Kompleksowo o zawodzie instalatora mikro i małych instalacji

PRAWO I FINANSE
Kompleksowo o zawodzie instalatora
mikro i małych instalacji
Łukasz Jankowski, Jakub Kasnowski
Nowy rodzaj zawodu regulowanego w postaci instalatora mikro i małych instalacji OZE
wprowadził do ustawy Prawo energetyczne1 tzw. mały trójpak, który wszedł w życie
11.09.2013 r. Przepisy wykonawcze związane z tą nowelizacją, w tym rozporządzenie
w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów2, umożliwiające wydanie certyfikatów dla zainteresowanych, zostało przyjęte znacznie później, bo dopiero 7.05.2014 r.
P
onieważ pierwsze szkolenia dla zainteresowanych wykonywaniem nowego zawodu regulowanego – instalatorów mikro i małych instalacji
OZE zostały już przeprowadzone, a terminy kolejnych są znane, warto kompleksowo przyjrzeć się
wymogom dotyczącym tego zawodu.
Certyfikat – istota
Unijne wymogi w zakresie regulacji zawodu instalatora mikro i małych instalacji OZE określa art.
14 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie
promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, która zmienia i w następstwie uchyla
dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Polski
prawodawca implementował przepisy tej dyrektywy, wprowadzając tzw. małym trójpakiem dodatkowy rozdział 3b do Prawa energetycznego.
Zgodnie z przepisami Prawa energetycznego, certyfikat może zostać wydany przez Prezesa Urzędu
Dozoru Technicznego (UDT) na pisemny wniosek
zainteresowanego. Wydany certyfikat potwierdza
posiadanie przez instalatora kwalifikacji w zakresie
poszczególnych instalacji OZE spośród:
۸ kotłów i pieców na biomasę,
۸ systemów fotowoltaicznych,
۸ słonecznych systemów grzewczych,
1
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r., Prawo energetyczne,
DzU 2012, poz. 1059 j.t. ze zm. (Prawo energetyczne),
znowelizowana ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych
ustaw, DzU 2013, poz. 984 (tzw. mały trójpak).
2
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 marca
2014 r. w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń
w zakresie odnawialnych źródeł energii, DzU 2014, poz.
505, (rozporządzenie w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów).
52
Warunki wydania certyfikatu dla instalatora OZE
Warunki te są przedstawione w Prawie energetycznym i obejmują m.in.:
۸ posiadanie przez osobę zainteresowaną wydaniem certyfikatu pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystanie z pełni praw publicznych;
۸ posiadanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe lub innego dokumentu
potwierdzającego kwalifikacje do instalacji urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych lub udokumentowane trzyletnie doświadczenie w powyższym zakresie, lub świadectwo ukończenia co najmniej dwusemestralnych studiów podyplomowych, lub właściwe zaświadczenie o ukończeniu szkolenia
u producenta;
۸ niekaralność prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi gospodarczemu;
۸ ukończenie szkolenia podstawowego potwierdzone zaświadczeniem, przeprowadzonego przez akredytowanego organizatora szkoleń dla danego rodzaju OZE;
۸ złożenie z pozytywnym wynikiem egzaminu przeprowadzonego przez komisję egzaminacyjną odpowiednio dla danego rodzaju OZE, nie później niż w terminie 12 miesięcy
od dnia ukończenia szkolenia podstawowego.
۸ pomp ciepła,
۸ płytkich systemów geotermalnych.
۸ potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zakresie
Aby uzyskać certyfikat, zainteresowany musi
spełniać szereg określonych w Prawie energetycznym warunków, w tym odbyć odpowiednie
szkolenie i zdać egzamin przeprowadzony przez
komisję egzaminacyjną odpowiednio dla danego rodzaju OZE (patrz ramka).
۸ ukończenia studiów wyższych na kierunku lub
Uproszczony tryb uzyskania
certyfikatu
Został on przewidziany dla instalatorów posiadających dyplom:
۸ potwierdzający kwalifikacje w zawodzie technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej;
urządzeń i systemów energetyki odnawialnej;
w specjalności w zakresie OZE albo urządzeń
i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych,
grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych.
Instalator taki może uzyskać certyfikat bez konieczności zdawania egzaminu przed komisją, jeżeli
spełnia warunki w zakresie posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystania
z pełni praw publicznych, a także niekaralności.
!
Zgodnie ze wskazaniami UDT dokumentem w procesie uznania wykształcenia
wyższego jest dyplom ukończenia studiów
wyższych wydany na podstawie przepisów
Polski Instalator 11-12/2014
PRAWO I FINANSE
energetycznym, w tym m.in. izby gospodarcze i izby rzeczoznawców oraz stowarzyszenia
naukowo-techniczne, producenci oraz przedsiębiorcy wykonujący działalność w zakresie OZE,
ośrodki szkoleniowe lub szkoły, w których jest
prowadzone kształcenie zawodowe z zakresu
OZE lub energetyki.
۸ aktualne miejsce pracy lub wykonywania działalności gospodarczej.
Do wniosku należy dołączyć kopie dokumentów
potwierdzających spełnienie warunków do uzyskania certyfikatu (wskazanych w ramce). Należy również dołączyć oświadczenie o wyrażeniu
zgody albo odmowie ujawnienia w rejestrze
Fot. Viessmann
Na dzień 24 listopada 2014 r. rejestr certyfikowanych instalatorów, wydanych
certyfikatów i ich wtórników (OZE) obejmuje 74 pozycje dotyczące uprawnień
instalatorów – wskazane są uprawnienia dla poszczególnych OZE, gdyż niektórzy instalatorzy mają więcej niż jeden przyznany certyfikat.
ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym. Oznacza to, że przy wydawaniu certyfikatów bez egzaminu, tylko
na podstawie posiadanego wykształcenia
wyższego, uznawane będą dyplomy ukończenia studiów wyższych na kierunkach lub
w specjalnościach wymienionych w ustawie
Prawo energetyczne wydane po 1.09.2005 r.
Egzamin dla instalatorów
Zgodnie z art. 20i ust. 1 Prawa energetycznego, egzamin dla instalatorów ubiegających się
o wydanie certyfikatu przeprowadza się co najmniej dwa razy w ciągu roku. Informacje o miejscach i terminach przeprowadzenia egzaminów
zobowiązany jest ogłosić Prezes UDT w Biuletynie Informacji Publicznej UDT. Powinno to nastąpić co najmniej na 30 dni przed planowanym
terminem egzaminu.
Egzamin przeprowadza powołana przez Prezesa UDT komisja egzaminacyjna składająca się
z co najmniej siedmiu członków, którzy powoływani są na 4 lata. Komisja powoływana jest
w celu przeprowadzenia egzaminu dla osób
ubiegających się o wydanie certyfikatu uprawniającego do instalowania konkretnego rodzaju OZE. Wnioski o powołanie członków komisji
mogą zgłaszać podmioty wskazane w Prawie
www.polskiinstalator.com.pl
Komisja dokonuje wyboru pytań, tworząc zestaw
egzaminacyjny w zakresie danego rodzaju OZE.
Zestaw składa się z dwóch części:
۸ teoretycznej, obejmującej test zawierający
24 pytania;
۸ praktycznej, obejmującej trzy problemowe
zagadnienia praktyczne.
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów, za poprawną odpowiedź na pytanie testowe przysługuje
1 punkt. Za odpowiedzi błędne punkty nie są
przyznawane, ani odejmowane. Zadanie praktyczne oceniane jest według skali od 1 do 10
punktów z gradacją co pół punktu. Wynik łączny
egzaminu określa się jako „pozytywny” lub „negatywny”. Wynik egzaminu jest pozytywny, jeżeli
zdający w części teoretycznej uzyska co najmniej
15 punktów oraz w części praktycznej uzyska
co najmniej 6 punktów za każde zadanie problemowe.
Część teoretyczna egzaminu trwa 60 minut,
a praktyczna 90 minut.
Na dzień 24 listopada 2014 r. rejestr certyfikowanych instalatorów, wydanych certyfikatów i ich
wtórników (OZE) obejmuje 74 pozycje dotyczące uprawnień instalatorów – wskazane są
uprawnienia dla poszczególnych OZE, gdyż niektórzy instalatorzy mają więcej niż jeden przyznany certyfikat.
Wniosek o wydanie certyfikatu
Zgodnie z art. 20j ust. 1 Prawa energetycznego,
wniosek o wydanie certyfikatu musi zawierać:
۸ imię i nazwisko wnioskodawcy,
۸ datę i miejsce urodzenia,
۸ adres zamieszkania i adres korespondencyjny,
۸ PESEL,
۸ numer dokumentu tożsamości,
۸ określenie zakresu certyfikatu ze wskazaniem
rodzaju OZE,
certyfikowanych instalatorów, wydanych certyfikatów i ich wtórników – informacji dotyczących miejsca pracy albo wykonywania działalności gospodarczej przez instalatora. Konieczne
jest także dołączenie oświadczenia dotyczącego
świadomości odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia w zakresie posiadanej zdolności do czynności prawnych oraz korzystania z pełni praw publicznych.
!
Wniosek o wydanie certyfikatu może
być złożony za pomocą środków komunikacji elektronicznej, ale powinien być
wtedy opatrzony bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym za pomocą
ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Wydanie i cofnięcie certyfikatu
Wydanie certyfikatu przez Prezesa UDT następuje po sprawdzeniu spełnienia wymagań,
o których była mowa powyżej, w zakresie
wniosku oraz załączonych do niego dokumentów. Prezes UDT ma obowiązek w terminie nie
dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku
wydać certyfikat albo zawiadomić o odmowie
jego wydania. Prezes UDT odmawia wydania certyfikatu po stwierdzeniu, że instalator
ubiegający się o jego wydanie nie spełnia któregokolwiek z wymagań lub gdy w przeszłości cofnięto mu certyfikat, a od cofnięcia nie
upłynął rok. Zgodnie z art. 20m ust. 2 Prawa
energetycznego, instalator, któremu cofnięto
certyfikat, może ubiegać się ponownie o jego
wydanie po upływie roku od dnia cofnięcia
certyfikatu. Prezes UDT cofa wydany certyfikat
w przypadku:
۸ ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych instalatora;
۸ pozbawienia instalatora z mocy prawomocnego wyroku sądowego praw publicznych;
53
PRAWO I FINANSE
۸ skazania instalatora prawomocnym wyrokiem sądu za umyślnie popełnione przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów
i obrotowi gospodarczemu;
۸ gdy certyfikat jest wykorzystywany przez
instalatora niezgodnie z jego zakresem lub
istnieją udokumentowane dowody, że mikro
lub mała instalacja są wykonane niezgodnie
z obowiązującymi przepisami.
Ważność certyfikatu
Certyfikat instalatora mikro i małych instalacji
wydaje się na 5 lat. Zgodnie z art. 20n ust. 1
Prawa energetycznego, Prezes UDT, na wniosek instalatora złożony nie później niż na 30 dni
przed dniem upływu ważności uprzednio wydanego certyfikatu, przedłuża ważność certyfikatu
na okres kolejnych 5 lat. Powyższe może nastąpić
pod warunkiem, że instalator:
۸ złożył oświadczenie, że spełnia warunki wymagane dla wydania certyfikatu;
۸ w terminie 12 miesięcy poprzedzających dzień
upływu ważności certyfikatu ukończył szkolenie przypominające, potwierdzone zaświadczeniem, przeprowadzone przez akredytowanego organizatora szkoleń;
watelami innych państw, którym na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów
prawa UE przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium RP, mogą instalować mikro lub
małe instalacje, jeżeli:
۸ posiadają ważny certyfikat lub równoważny dokument wydany w tym państwie3 lub
certyfikat wydany na zasadach określonych
w niniejszej ustawie;
۸ zgłoszą Prezesowi UDT zamiar rozpoczęcia montażu mikro lub małej instalacji nie później niż 30
dni przed zamierzonym rozpoczęciem prac.
Zgłoszenie powinno zawierać oświadczenie
wnioskującego, że certyfikat lub równoważny
dokument wydany w innym państwie jest ważny
i może być stosowany w obrocie.
Opłaty za egzamin i certyfikat
Wysokość opłat za przeprowadzenie egzaminu, wydanie i przedłużenie ważności certyfikatu została określona w rozporządzeniu Ministra
Gospodarki w sprawie wysokości opłat.4 Opłaty
zostały uzależnione od wysokości przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującego odpowiednio w dniu
Zgodnie z art. 20m ust. 2 Prawa energetycznego instalator, któremu cofnięto certyfikat, może ubiegać się ponownie o jego wydanie dopiero
po upływie roku od dnia cofnięcia certyfikatu.
۸ przedstawi wykaz zainstalowanych, poddanych modernizacji lub utrzymywanych
w należytym stanie technicznym minimum
pięciu referencyjnych mikro lub małych instalacji w celu potwierdzenia ciągłości pracy;
konieczny jest również opis tych instalacji oraz
wskazanie miejsc ich wykonania.
Wniosek o przedłużenie ważności certyfikatu
musi ponadto zawierać oświadczenie o świadomości odpowiedzialność karnej za złożenie
fałszywego oświadczenia. Prezes UDT przed
przedłużeniem ważności certyfikatu sprawdza
spełnienie przez instalatora powyższych wymagań i ewentualnie odmawia przedłużenia ważności certyfikatu w przypadku, gdy instalator nie
spełnia któregokolwiek z nich.
ogłoszenia terminu egzaminu, złożenia wniosku o wydanie certyfikatu lub złożenia wniosku
o przedłużenie certyfikatu. Opłaty ustalono za:
۸ przeprowadzenie egzaminu – w wysokości 20% kwoty przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej;
۸ wydanie certyfikatu – w wysokości 5%
kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej;
۸ przedłużenie ważności certyfikatu –
w wysokości 10% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
54
Wątpliwości i udogodnienia
Wprowadzenie regulacji w zakresie certyfikatu
uprawnień instalatora mikro i małych instalacji czyni zadość wymaganiom regulacyjnym UE.
Po początkowych kontrowersjach związanych
z wprowadzeniem tych regulacji, co jak podnoszono, mogło skutkować brakiem w kraju
osób spełniających postawione wymagania
oraz po początkowej dezorganizacji, wynikającej
z braku właściwych aktów wykonawczych, system
certyfikacji zaczyna powoli działać. Obecnie, chociaż korzyści są trudne do przewidzenia i oceny,
niewątpliwie system ten stanowi dodatkowe
utrudnienie czy wyzwanie dla osób wykonujących działalność w przedmiotowym zakresie.
Ustawodawca, chcąc ułatwić działania związane
z uzyskaniem certyfikatu, w ramach rozporządzenia w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów zawarł wzory wniosków obejmujące:
۸ wzór wniosku o wydanie certyfikatu instalatora – załącznik nr 5 do rozporządzenia;
۸ wzór wniosku o przedłużenie ważności certyfikatu instalatora – załącznik nr 6 do rozporządzenia;
۸ wzór wniosku o zgłoszenie rozpoczęcia instalacji przez osoby będące obywatelami państwa członkowskiego UE oraz osoby będące
obywatelami innych państw – załącznik nr 8
do rozporządzenia.
Wprowadzenie uregulowań dotyczących certyfikatu uprawnień instalatora mikro i małych
instalacji OZE budziło liczne kontrowersje, które,
chociaż z czasem ucichły, wciąż zdają się wracać
do jednej kwestii – czemu służyć ma certyfikowanie instalatorów przez Prezesa UDT, jeżeli
instalacje, np. fotowoltaiczne, nie są objęte dozorem technicznym?
■
O AUTORACH
3
Dokument musi być wydany zgodnie z kryteriami
określonymi w załączniku IV Dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia
2009 r. w sprawie promowania stosowania energii
ze źródeł odnawialnych, zmieniającej i w następstwie
uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE,
DzU UE L 09.140.16.
4
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 marca
2014 r. w sprawie wysokości opłat za przeprowadzenie
egzaminu, wydanie i przedłużenie ważności certyfikatu oraz udzielanie akredytacji w zakresie odnawialnych
źródeł energii, DzU 2014, poz. 425.
Obywatele UE i inni cudzoziemcy
Zgodnie z art. 20p ust. 1 Prawa energetycznego, osoby będące obywatelami państwa
członkowskiego UE oraz osoby będące oby-
Ustalona kwotowo dotychczasowa wysokość
opłat to: 730,01 zł za wzięcie udziału w egzaminie; 182,50 zł za wydanie certyfikatu (jeden
rodzaj OZE) oraz 365 zł za przedłużenie ważności
certyfikatu.
Łukasz Jankowski, radca prawny,
kieruje praktyką prawa energetycznego w kancelarii Wierzbowski
Eversheds,
Jakub Kasnowski, prawnik w zespole prawa energetycznego w kancelarii Wierzbowski Eversheds
Polski Instalator 11-12/2014