Pobierz

ANALITYKA: Białoruski rynek walutowy nadal pozostaje pod wpływem negatywnych czynników
wewnętrznych oraz zewnętrznych. Przegląd rynku finansowego i systemu bankowego RB.
Na rynku finansowym Białorusi, mimo wysiłku władz, nadal utrzymuje się niepewność. Z jednej strony
Narodowy Bank Białorusi (NB RB) stara się pokazać uczestnikom rynku, że sytuacja się stabilizuje.
Regulator stopniowo usuwa ograniczenia wprowadzone podczas kryzysu i zapewnia, że więcej
praktycznie nie ingeruje w kształtowanie się kursu BYR w stosunku do walut obcych na Giełdzie
Walutowej i Papierów Wartościowych (GWPW). Z drugiej strony, oprocentowanie kredytów w BYR
wróciło na faktycznie niedopuszczalny poziom, zachowuje się duży popyt na walutę obcą zarówno ze
strony ludności jak i podmiotów prawnych, obniża się poziom rezerw złotowo-walutowych, a władze
aktywnie poszukują nowych kredytów.
Dewaluacja przyniosła pewne zamieszanie we wskaźnikach makroekonomicznych, które charakteryzują
działalność sektora finansowego. Obecnie, analizując dowolny wskaźnik w stosunku do danych od
początku roku, należy pamiętać o dewaluacji, którą przeprowadzono w styczniu.
Tabela. Podstawowe wskaźniki działalności sektora finansowego Białorusi w roku 2015
Fakt na dzień
1 lutego 2015 r.
Oficjalna prognoza na dzień
1 stycznia 2016 r.
Zmiana wartości koszyka z 3 walut na +6,15
dzień 09.01.2015*, %
+(3-7) za rok (od 9 stycznia
2015 r.)
Stopa redyskontowa, w % rocznie
25*
Po dewaluacji brak danych
Inflacja, w % od początku roku
2,4
16-20 (ocena NB RB po
dewaluacji)
Międzynarodowe aktywa rezerwowe na 4,725
Białorusi w definicji SSRD MFW, mld
USD
Nie niżej poziomu na dzień 1
stycznia 2015 r., czyli 5,059
mld USD
Przyrost szerokiej masy pieniężnej od 12,9
początku roku, %
30 (ocena
dewaluacji)
Przyrost wymagań bankowych
gospodarki od początku roku, %
17 – 22 (ocena NB RB po
dewaluacji)
od 12,3
NB
RB
po
* Data wprowadzenia nowych współczynników RUR, USD i EUR w koszyku walut (0,4, 0,3
i 0,3 odpowiednio)
Na chwilę obecną największe zaniepokojenie budzi stan rezerw złotowo-walutowych Białorusi, które
mimo oświadczeń władz o stabilizacji sytuacji na rynku walutowym nadal zmniejszają się. Tak więc
według danych NB RB międzynarodowe aktywa rezerwowe Białorusi według standardów
Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) w styczniu skurczyły się jeszcze
o 334,4 mln USD, czyli o 6,6%. W tym rezerwy walutowe spadły do 373,5 mln USD, czyli o 13%. Zdaniem
regulatora "spadek rezerw walutowych w styczniu 2015 r. był częściowo spowodowany całościową
spłatą wewnętrznych i zewnętrznych zobowiązań w walucie obcej przez Rząd oraz NB RB".
KUPOWANO MNIEJ WALUTY
Warto zauważyć, że brak dostępności waluty na początku stycznia br., jak również zwiększenie normy
obowiązkowej odsprzedaży wpływów walutowych, przyczyniły się do obniżenia zakupu netto waluty
obcej przez osoby fizyczne oraz prawne. Wg danych regulatora, w styczniu 2015 roku na krajowym rynku
walutowym podmioty gospodarcze (rezydenci) kupiły łącznie 66,9 mln USD netto po 450-ciu mln USD w
grudniu 2014 r.
Zakup walut obcych netto przez osoby fizyczne w styczniu br. wyniósł wg NB RB 37,2 mln USD w
porównaniu do 328,1 mln USD w grudniu ubiegłego roku. Nierezydenci z kolei sprzedali w styczniu 18,2
mln USD netto w porównaniu do 35,9 mln USD w poprzednim miesiącu (z wyłączeniem transakcji
zgodnie z Porozumieniem w sprawie wprowadzenia i stosowania w Unii Celnej procedury rejestracji i
dystrybucji ceł).
Wkrótce możemy oczekiwać na częściową zamianę na walutę depozytów rublowych, które zostały
otwarte w drugiej połowie grudnia 2014 r. - początku stycznia 2015 r. z powodu braku waluty.
Dewaluacja wprowadziła pewne trudności do analizy masy pieniężnej (MP). Zatem masa pieniężna w
rublach (M2*) w styczniu spadła o 9,6% do 82,2 bilionów BYR na dzień 1 lutego. O 2,3% do 12,3 mld
USD spadł komponent walutowy MP. Jednakże całkowita wielkość MP w styczniu 2015 r. wzrosła o
12,9% do 227,3 bilionów BYR na dzień 1 lutego.
Innymi słowy, jeśli weźmiemy pod uwagę tylko dynamikę masy pieniężnej w rublach, sytuacja może być
oceniona pozytywnie, ponieważ zmniejszenie w obiegu BYR powinno mieć pozytywny wpływ na
ograniczenie tempa inflacji i zmniejszenie presji na kurs walutowy. Z drugiej zaś strony, jeśli rozpatrzymy
całą dynamikę MP (właśnie tak robi NB RB przy tworzeniu wskaźników prognozowych), to otrzymany
wzrost o 12,9% w ciągu zaledwie jednego miesiąca przy prognozie rocznej na poziomie 30% wygląda
zagrażająco.
DEPOZYTY W BYR POKAZUJĄ NIEWIELKI WZROST
Można zauważyć, że w styczniu ustał odpływ depozytów w walucie BYR z banków krajowych. Wg danych
NB RB po spadku o 14,6% w grudniu 2014 r., w styczniu 2015 r. depozyty terminowe wzrosły o 4,7% (o
1,3 biliona BYR) do 28,5 bilionów BYR na dzień 1 lutego. Zbywalne depozyty, po spadku w grudniu do
10,6%, w styczniu skurczyły się o 7,5% (o 0,9 bilionów BYR) do 11,5 bilionów BYR. Tak więc, w styczniu
sumarycznie depozyty w BYR odnotowały niewielki przyrost.
W styczniu tego roku odnotowano niewielki odpływ depozytów walutowych. Według NB RB, terminowe
depozyty w BYR oraz depozyty na żądanie w pierwszym miesiącu roku zmniejszyły się o 2% do 7,9 mld
USD na dzień 1 lutego br.
Wg innego scenariusza rozwijała się sytuacja z depozytami w walucie BYR osób prawnych. Ogólne
zmniejszenie pozostałości BYR na kontach przedsiębiorstw za styczeń 2015 r. wyniosło 24,1%, - czyli 8,8
bilionów BYR. Może to świadczyć o tym, że przedsiębiorstwa w rygorystycznych warunkach
kredytowania zostały zmuszone do wydania swoich własnych środków. Innym czynnikiem, który mógł
przyczynić się do pozbycia się pozostałości BYR na rachunkach, są zwiększone oczekiwania
dewaluacyjne, mimo już zaistniałej deprecjacji BYR. Potwierdzać może to fakt, że resztki na kontach
walutowych przedsiębiorstw w styczniu zmniejszyły się tylko o 4% do 3,5 mld USD, czyli firmy starały się
"przetrzymywać" walutę.
GWAŁTOWNY WZROST POTRZEB BANKÓW W STOSUNKU DO GOSPODARKI
Dewaluacja BYR wywołała zamieszanie w stosunku do potrzeb banków od gospodarki. Według danych
regulatora, ogólne zapotrzebowanie walutowe banków w styczniu wzrosło o 12,3% do 389,8 bilionów
BYR na dzień 1 lutego 2015 r. W tym samym czasie, niektóre zapotrzebowania w BYR spadły w ciągu
miesiąca o 0,9% do 164,8 bilionów BYR, roszczenia w walucie obcej (w USD) - o 3,9% do 14,6 mld USD.
W związku z tym, obecnie nie jest jasne, czy NB RB w jakiś sposób będzie rozróżniać swoje dane
prognozowane w zależności od walut, czy będzie próbował równolegle z faktycznymi danymi posługiwać
się "poprawionymi" danymi.
WARTOŚĆ PIENIĄDZA ZNACZNIE WZROSŁA
Jak już wspomniano, w ramach swoich działań stabilizacyjnych NB RB od 9 stycznia 2015 r. podniósł
stopę redyskontową o 5 punktów procentowych do 25% w skali roku. Jednak koszt pieniądza w styczniu
wzrósł znacznie bardziej niż stopa redyskontowa. Średnie oprocentowanie kredytów jednodniowych w
BYR na rynku międzybankowym, które bardziej precyzyjnie odzwierciedla realną wartość pieniądza na
Białorusi, w styczniu tego roku wyniosło do 45,2% w skali roku w porównaniu do 27,4% w grudniu 2014
r. Przy tym deficyt płynności rubla, do tworzenia którego w znacznym stopniu przyczynił się NB RB,
doprowadził nie tylko do wzrostu stóp procentowych, ale również do zwiększenia ilości pożyczek
międzybankowych w walucie krajowej z 13,8 bilionów BYR w grudniu do 29 bilionów w styczniu 2015 r.
Tak więc kroki, które podejmuje aktualnie NB RB, są dość przewidywalne i mają na celu ustabilizowanie
sytuacji, zwłaszcza w obszarze finansowym. Jednocześnie białoruska gospodarka przeżywa kryzys, który
najmocniej wpływa na sektor korporacyjny. Przedsiębiorstwa tracą konkurencyjność, wzrastają
obciążenia podatkowe, a to wszystko dzieje się w kontekście braku środków finansowych, zarówno w
celach inwestycyjnych, jak i dla zapewnienia bieżącej działalności.
Opracowanie WPHI w Mińsku
II tydzień marca 2015 r.