Wstęp - Wydawnictwo UMCS

Think tanki i fundacje polityczne. Wybrane problemy, pod. red. Wojciecha Ziętary
Wydawnictwo UMCS, Lublin 2017
Spis treści
7
Wstęp
Think tanki jako podmioty systemów politycznych funkcjonują nieprzerwanie od
XIX wieku. Należy jednocześnie wyjaśnić, że ich znaczący rozwój ilościowy nastąpił
w drugiej połowie XX wieku i trwa do dzisiaj. W związku z powyższym zagadnienie
think tanków stało się istotnym przedmiotem badań i analiz naukowych. Podjęta
problematyka znalazła rozwinięcie w wielu monografiach, artykułach i opraco‑
waniach naukowych na świecie. Wiodącą rolę odgrywają naukowcy i analitycy
z państw anglosaskich, co jest uwarunkowane dominującą pozycją think tanków
w tychże państwach. Także w Polsce powyższa problematyka została już przybli‑
żona Czytelnikom1.
Efektem rosnącego zainteresowania zagadnieniem think tanków w Polsce była
zorganizowana przez Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
konferencja naukowa pod kierunkiem prof. dra hab. Tadeusza Bąkowskiego i dra
Jakuba H. Szlachetki. Wystąpienia naukowców reprezentujących polskie, niemiec‑
kie, kanadyjskie i amerykańskie ośrodki naukowe i eksperckie zostały opublikowane
w pracy zbiorowej w 2012 roku2.
Włączenie europejskich fundacji politycznych do systemu instytucjonalnego sta‑
nowiło istotną cezurę czasową dla rozwoju think tanków na poziomie europejskim.
Co prawda, europejskie fundacje polityczne nawiązują w zakresie nazewnictwa do
niemieckich fundacji politycznych (politische stiftungen), jednak stanowią egzem‑
plifikację think tanków powiązanych z partiami politycznymi. Jest to współcześnie
jedna z kilku kategorii klasyfikacji think tanków ze względu na kryterium nieza‑
leżności. W związku z zapowiedzią utworzenia od września 2016 roku Urzędu ds.
Europejskich Partii Politycznych i Europejskich Fundacji Politycznych wymienione
europejskie think tanki będą stanowiły trwały element europejskiego systemu
1 Na szczególne wyróżnienie zasługują monografie: W. Ziętara, Think tanks: na przykładzie USA
i Polski, Lublin 2010; M. Sus, Doradztwo w polityce zagranicznej Polski i Niemiec: inspiracje dla Polski
na przykładzie wybranych ośrodków eksperckich, Wrocław 2011; P. Zbieranek, Polski model organizacji
typu think tank, Warszawa 2011; T. Kaczmarek, Kto kieruje globalizacją. Think tanki – kuźnie nowych
idei, Warszawa 2011.
2 T. Bąkowski, J. Szlachetko (red.), Zagadnienie think tanków w ujęciu interdyscyplinarnym,
Gdańsk 2012.
8
wstęp
instytucjonalnego. Jednak dopiero najbliższa przyszłość zweryfikuje, na ile będzie
to istotny element systemu.
Niesłabnące zainteresowanie daną problematyką3 znalazło także odzwiercie‑
dlenie podczas III Kongresu Politologii: „Odsłony Polityki” zorganizowanego przez
Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych oraz Komitet Nauk Politycznych Polskiej
Akademii Nauk w Krakowie w dniach 22–24 września 2015 roku. W czasie obrad
kongresowych zaprezentowano efekty najnowszych badań naukowych oraz deba‑
towano w dwóch panelach dotyczących think tanków, fundacji politycznych oraz
instytutów eksperckich4.
Konsekwencją jednego z paneli jest niniejsza publikacja. W gronie Autorów
znaleźli się naukowcy reprezentujący polskie i niemieckie szkoły wyższe, jak i prak‑
tycy powiązani z polskimi think tankami. Celem prezentowanej publikacji było
przedstawienie najnowszego stanu badań nad think tankami i fundacjami poli‑
tycznymi. Jednocześnie należy wyjaśnić, że publikacja nie ma charakteru zwar‑
tego i nie stanowi całościowego ujęcia problematyki. Niemniej mamy nadzieję, że
przedstawione w niej artykuły będą stanowiły wkład w rozwój badań w Polsce nad
zagadnieniem think tanków, a jednocześnie staną się źródłem inspiracji i refleksji
naukowych oraz pomocą w realizowaniu zajęć dydaktycznych.
Wojciech Ziętara
3 Można wymienić nowe artykuły w polskich czasopismach naukowych: J. Szlachetko,
A. Bochentyn, Współpraca think tanków z organami administracji publicznej przy stanowieniu prawa,
„Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2012, z. 270; A. Hess, Polskie think tanki jako
społeczni uczestnicy dyskursu politycznego, „Athenaeum” 2013, vol. 37; T. Pawłuszko, Bezpieczeństwo
międzynarodowe w badaniach polskich think tanks, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2014,
nr 2; A. Nitszke, M. Ślufińska, Wpływ ośrodków eksperckich na kształtowanie polityki bezpieczeństwa
w Polsce, „Przegląd Politologiczny” 2015, nr 2.
4 W dniu 23 września 2015 roku odbyły się dwa panele: „Profesjonalizacja polityki? Rola
i znaczenie ośrodków eksperckich”, którego moderatorem była dr hab. M. Ślufińska z Uniwersytetu
Jagiellońskiego oraz „Think tanki i fundacje polityczne we współczesnym świecie” moderowany przez
dra hab. W. Ziętarę z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.