Monografia Biblioteki - Szkoła Podstawowa we Fromborku
Transkrypt
Monografia Biblioteki - Szkoła Podstawowa we Fromborku
Monografia Biblioteki Zespołu Szkół we Fromborku Barbara Gawron Frombork 2012 Spis treści Wstęp I. Rys historyczny miejscowości, szkoły i biblioteki 1. Miejscowość – Frombork 2. Szkoła we Fromborku 3. Biblioteka szkolna II. Cele, funkcje i zadania biblioteki szkolnej 1. Cele 2. Funkcje i zadania III. Regulamin biblioteki i ICM IV. Plan pracy biblioteki V. Ewidencja materiałów bibliotecznych 1. Ewidencja wpływów 2. Ewidencja ubytków VI. Dokumentacja pracy 1. Dziennik 2. Ewidencja wypożyczeń VII. Organizacja i funkcjonowanie biblioteki 1. Lokal i wyposażenie biblioteki 2. Kadra 3. Zbiory 4. Finansowanie wydatków 5. Warsztat informacyjny 6. Selekcja księgozbioru 7. Skontrum VIII. Praca pedagogiczna nauczyciela bibliotekarza 1. Udostępnianie zbiorów 2. Działalność informacyjna 3. Edukacja czytelnicza i medialna 4. Praca z aktywem czytelniczym 5. Organizowanie imprez i innych form pracy z czytelnikiem 6. Współpraca z dyrekcją szkoły i nauczycielami IX. Czytelnictwo w latach 1999 – 2011 Zakończenie 3 4 4 5 6 7 7 8 8 11 16 16 17 17 17 17 18 18 19 19 23 23 23 24 24 24 25 25 26 26 27 28 29 2 Wstęp „Biblioteka jest wielka przez swoją gościnność, a nie przez rozmiary.” Współczesna biblioteka to nie tylko gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie zbiorów, to także miejsce: spotkań, dialogu, informacji, integracji i współpracy. Biblioteka rozpoznaje: potrzeby, zasoby wiedzy i kultury. Biblioteka: - inspiruje, animuje, edukuje, kreuje, wdraża różnego rodzaju przedsięwzięcia. Stwierdzenia te obrazują współczesną bibliotekę, która chce rozwijać swoją działalność, w pełni wykorzystywać potencjał lokalny i planować działania dla szkoły i środowiska. Dziś i jutro biblioteki stanowią, szczególnie w mniejszych miejscowościach, centra informacji, komunikacji i wiedzy. Stają się zapleczem dla różnego rodzaju akcji kulturalnych i edukacyjnych. Biblioteka szkolna z kolei służy przede wszystkim realizacji zadań dydaktyczno – wychowawczych szkoły oraz wspieraniu doskonalenia zawodowego nauczycieli. Pełni rolę nowoczesnego, dobrze wyposażonego centrum informacyjnego dla uczniów, nauczycieli i rodziców. Jako szkolna pracownia interdyscyplinarna uczestniczy w przygotowaniu uczniów do samokształcenia i ustawicznej edukacji, w tym do korzystania z innych typów bibliotek i ośrodków informacji. Obecnie mówi się o misji biblioteki w ramach, której należy dbać m.in. o: - tworzenie przyjaznej biblioteki i spełnianie oczekiwań wszystkich jej użytkowników, - rozpoznawanie, rozwijanie i zaspokajanie potrzeb czytelniczych, - upowszechnianie wiedzy i rozwój kultury, - zapewnianie czytelnikom dostępu do wszelkiego rodzaju informacji, także dostępu do Internetu, - stwarzanie warunków i umacnianie nawyków czytelniczych wśród dzieci od najmłodszych lat, - życzliwe traktowanie wszystkich tych, którzy chcą skorzystać z oferty biblioteki, - pomoc w rozwijaniu umiejętności samokształcenia uczniów, - otaczanie szczególną troską użytkowników niepełnosprawnych oraz tych, którzy znajdują się w trudnej sytuacji społecznej, - promocję biblioteki. Wiele z dotychczas istniejących bibliotek szkolnych wymaga unowocześnienia zarówno w zakresie zbiorów bibliotecznych jak i wyposażenia samych bibliotek. Zmiany przekształcające tradycyjną bibliotekę w nowoczesne centrum uzależnione są od niemałych nakładów finansowych, ale w dużej mierze zależy to również od aktywności i zaangażowania samych nauczycieli-bibliotekarzy. Biblioteka szkolna dostarcza informacji i pomysłów, które są podstawą satysfakcjonującego funkcjonowania w społeczeństwie edukacyjnym. Wyposaża uczniów w umiejętność uczenia się przez całe życie i rozwija wyobraźnię, pomaga w przygotowywaniu do pełnienia różnych odpowiedzialnych ról w dorosłym życiu. 3 I. Rys historyczny miejscowości, szkoły i biblioteki 1. Miejscowość - Frombork Frombork to niewielkie miasteczko liczące ok. 2500 mieszkańców. Jest położone nad brzegiem Zalewu Wiślanego, nad krańcami niziny Młynarskiej i Wysoczyzny Elbląskiej, pomiędzy rzekami Baudą i Narusą, w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim. Pierwsza wzmianka źródłowa o formującym się u stóp Wzgórza miasteczku pochodzi z 1278. Badania archeologiczne nie potwierdziły istnienia tutaj wcześniejszego osadnictwa. W roku 1275, kiedy po kolejnym powstaniu Prusów doszczętnie spalono katedrę w pobliskim Braniewie, biskup warmiński postanowił przenieść kapitułę warmińską i wybudować katedrę we Fromborku. Powstały w wyniku tego wyboru w ostatniej ćwierci wieku XIII kompleks osadniczy składał się z dwóch, całkowicie od siebie niezależnych, jednostek: zespołu katedralnego na wzgórzu i miasta nad brzegiem Zalewu Wiślanego. Każda z nich posiadała odmienne podstawy prawne. Dopiero w końcu wieku XIX tarasy górny i dolny powiązano w jeden zespół, natomiast w roku 1926 Wzgórze Katedralne i miasto połączone zostały administracyjnie. Nazwę miasta przyjęto od Najświętszej Marii Panny, patronki katedry. Osadnicy niemieccy nazywali je - Frauenburg, a kanonicy warmińscy w swoich dokumentach pisali Castrum Dominae Nostrae - Gród Naszej Pani. Ona też zajęła miejsce w herbach miasta i kapituły. Frombork początkowo stanowił własność biskupów warmińskich, od roku 1320 należał do kapituły. Zwany był wówczas Civitas Warmiensis (miasto warmińskie). Tak też było w istocie, gdyż Frombork był stolicą Warmii. Pierwszą udokumentowaną datą nadania praw miejskich jest rok 1310. Od czasów założenia życie mieszkańców miasta wiązało się głównie z rybołówstwem i rolnictwem. Z biegiem lat powstawały tutaj warsztaty rzemieślnicze świadczące głównie usługi dla kanoników i służby kościelnej. Po kilkakrotnych zniszczeniach zabudowy miejskiej w czasie wojen szwedzkich rozpoczyna się w drugiej połowie wieku XVII upadek gospodarczy. Pewne ożywienie daje się zauważyć po roku 1837, kiedy przeniesiono tutaj siedzibę biskupstwa. Rozwój turystyki, który nastąpił w końcu wieku XIX, spowodowany m.in. uruchomieniem w roku 1899 linii kolejowej, sprzyjał dalszemu rozwojowi miasteczka, jako znaczącego już ośrodka turystyczno-wypoczynkowego. Powstało wówczas kilka hoteli, gospód i pensjonatów. Zarówno warownia katedralna, otaczające ją kanonie, jak i miasto często niszczono w licznych wojnach. II wojna światowa szczególnie ciężko doświadczyła miasto, zostało zniszczone niemal w 80 %. Front przetoczył się dolnym tarasem, dlatego Wzgórze Katedralne poniosło mniejsze straty. We Fromborku przebywał Mikołaj Kopernik, który jako kanonik kapituły warmińskiej żył i pracował na Wzgórzu Katedralnym niemal nieprzerwanie od roku 1510 do dnia swojej śmierci w maju 1543 roku. Właśnie tutaj Mikołaj Kopernik opracował "De Revolutionibus", dzieło które odmieniło dotychczasowe pojęcia o wszechświecie. Zespół katedralny na wzgórzu jest klejnotem architektury na Warmii i miejscem, gdzie pochowano Mikołaja Kopernika. 4 W roku 1946, podjęto decyzję o zorganizowaniu Muzeum Mikołaja Kopernika. Muzeum to udostępniono zwiedzającym we wrześniu 1948. W latach 1966-1973 prowadzono odbudowę Fromborka, w ramach akcji Związku Harcerstwa Polskiego pod kryptonimem "Operacja 1001 Frombork". 2391 instruktorów i harcerzy za swoją nienaganną pracę, trwającą, co najmniej trzy turnusy, otrzymało najwyższe wyróżnienie - tytuł Honorowego Obywatela Fromborka (HOF). "Operacja 1001 Frombork" przygotowywała obchody 500. rocznicy urodzin Kopernika. 2. Szkoła we Fromborku Pierwsze wzmianki o szkole we Fromborku pochodzą ze średniowiecza. Mówią o dwóch ośrodkach: szkole parafialnej przy kościele św. Mikołaja, powstałej prawdopodobnie wkrótce po założeniu miasta lub parafii i szkole katedralnej, powstałej w trakcie zabudowy Wzgórza Katedralnego. Po rozbiorze Rzeczpospolitej, gdy Frombork znalazł się w granicach Prus, utworzono szkołę niemiecką. Na początku XIX wieku władze wykupiły teren u zbiegu dzisiejszych ulic Krasickiego i Elbląskiej, na którym postawiono pastorówkę i szkołę ewangelicką. W 1926 roku przy ulicy Elbląskiej oddano do użytku nową szkołę dla 200 dzieci. Druga, dla młodszych, znajdowała się przy ul. Szkolnej. Zniszczenia wojenne nie ominęły szkół. Raport z 1946 roku podaje, że szkoły w pobliskim Henrykowie (o. Jędrychowie) i w Krzyżewie były zniszczone w 10 procentach, w Biedkowie w 25 procentach, a we Fromborku w 30 procentach. Początki szkolnictwa po wojnie, to rok 1946. Pierwszym jej organizatorem i zarazem nauczycielem przez kilka miesięcy był Konstanty Krawcewicz. Od września 1946 r. kierownictwo szkoły objęła Maria Tarczyńska. Pierwszą siedzibą szkoły był budynek przy ul. Kapelańskiej, przeniesiony następnie do budynku po dawnej szkole niemieckiej przy ul. Szkolnej. W roku szkolnym 1947/48 część uczniów przeniesiono do dawnego budynku szkolnego (z 1926 r.) przy ul. Elbląskiej, który stopniowo remontowany był siedzibą szkoły do roku 1972. Przez wiele lat w szkole brakowało niemalże wszystkiego poczynając od ławek, zeszytów, podręczników, poprzez okna, drzwi w salach a kończąc na opale do ogrzania szkoły. Nieustannie zmieniała się liczba uczniów i nauczycieli, często zmieniali się też kierownicy szkoły. Kolejno byli nimi Maria Tarczyńska, Konstanty Krawcewicz, Stanisław Piasecki, Dobrosława Nowaczewska, Z. Lisiak, Witold Rychlicki, Mieczysław Konopacki. Dopiero Jan Król, kierował szkołą nieprzerwanie przez 15 lat (1957 – 1972). Budynek szkoły był kilkakrotnie remontowany najpierw w latach 1946/48 i 1950/51, ponownie 1959/60. Ostatni remont poprawił warunki nauki. Jednak szkoła zaprojektowana dla 200 uczniów, już nie odpowiadała potrzebom ciągle wzrastającej liczby uczniów. W 1959 roku do szkoły uczęszczało ponad 300 osób, a w osiem lat później w 1967 roku już ponad 400 uczniów. Od połowy lat 60-tych brakowało pomieszczeń na pracownie przedmiotowe, bibliotekę, szatnie, pokój nauczycielski. Nowoczesna szkoła nie mogła obyć się bez sali gimnastycznej, 5 kuchni, jadalni, itd. Początkowo władze opowiadały się za rozbudową istniejącego obiektu. Zbliżające się ważne rocznice wpłynęły jednak na zmianę stanowiska. Wojewódzka Rada Narodowa w Olsztynie przyjęła 24 czerwca 1966 roku uchwałę o rozwoju i aktywizacji Fromborka w latach 1966-1973, zobowiązując Kuratorium Oświaty do wybudowania nowej szkoły i adaptacji starego budynku na Szkolne Schronisko Młodzieżowe. We wrześniu 1971 r. oddano do użytku budynek nowej szkoły przy ul. Katedralnej 9 (chociaż oficjalna inauguracja nastąpiła wiosną 1972 r.). Uczniowie i nauczyciele mieli do dyspozycji 12 izb lekcyjnych, 3 pracownie, salę gimnastyczną, bibliotekę, pokój nauczycielski, kancelarię, księgowość, kuchnię, gabinet lekarski i stomatologiczny. Kolejne reformy systemu oświaty powodowały tymczasowe zmiany lokalowe, oprócz głównego budynku, będącego Zbiorczą Szkołą Gminną przy ul. Katedralnej 9, uczniowie korzystali także z budynku przy ul. Elbląskiej; był on początkowo filią szkoły zbiorczej, a latach 1984-94 samodzielną Szkołą Podstawową Nr 2 (mieszczącą klasy I – III i oddziały przedszkolne). Następnie klasy mieszczące się w budynku przy ul. Elbląskiej przeniesiono do budynku dawnego przedszkola przy ul. Katedralnej 13. Ostatecznie od roku 2007 jedyną siedzibą szkoły jest budynek przy ul. Katedralnej 9. Od roku 2004 jest to Zespół Szkół we Fromborku w skład, którego wchodzą Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika, Gimnazjum im. Parlamentu Europejskiego oraz Przedszkole „Gwiazdkowe Wzgórze” mieszczące się w budynku przy ul. Osiedle Słoneczne 16. 3. Biblioteka szkolna Pierwsze wzmianki dotyczące biblioteki szkolnej w okresie powojennym mówią o bibliotece liczącej 87 woluminów, którymi opiekował się i wypożyczał je J. Tarasiuk (rok 1949). W roku szkolnym 1949-50 Kurator Okręgu Szkolnego w Olsztynie w imieniu Ministra Oświaty przekazał szkole na własność bibliotekę liczącą 284 woluminy. Dla nauczycieli, uczniów i rodziców z Komitetu Rodzicielskiego zaprenumerowano szereg czasopism, m.in.: „Życie Szkoły”, „Praca Szkolna”, „Dom i Szkoła”, „Płomyk”, „Płomyczek”, „Iskierki”, „Świerszczyk”, „Świat Młodych”, „Świetlica Szkolna”. W tym okresie w szkole było 159 uczniów, ale ta liczba szybko rosła (do 550 ucz. w r. 1974). Od roku 1951 wypożyczaniem lektur, głównie w czasie długiej przerwy oraz ewidencją księgozbioru zajmowała się nauczycielka Jadwiga Rychlewicz (Tiurmorezów). Książki pozyskiwane były głównie z tzw. przydziałów od władz oświatowych i w dużej mierze dotyczyły panującego ustroju, marksizmu, leninizmu, ale otrzymywano również nieco literatury pięknej. Do roku 1976 biblioteką (głównie wypożyczaniem książek) zajmowali się różni nauczyciele, m.in. Alfred Kosicki, Helena Masalska. Pierwszym nauczycielem zatrudnionym na pełny etat w bibliotece szkolnej była Iwona Mroczkowska (do roku 1989). Dokumentacja biblioteki w pierwszych latach jej istnienia prowadzona była bardzo różnie pod względem poprawności. Dopiero w wyniku kontroli przeprowadzonej w latach siedemdziesiątych polecono przeprowadzenie reinwentaryzacji. Ówczesny nauczyciel bibliotekarz Iwona Mroczkowska założyła nowe księgi inwentarzowe, dokonując spisu 6 książek „z natury” (łącznie 7500 pozycji) oraz założyła katalogi kartkowe. Rozpoczęła systematyczne wzbogacanie i aktualizację księgozbioru. W dużej mierze dzięki przychylności dyrektora szkoły Anatola Paszkiewicza pani Iwona Mroczkowska mogła zakupić do biblioteki ponad 10 tys. książek. Nigdy później w historii biblioteki nie dokonano tak dużych zakupów. Wiązało się to jednocześnie z ogromem pracy potrzebnej do opracowania inwentarzowego i katalogowego nowych pozycji. Aby sprostać tym zadaniom pani Mroczkowska często poświęcała wolny czas (ferie świąteczne, zimowe, czy wakacje), by jak najszybciej opracować nowości i udostępnić je uczniom. W 1999 r., kiedy w wyniku kolejnej reformy oświaty powstało gimnazjum, wydzielona została część księgozbioru przeznaczona dla uczniów starszych klas i na II piętrze budynku szkolnego, gdzie zostało umiejscowione gimnazjum zorganizowano osobną bibliotekę. Jednak, w 2004 r. w wyniku połączenia Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Zespół Szkół połączono ponownie oba księgozbiory, powstała jedna Biblioteka Zespołu Szkół we Fromborku i tak jest do chwili obecnej. II. Cele, funkcje i zadania biblioteki szkolnej 1. Cele Biblioteka szkolna jest integralną częścią procesu dydaktycznego. Celem biblioteki jest przygotowanie ucznia do samokształcenia w dalszych etapach edukacji. Podstawę pracy biblioteki szkolnej stanowią: - wspomaganie i podnoszenie rangi celów edukacyjnych wyznaczonych przez programy nauczania i programy pracy szkoły, - wyrabianie i pogłębianie u dzieci nawyku czytania i uczenia się, korzyści i zadowolenia płynących z tych czynności, a także przyzwyczajanie do korzystania z bibliotek przez całe życie, - umożliwianie tworzenia i przetwarzania informacji w celu pogłębiania wiedzy, zrozumienia świata, kształcenia wyobraźni i dla przyjemności, - pomaganie wszystkim uczniom w nauce i wyrabianiu umiejętności przetwarzania i przyswajania informacji, w zależności od jej formy, środka przekazu, kanału komunikacyjnego, - udostępnianie lokalnych, regionalnych, narodowych oraz międzynarodowych źródeł informacji, stwarzanie możliwości wymiany poglądów, opinii, pomysłów i doświadczeń - organizowanie działań rozwijających świadomość oraz wrażliwość kulturową i społeczną, - współpraca z uczniami, nauczycielami, administracją szkolną i rodzicami, - szerzenie idei, mówiącej, że wolność intelektualna i wolny dostęp do informacji są zasadniczą wartością, warunkiem efektywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa obywatela w życiu społecznym, 7 - propagowanie czytelnictwa w szkole i poza nią, reklama usług i inicjatyw biblioteki. Aby wypełniać te funkcje biblioteka szkolna stale rozwija kierunki działania i poszerza zakres usług, rozwija warsztat informacyjny i zatrudnia odpowiednio przygotowany personel. 2. Funkcje i zadania - Biblioteka szkolna służy realizacji zadań dydaktyczno-wychowawczych szkoły oraz wspiera doskonalenie zawodowe nauczycieli. - Stanowi centrum informacji o wszystkich materiałach dydaktycznych znajdujących się w szkole. Jest pracownią dydaktyczną, w której zajęcia prowadzi nauczyciel bibliotekarz; w oparciu o zgromadzone zbiory nauczyciele różnych przedmiotów realizują wybrane jednostki lekcyjne. - Pełni rolę ośrodka informacji w szkole dla uczniów, nauczycieli i rodziców. - Gromadzi, opracowuje, przechowuje księgozbiór i inne materiały i udostępnia je czytelnikom. - Obsługuje użytkowników poprzez wypożyczanie i udostępnianie na miejscu w kąciku czytelniczym posiadanych zbiorów. - Podejmuje, zgodnie z obowiązującymi w szkole programami i planami nauczania, różnorodne formy pracy z zakresu edukacji czytelniczej i medialnej. - Przysposabia uczniów do samokształcenia, działa na rzecz przygotowania uczniów do korzystania z różnych mediów, źródeł informacji, innych bibliotek. - Rozbudza zamiłowania do czytania książek oraz zainteresowania czytelnicze uczniów i kształtuje ich kulturę czytelniczą. III. Regulamin biblioteki i Informacyjnego Centrum Medialnego Biblioteka udostępnia swoje zbiory w czasie trwania zajęć dydaktycznych przez pięć dni w tygodniu, zgodnie z organizacją roku szkolnego, w godzinach pracy szkoły, wynikających z planu dydaktycznego. Czynna jest wg harmonogramu ustalonego przez nauczyciela bibliotekarza i zatwierdzonego przez dyrektora szkoły. Warunki korzystania z biblioteki i jej zbiorów zawarte są w regulaminie biblioteki. Regulamin określa: - warunki wypożyczania i korzystania z książek, czasopism i zbiorów nieksiążkowych, - obowiązki czytelników, a w szczególności zasady rozliczania się z biblioteką. 8 Regulamin biblioteki Zespołu Szkół we Fromborku 1. Biblioteka służy wszystkim uczniom, nauczycielom i innym pracownikom szkoły, a także rodzicom. 2. Ze zgromadzonych w bibliotece książek i czasopism korzystać można: - wypożyczając je do domu (lektury szkolne, literatura piękna, książki popularnonaukowe), - czytając lub przeglądając na miejscu (księgozbiór podręczny, czasopisma), - przeglądając w pracowniach przedmiotowych (komplety przekazane do dyspozycji nauczyciela). 3. Bibliotekarz zawsze służy radą i pomocą. 4. Biblioteka czynna jest w: Poniedziałek 7:30 - 11:50 , 13:00 - 14:40 Wtorek 7:30 - 13:30 Środa 7:30 - 12:40 , 13:30 - 14:40 Czwartek 7:30 - 11:50 , 13:00 - 14:40 Piątek 7:30 - 13:30 5. Jednorazowo wypożyczyć można 3 książki na okres 30 dni. Przeczytane książki powinniśmy natychmiast zwrócić do biblioteki, gdyż czekają na nie inni czytelnicy. 6. Zbiory biblioteki są nasza wspólną własnością. Wypożyczone książki należy chronić przed zniszczeniem i zagubieniem. 7. Uczeń, który zgubi lub zniszczy książkę biblioteczną, musi odkupić taką samą lub inną wskazaną przez nauczyciela bibliotekarza, o wartości odpowiadającej aktualnej antykwarycznej cenie książki zagubionej (zniszczonej). 8. Książki z księgozbioru podręcznego podaje bibliotekarz. Inne pozycje uczniowie mogą wybierać samodzielnie z półek, ale są zobowiązani do przestrzegania ładu i porządku. 9. W bibliotece obowiązuje cisza i zakaz spożywania posiłków. 10. Torby, plecaki itp. należy zostawiać w wydzielonym miejscu przy wejściu do biblioteki. 11. W przypadku zmiany szkoły uczniowie i pracownicy zobowiązani są do rozliczenia się z biblioteką. 12. Wszystkie wypożyczone książki muszą wrócić do biblioteki przed końcem roku szkolnego. 9 Regulamin czytelni internetowej Zasady ogólne: 1. Czytelnia Internetowa Zespołu Szkół we Fromborku udostępnia pracownikom i uczniom Szkoły stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu oraz drukarkę i skaner w celach edukacyjnych. 2. Przy stanowisku komputerowym może znajdować się jedna osoba. Zasady szczegółowe Użytkownik ma prawo do: 1. Korzystania z komputerów oraz zasobów w granicach określonych przez prowadzącego czytelnię internetową. Użytkownik ma obowiązek: 1. Podporządkować się wszystkim zaleceniom prowadzącego czytelnię internetową. 2. Informować prowadzącego o wszelkim nieprawidłowym działaniu stanowisk komputerowych oraz o uszkodzeniach mechanicznych. 3. Stosować się do ograniczeń licencyjnych dostępnego oprogramowania. 4. Zapisywać swoje dane tylko na udostępnionych w tym celu dyskach. 5. Okrycie wierzchnie zostawić w szatni ( wymagane jest również obuwie zmienne). 6. Zapoznać się z regulaminem czytelni internetowej, okazać legitymację szkolną i wpisać się do zeszytu odwiedzin. Użytkownikowi nie wolno: 1. Uszkodzić lub narazić na uszkodzenie sprzęt komputerowy. 2. Wykorzystywać oprogramowania lub sprzętu komputerowego do celów komercyjnych. 3. Instalować jakiegokolwiek oprogramowania bez zgody prowadzącego. 4. Uruchamiać oprogramowania, które swoim działaniem może powodować zaburzenia stabilności pracy systemu 5. Dokonywać jakichkolwiek zmian w konfiguracji oraz w plikach systemowych. 6.Utrudniać pracy i dezinformować innych użytkowników. 7. Naruszać Regulaminu Czytelni Internetowej oraz innych regulaminów nadrzędnych i lokalnych w sieci komputerowej. 8. Samowolnie włączać i wyłączać urządzeń do sieci elektrycznej. Do obsługi urządzeń elektrycznych znajdujących się w Czytelni Internetowej (drukarka, skaner) upoważniony jest wyłącznie bibliotekarz. Użytkownik zobowiązany jest do bezwzględnego stosowania zasad BHP w odniesieniu do urządzeń elektrycznych (Instrukcja BHP na stanowisku pracy z komputerem i drukarką). 9. Wykorzystywać oprogramowania do realizacji celów niezgodnych z prawem polskim i międzynarodowym. 10. Przeszkadzać głośnym zachowaniem. 11. Wprowadzać osób spoza Szkoły. 12. Obrażać uczuć innych użytkowników poprzez wysyłanie listów, wiadomości, itp. 13. Wnosić napojów ani artykułów spożywczych. W przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązujących zasad bibliotekarz ma prawo do natychmiastowego przerwania pracy użytkownika. Za wszelkie mechaniczne uszkodzenia 10 sprzętu komputerowego i oprogramowania odpowiada finansowo użytkownik. Jeżeli jest niepełnoletni, wówczas odpowiedzialność ponoszą rodzice lub opiekunowie. Niestosowanie się do w/w punktów regulaminu pociągnie za sobą odpowiednie konsekwencje. IV. Plan pracy biblioteki Praca biblioteki szklonej w każdym roku rozpoczyna się od planowania zadań na dany rok szkolny. W planie pracy są uwzględniane zadania stałe, wykonywane w sposób ciągły z roku na rok, np. gromadzenie zbiorów, opracowywanie książek, udzielanie informacji, prowadzenie katalogów oraz zadania konkretne na dany rok, np. praca z Kołem Przyjaciół Biblioteki, rocznice i obchody związane ze sławnymi postaciami. Plan pracy opracowywany jest w postaci tabeli i jest przedstawiany dyrektorowi szkoły w celu zatwierdzenia. Przykładowy plan pracy na rok szkolny 2010/11 PLAN PRACY BIBLIOTEKI I INFORMACYJNEGO CENTRUM MEDIALNEGO ZESPOŁU SZKÓŁ WE FROMBORKU NA ROK SZKOLNY 2010/2011 Nadrzędnym celem edukacyjnym biblioteki jest wspieranie rozwoju ucznia i przygotowanie do samodzielności w dorosłym życiu. Skupianie się na promocji czytania i czytelnictwa, kształceniu informacyjnym oraz na rozwijaniu zainteresowań dziedzictwem kulturowym własnego narodu, regionu, jako sposobem do kształtowania wzajemnego zrozumienia, dialogu i empatii. Dobierając i wypracowując metody i formy pracy z młodym człowiekiem należy tak wykorzystywać zasoby biblioteki i techniki informacyjne, by zawsze znalazł rozwiązanie określonego problemu. Jednym z zadań jest wykształcenie umiejętności sprawnego, krytycznego i celowego poruszania się po fascynującym, lecz często niebezpiecznym świecie multimediów. Im wcześniej nauczymy dzieci i młodzież właściwie użytkować dane im narzędzia i możliwości, tym szybciej nabędą umiejętności rozpoznawania i obrony przed szkodliwym oddziaływaniem masowego przekazu. Rozwijająca się technika i zaawansowane technologie w każdej dziedzinie już zawsze będą towarzyszyć naszym wychowankom, dlatego tak ważne jest przygotowanie ich do intelektualnej i operacyjnej dominacji nad nimi. PODSTAWOWE ZADANIA MEDIALNEGO CENTRUM INFORMACJI o Gromadzenie w jednym miejscu wszelkich dostępnych źródeł informacji potrzebnych w procesie edukacji i wszechstronnego rozwoju ucznia. o Udostępnianie dokumentów drukowanych, zapisanych na nośnikach elektronicznych, oferowanych w sieci globalnej. o Tworzenie aktualnej bazy na temat zasobów informacyjnych. 11 o Tworzenie nowoczesnego o interdyscyplinarnym samokształceniowego ucznia i nauczyciela. o Pełnienie funkcji ośrodka szerzenia kultury informacyjnej. charakterze warsztatu CELE DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEKI I MCI Realizacja celów edukacyjnych wynikających ze statutu szkoły. Propagowanie kultury informacyjnej wśród uczniów i nauczycieli. Reklama i promocja książki i biblioteki Kształtowanie nawyków czytelniczych. Kształtowanie wśród użytkowników postawy poszukującej. Doskonalenie umiejętności wykorzystywania TI w rozwiązywaniu problemów. Współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Pomoc w odkrywaniu i rozwoju osobistych zainteresowań i możliwości wychowanków. Diagnozowanie potrzeb środowiska uczniowskiego, zapobieganie patologiom. Aktywizacja uczniów i doskonalenie umiejętności współdziałania. Inicjowanie i propagowanie działań prowadzących do szerszego zastosowania TI w codziennym życiu. „E-learning wyzwaniem dla bibliotek”- przykłady wykorzystania zdalnego nauczania, narzędzia platformy Moodle – tworzenie własnych dokumentów. SPOSOBY REALIZACJI Założenie dziennika pracy biblioteki, zeszytu odwiedzin w czytelni. Organizacja Założenie kart czytelniczych uczniom i nauczycielom. Przekazanie protokołem zestawów wybranych przez nauczycieli pozycji na wyposażenie gabinetów szkolnych. i Sporządzanie i analiza statystyki czytelnictwa (dzienna, semestralna i 12 roczna). Akcesjonowanie czasopism. dokumentacja Prowadzenie księgi ubytków (protokoły). pracy Prowadzenie księgi inwentarzowej, rejestracja dowodów wpływów. Opracowywanie nowych zbiorów. Uzupełnianie księgozbioru poprzez: o o zakup nowych pozycji, pozyskiwanie darów Koordynacja pracy łączników z biblioteką. Udzielanie porad bibliograficznych, rzeczowych i czytelniczych. Praca Wspomaganie uczniów w racjonalnym i krytycznym doborze informacji zawartych w mediach. Z Pomoc uczniom w odpowiednim formułowaniu i wpisywaniu haseł w wyszukiwarce internetowej. Prowadzenie rozmów i udzielanie instruktażu zdobywania wiedzy i rozwijania zainteresowań. w kwestiach 13 czytelnikiem Kształtowanie kultury czytelniczej, zaspakajanie potrzeb kulturalnych uczniów: Głośne czytanie Uroczyste przyjęcie klas pierwszych szkoły podstawowej w poczet czytelników biblioteki (po ślubowaniu) Organizowanie konkursów podstawowej i gimnazjum. Wykonanie wystawek. literackich okolicznościowych i dla uczniów tematycznych gazetek szkoły oraz Współpraca z Pomoc w wyborze literatury niezbędnej do samokształcenia nauczycieli. Radą Pedagogiczną Pomoc w kompletowaniu literatury do bieżącej pracy oraz na konkursy i olimpiady z różnych dziedzin wiedzy. Informowanie wychowawców klas o aktywności czytelniczej uczniów i zadłużeniach w bibliotece. S A Udział w szkoleniach WDN. M O 14 K S Wzbogacanie warsztatu pedagogicznego, i informacyjnego poprzez śledzenie nowości. wychowawczego Z T A Udział w konferencjach przedmiotowych, seminariach Ł i szkoleniach. C E Współpraca z biblioteką muzealną, publiczną i pedagogiczną. N I E Modernizacja Po remoncie nastąpiła całkowita przebudowa księgozbioru bibliotecznego, dzięki temu powiększyła się powierzchnia przeznaczona na pracę indywidualną uczniów, prezentację księgozbioru podręcznego, uczniowie mają wolny dostęp do książek. Biblioteki Konserwacja zbiorów. Stała selekcja księgozbioru i „zaczytane”. (książki nieaktualne, zagubione Zrezygnowano z dnia pracy wewnętrznej na rzecz użytkowników biblioteki, która dostępna jest przez pięć dni w tygodniu. Rocznice i obchody stanowią załącznik do Planu pracy. Opracowała: Aleksandra Graczyk 15 OBCHODY I ROCZNICE w roku szkolnym 2010/11 ROK FRYDERYKA SZOPENA 22 IX – 350. rocznica urodzin DANIELA DEFOE(1660-1731) 8 X – 100. rocznica śmierci MARII KONOPNICKIEJ (1843-1910) 15 XII – 140. rocznica śmierci ALEKSANDRA DUMAS ojca (18021870) 16 lub 17 XII – 240. rocznica urodzin LUDWIGA VAN Beethovena (1770-1827) 22 I – 90. rocznica urodzin KRZYSZTOFA KAMILA BACZYŃSKIEGO (1921- 1944) 28 I - 400. rocznica urodzin JANA HEWELIUSZA (1611-1687) 14 III – 200. rocznica śmierci IGNACEGO KRASICKIEGO (1735-1801) 19 V – 40. rocznica śmierci CZESŁAWA JANCZARSKIEGO (1911-1971) 30 VI – 100. rocznica urodzin CZESŁAWA MIŁOSZA (1911-2004), poety, laureata literackiej Nagrody Nobla (w 1980 roku) V. Ewidencja materiałów bibliotecznych 1. Ewidencja wpływów Biblioteka szkolna prowadzi szczegółową i sumaryczną ewidencję wpływów oraz ubytków. Zapisów w Księgach inwentarzowych i w Inwentarzu broszur dokonuje się na podstawie dowodów wpływu; są to rachunki (faktury) za zakupione materiały, dary lub pozycje oddane w zamian za zagubione. Dodatkowo wszystkie rachunki odnotowane są w Rejestrze wpływów (ewidencja sumaryczna). Prowadzone są następujące księgi ewidencyjne i rejestry - Księgi inwentarza głównego książek, - Księga inwentarzowa kaset video i multimediów, - Inwentarz broszur i podręczników, - Rejestr wpływów. Wszystkie księgi ewidencyjne są ponumerowane, karty przesznurowane i końce sznurka przytwierdzone do okładki pieczęcią urzędową szkoły. Obok pieczęci zamieszczone są informację o liczbie stron i pozycji ewidencyjnych, data zakończenia wpisów i podpis. Księgi ewidencyjne są prowadzone starannie i czytelnie. 16 Stopniowo zbiory wprowadzane są również do katalogu komputerowego (Program komputerowy Biblioteka). Ewidencjonowanie czasopism prowadzone jest na kartach akcesyjnych. 2. Ewidencja ubytków Księgozbiór szkoły jest ubytkowany na podstawie protokołu komisji w sprawie ubytków, który sporządza się dla materiałów: - niezwróconych przez czytelnika, za które biblioteka nie otrzymała ekwiwalentu, ani pozycji o tym samym tytule; - wycofanych ze zbioru w wyniku selekcji lub nieodnalezionych w trakcie skontrum, a uznanych za braki bezwzględne. Prowadzony jest Rejestr ubytków oraz przechowywane chronologicznie Protokoły ubytków i Protokoły poskontrowe. są uporządkowane VI. Dokumentacja pracy 1. Dziennik W bibliotece szkolnej prowadzony jest dziennik, w którym rejestrowany jest przebieg pracy nauczyciela bibliotekarza. Uwzględnia się w nim m.in.: I.Roczny plan pracy biblioteki: praca pedagogiczna, praca biblioteczno-techniczna, godziny otwarcia biblioteki i czas pracy nauczycieli bibliotekarzy; II. Dziennik zajęć: data; tematyka zajęć bibliotekarza; liczba odwiedzających w wypożyczalni i w czytelni; wypożyczenia do domu: ogółem, uczniom: literatura piękna, literatura z innych działów, w tym pedagogiczna; innym czytelnikom: literatura piękna, literatura z innych działów, w tym pedagogiczna. III. Stan czytelnictwa – zestawienie półroczne i roczne i in. 2. Ewidencja wypożyczeń. Ewidencję wypożyczeń do domu prowadzi się zapisując ją na kartach czytelnika i kartach książki. Karty czytelnika przygotowuje się na początku roku szkolnego na podstawie wykazu uczniów w dzienniku szkolnym. W następnym roku szkolnym zakleja się numer czytelnika i wpisuje kolejny. Ewidencję udostępniania na miejscu prowadzi się w specjalnie do tego celu założonych zeszytach. Statystykę dzienną wypożyczeń odnotowuje się w dzienniku biblioteki. Ponadto prowadzi się statystykę miesięczną, półroczną i roczną. Wykazy przygotowanych zestawień przedstawia się wychowawcom klas i zainteresowanym nauczycielom, na tablicy ogłoszeń w pokoju nauczycielskim. Statystyka półroczna i roczna poszczególnych klas dodatkowo jest umieszczana na tablicach informacyjnych: dla szkoły 17 podstawowej na parterze – dla kl. I-III, na I piętrze – dla kl. IV-VI i dla gimnazjum na II piętrze. VII. Organizacja i funkcjonowanie biblioteki 1. Lokal i wyposażenie biblioteki szkolnej W ponad sześćdziesięcioletniej historii biblioteki księgozbiór przez wiele lat był przechowywany w różnych miejscach, które udało się wygospodarować w pierwszych budynkach szkolnych. Nie było konkretnego, funkcjonalnego pomieszczenia przeznaczonego na bibliotekę. Sytuacja poprawiła się w momencie oddania nowego budynku szkolnego (1971). Od tego czasu biblioteka ma swoje niemal stałe miejsce w salach na I piętrze. Obecnie lokal biblioteki to dwa połączone ze sobą pomieszczenia. Jedno o powierzchni 17,7 m2 to czytelnia multimedialna wyposażona w 4 stanowiska komputerowe, regały z literaturą popularno-naukową, metodyczną (dla nauczycieli) oraz dwa regały z zamykanymi szafkami na multimedia, dokumentację szkoły, zbiory regionalne i związane z patronem szkoły. Zbiory są tu uporządkowane wg układu działowego Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej (UKD). Drugie, większe pomieszczenie zajmuje wypożyczalnia (34,4 m2). Znajdują się tu katalogi, regały z pozostałymi zbiorami uporządkowane wg działów: Bajki i wierszyki dla najmłodszych dzieci, Powieści i opowiadania przygodowe, Powieści i opowiadania obyczajowe, Powieści i opowiadania historyczne, Powieści i opowiadania przyrodnicze, Powieści i opowiadania fantastyczne, Beletrystyka, Poezja, dramat i drobne utwory sceniczne, Lektury szkolne (ustawione osobno dla klas I-III i IV-VI szkoły podstawowej i dla klas I-III gimnazjum), Księgozbiór podręczny oraz czasopisma dla nauczycieli i uczniów. Zbiory w obrębie poszczególnych działów ustawione są alfabetyczne. Jest tu również szafa i regał z zamykaną szafką na Kroniki szkolne, dokumentację biblioteczną i wąski regał z półkami na bieżące ekspozycje. Poza tym ustawiona jest tu lada przeznaczona do pracy związanej z wypożyczaniem księgozbioru, z kartami czytelników oraz osobne biurko pracy bibliotekarza wyposzczone w komputer z drukarką i radio z odtwarzaczem CD. Obydwa pomieszczenia są ciepłe, słoneczne a uroku dodają im bunie rosnące tu paprocie. Biblioteka szkolna ma dostęp do Internetu, dzięki czemu: - szybko uzyskuje aktualne informacje o prawie oświatowym, formach doskonalenia, programach nauczania, lekturach szkolnych, obudowie medialnej przedmiotów, nowościach wydawniczych, fachowej literaturze, - bibliotekarz ma możliwość wymiany doświadczeń poprzez korzystanie z serwisów informacyjnych i portali oraz poczty elektronicznej, a także zamawiania materiałów bibliotecznych drogą elektroniczną, - wykorzystuje bazy bibliograficzne i bazy danych innych bibliotek w opracowaniu zbiorów i w celu poszerzenia warsztatu informacyjnego. Ponadto w całe szkole działa Internet bezprzewodowy. 18 2. Kadra Obsada biblioteki była na ogół jednoosobowa dla uczniów szkoły podstawowej, w wymiarze jednego etatu, czasami 1 i ½. W momencie utworzenia gimnazjum, w szkole podstawowej pozostał 1 etat, a ½ etatu przeznaczono na pracę w bibliotece gimnazjum (zorganizowanej w jednej z sal na II piętrze, gdzie mieściło się gimnazjum). W 2004 roku powołano Zespół Szkół (szkoła podstawowa, gimnazjum, przedszkole), połączono obie biblioteki przeznaczając dla bibliotekarzy 1 i ½ etatu (2osoby). Od 2006 roku zmniejszono zatrudnienie do 1 etatu. Osoby zatrudnione w bibliotece posiadały kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela bibliotekarza i systematycznie podnosiły swoje kwalifikacje uczestnicząc w konferencjach metodycznych, warsztatach, kursach, szkoleniach oraz studiach podyplomowych. Kadra pracująca w bibliotece przedstawiała się następująco: 1949 – 1976 – prawdopodobnie nauczycielom różnych przedmiotów i wychowawcom świetlicy przydzielano godziny pracy w bibliotece 1976 - 1989 - Iwona Mroczkowska (etat, w niektórych latach 1 i ½ etatu) 1989 – 2006 - Krystyna Pawluć (etat) 1990 – 2011 - Aleksandra Graczyk (z niewielkimi przerwami, w niektórych latach ½ etatu, od 2006 – cały etat) od IX 2011 – Barbara Gawron (etat). W codziennej pracy bibliotekarzom pomagał aktyw biblioteczny działający (z niewielkimi przerwami) od drugiej połowy lat siedemdziesiątych. W jego skład wchodzili uczniowie od klas czwartych. Ich praca polegała na pomocy w procesie wypożyczania, ustawianiu książek na półki, w działaniach związanych z popularyzowaniem czytelnictwa, porządkowaniem księgozbioru oraz estetyką biblioteki. Członkowie aktywu pełnili także funkcję łączników między biblioteką a klasami. 3. Zbiory Gromadzenie zbiorów to jedno z podstawowych zadań każdej biblioteki. Zakupy były dość obfite, ale różniły się liczebnością w poszczególnych latach. Przyrost księgozbioru w bibliotece w latach 1978 – 2011 przedstawia tabela: Lata 1978 -79 kupno 813 1980 - 84 5033 Sposób nabycia dar inny 7500 –spis z natury, 26 - przydział 99 231 – przejęte ze szk. z Ogółem 8339 5363 Wlk. Wierzna 19 1985 – 89 4037 54 11 - odnalezione 4102 1990 – 94 221 199 - 420 1995 – 99 101 217 5 323 2000 - 04 469 256 1 + 327-przejęte po połączeniu z gimnazjum 1053 2005 - 07 426 133 4 – za zagubione 2008 – 10 - 22 - 22 2011 66 - 12 – za zagubione Razem 11166 980 8117 78 20263 563 Wg ksiąg inwentarzowych na koniec roku 2011 powinno być 20 288 woluminów, ale kilkakrotnie w ciągu ponad 30 lat prowadzenia ksiąg zdarzyły się pomyłki przy wpisywaniu kolejnych numerów (błędnie wpisywano kolejny numer, np. opuszczono 10 numerów) stąd różnica między ilością przychodów a stanem wynikającym z ksiąg. Ponadto w ciągu ponad 60-cio letnie historii biblioteki ponad 7 tys. książek z różnych przyczyn ubytkowano. Obecnie rzeczywisty księgozbiór to prawie 13 tys. woluminów (12958). Struktura książek nabytych w poszczególnych latach wyglądała różnie. Początkowo kupowano przede wszystkim lektury i literaturę piękną. Potem dokonywano zakupów książek z innych działów: literatury przedmiotowej, słowników, wydawnictw encyklopedycznych i albumowych. Położono również nacisk na zakup literatury metodycznej. W zbiorach biblioteki pojawiły się również podręczniki do nauczania różnych przedmiotów. Założono dla nich osobny Inwentarz broszur i podręczników. Minimalny zakup książek po roku 2007 prawdopodobnie spowodowany jest małymi zasobami budżetu gminy na ten cel, która utrzymuje szkołę. W efekcie w bibliotece brak jest nie tylko nowości, ale także lektur. Zwłaszcza, że przy kolejnych zmianach podstawy programowej zmianom ulega również wykaz lektur. Poza książkami w skład księgozbioru wchodzą kasety video, filmoteka szkolna, multimedia i czasopisma. Z Księgi inwentarzowej Multimedia (początkowo taśm magnetofonowych) wynika, że w latach 1987 – 2002 było na stanie 78 kaset magnetofonowych, głównie kursy językowe (angielskiego, francuskiego, niemieckiego), kilka kaset z piosenkami dla dzieci, bajkami i lekturami. Jednak na dzień dzisiejszy wszystkie są zubytkowane. Zostały wyparte przez nowocześniejsze nośniki – płyty CD, DVD, których stan obecnie wynosi 116 egzemplarzy. Są to programy komputerowe, słowniki, encyklopedie, kursy językowe, filmy edukacyjne. Ponadto w bibliotece jest 20 kaset video, przede wszystkim o tematyce edukacyjnej oraz 2 kasety z nagraniami ważnych wydarzeń z życia szkoły. 20 Osobną kategorią zbiorów jest prasa prenumerowana od najwcześniejszych lat istnienia biblioteki. Prenumerowano czasopisma pedagogiczne i metodyczne z różnych przedmiotów nauczania. Niektóre z nich przekazywane były szkole bezpłatnie (np. Młody Technik obecnie od kilku lat biblioteka otrzymuje bezpłatnie). Prowadzono bogatą, ale niemal każdego roku nieco inną prenumeratę, co przedstawia poniższy wykaz wykonany na podstawie Kart akcesyjnych: 1958 – Chowanna, Nowa Szkoła 1959 – Warmia i Mazury 1964 – Chemia w Szkole, Fizyka w Szkole, Śpiew w Szkole, Warmia i Mazury, Wychowanie 1965 – Chemia w Szkole, Fizyka w Szkole, Język Rosyjski, Nowa Szkoła, Ruch Pedagogiczny, Śpiew w Szkole, Wychowanie Muzyczne w Szkole, Wychowanie 1966 - Nowa Szkoła 1967 – Biologia w Szkole, Kwartalnik Pedagogiczny, Mówią Wieki, Nowa Szkoła, Poznaj Świat, Wychowanie Muzyczne w Szkole, Wychowanie Obywatelskie, Życie Szkoły 1968 – Biologia w Szkole, Chemia w Szkole, Fizyka w Szkole, Geografia w Szkole, Język Rosyjski, Kwartalnik Pedagogiczny, Mówią Wieki, Poznaj Świat, Ruch Pedagogiczny, Wychowanie Muzyczne w Szkole, Wychowanie Obywatelskie, Życie Szkoły 1969 – Biologia w Szkole, Chemia w Szkole, Chowanna, Fizyka w Szkole, Język Rosyjski, Kwartalnik Pedagogiczny, Mówią Wieki, Nowa Szkoła, Plastyka w Szkole, Ruch Pedagogiczny, Wychowanie Muzyczne w Szkole, Życie Szkoły 1970 - Chowanna, Kwartalnik Pedagogiczny, Nowa Szkoła, Ruch Pedagogiczny, Wychowanie Muzyczne w Szkole 1971 – Chowanna, Kwartalnik Pedagogiczny, Nowa Szkoła, Ruch Pedagogiczny, Wychowanie Muzyczne w Szkole, Życie Szkoły 1972 – Chowanna, Nowa Szkoła, Ruch Pedagogiczny, Wychowanie Muzyczne w Szkole 1973 - Wychowanie Muzyczne w Szkole 1974 – Chowanna, Kwartalnik Pedagogiczny, Oświata i Wychowanie, Ruch Pedagogiczny, Wychowanie Muzyczne w Szkole, Życie Szkoły 1975 - Chowanna, Ruch Pedagogiczny, Zbiorcza Szkoła Gminna 1977 – Psychologia Wychowawcza, Ruch Pedagogiczny, Zbiorcza Szkoła Gminna 1981 – 1984 - Życie Szkoły 1985 – 1987 - Biologia w Szkole, Życie Szkoły 1988 – Biologia w Szkole, Chemia w Szkole, Geografia w Szkole, Oświata i Wychowanie, Życie Szkoły, 1989 - Biologia w Szkole, Geografia w Szkole 1990 – Biologia w Szkole, Biuletyn Pedagogiczny, Chemia w Szkole, Geografia w Szkole, Wychowanie Muzyczne, Życie Szkoły 1991 – Biologia w Szkole, Chemia w Szkole, Geografia w Szkole, Korepetytor, Lider, Młody Technik, Poznaj Swój Kraj, Wychowanie Muzyczne, Życie Szkoły 1992 – Biblioteka w Szkole, Biologia w Szkole, Chemia w Szkole, Geografia w Szkole, Korepetytor, Lider, Wychowanie Muzyczne 1993 – Biblioteka w Szkole, Chemia w Szkole, Geografia w Szkole, Kultura Fizyczna, Młody Technik, Przegląd Oświatowy, Wychowanie Muzyczne, Życie Szkoły 21 1994 – Biblioteka w Szkole, Chemia w Szkole, Młody Technik, Poznaj Swój Kraj 1995 - Biblioteka w Szkole, Głos Nauczycielski, Korepetytor, Młody Technik, Poznaj Swój Kraj, Życie Szkoły 1996 – Biblioteka w Szkole, Fizyka w Szkole, Geografia w Szkole, Korepetytor, Lider, Wychowanie Muzyczne, Wychowanie Techniczne w Szkole, Życie Szkoły 1997 – Biblioteka w Szkole, Eko Raj Eko Świat, Fizyka w Szkole, Geografia w Szkole, Korepetytor, Lider, Wychowanie Muzyczne, Wychowanie Techniczne w Szkole, Wychowawca 1998 – Biblioteka w Szkole, Biologia w Szkole, Chemia w Szkole, Eko Raj Eko Świat, Fizyka w Szkole, Geografia w Szkole, Głos Nauczycielski, Języki Obce w Szkole, Korepetytor, Lider, Nowa Szkoła, Plastyka i Wychowanie, Problemy Opiekuńczo Wychowawcze, Świat Nauki, Wiadomości Historyczne, Wiedza i Życie, Wszystko Dla Szkoły, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, Wychowanie Muzyczne, Życie Szkoły 1999 – Biblioteka w Szkole, Biologia w Szkole, Chemia w Szkole, Eko Raj Eko Świat, Fizyka w Szkole, Geografia w Szkole, Głos Nauczycielski, Języki Obce w Szkole, Lider, Nowa Szkoła, Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze, Świat Nauki, Wiedza i Życie, Wiktor, Życie Szkoły 2000 – Biblioteka w Szkole, Chemia w Szkole, Eko Świat, Geografia w Szkole, Głos Nauczycielski, Korepetytor, Lider, Młody Technik, Mówią Wieki, National Geographic, Nowa Szkoła, Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze, Przegląd Oświatowy, Świat Nauki, Victor Gimnazjalista, Wiadomości Historyczne, Wiedza i Życie, Życie Szkoły 2001 – Biblioteka w Szkole, Eko Świat, Głos Nauczycielski, Katecheta, Korepetytor, Młody Technik, Mówią Wieki, Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze, Przegląd Oświatowy, Victor Gimnazjalista, Wychowanie Komunikacyjne, Wychowanie Techniczne w Szkole, Życie Szkoły 2002 – Biblioteka w Szkole, Eko Świat, Głos Nauczycielski, Młody Technik, Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze, Przegląd Oświatowy, Victor Gimnazjalista, Wychowanie Komunikacyjne, Wychowanie Techniczne w Szkole, Życie Szkoły 2003 – Biblioteka w Szkole, Eko Świat, Głos Nauczycielski, Kocie Sprawy, Młody Technik, Mówią Wieki, Poznaj Świat, Świat Nauki, Unia Europejska, Victor Gimnazjalista 2004 – Eko Świat, Głos Nauczycielski, Młody Technik, Świat Nauki 2005 – Eko Świat, Głos Nauczycielski, Młody Technik 2006 – Biblioteka w Szkole, Eko Świat, Głos Nauczycielski, Młody Technik, Mówią Wieki 2007 – 2009 - Biblioteka w Szkole, Eko Świat, Młody Technik 2010 - 2011 – Biblioteka w Szkole, Młody Technik. Z lat 1949-57, 1960-63, 1976, 1978-80 brak danych może sugerować przerwy w prenumeratach bądź zagubienie danych. Ponadto w bibliotece jest kilka numerów pisemek dla dzieci: Świerszczyk i Pętliczek, ale nie ma ich w Kartach akcesyjnych. Obecnie, z powodu braków finansowych, brakuje również czasopism dziecięcych. 22 4. Finansowanie wydatków na działalność biblioteki Wydatki na działalność biblioteki szklonej finansowane są z budżetu gminy. Kwotę przeznaczoną na działalność biblioteki ustala się w takiej wysokości i terminie, aby bibliotekarz miał możliwość zakupu zbiorów niezbędnych w danym roku kalendarzowym. Jednak w ostatnich latach w wyniku trudnej sytuacji finansowej brak jest środków na zakup nowości. Niewielki środki na zakup lektur zostały przekazane na początku roku szkolnego 2011/12, ale braki w tym zakresie są nadal znaczne. 5. Warsztat informacyjny biblioteki Na warsztat informacyjny biblioteki szkolnej składają się: 1) księgozbiór podręczny 2) katalog alfabetyczny 3) katalog tytułowy 4) katalog działowy 5) kartoteki tematyczne i biograficzne: - kartoteka zagadnieniowa - kartoteka osobowa - kartoteka czasopism - kartoteka Podręczników Szkoły Podstawowej - kartoteka Podręczników Gimnazjum - kartoteka kaset video, programów komputerowych, płyt CD i DVD - kartoteka Plakatów - Bibliografia osobowa i zagadnieniowa - Mikołaj Kopernik Patron Szkoły 7) gromadzone w segregatorach: - dokumentacja szkoły - projekty edukacyjne - Scenariusze uroczystości, imprez szkolnych, konkursów - gotowe materiały na gazetki dotyczące sławnych pisarzy, naukowców itp. Warsztat ten jest aktualizowany na bieżąco. Dokonuje się melioracji katalogów w celu wychwycenia brakujących opisów oraz uzupełnienia tych braków. 6. Selekcja księgozbioru W okresie działalności biblioteki, co pewien czas prowadzono selekcje księgozbioru. Ubytkowano głównie lektury i literaturę piękną ze względu na ich stan zniszczenia z powodu zaczytania, zagubienia lub nie zwrócenia, a także pozycje, które z różnych powodów się zdezaktualizowały (np. wycofane zostały z wykazu lektur, nieaktualne podręczniki, postęp nauki, literatura propagandowa itp.). W okresie istnienia biblioteki do 2011 roku włącznie wyselekcjonowano 7305 pozycji katalogowych. 23 7. Skontrum Skontrum, czyli kontrola zbiorów bibliotecznych, ma na celu przede wszystkim ustalenie faktycznego stanu zbiorów i ujawnienie braków. W bibliotece szkolnej jest wolny dostęp do półek, więc skontrum powinno być przeprowadzane systematycznie nawet raz na 2 lata. Pierwsze skontrum w opisywanej bibliotece było przeprowadzone dopiero w 1989 roku, po niemal 40 latach jej istnienia, (ale wówczas nie było jeszcze wolnego dostępu do półek) w związku ze zmianą bibliotekarza (poprzedni odchodził na emeryturę). Kolejne przeprowadzono po 5-ciu latach, ale trzecie dopiero po 11 – w 2005 roku. Ostatnie skontrum zostało przeprowadzone w 2011 roku, ponownie w wyniku zmiany bibliotekarza. Przeprowadzenie skontrum zarządza dyrektor szkoły, który powołuje komisję skontrową złożoną z pracowników szkoły. Po zakończeniu prac komisja sporządza odpowiedni protokół, w którym wykazuje rzeczywisty stan księgozbioru oraz ubytków. VIII. Praca pedagogiczna nauczyciela bibliotekarza 1. Udostępnianie zbiorów W ramach udostępniania zbiorów nauczyciel bibliotekarz prowadzi : - wypożyczanie indywidualne dla uczniów, nauczycieli, innych pracowników szkoły oraz rodzicom, - udostępnianie księgozbioru podręcznego, udostępnianie materiałów z Internetu, - wypożyczanie kompletów książek do pracowni przedmiotowych, - wypożyczanie materiałów bibliotecznych na lekcje oraz na inne zajęcia dydaktycznowychowawcze. W czasie wypożyczania książek do domu i udostępniania na miejscu, nauczyciel bibliotekarz prowadzi z uczniem rozmowy nt. przeczytanej książki, poznaje czytelników, ich poziom i zainteresowania, ich problemy i radości. Udziela poradnictwa w doborze odpowiedniej lektury, traktuje ucznia w sposób podmiotowy. W wyodrębnionym kąciku czytelniczym udostępnia się do korzystania na miejscu całe zbiory, a przede wszystkim księgozbiór podręczny. Ze względu na braki finansowe nie prowadzi się prenumeraty czasopism dla uczniów, ale są dostępne egzemplarze Młodego Technika przekazywane bibliotece nieodpłatnie oraz najnowsze numery z czasopism prenumerowanych w poprzednich latach. W kąciku czytelniczym, poza korzystaniem z potrzebnych materiałów i warsztatu informacyjnego biblioteki, uczeń może odrabiać lekcje, przygotować się do konkursów itd. Tu też odbywają się formy pracy grupowej z czytelnikiem, np. praca z Kołem Czytelniczym, przygotowanie imprez, konkursów itd. Udostępnianiem zbiorów biblioteka obejmuje poza uczniami również nauczycieli, pozostały personel szkoły oraz w miarę potrzeby rodziców. Doraźnie nauczyciel bibliotekarz przygotowuje i wypożycza materiały potrzebne na lekcje lub inne zajęcia z uczniami. Biblioteka udostępnia również komplety książek do pracowni przedmiotowych. Najpóźniej do połowy czerwca uczniowie zwracają wypożyczone książki i rozliczają się z materiałów zagubionych lub zniszczonych. Do biblioteki wraca również, na okres wakacji księgozbiór z gabinetów. 24 2. Działalność informacyjna biblioteki Działalność informacyjna biblioteki szkolnej jest ściśle związana z udostępnianiem zbiorów. Przejawia się ona w zaspokojeniu potrzeb poszczególnych uczniów ( informacja indywidualna) oraz w świadomym oddziaływaniu na wszystkich lub na grupy uczniów, mających na celu zachęcenie do racjonalnego korzystania z informacji i usług biblioteki (informacja zbiorowa). Nauczyciel bibliotekarz udziela informacji : - bibliotecznych, np. jak korzystać z katalogów, - rzeczowych, np. dotyczących nieznanych wiadomości, faktów, dat, - tekstowych, np. udostępnianie cytatu, odbitki poszukiwanego tekstu, materiałów z Internetu, - bibliograficznych – wskazanie źródeł bibliograficznych, pomoc w znalezieniu literatury na jakiś temat, np. do wypracowania. Stosując informację zbiorową bibliotekarz wychodzi naprzeciw potrzebom użytkowników. Najprostsze formy informacji zbiorowej, które stosowane są w bibliotece szkolnej to: ogłoszenia, plakaty, informacje, np. o czasie otwarcia biblioteki, konkursach. 3. Edukacja czytelnicza i medialna Lekcje biblioteczne z edukacji czytelniczej i medialnej prowadzone są przez nauczyciela bibliotekarza, a ich zadaniem jest kształtowanie umiejętności i przygotowanie uczniów do korzystania z informacji. Prowadzone są na ogół na godzinach zastępczych w bibliotece szkolnej oraz w pracowniach. Przykładowa tematyka zajęć przeprowadzonych w latach 2007 – 2011 obejmowała m. in. zagadnienia dotyczące: - poznania biblioteki i jej księgozbioru. - czytelni, jako miejsca pracy i rozrywki, - książek dla dzieci i ich twórców, - budowy książki, - karty katalogowej, - katalogów bibliotecznych, - książek dla młodzieży i ich autorów, - warsztatu informacyjnego biblioteki, - wybitnych Polaków, - poznania literatury popularnonaukowej, - różnych sposobów wyszukiwania informacji, - posługiwania się księgozbiorem podręcznym (korzystanie z encyklopedii, słowników, leksykonów itp.), - wyszukiwania informacji w kartotekach, - budowy i zawartości gazet i czasopism. Ponadto w ramach lekcji bibliotecznych odbywa się także głośne czytanie fragmentów lektur zarówno przez nauczyciela bibliotekarza jak i przez uczniów, także z podziałem na role. Sprzyja to zmianie nastawienia do lektur i przekonaniu, że są to wartościowe książki, które mogą zainteresować i spodobać się uczniom. 25 4. Praca z aktywem bibliotecznym W codziennej pracy bibliotekarzom pomagał aktyw biblioteczny, w skład, którego wchodzili uczniowie od klas czwartych. Aktyw miał charakter grupy nieformalnej i zorganizowanej. Członkowie grupy nieformalnej często przebywali w wolnym czasie w bibliotece szkolnej, uczestniczyli w porządkowaniu księgozbioru, pomagali doraźnie w konserwacji, udostępnianiu i obkładaniu księgozbioru. Grupę formalną tworzyli łącznicy biblioteczni, którzy interesowali się wynikami czytelnictwa uczniów w swojej klasie i informowali o nich na godzinach wychowawczych. Ponadto promowali bibliotekę w swojej klasie, informowali również o nowościach i imprezach organizowanych przez bibliotekę. 5. Organizacja imprez czytelniczych i innych form pracy z czytelnikiem Od lat osiemdziesiątych organizowano w bibliotece szkolnej imprezy czytelnicze i inne formy pracy z czytelnikiem. Były organizowane małe formy teatralne, spotkania autorskie, konkursy i apele. Wymienione formy miały charakter uroczysty. Wykaz ważniejszych imprez konkursów i form pracy z czytelnikiem w bibliotece szkolnej w latach 2006-2011: - Pasowanie na czytelnika uczniów klasy I od 2006 r stała coroczna uroczystość, w czasie której uczniowie kl. I szkoły podstawowej po raz pierwszy mogą samodzielnie wypożyczyć książki do domu. - Wielka Loteria Fantowa, we współpracy z uczniami i wychowawczynią kl. VI b z p. St. Czajkowską; zebrano łącznie w trzech edycjach prawie 200 zł, za które zakupiono nowe, ciekawe książki. - Popołudniowe „Spotkania z legendą warmińską – Warma”, przygotowanie scenicznej interpretacji legendy – współpraca z nauczycielką nauczania zintegrowanego B. Gawron. - Organizowanie kiermaszy podręczników szkolnych. - Udział w warsztatach teatralnych – dwa wyjazdy z uczniami do teatru w Elblągu na „Opowieść wigilijną”. Przygotowanie materiałów dla uczestników warsztatów. - Przygotowanie inscenizacji „Dzień Matki z Brzechwą” – współpraca z nauczycielką nauczania zintegrowanego B. Baniewicz. - Udział w projekcie „Bezpieczne Dzieci na Polskich Drogach” – konkurs szkolny „Pierwsza pomoc w razie wypadku”. - Organizacja akcji „Podaruj podręcznik dla szkoły polskie na Ukrainie”. - „Po meandrach biblioteki szkolnej” – zajęcia prowadzone wspólnie z nauczycielką jęz. polskiego. - Udział w projekcie „Wygraj Fundusze Unijne” - grupa uczniów z gimnazjum. - Projekt przybliżenia sylwetki Szopena na podstawie filmu „Warszawa Chopina” w Roku Chopinowskim. - Wyjścia do miejscowego Muzeum – zwiedzanie aktualnych wystaw. - Przygotowania do konkursu Jan Paweł II w wykorzystaniem ICM i zbiorów biblioteki szkolnej. 26 - Spotkania z Kubusiem Puchatkiem – historia powstania książek, poznanie sylwetki autora. Konkursy: - Udział w ogólnopolskim konkursie „Wiejmy do lasu”, warsztaty dla chętnych, wysłanie prac drogą elektroniczną. - Konkurs „Tańcowała igła z nitką” połączony z propagowaniem głośnego czytania dzieciom „Głośno czytać każdy może” i zakończony występem dla rodziców i dla pedagogów z regionu - Konkurs „Potyczki z książką” połączony z ogólnopolską akcją – „Cała Polska czyta dzieciom”. - Konkurs plastyczny z okazji Dni Rodziny „Kocham moich dziadków”. - Konkurs plastyczny „Ilustracja do ulubionej książki”. - „W krainie książki” –napisanie własnej książeczki – konkurs literacko-plastyczny. - Szperacze w bibliotece – cykl spotkań z klasą III a zakończony konkursem na napisanie własnej książeczki. - Konkurs literacko – malarski dla klas I – III szkoły podstawowej „Barwy jesieni”. - Konkurs plastyczny „Agresji stop” dla szkoły podstawowej. Większość imprez jest udokumentowana w postaci wpisów do Kroniki Szkolnej, wpisów na stronie internetowej szkoły oraz zdjęć. 6. Współpraca z dyrekcją szkoły, nauczycielami i wychowawcami Biblioteka współpracuje na bieżąco z dyrektorem szkoły, nauczycielami przedmiotów oraz wychowawcami. O tym, jaki wpływ na kształtowanie osobowości oraz rozwoju intelektualnego ma odpowiednia książka, przekazana uczniowi w odpowiednim czasie i przez odpowiednio przygotowanego do pracy nauczyciela, wiedzą nauczyciele przedmiotów. Uczniowie przysyłani są przez nauczycieli różnych przedmiotów do biblioteki w celu samodzielnego (lub pod kierunkiem nauczyciela bibliotekarza) poszukiwania informacji. Współpraca biblioteki z nauczycielami przedmiotów przejawia się również w zakresie organizacji zajęć bibliotecznych, udostępniania materiałów edukacyjnych na zajęcia przedmiotowe, organizacji wspólnych przedsięwzięć, popularyzacji literatury pedagogicznej, metodycznej, narzędzi edukacyjnych. Biblioteka współpracuje także z wychowawcami klas w zakresie rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i kształcenia nawyków czytelniczych. Współpraca z dyrektorem szkoły i nauczycielami układa się pomyślnie. 27 IX. Czytelnictwo w latach 1999 - 2011 Zestawienie czytelnictwa w latach 1999 – 2011 prezentuje poniższa tabela Szkoła Podstawowa Rok szkolny 1999/ 2000 2000/ 2001 2001/ 2002 2002/ 2003 2003/ 2004 2006/ 2007 2008/ 2009 2009/ 2010 2010/ 2011 I sem. 2011/ 2012 Gimnazjum Razem Liczba uczniów Liczba czytelników Iloć wypożyczeń Średnia na czytelnika Liczba uczniów Liczba czytelników Iloć wypożyczeń Średnia na czytelnika Liczba uczniów Liczba czytelników Iloć wypożyczeń Średnia na czytelnika 432 400 3764 9.41 84 72 478 6.6 516 472 4242 8.9 358 355 3164 8.9 162 149 903 6.06 520 504 4067 8.06 376 336 3784 11.2 226 195 702 3.6 602 531 4486 8.4 365 365 3338 9.1 205 178 632 3.5 570 543 3970 7.3 350 324 3075 9.4 204 183 1204 6.5 554 507 4279 8.4 267 228 877 3.8 173 149 455 3.05 440 377 1332 3.5 207 201 1076 5.3 147 137 485 3.5 354 338 1561 4.6 191 183 1175 6.4 137 116 644 5.5 328 299 1819 6.08 153 146 552 3.7 121 93 315 3.3 274 239 867 3.6 141 137 809 5.9 120 103 342 3.3 261 240 1151 4.8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji biblioteki szkolnej Powyższa tabela zawiera dane dopiero od roku 1999, ponieważ w bibliotece nie zachowały się statystyki z wcześniejszych lat. Prowadzone były w Dziennikach Biblioteki Szkolnej, a te przechowuje się tylko 10 lat. Ponadto statystyki semestralne i roczne przechowywane są w segregatorze z dokumentacją biblioteki, ale również dopiero za kilka ostatnich lat. Brak jest także danych za lata 2004/05 i 2005/06. Kolejne rubryki tabeli przedstawiają liczbę uczniów w poszczególnych latach w Szkole Podstawowej, w Gimnazjum i łączną w Zespole Szkół (Razem). Liczbę czytelników, gdyż tylko w roku szkolnym 2002/03 w szkole podstawowej była ona taka sama jak liczba uczniów. Na ogół kształtuję się ona średnio na poziomie 93,5% czytelników w stosunku do liczby uczniów w szkole podstawowej i 86,6% w gimnazjum. Uczniowie, którzy nie korzystają z biblioteki szkolnej zapewniają, że posiadają bogate księgozbiory w domu, bądź są czytelnikami biblioteki publicznej. Ilość wypożyczeń, czyli ogólna liczba książek 28 wypożyczonych do domu w ciągu danego roku szkolnego. Średnią na czytelnika, czyli średnią liczbę książek przeczytanych przez jednego czytelnika w ciągu roku szkolnego. Powyższe dane pokazują, że na ogół po spadku poziomu czytelnictwa w jednym roku następuje, czasami niewielki, ale jednak wzrost w kolejnym roku. Największy spadek czytelnictwa odnotowano w roku 2006/07, ale z poprzednich dwóch lat brak jest danych, więc nie wiadomo, czy ten spadek następował prze kolejne trzy lata, czy był gwałtowny w ostatnim roku. Ponadto poziom czytelnictwa wśród uczniów gimnazjum jest zawsze niższy niż wśród uczniów szkoły podstawowej. Częściowo wynika to być może z szerszego dostępu do Internetu, gdzie są dostępne całe teksty lektur oraz z coraz bardziej powszechnych eBooków. Obecnie znacznie więcej rodzin ma w domu dostęp do Internetu, niż jeszcze kilka lat wcześniej. A młodzież woli czytać siedząc przed komputerem. Mimo wszystko ciągle należy szukać nowych sposobów na poszerzanie zainteresowań czytelniczych i rozwijanie czytelnictwa w ogóle, bo sprzęt elektroniczny w każdej chwili może się zepsuć, a książka tradycyjna szanowana, dobrze wydana może służyć długie lata. Zakończenie Biblioteka szkolna współuczestniczy w procesie dydaktycznym i wychowawczym szkoły. Ogarnia użytkowników w wieku szkolnym i ma do spełnienia zadanie przygotowania ucznia do samodzielnej pracy, poszukiwania i odbioru informacji oraz świadomego korzystania z mediów. Kształci uczniów w zakresie posługiwania się zasobami dostępnymi w kraju. Obowiązki biblioteki szkolnej w zakresie upowszechniania znajomości korzystania z informacji są obecnie wysuwane na pierwsze miejsce, ale nie zmienia to faktu, że biblioteka szkolna to także placówka rozwijająca i utrwalająca zainteresowania czytelnicze uczniów, to także biblioteka o charakterze rekreacyjnym. Od 2006 r. biblioteka funkcjonuje, jako Informacyjne Centrum Medialne szkoły. Biblioteka szkolna ma fachową obsadę nauczyciela bibliotekarza. Bibliotekarz jest dobrze zorientowany w literaturze i zna doskonale własne zbiory znajdujące się w bibliotece. Użytkownicy biblioteki szkolnej często zwracają się z prośbą o radę w wyborze książki. Obcowanie z czytelnikami wymaga dużej kultury osobistej, umiejętności nawiązywania kontaktów, prowadzenia rozmów, a także stałej gotowości przychodzenia z pomocą. Ważne tu jest okazywanie uczniom serdeczności, uprzejmości, cierpliwości, życzliwości i wyrozumiałości. Ponadto należy ciągłe szukać nowych sposobów zainteresowania uczniów książką w celu zwiększania ich czytelnictwa. Sprzyjać temu będzie dobra współpraca z wychowawcami klas, polonistami oraz rodzicami. Rodzice, bowiem w dużej mierze mogą wpływać na czytelnictwo swoich dzieci, chociażby przez zachęcanie ich do wspólnego czytania, pokazując, że może to być forma przyjemnego spędzenia czasu. A biblioteka dostarczy wszystkim ciekawej i bogatej literatury. 29 Od autora Monografia została opracowana w oparciu o dostępną dokumentację szkoły, biblioteki i rozmowy z byłymi pracownikami, natomiast rys historyczny – na podstawie informacji dostępnych w Internecie i na stronie internetowej szkoły. Wszystkich, którzy zainteresują się powyższym opracowaniem proszę o pomoc w usunięciu ewentualnych błędów i uzupełnieniu braków. Od 1 września 2011 r. – nauczyciel bibliotekarz Barbara Gawron 30