Biuletyn Metodyczny styczeń 2012
Transkrypt
Biuletyn Metodyczny styczeń 2012
POWIATOWY OŚRODEK DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W WODZISŁAWIU ŚLĄSKIM BIULETYN METODYCZNY nr 1/(26) STYCZEŃ 2012 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 2 SPIS TREŚCI str Bogumiła RóŜańska – Świerkot Jubileuszowe wspomnienia. Iwona Miler Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli z wizytą w Moskwie. ElŜbieta Gorgoń Wycieczka do Brukseli. Karolina Gregorek Bruksela w moich wspomnieniach. Katarzyna Jakubczyk Scenariusz lekcji fizyki: Otrzymywanie wodorotlenków. Marzena Wawrzyczek Jak obchodzimy święto biblioteki w Zespole Szkół w Gogołowej. Iwona Miler Uczyć z pasją… 4 6 9 13 14 18 27 Katarzyna Bluszcz St. Martin`s Day 29 Asystentura Językowa Comenius. Marcin Kopczyński Scenariusz lekcji dla klasy III 47 „Charakterystyka demokracji”. Marcin Kopczyński Barbórkowy konkurs plastyczny 53 „Górnicze tradycje Ziemi Wodzisławskiej”. Beata Jończyk, Mariola Kozioł 55 Urodziny Kubusia Puchatka. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 3 Romana Adamczyk Wykorzystanie interaktywnych map tematycznych na 60 lekcjach z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej. Iwona Grajner 67 Jak nauczać o Holokauście? Monika Witosz Wyniki Konkursu Ortograficznego 78 dla MłodzieŜy Szkół Ponadgimnazjalnych Powiatu Wodzisławskiego. Od redakcji Miło nam jest oddać w Państwa ręce nowy numer „Biuletynu Metodycznego”. W nadchodzącym roku szkolnym oświata staje przed kolejnym etapem wdraŜania nowej podstawy programowej. Tym razem z wyzwaniem zmierzą się szkoły ponadgimnazjalne oraz podstawowe. Stąd w najnowszym numerze znajdziecie Państwo kilka artykułów dedykowanych nauczycielom szkół tych etapów. Szczególną wartość mają dla kaŜdego pedagoga scenariusze lekcji i materiały, które moŜe wykorzystać bezpośrednio w pracy z uczniem. Nie zapominamy takŜe o najmłodszych i polecamy im scenariusz ciekawej imprezy- urodzin Kubusia Puchatka, które moŜna zorganizować nie tylko w przedszkolu noszącym jego imię. Część naszego periodyku poświęciliśmy na wspomnieniowe artykuły, które zachowają w naszej pamięci jubileusz 10-lecia PODN w Wodzisławiu Śl. MoŜecie Państwo przespacerować się uliczkami Brukseli wraz z laureatkami konkursów zorganizowanych przez ośrodek, gdzie główną nagrodą był właśnie wyjazd do stolicy Parlamentu Europejskiego. Mamy nadzieję, Ŝe w nadchodzącym roku nie tylko będą Państwo czytelnikami naszego pisma, ale równieŜ skorzystają Państwo z moŜliwości publikowania tekstów na jego łamach, do czego serdecznie zachęcamy. Na koniec pragniemy w imieniu dyrekcji i wszystkich pracowników Ośrodka złoŜyć najserdeczniejsze Ŝyczenia pomyślności w Nowym Roku. Katarzyna Hawel BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 4 Bogumiła RóŜańska - Świerkot Jubileuszowe wspomnienia. W atmosferze powiatowego benefisu odbyło się 6 października 2011 roku w Rydułtowskim Centrum Kultury podsumowanie 10-ciu lat pracy Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Wodzisławiu Śląskim. Przedstawicieli organu prowadzącego i nadzorującego, gmin powiatu wodzisławskiego oraz delegacje nauczycieli licznie przybyłych na uroczystość powitali prowadzący, Iwona Miler oraz Marcin Kopczyński – najmłodszy staŜem doradca metodyczny. Spotkanie swoją obecnością zaszczycili, dyrektor biura poselskiego prof. Jerzego Buzka, Henryk Kretek, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie pani Małgorzata Sobieszczak-Marciniak, dr EŜbieta Tkocz oraz posłowie: Ryszard Zawadzki i Adam Gawęda. W pierwszej części spotkania, które przebiegało pod hasłem „Aktywny obywatel zmienia siebie i świat” uczestnicy mieli okazję zapoznać się z etapami rozwoju PODN, jego największymi osiągnięciami i dokonaniami w ciągu ostatniej dekady. Podsumowania dotychczasowej działalności dokonała dyrektor PODN, GraŜyna Majchrowska. W dalszej części spotkania zostały wręczone nagrody laureatom trzech wojewódzkich konkursów o tematyce związanej z Prezydencją Polski. Dla osób szczególnie wspierających realizację działań PODN ufundowano symboliczne statuetki z napisem „Przyjaciel PODN”. Pozostali uczestnicy spotkania otrzymali jubileuszowe wydanie „Biuletynu metodycznego” oraz pamiątkowe gadŜety. W końcowej części uroczystości zaproszeni goście w swoich wystąpieniach zwrócili uwagę nie tylko na świadectwa realnych zmian w powiatowej edukacji dokonanych poprzez przedstawione działania PODN, ale równieŜ ujawniali ogromną sympatię dla jego idei i dla całego zespołu realizującego te idee na terenie powiatu wodzisławskiego. śadne urodziny nie mogą się odbyć bez okolicznościowego tortu i oprawy artystycznej. I tym razem finalnym akcentem był koncert w wykonaniu dzieci i młodzieŜy oraz poczęstunek ufundowany przez jubilata. Całość uroczystości uzyskała oprawę audiowizualną. Zapraszamy do galerii zdjęć na stronę internetową PODN :www.podn.wodzislaw.pl Pielęgnując dobre wspomnienia i dziękując za przeszłość, bogatą w wymiarze konkretnych wspólnych działań edukacyjnych, mamy świadomość, Ŝe jest to jednocześnie zobowiązanie do dalszych twórczych poszukiwań i rozwiązań. Bogumiła RóŜańska-Świerkot doradca metodyczny PODN BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Jubileusz 10 –lecia PODN 5 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 6 Iwona Miler Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli z wizytą w Moskwie. Edukacja młodych ludzi we współczesnej szkole jest niezwykłym wyzwaniem dla nas nauczycieli. Musimy sprostać oczekiwaniom uczniów, rodziców, władz samorządowych i nadzoru pedagogicznego, jednocześnie dbając o własny rozwój zawodowy. Nauczyciel refleksyjny, twórczy zadaje sobie pytanie, na ile jest skuteczny, jakie stosować metody i formy pracy, ciągle doskonali swój warsztat pracy. Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli stara się wesprzeć nauczycieli w doskonaleniu zawodowym, organizując przedmiotowe konferencje, warsztaty metodyczne, kursy doskonalące, ale takŜe poprzez realizację róŜnego rodzaju programów i projektów edukacyjnych. Dzielenie się doświadczeniem i własną praktyką w zakresie metod i form pracy z nauczycielami innych szkół i krajów jest jednym ze sposobów podnoszenia jakości kształcenia. Chcąc wzbogacić ofertę edukacyjną w tym zakresie, ośrodek podjął się realizacji projektu pt.„Mobilność edukacyjna odpowiedzią na potrzeby współczesnej Europy”, którego uczestnikami będą konsultanci, doradcy metodyczni i nauczyciele związani z Powiatowym Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Wodzisławiu Śląskim oraz Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Moskwie. Celem projektu jest m.in.: nabywanie kompetencji istotnych w procesie kształcenia i doskonalenia, rozwijanie umiejętności społecznych i międzykulturowych w wymiarze europejskim- uczenie się tolerancji i zrozumienia dla odmienności, promowanie i rozwijanie wschodniego wymiaru mobilności (fizycznej i wirtualnej), wykorzystanie narzędzi ICT do realizacji zadań związanych z projektem. Autorki projektu: GraŜyna Majchrowska- dyrektor PODN, Iwona Miler – konsultant i Bogumiła RóŜańska Świerkot- doradca metodyczny udały się z wizytą roboczą do Moskwy, celem ustalenia treści porozumienia i jego podpisania. Wizyta trwała pełnych 6 dni, w trakcie których miałyśmy sposobność uczestniczyć w szkoleniu nauczycieli, obserwować lekcje w jednej ze szkół moskiewskich, poznać ośrodek i jego pracowników oraz zwiedzić urokliwą stolicę Rosji – Moskwę. Gospodarze przyjęli nas z niezwykłą serdecznością i gościnnością, zawsze Ŝyczliwie wypowiadali się na temat Polaków i Polski. Czuliśmy się tam jak w domu, moŜe dlatego, Ŝe Rosjanie mają tę samą słowiańską wraŜliwość w patrzeniu na świat, jaką posiadamy i my Polacy. Pierwsze obserwacje utwierdziły nas w przekonaniu, Ŝe wiele moŜemy się od siebie nauczyć. Szkoła, którą zwiedzałyśmy, zachwyciła nas nie tylko bogatym wyposaŜeniem w technologię informacyjno-komunikacyjną (kaŜda klasa BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 7 dysponuje tutaj tablicą interaktywną, komputerami, dostępem do Internetu, kserokopiarką, pracownie nauk przyrodniczych dodatkowo posiadają mikroskopy elektroniczne), ale swobodą, z jaką nauczyciele i uczniowie posługują się na lekcji tym sprzętem i programami. Z nutą rozrzewnienia patrzyłyśmy na szkolny ubiór uczniów- wszyscy chłopcy w wieku od 7 do 18 lat chodzą w ciemnych garniturach a dziewczynki w kostiumikach. Mam nadzieję, Ŝe projekt przyczyni się do podjęcia ściślejszej współpracy z naszym wschodnim sąsiadem, a jego mobilny wymiar pozwoli na edukację bez uprzedzeń i stereotypów. Iwona Miler konsultant PODN Przed budynkiem Ośrodka Metodycznego w Moskwie BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Na ulicach Moskwy i w Ośrodku Metodycznym 8 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 9 ElŜbieta Gorgoń Wycieczka do Brukseli. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego - prof. dr hab. inŜ. Jerzy Buzek uhonorował śląskich laureatów konkursów dla młodzieŜy i dorosłych, zasłuŜonych działaczy organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli wyŜszych uczelni z Ukrainy zaproszeniem do odwiedzenia Parlamentu Europejskiego. W niedzielę, 9 października 50-osobowa grupa wyróŜnionych, pod opieką przedstawiciela biura poselskiego J. Buzka, p.Michała Staniszewskiego oraz pilota biura podróŜy Almatur , wyruszyła komfortowym autokarem w drogę do Brukseli. Trasa okazała się wyjątkowo długa, bo wypadek drogowy na autostradzie w Niemczech wydłuŜył czas podróŜy o ponad sześć godzin. Szczęśliwie, późnym popołudniem, dotarliśmy do belgijskiego miasteczka Leuven. Spacer uliczkami na centralny plac Groote Markt oraz widok jednego z najwspanialszych gotyckich ratuszy wynagrodził nam trudy podróŜy. Mieliśmy okazję zobaczyć Wielki BeginaŜ (Groot Begijnhof) – jeden z ostatnich tego typu budynków na świecie, znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Obiadokolacja w przytulnym brukselskim hotelu Van Belle, gdzie nas zakwaterowano, zakończyła oficjalnie drugi dzień wycieczki. Chętni wybrali się na nocny spacer ulicami Brukseli. We wtorek wypoczęci i zadowoleni, po sutym śniadaniu, udaliśmy się na zwiedzanie stolicy UE. Mimo, Ŝe siąpił deszczyk, nie zdołał popsuć nam humorów, bo zapowiadało się mnóstwo atrakcji. Zobaczyliśmy Grand Place – Wielki Plac, będący historycznym centrum miasta z kamienicami z XVIII w., z XV-wiecznym gotyckim ratuszem i Domem Króla (Maison du Roi) z XIXw., w którym obecnie znajduje się Muzeum Miejskie. Klucząc urokliwymi uliczkami, odszukaliśmy symbol miasta - Manneken Pis, czyli figurkę siusiającego chłopca z 1619 r. oraz jego Ŝeński odpowiednik Jeanneke Pis z 1987r. Słońce wyszło zza chmur, gdy zmierzaliśmy w kierunku Sprawiedliwości, Pałacu Królewskiego oraz Parku Brukselskiego. Pałacu DuŜe wraŜenie zrobiła na nas Katedra św. Michała i św. Guduli (Cathédrale Saints-Michel-et-Gudule) z XIII-XVI wieku, która słynie z pięknych witraŜy. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 10 Czas wolny spędziliśmy na pasaŜu św. Huberta (Galeries St-Hubert) z 1847r. ze sklepami, galeriami, kafejkami i restauracjami (8 kwietnia 2008 zgłoszony na listę światowego dziedzictwa UNESCO), gdzie kosztowaliśmy lokalnych specjałów oraz zaopatrzyliśmy się w pamiątki, głównie belgijskie koronki i czekoladę. Po południu udaliśmy się do Parc du Cinquantenaire z 1880 r. z łukiem triumfalnym oraz muzeum wojska i motoryzacji. Podziwialiśmy bogatą kolekcję militariów ze wszystkich epok oraz współczesną wystawę plakatu antywojennego. Zainteresowani mogli wejść na Łuk Triumfalny i podziwiać panoramę Brukseli, w szczególności dzielnic rządowych z budynkami administracji Unii Europejskiej. Kolejnym obiektem zwiedzanym tego dnia było Atomium – symbol Brukseli od czasu Wystawy Expo 1958r. Konstruktorem budowli jest Andreacute Waterkeyn: 103-metrowej wysokości model kryształu Ŝelaza (powiększony 165 miliardów razy), składający się z 9 stalowych sfer o średnicy 18 metrów i łączących je 20 korytarzy, kaŜdy o długości ok. 40 m. Na sam szczyt budowli wjechaliśmy windą. Z okien najwyŜszej sfery podziwialiśmy panoramę Brukseli, a takŜe Mini Europę - kompozycję miniaturowych obiektów z najpiękniejszych miast w Europie, która znajduje się w pobliskim Bruparku. W innych sferach oglądaliśmy wystawy dotyczące mody, mebli i stylu Ŝycia z lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Z okien autokaru widzieliśmy Czarną WieŜę (Tour Noir), która jest pozostałością średniowiecznych fortyfikacji miejskich, Kościół Notre-Dame du Sablon, zbudowany w stylu gotyku brabanckiego, Musée Instrumental z 1899r. w stylu secesyjnym, Pałac Narodów (Palais de la Nation) - siedzibę parlamentu. Po pełnym atrakcji dniu obiadokolacja stała się miłym spotkaniem towarzyskim, podczas którego mogliśmy podzielić się spostrzeŜeniami i wraŜeniami. W środę, zaraz po śniadaniu, udaliśmy się do Parlamentu Europejskiego w Brukseli, siedziby władz Unii Europejskiej. Tu spotkaliśmy się z Przewodniczącym PE, prof. Jerzym Buzkiem, który serdecznie przywitał się ze wszystkimi uczestnikami wycieczki i chętnie odpowiadał na zadawane pytania, np. „Która z pełnionych dotychczas funkcji ma dla niego najwaŜniejsze znaczenie?” Okazało się , Ŝe najwaŜniejszym wydarzeniem w Ŝyciu J. Buzka było przewodniczenie I Krajowemu Zjazdowi Solidarności. [film] BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 11 Z panem prof. Jerzym Buzkiem zrobiliśmy sobie pamiątkowe zdjęcie, po czym udaliśmy się na zwiedzanie Parlamentu Europejskiego. Szczególną atrakcją okazała się multimedialna wystawa o UE i roli Europarlamentu. Posługując się audiofonami, mieliśmy moŜliwość indywidualnego, zaleŜnego od zainteresowań, poznawania historii, kultury, i dorobku poszczególnych państw wspólnoty, zadań i pracy zespołów RUE oraz przewidywanych kierunków rozwoju UE. Byliśmy oczarowani wystawą i rozmachem, z jakim ją przygotowano. Młodzi uczestnicy wycieczki zainteresowali się grami symulacyjnymi, pozwalającymi w nowoczesny sposób poznać działanie UE. Ciekawym doświadczeniem było uczestniczenie w otwarciu sesji PE, z udziałem przewodniczącego obradom p.Jerzego Buzka. Ze słuchawkami na uszach uwaŜnie słuchaliśmy wystąpień europosłów z róŜnych krajów UE. Około godziny 16-tej wyruszyliśmy w drogę powrotną do kraju. Dzięki umiejętnościom kierowców szybko pokonaliśmy wąskie uliczki Brukseli i następnego dnia przed południem bezpiecznie dotarliśmy do Polski. Większość podróŜnych Ŝegnała się w Katowicach, kilka osób kończyło trasę w Częstochowie. Przywieźliśmy ze sobą pamiątki, bogate wspomnienia i nawiązaliśmy kontakty z ciekawymi osobami, uczestnikami wyjazdu. To była bardzo udana wycieczka! ElŜbieta Gorgoń Zdobywczyni I miejsca w Konkursie na scenariusz lekcji o Marii Curie-Skłodowskiej Zespół Szkół Budowlano-Drzewnych z śywca BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Wizyta w Parlamencie Europejskim 12 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 13 Karolina Gregorek Bruksela w moich wspomnieniach z wycieczki. W czasie mojej wizyty w Brukseli w dniach od 9 do 13 października bieŜącego roku miałam okazję zobaczyć wiele wspaniałych i reprezentatywnych dla tego kraju obiektów. Zwiedziłam min. Leuven- bajeczne miejsce, które okazało się być miasteczkiem w mieście. Jedną z wielu atrakcji tego miejsca był Wielki BeginaŜ, który znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Obecnie tereny te zostały wykupione przez władze uniwersyteckie i mieszczą kwatery studenckie. Pomimo nowego zagospodarowania przestrzeni miejsce nie straciło nic z dawnego klimatu, nadal jest ciche i spokojne. Kolejnym „punktem” podróŜy było obserwowanie kultury belgijskiej głównie przez poznawanie typowych zabytków i miejsc waŜnych dla Brukseli, które znajdują się w samym centrum stolicy. Zobaczyłam min. Grand Place z ratuszem, Menneken Pis-siusiającego malucha - symbol miasta, Pałac Sprawiedliwości , Pałac Królewski oraz Park Brukselski. Największe wraŜenie wywarło na mnie Muzeum Militariów z bardzo bogatą kolekcją broni ze wszystkich epok oraz znajdujący się nieopodal Łuk Triumfalny, skąd rozpościera się wspaniała panorama Brukseli, w szczególności dzielnic rządowych, gdzie znajdują się budynki administracji Unii Europejskiej. Miałam równieŜ okazję zwiedzić Atomium, monumentalny model kryształu Ŝelaza składający się z 9 kul. Punktem kulminacyjnym była wizyta w Parlamencie Europejskim oraz spotkanie i wspólne zdjęcie z Przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, profesorem Jerzym Buzkiem. Wyjazd ten stanowił świetną okazję do pogłębienia mojej wiedzy. Moim zdaniem kaŜdy z uczestników tej wycieczki stał się przez nią bogatszy nie tylko o informacje, ale przede wszystkim o niezapomniane wspomnienia, które pozostaną nam w pamięci na długie lata. Dlatego teŜ zachęcam wszystkich do czynnego udziału we wszelakich konkursach, gdyŜ moŜe to zaowocować jak na przykład w moim przypadku niepowtarzalną podróŜą. Świat jest na wyciągnięcie naszej ręki, tylko trzeba w to uwierzyć! Karolina Gregorek uczennica I LO w Rydułtowach BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 14 Symbole Brukseli – Atomium i Menneken Pis Katarzyna Jakubczyk Scenariusz lekcji fizyki: Otrzymywanie wodorotlenków. SCENARIUSZ LEKCJI 1. Zagadnienie programowe: systematyka związków nieorganicznych - poziom podstawowy 2. Temat lekcji: Otrzymywanie wodorotlenków. 3. Cele lekcji – uczeń po lekcji: A. Zna: wzór ogólny wodorotlenków metody otrzymywania wodorotlenków zabarwienie wskaźnika fenoloftaleiny w roztworach o róŜnym pH BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 15 B. Umie: rozróŜniać obserwacje od wniosków projektować doświadczenie zapisać prawidłowo równania reakcji uzasadniać dobór metody otrzymywania wodorotlenku C. Jest przekonany, Ŝe: przestrzeganie zasad BHP zabezpiecza przed nieprzewidzianymi skutkami przestrzeganie kolejności działań podczas wykonywania doświadczenia zabezpiecza przed jego błędnym wykonaniem ochrona środowiska wymaga oszczędności odczynników wykorzystywanych do reakcji Metody nauczania: pogadanka wstępna, pokaz, doświadczenie uczniowskie. Środki dydaktyczne: probówki, łyŜeczka, szczypce, palnik, zapałki, wiórki magnezu, tlenek magnezu, fenoloftaleina, woda, sód metaliczny, potas metaliczny, wodorotlenek sodu, siarczan(VI) miedzi(II), zbiór zadań i podręcznik, układ okresowy, Przebieg lekcji: Część wstępna: 1) Czynności organizacyjne 2) Przedstawienie celów lekcji uczniom 3) Sformułowanie tematu lekcji Część zasadnicza: 1) Przypomnienie budowy i metod otrzymywania wodorotlenków 2) Otrzymywanie wodorotlenków a) doświadczenie nr1 -otrzymywanie tlenku magnezu. Opis doświadczenia: Mg WstąŜkę magnezową wkładamy do płomienia palnika, po zapaleniu się przenosimy nad szkiełko zegarkowe. Obserwacje: Po włoŜeniu wstąŜki magnezowej do płomienia palnika magnez zapalił się. Palił się jasnym, oślepiającym, białym płomieniem, na szczypcach pozostał biały proszek Wnioski: Zaszła reakcja. 2Mg + O2 2MgO BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 16 b) doświadczenie nr 2 -otrzymywanie wodorotlenku magnezu. MgO fenoloftaleina H2O Opis doświadczenia: Do probówki wlewamy kilka kropel fenoloftaleiny. Następnie dodajemy otrzymany w doświadczeniu pierwszym proszek. Obserwacje: Podczas rozpuszczania białego proszku w zlewce fenoloftaleina zmieniła kolor na malinowy. Wnioski: Zaszła reakcja. Otrzymany roztwór ma odczyn zasadowy. MgO + H2O Mg(OH)2 c) doświadczenie nr 3 -otrzymywanie wodorotlenku sodu. Na Opis doświadczenia: Do probówki z wodą i fenoloftaleiną wrzucamy fenoloftaleina kawałek sodu. Obserwacje: Po wrzuceniu sodu do próbówki z wodą H2O i fenoloftaleiną sód zwinął się w kuleczkę, reagował z wodą sycząc, wydzielając białe dymy, które po przyłoŜeniu zapalonej zapałki zapaliły się i nastąpił charakterystyczny trzask. Fenoloftaleina zabarwiła się na malinowo, a próbówka ogrzała się. Wnioski: Zaszła reakcja. Wydzielającym się gazem był wodór. Zmiana koloru fenoloftaleiny świadczy o zasadowym charakterze roztworu. Reakcja jest egzotermiczna. 2NaOH+ H2 2Na + 2H2O BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 17 d) doświadczenie nr 4 -otrzymywanie wodorotlenku potasu. K fenoloftaleina H2O Opis doświadczenia: Do zlewki z woda i fenoloftaleiną wrzucamy potas. Obserwacje: Po wrzuceniu potasu do zlewki z wodą i fenoloftaleiną potas zwinął się w kuleczkę, reagował z wodą sycząc, paląc się wydzielając białe dymy. Fenoloftaleina zabarwiła się na malinowo. Wnioski: Zaszła reakcja. Zmiana koloru fenoloftaleiny świadczy o zasadowym charakterze roztworu. 2KOH+ H2 2K + 2H2O e) doświadczenie nr 5 -otrzymywanie wodorotlenku miedzi(II). Opis doświadczenia: Do próbówki z siarczanem(VI) miedzi(II) dodajemy NaOH wodorotlenku sodu. Obserwacje: Po dodaniu wodorotlenku sodu do próbówki CuSO4 z siarczanem(VI) miedzi(II) wytrącił się jasnoniebieski osad. Wnioski: Zaszła reakcja. 2NaOH + CuSO4 Na2SO4+ Cu(OH)2 Część końcowa: 1) Zadanie domowe: Zaprojektuj doświadczenie otrzymywania wodorotlenku ołowiu(II), wodorotlenku Ŝelaza(III) BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 18 2) Posumowanie, utrwalenie, uporządkowanie i kontrola stopnia opanowania nowo poznanych treści. 3) Ukierunkowanie dalszej pracy uczniów mającej na celu przygotowanie do omawiania soli. Katarzyna Jakubczyk Zespół Szkół Ekonomicznych w Wodzisławiu Śląskim Marzena Wawrzyczek Jak obchodzimy święto biblioteki w Zespole Szkół w Gogołowej. Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych to święto ogłoszone w 1999 roku przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Bibliotekarstwa Szkolnego. Stowarzyszenie działa od 1971 roku i zrzesza bibliotekarzy szkolnych oraz wszystkich zainteresowanych sprawami szkolnych bibliotek. Głównym celem stowarzyszenia jest wszechstronny rozwój bibliotek we wszystkich krajach. Święto bibliotek szkolnych początkowo obchodzono jeden dzień – czwarty poniedziałek października, natomiast od 2008 roku trwa ono cały miesiąc. Święto ma swoje hasło przewodnie, inne kaŜdego roku, a jego celem jest zwrócenie uwagi na rolę, jaką pełni biblioteka w Ŝyciu szkoły, w Ŝyciu kaŜdego ucznia, w nauce i rozwijaniu zainteresowań nie tylko czytelniczych. Święto obchodzone jest w wielu krajach, równieŜ w Polsce. TakŜe szkoły w naszym regionie włączają się w międzynarodowe przedsięwzięcie i organizują w październiku święto biblioteki. Przygotowanie święta wymaga wiele pracy, od zaplanowania działań, poprzez zgromadzenie wszelkich potrzebnych materiałów, czasami takŜe upominków czy nagroda, a na akcji promocyjnej kończąc. Impreza zwykle odbywa się we współpracy z innymi nauczycielami oraz uczniami, którzy bezpośrednio angaŜują się w prace organizacyjne. W Zespole Szkół w Gogołowej święto to obchodzone jest od 2005 roku. Z tej okazji biblioteka przybiera odświętny wygląd, wykonywane są róŜnorodne wystawy, przeprowadzane konkursy i akcje. NiemoŜliwe jest pokazanie wszystkiego, co było w tym czasie organizowane w szkole, dlatego wskazuję tylko na niektóre przedsięwzięcia. Często nasze działania są powiązane z innymi wydarzeniami ogólnopolskimi, np. w roku 2006 – Roku Języka Polskiego – została zorganizowana wystawa: Początki języka polskiego w literaturze, w roku 2008 w związku z akcją wydawnictwa Świat KsiąŜki – Czas na czytanie. KsiąŜka BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 19 wzbogaca – przygotowano wystawę pod takim samym tytułem, na której zaprezentowane zostały ksiąŜki pozyskane do biblioteki dzięki tej akcji. W roku 2010 – Roku Fryderyka Chopina – w bibliotece zorganizowany został Tydzień z muzyką Chopina - uczniowie chętnie przychodzili posłuchać jego utworów i podzielić się swoimi muzycznymi wraŜeniami, natomiast w roku 2011 przygotowano wystawę poświęconą Literackiej Nagrodzie Nike z okazji jej 15-lecia. W ciągu tych lat organizowane były akcje: Podaruj ksiąŜkę, podręcznik bibliotece, Cała Polska czyta dzieciom – czytaj z gwiazdami, czytaj z nami. W ramach tej akcji, w bibliotece rozwieszono plakaty reklamujące czytanie oraz przygotowano tekst: Jak to z ksiąŜką było. Uczniowie podczas swoich lekcji przychodzili z wychowawcą do biblioteki, gdzie wspólnie czytali powyŜszy tekst, po czym rozmawiali na jego temat pogłębiając tym samym swoją wiedzę. Na zakończenie zajęć nauczyciel otrzymywał podziękowanie za umoŜliwienie uczniom wspólnego czytania, a uczniowie potwierdzenie wzięcia udziału w akcji. Pod hasłem KaŜdy moŜe pisać, kryło się zadanie dla uczniów i nauczycieli - przez cały miesiąc wspólnie pisaliśmy wiersz oraz opowiadanie, zaczynające się od słów „Biblioteka to bogactwo wiedzy” – kaŜdy pisał fragment tekstu nawiązujący w treści do poprzedniego zdania. Z okazji naszego święta zorganizowano wiele konkursów indywidualnych, m.in.: konkurs na logo biblioteki, na aforyzm o bibliotece, na pracę literacką o bibliotece. Konkurs KsiąŜka otwiera świat to konkurs artystyczny, w którym zadaniem uczniów było wykonanie pracy w dowolnej formie (np. opowiadanie, wiersz, rysunek, plakat, prezentacja multimedialna itp.), która w ciekawy sposób przedstawi temat konkursu, natomiast Poczet pisarzy polskich był konkursem międzyklasowym, gdzie kaŜda klasa wykonywała album oraz plakat na temat wybranego pisarza polskiego. Tradycją juŜ stało się, Ŝe Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych jest początkiem, a Światowy Dzień KsiąŜki i Praw Autorskich końcem całego cyklu wydarzeń w naszej bibliotece szkolnej. Właśnie w październiku rozpoczęło się, a w kwietniu zakończyło kilka cyklów konkursowych – kaŜdy składał się z 5 lub 6 osobnych konkursów, w których uczniowie otrzymywali co miesiąc do wypełnienia nowe karty pracy. Zadania rozwiązywali w domu lub szkole na podstawie własnych wiadomości oraz dostępnych źródeł informacji i wypełnione karty przynosili w określonym terminie do biblioteki. Cykle te w poszczególnych latach miały swoje nazwy: Per aspera ad astra (2007/8), Znam i czytam pisarzy polskich (2008/9), a takŜe Warto czytać (2009/10) - zadania konkursowe polegały na odgadnięciu z jakiej ksiąŜki (z naszej biblioteki) pochodzi przytoczony fragment tekstu. Drugim elementem konkursu była krzyŜówka literacka. Tematy przewodnie poszczególnych miesięcy to: Fantastyczny świat, Świąteczny czas, Pamiętniki, Walentynki i Przeplataniec. Przykład jednej z kart BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 20 konkursowych przedstawiam w załączniku. Następny cykl przebiegał pod hasłem: Wytrwałość rodzi zwycięstwo (2010/11), a najnowszy Biblioteka jest dobra na wszystko (2011/12) , w którym hasła przewodnie poszczególnych miesięcy to: Biblioteka przygotowuje do Ŝycia, Biblioteka na niepogodę, Biblioteka nie tylko od święta, Biblioteka na zimowe dni, Biblioteka dla zakochanych oraz Biblioteka fajna jest. Przykład jednej z kart konkursowych przedstawiam w załączniku. Charakter długoterminowy miała równieŜ akcja wyboru najbardziej poczytnej ksiąŜki w naszej szkole – Top 10 books oraz akcja RóŜnorodność świata ksiąŜki, w trakcie której zbierane są ksiąŜki bardzo stare, o nietypowym wyglądzie lub wyróŜniające się w inny sposób, a które planuję wykorzystać do przygotowania wystawy na Światowy Dzień KsiąŜki. Z okazji święta biblioteki była równieŜ wydawana gazetka Krecik, w której moŜna było znaleźć m.in. informacje na temat święta, wypowiedzi uczniów i nauczycieli na temat ksiąŜek i czytania, sprawozdania z lat poprzednich, wiersze i aforyzmy o ksiąŜce i bibliotece, a takŜe humor z biblioteki oraz pokręcone tytuły ksiąŜek, o które prosili nasi uczniowie. Przygotowano równieŜ apel na temat święta oraz prezentacje multimedialne dotyczące naszej biblioteki szkolnej i jej warsztatu informacyjnego oraz tematów szerszych np. historii pisma. Uczniowie mogli wypowiadać się na temat biblioteki swoich marzeń w ankietach oraz krótkich formach pisemnych, powstało równieŜ wiele tematycznych wystaw, np.: Biblioteczka podróŜna, Pismo – pamięć ludzkości, Sławni bibliotekarze, Skarby naszych ksiąŜek, Biblioteka i ksiąŜka w poezji i wiele innych. Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych obchodzimy juŜ w październiku, a więc prawie na początku roku szkolnego. Jest to doskonała okazja, aby przypomnieć (po wakacyjnej przerwie) o bibliotece zarówno uczniom, jak i nauczycielom. Odpowiednie informacje umieszczane na korytarzach szkolnych, stronie internetowej zwracają uwagę i powodują zwiększone zainteresowanie uczniów biblioteką. Dla wielu słowo biblioteka nie jest juŜ wyłącznie pustym dźwiękiem lub miejscem kojarzonym wyłącznie z wypoŜyczaniem ksiąŜek, jest natomiast miejscem, do którego chętnie się przychodzi, miejscem atrakcyjnych konkursów i twórczej swobody. Biblioteka staje się terenem, na którym moŜna realizować swoje inicjatywy twórcze, gdzie po prostu moŜna być aktywnym. Marzena Wawrzyczek Zespół Szkół w Gogołowej BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 21 Przykład karty konkursowej KONKURS – WARTO CZYTAĆ - LISTOPAD „FANTASTYCZNY ŚWIAT” …............................................................................................... imię, nazwisko, klasa Podaj tytuł i autora przedstawionych fragmentów ksiąŜek. Im więcej informacji podasz, tym więcej zdobędziesz punktów. 1. „Brom gwałtownie uniósł głowę, słysząc dobiegający znad drzew łopot skrzydeł Saphiry. Smoczyca zanurkowała obok nich, nadlatując z tylu, niemal muskając ich głowy. Zachwiali się od uderzenia ściany powietrza. Łuski Saphiry zalśniły, gdy zawróciła nad zgliszczami i z wdziękiem wyładowała na ziemi.” 2. „Trzymanie się tego postanowienia okazało się trudniejsze, kiedy na polecenia Mistrza Vorela musiała stanąć obok przeciwnika. Nauczyciel połoŜył jej dłoń na ramieniu i poczuła, Ŝe jego magia otacza ją wewnętrzną tarczą. Inny Wojownik, Mistrz Makin, osłonił w ten sam sposób Regina.” 3. „Komnatę wypełniało łagodne światło, ściany miała zielone i srebrne, strop złoty. Zebrała się tu liczna gromada elfów. Pod środkowym filarem na dwóch fotelach, nad którymi Ŝywe gałęzie splątały się w baldachim, siedzieli tuŜ obok siebie Celeborn i Galadriela. Wstali na powitanie gości, bo takiego zwyczaju przestrzegają elfowie, nawet najdostojniejsi.” 4. „Wkrótce nie słychać juŜ było ani ich krzyków, ani szczęku oręŜa, bo wszystko utonęło w przypominającym wzburzony ocean ryku obudzonych drzew, które minęły linie armii Piotra i ruszyły w pościg za Telmarami. Czy staliście kiedyś na skraju wielkiego lasu rosnącego na wysokim grzbiecie górskim, gdy dziki południowo-zachodni wicher uderzy weń w jesienny wieczór? Wyobraźcie sobie ten dźwięk. A potem wyobraźcie sobie, Ŝe drzewa, zawsze wrośnięte w jedno miejsce, ruszają nagle prosto na was.” 5. „Przez kilka następnych dni w szkole mówiono głównie o napaści na Panią Norris. Filch starał się, Ŝeby nikt o tym nie zapomniał, ostentacyjnie krąŜąc wokół miejsca, gdzie ją znaleziono, jakby się spodziewał, Ŝe napastnik powróci na miejsce zbrodni. Ginny Wesley bardzo się przejęła losem Pani Norris. Według Rona była wielką miłośniczką kotów.” BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 22 ............................................................................................................. Odpowiedzi: 1. Christopher Paolini, Eragon, 2. Trudi Canavan, Nowicjuszka, 3. John Ronald Reuel Tolkien, Władca Pierścieni – DruŜyna Pierścienia, 4. Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii – KsiąŜę Kaspian , 5. Joanne Kathleen Rowling, Harry Potter i komnata tajemnic, Przykład karty konkursowej – rok szkolny 2011/12 Konkurs „Biblioteka jest dobra na wszystko” – grudzień Biblioteka nie tylko od święta. …............................................................................................... imię, nazwisko, klasa Odpowiedz na przedstawione poniŜej pytania. Kartę pracy oddaj do końca grudnia do biblioteki. Następne zadania ukaŜą się w styczniu. 1. Główny bohater Opowieści wigilijnej Dickensa. 2. Uzupełnij przysłowie: „W pierwszym tygodniu grudnia, gdy pogoda stała, będzie zima długo ..…...” 3. Podaj nazwisko autora wiersza, którego fragment brzmi: „JuŜ wzdychał na myśl o BoŜym Narodzeniu, o tym jak naprawdę było, zaczął się modlić do świętej rewolucji w Betlejem.” 4. Uzupełnij wiersz Marii Terlikowskiej: „............ z choinką i w szubie, BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 23 lubię choinkę i grudzień lubię cały rok – wszystkie miesiące!” 5. Uzupełnij wiersz Jana Kasprowicza: „Staropolskim ….............., gdy w Wigilię gwiazda wstaje, Nowy Rok zaś cyfrę zmienia, wszyscy wszystkim ślą Ŝyczenia.” 6. Podaj nazwisko autora wiersza, którego fragment brzmi: „Ta kolęda od opłatka się zaczyna, bo opłatkiem najpierw dzieli się rodzina.” 7. Uzupełnij wiersz Janusza Minkiewicza: „W grudniu rzadko ptak zaśpiewa, w srebrze stoją ….... drzewa.” 8. Podaj nazwisko autora znanego wiersza, którego fragment brzmi: „Bóg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosów obnaŜony.” 9. Który ze znanych polskich pisarzy romantyzmu urodził się w Wigilię BoŜego Narodzenia w 1798 roku? 10. Co jest wyjaśnione w słowniku języka polskiego za pomocą następującego opisu: „pieśń religijna, częściowo ludowego pochodzenia o tematyce związanej ze świętem BoŜego Narodzenia i w tym okresie śpiewana” ? Odpowiedzi: BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Przykładowe strony z gazetki bibliotecznej Krecik 24 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Przykładowe plakaty konkursowe Przykładowa wystawa w bibliotece z roku 2011 r. 25 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Przykładowe prace uczniów 26 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 27 Iwona Miler Uczyć z pasją…. Szkoła ma na celu rozwój kaŜdego ucznia, zgodnie z jego oczekiwaniami, potrzebami a takŜe moŜliwościami. Wspieranie i motywowanie uczniów do nauki, do pracy nad własnym talentem jest zadaniem trudnym, wymagającym bogatej oferty edukacyjnej nauczycieli kompetentnych w działaniu. Uczenie z pasją pobudza uczniów do rozwoju, dlatego nauczyciel twórczy, zaangaŜowany wykorzystuje róŜnorodne moŜliwości, by zainteresować uczniów swoim przedmiotem. Na szczęście szeroko pojęty rynek edukacyjny oferuje szkołom róŜnego rodzaju projekty i programy finansowane przez Komisję Europejską, które pozwalają realizować podstawę programową w sposób atrakcyjny. Jednym z takich narzędzi edukacyjnych jest Program eTwinning, który promuje szkolną współpracę w Europie za pomocą technologii informacyjnokomunikacyjnych. Polega on na łączeniu i współpracy bliźniaczych przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych właśnie za pośrednictwem mediów elektronicznych. Jego zadaniem jest takŜe promowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli. W programie mogą wziąć udział nauczyciele wszystkich przedmiotów, bibliotekarze, dyrektorzy i uczniowie szkół Unii Europejskiej oraz Norwegii, Islandii, Turcji, Chorwacji i Szwajcarii. Szkoły realizują wspólnie projekt, którego temat moŜe być związany z podstawą programową przedmiotów nauczanych w szkole. Korzyści płynące z realizacji Programu eTwinning są wielorakie, dotyczą uczniów, nauczycieli, jak i szkoły. Uczniowie zwiększają kompetencje językowe, podnoszą umiejętności związane z wykorzystywaniem nowych technologii, pogłębiają znajomość realiów krajów europejskich a takŜe polskich. Nauczyciele rozwijają umiejętności stosowania ICT, poznają systemy edukacyjne innych państw, wymieniają doświadczenia i materiały dydaktyczne z innymi nauczycielami, a szkoła wzbogaca ofertę edukacyjną i promuje się w środowisku. Nowa podstawa programowa zakłada, Ŝe uczeń szkoły gimnazjalnej powinien pracować metodą projektu, by zdobyć umiejętności planowania, decydowania i odpowiedzialnego wykonywania zadań. Warto więc BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 28 podjąć sie realizacji projektu, w którym uczeń moŜe wykorzystać technikę i języki jako narzędzie do pielęgnowania wartości uniwersalnych, do poznawania ludzi i krajów, budowania przyjaźni. Współpraca między szkołami w Programie eTwinning nie wymaga nakładów finansowych, poniewaŜ polega jedynie na mobilności wirtualnej a nie fizycznej. Narodowe Biuro Kontaktowe Programu eTwinning, działające w Polsce na zlecenie Komisji Europejskiej i Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, oferuje wsparcie i narzędzia, dzięki którym szkoły mogą w prosty sposób tworzyć partnerstwa w ramach róŜnych dziedzin tematycznych. Biuro organizuje takŜe konferencje informacyjne, warsztaty szkoleniowe, publikuje przykłady dobrej praktyki, prowadzi portal www.etwinning.pl oraz organizuje ogólnopolskie konkursy na najbardziej interesujące projekty eTwinning. Zachęcam nauczycieli wszystkich typów szkół do wykorzystania ciekawego narzędzia edukacyjnego, jakim jest Program eTwinning, obiecując wsparcie i wszelką pomoc w tym zakresie. Iwona Miler konsultant PODN Promotor Programu eTwinning w województwie śląskim BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 29 Katarzyna Bluszcz St. Martin`s Day Asystentura Językowa Comenius. Scenariusz do zajęć prowadzonych w ramach projektu Przedmiot: język angielski Temat zajęć: St Martin’s Day Cele ogólne: -rozwijanie zainteresowania językiem obcym, -przedstawienie legendy Świętego Marcina w trzech językach angielskim, niemieckim oraz polskim, -zapoznanie społeczności lokalnej z Ŝywotem Świętego Marcina. Cele operacyjne: Uczeń pamięta: Uczeń potrafi: Uczeń rozumie: • • • legendę o św. Marcinie, najwaŜniejsze motywy przedstawienia teatralnego, tradycje obchodów dnia św. Marcina w Niemczech. • • rozpoznać Ŝywot św. Marcina, odnieść się do legendy św. Marcina w rozmowie towarzyskiej. • • przekaz legendy, odwieczną walkę dobra ze złem, Uczniowie Zespołu Szkół witają zaproszonych gości w drzwiach szkoły. Rozdają ulotki dotyczące legendy św. Marcina oraz rozdają charakterystyczne dla tego święta gąski. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 30 Przebieg zajęć: Powitanie gości. (Załącznik) Wprowadzenie widzów w świat świętego Marcina. Przedstawienie tradycji marcinowskich, zapowiedź legendy polskiej. Legenda w języku polskim. Przedszkolaki opowiadają o swoich odczuciach po wysłuchaniu legendy o św. Marcinie. (Załącznik). Legenda w języku niemieckim. Śpiewając piosenkę „Laterne, Laterne”, (tekst dołączony do scenariusza) na scenie pojawiają się młodzi ludzie z lampionami. Następnie trzy odsłony Ŝywota św. Marcina. • Marcin jako młody chłopiec, • Marcin jako uczeń szkoły podstawowej, • Marcin jako dorosły męŜczyzna Słodkie ciasteczka Stutenmann poczęstunkiem dla widowni. Legenda w języku angielskim: Podsumowanie części artystycznej. Pantomima z wykorzystaniem muzyki rockowej. Historia św. Marcina została przeniesiona do XXI wieku. Z jednej strony Marcin jako uosobienie młodego, wykształconego człowieka, z drugiej samotnie spacerujący biedak, który spotyka w parku sprzedawcę kawy, kobietę biznesu, grupę młodych ludzi celebrujących Ŝycie. Drogi Marcina i biedaka krzyŜują się, gdy Marcin dzieli się z nim swoim płaszczem. Aby uniknąć nieścisłości w odbiorze, stworzona została prezentacja multimedialna opisująca kolejne etapy przedstawienia. (Do pobrania na stronie PODN w zakładce język angielski). BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 31 Pochód z lampionami: Święty Marcin, jadąc na koniu, prowadzi pochód z lampionami. Uczestnicy uroczystości przechodzą na teren szkolnego boiska, gdzie śpiewając piosenkę „Laterne, Laterne”, pieką kiełbaski na ogniu. W niebo unoszą się lampiony. Podsumowanie zajęć: Podziękowanie. Podsumowanie zajęć teatralnych. Do scenariusza dołączono: a) teksty osób prowadzących przedstawienie z podziałem na role, z wprowadzeniem w języku niemieckim oraz angielskim (zał. nr 1), b) tekst przedstawienia w języku polskim, z podziałem na role (zał. nr 2), c) tekst przedstawienia w języku niemieckim z podziałem na role (zał. nr 3), d) tekst piosenki „Laterne, Laterne” (zał.nr 4), e) prezentację multimedialną stworzoną do ostatniej części przedstawienia (na str. PODN), Katarzyna Bluszcz, Aleksandra Radecka, Ewa Wiesner Zespół Szkół w Rydułtowach BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 32 1. Załącznik do scenariusza lekcji o Świętym Marcinie Prowadzący I 11.listopada obchodzimy w Polsce Święto Niepodległości. W Niemczech i Austrii zaczyna się nad Renem karnawał, a początkiem karnawału jest Dzień św. Marcina. Prowadzący II Oficjalnie kończono w tym dniu rok gospodarski, owoce pracy rąk ludzkich zapełniały piwnice i stodoły, stanowiąc zapasy Ŝywności na zimę, dlatego często zwano je "Marcinowymi spichlerzami". Prowadzący I W Niemczech nazywano ten dzień "Funkentag" (dzień iskier) i palono wiklinowe kosze zuŜyte podczas prac w polu wykonywanych minionego właśnie sezonu. Wokół płonących koszy tańczono i śpiewano pieśni sławiące św. Marcina. Prowadzący II Wierzono, Ŝe dym unoszący się z ogniska obejmie pola błogosławieństwem i zapewni obfite plony w przyszłym gospodarskim roku. Prowadzący I Oto, co o Św. Marcinie głosi legenda: Prowadzący III Święty Marcin Ŝył w IV wieku naszej ery we Francji. W latach młodości był męŜnym i odwaŜnym rycerzem rzymskiego władcy. Pewnego dnia galopował wraz ze swymi przyjaciółmi w stronę warownego grodu. Przed bramą miasta na zmarzniętej ziemi siedział wychudzony, ubrany jedynie w łachmany Ŝebrak i wzbudzającym litość głosem prosił o skromny datek. Towarzysze Marcina przejechali obok biedaka, nie zwróciwszy na niego uwagi. Jednak w sercu naszego bohatera coś drgnęło. Zrozumiał, Ŝe nie moŜe przechodzić obojętnie obok cudzego nieszczęścia, zatrzymał konia przed Ŝebrakiem i rzekł: Prowadzący II „Moja zbroja cię nie ogrzeje, ale mój płaszcz tak.” Prowadzący III Zdjął płaszcz, dobył miecza, przeciął szatę na pół i otulił Ŝebraka. Tej samej nocy Marcina obudziło dziwne światło, przy łóŜku pojawił się Bóg i tak się do niego odezwał: BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 33 Prowadzący I „ Marcinie, ty dzisiaj podzieliłeś się płaszczem ze mną”. Prowadzący III Te wydarzenia odmieniły jego Ŝycie, postanowił zostać misjonarzem. W 371 roku został wybrany na biskupa. Wersja polska Prowadzący I Nieodłącznym atrybutem wieczoru marcińskiego była pieczona gęś. Prowadzący II Według opowieści kapłani i wierni chcieli, aby biskupstwo objął Marcin, on jednak nie chciał. Skrywał się, aby nie przyjąć tej zaszczytnej funkcji. Ukrył się nawet w pomieszczeniu gospodarskim, by nikt go nie znalazł. Wydały go jednak swoim gęganiem zamknięte z nim gęsi. Wola ludu zadecydowała i 4 lipca 371 roku Marcin otrzymał sakrę biskupią. Prowadzący I W taki więc sposób gęsi zadecydowały o Ŝyciowej drodze św. Marcina. Tradycyjną potrawą w Dniu Św. Marcina jest właśnie pieczona gęsina. PRZYSŁOWIA „Na św. Marcina najlepsza gęsina.” „Dzień świętego Marcina duŜo gęsi zarzyna.” „Na Marcina gęś do komina”.” „Na Marcina gęś na stole, którą nade wszystko wolę.” Prowadzący II Niektóre wsie organizowały w dzień św. Marcina konkursy na najokazalszą gęś. Prowadzący I Klucze dzikich gęsi odlatujących jesienią do ciepłych krajów nazywano „ptakami św. Marcina" lub „gęsiami św. Marcina". BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 34 Prowadzący II Karol, dosyć tego gadania. The Show must go on! Prowadzący I Masz rację Igor. Panowie i Panie Prowadzący II Meine Damen Und Herren Prowadzący I Ladies and Gentelmen Wersja polska Prowadzący II Rozpocząć dzisiejszą uroczystość pragniemy od legendy w polskiej wersji językowej. Odbiegamy od tradycji, odbiegamy od historii, zagłębiamy się w świat istot najmniejszych, popatrzcie Państwo jak Marcin, Św. Marcin, podbija serca dzieci, jak zmienia ich punkt widzenia. Wersja niemiecka Prowadzący III W dniu Św. Marcina, jak równieŜ w okolicach tej daty ciągną wieczorami przez miasta pochody dzieci z lampionami. Dzieci robią swoje światełka same lub z pomocą rodziców, trzymają je zwykle na dłuŜszych kijkach, niektóre z nich są w kształcie duchów, serduszek, słoneczek. Pochód zaczyna męŜczyzna przebrany za legionistę, czyli św. Marcin, który jedzie na siwym koniu. Wokół niego idą chłopcy z pochodniami, potem orkiestra dęta, a na końcu dzieci z latarenkami. Zwykle przy śpiewie i muzyce. Kiedy juŜ przejdą określoną trasę, są organizowane zabawy dla dzieci i oczywiście do jedzenia są specjalnie na tę okazję wypiekane precle marcińskie i tzw. Stutenmann, czyli bułeczki z ciasta droŜdŜowego o kształcie ludzika z fajką. Przemarsz z latarniami do piosenki „Ich gehe mit meiner Laterne…” Prowadzący IV Guten Abend! Zum Martinstag möchten wir natürlich auch ein deutsches Theaterstück zeigen. Allerdings haben wir die alte Geschichte modern gemacht und nach Schlesien versetzt. Wir wünschen Euch viel Spaβ mit unserem deutsch – schlesischen Theaterstück und beginnen mit dem Leben des jungen Martins! BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 35 Prowadzący III Dobry wieczór! Z okazji Dnia Świętego Marcina chcielibyśmy Państwu równieŜ przedstawić teatr niemiecki. Historię nieco unowocześniliśmy oraz dodaliśmy wątek śląski, poniewaŜ wiele śląskich słów pochodzi przecieŜ z języka niemieckiego. śyczymy Państwu wielu wraŜeń podczas oglądania naszego niemiecko-śląskiego przedstawienia. Ksenia Plac zabaw w Niemczech. Marcin jest bardzo niegrzecznym chłopcem. Dokucza innym, niszczy ich zabawki. Zresztą zobaczcie sami! Scena I – teatr niemiecki Prowadzący III Marcin jest juŜ nastolatkiem. Jest zbuntowany, nie odrabia zadań domowych, nie słucha nauczycieli, przeszkadza w prowadzeniu lekcji, ciągle dokucza innym uczniom. Zobaczcie, jak zachowuje się na lekcji religii! Scena II – teatr niemiecki Prowadzący III Marcin jest juŜ dorosłym męŜczyzną. Przeprowadził się i zamieszkał na Śląsku. Jest sknerą i bardzo pragliwym panoczkiem. Nie widzi niczego poza czubkiem swojego nosa. Odziedziczył spadek po dziadku i najwaŜniejsze są dla niego pieniądze. Nie wie jednak, co go czeka. Scena III – teatr niemiecki Prowadzący III Prosimy poczęstować się tradycyjnym ciasteczkiem niemieckim w kształcie ludzika tzw. Stutenmann. Piosenka Laterne, Laterne – rozdawanie ciasteczek Wersja angielska: Let Your soul be your pilot...Bartek Heród Prowadzący V Good evening! There are many legends about St. Martin’s life. As you all know, the most famous is when he once cut his cloak in half to share with a beggar during BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 36 a snowstorm, to save the beggar from dying of the cold. Today, you will see the legend of St. Martin transmitted into the 21st century. How many times have you passed by a beggar? How many times have you ignored him? How many times have you thought you are a bit better? Prowadzący V Dobry wieczór! Wiele jest legend o Św. Marcinie. Znacie juŜ tę najsławniejszą, gdy Marcin podczas burzy śnieŜnej dzieli się peleryną z biedakiem, by ocalić go od chłodu i zimna. Dziś przeniesiemy historię Marcina do 21 wieku. Czy kiedykolwiek mijałeś biedaka? Zdarzyło ci się go zignorować? Czy choć raz pomyślałeś ze jesteś od niego odrobinkę lepszy? Po skończonej historii Prowadzący V For st. Martin his soul was his pilot, the guide that he listen to...for us he will be the host model... Prowadzący Kończymy uroczystość utworem „Let Your Soul be your Pilot” Prowadzący III Zakończyliśmy część pierwszą naszej uroczystości. Prosimy Państwa o przejście do szatni po okrycia wierzchnie. Mamy ogromną nadzieję powitać Państwa przy wejściu szkolnym za ok. 10 min. Tam rozpoczniemy tradycyjny przemarsz z latarniami, a zakończymy go zabawą przy ognisku. 2. Załącznik do scenariusza lekcji o Świętym Marcinie N1 - Czy wszystkie dzieci umyły juŜ rączki po obiedzie? Jeśli tak, to weźcie sobie swoje zabawki i usiądźcie wokół mnie. Dziś opowiem wam bajkę o świętym Marcinie. N2 - To było tak… Św. Marcin teŜ kiedyś był dzieckiem tak jak wy. Ale, w odróŜnieniu od was, kiedy miał 17 lat został Ŝołnierzem. Pewnej zimy, gdy BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 37 szedł ulicami miasta, spotkał nagiego, zmarzniętego Ŝebraka. D - A co to jest Ŝebrak? N2 - śebrak to taka bardzo biedna osoba. N1 - Gdy św. Marcin spotkał tego biednego pana, zrobiło mu się go tak Ŝal, Ŝe rozdarł swój płaszcz na dwie części i jedną z nich podarował Ŝebrakowi. Potem, jeszcze tej samej nocy, przyśnił mu się Pan Jezus, który ubrany w jego płaszcz, mówił do aniołów: „Patrzcie, jak mnie Marcin ubrał”. Po tym zdarzeniu św. Marcin ochrzcił się, a następnym jego krokiem było wstąpienie do zakonu. N1 - A co to właściwie jest ten chrzest? D - Chrzest to jest takie polewanie głowy specjalną wodą. Po tym jest się „chrześcijaninem”. N2 - W tamtych czasach nie moŜna było być jednocześnie zakonnikiem i Ŝołnierzem, więc św. Marcin chciał odejść z wojska. Za to kazano go aresztować. Wtedy św. Marcin zamiast miecza chwycił w rękę krzyŜ. Dzięki temu wróg poddał się, a ludzie stwierdzili, Ŝe to był znak boŜy. Po tym zdarzeniu pozwolono mu odejść. Pojechał do swoich rodziców i powiedział tamtejszemu biskupowi, Ŝe chce słuŜyć Bogu. Biskup pokazał mu wtedy pustelnię, w której Marcin zamieszkał. Po kilku latach, gdy biskup zmarł, ludzie znający św. Marcina chcieli, aby to on został biskupem. Pojechali nawet po niego do pustelni, ale ten schował się w szopie. Głośne gęganie zdradziło jego kryjówkę św. Marcina. Po namowach mieszczan, zgodził się i jako biskup poświęcił resztę swojego Ŝycia na podróŜowanie po świecie i pomaganie ludziom. Niestety, podróŜe te sprawiły, Ŝe był coraz bardziej zmęczony, aŜ w końcu zmarł. D - Aaaaaa... Prose pani – ja tez jestem zmencony! N2 - W porządku. W takim razie kończymy i kładziemy się spać. D - Dobze, prose pani. Śpiew: KOLOROWE KREDKI R - Dzień dobry dzieci. Jestem panią redaktor i chciałabym wam zadać parę pytań na temat św. Marcina. Mogę? (dzieci chórem odpowiadają „Taaak”) Świetnie. W takim razie chciałabym na początek dowiedzieć się, kim był św. Marcin, jak miał tyle lat co wy teraz? D - Był rycerzem i miał miecz… i tak robił ciach, ciach, ciach… BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 38 D - Nie… on był Ŝołnierzem.. Miał karabin i robił trytrytrrryt, i rzucał granaty, i strzelał, i się turlał… DuŜo rzeczy robił… R - Dobrze. A dlaczego św. Marcin stał się świętym? D - Bo miał duŜo płaszczy i je rozdawał. D - Nie, on… bo to było tak… Ŝe miał tylko jeden płaszcz, ale go oddał.. ale nie cały tylko pół, bo pół dla siebie zostawił, bo było mu zimno.. R - Z tego co mi wiadomo, to po tym, jak dał płaszcz Ŝebrakowi, miał dziwny sen… O czym on był? D - Ooo takim Synu BoŜym.. co miał ten płaszcz, ten od św. Marcina i chwalił się tym płaszczem przed aniołami. R - Świetnie. A co zdradziło kryjówkę św. Marcina? D - Kury... eee... nie... gęsi! Bo głośno gdakały! Nie! Gęgały! R - Znakomicie. Widzę, Ŝe świetnie znacie historię św. Marcina. Wiemy, Ŝe był dobry oraz pragnął, aby wszędzie panował pokój. Ostatnie pytanie: Czy i wy podzielilibyście się płaszczem z potrzebującym? D - Ja tam bym się moŜe i podzielił, ale mam tylko kurteczkę i do tego tylko jedną i mama mi zabrania się nią dzielić, bo będę chory… D2 - Św. Marcin był chory, ale i tak pomagał innym. TeŜ chcę tak robić, bo naleŜy się dzielić z biednymi tym, co się ma. Moja mama na przykład zamiast wyrzucać stare ubrania wrzuca je do specjalnego pojemnika, z którego trafiają one do biednych ludzi. R - Dziękuję wam dzieci za wspaniały wywiad. Do widzenia. 3. Załącznik do scenariusza Deutsch-schlesisches Theaterstuck zu Sankt Martin I. Laternenlauf der Klasse 1B: „Ich gehe mit meiner Laterne“ Laternenlauf und Gesang im Dunklen II. Moderation BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 a) 39 Deutsch – Paulina: Guten Abend! Zum Martinstag möchten wir natürlich auch ein deutsches Theaterstück zeigen. Allerdings haben wir die alte Geschichte modern gemacht und nach Schlesien versetzt. Wir wünschen Euch viel Spaß mit unserem deutsch-schlesischen Theaterstück und beginnen mit dem Leben des jungen Martins! b) Polnisch – Ksenia: III. Dobry wieczór! Z okazji Dnia Świętego Marcina chcielibyśmy wam równieŜ przedstawić teatr niemiecki. Historię nieco unowocześniliśmy oraz dodaliśmy wątek śląski, poniewaŜ wiele śląskich słów pochodzi przecieŜ z języka niemieckiego. śyczymy wam wielu wraŜeń podczas oglądania naszego niemiecko- śląskiego przedstawienia. Das deutsch-schlesische Theaterstück Szene 1: Martin als kleines Kind/Spielplatz: Kinderlied? Martin kommt mit seiner Mutter auf einen Spielplatz. Ein Mädchen kämmt ihre Puppe, ein Junge hat einen Luftballon und zwei Kinder spielen Ball. Martin reißt sich von der Hand seiner Mutter los und schreit: „Hände hoch!“ Er entreißt dem Mädchen die Puppe, so dass sie weint. Martin lässt den Luftballon platzen und kickt den Ball weg. Alle Kinder sind traurig. Die Mutter ruft: „Böser Junge, Martin! Niedobry chłopak!“ Sie nimmt ihn an der Hand und zerrt ihn weg, er streckt die Zunge raus. Szene 2: Im Religionsunterricht: Sankt-Martin-Lied Unterrichtsklingel Die Nonne beginnt den Unterricht. Sie schreibt das Thema an: Sankt Martin. Die Nonne fragt: „Wer war Sankt Martin?“ Die Schüler antworten: BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 1. Schüler: Bild.) 2. Schüler: 3. Schüler: Martin: Nonne: Gesang: 40 „Ein Bischof!“ Nonne: „Stimmt“ (Die Nonnen zeigt ein „Ein guter Mann!“ Nonne: „Ja!“ „Er hat seinen Mantel geteilt!“ Nonne: „Genau!“ (Die Nonne zeigt ein weiteres Bild.) „So ein Idiot! Dummkopf!“ „Sei ruhig Martin! Koniec! Wir singen jetzt das Lied, das Ihr auswendig gelernt habt. 1, 2, 3, 4…“ „Martin, Martin war ein guter Mann.“ Martin stört die anderen. Er zieht den Mädchen an den Haaren und schlägt einen Mitschüler mit dem Heft. Er tanzt wie ein Verrückter. Die Nonne schlägt die Hände über dem Kopf zusammen. Nonne: „Komm nach vorne Martin!!! – Was soll ich nur mir dir machen? Du bist ein böser Junge!“ Unterrichtsklingel Szene 3: Der erwachsene Martin in Oberschlesien: Martin trifft auf der Straße vor seinem Haus einen Bettler. Bettler: „Grüß Gott! Dejcie mi pora kotloków, panoczku. Mom głod i je mi zima!! Martin: „Moja geldtasza je pusto. Ni mom Ŝodnych kotloków. Weś se ta kryka, oblycz arbei i nie bumeluj!“ Bettler: „Dej mi choć twoj matel abo jakla bo mi je zima.“ Martin: „Czy jo je święty Martin? Chcesz bonbona?“ Martin spuckt sein Bonbon aus und geht in sein Haus. Szene 4: Martin steht zuhause vor dem Spiegel: Money, money, money (ABBA) Martin steht vor dem Spiegel und zählt sein Geld. Er wirft es in die Luft und freut sich über seinen Reichtum. Dann betrachtet er sich stolz im Spiegel und sagt: Martin: „Mein Gott. Jaki ze mnie je fajny chłop. Mom szykowny anzug, binder i gryfny hut. Ale mom papla i tłusto szpyrka. Moja oma zawsze podała, Ŝe chłop musi wyglądać jak chłop. Nie musza juŜ robić na grubie, bo dostołech spadek po opie i mom tankstella. Odpada BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 41 guzik.Scheiße! Moj knefel!!! Kai je zicherka, musza sie zepnyć.“ Pryndko, moj Geld musza poszukać bojtla i je schować. Kaj som moji bryle. No ja chyba w autryju na szranku. Zaś mi wpadły do gießkany. Drapko poczytom gazeta. Momy tu coraz więcyj chacharow, kierzy chcom moj bojtel z piniondzami.“ Er legt sich mit seinem Beutel ins Bett: Martin: „Jo nie musza robić, musza se legnyć oblecza se szlafmyca i przikryja sztepdekom.” Martin schläft ein. Szene 5: Der Traum: Die Nonne singt ein Schlaflied: Schlaf Martin, schlaf, der Vater hüt’ die Schaf’. Die Mutter schüttelt 's Bäumelein, da fällt herab ein Träumelein, schlaf Martin, schlaf. Nonne: Martin: Nonne: Martin: „Martin, jestem złym bebokiem. Je z ciebie pieron chachor. Dycko ci powiem jak tak bydniesz dalij robić to twoje tankstelle splajtujom, a ty bydzierz som jak palec, nie bydzierz moł frele ani bajtla, jak bydzierz taki pragliwy. ” „Ni, nie bij mnie. WeŜ ta nudelkula.“ „Obiecej Ŝe bydniesz dobry!“ „Ja,ja. Obiecuja, przisiengom.“ Szene 6: Der Kampf mit dem Gewissen: Martin wacht auf. Martin: „Co to było? Musza sie napić, kaj je moja glaska? (Martin trinkt Wasser.) Zjem se sznitka chleba z wursztym, kyjzom i sznitlochym i wszystki beboki zniknam.“ BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Nonne: Martin: Nonne: Martin: Nonne: Martin: 42 „Martin!“ „Co, kaj musza sie chycić roboty, musza coś wypucować.” (Marin putzt.) „Martin!“ „Musza se zakuszyć, kaj som moji zygarety potuebuja fejercoig i aszymbecher, abo ni ida sztrykować – nie heklować.“ „Martin!“ „Kaj je klapaczka musza to zmora wygnać. Wymachuje klapaczką. – Gorolka! Szlondra!“ Martin stolpert über den Teppich. Martin: „O ni, Teppich!“ Martin wird ohnmächtig und fällt flach auf den Boden. Ein Engel und ein Teufel betreten die Bühne und streiten. Engel: „dobry!“ Teufel: „zły!“ bis der Engel siegt. …. Immer im Wechsel… … Szene 7: der gute Martin: Martin: „Kaj je moja pukeltasza. Dom tam wszystki piniodze i dom biydnym. Kupia tomaty, wusztu, kartofli, kyjza, aprikosy, kreple , zwieback, torta, zukerwate. Mein Gott potrzebuja na to wszystko kara. Dom im teŜ moj mantel i kupia jakle. Zostana jak on sie nazywo (wichaijster)? – Ja FaroŜym!“ Martin geht zum Publikum und verteilt die Weckmänner (aus einem Karren, Rucksack). IV. Material/Personen BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 43 Szene 1: Martin als kleines Kind/Spielplatz: - Material Schild: Martin als kleines Kind eine Puppe ein Luftballon ein Ball Sandelformen Sandkasten Bäume Personen Martin die Mutter 1 Mädchen 1 + 2 Jungen = 3 Jungen - Musik: Kinderlied? Szene 2: Im Religionsunterricht: Sankt-Martin-Lied - Material Schild: Im Religionsunterricht Unterrichtsklingel eine Tafel 10 Stühle ein Dirigierstab die Bilder - Personen 5 Mädchen 5 Jungen (Martin) die Nonne die Schüler in Schuluniform Musik: Martin, Martin war ein guter Mann Szene 3: Der erwachsene Martin in Oberschlesien: - Material Schild: der erwachsene Martin in Oberschlesien Krücke - Personen Bettler (kryka), Karton Martin (mantel) BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Szene 4: Martin steht zuhause vor dem Spiegel: - Material Schild: in Martins Luxusapartment ein Spiegel ein Bett ein Schrank eine Gießkanne ein Sack das Geld ein Knopf eine Sicherheitsnadel ein Kissen eine Decke eine Zeitung eine Schlafmütze ein Anzug eine Krawatte ein Hut Lackschuhe Pantoffeln ein Nachthemd - Personen Martin Musik: Money, money, money (ABBA) Szene 5: Martins Traum: - Material Schild: Martins Traum die Nudelkulle evtl. Nebelmaschine - Personen Martin Nonne 44 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Szene 6: Der Kampf mit dem Gewissen: - Material Schild: der Kampf mit dem Gewissen ein Glas eine Flasche Wasser Wurst Käse Schnittlauch Stricknadel Wolle ein Tuch Aschenbecher Feuerzeug Fliegenklatsche Teppich - Personen Martin Nonne Engel Teufel Szene 7: der gute Martin: V. - Material Schild: der gute Martin Rucksack - Personen Martin Personen insgesamt Martin: als Kind, als Jugendlicher, als Erwachsener die Mutter 1 kleines Mädchen 3 kleine Jungen Nonne 10 Schüler: 5 Mädchen, 4 Jungen, Martin Bettler Engel Teufel 45 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 46 4. Załącznik do scenariusza Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne (Janetzko) 1. Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne. Brenne auf, mein Licht, brenne auf, mein Licht, aber nur meine liebe Laterne nicht. Latern, Latern 2. Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne. Wenn es dunkel ist, wenn es dunkel ist, Ja, dann seht ihr erst, wie schön das ist. 3. Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne. Geh nicht aus, mein Licht, geh nicht aus, mein Licht, Denn ich will es sehn, dein Angesicht. 4. Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne. Und die Winde wehn, und die Winde wehn, Laßt uns weiter, weiter, weitergehn. 5. Laterne, Laterne, Sonne, Mond und Sterne. Und ein heller Schein, und ein heller Schein, Ja, der soll für immer bei uns sein. Lantern, Lantern, Sun, moon and stars, Burn, my light, Burn, my light, But not only the light of my dear lantern. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 47 Marcin Kopczyński Scenariusz lekcji dla klasy III „Charakterystyka demokracji”. Temat: Charakterystyka demokracji Klasa: III GA - liceum ogólnokształcące dla dorosłych Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie Cele ogólne: - charakterystyka fundamentalnych zasad demokracji, - omówienie form uczestnictwa obywateli w sprawowaniu władzy. Cele operacyjne: - poziom wiadomości • • • • Słuchacz zna genezę i rozwój ustroju demokratycznego, Słuchacz wymienia podstawowe zasady demokracji, Słuchacz definiuje demokrację pośrednią i bezpośrednią, Słuchacz zna pojęcia: demokracja, pluralizm, konstytucjonalizm, praworządność, referendum. - poziom umiejętności • Słuchacz rozumie istotę rozwoju idei demokracji na przestrzeni wieków, Słuchacz uzasadnia, na czym polega fundamentalny charakter wybranych zasad demokracji, Słuchacz charakteryzuje pośrednie i bezpośrednie formy demokracji, Słuchacz dostrzega zaleŜność między ustrojem demokratycznym, a jakością Ŝycia społeczno-politycznego. • • • Metody pracy: • • • • Wykład informacyjny Praca w grupach Pogadanka Praca z tekstem BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 48 Potrzebne materiały: • • • • Konstytucja RP Tablica interaktywna materiały elektroniczne na platformie MOODLE Quiz internetowy Przebieg lekcji: • • • część wstępna: o sprawdzenie obecności, o zapisanie tematu na tablicy i wprowadzenie do tematu lekcji. część główna (rozwinięcie i utrwalenie): o Słuchacze, wspierani przez nauczyciela, podają definicję demokracji (zał. 1), o Nauczyciel przypomina słuchaczom genezę i rozwój idei demokracji na przestrzeni dziejów. Akcentuje oryginalność ustroju i jego ewolucję, posługując się osią czasu, o Słuchacze, korzystając z Konstytucji RP oraz wiedzy własnej, wymieniają podstawowe zasady ustroju demokratycznego. Zasady zostają zapisane na tablicy (zał. 2), o Słuchacze wspólnie z nauczycielem ustalają róŜnice między demokracją pośrednią, a bezpośrednią, przywołując przykłady odnoszące się do aktualnych wydarzeń społeczno-politycznych (zał. 3), o Nauczyciel dzieli słuchaczy na grupy i kaŜdej z nich przydziela jedną zasadę demokracji spośród tych, zapisanych na tablicy. Zadaniem słuchaczy jest przedstawienie argumentów przekonujących, Ŝe wybrana zasada ma wspływ na funkcjonowanie państwa i społeczeństwa, o W ramach powtórzenia słuchacze rozwiązują internetowy quiz (zał. 4). część końcowa: o Podsumowanie zajęć, BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 49 Opis lekcji: Głównym załoŜeniem lekcji było uświadomienie słuchaczom, Ŝe ustrój demokratyczny ma bezpośredni i korzystny wpływ na ich codzienną egzystencję. Część teoretyczna zajęć sprowadzała się do wspólnego zdefiniowania kluczowych pojęć (m.in. demokracja, pluralizm, praworządność, referendum). W tym elemencie lekcji nauczyciel odwołał się do wiedzy własnej słuchaczy, czyli wykorzystał to, co wiedzą o demokracji z własnego doświadczenia (Ŝyją i dorastają w takim systemie) lub z lekcji historii. Wyjaśnienie róŜnic między demokracją pośrednią i bezpośrednią, poprzez nawiązanie do konkretnych faktów i wydarzeń (np. wybory parlamentarne, referendum unijne, zapisy Konstytucji RP), słuŜyło unaocznieniu związków teorii z praktyką Ŝycia społeczno-politycznego. Kluczowym momentem lekcji była praca słuchaczy w grupach. Zadanie polegało na przedstawieniu przez nich argumentów przekonujących, Ŝe zasady demokracji mają korzystny wspływ na funkcjonowanie państwa i społeczeństwa. W ten sposób uczestnicy lekcji poznali i pojęli zaleŜność między ustrojem demokratycznym, a jakością Ŝycia publicznego. Podczas zajęć stworzono słuchaczom warunki do wykazanie się rozmaitymi formami aktywności (udział w dyskusji, analiza tekstu, praca w grupie, quiz), kształtującymi i rozwijającymi konkretne umiejętności (prezentowanie własnej opinii, czytanie ze zrozumieniem, współpraca i szukanie kompromisu). Przy realizacji lekcji zastosowano róŜnorodne środki dydaktyczne, aczkolwiek wiodącymi narzędziami były: tablica interaktywna Interwrite Board oraz kurs e-learningowy na platformie typu Moodle. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Załącznik 1 Załącznik 2 50 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Załącznik 3 51 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Załącznik 4 52 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 53 Barbórkowy konkurs plastyczny „Górnicze tradycje Ziemi Wodzisławskiej”. W środę, 7 grudnia 2011 r., w auli Powiatowego Centrum Kształcenia Ustawicznego odbyła się uroczystość wręczenia nagród laureatom powiatowego konkursu plastycznego „Górnicze tradycje Ziemi Wodzisławskiej”. Przybyli na nią autorzy trzynastu najlepszych prac, które jury wybrało spośród ponad stu nadesłanych. Nagrody w imieniu organizatorów wręczyła pani BoŜena Rączka, dyrektor PCKU. Konkurs „Górnicze tradycje Ziemi Wodzisławskiej” skierowany był do uczniów klas 4 - 6 szkół podstawowych z terenu powiatu wodzisławskiego. Zadanie uczestników polegało na przedstawieniu, w dowolnej technice, górniczych tradycji w rodzinnej miejscowości poprzez prezentację konkretnych miejsc, budynków, ludzi, zwyczajów lub wydarzeń. Na apel organizatorów, tj. Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli oraz Powiatowego Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wodzisławiu Śląskim, odpowiedziało 11 placówek oświatowych, z których spłynęło ponad sto prac plastycznych. Oceny prac podjęło się jury w składzie: Iwona Miler-wicedyrektor PODN, GraŜyna Rojek-wicedyrektor PCKU, Barbara Macha- nauczycielka PCKU i Marcin Kopczyński- doradca metodyczny historii i wos. Po długich dyskusjach i analizach wyłoniono laureatów konkursu: Autorzy zwycięskich prac: Szymon Marker z SP nr 1 w Rydułtowach, Natalia śymełka z SP nr 3 z Pszowa, Sabina Nocoń z SP w Olzie, Paulina Nabrdalik z SP nr 1 w Rydułtowach. Autorzy wyróŜnionych prac: Bartosz Szczęsny z ZS w Rydułtowach (SP nr 2), Monika Bielaczek z SP w Rogowie, Marta Barteczko z SP nr 3 w Rydułtowach, Dawid Mańka z SP nr 3 w Pszowie, Wiktoria Glenc z ZSP nr 1 w Wodzisławiu Śl. (SP nr 16), Weronika Klyszcz z SP nr 1 w Gorzycach, Paulina Kaźmierczak z ZS nr 3 w Wodzisławiu Śl. (SP nr 28), Bartosz Wita i Dawid Cofalik z ZSP w Połomi, Aneta Janiczek z SP nr 1 w Rydułtowach - nagroda specjalna. Celem konkursu jest kultywowanie wśród uczniów szkół podstawowych BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 54 górniczych tradycji Ziemi Wodzisławskiej oraz pobudzanie refleksji nad otoczeniem społecznym i przeszłością "małej Ojczyzny". Oglądając nadesłane prace, a takŜe rozmawiając z laureatami konkursu, łatwo było zauwaŜyć, iŜ młodzi mieszkańcy powiatu wodzisławskiego doceniają górniczy charakter swoich miejscowości i lokalnych społeczności. Autorzy najlepszych prac otrzymali dyplomy i atrakcyjne nagrody rzeczowe, ponadto zwycięzcy uzyskali moŜliwość zaproszenia swojej klasy na darmowe zwiedzanie sztolni istniejącej przy PCKU. Fundatorami nagród byli: Focus Mall w Rybniku, Zarząd Regionu ŚląskoDąbrowskiego NSZZ Solidarność, Jastrzębska Spółka Węglowa, Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim, Urząd Miasta w Wodzisławiu Śląskim, Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Wodzisławiu Śląskim i PCKU w Wodzisławiu Śląskim. W imieniu organizatorów serdecznie dziękuję wszystkim uczestnikom konkursu, laureatom oraz nauczycielom, którzy zainteresowali dzieci tematyką konkursu i nadzorowali ich pracę. Podziękowania kieruję takŜe do sponsorów za współpracę, przychylność i szczodrość. Marcin Kopczyński doradca metodyczny historii i wos Jedna z laureatek konkursu – Sabina Nocoń BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 55 Nagrodzeni uczniowie i organizatorzy konkursu Beata Jończyk, Mariola Kozioł Urodziny Kubusia Puchatka. Urodziny Kubusia Puchatka to impreza przedszkolna, którą organizujemy od 7 lat w naszej placówce. W tym dniu kaŜde dziecko przebiera się za postacie z bajki o Kubusiu Puchatku – za samego Puchatka, Prosiaczka, Zajączka, Kłapouchego, Tygryska, Sowę, Hefalumpa, Kangurzycę, Maleństwo lub za Krzysia.„Kubusiowa maskarada” nie dotyczy jednak tylko dzieci, bowiem cały personel z ogromną radością wraca do lat swojego dzieciństwa i bawi się razem z dziećmi. W myśl przysłowia: „Apetyt rośnie w miarę jedzenia” juŜ kilka tygodni wcześniej rozpoczynamy przygotowania do imprezy. Pierwszą częścią przygotowań jest zapoznanie dzieci z przygodami Kubusia Puchatka i jego przyjaciół podczas codziennego czytania bajek przez nauczycieli BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 56 i zaangaŜowanych rodziców. Kolejny etap dotyczy organizacji „Kubusiowego kącika” w przedszkolu. W tym celu dzieci przynoszą maskotki, ksiąŜki i inne przedmioty związane z Kubusiem Puchatkiem. Na końcu przychodzi czas na przygotowanie dekoracji sali i strojów dla dzieci oraz całego personelu. Gdy emocje „sięgną zenitu” na dzieci czeka najprzyjemniejsza część czyli, udział w Urodzinach Kubusia Puchatka. Impreza rozpoczyna się od korowodu mieszkańców Stumilowego Lasu, podczas którego uczniowie naszego przedszkola mogą podziwiać stroje paradujących dzieci. Niewątpliwą atrakcją dla przedszkolaków jest udział w konkursach i zabawach. Największym zainteresowaniem cieszy się zabawa o nazwie „Złap ogon Kłapouchemu”, która wywołuje szczerą radość u dzieci. Zwieńczeniem wysiłków przedszkolaków jest „Kubusiowy poczęstunek” – ciasteczko z miodkiem, marchewkowy sok oraz pyszne ciasta upieczone przez rodziców. Dzień kończy się pamiątkowymi zdjęciami i wręczeniem „Kubusiowych upominków”. Scenariusz uroczystości: „Urodziny Kubusia Puchatka” Cel imprezy: • przybliŜenie dzieciom postaci pozytywnego bohatera ksiąŜki, • zachęcenie do interesowania się przygodami Kubusia Puchatka i jego przyjaciół, • integracja dzieci z obydwu grup wiekowych, doskonalenie umiejętności współdziałania w grupie, • wytworzenie radosnego nastroju,- rozumienie konieczności zachowania umiaru w jedzeniu słodyczy, Przebieg: 1. Powitanie wszystkich dzieci -wychowawczyni opowiada historię Kubusia Puchatka: Kubuś pochodzi z Wielkiej Brytanii , a dokładnie ze stolicy tego krajuLondynu (wskazanie na mapie Europy wymienionego kraju i miasta). Był misiem małego chłopca o imieniu Krzyś. Tata Krzysia, pisarz A.A. Milne, opisał ich przygody w swej ksiąŜce. Było to dawno temu, bo Kubuś Puchatek obchodzi juŜ 80. urodziny! Zna go wiele dzieci na całym świecie. Jest im bliski, bo to wesoły i sympatyczny miś. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 57 2. Prezentacja postaci bohaterów z akompaniamentem muzyki z płyty CD (Kubuś, Prosiaczek, Sowa, Kłapouchy, Tygrysek, Maleństwo, Krzyś) – dowolny taniec. 3. Zabawa w „głuchy telefon” – prowadzący podaje hasło: „Jesteśmy przyjaciółmi Kubusia” – zabawa ta wzbudza zainteresowanie dzieci. 4. Zabawa do piosenki: „Jedzie pociąg” - utworzenie pociągów, (np. pociąg Kubusiów, pociąg Tygrysków, itd.) korowód po przedszkolu. 5. Odszukanie w sali ukrytych obrazków z Kubusiem Puchatkiem – konkurs :Kto znajdzie najwięcej obrazków? 6. Rozwiązywanie zagadek o Kubusiu Puchatku: 7. • Ma bardzo mały rozumek… • Skaczący, fikający i brykający mieszkaniec Stumilowego Lasu… (Tygrysek) • Szary i smutny z jasnoróŜową kokardą na ogonku… (Kłapouchy) • Jest małym, łagodnym i bojaźliwym zwierzątkiem… (Prosiaczek) • Najmłodszy mieszkaniec Stumilowego Lasu, mieszka w torbie swojej mamy… (Maleństwo) • Jest wiernym przyjacielem , często mianuje się przywódcą grupy, dobry organizator, wybucha, gdy bryknie na niego Tygrys… (Królik) • Jest często wzywany przez Puchatka lub innych na pomoc… (Sowa) (Puchatek) Śpiewanie Kubusiowi „Sto lat”, wręczenie laurki, podnoszenie maskotki na krzesełku, składanie Ŝyczeń w formie wierszyka: „Wiwat Misiu, łakomczuszku, niech nie burczy Ci juŜ w brzuszku.. My Ŝyczenia ci składamy, byś był jak najdłuŜej z nami. Miodku zawsze miej w dostatku, BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 58 Ŝyj nam 100 lat nasz Puchatku” 8. Konkursy: „Złap ogon Kłapouchego”, „Taniec z balonem”, „Brykanie Tygryska”, „Kangurze skoki”. 9. Konkurs tańca dla mieszkańców Stumilowego Lasu. 10. Słodki poczęstunek: ciastka z miodem, sok „Kubuś”, owoce, marchewka. 11. Zabawy naśladowcze do muzyki instrumentalnej. 12. Słuchanie bajki pt. „Kubuś Puchatek”- fragmenty. 14.Rysowanie kredkami ilustracji do wysłuchanego utworu lub obrazków. kolorowanie 15.Wręczenie dzieciom upominków – balony, ołówki z motywami kubusiowymi. Beata Jończyk, Mariola Kozioł nauczycielki z Zespółu Szkolno– Przedszkolnego nr 4w Wodzisławiu Śląskim Konkurs tańca dla mieszkańców Stumilowego Lasu. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 Grupy Prosiaczków i Tygrysków 59 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 60 Romana Adamczyk Wykorzystanie interaktywnych map tematycznych na lekcjach z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej. Przekazywanie treści z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej wymaga od nauczyciela sporego wysiłku. Niektórzy twierdzą nawet, Ŝe znacznie większego niŜ podczas prezentowania zjawisk zaliczanych do geografii fizycznej. Procesy, w które obfituje nasz współczesny świat, są bardzo dynamiczne i zmuszają geografów do nieustannego pogłębiania wiedzy oraz doskonalenia własnego warsztatu pracy. Dlatego wielu nauczycieli uwaŜa geografię społecznoekonomiczną za trudniejszą w procesie dydaktycznym, co wynika głównie z trudności w doborze odpowiednich, to znaczy aktualnych materiałów dydaktycznych. Niniejszy artykuł ma pomóc nauczycielom w uatrakcyjnieniu ich lekcji z zakresu geografii gospodarczej, demografii, osadnictwa, czy geografii politycznej. Stanowi on bowiem propozycję wykorzystania w nauczaniu nowoczesnego narzędzia, jakim są darmowe mapy interaktywne – odpowiedź na proponowane przez róŜnego rodzaju wydawnictwa, multimedialne atlasy geograficzne. Mapa interaktywna – co to znaczy? Kiedy wchodzimy do pracowni geograficznej, pierwszym elementem przykuwającym uwagę, są zwykle wiszące na ścianach mapy. Z reguły to mapy ogólnogeograficzne, fizyczne, rzadziej tematyczne np. gospodarcze. Często uŜywane mapy hipsometryczne ulegają szybkiemu zniszczeniu, a mapy gospodarcze, o ile znajdują się w sali, będąc jeszcze w dobrym stanie i tak popadają w zapomnienie ze względu na nieaktualność prezentowanych treści. Wiele wydawnictw, nie tylko kartograficznych, zaczyna dostrzegać ten problem i proponuje nowe środki dydaktyczne w postaci tzw. multimedialnych atlasów geograficznych np. Multimedialny Atlas Świata PWN. Tego typu materiały, wyświetlane za pomocą rzutników multimedialnych lub na tablicach interaktywnych, są odpowiednikami map ściennych. Mogą zawierać teŜ indeks zagadnień, zamieniając się wtedy w swego rodzaju kompendium wiedzy wzbogacone w fotografie, rysunki, a czasami nawet animacje. Ale to jeszcze nie jest mapa interaktywna. Mapa interaktywna pozwala „ingerować” w przedstawianą treść, dostosowywać wyświetlane elementy do potrzeb uŜytkownika. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 61 Jednym z pierwszych wydawnictw proponujących tego typu rozwiązania jest Meridian, wprowadzający na rynek w 2012 roku Multimedialny Geograficzny Atlas Świata (dostępny jest juŜ Multimedialny Atlas Historyczny). Jak widać nazwa nawiązuje do atlasu wydawnictwa PWN, ale obu tych propozycji nie moŜna bezpośrednio porównywać, poniewaŜ Meridian przedstawia zestaw map interaktywnych (oprócz treści atlasy róŜnią się takŜe ceną: atlas PWN to koszt około 60 PLN, natomiast nowe rozwiązania wydawnictwa Meridian to, w pełnej wersji czterostanowiskowej, bez ograniczeń czasowych uŜytkowania, około 800 PLN). Darmowe mapy interaktywne W przypadku geografii fizycznej świetnym środkiem dydaktycznym jest bardzo proste w obsłudze, darmowe oprogramowanie MapCreator 2.0 (Adamczyk, 2010). Dzięki rozbudowanej bazie danych pozwala ono, bez konieczności posiadania łącza internetowego (uŜytkowanie offline), tworzyć mapy kontynentów i poszczególnych państw. Wśród warstw mapy dostępne są: ukształtowanie terenu, batymetria oceanów, sieć hydrograficzna, wyświetlanie miast o zadanej liczbie ludności, granice państw, obrazy satelitarne, animacje. KaŜda warstwa jest przedstawiana w odpowiednim odwzorowaniu kartograficznym. W grupie oprogramowania tzw. freeware znajdziemy takŜe narzędzia, takie jak program STATPLANET, które umoŜliwiają wizualizację danych statystycznych z obszaru całego globu, obejmujących m. in. zagadnienia demografii, gospodarki, czy osadnictwa. Czym jest STATPLANET? Twórcą oprogramowania STATPLANET jest Frank van Cappelle, który od 2005 roku zajmuje się jego ciągłym udoskonalaniem. Począwszy od 2008 roku oprogramowanie to stało się częścią projektu badawczego SACMEQ (Southern and Eastern Africa Consortium for Monitoring Educational Quality) wspieranego przez działający przy UNESCO International Institute for Educational Planning (IIEP). STATPLANET wykorzystywany jest przez wiele międzynarodowych organizacji (w tym ONZ), konsorcjów, departamentów rządowych i uniwersytetów. Pomocny jest takŜe w edukacji niŜszego szczebla. „Przyjazny” jest juŜ dla dzieci powyŜej dziewiątego roku Ŝycia (StatPlanet User Guide). Pełna wersja oprogramowania zawiera 250 wskaźników z zakresu demografii, edukacji, zdrowia, gospodarki, ochrony środowiska i parytetów społecznych 210 państw świata. Niestety cały interface programu jest w języku angielskim. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 62 Wymagania systemowe oprogramowania STATPLANET 2.0 i jego podstawowe funkcje Największą zaletą programu jest brak konieczności instalowania go na twardym dysku komputera. Wystarczy oprogramowanie Adobe Flash Player wymagające procesora Intel® Pentium® II 450MHz, AMD Athlon™ 600 MHz lub nowszego oraz 128 MB RAMu (wymagania te spełnia większość komputerów wyprodukowanych po 2004 roku). W ten sposób nie musimy posiadać uprawnień administratora na komputerze, na którym korzystamy z map interaktywnych. Oprogramowanie STATPLANET znajdziemy na witrynach internetowych: • www.sacmeq.org/statplanet • www.statplanet.org Dostępnych jest kilka wariantów programu, m. in. StatPlanet, StatPlanet Map Maker i StatPlanet Graph Maker. Warsztat pracy nauczyciela geografii najlepiej wzbogacić o opcję pierwszą, pozostałe warianty pozwalają bowiem wizualizować własne dane statystyczne za pomocą edytora danych Excel, a to wymaga juŜ nieco lepszego przygotowania informatycznego. Podstawową funkcją oprogramowania STATPLANET jest wyświetlanie interaktywnych map tematycznych według zadanych kryteriów. Program pozwala na „personalizację” kaŜdej mapy - od wyboru regionu świata począwszy, poprzez zmianę cech graficznych mapy, po wybór wskaźników np. gospodarczych. Kolejną funkcją jest moŜliwość wyświetlania wykresów obrazujących wartości wybranych wskaźników dla danego państwa w zadanym wieloleciu (w przypadku niektórych wskaźników gospodarczych np. PKB dostępne są prognozy 2010-2014 wykonane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy lub Bank Światowy). Jest moŜliwe porównywanie krzywych wielu państw. Dane statystyczne moŜna prezentować graficznie lub w wersji tabelarycznej. Program wyświetla takŜe animacje, dzięki czemu moŜna zobaczyć, jak w poszczególnych latach zmieniały się wartości wybranego wskaźnika na danym obszarze. KaŜdą mapę moŜemy skopiować i zapisać, co moŜna wykorzystać np. do tworzenia kart pracy dla uczniów. STATPLANET na lekcji geografii – propozycja metodyczna PoniŜej zamieszczono konspekt przykładowej lekcji geografii, którą moŜna urozmaicić wykorzystując mapy interaktywne. Lekcja przeznaczona jest dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych (autorka artykułu zrealizowała ją w trzeciej klasie technikum). Temat: Europa – gdzie biedni, gdzie bogaci? Cel główny: poznanie przestrzennego zróŜnicowania wartości PKB na obszarze Europy. Rozwój gospodarczy Polski na tle innych gospodarek europejskich. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 63 Przewidywane osiągnięcia: Uczeń: • definiuje pojęcie PKB • potrafi wyjaśnić czym róŜni się PKB od PKB obliczanego na podstawie parytetu siły nabywczej (PPP) • klasyfikuje kraje Europy wg wielkości PKB • analizuje dane statystyczne przedstawione na wykresach • ocenia i porównuje wartość PKB polskiej gospodarki z innymi krajami europejskimi • wyciąga wnioski na podstawie danych statystycznych przedstawionych graficznie Metody dydaktyczne: • metody podające – wykład, pogadanka • metody poszukujące, operatywne – praca z mapami interaktywnymi Formy pracy: • praca w grupach techniką „zwróć się do sąsiada” Środki dydaktyczne: • oprogramowanie STATPLANET 2.0 • karty pracy ucznia Przebieg lekcji 1. Część wstępna. Nauczyciel, stosując pogadankę, stawiając pytania problemowe np. „Jak ocenić poziom bogactwa i biedy?”, diagnozuje wiedzę uczniów na temat wskaźników gospodarczych i w razie potrzeby wprowadza pojęcie Produktu Krajowego Brutto (PKB). Wyjaśnia teŜ czym róŜni się PKB od PKB obliczanego na postawie parytetu siły nabywczej. 2. Praca w grupach. Uczniowie pracują w grupach 2-osobowych (tak, jak siedzą w ławkach). KaŜda grupa otrzymuje od nauczyciela dwie karty pracy (załącznik nr 2). W pierwszej kolejności uczniowie samodzielnie wykonują zadania na podstawie wyświetlanych przez prowadzącego map interaktywnych (rozkład wartości PKB, rozkład wartości dynamiki zmian PKB, inflacja w krajach europejskich). Następnie porównują wypełnione karty pracy, dyskutują w parach, uczą się wzajemnie i wyciągają wnioski. 3. Polska na tle gospodarek europejskich. Przemiany gospodarcze w Polsce po 1989 roku – analiza wykresu. Nauczyciel komponuje w programie STATPLANET wykres przedstawiający zmiany PKB w Polsce w wieloleciu 1980-2014 (okres 2010-2014 to prognozy BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 64 Banku Światowego). Najpierw uczniowie sami wpisują do zeszytów okresy charakterystycznych zmian wartości PKB, a potem wspólnie z nauczycielem próbują wyjaśnić ich przyczyny. 4. Podsumowanie. Nauczyciel w zwięzły sposób powtarza najwaŜniejsze definicje i treści, które uczniowie powinni zapamiętać z lekcji. Zakończenie Zamieszczona w niniejszym artykule propozycja lekcji została tak skonstruowana, aby uczniowie: potrafili definiować PKB, który moŜe nie jest najlepszym wskaźnikiem rozwoju gospodarczego, ale najbardziej powszechnym. Mówi o nim premier, minister finansów, ma on wpływ na zasobność naszych portfeli, zdawali sobie sprawę, Ŝe dane statystyczne nie mogą istnieć bez okresu, wielolecia, którego dotyczą. W gospodarce światowej zachodzą tak dynamiczne procesy, Ŝe charakterystyki gospodarcze jednego roku mogą diametralnie róŜnić się od drugiego (np. PKB w 2008 i 2009 roku), zrozumieli, Ŝe to co stara się im przekazać nauczyciel dotyka ich w codziennym Ŝyciu. Od rozwoju gospodarczego Polski w duŜym stopniu będzie przecieŜ zaleŜała ich przyszłość. Mapy interaktywne, prócz zalet mają takŜe pewne wady. Nawet najlepsza lekcja moŜe stać się prawdziwą katastrofą, jeŜeli wystąpi np. awaria zasilania. Nie powinno to jednak zniechęcać nauczycieli do korzystania z tego typu narzędzi. Literatura • Adamczyk R., 2010: Mapy cyfrowe na lekcjach geografii, czyli Geograficzne Systemy Informacyjne w praktyce szkolnej, Biuletyn Metodyczny nr 2 (23) wrzesień 2010, 63-69. • StatPlanet User Guide – dostępny na www.statplanet.org i w pakiecie zip, razem z oprogramowaniem dr Romana Adamczyk Zespół Szkół Budowlanych i Rzemiosł RóŜnych w Raciborzu BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 65 Załącznik 1 Wyjaśnienie niektórych angielskich pojęć występujących w programie StatPlanet: GDP per capita (PPP)– Produkt Krajowy Brutto obliczany na podstawie parytetu siły nabywczej w dolarach (tys.) na mieszkańca. Parytet siły nabywczej odzwierciedla faktyczną wartość waluty obcej w danym kraju, która zazwyczaj jest odmienna od sugerowanej przez kurs oficjalny. W ten sposób liczony PKB jest w KSR i KŚR wyŜszy od liczonego metodą kursu oficjalnego, a w KWR – niŜszy. Real GDP growth – dynamika wzrostu PKB, zmiana Produktu Krajowego Brutto rok do roku podawana w %, średnie roczne tempo wzrostu PKB (Annual % change) Inflation rate – wartość inflacji podawana w %, stały wzrost przeciętnego poziomu cen (average consumer prices) IMF (International Monetary Fund) – Międzynarodowy Fundusz Walutowy Załącznik 2 Karta pracy ucznia A Wpisz do tabeli 5 państw charakteryzujących się wysokim PKB, następnie dopisz do nich odpowiadające im zakresy dynamiki zmian PKB i inflacji. Państwa o wysokim PKB Dynamika zmian Poziom inflacji PKB (%) (%) Karta pracy ucznia B Wpisz do tabeli 5 państw charakteryzujących się niskim PKB, następnie dopisz do nich odpowiadające im zakresy dynamiki zmian PKB i inflacji. Państwa o niskim Dynamika zmian Poziom inflacji PKB PKB (%) (%) Ryc. 1 Przykładowy „zrzut” ekranowy, obrazujący podstawowe funkcje programu STATPLANET: wyświetlanie mapy tematycznej, legendy (moŜliwe jest własne definiowanie przedziałów wartości wskaźników), wykresów. Na dole znajduje się tzw. suwak czasu, umoŜliwiający wybór interesującego nas okresu. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 66 Załącznik 3 BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 67 Iwona Grajner Jak nauczać o Holokauście?. W dniach 13.11-26-11.2011r. odbyło się Seminarium dla Edukatorów z Polski w Instytucie Yad Vashem. Nauczyciele zainteresowani tematem „Nauczanie o Holokauście” mogli uczestniczyć w wielu wykładach i poznać historię śydów przed, w czasie, jak i po wojnie w Europie. Podczas seminarium zapoznaliśmy się z ksiąŜką Naomi Morgenstern „Córka, której zawsze pragnęliśmy”. PoniŜej przedstawiam Państwu konspekty lekcyjne opracowane przez Yad Vashem. Osoby zainteresowane mogą tę ksiąŜkę w wersji angielskiej wypoŜyczyć w bibliotece PODN. Wskazówki dla nauczyciela : Niniejszy zestaw planów lekcji jest uzupełnieniem ksiąŜki „Córka, której zawsze pragnęliśmy”. ZałoŜenia metodyczne: UwaŜamy, Ŝe nauczanie o Holokauście powinno się zacząć w młodym wieku, poprzez stopniowe odkrywanie róŜnych aspektów tego wydarzenia. Stąd teŜ rozpoczynając nauczanie w klasie 3. i 4. szkoły podstawowej, opowiadamy o historii pojedynczego dziecka, które ocalało z pomocą Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W późniejszym etapie posługujemy się podobną historią rozszerzoną na całą rodzinę, z uwzględnieniem bardziej złoŜonych aspektów – relacji śydów z miejscową ludnością, toŜsamości Ŝydowskiej przed wojną etc. W gimnazjum opowiadamy historie całych społeczności Ŝydowskich np. Warszawy, Salonik, Frankfurtu itd., natomiast dopiero w szkole ponadgimnazjalnej pokazujemy pełny kontekst historyczny. Na wszystkich wspomnianych etapach naleŜy zwrócić uwagę, aby ludzi, którzy stali się ofiarami Holokaustu, nie przedstawiać wyłącznie jako ofiary, ale – przed Holokaustem –jako osoby mające podobne pytania i zainteresowania jak my dziś, a podczas Holokaustu – poprzez dylematy i pytania wówczas zadawane. Holokaust nie kończy się na roku 1945. Plany lekcji podzielone są na dwie części: Część A – Rozpoczęcie – wspólne czytanie i dyskusja o pierwszych stronach ksiąŜki. Część B – Dyskusja na jedno lub dwa z wielu zagadnień pojawiających się w ksiąŜce, np. zmagania z trudnościami Ŝycia w getcie, ratunek i Sprawiedliwi wśród Narodów Świata, dylematy toŜsamości i powrotu do Ŝycia. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 68 Nauczyciel wybiera rozdziały ksiąŜki, które przedstawi uczniom według własnego uznania, biorąc pod uwagę zagadnienia historyczne, istotne pytania, jakie pragnie zadać, by wprowadzić uczniów w trudne aspekty przedstawianego problemu. Do kaŜdego tematu proponowane są pytania do dyskusji, pytania podsumowujące oraz pytania do analizy kaŜdego rozdziału. Część A – Kim jest Marta? Marta dziś i Marta jako dziecko (str. 5 i kolejne) W tej części uczniowie poznają Martę – dorosłą kobietę oraz Martę – dziecko. Na początku dowiadują się o jej wyjątkowych osiągnięciach po wojnie, a następnie poznają bohaterkę jako rówieśniczkę. Uzupełnieniem danych biograficznych jest początek zmian w Ŝyciu Marty związanych z wybuchem wojny. Rozpoczęcie od tego, co było…. Rozdział zaczyna się od informacji o osiągnięciach Marty po wojnie, uwypuklając zagadnienie nadziei, ciągłości i ludzkiej twarzy ocalonych, znaczenia odwetu według ocalonych. Pytania do dyskusji: • W jaki sposób Marta się przedstawia? • Jakie waŜne informacje o sobie chce nam przekazać? • Dlaczego zaczyna od dnia dzisiejszego, a nie od Holokaustu? Zadanie: Zanim przejdziesz do dyskusji na temat przedstawiania siebie przez Martę, poproś uczniów, aby zapisali trzy rzeczy, które ich przyjaciele powinni o nich wiedzieć. Następnie moŜna porozmawiać o tym, jak wybrali swoje cechy; czy wybrali rzeczy, z których są dumni; co zbliŜy ich do przyjaciół; co jest waŜne dla nich samych, a co dla kolegów itd. Dyskusja tego rodzaju pozwala zrozumieć znaczenie wyborów Marty w przedstawianiu się. Marta jest dumna ze swoich dokonań i z odbudowy własnego Ŝycia po Holokauście. Szczególnie podkreśla swoje osiągnięcia osobiste i zawodowe. Bardzo często ocaleni z Holokaustu mówią, Ŝe ich „zemstą” są stworzone po wojnie rodziny oraz dokonania zawodowe. Taki rodzaj odwetu – pozytywny i budujący – jest waŜnym tematem do dyskusji w klasie. Zwróć uwagę, Ŝe Marta podkreśla swoje osiągnięcia zawodowe. Wszędzie w ksiąŜce przewija się motyw zmagań o moŜliwość uczenia się oraz znaczenie nauki w kaŜdych warunkach. Rozpoczęcie ksiąŜki od końca historii, to podkreślenie znaczenia nadziei. Od początku uczeń wie, Ŝe Marta przeŜyła. Co więcej, jest dumna ze swojego Ŝycia. KsiąŜka jest zatem wypełniona nadzieją oraz przedstawieniem rzeczy waŜnych dla Marty, które ona sama chce nam przekazać. Dawno, dawno temu. Szczęśliwe wspomnienia o ojcu. Obydwa rozdziały rozpoczyna opowieść Marty o jej Ŝyciu wśród śydów przed Holokaustem, prezentująca róŜne toŜsamości i sposoby Ŝycia oraz utracone BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 69 dzieciństwo i źródło siły Marty. Pytania do dyskusji: • Którzy ludzie są waŜni w Ŝyciu Marty? Czego się nauczyła od kaŜdego z nich? (bezpieczeństwo, toŜsamość, wiedza, zainteresowania, społeczeństwo, itd.)? • Jakie są podobieństwa między Ŝyciem Marty, a Twoim? Jakie są róŜnice? Czy wiesz, Ŝe dorośli opisywani przez Martę (dziadkowie, rodzice) takŜe byli dziećmi? • Co czujesz, czytając te rozdziały? Co ci się podoba? Które obrazki przemawiają do ciebie? (moŜesz wybrać jedno z pytań i narysować odpowiedź). Kluczowym sposobem wywołania empatii jest poznanie Marty jako dziecka w wieku uczniów oraz jej Ŝycia przed wojną. Stąd w trakcie dyskusji trzeba połoŜyć nacisk na to, aby uczniowie dostrzegli analogie z okresem ich dzieciństwa. NaleŜy takŜe zwrócić uwagę na źródło, z którego Marta czerpie swoją siłę, aby zredukować poczucie bezradności w opowiadaniu o niej. A potem Ŝycie się zmieniło… Ten rozdział wprowadza zagadnienie pierwszych zmian w Ŝyciu śydów we wschodniej Polsce. Pomimo, Ŝe w tym okresie znajdowali się oni pod okupacją sowiecką i niemiecką, to struktury Ŝycia znane z poprzednich rozdziałów zaczęły się rozpadać. Zagadnienia pedagogiczne: Zmagania z wielkimi zmianami, będącymi rezultatem rozpoczętej wojny. Strach oraz przemiany w rodzinie, a próba zachowania bezpieczeństwa oraz podtrzymania jej ciągłości. Pytania do dyskusji: • Marta opowiada o tym, jak zaskoczyło ją przyjęcie urodzinowe. Dlaczego? Z jakimi problemami musiała się zmagać? Jakie zmiany w jej Ŝyciu przyniósł wybuch wojny? • "Przyjęcie urodzinowe jest moim ostatnim radosnym wspomnieniem"- Co dla Marty symbolizują urodziny? • W jaki sposób ludzie waŜni dla Marty próbują ją chronić? Zadanie: Uczniowie wybierają jedno zdanie z opisu urodzin, które najbardziej ich poruszyło i rozmawiają na jego temat (moŜna takŜe zachęcić do próby rozwinięcia zdania). Część B – Propozycje lekcji tematycznych: • śycie w getcie i zmagania z trudnościami - dzieciństwo w cieniu chaosu. • Ratunek i Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 • • 70 Dwie toŜsamości i dwa imiona. Powrót do Ŝycia. W ramach proponowanych tematów sugerujemy ogólne pytania do dyskusji przy wszystkich rozdziałach. Pytania mogą być takŜe zastosowane jako podsumowanie do tematu bądź zachęta do analizy danego rozdziału pod kątem problemu. Temat 1: śycie w getcie i zmagania z trudnościami (str. 11 i następne) W tej lekcji prześledzimy waŜne zmiany w Ŝyciu Marty związane z nastaniem niemieckiej okupacji. Szczególną uwagę poświęcimy przejściu od świata zabranego Marcie do wysiłków Marty i jej rodziny, mających na celu jego ocalenie. W ten sposób wrócimy do źródeł siły w Ŝyciu Marty, najwaŜniejszych w nim postaci oraz sposobów, jakimi Marta i jej rodzina próbowali poradzić sobie z utratą swojego świata. Ogólne pytania do dyskusji: • Wybierz 4 zdania opisujące najwaŜniejsze zmiany w Ŝyciu Marty związane z nadejściem okupacji nazistowskiej i przeprowadzką do getta. • Jakie postaci przewijają się wtedy w Ŝyciu Marty? Jak próbowały one pomóc jej pokonać trudności? • Z czego składał się świat Marty w aptece? Zwróć uwagę na róŜnicę pomiędzy rzeczami materialnymi, jakie posiadała, a światem duchowym stworzonym dla niej przez matkę. • Jaki świat stworzyła Marcie matka? • W jaki sposób stworzyła taki świat? Dlaczego musiała to robić? Oto dyskusja podzielona na rozdziały: śycie się zmienia... Zagadnienia pedagogiczne: Zmagania z wielkimi zmianami będącymi rezultatem wojny. Strach oraz przemiany w rodzinie, a próba zachowania bezpieczeństwa oraz podtrzymania jej ciągłości. Pytania do dyskusji: • "Wszędzie zapanował strach" (s. 13) - Czego się bano? Dlaczego zapanował strach? Co zabrano Marcie? Co było zagroŜone? • Członkowie rodziny- Jak się zmienili? Co im zabrano? BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 • • 71 Jak krewni Marty starali się zapewnić jej bezpieczeństwo, ciepło, jedzenie itd. ? Co udało się zapewnić Marcie, a co nie? Jak zmieniły się priorytety Marty i jej bliskich? Dokąd poszła Dusia? Zagadnienie pedagogiczne: ciągłość Ŝycia wbrew złym wiadomościom. Pytania do dyskusji: • Dlaczego Marta szukała Dusi? Czego brakowało jej w getcie? • Co Marta wiedziała przedtem o Niemcach? Czego dowiedziała się teraz? Dlaczego wcześniej nie powiedziano jej o tym? Dlaczego matka postanowiła teraz opowiedzieć jej o morderstwie? • Jak Marta zareagowała na opowieść matki? Jaką rolę odgrywa w Ŝyciu Marty fotograf? Jakie uczucia pojawiają się w tym rozdziale? W rozdziale Marta dowiaduje się o strasznym morderstwie. Dlatego naleŜy w pierwszej kolejności podkreślić jej uczucia, a takŜe umoŜliwić to samo uczniom. W ten sposób stwarzamy przestrzeń do rozmowy o dalszym Ŝyciu Marty. Czy polubiła nowego przyjaciela? Co ze sobą robi? Fotograf pomaga jej wrócić do Ŝycia gier i przyjaźni, ale on sam równieŜ zostaje jej zabrany. Kolejny rozdział jest bardzo istotny, stąd zalecamy włączenie go w kaŜdy plan lekcji. Pewnego dnia poszłam z mamą do apteki… Zagadnienie pedagogiczne: niezłomność ducha – szukanie sposobów ratunku oraz tworzenie pełnego świata w warunkach ciągłego niedostatku. Pytania do dyskusji: • Co sprawiło, Ŝe Marta ocalała? • Z czego składał się świat Marty w aptece? Zwróć uwagę na róŜnicę pomiędzy rzeczami materialnymi, a światem duchowym stworzonym przez matkę. • Jaki rodzaj świata stworzyła dla Marty jej matka? • Jak to zrobiła? Czego potrzebowała, aby stworzyć taki świat? W tym rozdziale poruszony jest wątek siły ludzkiego ducha. Kreatywność, nadzieja, bogactwo umysłowe oraz upór matki pomogły stworzyć dla córki świat duchowy zupełnie inny od tego, w którym przebywała. Rozdział ten jest bardzo BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 72 waŜny dla zrozumienia związku pomiędzy warunkami materialnymi, a stanem ducha. Temat 2: Ratunek i Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata Kolejne rozdziały dotyczą Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Przedstawiają zagroŜenia związane z ukrywaniem śydów podczas Holokaustu oraz szczegóły, na jakie musiały zwracać uwagę osoby ratujące śydów. WaŜne jest w tym miejscu zwrócenie uwagi na rolę poświęcenia. WyraŜa się ono w rzeczach, które ratujący zapewnili dziewczynce pomimo naraŜania się na wielkie niebezpieczeństwo. Jednak, aby historia Holokaustu była pełna, nie moŜemy skupiać się wyłącznie na tych rozdziałach, lecz takŜe na częściach prezentujących trudności codziennego Ŝycia w getcie i na dylematach dotyczących toŜsamości. Pytania do dyskusji: • Jakie niebezpieczeństwa czekały tych, którzy próbowali ratować śydów z Holokaustu? • Na jakie szczegóły musiano zwracać uwagę, aby nie być podejrzanym o ratowanie? • Jakie cechy charakteru mieli ludzie ratujący śydów z Holokaustu? W jaki sposób je rozwinąć u siebie? • Co napisałbyś/napisałabyś dziś do osoby, która ratowała śydów lub jego/jej rodziny? • Oto dyskusja do róŜnych rozdziałów: Lidka Zagadnienia pedagogiczne: Sprawiedliwi wśród Narodów Świata – zagroŜenia dla nich oraz ich zaradność; dobro w człowieku, który naraŜa siebie dla drugiego. Pytania do dyskusji: • W jaki sposób matka Marty próbowała zmienić jej wygląd, aby pasował do nowej toŜsamości? • Czego bała się Marta, a co ją uspokajało? • Co robiła Lidka, aby ukryć toŜsamość Marty? • “Jaka ona jest wspaniała – przecieŜ zgodziła się przyjechać z Warszawy i zabrać mnie ze sobą” (s. 35) – Czy odległość była jedynym wyzwaniem w podróŜy Lidki? Kogo zastanę po przyjeździe? Zagadnienia pedagogiczne: Ratunek wbrew zagroŜeniu, wyobcowaniu i podejrzliwości – bariery psychologiczne, jakie naleŜało pokonać, aby ratować ludzi. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 73 Pytania do dyskusji: • Zapisz imiona postaci w tym rozdziale. • Co robi kaŜda z nich? • Które słowa i czyny słuŜą pomagają ukrywaniu się, a które są szczere? • Dlaczego tak się zachowywano? Rodzina Szulców wraz z Martą rozpoczynają Ŝycie w kamuflaŜu i strachu. Ich kaŜdy dzień zaleŜy od umiejętności udawania kogoś innego. Największą trudnością dla rodziny było długotrwałe ukrywanie toŜsamości Marty. PowyŜsze pytania wskazują na trudności, jakie stawały przed Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata. • Co działo się z tymi młodymi chłopcami, którzy musieli grać kochających krewnych dla całkowicie obcej im dziewczynki, która tak naprawdę naraŜała ich na śmierć? • Co czuje dziewczynka, która dołącza do nowej rodziny, kiedy musi być bezwzględnie uprzejma bez względu na okoliczności? • Skąd wie, co jest robione na pokaz, a co nie? • O czym myśli? Pytania tego typu podkreślają emocjonalne i psychiczne skomplikowanie historii ratunku Marty. Jak się bawić na podwórku? Zagadnienia pedagogiczne: Utracone dzieciństwo i jego odbudowa; niebezpieczeństwa ukrywania się i zaradność; róŜne strony ratunku i uprzejmości ratujących. Pytania do dyskusji. • Czy Marta jest zwykłym dzieckiem? Jak to moŜliwe, Ŝe nie wie jak się bawić? • Jak Marta radziła sobie na podwórku? • Dlaczego bracia uczyli Martę zabaw w środku nocy? • W jakich obszarach państwo Szulcowie i pani Czaplińska pomagali Marcie? • Co groziło ratującym według tego rozdziału? Kiedy przyjrzymy się zachowaniu braci, moŜna zauwaŜyć problemy Ŝycia codziennego ratujących. Z jednej strony lubili pomagać Marcie w zdobyciu akceptacji pozostałych dzieci, a z drugiej strony nie interesowało ich, Ŝe Marta będzie odmieńcem, który nie potrafi się bawić, co z kolei zrodzi podejrzenia. Dlatego ratujący musieli myśleć o wszelkich najmniejszych detalach zanim podjęli się ocalenia Marty. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 74 Temat trzeci: Dwie toŜsamości i dwa imiona - Marta i Krysia (s. 30) Zagadnienia pedagogiczne: Aby ocaleć z Holokaustu, Marta musiała zmienić toŜsamość i stać się aryjskim dzieckiem. Chodziło nie tylko o zmianę nazwiska, ale takŜe zachowania, ubioru oraz przemianę wewnętrzną. Jak długo mała dziewczynka moŜe udawać kogoś innego? Do jakiego stopnia zachowania wpływają na myśli, nawet gdy są kierowane jedynie brakiem wyboru? W opowiadaniach odnajdujemy silne dylematy toŜsamości. Omawiane strony przedstawiają historię dziecka przeŜywającego rozłam. Dyskusja na ten temat rodzi pytanie o toŜsamość kaŜdego z nas. Zadanie: Otwórz dyskusję, która skieruje uwagę uczniów na elementy wpływające na toŜsamość: matka, ojciec, przyjaciele, rodzina, szkoła, media, ubiór, jedzenie, okolica, miasto, wyznanie, zasady itd. Pytania ogólne do dyskusji: • Jakie zmiany musiała przejść Marta, aby stać się chrześcijanką Krysią i ocalić swoje Ŝycie? Czy są to tylko zmiany zewnętrzne? • Jak według ciebie czuła się Marta w domu Szulców? Czy była mile widziana? Czy czuła się u siebie? Jakie uczucia próbowali dać Marcie Szulcowie? Jak to robili? • Ukrywając się u Szulców czasem była Martą, a czasem Krysią. Wybierz trzy zdania, które pokazują oba uczucia. • Jak myślisz, dlaczego juŜ po wojnie dziewczynka wciąŜ nazywa sama siebie Krysią? Dlaczego dziewczynka wybiera imię Marta po przybyciu do Izraela? Co dziś czuje Marta do Krysi? • Czego symbolem jest zmiana imienia? Które elementy tworzyły toŜsamość Marty, a które Krysi? Oto pytania ułoŜone według rozdziałów: Musimy się rozdzielić… Zagadnienie pedagogiczne: Trudne decyzje w świecie niemoŜliwych wyborów. Pytania do dyskusji: • Jak Marta reaguje na wieść o rozstaniu? • Czego się boi? • Jak odpowiada jej matka? WaŜne jest, aby podkreślić wobec uczniów, Ŝe córka ocalała dzięki rozdzieleniu od matki. Ten rozdział jest pełny emocji i opowiada o trudnym zagadnieniu rozstania. Celem dyskusji jest nazwanie emocji, jakie towarzyszą uczniom podczas poznawania losów Marty. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 75 Krysia Zagadnienia pedagogiczne: Nowa toŜsamość dla ocalenia – znaczenie toŜsamości i jej zmiany. Pytania do dyskusji: • Jaka jest nowa toŜsamość Krysi? Dlaczego wybrano jej historię? • Jakie specjalne polecenia dała córce matka? W jaki sposób polecenia są sprzeczne ze słowami: „Oni są bardzo mili i teŜ chcą ocalić twoje Ŝycie?” Jakie podwójne przesłanie dostała Marta? • Z czym Ŝegna się Marta przyjmując nową toŜsamość Krysi? • Co zabiera ze sobą? Historia, którą Marta przyjęła jako swoją, miała zapewnić uniknięcie podejrzeń związanych z dołączeniem nowego dziecka do rodziny Szulców. Aby brzmiała realistycznie, dziewczynka musiała zapamiętać wiele drobnych szczegółów. Gdy matka rozstawała się z córką, dała jej rady, które w kontekście wielkiego zagroŜenia Ŝycia uzyskiwały nowe znaczenie. Nakaz, aby Marta była zawsze radosna, ma ocalić jej Ŝycie. W poleceniach widać takŜe obawy matki. Próbuje poradzić córce jak być kochaną, aby ratujący ją pokochali i ocalili. Jednocześnie matka stara się uspokoić córkę, mówiąc, Ŝe tak czy owak: „[…]rodzina Szulców chce ocalić jej Ŝycie”. W tym rozdziale Marta zostawia wszystko, co jest jej bliskie – sposób Ŝycia, miasto, rodzinę i świat, który działa według podstawowych zasad. Pomimo tego, nie traci swojej siły, którą dała jej rodzina. Jak zachowywać się w Warszawie? Pytania do dyskusji: • Co oznacza stanie się Krysią? • Czy Marta rzeczywiście stała się Krysią? • W których momentach była wciąŜ Martą? „W nocy nie płakałam”. Mama Marty „pozwoliła” jej płakać w nocy. • Jak myślisz, dlaczego dziewczynka nie płakała? Co mógłby oznaczać płacz? • Jak czuła się w Warszawie Marta? Z jednej strony Marta nie ma wyboru, poniewaŜ „niebezpieczeństwo bycia odkrytą jest bardzo duŜe”. Z drugiej w Warszawie „wszystko było nowe i wspaniałe”. Pani Czaplińska dbała o dziewczynkę i podarowała jej medalik. Zatem pozostanie przy toŜsamości Ŝydowskiej jest niebezpieczne, ale zarazem miasto i sama pani Czaplińska budzą pozytywne skojarzenia. Dziewczynka sama BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 76 przyznaje, Ŝe modli się „aby kolejny dzień był przynajmniej tak dobry, jak ten miniony.” W Warszawie jest miło, jednak Marta wciąŜ czeka na list od mamy. NaleŜy podkreślić, Ŝe historia dziewczynki Ŝyjącej pod fałszywym nazwiskiem nie jest reprezentatywna dla większości Ŝydowskich dzieci. Nie wszystkim z tych, które ocalały w ukryciu, ratujący okazywali miłość. Często tkwienie w ukryciu oraz towarzyszące mu trudności wywoływały wrogość wobec dzieci. śydowskie dzieci ukrywane w wioskach, klasztorach i wśród rodzin były obce i spotykały się z surowym traktowaniem. Jak się bawić na podwórku? Pytania do dyskusji: • Czy Marta jest zwykłą dziewczynką? • Dlaczego nie zna zabaw? • Jak Marta radzi sobie na podwórku? • Dlaczego bracia uczą Martę zabaw po zmroku? Marta dołącza do grupki dzieci, które Ŝyją w sposób bardziej odpowiedni niŜ dotąd ona sama. Stąd potrzebuje pomocy braci, aby „wtopić” się w normalne Ŝycie. Być moŜe chłopcy pomagają jej, aby mogła zostać zaakceptowana w małej społeczności. W ten sposób widzimy, jak bardzo waŜne były wszystkie drobne detale, o których musieli pamiętać ratujący, podejmując się pomocy śydom podczas Holokaustu, a takŜe ogrom ryzyka i przeszkód, które pojawiały się znienacka. Krysia zostaje uczennicą. Pytania do dyskusji: • Która część rozdziału mówi o Krysi, a która o Marcie? • Gdzie spotykają się Krysia i Marta? Krysia jest dobrą uczennicą, poniewaŜ Marta była wcześniej uczona przez mamę. Dziewczynka zaprzyjaźnia się z Hanką i cieszy się, kiedy nowa przyjaciółka zaprasza ją do domu, poniewaŜ przypomina on jej mieszkanie dziadków. Krysia chce zrobić dobre wraŜenie i zaczyna jeść jak Marta. Jest to błąd, który moŜe ją narazić na niebezpieczeństwo. Dziewczynka jest przeraŜona. Krysia pragnie, aby mama Marty wiedziała jak dobrą jest dziewczynką. Marta czeka na mamę i płacze w nocy. Po raz pierwszy jest to płacz spowodowany pogubieniem się we własnej toŜsamości. Krysia mówi, Ŝe Anna i Józef Szulcowie są jej rodzicami. Przeklina śydów i w ten sposób próbuje wymazać z pamięci Martę. Pani Czaplińska zmusza Krysię do pamiętania, Ŝe jest Martą. W ten sposób przywraca dziewczynce jej toŜsamość. BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 77 Pytania do dyskusji: • W którym momencie Marta zachowuje się jak zwykła dziewczynka, a kiedy jest zmuszona być dorosłą? • Na czym polega wielki błąd Marty? Dlaczego tak postąpiła? • W jaki sposób Marta próbuje naprawić swój błąd? • Dlaczego Marta płacze w tym czasie? • Jak moŜna wytłumaczyć zachowanie Marty w trakcie czesania przez panią Czaplińską? Co próbuje osiągnąć dziewczynka? • Jak moŜna wytłumaczyć reakcję pani Czaplińskiej? Czy nie byłoby bezpieczniej, gdyby Marta zapomniała o swojej przeszłości? Wojna się skończyła/ Powrót do Warszawy Pytania do dyskusji: • Jakie trudności napotyka Marta pod koniec wojny? Jak sobie z nimi radzi? • Gdzie Marta zadecydowała się mieszkać po wojnie oraz dlaczego dokonała takiego wyboru? Nawet po zakończeniu wojny Marta nie wraca do swojej przedwojennej biografii. Marta przejmuje inicjatywę i pokonuje codzienne trudności samodzielnie oraz z pomocą pani Czaplińskiej. Postanawia nie wracać do swojej dawnej toŜsamości i pozostaje przy tej, która ocaliła jej Ŝycie podczas wojny. Marta czy Krysia - od wtedy do dziś. Pytania do dyskusji: • Co jest dziwnego w odpowiedziach Marty do opiekunki w sierocińcu? • Jak myślisz dlaczego Marta określa opiekunkę z domu dziecka słowami “dobra pani”? • W którym momencie Marta decyduje mówić o sobie “Marta”? Dlaczego właśnie wtedy? • Co lubi Marta? Dlaczego jest to dla niej waŜne? Marta staje przed koniecznością określenia kim jest. Kiedy przyjeŜdŜa do sierocińca, przestaje przebywać z osobami, które dotąd znała. Postanawia zaufać silnej i wspierającej osobie – opiekunce w domu dziecka. Na końcu historii poznajemy niezaleŜne dziecko, zdolne do wyraŜania opinii i realizowania swoich zamierzeń. Dziewczynka ma w sobie ciekawość, dzięki której moŜe się pomyślnie rozwijać. Uczy się, zakłada rodzinę, pracuje i robi karierę. Widzimy jak jej rodzina – matka, ojciec, dziadkowie oraz ludzie, którzy ją uratowali, a zwłaszcza pani Czaplińska, dają jej siłę do dalszych kroków. Mimo to pod koniec wciąŜ towarzyszy jej smutek. Nie chce świętować urodzin, tak jak robiła to z mamą, BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 78 za którą wciąŜ tęskni. Znajduje inny sposób na obchodzenie urodzin, nie zapominając o tym, co utraciła. Iwona Grajner doradca metodyczny z języka angielskiego Instytut Yad Vashem BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 79 Monika Witosz Wyniki Konkursu Ortograficznego dla MłodzieŜy Szkół Ponadgimnazjalnych Powiatu Wodzisławskiego. W dniu 21 grudnia 2011roku odbyła się XII edycja Konkursu Ortograficznego dla MłodzieŜy Szkół Ponadgimanzjalnych Powiatu Wodzisławskiego. W tym roku czternastu ochotników zmagało się z zasadami poprawnej pisowni. W czasie trwania konkursu, spotkali się oni z barbarzyńską druŜyną, która „skradała się poprzez ostnice włosowate i brnęła przez Ŝółtordzawe trzęślice trzcinowate upstrzone róŜowymi śniegulkami, łąkowym chabrem i białą nostrzycą (…), a jej pochód zdradzał od czasu do czasu przeraŜony krzyk trznadla Ŝółtobrzuchego i wzlatująca w niebo dzierzba migdałowa.” Tekst przeczytany został przez panią Lidię Nowak, a jury konkursowe w składzie: Marek Krupa, Ewa Faroń, Lucyna Jendrysik, Weronika Paszkiewicz, Lidia Nowak, Stanisława Wieczorek było pod wraŜeniem świadomości językowej uczestników ortograficznej potyczki. Mistrzami poprawnej pisowni w kategorii szkół ponadgimnazjalnych Powiatu Wodzisławskiego XII edycji Konkursu Ortograficznego w bieŜącym roku szkolnym zostali: Kamil Krakowiecki z II Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Dwujęzycznymi Integracyjnymi im. ks.prof. Józefa Tischnera; Paweł Mijal z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Rydułtowach im. Noblistów Polskich, Patryk Szulik z II Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Dwujęzycznymi Integracyjnymi im. ks.prof. Józefa Tischnera. Zwycięzcy i uczestnicy zmagań z pisownią polską otrzymali nagrody ufundowane przez pana Posła Ryszarda Zawadzkiego i Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. Wszystkim uczestnikom konkursu gratulujemy! Monika Witosz doradca metodyczny z języka polskiego BILETYN METODYCZNY nr 1 (26) STYCZEŃ 2012 NOTATKI 80