz zasiedlenia stanowiska, ubóstwo materia u i jego powi zanie wy cznie z okresem nowo ytnym nie daj jednak pe nego obrazu osadnictwa na badanym obszarze. Na ogóln liczb 251 jam, za pomoc ceramicznych zabytków ruchomych wydatowa mo na by o 48 obiektów (19%). We wszystkich wypadkach materia datuj cy zwi zany by z faz nowo ytn zasiedlenia stanowiska. 5.2. 1. JAMY O PRZEKROJU NIECKOWATYM Jamy o przekroju nieckowatym stanowi 77,6% ogó u jam na stanowisku Swoboda Brzozowiec 4+A. W tej grupie, licz cej 195 obiektów, 32 (16,8%) posiada o w swym wype nisku ceramiczny materia datuj cy. Nr roboczy (hektar /nr) Funkcja Lokalizacja (hektar/ar) Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika kości metal Chronologia inne A1 jama Ai1 prostok tny nieckowaty X nowo ytno A5 jama Ai2 owalny nieckowaty X nowo ytno A70 jama Ah1 czworok tny nieckowaty X nowo ytno A72 jama Ah1 owalny nieckowaty X A119 jama Ae5 owalny nieckowaty X nowo ytno A136 jama Ac6 owalny nieckowaty X nowo ytno A137 jama Ac7 kolisty nieckowaty X nowo ytno A139 jama Ab5 owalny nieckowaty X nowo ytno A143 jama Ah9 owalny nieckowaty X X X nowo ytno nowo ytno 82 A158 jama Aj2 czworok tny nieckowaty X nowo ytno A163 jama Aj3/j4 nieregularny nieckowaty X nowo ytno A166 jama Aj5 owalny nieckowaty X nowo ytno A170 jama Aj6 owalny nieckowaty X nowo ytno A171 jama Aj7 owalny nieckowaty X nowo ytno A175 jama Aj8 owalny nieckowaty X nowo ytno A188 jama Aj1/j2 zbl. do kwadratowego nieckowaty X nowo ytno A190 jama Dj10/Aj1 kolisty nieckowaty X nowo ytno A208 jama Ag4 pó owalny nieckowaty X nowo ytno A217 jama Ag6 owalny nieckowaty X nowo ytno A221 jama Ag7/g8 owalny nieckowaty X nowo ytno A233 jama Ad9 owalny nieckowaty X nowo ytno A240 jama Ad7 nieregularny nieckowaty X nowo ytno A241 jama Ad6 owalny X nowo ytno B29 jama Bi5 owalny nieckowaty X nowo ytno B40 jama Bj1 owalny nieckowaty X nowo ytno B43 jama Bj2 owalny nieckowaty X nowo ytno B50 jama Bj5 owalny nieckowaty X nowo ytno C45 jama Cf7 owalny nieckowaty X nowo ytno C46 jama Cf9 owalny nieckowaty X nowo ytno D2 jama Dh10 kolisty nieckowaty X nowo ytno E18 jama Eb8 owalny nieckowaty X nowo ytno F1 jama Fa5 owalny nieckowaty X nowo ytno A2 jama Ai2 czworok tny nieckowaty A3 jama Ai2 czworok tny nieckowaty A6 jama Ai3 owalny nieckowaty A6a jama Ai3 owalny nieckowaty A7 jama Ai2 czworok tny nieckowaty nieckowaty 83 A16 jama Ai3 owalny nieckowaty A17 jama Ai4 owalny nieckowaty A18 jama Ai4 owalny nieckowaty A25 jama Ai5 owalny nieckowaty A26 jama Ai5 owalny nieckowaty A29 jama Ai6 owalny nieckowaty A30 jama Ai6 owalny nieckowaty A32 jama Ah6 owalny nieckowaty A33 jama Ai6 owalny nieckowaty A34 jama Ai7 owalny nieckowaty A35 jama Ai7 owalny nieckowaty A36 jama Ai7 owalny nieckowaty A38 jama Ai7 owalny nieckowaty A39 jama Ai6 owalny nieckowaty A44 jama Ai8 owalny nieckowaty A46 jama Ah2 owalny nieckowaty A49 jama Ah3 owalny nieckowaty A50 jama Ah4 owalny nieckowaty A52 jama Ah5 owalny nieckowaty A53 jama Ah5 owalny nieckowaty A55 jama Ah5 owalny nieckowaty A56 jama Ah5 owalny nieckowaty A58 jama Ah6 owalny nieckowaty A59 jama Ah6 owalny nieckowaty A60 jama Ah7 owalny nieckowaty A61 jama Ah7 owalny nieckowaty A63 jama Ah8 owalny nieckowaty A64 jama Ah8 owalny nieckowaty 84 A65 jama Ah8 owalny nieckowaty A67 jama Ai1 owalny nieckowaty A68 jama Ai1 owalny nieckowaty A69 jama Ah1 owalny nieckowaty A71 jama Ah1 czworok tny nieckowaty A72a jama Ah1 owalny nieckowaty A73 jama Ah1 owalny nieckowaty A74 jama Ah1 owalny nieckowaty A75 jama Ah1 czworok tny nieckowaty A77 jama Ah1 owalny nieckowaty A79 jama Af2 owalny nieckowaty A90 jama Ae4 owalny nieckowaty A95 jama Ae3 owalny nieckowaty A96 jama Ae2 owalny nieckowaty A99 jama Ae2 owalny nieckowaty A101 jama Af5 owalny nieckowaty A102 jama Af5 owalny nieckowaty A103 jama Af6 owalny nieckowaty A106 jama Af7 owalny nieckowaty A108 jama Af8 owalny nieckowaty A109 jama Af8 owalny nieckowaty A110 jama Af5 owalny nieckowaty A111 jama Af8 owalny nieckowaty A112 jama Af9 owalny nieckowaty A113 jama Af9 owalny nieckowaty A116 jama Af10 owalny nieckowaty A122 jama Ae6 owalny nieckowaty A129 jama Ae10 owalny nieckowaty 85 A130 jama Af8 owalny nieckowaty A132 jama Ac4 owalny nieckowaty A138 jama Ac8 kolisty nieckowaty A140 jama Ab6 owalny nieckowaty A141 jama Ab6 owalny nieckowaty A147 jama Ai10 owalny nieckowaty A150 jama Ai9 owalny nieckowaty A151 jama Ai9 owalny nieckowaty A152 jama Ae1 owalny nieckowaty A152a jama Ae1 owalny nieckowaty A156 jama Af1 owalny nieckowaty A162 jama Aj3 nieregularny nieckowaty A165 jama Aj4 prostok tny nieckowaty A176 jama Aj8 pó kolisty nieckowaty A177 jama Aj8 owalny nieckowaty A178 jama Aj8 owalny nieckowaty A179 jama Aj8 owalny nieckowaty A184 jama Aj8/Ga8 pó kolisty nieckowaty A185 jama Aj10 pó kolisty nieckowaty A186 jama Aj10 pó kolisty nieckowaty A189 jama Aj1 zbl. do prostok tnego nieckowaty A202 jama Ag3 kolisty nieckowaty A206 jama Ag4 pó owalny nieckowaty A207 jama Ag4 pó owalny nieckowaty A209 jama Ag5 owalny nieckowaty A211 jama Ag5 owalny nieckowaty A212 jama Ag5 owalny nieckowaty A213 jama Ag5 kolisty nieckowaty 86 A214 jama Ag6 owalny nieckowaty A218 jama Ag6/g7 owalny nieckowaty A219 jama Ag6/g7 owalny nieckowaty A220 jama Ag7 owalny nieckowaty A222 jama Ag8 pó owalny nieckowaty A224 jama Ag9 kolisty nieckowaty A226 jama Ag10 owalny nieckowaty A227 jama Ag10 owalny nieckowaty A228 jama Ag10 owalny nieckowaty A229 jama Ag6 zbl. do kolistego nieckowaty A232 jama Ad9 owalny nieckowaty A235 jama Ad9/e9 owalny nieckowaty A237 jama Ad7 kolisty nieckowaty A239 jama Ad7 owalny nieckowaty A242 jama Ad6 owalny nieckowaty A243 jama Ad6 pó kolisty nieckowaty A247 jama Ad2/d3 owalny nieckowaty B3 jama Bf1 owalny nieckowaty B4 jama Bf1 owalny nieckowaty B5 jama Bf1 owalny nieckowaty B7 jama Bf2 owalny nieckowaty B13 jama Bh1 owalny nieckowaty B16 jama Bh1 owalny nieckowaty B20 jama Bi3 owalny nieckowaty B23 jama Bi2 owalny nieckowaty B24 jama Bi1 owalny nieckowaty B31 jama Bi6 owalny nieckowaty B33 jama Bi6 owalny nieckowaty 87 B42 jama Bj2 owalny nieckowaty B44 jama Bj3 kolisty nieckowaty B46 jama Bj4 owalny nieckowaty B53 jama Bj6 owalny nieckowaty B57 jama Bg2 owalny nieckowaty B59 jama Bg3 zbl. do owalnego nieckowaty B60 jama Bg3/g4 zbl. do owalnego nieckowaty B63 jama Bd2 zbl. do owalnego nieckowaty B64 jama Bd1/d2 zbl. do owalnego nieckowaty C1 jama Ci1 owalny nieckowaty C3 jama Ci1 owalny nieckowaty C6 jama Ci2 owalny nieckowaty C12 jama Ci3 owalny nieckowaty C18 jama Ci7 owalny nieckowaty C19 jama Ch9 owalny nieckowaty C22 jama Ch7 owalny nieckowaty C24 jama Ch6 owalny nieckowaty C25 jama Ch5 owalny nieckowaty C28 jama Ch3 owalny nieckowaty C31 jama Ch3 owalny nieckowaty C32 jama Ch3 owalny nieckowaty C33 jama Ch3 owalny nieckowaty C39 jama Cf4 owalny nieckowaty C41 jama Cf5 owalny nieckowaty C49 jama Ce2 owalny nieckowaty C51 jama Ce4 owalny nieckowaty 88 C53 jama Ce5 owalny nieckowaty C57 jama Cc3 owalny nieckowaty D1 jama Dh10 owalny nieckowaty D4 jama Dh10 owalny nieckowaty D5 jama Dh10 zbl. do owalnego nieckowaty D6 jama Dh10 owalny nieckowaty D7 jama Dh10 owalny nieckowaty D8 jama Di10 owalny nieckowaty D9 jama Di10 czworok tny nieckowaty D16 jama Dg10/h10 zbl. do prostok tnego nieckowaty D20 jama Dg10/Ag1 prostok tny nieckowaty E3 jama Ea1 owalny nieckowaty E5 jama Ea1/Bj1 kolisty nieckowaty E7 jama Ea2 owalny nieckowaty E15 jama Eb6 kolisty nieckowaty E17 jama Eb7/b8 owalny nieckowaty E22 jama Eb10 owalny nieckowaty E23 jama Ea8 owalny nieckowaty E26 jama Ea9 owalny nieckowaty F2 jama Fa7 czworok tny nieckowaty Dla grupy jam o profilu nieckowatym, datowanych na nowo ytno obiekty A1; A70; A119; A143; B29; C45; C46; F1: Nr roboczy Nr inw. A / 1 SwobodaBrzozowiec/A tab. 5.III / 1 funkcja jama hektar A ar i1 A1 wkop ws p ó ?czesny A1 a A1b 0 100cm reprezentatywne 89 poziom niw. stropu 175,62 m n.p.m. ugo 560 cm szeroko 540 cm boko 39 cm plan prostok tny profil nieckowaty kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: A1a – jasno szara przemieszana próchnica, A1b – pomara czowo brunatna glina. Nr roboczy Nr inw. A / 70 SwobodaBrzozowiec /A 70 / funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu h1 175,51 m n.p.m. ugo 140 cm szeroko 140 cm boko 33 cm A70 plan A70a czworok tny kszta t A70b profil nieckowaty 0 zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno 40 cm 90 chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: A70a – jasno szara plamista próchnica, A70b – br zowa próchnica. Uwagi: w wype nisku natrafiono na 1 bry Nr roboczy Nr inw. A / krzemienia bez ladów intencjonalnej obróbki 119 SwobodaBrzozowiec /A 119 / funkcja jama A119 hektar A ar e5 A119a poziom niw. stropu 174,77 m n.p.m. ugo 78 cm szeroko 40 cm boko 15 cm 0 plan owalny profil nieckowaty 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne opis warstw: A119a – plamista warstwa br zowej i czarnej próchnicy z domieszk szarej próchnicy. ró norodne x 91 Nr roboczy Nr inw. A / 143 SwobodaBrzozowiec /A 143 / funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu h9 rów 175,31 m n.p.m. ugo 132 cm szeroko 130 cm A143 A143a boko 16 cm 0 plan owalny profil nieckowaty 40 cm kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne opis warstw: A143a –warstwa plamista (tzw. dropiata) Nr roboczy Nr inw. B / 29 SwobodaBrzozowiec /B / 29 funkcja jama hektar B ar poziom niw. stropu i5 175,42 m n.p.m. ugo 76 cm szeroko 50 cm boko 10 cm plan kszta t rów rów B29 B29a owalny 0 40 cm x 92 profil nieckowaty ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: B29a – szara próchnica. Nr roboczy Nr inw. 45 C / tab. 5.III SwobodaBrzozowiec/C 45 / funkcja jama hektar C ar poziom niw. stropu ugo C45 f7 C45a 175,12 m n.p.m. 0 40 cm 100 cm szeroko 89cm boko 16 cm plan owalny profil nieckowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne x opis warstw: C45a – br zowa próchnica rednio zbielicowana. ró norodne 93 Nr roboczy Nr inw. C / 46 SwobodaBrzozowiec/C 46 / funkcja jama hektar C ar poziom niw. stropu C46 f9 C46a 175,11 m n.p.m. ugo 80 cm szeroko 50cm boko 17 cm 0 plan owalny profil nieckowaty 40 cm kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne opis warstw: C46a – plamista warstwa szaro br zowej próchnicy rednio zbielicowanej. Nr roboczy Nr inw. F / 1 SwobodaBrzozowiec /F / 1 funkcja jama hektar F ar poziom niw. stropu 174,78 m n.p.m. ugo 126 cm szeroko 68 cm boko 64 cm plan F1 a5 F1a 0 owalny 40 cm x 94 kszta t profil nieckowaty ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: F1a – plamista warstwa czarnej i szarej próchnicy. W grupie jam o profilu nieckowatym, w których wype nisku nie wyst pi materia datuj cy, charakterystyczne s obiekty A3; C25; F2: Nr roboczy Nr inw. A / 3 SwobodaBrzozowiec/A / 3 funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu i2 ugo 120 cm szeroko 110 cm boko A3 175,42 m n.p.m. A3a A3b 0 40 cm 20 cm plan czworok tny profil nieckowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne ró norodne x 95 opis warstw: A3a – szaro br zowa próchnica, A3b – br zowa próchnica. Nr roboczy Nr inw. 25 C / tab. 5.IV SwobodaBrzozowiec /C / 25 funkcja jama hektar C ar poziom niw. stropu h5 C25 175,23 m n.p.m. C25c C25b ugo 180 cm szeroko 152 cm boko C25 a C25d 0 68 cm plan owalny profil nieckowaty 40 cm kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne ró norodne opis warstw: C25a – ciemno br zowa próchnica, C25b – to br zowa próchnica, C25c – szaro br zowa plamista próchnica, C25d jasno br zowa plamista próchnica. Nr roboczy Nr inw. F / 2 SwobodaBrzozowiec /F / 2 funkcja jama hektar F ar poziom niw. stropu a7 174,78 m n.p.m. ugo 99 cm szeroko 98 cm F2 F2a 0 40 cm x 96 boko 18 cm plan czworok tny profil nieckowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: F2a – plamista warstwa czarnej i br zowej próchnicy. 5.2. 2. JAMY O PRZEKROJU SCHODKOWYM Ta grupa liczy ogó em 26 obiektów, z czego w 9 odnaleziono materia ceramiczny pozwalaj cy na ich datowanie, co stanowi 34,6% ogó u. Wszystkie powi zano z okresem nowo ytnym. Nr roboczy (hektar /nr) Funkcja Lokalizacja (hektar/ar) Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika kości metal Chronologia inne A160 jama Aj3 czworok tny schodkowy X nowo ytno A192 jama Ag1 zbl. do prostok tnego schodkowy X nowo ytno A193 jama Ag1 zbl. do prostok tnego schodkowy X nowo ytno A200 jama Ag2 czworok tny schodkowy X nowo ytno A205 jama Ag4 pó owalny schodkowy X nowo ytno A225 jama Ag9 kolisty schodkowy X nowo ytno A245 jama Ad5 nieregularny X nowo ytno B62 jama Bd2 owalny schodkowy X nowo ytno D15 jama Dg9/g10 nieregularny schodkowy X nowo ytno schodkowy 97 A161 jama Aj3 owalny schodkowy A194 jama Ag1 prostok tny schodkowy A196 jama Ag1/g2 czworok tny schodkowy A203 jama Ag2/g3 owalny schodkowy A204 jama Ag4 nieregularny schodkowy A210 jama Ag5 kolisty schodkowy A215 jama Ag6 pó owalny schodkowy A223 jama Ag8 kolisty schodkowy A236 jama Ad7/d8 owalny schodkowy A238 jama Ad7 owalny schodkowy A246 jama Ad4 owalny B56 jama Bg1 zbl. do owalnego schodkowy B58 jama Bg3 zbl. do prostok tnego schodkowy B61 jama Bd2 owalny schodkowy E9 jama Ea3 owalny schodkowy E27 jama Ea10 owalny schodkowy E29 jama Ea10 kolisty schodkowy schodkowy Dla grupy jam o profilu schodkowym, datowanych na nowo ytno obiekty A160; A200; B62: Nr roboczy Nr inw. A / 160 tab. 5.IV SwobodaBrzozowiec /A / 160 funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu j3 175,83 m n.p.m. ugo 130 cm szeroko 120 cm A160 A160a 0 boko 38 cm plan czworok tny 40 cm reprezentatywne 98 kszta t profil schodkowy ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: A160a –plamista warstwa czarnej próchnicy z domieszk próchnicy niezbielicowanej i br zowej próchnicy rednio zbielicowanej Nr roboczy Nr inw. A / 200 SwobodaBrzozowiec /A 200 / funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu g2 175,36 m n.p.m. A200 ugo 70 cm szeroko 60 cm boko 15 cm A200a 0 plan czworok tny profil schodkowy 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne opis warstw: A200a –plamista warstwa szaro br zowej próchnicy z piaskiem ró norodne x 99 Nr roboczy Nr inw. B / 62 SwobodaBrzozowiec /B 62 / funkcja jama hektar B ar poziom niw. stropu d2 ugo 136 cm szeroko 85 cm boko 16 cm rów rów 175,83 m n.p.m. rów B62 B62a 0 plan owalny profil schodkowy 40 cm kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: B62a –br zowo szara próchnica z orsztynem Dla grupy jam o profilu schodkowym, pozbawionych elementów datuj cych reprezentatywne s obiekty A210; A215 i E9: Nr roboczy Nr inw. A / 210 SwobodaBrzozowiec /A / 210 funkcja jama hektar A ar g3 A210 poziom niw. stropu 175,83 m n.p.m. A210a ugo 118 cm szeroko 118 cm 0 40 cm 100 boko 13 cm plan kolisty profil schodkowy kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x ró norodne x opis warstw: A160a –plamista warstwa czarnej próchnicy z domieszk próchnicy niezbielicowanej i br zowej próchnicy rednio zbielicowanej Nr roboczy Nr inw. E / 9 SwobodaBrzozowiec /E / 9 funkcja jama hektar E ar poziom niw. stropu rów a3 174,89 m n.p.m. ugo 130 cm szeroko 85 cm boko 27 cm E9 E9a E9b 0 plan owalny profil schodkowy 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne 101 opis warstw: E9a – plamista warstwa czarnej próchnicy i piasku E9b ciemno br zowa próchnica rednio zbielicowana 5.2. 3 JAMY O PRZEKROJU PODWÓJNIE NIECKOWATYM W tej grupie, licz cej 11 obiektów zarejestrowano 18,2% (2 jamy) posiadaj cych materia zabytkowy pozwalaj cy na ich datowanie. Wszystkie przynale y do okresu nowo ytnego. Nr roboczy (hektar /nr) Funkcja Lokalizacja (hektar/ar) Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika kości metal Chronologia inne E8 jama Ea2/a3 owalny podwójnie nieckowaty X nowo ytno C36 jama Cf1 owalny podwójnie nieckowaty X nowo ytno A248 jama Ad2/d3/e2/e3 owalny podwójnie nieckowaty B38 jama Bj1 owalny podwójnie nieckowaty B49 jama Bj5 zbl. do kolistego podwójnie nieckowaty A78 jama Af2 owalny podwójnie nieckowaty A153 jama Ae1 owalny podwójnie nieckowaty C11 jama Ci3 owalny podwójnie nieckowaty C15 jama Ci4 owalny podwójnie nieckowaty E11 jama Ea4 owalny podwójnie nieckowaty E25 jama Ea9 owalny podwójnie nieckowaty Do grupy jam o przekroju podwójnie nieckowatym, datowanych na nowo ytno zaliczono obiekty C36 i E8: 102 Nr roboczy Nr inw. C / 36 SwobodaBrzozowiec/C 36 / funkcja jama hektar C ar poziom niw. stropu f1 C36 175,05 m n.p.m. C36a ugo 80 cm szeroko 50 cm boko 20 cm 0 plan owalny profil podwójnie nieckowaty 40 cm kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: C36a – ciemno br zowa próchnica rednio zbielicowana. Nr roboczy Nr inw. E / 8 tab. 5.V SwobodaBrzozowiec /E / 8 funkcja jama hektar E ar poziom niw. stropu a2/a3 174,87 m n.p.m. E8 ugo 230 cm szeroko 160 cm E8a 0 boko 20 cm plan owalny profil podwójnie nieckowaty kszta t 400 cm 103 ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: E8a –czarna próchnica s abo zbielicowana z domieszk niezbielicowanej Dla grupy jam o profilu podwójnie nieckowatym, pozbawionych elementów datuj cych reprezentatywne s obiekty A78; B49; C11; C15: Nr roboczy Nr inw. 78 A / tab. 5.V SwobodaBrzozowiec /A / 78 funkcja jama A78 hektar A ar poziom niw. stropu f2 A78b 174,95 m n.p.m. ugo 310 cm szeroko 135 cm boko A78a 0 100 cm 54 cm plan owalny profil podwójnie nieckowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne opis warstw: A78a – ciemno szara próchnica s abo zbielicowana z br zow próchnic rednio zbielicowan , A78b ciemno br zowa próchnica s abo zbielicowana z domieszk szarej próchnicy silnie zbielicowanej, ró norodne x 104 Nr roboczy Nr inw. C / 11 SwobodaBrzozowiec /C 11 / funkcja jama hektar C ar poziom niw. stropu i3 C11 175,05 m n.p.m. ugo 80 cm szeroko 63 cm boko 12 cm C11a 0 plan owalny profil podwójnie nieckowaty 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: C11a – szaro br zowa plamista próchnica. 5.2.4 JAMY O PROFILU WANIENKOWATYM W tej grupie, licz cej 7 jam zarejestrowano 57% obiektów (4 jamy) posiadaj ce materia zabytkowy, w postaci drobnych fragmentów ceramiki, pozwalaj cy na ich datowanie. Wszystkie z nich mo na powi za z osadnictwem nowo ytnym. Nr roboczy (hektar /nr) A195 Funkcja jama Lokalizacja (hektar/ar) Ag1 Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika czworok tny wanienkowaty X kości metal Chronologia inne nowo ytno 105 D17 jama Dg10/h10 prostok tny wanienkowaty X nowo ytno D18 jama Dg10 prostok tny wanienkowaty X nowo ytno D19 jama Dg10/Ag1 prostok tny wanienkowaty X A191 jama Ag1 czworok tny wanienkowaty A201 jama Ag2 owalny wanienkowaty A234 jama Ad8/d9 owalny wanienkowaty Dla grupy jam o profilu wanienkowatym, X datowanych nowo ytno na nowo ytno reprezentatywne s obiekty A195 i D19: Nr roboczy Nr inw. A / 195 SwobodaBrzozowiec /A 195 / funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu g1 175,41 m n.p.m. ugo 100 cm szeroko 95 cm A195 A195 boko 6 cm 0 plan czworok tny profil wanienkowaty 40 cm kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne opis warstw: A195a – plamista warstwa szaro br zowej próchnicy z piaskiem ró norodne x 106 Nr roboczy Nr inw. 19 D / tab. 5.V SwobodaBrzozowiec /D 19 / funkcja jama hektar D ar poziom niw. stropu Dg10/Ag1 175,51 m n.p.m. ugo 190 cm szeroko 174 cm boko 14 cm D19 D19c plan D19c czworok tny D19a D19b kszta t profil 0 wanienkowaty zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne x faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. 40 cm wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: D19a – szara próchnica rednio zbielicowana D19b ciemno szara próchnica s abo zbielicowana naprzemiennie z szar próchnic w uk adzie horyzontalnym D19c – szalunek drewniany Uwagi: Obiekt stanowi o p ytkie regularne zag bienie o cianach licowanych szalunkiem drewnianym. W stropie natrafiono na 1 frg. drutu kolczastego. Dla grupy jam o profilu wanienkowatym, pozbawionych elementów datuj cych reprezentatywne s obiekty A191 i A234 : Nr roboczy Nr inw. A / 191 SwobodaBrzozowiec /A / 191 funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu g1 175,49 m n.p.m. A191 A191a 0 40 cm 107 ugo 140 cm szeroko 130 cm boko 12 cm plan czworok tny profil wanienkowaty kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: A191a –ciemno br zowa próchnica z piaskiem Nr roboczy Nr inw. A / 234 SwobodaBrzozowiec /A / 234 funkcja jama hektar A ar d8/d9 A234 poziom niw. stropu 174,82 m n.p.m. A234a ugo 84 cm szeroko 65 cm boko 0 40 cm 6 cm plan owalny profil wanienkowaty kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne 108 opis warstw: A234a –br zowoszara próchnica z orsztynem 5.2.5. JAMY NIEREGULARNE W tej grupie, licz cej ogó em 7 jam zarejestrowano 2 obiekty (28,6%) posiadaj cych materia zabytkowy pozwalaj cy na ich datowanie. Oba zwi zane by y z osadnictwem nowo ytnym. Nr roboczy (hektar /nr) Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Zabytki ruchome plan profil ceramika kości metal X X A76 jama Ah1 kwadratowy nieregularny X A155 jama Af1 owalny nieregularny X A83 jama Af3 owalny nieregularny A154 jama Af1 owalny nieregularny C16 jama Ci4 nieregularny nieregularny C27 jama Ch4 owalny nieregularny C54 jama Ce5 nieregularny nieregularny Chronologia inne nowo ytno nowo ytno Do grupy jam nieregularnych, datowanych na nowo ytno nale obiekty A76 i A155: Nr roboczy Nr inw. A / 76 SwobodaBrzozowiec /A / 76 funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu h1 175,53 m n.p.m. ugo 400 cm szeroko 300 cm A76 A76a boko 60 cm plan A76c A76b 0 czworok tny 100 cm 109 kszta t profil nieregularny zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x x metale inne x faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: A76a – szara próchnica, A76b – ciemno szara plamista próchnica, A76c – jasno szara plamista próchnica. Uwagi: w stropie obiektu wyst pi y 2 frg. drutu elaznego i jeden silnie skorodowany gwó Nr roboczy Nr inw. A / wykonany maszynowo 155 SwobodaBrzozowiec /A 155 / funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu f1/g1 174,98 m n.p.m. ugo 450 cm szeroko 425 cm boko A155 A155a 0 100 cm 40 cm plan owalny profil nieregularny kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie x metale inne faza zasiedlenia nowo ytno chronologia XIX – XX w. wype nisko jednorodne ró norodne x 110 opis warstw: A154a – horyzontalny uk ad warstwowy czarnej próchnicy nie zbielicowanej, próchnicy zbielicowanej i szarej próchnicy silnie zbielicowanej, . Dla grupy jam nieregularnych, pozbawionych elementów datuj cych reprezentatywne obiekty C16 i C27: Nr roboczy Nr inw. 16 C / tab. 5.V SwobodaBrzozowiec /C / 16 funkcja jama hektar C ar i4 C16 poziom niw. stropu 175,10 m n.p.m. C16a ugo 180 cm szeroko 125 cm 0 boko 40 cm 23 cm plan nieregularny profil nieregularny kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: C16a – ciemno szara próchnica. Nr roboczy Nr inw. C / 27 SwobodaBrzozowiec /C / 27 funkcja jama hektar C ar poziom niw. stropu h4 C27 175,12 m n.p.m. C27a ugo 120 cm 0 40 cm 111 szeroko 63 cm boko 16 cm plan owalny profil nieregularny kszta t zabytki ruchome ceramika ko ci krzemienie metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: C27a – ciemno szara próchnica. 5.2.6 JAMY O PROFILU PROSTOKĄTNYM W tej grupie, licz cej ogó em 3 obiekty aden nie posiada materia u zabytkowego pozwalaj cego na jego datowanie. Nr roboczy (hektar /nr) Funkcja Lokalizacja (hektar/ar) Kształt Zabytki ruchome plan profil A4 jama Ai2 owalny prostok tny C7 jama Ci2 owalny prostok tny C21 jama Ch8 prostok tny prostok tny A42 jama Ai8 owalny trójk tny ceramika kości metal Chronologia inne Dla grupy jam o profilu prostok tnym reprezentatywne s obiekty A4 i C7: 112 Nr roboczy Nr inw. A / 4 SwobodaBrzozowiec/A / 4 funkcja jama hektar A ar poziom niw. stropu i2 ugo 170 cm szeroko 160 cm boko A4 175,62 m n.p.m. A4a 0 40 cm 37 cm plan owalny profil prostok tny kszta t ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: A4a – szaro br zowa próchnica. Nr roboczy Nr inw. C / 7 SwobodaBrzozowiec /C / 7 funkcja jama hektar C ar poziom niw. stropu C7 i2 C7a 175,02 m n.p.m. ugo 80 cm szeroko 75 cm boko 18 cm 0 plan owalny profil prostok tny kszta t 40 cm 113 ceramika ko ci krzemienie zabytki ruchome metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: C7a – ciemno szara plamista próchnica. 5.2.7 JAMY O PROFILU TRÓJKĄTNYM W tej grupie, licz cej 1 jam nie zarejestrowano materia u zabytkowego pozwalaj cego na jej datowanie. Nr roboczy (hektar /nr) A42 jama Nr roboczy Nr inw. Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Ai8 42 A / Zabytki ruchome plan profil owalny trójk tny ceramika tab. 5.V SwobodaBrzozowiec /A / 42 funkcja jama hektar A ar kości rów A42 i8 A42a poziom niw. stropu A42b 175,01 m n.p.m. 0 ugo 130 cm szeroko 100 cm boko 58 cm plan owalny profil trójk tny kszta t ceramika ko ci 40 cm metal Chronologia inne 114 krzemienie zabytki ruchome metale inne faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: A42a – jasno br zowa próchnica, A42b – ciemno szara próchnica. 5.2.8. JAMY O PROFILU ODWRÓCONYM TRAPEZOWATYM W tej grupie, licz cej 1 obiekt nie znaleziono materialu zabytkowego pozwalaj cego na datowanie. Nr roboczy (hektar /nr) C42 jama Nr roboczy Nr inw. Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja Kształt Cf5 C / Zabytki ruchome plan profil owalny odwrócony trapezowaty ceramika kości metal 42 SwobodaBrzozowiec/C / 42 funkcja jama A42 hektar C ar poziom niw. stropu f5 ugo 95 cm szeroko 90 cm boko 49 cm 0 plan owalny profil odwrócony trapezowaty kszta t zabytki ruchome A42a 175,08 m n.p.m. ceramika ko ci krzemienie metale inne 40 cm Chronologia inne 115 faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne x ró norodne opis warstw: wC42a – plamista warstwa szaro br zowej próchnicy rednio zbielicowanej. 5.3. PALENISKO Nr roboczy (hektar /nr) Lokalizacja (hektar/ar) Funkcja A45 palenisko Kształt Ah2 Zabytki ruchome plan profil kwadratowy nieckowaty ceramika kości metal Chronologia inne Na arze Ah2 odkryto du y, czworok tny obiekt (nr A44) pozbawiony materialu zabytkowego pozwalaj cego na jego datowanie. Regularny kszta t konstrukcji i obecno licznych w gli drzewnych w wype nisku sugeruj , e mamy tu do czynienia z paleniskiem. Nr roboczy Nr inw. 45 A / tab. 5.VI SwobodaBrzozowiec /A / 45 funkcja palenisko hektar A ar poziom niw. stropu h2 175,45 m n.p.m. ugo 210 cm szeroko 165 cm boko A45c 20 cm plan czworok tny profil nieckowaty ceramika ko ci krzemienie metale inne A45b A45a 0 kszta t zabytki ruchome A45 40 cm 116 faza zasiedlenia chronologia wype nisko jednorodne ró norodne x opis warstw: A45a –, warstwa spalenizny z w glami drzewnymi A45b –. ciemno pomara czowy piasek z domieszk popio u A45c – popielato be owy piasek 5.4. PODSUMOWANIE Na podstawie ruchomych zabytków ceramicznych wyst puj cych w wype niskach zarejestrowanych obiektów wydzielono jedn faz zasiedlenia stanowiska zwi zan z okresem nowo ytnym. Stosunek konstrukcji datowanych do nie datowanych wynosi 15% do 85%. Pod wzgl dem funkcjonalnym obiekty datowane tworzy y dwie grupy. Jedna to do ki pos upowe stanowi ce 12,5% zbioru a druga to jamy (87,5%). W grupie do ków pos upowych przewa aj ca wi kszo w partii stropowej przyjmowa a kszta t owalny a w przekroju pionowym nieckowaty. W grupie jam zawieraj cych w wype niskach materia datuj cy 70% posiada o nieckowaty przekrój pionowy przy wyra nej przewadze owalnego kszta tu w przekroju poziomym partii stropowej. Na drugim miejscu uplasowa y si jamy o profilu schodkowym (18%). W ród nich dominuj obiekty o planie w formie czworok ta (kwadratu lub prostok ta). Zbiór uzupe nia y jamy o profilu wanienkowatym (8%) oraz nieregularnym (4%). W grupie obiektów pozbawionych elementów datuj cych pod wzgl dem funkcjonalnym dominowa y jamy (64%) przy 35,8% udziale do ków pos upowych i 0,2% palenisk. W ród jam wi kszo stanowi y obiekty o nieckowatym przekroju pionowym (81%). Obok nich wyst pi y jamy o profilu schodkowym (8%), podwójnie nieckowatym (5%), nieregularnym (2%), wanienkowatym, trójk tnym i prostok tnym ( cznie 4%). Pod wzgl dem kszta tu stropu obiektów dominowa y formy owalne i koliste (92%). Zaobserwowano stosunkowo du frekwencj obiektów o czworok tnym przekroju poziomym (czworok tnym lub prostok tnym – 6%). Nie stwierdzono zale no ci pomi dzy kszta tem przekroju poziomego a profilem obiektu. 117 WYKAZ OBIEKTÓW Nr inw. SwobodaBrzozowiec /A1 SwobodaBrzozowiec /A2 SwobodaBrzozowiec /A3 SwobodaBrzozowiec /A4 SwobodaBrzozowiec /A5 SwobodaBrzozowiec /A6 SwobodaBrzozowiec /A6a SwobodaBrzozowiec /A7 SwobodaBrzozowiec /A10 SwobodaBrzozowiec /A11 SwobodaBrzozowiec /A12 SwobodaBrzozowiec /A13 SwobodaBrzozowiec /A15 Nr roboczy (hektar /nr) Funkcja Lokalizacja (hektar/ar) Poziom eksploracyjny Poziom niwelacyjny stropu (m n.p.m.) Długość x szerokość x głębokość (w cm) Kształt Zabytki ruchome Chronologia plan profil ceramika X nowo ytno X nowo ytno A1 jama Ai1 WM I 175,62 560x540x39 prostok tny nieckowaty A2 jama Ai2 WM I 175,53 130x125x26 czworok tny nieckowaty A3 jama Ai2 WM I 175,42 120x110x20 czworok tny nieckowaty A4 jama Ai2 WM I 175,62 170x160x37 owalny prostok tny A5 jama Ai2 WM I 175,71 550x450x44 owalny nieckowaty A6 jama Ai3 WM I 175,70 208x113x29 owalny nieckowaty A6a jama Ai3 WM I 175,62 140x123x19 owalny nieckowaty A7 jama Ai2 WM I 175,50 230x220x50 czworok tny nieckowaty A10 do ek pos upowy Ai2 WM I 175,42 30x28x12 owalny nieckowaty A11 do ek pos upowy Ai2 WM I 175,60 30x28x20 owalny nieckowaty A12 do ek pos upowy Ai3 WM I 175,61 60x56x20 owalny nieckowaty A13 do ek pos upowy Ai3 WM I 175,68 26x24x18 owalny nieckowaty A15 do ek pos upowy Ai4 WM I 175,63 48x44x31 owalny nieckowaty kości metal inne Uwagi 118 SwobodaBrzozowiec /A16 SwobodaBrzozowiec /A17 SwobodaBrzozowiec /A18 SwobodaBrzozowiec /A21 SwobodaBrzozowiec /A22 SwobodaBrzozowiec /A23 SwobodaBrzozowiec /A25 SwobodaBrzozowiec /A26 SwobodaBrzozowiec /A29 SwobodaBrzozowiec /A30 SwobodaBrzozowiec /A32 SwobodaBrzozowiec /A33 SwobodaBrzozowiec /A34 SwobodaBrzozowiec /A35 SwobodaBrzozowiec /A36 SwobodaBrzozowiec /A37 SwobodaBrzozowiec /A38 SwobodaBrzozowiec /A39 A16 jama Ai3 WM I 175,67 108x80x33 owalny nieckowaty A17 jama Ai4 WM I 175,68 74x56x24 owalny nieckowaty A18 jama Ai4 WM I 175,45 78x72x12 owalny nieckowaty A21 do ek pos upowy Ai4 WM I 175,52 50x46x14 owalny nieckowaty A22 do ek pos upowy Ai4 WM I 175,45 70x65x10 owalny nieckowaty A23 do ek pos upowy Ai4 WM I 175,70 50x48x11 owalny nieckowaty A25 jama Ai5 WM I 175,17 210x105x12 owalny nieckowaty A26 jama Ai5 WM I 175,12 270x100x24 owalny nieckowaty A29 jama Ai6 WM I 175,17 120x100x42 owalny nieckowaty A30 jama Ai6 WM I 175,07 270x110x54 owalny nieckowaty A32 jama Ah6 WM I 175,05 76x70x32 owalny nieckowaty A33 jama Ai6 WM I 175,02 112x100x26 owalny nieckowaty A34 jama Ai7 WM I 175,15 200x130x17 owalny nieckowaty A35 jama Ai7 WM I 175,01 90x70x25 owalny nieckowaty A36 jama Ai7 WM I 175,03 200x100x30 owalny nieckowaty A37 do ek pos upowy Ai7 WM I 175,10 60x50x9 owalny nieckowaty A38 jama Ai7 WM I 175,00 250x175x54 owalny nieckowaty A39 jama Ai6 WM I 173,03 156x125x22 owalny nieckowaty 119 SwobodaBrzozowiec /A40 SwobodaBrzozowiec /A42 SwobodaBrzozowiec /A44 SwobodaBrzozowiec /A45 SwobodaBrzozowiec /A46 SwobodaBrzozowiec /A47 SwobodaBrzozowiec /A48 A40 do ek pos upowy Ai8 WM I 175,05 54x50x18 owalny nieckowaty A42 jama Ai8 WM I 175,01 130x100x58 owalny trójk tny A44 jama Ai8 WM I 175,05 200x125x30 owalny nieckowaty A45 palenisko Ah2 WM I 175,45 210x165x20 czworok tny nieckowaty A46 jama Ah2 WM I 175,51 96x50x16 owalny nieckowaty A47 do ek pos upowy Ah3 WM I 175,48 44x42x12 owalny nieckowaty A48 do ek pos upowy Ah3 WM I 175,51 32x30x12 owalny nieckowaty A48a do ek pos upowy Ah3 WM I 175,45 40x38x14 owalny nieckowaty A49 jama Ah3 WM I 175,18 76x54x12 owalny nieckowaty A50 jama Ah4 WM I 175,13 120x76x18 owalny nieckowaty A51 do ek pos upowy Ah4 WM I 175,09 32x28x20 owalny nieckowaty A52 jama Ah5 WM I 175,20 212x90x10 owalny nieckowaty A53 jama Ah5 WM I 175,04 100x55x20 owalny nieckowaty A55 jama Ah5 WM I 175,01 76x70x20 owalny nieckowaty A56 jama Ah5 WM I 175,20 104x100x10 owalny nieckowaty A57 do ek pos upowy Ah6 WM I 175,03 42x40x12 owalny nieckowaty A58 jama Ah6 WM I 175,01 90x87x24 owalny nieckowaty A59 jama Ah6 WM I 175,05 170x87x31 owalny nieckowaty A SwobodaBrzozowiec /48a SwobodaBrzozowiec /A49 SwobodaBrzozowiec /A50 SwobodaBrzozowiec /A51 SwobodaBrzozowiec /A52 SwobodaBrzozowiec /A53 SwobodaBrzozowiec /A55 SwobodaBrzozowiec /A56 SwobodaBrzozowiec /A57 SwobodaBrzozowiec /A58 SwobodaBrzozowiec /A59 120 SwobodaBrzozowiec /A60 SwobodaBrzozowiec /A61 SwobodaBrzozowiec /A63 SwobodaBrzozowiec /A64 SwobodaBrzozowiec /A65 SwobodaBrzozowiec /A66 SwobodaBrzozowiec /A67 SwobodaBrzozowiec /A68 SwobodaBrzozowiec /A69 SwobodaBrzozowiec /A70 SwobodaBrzozowiec /A71 SwobodaBrzozowiec /A72 A60 jama Ah7 WM I 174,99 230x130x12 owalny nieckowaty A61 jama Ah7 WM I 174,90 108x104x12 owalny nieckowaty A63 jama Ah8 WM I 175,03 120x70x20 owalny nieckowaty A64 jama Ah8 WM I 174,98 72x64x14 owalny nieckowaty A65 jama Ah8 WM I 174,94 154x105x40 owalny nieckowaty A66 do ek pos upowy Ai5 WM I 175,72 30x28x14 kolisty nieckowaty A67 jama Ai1 WM I 175,60 125x90x28 owalny nieckowaty A68 jama Ai1 WM I 175,51 116x90x46 owalny nieckowaty A69 jama Ah1 WM I 175,55 250x180x18 owalny nieckowaty A70 jama Ah1 WM I 175,51 140x140x33 czworok tny nieckowaty A71 jama Ah1 WM I 175,53 100x185x18 czworok tny nieckowaty A72 jama Ah1 WM I 175,59 170x145x20 owalny nieckowaty A72a jama Ah1 WM I 175,58 230x145x39 owalny nieckowaty A73 jama Ah1 WM I 175,63 390x165x49 owalny nieckowaty A74 jama Ah1 WM I 175,60 291x280x40 owalny nieckowaty A75 jama Ah1 WM I 175,51 210x145x28 czworok tny nieckowaty A76 jama Ah1 WM I 175,53 400x300x60 czworok tny nieregularny X nowo ytno X X X X nowo ytno A SwobodaBrzozowiec /72a SwobodaBrzozowiec /A73 SwobodaBrzozowiec /A74 SwobodaBrzozowiec /A75 SwobodaBrzozowiec /A76 X nowo ytno 1 krzemie 121 SwobodaBrzozowiec /A77 SwobodaBrzozowiec /A78 SwobodaBrzozowiec /A79 SwobodaBrzozowiec /A82 SwobodaBrzozowiec /A83 SwobodaBrzozowiec /A84 SwobodaBrzozowiec /A85 SwobodaBrzozowiec /A87 SwobodaBrzozowiec /A88 SwobodaBrzozowiec /A89 SwobodaBrzozowiec /A90 SwobodaBrzozowiec /A91 SwobodaBrzozowiec /A92 SwobodaBrzozowiec /A93 SwobodaBrzozowiec /A94 SwobodaBrzozowiec /A95 SwobodaBrzozowiec /A96 SwobodaBrzozowiec /A98 A77 jama Ah1 WM I 175,50 106x100x12 owalny nieckowaty A78 jama Af2 WM I 174,95 310x135x54 owalny podwójnie nieckowaty A79 jama Af2 WM I 174,92 190x100x48 owalny nieckowaty A82 do ek pos upowy Af2 WM I 175,09 30x29x9 kolisty nieckowaty A83 jama Af3 WM I 174,82 120x113x20 owalny nieregularny A84 do ek pos upowy Af3 WM I 174,86 46x40x12 owalny nieckowaty A85 do ek pos upowy Af3 WM I 174,87 40x14x14 owalny nieckowaty A87 do ek pos upowy Af4 WM I 174,82 60x56x16 owalny nieckowaty A88 do ek pos upowy Af4 WM I 174,84 60x54x12 owalny nieckowaty A89 do ek pos upowy Af4 WM I 174,83 70x56x29 owalny nieregularny A90 jama Ae4 WM I 174,78 90x50x13 owalny nieckowaty A91 do ek pos upowy Ae4 WM I 174,75 56x50x20 owalny nieckowaty A92 do ek pos upowy Ae4 WM I 174,73 60x50x10 owalny nieckowaty A93 do ek pos upowy Ae4 WM I 174,75 30x28x9 owalny nieckowaty A94 do ek pos upowy Ae3 WM I 174,78 70x60x21 owalny nieckowaty A95 jama Ae3 WM I 174,80 90x70x27 owalny nieckowaty A96 jama Ae2 WM I 174,80 199x106x28 owalny nieckowaty A98 do ek pos upowy Ae2 WM I 174,94 60x58x10 owalny nieckowaty 122 SwobodaBrzozowiec /A99 A99 jama Ae2 WM I 174,81 130x57x26 owalny nieckowaty A101 jama Af5 WM I 174,76 110x100x19 owalny nieckowaty A102 jama Af5 WM I 174,79 76x54x14 owalny nieckowaty A103 jama Af6 WM I 174,77 130x100x39 owalny nieckowaty A104 do ek pos upowy Af6 WM I 174,78 50x47x15 owalny nieckowaty A105 do ek pos upowy Af7 WM I 174,76 30x28x12 owalny nieckowaty A106 jama Af7 WM I 174,77 79x74x26 owalny nieckowaty A107 do ek pos upowy Af8 WM I 174,88 60x56x14 owalny nieckowaty A108 jama Af8 WM I 174,79 85x42x16 owalny nieckowaty A109 jama Af8 WM I 174,77 79x76x12 owalny nieckowaty A110 jama Af5 WM I 174,80 90x70x20 owalny nieckowaty A111 jama Af8 WM I 174,78 86x42x22 owalny nieckowaty A112 jama Af9 WM I 174,79 110x62x12 owalny nieckowaty A113 jama Af9 WM I 174,80 80x62x20 owalny nieckowaty A114 do ek pos upowy Af10 WM I 174,80 70x66x14 owalny nieckowaty A116 jama Af10 WM I 174,80 81x66x9 owalny nieckowaty A118 do ek pos upowy Ah4 WM I 175,05 48x36x12 owalny nieckowaty A119 jama Ae5 WM I 174,77 78x40x15 owalny nieckowaty A SwobodaBrzozowiec /101 SwobodaBrzozowiec /A102 SwobodaBrzozowiec /A103 SwobodaBrzozowiec /A104 SwobodaBrzozowiec /A105 SwobodaBrzozowiec /A106 SwobodaBrzozowiec /A107 SwobodaBrzozowiec /A108 SwobodaBrzozowiec /A109 SwobodaBrzozowiec /A110 SwobodaBrzozowiec /A111 SwobodaBrzozowiec /A112 SwobodaBrzozowiec /A113 SwobodaBrzozowiec /A114 SwobodaBrzozowiec /A116 SwobodaBrzozowiec /A118 SwobodaBrzozowiec /A119 X nowo ytno 123 SwobodaBrzozowiec /A121 SwobodaBrzozowiec /A122 SwobodaBrzozowiec /A123 SwobodaBrzozowiec /A124 SwobodaBrzozowiec /A125 SwobodaBrzozowiec /A126 SwobodaBrzozowiec /A127 SwobodaBrzozowiec /A128 SwobodaBrzozowiec /A129 SwobodaBrzozowiec /A130 SwobodaBrzozowiec /A131 SwobodaBrzozowiec /A132 SwobodaBrzozowiec /A134 SwobodaBrzozowiec /A135 SwobodaBrzozowiec /A136 SwobodaBrzozowiec /A137 SwobodaBrzozowiec /A138 SwobodaBrzozowiec /A139 A121 do ek pos upowy Ae6 WM I 174,76 50x39x9 owalny nieckowaty A122 jama Ae6 WM I 174,77 99x85x13 owalny nieckowaty A123 do ek pos upowy Ae7 WM I 174,79 44x40x18 owalny nieregularny A124 do ek pos upowy Ae7 WM I 174,80 60x56x15 owalny nieregularny A125 do ek pos upowy Ae8 WM I 174,79 60x60x6 kolisty podwójnie nieckowaty A126 do ek pos upowy Ae9 WM I 174,78 60x58x14 owalny nieckowaty A127 do ek pos upowy Ae9 WM I 174,76 34x30x9 owalny nieckowaty A128 do ek pos upowy Ae9 WM I 174,76 34x30x9 owalny nieckowaty A129 jama Ae10 WM I 174,48 172x48x14 owalny nieckowaty A130 jama Af8 WM I 174,79 80x76x13 owalny nieckowaty A131 do ek pos upowy Ac4 WM I 174,70 45x45x18 kolisty nieckowaty A132 jama Ac4 WM I 174,74 80x46x26 owalny nieckowaty A134 do ek pos upowy Ac5 WM I 174,75 60x40x10 owalny nieckowaty A135 do ek pos upowy Ac5 WM I 174,78 45x44x24 kolisty trójk tny A136 jama Ac6 WM I 174,79 120x80x18 owalny A137 jama Ac7 WM I 174,84 90x84x30 A138 jama Ac8 WM I 174,81 A139 jama Ab5 WM I 174,76 X nowo ytno nieckowaty X nowo ytno kolisty nieckowaty X nowo ytno 168x160x18 kolisty nieckowaty 85x50x7 owalny nieckowaty X nowo ytno 124 SwobodaBrzozowiec /A140 SwobodaBrzozowiec /A141 SwobodaBrzozowiec /A143 SwobodaBrzozowiec /A144 SwobodaBrzozowiec /A145 SwobodaBrzozowiec /A147 SwobodaBrzozowiec /A149 SwobodaBrzozowiec /A150 SwobodaBrzozowiec /A151 SwobodaBrzozowiec /A152 A140 jama Ab6 WM I 174,83 110x80x8 owalny nieckowaty A141 jama Ab6 WM I 174,81 80x75x20 owalny nieckowaty A143 jama Ah9 WM I 175,31 132x130x16 owalny nieckowaty A144 do ek pos upowy Ah10 WM I 175,31 50x46x10 owalny nieckowaty A145 do ek pos upowy Ah10 WM I 175,28 56x50x12 owalny nieckowaty A147 jama Ai10 WM I 175,32 160x75x24 owalny nieckowaty A149 do ek pos upowy Ai9 WM I 175,34 60x56x28 owalny nieckowaty A150 jama Ai9 WM I 175,29 90x50x14 owalny nieckowaty A151 jama Ai9 WM I 175,20 132x130x28 owalny nieckowaty A152 jama Ae1 WM I 174,77 228x226x20 owalny nieckowaty A152a jama Ae1 WM I 174,75 154x150x60 owalny nieckowaty A153 jama Ae1 WM I 174,77 216x96x32 owalny podwójnie nieckowaty A154 jama Af1 WM I 174,98 370x70x68 owalny nieregularny A155 jama Af1 WM I 174,98 268x236x40 owalny nieregularny A156 jama Af1 WM I 175,12 140x136x36 owalny nieckowaty A157 do ek pos upowy Ah7 WM I 175,90 50x46x10 owalny nieckowaty A158 jama Aj2 WM I 175,61 255x240x42 czworok tny nieckowaty A159 do ek pos upowy Aj2 WM I 175,57 40x40x8 kolisty nieckowaty X X nowo ytno A SwobodaBrzozowiec /152a SwobodaBrzozowiec /A153 SwobodaBrzozowiec /A154 SwobodaBrzozowiec /A155 SwobodaBrzozowiec /A156 SwobodaBrzozowiec /A157 SwobodaBrzozowiec /A158 SwobodaBrzozowiec /A159 X nowo ytno X nowo ytno 125 SwobodaBrzozowiec /A160 SwobodaBrzozowiec /A161 SwobodaBrzozowiec /A162 SwobodaBrzozowiec /A163 SwobodaBrzozowiec /A164 SwobodaBrzozowiec /A165 SwobodaBrzozowiec /A166 SwobodaBrzozowiec /A167 SwobodaBrzozowiec /A168 SwobodaBrzozowiec /A169 SwobodaBrzozowiec /A170 SwobodaBrzozowiec /A171 SwobodaBrzozowiec /A172 SwobodaBrzozowiec /A173 SwobodaBrzozowiec /A175 SwobodaBrzozowiec /A176 SwobodaBrzozowiec /A177 SwobodaBrzozowiec /A178 A160 jama Aj3 WM I 175,83 130x120x38 czworok tny schodkowy A161 jama Aj3 WM I 175,68 280x200x40 owalny schodkowy A162 jama Aj3 WM I 175,72 230x140x21 nieregularny nieckowaty A163 jama Aj3/j4 WM I 175,81 570x100x31 nieregularny nieckowaty A164 do ek pos upowy Aj4 WM I 175,80 30x30x15 kolisty nieckowaty A165 jama Aj4 WM I 175,79 160x115x30 prostok tny nieckowaty A166 jama Aj5 WM I 175,84 105x75x17 owalny nieckowaty A167 do ek pos upowy Aj5 WM I 175,84 32x32x12 kolisty nieckowaty A168 do ek pos upowy Aj4 WM I 175,80 46x45x13 kolisty nieckowaty A169 do ek pos upowy Aj4 WM I 175,75 50x50x16 kolisty nieckowaty A170 jama Aj6 WM I 175,51 90x70x29 owalny A171 jama Aj7 WM I 175,58 120x105x30 A172 do ek pos upowy Aj7 WM I 175,61 A173 do ek pos upowy Aj7 WM I A175 jama Aj8 A176 jama A177 A178 X nowo ytno X nowo ytno 1 krzemie X nowo ytno nieckowaty X nowo ytno owalny nieckowaty X nowo ytno 30x30x13 kolisty nieckowaty 175,38 40x40x22 kolisty nieckowaty WM I 175,38 90x50x22 owalny nieckowaty X nowo ytno Aj8 WM I 175,38 55x55x16 pó kolisty nieckowaty jama Aj8 WM I 175,36 74x50x24 owalny nieckowaty jama Aj8 WM I 175,36 80x50x26 owalny nieckowaty 126 SwobodaBrzozowiec /A179 SwobodaBrzozowiec /A181 SwobodaBrzozowiec /A184 SwobodaBrzozowiec /A185 SwobodaBrzozowiec /A186 SwobodaBrzozowiec /A188 SwobodaBrzozowiec /A189 SwobodaBrzozowiec /A190 SwobodaBrzozowiec /A191 SwobodaBrzozowiec /A192 SwobodaBrzozowiec /A193 SwobodaBrzozowiec /A194 SwobodaBrzozowiec /A195 SwobodaBrzozowiec /A196 SwobodaBrzozowiec /A197 SwobodaBrzozowiec /A198 SwobodaBrzozowiec /A200 SwobodaBrzozowiec /A201 A179 jama Aj8 WM I 175,37 60x40x8 owalny nieckowaty A181 do ek pos upowy Aj9 WM I 175,25 25x22x5 kolisty nieckowaty A184 jama Aj8/Ga8 WM I 175,19 100x80x34 pó kolisty nieckowaty A185 jama Aj10 WM I 175,30 140x130x17 pó kolisty nieckowaty A186 jama Aj10 WM I 175,32 71x50x15 pó kolisty nieckowaty A188 jama Aj1/j2 WM I 175,18 290x280x33 zbl. do kwadratowego nieckowaty A189 jama Aj1 WM I 175,18 155x109x27 zbl. do prostok tnego nieckowaty A190 jama Dj10/Aj1 WM I 175,28 130x125x20 kolisty nieckowaty A191 jama Ag1 WM I 175,49 140x130x12 czworok tny wanienkowaty A192 jama Ag1 WM I 175,49 500x250x46 zbl. do prostok tnego A193 jama Ag1 WM I 175,32 240x160x55 A194 jama Ag1 WM I 175,24 A195 jama Ag1 WM I A196 jama Ag1/g2 A197 do ek pos upowy A198 X nowo ytno X nowo ytno schodkowy X nowo ytno zbl. do prostok tnego schodkowy X nowo ytno 125x105x80 prostok tny schodkowy 175,41 100x95x6 czworok tny wanienkowaty 1 nowo ytno WM I 175,41 110x100x20 czworok tny schodkowy Ag2 WM I 175,47 45x45x23 czworok tny nieckowaty do ek pos upowy Ag2 WM I 175,47 45x40x5 czworok tny wanienkowaty A200 jama Ag2 WM I 175,36 70x60x15 czworok tny schodkowy X nowo ytno A201 jama Ag2 WM I 175,33 134x90x5 owalny wanienkowaty 127 SwobodaBrzozowiec /A202 SwobodaBrzozowiec /A203 SwobodaBrzozowiec /A204 SwobodaBrzozowiec /A205 SwobodaBrzozowiec /A206 SwobodaBrzozowiec /A207 SwobodaBrzozowiec /A208 SwobodaBrzozowiec /A209 SwobodaBrzozowiec /A210 SwobodaBrzozowiec /A211 SwobodaBrzozowiec /A212 SwobodaBrzozowiec /A213 SwobodaBrzozowiec /A214 SwobodaBrzozowiec /A215 SwobodaBrzozowiec /A216 SwobodaBrzozowiec /A217 SwobodaBrzozowiec /A218 SwobodaBrzozowiec /A219 A202 jama Ag3 WM I 175,19 65x60x9 kolisty nieckowaty A203 jama Ag2/g3 WM I 175,03 200x110x21 owalny schodkowy A204 jama Ag4 WM I 175,00 95x90x11 nieregularny schodkowy A205 jama Ag4 WM I 174,99 75x50x9 pó owalny schodkowy A206 jama Ag4 WM I 175,01 126x80x22 pó owalny nieckowaty A207 jama Ag4 WM I 175,01 70x65x17 pó owalny nieckowaty A208 jama Ag4 WM I 175,01 120x120x26 pó owalny nieckowaty A209 jama Ag5 WM I 174,87 90x60x14 owalny nieckowaty A210 jama Ag5 WM I 174,89 118x118x13 kolisty schodkowy A211 jama Ag5 WM I 175,01 67x45x10 owalny nieckowaty A212 jama Ag5 WM I 174,93 350x100x26 owalny nieckowaty A213 jama Ag5 WM I 175,01 69x69x20 kolisty nieckowaty A214 jama Ag6 WM I 174,91 156x85x14 owalny nieckowaty A215 jama Ag6 WM I 174,88 150x90x20 pó owalny schodkowy A216 do ek pos upowy Ag6 WM I 174,88 55x46x11 owalny nieckowaty A217 jama Ag6 WM I 174,91 250x130x21 owalny nieckowaty A218 jama Ag6/g7 WM I 174,79 80x56x16 owalny nieckowaty A219 jama Ag6/g7 WM I 174,81 80x50x17 owalny nieckowaty X nowo ytno X nowo ytno X nowo ytno 128 SwobodaBrzozowiec /A220 SwobodaBrzozowiec /A221 SwobodaBrzozowiec /A222 SwobodaBrzozowiec /A223 SwobodaBrzozowiec /A224 SwobodaBrzozowiec /A225 SwobodaBrzozowiec /A226 SwobodaBrzozowiec /A227 SwobodaBrzozowiec /A228 SwobodaBrzozowiec /A229 SwobodaBrzozowiec /A230 SwobodaBrzozowiec /A231 SwobodaBrzozowiec /A232 SwobodaBrzozowiec /A233 SwobodaBrzozowiec /A234 SwobodaBrzozowiec /A235 SwobodaBrzozowiec /A236 SwobodaBrzozowiec /A237 A220 jama Ag7 WM I 174,83 70x58x21 owalny nieckowaty A221 jama Ag7/g8 WM I 174,89 100x100x29 owalny nieckowaty A222 jama Ag8 WM I 174,84 62x50x10 pó owalny nieckowaty A223 jama Ag8 WM I 174,81 69x65x20 kolisty schodkowy A224 jama Ag9 WM I 174,86 110x100x16 kolisty nieckowaty A225 jama Ag9 WM I 174,92 95x94x14 kolisty schodkowy A226 jama Ag10 WM I 175,30 79x65x16 owalny nieckowaty A227 jama Ag10 WM I 175,23 90x75x16 owalny nieckowaty A228 jama Ag10 WM I 175,00 80x60x20 owalny nieckowaty A229 jama Ag6 WM I 174,81 85x64x16 zbl. do kolistego nieckowaty A230 do ek pos upowy Ad10 WM I 174,79 45x32x8 owalny schodkowy A231 do ek pos upowy Ad10 WM I 174,80 36x25x10 owalny nieckowaty A232 jama Ad9 WM I 174,83 120x60x13 owalny nieckowaty A233 jama Ad9 WM I 174,81 110x75x5 owalny nieckowaty A234 jama Ad8/d9 WM I 174,82 84x65x6 owalny wanienkowaty A235 jama Ad9/e9 WM I 174,76 150x125x16 owalny nieckowaty A236 jama Ad7/d8 WM I 174,80 134x115x8 owalny schodkowy A237 jama Ad7 WM I 174,81 52x50x15 kolisty nieckowaty X nowo ytno X nowo ytno X nowo ytno 129 SwobodaBrzozowiec /A238 SwobodaBrzozowiec /A239 SwobodaBrzozowiec /A240 SwobodaBrzozowiec /A241 SwobodaBrzozowiec /A242 SwobodaBrzozowiec /A243 SwobodaBrzozowiec /A244 SwobodaBrzozowiec /A245 SwobodaBrzozowiec /A246 SwobodaBrzozowiec /A247 SwobodaBrzozowiec /A248 SwobodaBrzozowiec /B1 SwobodaBrzozowiec /B2 SwobodaBrzozowiec /B3 SwobodaBrzozowiec /B4 SwobodaBrzozowiec /B5 SwobodaBrzozowiec /B6 SwobodaBrzozowiec SwobodaBrzozowiec //B7 A238 jama Ad7 WM I 174,83 69x30x9 owalny schodkowy A239 jama Ad7 WM I 174,83 90x80x16 owalny nieckowaty A240 jama Ad7 WM I 174,80 230x210x22 nieregularny nieckowaty A241 jama Ad6 WM I 174,86 93x60x6 owalny A242 jama Ad6 WM I 174,84 145x95x7 owalny nieckowaty A243 jama Ad6 WM I 174,80 60x40x15 pó kolisty nieckowaty A244 do ek pos upowy Ad6 WM I 174,80 50x46x20 kolisty schodkowy A245 jama Ad5 WM I 174,78 128x100x32 nieregularny schodkowy A246 jama Ad4 WM I 174,73 215x110x16 owalny schodkowy A247 jama Ad2/d3 WM I 174,85 110x82x20 owalny nieckowaty A248 jama Ad2/d3/e2/e3 WM I 174,82 124x110x16 owalny podwójnie nieckowaty B1 do ek pos upowy Bf1 WM I 174,84 44x42x30 owalny nieckowaty B2 do ek pos upowy Bf1 WM I 174,80 54x44x12 owalny nieckowaty B3 jama Bf1 WM I 174,81 130x61x17 owalny nieckowaty B4 jama Bf1 WM I 174,82 110x106x19 owalny nieckowaty B5 jama Bf1 WM I 174,84 100x72x13 owalny nieckowaty B6 do ek pos upowy Bf2 WM I 174,81 60x40x10 owalny nieckowaty B7 jama Bf2 WM I 174,84 150x78x20 owalny nieckowaty nieckowaty X nowo ytno X nowo ytno X nowo ytno 130 SwobodaBrzozowiec /B8 SwobodaBrzozowiec /B9 SwobodaBrzozowiec /B10 SwobodaBrzozowiec /B12 SwobodaBrzozowiec /B13 SwobodaBrzozowiec /B15 SwobodaBrzozowiec /B16 SwobodaBrzozowiec /B17 SwobodaBrzozowiec /B18 SwobodaBrzozowiec /B19 SwobodaBrzozowiec /B20 SwobodaBrzozowiec /B21 SwobodaBrzozowiec /B23 SwobodaBrzozowiec /B24 SwobodaBrzozowiec /B25 SwobodaBrzozowiec /B26 SwobodaBrzozowiec /B29 SwobodaBrzozowiec /B30 B8 do ek pos upowy Bf2 WM I 174,82 50x39x28 owalny nieckowaty B9 do ek pos upowy Bf2 WM I 174,85 60x46x28 owalny nieckowaty B10 do ek pos upowy Be1 WM I 174,80 60x36x11 owalny nieckowaty B12 do ek pos upowy Bh1 WM I 175,40 26x24x16 owalny nieckowaty B13 jama Bh1 WM I 175,35 70x28x14 owalny nieckowaty B15 do ek pos upowy Bh1 WM I 175,30 50x46x14 owalny nieckowaty B16 jama Bh1 WM I 175,33 92x76x18 owalny nieckowaty B17 do ek pos upowy Bh2 WM I 175,42 40x30x10 owalny B18 do ek pos upowy Bh4 WM I 175,38 29x27x8 B19 do ek pos upowy Bi4 WM I 175,40 B20 jama Bi3 WM I B21 do ek pos upowy Bi2 B23 jama B24 X nowo ytno nieckowaty X nowo ytno owalny nieckowaty X nowo ytno 50x40x16 owalny nieckowaty 174,45 84x76x14 owalny nieckowaty WM I 175,36 70x45x18 owalny nieckowaty Bi2 WM I 175,32 80x60x20 owalny nieckowaty jama Bi1 WM I 175,40 120x100x24 owalny nieckowaty B25 do ek pos upowy Bi1 WM I 175,38 50x40x29 owalny nieregularny B26 do ek pos upowy Bi4 WM I 175,38 46x44x10 kolisty nieckowaty B29 jama Bi5 WM I 175,42 76x50x10 owalny nieckowaty X nowo ytno B30 do ek pos upowy Bi6 WM I 175,40 44x42x14 owalny nieckowaty 131 SwobodaBrzozowiec /B31 SwobodaBrzozowiec /B33 SwobodaBrzozowiec /B34 SwobodaBrzozowiec /B35 SwobodaBrzozowiec /B36 SwobodaBrzozowiec /B37 SwobodaBrzozowiec /B38 SwobodaBrzozowiec /B39 SwobodaBrzozowiec /B40 SwobodaBrzozowiec /B42 SwobodaBrzozowiec /B43 SwobodaBrzozowiec /B44 SwobodaBrzozowiec /B45 SwobodaBrzozowiec /B46 SwobodaBrzozowiec /B47 SwobodaBrzozowiec /B49 SwobodaBrzozowiec /B50 B31 jama Bi6 WM I 175,48 196x65x26 owalny nieckowaty B33 jama Bi6 WM I 175,51 78x45x14 owalny nieckowaty B34 do ek pos upowy Bi7 WM I 175,48 20x20x10 kolisty nieckowaty B35 do ek pos upowy Bi7 WM I 175,49 68x45x24 owalny nieckowaty B36 do ek pos upowy Bi8 WM I 175,50 60x45x14 owalny nieckowaty B37 do ek pos upowy Bi8 WM I 175,50 50x50x29 kolisty nieckowaty B38 jama Bj1 WM I 175,03 209x150x47 owalny podwójnie nieckowaty B39 do ek pos upowy Bj1 WM I 175,10 49x44x17 kolisty nieckowaty B40 jama Bj1 WM I 175,38 75x50x15 owalny nieckowaty B42 jama Bj2 WM I 175,28 100x85x6 owalny nieckowaty B43 jama Bj2 WM I 175,23 80x70x10 owalny nieckowaty B44 jama Bj3 WM I 175,07 120x115x12 kolisty nieckowaty B45 do ek pos upowy Bj4 WM I 175,01 57x30x8 owalny nieckowaty B46 jama Bj4 WM I 175,03 89x45x16 owalny nieckowaty B47 do ek pos upowy Bj4/j5 WM I 174,99 50x45x6 kolisty nieckowaty B49 jama Bj5 WM I 175,36 120x110x21 zbl. do kolistego podwójnie nieckowaty B50 jama Bj5 WM I 175,36 75x61x20 owalny nieckowaty X nowo ytno X nowo ytno X nowo ytno 132 SwobodaBrzozowiec /B53 SwobodaBrzozowiec /B54 SwobodaBrzozowiec /B56 SwobodaBrzozowiec /B57 SwobodaBrzozowiec /B58 SwobodaBrzozowiec /B59 SwobodaBrzozowiec /B60 SwobodaBrzozowiec /B61 SwobodaBrzozowiec /B62 SwobodaBrzozowiec /B63 SwobodaBrzozowiec /B64 SwobodaBrzozowiec /C1 SwobodaBrzozowiec /C2 SwobodaBrzozowiec /C3 SwobodaBrzozowiec /C5 SwobodaBrzozowiec /C6 SwobodaBrzozowiec /C7 B53 jama Bj6 WM I 174,97 100x55x9 owalny nieckowaty B54 do ek pos upowy Bj6 WM I 175,03 30x27x8 kolisty nieckowaty B56 jama Bg1 WM I 175,00 110x94x27 zbl. do owalnego schodkowy B57 jama Bg2 WM I 175,08 200x110x15 owalny nieckowaty B58 jama Bg3 WM I 175,12 108x70x34 zbl. do prostok tnego schodkowy B59 jama Bg3 WM I 175,12 77x55x23 zbl. do owalnego nieckowaty B60 jama Bg3/g4 WM I 175,18 136x80x14 zbl. do owalnego nieckowaty B61 jama Bd2 WM I 174,84 88x70x10 owalny schodkowy B62 jama Bd2 WM I 174,83 136x85x16 owalny schodkowy B63 jama Bd2 WM I 174,82 168x125x13 zbl. do owalnego nieckowaty B64 jama Bd1/d2 WM I 174,82 84x60x7 zbl. do owalnego nieckowaty C1 jama Ci1 WM I 175,06 100x50x36 owalny nieckowaty C2 do ek pos upowy Ci1 WM I 175,07 60x40x10 owalny nieckowaty C3 jama Ci1 WM I 175,10 75x70x28 owalny nieckowaty C5 do ek pos upowy Ci2 WM I 175,10 50x45x12 owalny nieckowaty C6 jama Ci2 WM I 175,05 100x75x22 owalny nieckowaty C7 jama Ci2 WM I 175,02 80x75x18 owalny prostok tny X nowo ytno 133 SwobodaBrzozowiec /C8 SwobodaBrzozowiec /C9 SwobodaBrzozowiec /C11 SwobodaBrzozowiec /C12 SwobodaBrzozowiec /C13 SwobodaBrzozowiec /C14 SwobodaBrzozowiec /C15 SwobodaBrzozowiec /C16 SwobodaBrzozowiec /C17 SwobodaBrzozowiec /C18 SwobodaBrzozowiec /C19 SwobodaBrzozowiec /C20 SwobodaBrzozowiec /C21 SwobodaBrzozowiec /C22 SwobodaBrzozowiec /C23 SwobodaBrzozowiec /C24 SwobodaBrzozowiec /C25 C8 do ek pos upowy Ci2 WM I 175,03 40x36x10 owalny nieckowaty C9 do ek pos upowy Ci2 WM I 175,05 40x37x80 owalny nieckowaty C11 jama Ci3 WM I 175,05 80x63x12 owalny podwójnie nieckowaty C12 jama Ci3 WM I 175,05 80x76x14 owalny nieckowaty C13 do ek pos upowy Ci3 WM I 175,10 30x29x20 owalny nieckowaty C14 do ek pos upowy Ci3 WM I 175,03 60x55x13 owalny nieckowaty C15 jama Ci4 WM I 175,12 170x120x18 owalny podwójnie nieckowaty C16 jama Ci4 WM I 175,10 180x125x23 nieregularny nieregularny C17 do ek pos upowy Ci4 WM I 175,06 56x50x18 owalny nieckowaty C18 jama Ci7 WM I 175,29 88x62x38 owalny nieckowaty C19 jama Ch9 WM I 175,20 80x56x11 owalny nieckowaty C20 do ek pos upowy Ch9 WM I 175,19 50x45x10 owalny nieckowaty C21 jama Ch8 WM I 175,23 108x64x60 prostok tny prostok tny C22 jama Ch7 WM I 175,29 90x66x26 owalny nieckowaty C23 do ek pos upowy Ch6 WM I 175,25 36x34x10 owalny nieckowaty C24 jama Ch6 WM I 175,25 108x88x18 owalny nieckowaty C25 jama Ch5 WM I 175,23 180x152x68 owalny nieckowaty 134 SwobodaBrzozowiec /C26 SwobodaBrzozowiec /C27 SwobodaBrzozowiec /C28 SwobodaBrzozowiec /C29 SwobodaBrzozowiec /C30 SwobodaBrzozowiec /C31 SwobodaBrzozowiec /C32 SwobodaBrzozowiec /C33 SwobodaBrzozowiec /C34 SwobodaBrzozowiec /C35 SwobodaBrzozowiec /C36 SwobodaBrzozowiec /C37 SwobodaBrzozowiec /C38 SwobodaBrzozowiec /C39 SwobodaBrzozowiec /C40 SwobodaBrzozowiec /C41 SwobodaBrzozowiec /C42 C26 do ek pos upowy Ch4 WM I 175,16 52x43x32 owalny nieregularny C27 jama Ch4 WM I 175,12 120x63x16 owalny nieregularny C28 jama Ch3 WM I 175,10 72x60x20 owalny nieckowaty C29 do ek pos upowy Ch3 WM I 175,08 50x40x10 owalny nieckowaty C30 do ek pos upowy Ch3 WM I 175,09 30x28x7 owalny wanienkowaty C31 jama Ch3 WM I 175,05 70x45x14 owalny nieckowaty C32 jama Ch3 WM I 175,10 120x76x14 owalny nieckowaty C33 jama Ch3 WM I 175,08 74x56x12 owalny nieckowaty C34 do ek pos upowy Ch2 WM I 175,07 30x29x10 owalny nieckowaty C35 do ek pos upowy Ch1 WM I 175,05 40x38x19 owalny nieckowaty C36 jama Cf1 WM I 175,05 80x50x20 owalny C37 do ek pos upowy Cf2 WM I 175,06 45x42x10 C38 do ek pos upowy Cf3 WM I 175,04 C39 jama Cf4 WM I C40 do ek pos upowy Cf5 C41 jama C42 jama X nowo ytno podwójnie nieckowaty X nowo ytno owalny nieckowaty X nowo ytno 60x48x10 owalny nieckowaty 175,03 90x55x19 owalny nieckowaty WM I 175,08 50x47x20 owalny trójk tny Cf5 WM I 175,13 95x72x10 owalny nieckowaty Cf5 WM I 175,08 95x90x49 owalny odwrócony trapezowaty 135 SwobodaBrzozowiec /C43 SwobodaBrzozowiec /C44 SwobodaBrzozowiec /C45 SwobodaBrzozowiec /C46 SwobodaBrzozowiec /C47 SwobodaBrzozowiec /C48 SwobodaBrzozowiec /C49 SwobodaBrzozowiec /C50 SwobodaBrzozowiec /C51 SwobodaBrzozowiec /C52 SwobodaBrzozowiec /C53 SwobodaBrzozowiec /C54 SwobodaBrzozowiec /C55 SwobodaBrzozowiec /C56 SwobodaBrzozowiec /C57 SwobodaBrzozowiec /D1 SwobodaBrzozowiec /D2 C43 do ek pos upowy Cf6 WM I 175,15 20x20x20 kolisty nieckowaty C44 do ek pos upowy Cf6 WM I 175,11 20x20x20 kolisty nieckowaty C45 jama Cf7 WM I 175,12 100x89x16 owalny nieckowaty X nowo ytno C46 jama Cf9 WM I 175,11 80x50x17 owalny nieckowaty X nowo ytno C47 do ek pos upowy Cf4 WM I 175,05 30x30x20 kolisty nieckowaty C48 do ek pos upowy Ch1 WM I 175,07 40x36x8 owalny podwójnie nieckowaty C49 jama Ce2 WM I 174,99 190x75x16 owalny nieckowaty C50 do ek pos upowy Ce4 WM I 175,08 40x38x14 owalny nieckowaty C51 jama Ce4 WM I 175,04 80x65x26 owalny nieckowaty C52 do ek pos upowy Ce4 WM I 175,07 57x54x14 owalny nieckowaty C53 jama Ce5 WM I 175,10 91x90x34 owalny nieckowaty C54 jama Ce5 WM I 175,08 112x60x10 nieregularny nieregularny C55 do ek pos upowy Ce5 WM I 175,09 70x40x28 owalny trójk tny C56 do ek pos upowy Ce5 WM I 175,11 34x32x14 kolisty nieckowaty C57 jama Cc3 WM I 174,78 250x158x21 owalny nieckowaty D1 jama Dh10 WM I 175,48 100x90x20 owalny nieckowaty D2 jama Dh10 WM I 175,45 180x180x60 kolisty nieckowaty X nowo ytno 136 SwobodaBrzozowiec /D3 SwobodaBrzozowiec /D4 SwobodaBrzozowiec /D5 SwobodaBrzozowiec /D6 SwobodaBrzozowiec /D7 SwobodaBrzozowiec /D8 SwobodaBrzozowiec /D9 SwobodaBrzozowiec /D12 SwobodaBrzozowiec /D13 SwobodaBrzozowiec /D15 SwobodaBrzozowiec /D16 SwobodaBrzozowiec /D17 SwobodaBrzozowiec /D18 SwobodaBrzozowiec /D19 SwobodaBrzozowiec /D20 SwobodaBrzozowiec /E1 SwobodaBrzozowiec /E2 D3 do ek pos upowy Dh10 WM I 175,48 56x52x16 owalny nieckowaty D4 jama Dh10 WM I 175,4 130x110x20 owalny nieckowaty D5 jama Dh10 WM I 175,5 385x350x155 zbl. do owalnego nieckowaty D6 jama Dh10 WM I 175,54 280x180x17 owalny nieckowaty D7 jama Dh10 WM I 175,52 150x150x15 owalny nieckowaty D8 jama Di10 WM I 175,52 250x155x48 owalny nieckowaty D9 jama Di10 WM I 174,82 124x120x90 czworok tny nieckowaty D12 do ek pos upowy Df10 WM I 174,8 70x60x26 owalny nieckowaty D13 do ek pos upowy Dj10 WM I 174,98 40x34x9 kolisty nieckowaty X nowo ytno D15 jama Dg9/g10 WM I 175,40 325x280x24 nieregularny schodkowy X nowo ytno D16 jama Dg10/h10 WM I 175,43 180x109x19 zbl. do prostok tnego nieckowaty D17 jama Dg10/h10 WM I 175,51 180x125x15 prostok tny wanienkowaty X nowo ytno D18 jama Dg10 WM I 175,44 144x125x19 prostok tny wanienkowaty X nowo ytno D19 jama Dg10/Ag1 WM I 175,51 190x174x14 prostok tny wanienkowaty X D20 jama Dg10/Ag1 WM I 175,47 230x210x10 prostok tny nieckowaty E1 do ek pos upowy Ea6 WM I 174,98 25x24x8 kolisty nieckowaty E2 do ek pos upowy Ea6 WM I 174,98 40x40x20 kolisty nieckowaty X nowo ytno moneta 137 SwobodaBrzozowiec /E3 SwobodaBrzozowiec /E5 SwobodaBrzozowiec /E7 SwobodaBrzozowiec /E8 SwobodaBrzozowiec /E9 SwobodaBrzozowiec /E11 SwobodaBrzozowiec /E12 SwobodaBrzozowiec /E13 SwobodaBrzozowiec /E14 SwobodaBrzozowiec /E15 SwobodaBrzozowiec /E17 SwobodaBrzozowiec /E18 SwobodaBrzozowiec /E19 SwobodaBrzozowiec /E20 SwobodaBrzozowiec /E21 SwobodaBrzozowiec /E22 SwobodaBrzozowiec /E23 SwobodaBrzozowiec /E24 E3 jama Ea1 WM I 174,90 80x55x16 owalny nieckowaty E5 jama Ea1/Bj1 WM I 174,96 60x59x25 kolisty nieckowaty E7 jama Ea2 WM I 174,89 84x70x19 owalny nieckowaty E8 jama Ea2/a3 WM I 174,87 230x160x20 owalny podwójnie nieckowaty E9 jama Ea3 WM I 174,89 130x85x27 owalny schodkowy E11 jama Ea4 WM I 174,93 260x155x20 owalny podwójnie nieckowaty E12 do ek pos upowy Ea5 WM I 174,98 30x25x10 kolisty schodkowy E13 do ek pos upowy Ea5 WM I 174,97 33x25x9 owalny schodkowy E14 do ek pos upowy Ea6 WM I 175,00 50x43x9 kolisty nieckowaty E15 jama Eb6 WM I 175,00 65x63x12 kolisty nieckowaty E17 jama Eb7/b8 WM I 175,03 130x110x28 owalny nieckowaty E18 jama Eb8 WM I 175,06 153x120x16 owalny nieckowaty E19 do ek pos upowy Eb9 WM I 175,06 42x42x15 kolisty nieckowaty E20 do ek pos upowy Ea5/a6 WM I 174,98 32x30x16 kolisty nieckowaty E21 do ek pos upowy Ea6 WM I 175,00 48x35x6 owalny nieckowaty E22 jama Eb10 WM I 175,06 140x75x19 owalny nieckowaty E23 jama Ea8 WM I 174,99 76x56x8 owalny nieckowaty E24 do ek pos upowy Ea9 WM I 175,00 50x35x23 owalny nieckowaty X nowo ytno X nowo ytno 138 SwobodaBrzozowiec /E25 SwobodaBrzozowiec /E26 SwobodaBrzozowiec /E27 SwobodaBrzozowiec /E29 SwobodaBrzozowiec /F1 SwobodaBrzozowiec /F2 E25 jama Ea9 WM I 174,97 110x85x13 owalny podwójnie nieckowaty E26 jama Ea9 WM I 174,96 80x65x11 owalny nieckowaty E27 jama Ea10 WM I 174,97 120x90x17 owalny schodkowy E29 jama Ea10 WM I 174,87 109x100x17 kolisty schodkowy F1 jama Fa5 WM I 174,78 126x68x64 owalny nieckowaty F2 jama Fa7 WM I 174,78 99x98x18 czworok tny nieckowaty X nowo ytno Tab. 5.I B-17 C-34 D-13 A-88 A-168 Tab. 5.II A-89 B-25 A-230 E-12 A-135 Tab. 5.III A125 C48 A198 A1 C45 Tab. 5.IV C25 D1 D9 A160 Tab. 5.V E8 A78 D19 C16 A42 Tab. 5.VI A-45 Rafał Maciszewski 6. PODSUMOWANIE W ramach przebadanego obszaru wydzielono pierwotnie 424 obiekty, z czego pozytywnie zweryfikowano 372, pośród których wystąpiło 251 jam, 120 dołków posłupowych oraz 1 palenisko. Poza tym pozyskano 193 zabytki ruchome, wśród których było 178 fragmentów ceramiki naczyniowej, 12 kości, 1 fragment wióra krzemiennego, 1 nożyk żelazny oraz 1 moneta (niemieckie 5 fenigów z 1942 roku). W oparciu o materiał ceramiczny wydzielono jedną fazę zasiedlenia stanowiska: strefę peryferyjna osadnictwa nowożytnego, reprezentowaną przez 56 obiektów oraz 178 fr. ceramiki, 12 kości, 4 zabytki metalowe oraz monetę. Pozostała część obiektów (316) pozbawiona była materiału datującego. W przypadku omawianego stanowiska zwraca uwagę fakt jego lokalizacji w bezpośrednim sąsiedztwie stanowiska nr 3+B. Najprawdopodobniej ich granicę wydzielono sztucznie, w oparciu o przebieg rowy melioracyjnego i istniejące współcześnie gospodarstwo rolne. Podobnie jak w tym ostatnim przypadku podczas analizy przestrzennej stanowiska przeprowadzonej w oparciu o podział funkcjonalny obiektów nie stwierdzono występowania reliktów konstrukcji naziemnych, gospodarczych czy mieszkalnych. Sugeruje to, iż mamy tu do czynienia ze strefą peryferyjną związaną z eksploatacją otoczenia bliżej nieokreślonego siedliska / siedlisk. Lokalizacja obecnego gospodarstwa rolnego praktycznie w centrum badanego obszaru może sugerować, iż posadowione jest w miejscu istniejącej wcześniej, współczesnej odkrytym zabytkom zagrody ( ryc. 1 ryc. 1).
Podobne dokumenty
Swoboda Brzozowiec 5
Paw a Stanucha zakwalifikowano do wyprzedzaj cych bada wykopaliskowych, w zwi zku z budow drogi ekspresowej S-8 na odcinku w ze Walichnowy – ód 110 arów. Prace wykopaliskowe prowadzone by y od 26.0...
Bardziej szczegółowo