Jak zarobić bez procentu

Anna Ślęzak
[email protected]
Jak zarobić bez procentu?
Bankowość muzułmańska
Współpraca międzynarodowa w biznesie nikogo już chyba dzisiaj nie dziwi.
Przedsiębiorcy chcący zapewnić sobie konkurencyjność, często utrzymują
kontakty z partnerami w wielu odległych zakątkach świata, a fizyczna
odległość między nimi ma już często jedynie symboliczne znaczenie. Wydaje
się, że znacznie trudniej pokonać inny dystans - odległość kulturową.
Jak inwestować zgodnie z szari’atem?
Prawo muzułmańskie wpływa na każdą sferę życia pobożnego muzułmanina,
nie zapominając o jego kieszeni. Jako że: „Bóg dozwolił handel, a zabronił
lichwy”
(Koran
2:275),
znaczna
część
zachodnich
konwencjonalnych
instrumentów finansowych jest niedopuszczalna w islamskiej gospodarce.
Podobny zakaz dotyczy prowadzenia przedsiębiorstw oraz inwestowania w
firmy, których działalność uznawana jest za niegodną (np. kina i hotele
oferujące alkohol, firmy produkujące alkohol czy wieprzowinę).
Produkty muzułmańskiej bankowości
Korzystając
z
usług
muzułmańskiego
banku,
pomimo
ograniczeń
wynikających z prawa muzułmańskiego, mamy do wyboru całą paletę
produktów. Bardzo rozpowszechnionym instrumentem jest murabaha, którą
można
przyrównać
do
naszego
kredytu
ratalnego.
W
uproszczeniu
powiedzieć można, że polega ona na tym, iż bank kupuje produkt wskazany
przez klienta i przekazuje go zainteresowanemu. Ten drugi zobowiązuje się
uiścić w późniejszym czasie cenę otrzymanego dobra, powiększoną o
określoną sumę, która pozwala bankowi na osiągnięcie zysku i pokrycie opłat
administracyjnych.
Znany nam leasing operacyjny w pewnym sensie zastępuje natomiast ijara.
Choć na pierwszy rzut oka zachodnia i muzułmańska instytucja są
identyczne, to jednak ważne jest to, iż przedmiotem umowy ijary jest de
facto nie sama rzecz, która zakupiona zostaje przez finansującego, i oddana
w użytkowanie, lecz „praca” jaką ta rzecz wykonuje, to co użytkownik może z
tą rzeczą zrobić, w jaki sposób ją wykorzystać dla własnych celów.
Ważnym instrumentem wykorzystywanym do finansowania przedsięwzięć
inwestycyjnych na rynku islamskim jest także sukuk. Produkt ten można
przyrównać do certyfikatów inwestycyjnych. Jeden z najczęściej spotykanych
modeli polega na tym, iż inwestorzy wpłacają określone środki jako swój
wkład do tworzonej spółki specjalnego przeznaczenia, w zamian za co
otrzymują sukuk, będący świadectwem ich udziału w tej inwestycji. Sukuk
wykorzystywany jest do gromadzenia kapitału na finansowanie dużych
projektów inwestycyjnych.
Jedną z podstawowych zasad bankowości muzułmańskiej jest zasada
dzielenia zysków i strat. Odbicie tej zasady odnaleźć można w wielu
instytucjach i produktach bankowości muzułmańskiej. Jej odzwierciedlenie
znajduje się także w instytucji musharaka. Musharaka to forma spółki.
Partnerzy określają wspólny cel i łączą swój kapitał i pracę aby go osiągnąć.
W umowie zawieranej przed rozpoczęciem działalności ustala się procentowy
udział każdego z nich w zyskach. Nie jest natomiast dozwolone określenie z
góry wartości zysku, który przypadnie którejkolwiek z osób.
Każdy ze
współudziałowców ma bowiem ponosić ryzyko, jego rodzaj jest jednak
zależny od wkładu w daną musharakę. Ten, kto wniósł swoją pracę i wiedzę,
nią tylko ryzykuje, ten kto natomiast wniósł kapitał postaci pieniędzy lub
środków trwałych, pokrywa stratę finansową.
Przedstawione powyżej produkty są tylko przykładami na to w jaki sposób
pogodzić można interesy klientów z potrzebą zachowania koranicznych
zasad. Ciekawe przy tym wydaje się zagadnienie etyki biznesu, które szeroko
komentowane było także w świecie zachodnim w czasie kryzysu.
Muzułmańskie banki na świecie
Bankowość muzułmańska stała się częścią światowego systemu bankowego.
Niekwestionowanym liderem i pionierem w Europie pod względem ilości
banków muzułmańskich oraz dostosowywania swojego prawa do potrzeb
muzułmańskich sukuków jest Wielka Brytania. Coraz częściej słyszy się
jednak o Francji i Niemczech. W tym ostatnim z wymienionych państw, w
2004 r. rząd landu Saksonia-Anhalt jako pierwszy wyemitował sukuk. Do
bankowości muzułmańskiej (w tym emisji sukuków), poważnie podchodzą
także liczące się gospodarki Dalekiego Wschodu: Japonia i Chiny. Warto
wspomnieć, iż Rada Monetarna w Singapurze rozwija system zachęt i
upraszcza procedury, by możliwe było emitowanie sukuków w Chinach.
Bankowość muzułmańska w Polsce?
Czy natomiast w Polsce możliwe jest pojawienie się banków muzułmańskich,
bądź chociażby konkretnych produktów, takich jak sukuki? Według wyliczeń
Związku Muzułmanów Polskich emisja sukuków mogłaby przynieść Europie
Centralnej i Wschodniej może 50 miliardów dolarów w ciągu 10 lat.
Ministerstwo Finansów twierdzi jednak, że nie jest zainteresowane emisją
muzułmańskich obligacji.
W dzisiejszych czasach nie można nie liczyć się z kapitałem pochodzącym od
inwestorów muzułmańskich. Chcąc z niego korzystać, kraje zachodnie stają
przed koniecznością uwzględnienia wymagań swoich wyznających Islam
klientów. Inwestycje pochodzące z krajów muzułmańskich odnaleźć można
także w Polsce. Do tej pory zdecydowały się na nie: Arabia Saudyjska, Kuwejt
oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie. Było ich zaledwie kilka, można jednak
przypuszczać, iż w przyszłości kraje arabskie zdecydują się na szersze
inwestowanie w państwach Europy Środkowowschodniej. W związku z tym
wydaje się nieuniknione, iż w przyszłości także w Polsce będzie można
skorzystać z jednego z produktów muzułmańskiej bankowości. Być może
warto już teraz poczynić kroki w tym kierunku, zanim zrobi to któryś z
naszych sąsiadów.