Lista współpracowników

SKRÓT – pismo dla internowanych (III - XII 1982, 17 numerów)
Spośród internowanych znam nazwiska zaledwie z kilku obozów:
• Iława: Aleksander Rusiecki (matematyk, Olsztyn), śp. Michał ks. Lubomirski (bankowiec,
Kadyny) oraz starszy sierŜant SW Andrzej Deptuła
• Kielce-Piaski: Bogusław Szybalski (kierowca, Elbląg), Aleksander Rusiecki, Jerzy
Węglarski (Kielce)
• Nowy Łupków: Aleksander Rusiecki, Antoni Macierewicz (Warszawa), Bogusław
Szybalski
• Rzeszów-ZałęŜe: Aleksander Rusiecki, Bogusław Szybalski
• Uherce: Aleksander Rusiecki, Andrzej Rozpłochowski (maszynista kolejowy, Katowice) i
Jarosław Chołodecki (Opole)
• Mielęcin: Grzegorz Liese (matematyk, Warszawa)
• Łowicz: Mirosław Michalik (matematyk, Łódź), ksiądz z Łowicza - kapelan
internowanych (nazwiska nie pamiętam, moŜe Wójcik?)
• Kwidzyn: Michał Lubomirski, Andrzej Bober (prawnik, Olsztyn), Mirosław Duszak
(Elbląg) - przez śp. ElŜbietę Duszak - siostrę Mirosława.
• Strzebielinek: Jan Bartczak (Lublin)
• Suwałki: Bronisław Chełmiński (inwalida wojskowy, Grajewo) - przez śp. Ojca,
Kazimierza, Ŝołnierza IX Pułku Strzelców Konnych AK.
Poza internowanymi oraz wydawcą do SKRÓT-u pisali:
• Krzysztof Burek z Białegostoku
• ojciec Jacek Salij – dominikanin
• księŜa z Komańczy – kapelani internowanych: ksiądz proboszcz Burek i ksiądz Pokrywka
• ksiądz prałat Dominik Bialic z Przemyśla (takŜe pomoc finansowa)
• no i ja.
Oprócz wyŜej wymienionych ze SKRÓTem, a i później, współpracowali:
• Krystyna Jakimiak (inŜ. geodeta z Warszawy) – przez cały okres pracy podziemnej była
moją prawą ręką, perfekcyjnie nadziewała paczki, pomagała w sprawach organizacyjnych i
w nawiązywaniu kontaktów, kilkakrotnie jeździła pod róŜne więzienia oraz na widzenia z
Alkiem
• Teresa Romerowa (sędzia z Warszawy) – źródło istotnych informacji, konsultacja we
wszystkich sprawach, udział w szczególnie ryzykownych akcjach
• Janusz CzyŜ (matematyk z Warszawy, obecnie profesor KUL) – organizator sieci, bez
którego SKRÓT nie powstałby
• Janusz Osmelak (ogrodnik z Wrocławia) – organizator kolportaŜu w zachodniej Polsce
• Wiesława GiŜe-Siomkowska (Warszawa, od lat w Szwecji, Ŝołnierz AK, pracownik
Komisji Interwencyjnej „S”) – kanał na Szwecję i na Bujaka, informacje z róŜnych
obozów
• Śp. Maria Jabłońska-Knabe (nauczyciel WF z Warszawy) – kolportaŜ, organizacja
skrzynek
• Alicja Wróbel, obecnie Sadowska (geodeta z Warszawy, pracownik Politechniki) –
przepisywanie
• Jadwiga Rogowska (Warszawa, pracownik spółdzielczości) – przepisywanie
• Śp. Melania Kowalska (Warszawa, Ŝołnierz AK) – przepisywanie
KolportaŜ (oprócz wyŜej wymienionych):
• Barbara Roszkowska, obecnie Lech (matematyk z Warszawy, pracownik Politechniki) –
łącznik, wyjazdy w teren, druk
• Piotr Zaremba (matematyk z Warszawy)
• GraŜyna Płachta, obecnie Wiśniewska (Rzeszów, obecnie Warszawa, lekarz psychiatra,
wówczas studentka) – łączność
• Andrzej Wiśniewski (mąŜ GraŜyny, inŜynier mechanik z Warszawy, wówczas Białystok)
oraz kilka innych osób, których nazwisk nie pamiętam bądź nie znałam, głównie studenci
Politechniki Warszawskiej lub Wydziału Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Skrzynki, które udzielały wszelkiej pomocy, takŜe dawały nocleg i Ŝywiły:
• Halina i śp. Bohdan Kurowscy (Olsztyn, dziennikarze)
• Jan Kowalski (Iława, były więzień polityczny, inwalida, artysta ludowy)
• Eleonora Płachta (pielęgniarka z Rzeszowa, matka GraŜyny)
Archiwum SKRÓTu, a potem AI „S” i KAT prowadziła śp. dr ElŜbieta Balcerzak z
Instytutu Kultury Materialnej PAN.
Mikrofilmy sporządzał po wyjściu z internowania operator i reŜyser z Wytwórni Filmów
Dokumentalnych w Warszawie, Michał Bukojemski.
Wcześniej archiwum SKRÓT-u prowadził i zdjęcia wykonywał Grzegorz Rogala (lat ok.
25), zamieszkały w owym czasie w Warszawie. Skierowany został do mnie z MRK S. W
czerwcu 82 dowiedziałam się, Ŝe Grzegorz jest zaprzyjaźniony i współpracuje ze
Sławomirem Miastowskim [patrz art. główny - red.] (jak stwierdziła to Teresa Romer
m.in. kursowali po salonach konspiracyjnych Warszawy rozdając fotokopie „Naszej
Kraty” itp.). Kiedy dowiedziałam się o ich znajomości, zerwałam z Grzegorzem wszelkie
kontakty. Nie wiem, czy był on świadomym współpracownikiem SB, czy teŜ raczej
wykorzystywał go Miastowski, cieszący się wielkim powaŜaniem w MRK S (pomimo
kilkakrotnych moich uprzedzeń zgłaszanych m. in. Danucie Jadczak, łączniczce Z.
Romaszewskiego).
Kolporterem SKRÓT-u, bardzo oddanym, był student fizyki Grzegorz Ciecióra
(Warszawa), który miał teŜ coś wspólnego z KOS-em. Aresztowany wczesną jesienią ‘82
w związku z wpadką kogoś z KOS-a, wygłosił mowę w telewizji. Byliśmy wściekli, ale w
SKRÓCIE nie ponieśliśmy Ŝadnych konsekwencji.
AGENCJA INFORMACYJNA „SOLIDARNOŚCI” - AI „S” (IV 1983 r. - 08.VII. 1984,
28 numerów po ok. 20-25 stron formatu A4, czasem z dodatkami, nakład do 300 egz.)
Korespondenci terenowi w znacznym stopniu rekrutowali się spośród byłych internowanych.
Zbierali informacje nie tylko ze swoich miast, częstokroć budując własną sieć w swoich
regionach. Najczęściej kontaktowali się bezpośrednio z wydawcą lub z łącznikiem, odbierając
swoje egzemplarze i dostarczając materiały do następnego numeru.
• Olsztyn: Stefan ŚnieŜko (prokurator), Andrzej Bober (prawnik), a po jego emigracji do
USA jego brat Marek Bober, Jerzy Stopa (nauczyciel matematyki w szkole więziennej w
Barczewie)
• Iława: Andrzej Deptuła, Ludmiła Koczkowska (obecnie Busłowicz, urzędniczka);
kolportaŜ: Bogdan Koczkowski, Czesława Blank, Celina Kowalska
• Malbork: Józef Goman (szewc)
• Toruń: Krystyna Kuta (polonistka, poetka), Krystyna Sienkiewicz (pielęgniarka);
kolportaŜ: Roma Beczkiewicz (farmaceutka, obecnie w USA)
• Bydgoszcz: bardzo dobry korespondent, niestety znam tylko imię - Zbigniew (inŜynier,
pracujący jako śluzowy), wyemigrował do USA
• Trójmiasto: Walery Tankowicz (repatriant z Wilna, zamieszkały w Gdyni); innych
nazwisk nie znałam bądź nie pamiętam
• Elbląg: śp. ElŜbieta Duszak
• Białystok: Andrzej i GraŜyna Wiśniewscy, Marian Leszczyński, śp. Eugeniusz BillJaruzelski, Krzysztof Burek; kolportaŜ: Halina (?) Leszczyńska, siostra Mariana, śp. Hanna
Bołbot
• ŁomŜa: Stanisław Konopka (kierowca), Teresa Brzóska (urzędniczka WRN)
• Grajewo: Bronisław Chełmiński (inwalida wojskowy)
• Kuligi gmina Rajgród: Kajetan Barszczewski (rybak, szef zwiadu IX Pułku Strzelców
Konnych AK)
• Ostrołęka: Janusz Domański (prokurator)
• Ostrów Mazowiecka: parę osób, nie znałam Ŝadnego nazwiska
• Łódź: ElŜbieta Frontczak (obecnie na emigracji), Józef Śreniowski (KOR), śp. Ryszard
Kostrzewa, śp. Tadeusz Kowalczyk (reŜyser – Wytwórnia Filmów Oświatowych);
kolportaŜ: Wiesław Gwadera (robotnik, na emigracji)
• Kielce: początkowo Jerzy Węglarski (do wyjazdu do USA), później Maciej Kwaśniewski
(wówczas uczeń szkoły średniej)
• Lublin: Jan Bartczak
• Stalowa Wola: Dionizy Garbacz (dziennikarz), Ewa Kuberna, Ryszard Kardasz (dr inŜ.
mechanik – Huta Stalowa Wola)
• Rzeszów: Michał Stręk (inŜynier, GOPR-owiec); kolportaŜ: Anna Czehak (obecnie na
emigracji)
• Przemyśl: Krystyna (internowana w Gołdapi, mieszkała obok więzienia)
• Krosno: śp. ojciec Ryszard Śleboda, kapucyn (potem pracował w Nowej Soli)
• Kraków: śp. Ewa Rook, „Klucha” (archeolog), śp. Wojciech Pęgiel (KPN), Przemysław
Witek
• Nowa Huta: Marian Kania (inŜynier)
• Zakopane: „Baca” (były internowany)
• Bielsko-Biała: pracownicy Ośrodka Badań Społecznych „S”: Janusz Bargieł (dziennikarz,
internowany, ukrywający się), śp. Maciej Faflak (historyk, ukrywający się) – wydawcy
„Antidotum”
• Pszczyna: Maria Sarkady (nauczycielka)
• Region Śląsko-Dąbrowski: Andrzej Zahorski (inŜynier z Zabrza), Krystian Konik
(mechanik z Katowic); całością kierował Zahorski, który pisał oraz dostarczał zebrane
przez siebie informacje
• Wrocław: informacje docierały przez jedną ze skrzynek warszawskich („pod gwiazdami”
– śp. Iwona RóŜewicz, dziennikarz, później więzień polityczny, Warszawa, PPS),
pochodziły przede wszystkim od „Solidarności Walczącej” przez śp. ElŜbietę Balcerzak
• Otmuchów: Franciszek Szelwicki (technik mechanik)
• Bytom Odrzański: Andrzej Perlak (historyk)
• Nowa Sól: śp. Szczepan Bąk (inŜynier mechanik)
• Poznań: Małgorzata i Beata Joachimiak (studentki, KPN), przekazywały takŜe informacje
z północno-zachodniej Polski, z Gorzowa Wielkopolskiego, Szczecina
• Warszawa: była to dość liczna, ale bardzo płynna grupa informatorów, wśród których
wyróŜniali się dwaj dziennikarze „śycia Warszawy” okresowo zawieszeni w pracy oraz
historyk sztuki - niestety, nie pamiętam Ŝadnego nazwiska; dostawaliśmy równieŜ grypsy z
więzienia na Rakowieckiej od Andrzeja Rozpłochowskiego
• Siedlce: ta grupa pełniła podstawową rolę zarówno w AI „S”, jak i w KAT. Organizował
ją Cezary Kazimierczak (po powrocie z emigracji został biznesmenem) ,w skład grupy
wchodzili: Witold Bobryk (student historii, obecnie dziekan Wydziału Historii
Uniwersytetu w Siedlcach), który pisał informacje i pełnił funkcję łącznika, a takŜe
drukarza; młodszy brat Witolda, Adam Bobryk „Siuks” (uczeń szkoły średniej, obecnie
doktor socjologii, wiceprzewodniczący Sejmiku w Siedlcach) – informacje, kolportaŜ;
Przemysław Maksymiuk (student historii, obecnie pracownik kancelarii Urzędu Rady
Ministrów) – informacje, łączność, organizacja drukarni, druk, kolportaŜ; Adam
Maciejczak (uczeń szkoły średniej) – druk, kolportaŜ; Agnieszka Maciejczak (siostra
Adama, studentka) – kolportaŜ
W grupie najbliŜszych współpracowników znalazły się teŜ:
• Barbara Roszkowska – łącznik, drukarz;
• do niej dołączyła Danuta Karczewska, obecnie Kaszlej (Augustów, studentka historii) –
łącznik, drukarz
Przepisywanie:
• nadal wymieniona w SKRÓCIE Alicja Wróbel
•
•
•
•
•
•
Druk:
Warszawa: drukowaliśmy zaledwie parę razy: w mieszkaniu Barbary Roszkowskiej
(Barbara Roszkowska, Alicja Wróbel, śp. Michał Herburt i koledzy z grupy siedleckiej),
oraz u rodziny Przemysława Maksymiuka
Iława: Ludmiła i Bogdan Koczkowscy, ich 8-letnia córka Magdalena oraz Janusz Mazur
(były internowany, wkrótce wyemigrował) i Kazimierz Jusel
Olsztyn i Lidzbark Warmiński: organizował Marek Bober, drukowałam tam, ale nie
znałam innych nazwisk; adresów nie pamiętam
Grajewo: Bronisław Chełmiński, jego ekipa oraz rodzice, a takŜe Maciej Kwaśniewski z
Kielc
Łódź: grupa zorganizowana przez ElŜbietę Frontczak, adresu nie pamiętam
Siedlce: drukowała grupa siedlecka i Barbara Roszkowska, m.in. w mieszkaniu
Maciejczaków
•
•
•
•
•
Skrzynki w Warszawie (w niektórych odbywały się takŜe róŜne spotkania):
śp. Iwona RóŜewicz (dziennikarz, później więzień i członek PPS)
śp. Janina Kłos (były więzień polityczny, gospodyni z Mrozów)
Krystyna Szymańska (nauczycielka, przewodnik PTTK)
śp. Emilia Watraszek (dziennikarka radiowa, kolporter KOR)
ElŜbieta Łukaszewicz (rehabilitantka)
Znane mi skrzynki poza Warszawą, z których korzystaliśmy:
• Kraków: zakon franciszkanów,
• Rzeszów: Eleonora Płachta (obecnie w USA)
• Otmuchów: śp. dr Tadeusz Cieśliński z Ŝoną Ireną
Bardzo waŜna dla mnie była paroletnia współpraca z:
• Maciejem Kołaczkowskim (ukrywający się pracownik IBJ, chemik, jeden z głównych
twórców Radia „S” w Warszawie) – podstawowy kanał na Zachód, m.in. Wolna Europa i
„Kultura”
• Wiesławą GiŜe-Siomkowską, która pomagała mi aŜ do wyjazdu do syna w Szwecji.
WyŜej wymienieni nie są wszystkimi, którzy współpracowali w AI „S”, a później z KAT.
Wiem, Ŝe mieliśmy teŜ korespondentów w Radomiu, Hrubieszowie, Suwałkach (ksywka
„Szlachcic Kresowy”) i w wielu innych miastach i miasteczkach. Jednak pamiętam tylko
twarze.
KRAJOWA AGENCJA TERENOWA - KAT (XI. 84 - 15.VI. 86, 15 numerów).
Nowe drukarnie:
• w Falenicy, w mieszkaniu śp. pani Korentzowej, matki znanego Ŝeglarza Franciszka
Korentza, który współpracował z ElŜbietą Balcerzak.
• Raz drukowaliśmy w mieszkaniu ElŜbiety Frontczak w Łodzi, a takŜe w Siedlcach i pod
Siedlcami.
KAT wychodził raz w miesiącu, był pismem nie tylko informacyjnym, ale i publicystycznym.
Wywiady i artykuły publikowali:
• Janusz CzyŜ (matematyk, Warszawa)
• Krzysztof Ostapowicz (kierownik produkcji Poltel, Warszawa)
• Maciej Faflak (historyk, Bielsko-Biała)
• Aleksander Rusiecki (matematyk, Olsztyn)
• Wiesław Radłowski (radca prawny, wtedy tokarz w drewnie, Katowice)
• śp. Ewa Rook „Klucha” (archeolog, Kraków)
• Andrzej Zahorski „Legalny” (inŜ. metalurg, Zabrze)
• Joanna Wierzbicka-Rusiecka (reŜyser, Warszawa)
Praktycznie KAT współpracował niemal ze wszystkimi z czasów AI „S”. Przybyło parę osób
ze Śląska:
• Antoni Pyciński (romanista) – informacje
• Przemysław Miśkiewicz (działacz studencki) – informacje, kolportaŜ [ob. szef fundacji
„Pokolenie”, która jest wydawcą „Encyklopedii Solidarności” – red.]
• Henryk Marchewka (rencista z Gliwic) – drukarz
• Krystyna Choińska (bibliotekarka z Białegostoku) – informacje